-
1 другой
дигар -
2 другой
другое1. дигар; он был другого мнения фикри вай дигар буд; уйтй в другую комнату ба хонаи дигар гӯзаштан // (противополджный) дигар, муқобил; перейтй на другую сторону улицы ба тарафи дигари (муқобили) кӯча гузаштан; доплыть до другого берега ба соҳили дйгар шино карда гузаштан2. дуюм, дигар; на другой день [дар] рӯзи дигар; в другой раз дафъаи дигар3. дигар; одно окно выходит на ӯлицу, друг ое - в сад як тиреза ба кӯча, дигараш ба боғ кушода мешавад//в знач. сущ. другой м, другая ж дигар; кас; другие мн. баъзе(ҳо), дигарон; однй едут в Москву, другйе в Ленинград баьзеҳо ба Москва дигарҳо ба Ленинград мераванд4. е знач. сущ. другой м дигар, ғайр, бегона; заботиться о другом (о -друг йх) ғами дигаронро хӯрдан; не обращать внимания на других ба дигарон аҳамият надодан5. в знач. сущ. другое с чизи дигар; ему говоришь одно, [а] он совсем другое ту дар гӯй, вай девор мегӯяд <> другой коленкор прост. ин гапи дигар; другой раз баъзан, гоҳе; другими словами вводн. сл. ба ибораи (ба таъбири) дигар; кто-то -ой каси дигар; никто другой ҳеҷ кас ба ғайри…; и тот и другой ҳар ду, ҳар кадом, ҳам ин, ҳам он; тот или другой ё ин ё он; смотрёть другими глазами бо чашми дигар дйдан, аз дигар ҷиҳат баҳо додан; один-за друг им яке аз паси дигар, бо навбат, паи ҳам, пай дар пай, паёпай; это [совсем] -другое дело ин гапи (кори) дигар аст; волны катятся одна за \другойой мавҷҳо паи ҳам шино (ҳаракат) мекунанд -
3 тот
м (та ж, то с, те мн.) жст.1. указ. он, ҳамон, вай, ӯ; дайте мне вон ту книгу ба ман ана вай китобро диҳед; на том берегу дар он соҳил; по ту сторону дар он тараф; в тот день было тепло он рӯз хаво гарм буд2. указывает на предмет в главном предл., к которому относится придат. предл.: я спрошу у того, кто знает ман аз он кас мепурсам, ки медонад; он приехал в тот город, где родился вай ба шаҳре омад, ки дар он таваллуд ёфтааст3. указ. (этот) он, ҳамон; он вошёл не в тот вагон ӯ на ба он вагон даромад; я взял не ту книгу ман на ои китобро гирифтам; с тех пор, с той поры аз он вақт (замон); аз ҳамон боз4. при перечис.гении или сопоставлении ин, он, ҳамин, ҳамон; тем или иным способом бо ин ё он роҳ; с той или с другой стороны аз ин ё он тараф; ни тот ни другой на ин, на он; и тот и другой ҳар ду, ҳар кадом, ҳам ин - ҳам он5. определит., чаще в срчет. «тот же, тот же самый» ҳамон, ҳамин, нн, он; на нём была та же чёрная одежда дар танаш ҳамон либоси сиёҳ буд//в знач. сущ., чаще с отриц. тот м, та ж., то с он, ҳамон, вай; он теперь не тот вай ҳоло тамоман дигар шудааст6. то с 1) в составе сложных союзов: благодаря тому что ба сабаби он ки, бинобар он ки; ввиду того что аз боиси он ки, бинобар он ки, ба сабаби он ки; в то время как… дар сурате ки …; для того чтобы барои он ки; до того что то ба дарачае ки; между тем как ҳол он ки; несмотря на то, что бо вуҷуди он ки; подобно тому как ба монанди он ки; по мере того как ба андозаи он ки, ба қадри он ки; тем временем дар айни замон, дар айни ҳол; с тем чтобы барои он ки 2) в вводных словах и с.ювосочетаниях: вместе с тем баробари ин, баробари ҳамин (хамон); к тому же дар болои он, илова бар он; кроме того [ба] ғайр аз он; между тем дар зимни он, ҳол он ки; тем не менее бо вуҷуди ин, сарфи назар аз ин; сверх того илова бар он, дар болои он; ба замми он <> тот свет охират, он дунё; отправить на тот свет ба дорулбақо фиристондан, куштан: отправиться на тот свет ба дорул-бақо рафтан, мурдан; тот или другой (иной) ё ин, ё он; тому назад пеш аз ин, аз ин пеш; муқаддам; тод тому назад як сол пеш аз ин; и тому подобное (и т. п.) ва монанди ин; более того зиёда аз ин; до того то ба дараҷае; [и] без того бе ҳамон ҳам, бе он ҳам; не то, что (чтоб, чтобы) на ин ки, на танҳо; не то, что (чтоб, чтобы)…, а и … на ин ки, на танҳо (аммо, … лекин); он не то что институт, а и средней школы не закончил вай на ин ки институт, балки мактаби миёнаро ҳам тамом накардааст; и то прост. дуруст, дар ҳақиқат, ҳамин тавр; набошад чӣ, ҳадия; [да] и то сказать ҳамин тавр, хақиқатан; то-сё, то да сё, [и] то и сё, пока то да сё то ҳаш--ҳаш гуфтана, ана мана нагуфта; пока собирались к нему, пока то да сё, а он тем временем и ушёл ба пеши вай рафтанӣ шудему то ана мана гуфтан баромада рафтааст; ни то ни сё 1) (о ком-л.) на ину на он; на обу на оташ, на мурдаю на зинда; он так себе, ни то ни сё ӯ ҳамтуякак, на ин тавру на он тавр, на ин тарафу на он тараф; 2) (о чём-л.) на ину на он, як навъ, на хубу на бад; 3) (об ответе, решении) на ҳа на не; ни с того ни с сего бе ҳеҷ асос, бе ҳеҷ сабаб; то и дело дам ба дам, доимо, ҳамеша; то и знай прост. танҳо, фақат; доимо, хама вақт; то ли дело бисёр хуб, тамоман дигар; того и жди (гляди) аҷаб не ки, қариб ки, эҳтимол ки; того и гляди он нагрянет к нам в гости аҷаб не, ки ӯ ба хонаи мо меҳмон шуда омада монад; во что бы то ни стало ба ҳар ҳол; встать не с той ноги бо пои чап хестан; если уж на то пошло модоме ҳамин хел шуда бо-шад; и то хлеб ба ҳаминаш ҳам шукр; как бы то ни было ба ҳар ҳол, ҳар коре, ки нашавад; не на того напал! аноиатро ёфтӣ!; не тем будь помянут кирои гап не; платить той же монетой ба некӣ - некӣ, ба бадӣ - бадӣ; тем же миром мазаны, того же поля ягода кал додари кӯр -
4 раз
Iм. бор, мартаба, дафъа, карат; один раз як бор, як мартаба; сто раз сад бор; несколько раз якчанд бор; много раз борҳо; в следующий раз дафъаи дигар, бори дигар; в другой раз минбаъд, дафъаи дигар; в последний раз дафъаи охирин; с первого раза дафъатан2. нескл. як; раз, два, три як, ду, се.<> раз другой як-ду бор, як-ду дафъа; раз за разом пайваста, пай дар ҳам, пай дар пай; раз [и] навсегда қатъиян, дафъаи аввалу охир; раз от разу дафъа ба дафъа; другой (иной) раз прост, баъзан, гоҳ-гоҳ; в самый раз 1) (вовремя) айни муддао, дар вақташ; мы пришли в самый раз мо дар вақташ омадем 2) (подходит) боб, соз, муносиб 3) (впору) худи худаш, айнан, лоппа-лоиқ; сапоги в самый раз мӯзаи лоппа-лоиқ; в таком разе прост, дар ин сурат, агар ин тавр бошад, он гоҳ; как раз 1) (точно) расо; 2) (впору) худи худаш, айнан, лоппа-лоиқ; не раз на як бор, борҳо; ни разу не… ҳеҷ вақт, ҳеҷ гоҳ, ҳаргиз, ягон бор ҳам; ни в коем разе ҳеҷ вақт, ҳеч гоҳ; вот те [и] раз! ана халос!, ана гап (кор)!; -два [да] и готово шарт--шурт - вассалом, ҳа нагуфта тайёр мешавад; раздва [да] и обчёлся то ана--мана гуфтан тамом шуд; раз на раз не приходится гоҳ чуну - гоҳ чунон; раз плюнуть прост, як пула кор ненареч. боре, як бор; рӯзе, як рӯз, вақте, як вақт, ҳангоме; один раз, когда… рӯзе, дар вақти…; раз ночью… боре шабонаIVсоюз усл. разг. агар, модоме ки…, азбаски…; раз он пришёл, я останусь модоме ки вай омад, ман мемонам (разо=, разъ=, рас=) приставка1. префикси феълӣ ки маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) тақсимкунӣ, майдакунӣ - разбить шикастан, майда--майда кардан; разломать шикастан, пора-пора (тикка-тикка) кардан 2) чудо кардан, кушодан - развязать кушодан, боз (яла) кардан 3) тақсимот раз раздать тақсим карда додан 4) пот додан, паҳн кардан раз разбрызгать пошидан, чошидан 5) (бо хиссачаи «ся») аз як ҷо ба хар тараф ҳаракат кардани касе, чизе раз разбежаться ба ҳар тараф гурехтан 6) фаро гирифтани тамоми руи чизе бо коре раз разрисовать аз нақшу нигор пур кардан 7) ноил шудан ба мақсаде, ба нияте раз разбогатеть бой шудан 8) даст кашидан аз кори (максади) пештара раз разлюбить дил кандан 9) шиддати амал раз разукрасить орою торо додан 10) (бо хиссачаи «ся») ба дарачаи ифрот расондани коре (максаде, нияте) раз разыграться саргарми бозӣ шудан2. хамчун префикси калимасоз барои сохтани исм ва сифат, ки хусусият ё дараҷаи олии пред метро мефаҳ монад раз разудалый бебокIIв знач. сказ, прост, шарти (қарси) зад (задам, задӣ ва ғ.); он \раз его по руке! ӯ шарти ба дасти вай зад! -
5 переити
сов.1. что, через что и без доп. гузаштан, убур кардан; переити [через] улицу аз кӯча гузаштан, кӯчаро бурида гузаштан; переити мост аз пул гузаштан; переити реку вброд аз ҷои пастоби дарё [пиёда] гузаштан; переити в другую комнату ба хонаи дигар гузаштан2. гузаштан; переити на другой факультет ба факультети дигар гузаштан; переити на третий курс ба курси сеюм гузаштан3. гузаштан, ҳамроҳ шудан; переити на сторону врага ба тарафи душман гузаштан; гу в другое подданство ба раияти давлати дигар гузаштан4. к кому, кому гузаштан; власть перешла в руки трудящихся ҳокимият ба дасти меҳнаткашон гузашт; дом перешёл по наследству к сьшу хона ба писар мерос монд; болезнь от матери перешла к ребёнку касали аз модар ба бача сироят кард; в русскии язык перешло много слов из французского ба забони руси аз французи бисёр калимаҳо гузаштаанд5. гузаштан; пардохтан, шурӯъ кардан; переити к другой теме ба мавзӯи дигар гузаштан; переити от обороны к наступлению аз мудофиа ба ҳуҷум гузаштан6. во что мубаддал шудан, табдил ёфтан, гузаштан; ветер перешёл в ураган шамол ба тӯфон мубаддал шуд7. за что разг. гузаштан; время перешло за полночь вакт аз нисфи шаб гузашт <> переити дорогу кому-л. сари роҳи касеро гирифтан; -ы [через] порог кого-чего, чеи ворид (дохил) шудан; \переити Рубикон қадами қатъӣ гузоштан, ба қарори қатъӣ омадан -
6 вложить
сов. что во что1. даровардан, андохтан, ба дарун гузоштан (ниҳодан); вложить лист в книгу варақаро ба даруни китоб гузоштан; вложить саблю в ножны шамшерро ба ғилоф андохтан2. фин., эк. ҷудо (таъин) кардан, тахсис додан; вложить средства маблағ ҷудо кардан <> - душу во чтб-л. аз таҳти дил (ҷонро дареғ надошта) коре кардан; меҳр монда кореро кардан; вложить другой смысл ба гапе маънии дигар додан; вложить вуста кого-л., чьй-л., кому-л. касероба сухан овардан, аз забони касе овардан вкладываться несов.1. см. вложиться;2. страд. дароварда шудан, ба дарун гузошта шудан -
7 друг
Iм1. дӯст, ёр, ҷӯра; закадычный друг ҷӯраи ҷонй (қарин); искренний друг дӯстӣ самимй; друг детства ҷӯраи айёми бачагй; друзья по оружию ҳамьяроқон; старый друг лучше новых двух посл. як дӯсти дерина беҳ аз ду дӯсти нав; дӯсти дерина - аспи зинкарда2. тарафдор, дӯстдор, пайрав, ишқбози чизе; общество друзей природы ҷамъияти дӯстдорони табиат3. обращ. дӯст, ҷӯра; любезный друг дӯсти меҳрубон <> дома 1) дӯсти хонадон 2) шутл. маъшуқи соҳибхоназан; будь друг (другом) як ҷӯрагӣ кунIIкр. ф. к другой: друга якдигарро, ҳамдигарро; другу ба якдйгар, ба ҳамдигар; другом яке аз дигаре, аз ҳамдйгар (мас. розй)\ друг за другом паи ҳам; друг на друга ба якдигар, ба ҳамдигар; друг о друге дар бораи якдигар (ҳамдигар); друг от друга аз ҳамдигар, аз як-дигар; друг перед \другом яке дар пеши дигар, дар пеши якдигар (ҳамдигар) -
8 какой-либо
мест. неопр. ягон, кадомаш ки бошад; прикеси мне какую-либо книгу ба ман ягон китоб биёр; попробуй какой-либо другой спбсоб ягон илоҷи дигаре ёб; он не способен действовать из каких-либо личных побуждений вай асло аз рӯи манфиати худ кор намекунад -
9 и
т.д.. (и так далее) ва ғ. (ва ғайра) т. п. (и тому подобное) ва м. ин (ва монанди ин)IIс нескл. и (номи харфи нӯхуми алифбои русӣ) <> «и» краткое «и» -и кӯтоҳ, ҳарфи «й»; ставитьточки (точку) над (на) «и» буду шуди гапро гуфтанIIсоюз1. соед. ва, »у, =ю; догнать и перегнать расидан ва пеш гузаштан; стыд и срам шармандагию расвоӣ; старые и малые хурду калон, пиру барно; муж и жена зану шавҳар; отец и мать падару модар2. присоед. ҳам, ҳатто. ҳам; и я хотел пойти вместе с ними ман ҳам мехостам ҳамроҳи онҳо равам3. перечисл. ҳам; и тот, и другой ҳам ину ҳам он4. усил. охнр; и чего ты ко мне привязался? охир ту чаро ин кадар ба ман часпидӣ?; и куда ты смотрел? охир чашмат дар куҷо буд?; и как ты не слышал об этом? охир чӣ хел шуд, ки ту инро нашунида мондӣ?5. повеств., ана; и взошло солнце офтоб ҳам баромад6. выдел. (поэтому, так что) ана, ҳам, ҳамон тавр ҳам, ҳамин хел; а я ему и говорю ман ҳам ҳамон тавр ба ӯ мегӯям…// в сочет. суказ. мест., нареч., частицами: вот… и ана… ҳам; так... и ҳамин (ҳамон) тавр ҳам; это… и ҳамин…, ҳаминро…; вот об этом я вам и не сказал ана ҳаминашро ман ба шумо нагуфтам; так оно и случилось ана ҳамон тавр ҳам шуд7. против. боз, у, ҳам; мужчина - и плачет! мард шуда истода боз гирья мекунад!8. взнач. усил. частицы ҳам, хуб, хеле; и как же ты вырос! ту хуб калон шуда мондаӣ-ку! // (тоже, также) ҳам, ҳамин тавр; будет и на нашей улице праздник погов. дар кӯчаи мо ҳам тӯй мешавад; и ба ҷӯи мо ҳам об меояд; он и у нас побывал в гостях ӯ ба хонаи мо ҳам меҳмон шуда омада буд // (даже) ҳам, ҳатто, ҳеҷ; он не хбчет и слышать об этом ӯ дар ин хусус шунидан ҳам намехоҳад <> и так [уж] бе ин ҳам; и то прост. дуруст, дар ҳақиқат, ҳамин тавр, набошад чй, ҳа-дия; и так далее (и т. д.) ва ғайра, ва ҳоказо, ва ғайруҳу (ва ғ.); и томӯ подобное (и т. п.) ва монанди ин (ва м. ин); одно и то же айни як чиз, айнан як, биайниҳймежд. хайр, хайр; и, полно! хайр, хайр, бас аст! -
10 катать
несов.1. кого-что ғелондан, гелонда бурдан; катать бревна ғӯлачӯбҳоро ғелондан; катать шары саққоҳоро ғелондан2. кого-что сайр (сайру гашт) кунондан (савора); -у ребят на машине бачаҳоро бо мошин сайр кунондан3. прост. бисьёр савора гаштан; он катает из одного конца города в другой вай аз як канори шаҳр ба канори дигар бисёр савора мегардад4. что ғелонда лӯнда (мушт) кардан; катать тесто хамирро ғелонда лӯнда кардан5. что ҳамвор (дарзмол) кардан; катать бельё чинҳои либосро ҳамвор кардан6. что тех. прокат кардан; катать проволоку симро прокат кардан -
11 коленкор
м колснкор; переплёт книги из коленкора муковаи китоб аз колонкор аст <> [совсём] другой коленкор прост. и.1 гапи дигар, ин кори дигар аст -
12 колотиться
несов.1. разг. кӯфтан, задан; ставни от ветра колотились об стёны даричаҳои пушти тиреза аз шамоли сахт сахт ба девор мезаданд; зубы колотились один об другой дандонҳо шараққос мезаданд2. задан, тапидан; сёрдце сильно колотилось дил сахт ме-тапид3. страд. шикаста шудан; афшонда шудан -
13 крайность
ж1. интиҳо, ниҳоят, ифрот, ғоят; впадать в крайность аз ҳад гузаштан, ифрот кардан; резкие крайности чизҳои бағоят мухолифи якдигар; от одной -крайности к другой ифроту тафрит2. уст. (тяжёлое положение) ҳолати вазнин, ҳолати бад // (нужда) мӯҳтоҷӣ, ноилоҷӣ <> до крайности аз ҳад зиёд, ниҳоят, ба дараҷаи ифрот, бениҳоят; он был до крайности молчалив ӯ ниҳоят камгап буд; по крайности прост. ақаллан, дар ҳар ҳол, ҳеҷ набошад; довести до \крайностьи кого-л. тоқати касеро тоқ кардан -
14 один
м (одна ж, одно с)1. числ. як; из двух вычесть один аз ду якро тарҳ кардан; один процент як фоиз, як процент; семь раз отмерь, один раз отрежь посл. « ҷомаи бамаслиҳат кӯтоҳ намеояд // в знач, сущ. один м кас, фард, нафар, шахс, воҳид, тан; семеро одного не ждут погов. « ҳафт кас ба як кас мунтазир намешавад2. в знач. прил. танҳо, худ, тоқа, якка, фард, воҳид; ему одному не справиться худаш танҳо аз ӯҳдаи ин кор намебарояд // в знач. сущ. один м якка, танҳо, тоқа; один в тюле не воин погов. » аз як даст садо намебарояд3. в знач. прил. ягона, фақат, танҳо, як худи..,; вы один это мбжете сделать фақат шумо ин корро карда метавонед; от него одни неприятности вай фақат боиси нохушӣ мешавад; выйти на улицу в одном платье ба кӯча тани курта баромадан // в знач. сущ. одно с як чиз, танҳо; одно меня беспокоит маро як чиз ба ташвиш андохтааст4. в знач. прил. як, ҳамон як; стоять на одном месте дар як ҷо истодан; жить в одном доме дар ҳамон як ҳавли истиқомат доштан // в знач. сущ. одно с ҳамон як; твердить одно и то же ҳамон як гапро гуфтан5. в знач. прил. (единый) як, бутун, яклухт; слиться в одно целое як шудан6. в знач. мест. (с предло-гом «из») аз, яке аз, аз ҷумлаи..,; этот ученик один из самых способных ин талаба яке аз талабаҳон қобилият-ноктарин аст7. в знач. прил. (в сочет. с «другой») ин, он, вай; то один, тодругой дам ин, дам он; гоҳ яке, гоҳ дигаре // в знач. сущ. один м, одна ж, одно с яке; одно другому не мешает яке ба дигаре халал намерасонад8. в знач. неопр. мест. яке, як кас, як одам, ким кӣ, кадом як; мне вспомнился один случай як ҳодиса ба ёдам омад; приходил один молодой человек якҷавон омада буд О одинединственный якка-ву ягона, нодир; одинодинехонек, одинодинешенек яккаю танҳо, тоқа, як-то; один конец прост. охираш як, оқибаташ як; одна лавочка прост. ҳамааш аз як гӯр, кар додари кӯр; одни кости пӯсту устухон; одним духом, за один дух прост. 1) (очень быстро) бисёр тез, бо як шаст; 2) (сразу) якбора, дам нагирифта, бо як қулт, беист; одним михом, с одного маху якбора, зуд, тез, фавран; одним словом вводн. сл. хулласи калом, кисса кӯтоҳ; [они] одних лодинт онҳо ҳамсоланд; одно время як вақтҳо, як замона; одно званье прост. номи калону деҳи вайрон; одно званье осталось исмаш ҳасту ҷисмаш нест; одного поля ягода кар додари кӯр; одного порядка ба ҳам шабеҳ (монанд); одну минуту (секунду) як дам (як нафас, як лаҳза) сабр кунед; один за другим яке аз паси дигар; одинк одному (одна к одной, одно к одному) яке аз дигаре беҳтар; огурчики один к одному бодирингҳо яке аз дигаре беҳтар; один как перст яккаву танҳо, як сари қоқ, як сару ду гӯш; одинна один 1) (наедине) якка ба якка, рӯ ба рӯ; поговорить один на один якка ба якка гуфтугӯ кардан; 2) (единоборствуя) тан ба тан; бороться один на один тан ба тан ҷанг кардан; одно к одному паси ҳам; [все] в один голос ҳама бо як овоз, якдилона; в (за) один присест бо як нишст; всё одно фарқ надорад; все до одного ҳама чун як тан; [все] как один ҳама якдилона; на один зуб бисёр кам, андак; на один покрой аз рӯи як андоза (қолиб); на одно лицо ба якдигар мо-нанд; як себу ду тақсим; ни в одном глазу (глазе) маст-паст не; сна ни в одном глазу прост. ҳеҷ хоб намебарад; по одномӯ як-як; с одного взгляда дидан замон; одна нога здесь, другая - там бисёр тез, шамол барин; [хоть] одним глазком посмотрёть (взглянуть) як чашм андохтан, як лаҳза дидан; как одну копейку заплатить (выложить, истратить) тин ба тин (як тин намонда) додан (адо кардан); ставить на одну доску кого с кем, что с чем баробар кардан; стать на одну доску с кем-л. ба касе баробар шудан; стоять одной ногой в могиле (в гробу) пой ба лаби гӯр расидан, офтоби сари кӯҳ будан; стричь [всех] под одну гребенку ҳамаро бо як газ ӯлчак кардан -
15 на
Iпредлог1. с вин. (указывает на-правление действия) ба, ба рӯи…, ба болои…; бар; идти на улицу ба кӯча рафтан; сесть на своё место ба ҷои худ нишастан; положить на стол ба рӯи миз гузоштан; не попадайся мне на глаза! ба назарам нанамо!; обижаться на кого-л. аз касе хафа шудан; ответ на вопрос ҷавоби савол; подписка на газеты ба газетаҳо обунашавӣ2. с вин. (при обозначении срока) ба, дар, ба муддати…, барои; работа на завтра кор барои фардо; увидеться на другой день дар рӯзи дигар вохӯрдан; запасти дров на зиму барои зимиетон ҳезум тайёр- кардан; работы ещё на целую неделю кор боз ба як ҳафтаи тамом мерасад3. с вин. (при обозна-чении колцчественной разницы, ше-пени превосходства или недостатка): опоздать на пять минӯт панҷ дақиқа дер мондан; старше на два года ду сол калон; на мёсяц раньше як моҳ пеш; на двадцать рублей больше бист сӯм зиёдтар4. с вин. (при обозначении множителя или делителя) ба; раз-делйть на три ба се тақсим кардан; помножить пять на четыре панҷро ба чор зарб задан; разделйть на две части ба ду ҳисса тақсим кардан; разрё-зать на кускй пора-пора кардан5. с вин. (при обозначении меры, коли-чества, определяющих границы чего-л.) ба; купить на дёсять рублёй ба даҳ сӯм харидан; хватит на всех ба ҳама мерасад. свин. (при обозначении цели, назначения) ба; взять на воспитание ба тарбия гирифтан; испытывать что-л. на прочность маҳкамии чизеро сан-ҷидан; комната на двух человек хонаи дукаса; обед на пять человек хӯрок барои панҷ кас7. с вин. (при обозна-чении условий, обстоятельств) бо; на голодный желудок бо дили наҳор, бо дили гурусна; на свёжую голову баъди истироҳат // (при словах, выра-жающих эмоциональную оценку события) барои, ба; на горе ба бадбахтӣ, бадбахтона; на мою радость хушбахтона8. с вин. (при обозначении образа действия) ба; верить кому-л. на слово ба қавли касе бовар кардан; говорить на память ёдакӣ гап задан, аз ёд гуфтан9. с вин. (при обозначении ка-кого-л. признака) бо, ба; хромать на одну ногу ба як пой лангидан; нечист на руку дасташ қалб, каҷдаст10. с предл. (при обозначении места) дар, ба, ба болои…,бар болои…, даррӯи…, дар пеши…; жить на юге дар ҷануб зиндагӣ кардан; сидёть на заседании дар маҷлис нишастан; оставить на столе ба болои стол монда рафтан; на ногах ботинки дар пояш ботинка // (соответствует предлогу «в») дар; на воённой слӯжбе дар хизмати ҳарбӣ; первый на селе работник беҳтарин коркуни деҳа; тоска на сердце дил хафа // (при обозначении предметов, лиц, в присутствии которых что-л. совершается) дар пеши…; на людях дар пеши мардум; на моих глазах дар пеши назари ман; на миру и смерть красна посл. марги бо ёрон (бо дӯстон) тӯй аст11. с предл. (на вопрос «когда») дар, дар вақти…; на каникулах дар вакти таътил; на той неделе дар ҳафтаи оянда; на этих днях дар ҳамин рӯзҳо; на нашей памяти дар хотири (дар ёди) мо12. с предл. (при обозначении средства передвижения) бо; лететь на самолёте бо самолёт паридан; плыть на пароходе бо киштй рафтан; кататься на лодке бо қаик сайр кардан13. с предл; (при обозначении образа действия): на всем скаку чорхезза-нон; на бегу давдавон, давон-давон; на лету 1) дар айни парвоз, парвозку-нон 2) перен. якбора, дарҳол, тез; он схватывает мой мысли на лету ӯ ба фикри ман дарҳол пай мебарад14. с предл. (при посредстве) дар, бо; жарить на масле дар равған бирён кардан15. с предл. (при обозначении устройства, свойства, состояния) гдор; вагон на рессорах вагони рессордор; матрац на пружинах матраси пружинадор 16. с предл. в сочет. с гл.: играть на рояле рояль навохтан; говорить на русском языке бо забони русй гап задан; перевести книгу на таджикский язык китобро ба [забони] тоҷикӣ тарҷима кардан; свободно читать на английском языке ба забони англисӣ бемалол хондан 17. с предл. (при обозначении пребываныя в ка-ком-л. состоянии) дар; стоять на часах дар посбонӣ истодан, каровулӣ кардан <> на что [уж] (как ни, хотя и очень) ҳар чанд ки, агар чандеIIчастица в знач. сказ. разг. ма, мана; на, возьми ма, гир; на тебе книгу мана ба ту китоб <> вот те (тебё) [и] на! ана!, оббо!, ана халос!; на тебе! ана инро бин!; ана халос!, оббо!частица: какой ни на есть чй хеле ки бошад, ҳар навъе ки бо-шад; кто ни на есть касе ки (кӣ ки) бошад, ҳар кӣ бошад, хар кас; что ни на есть бисёр, ҷудо, ниҳоят да-раҷа, гузароIVприставка1. префиксест, ки барои сохтани феъл ва исмҳои феълӣ кор фармуда шуда, маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) равона шудани амал ба сатҳи предмет - набежать давида баромадан, давида рӯи чизеро пӯшондан; налететь парида омада хамла овардан; наскочить бархӯрдан, дучор шудан; дарафтодан; наехать бархӯрдан 2) болои предмет гузоштан - намотать печондан; нашить аз рӯй дӯхтан, дӯхта часпондан 3) ба ҷо овардани амал дар сатҳи чизе - намёрзнуть қирав бастан; ях бастан (кардан) 4) пурӣ, аз ҳад зиёд будани амал - наговорить бисёр гап задан, лаққидан; напечь пухтан, пухта тайёр кардан; навозить бисёр кашонда овардан; насолить намак (шӯр) кардан, дар намак хобондан; натопить гарм кардан, тафсондан 5) дар феълҳои бо «-ся» тамом мешудагӣ - сершавӣ, пурра қаноат кардани шахси амалкунанда - наболтаться хуб гап зада гирифтан; наработаться бисёр (хуб) кор кардан 6) дар феълҳои дорои суффиксҳои «ива», «ыва», «сва» - сустшавӣ, андак рӯй додани амал - напевать замзама кардан; насвистывать паст-паст ҳуштак кашидан 7) барои сохтани намуди мутлақи феъл хизмат мекунад - написать навишта тамом кардан, навишта шудан; нарисовать кашидан, сурат кашидан2. барои сохтани сифату исмҳои дорои маънои зерин кор фармуда мешавад: болои чизе мавҷудбуда - нарукавный рӯиостинӣ; нагрудник пешгир3. барои сохтани зарфҳо кор фармуда шуда, дараҷаи олӣ, ҳадди ниҳоӣ ва аломати чизеро ифода мекунад - накрепко бисёр сахт; насгрого бисёр ҷиддӣ -
16 навалить
сов.1. на что болоиҳам мондан (гузоштан, бор кардан); навалить один мешок на другой халтаҳоро болоиҳам мондан2. что, чего тӯда (тӯб) кардан, андохта тӯб кардан; навалить_ в сарай дров ба ҳезумхона ҳезум тӯда кардан3. чаще безл. что, чего разг. ҷамъ шудан, тӯб шудан; навалило много снегу барфи бисёр зад4. безл. кого--чего перен. ҷамъ омадан, ҷамъ шудан; навалило много народу мардуми бисёр ҷамъ омад -
17 ни
I1. частица усил. (в отриц. предложениях) ҳам; ни одна книга не потёряна як китоб ҳам гум нашудааст; на нёбе ни облачка дар осмон абрпорае ҳам нест; ни на миг як лаҳза ҳам2. частица усил. (после мест. и местоименных наречий) ки; кого ни спрошу, никто не знает аз касе ки пурсам, намедонад; как бы там ни было ҳар чи ки бошад, дар ҳар сурат, дар ҳар ҳол; во что бы то ни стало бо ҳар роҳе ки бошад, ҳатман3. частица отриц. (при категорическом приказании или запрещении) хеҷ, ҳаргиз, хам; ни с места! ҳеҷ аз ҷой намеҷунбед!; ни шагу дальше! дигар ягон қадам ҳам намонед!4. союз в отриц. предложениях на нёбе ни месяца, ни звезд дар осмон на моҳ ҳасту на ситора; ни взад, ни вперёд на ба пеш, на ба ақиб; ни тот, ни другой на ину на он ни-ни асло, ҳеҷ, ҳаргиз; вы курите? - Ни-ни шумо папирос мекашед? - Ҳаргиз неII(отделяемая в сочет. с предлогом часть местоимений «никто», «ни-что», «никакой», «ничей» и уст. «никой») ҳеҷ; ни с кем бо ҳеҷ кас; ни о чём дар бораи ҳеҷ чиз; ни в коем случае ба ҳеҷ ваҷҳ. -
18 никто
(никого, никому, никого, ни-кем, ни о ком) мест. отриц.1. ҳеҷ кас, ҳеҷ кӣ, ягон кас ҳам; никто из присутствующих аз ҳозирон ягон кас ҳам; никто не узнает ҳеҷ кас намефаҳмад; никого не было дома дар хона ҳеҷ кас набуд; его никем нельзя заменить ҷои ӯро касе гирифта наметавонад; он ни о ком не спрашивал вай дар бораи касе напурсидааст2. в знач. сущ. никто м разг. оҷиз, ҳақир, каси беқадру эътибор, як пула одам; он ягон қадру эътибор надорад3. в знач. сущ. никто м нескл. кому разг. ҳеҷ ки, ҳеҷ чӣ; он мне никто вай ба ман ҳеҷ чӣ намешавад никто другой ҳеҷ кас ба ғайри… -
19 оборот
м1. гардиш, давр, рафтуомад; количество оборотов в минуту миқдори гар-диш дар як дақиқа; повернуть ключ на два оборота калидро ду бор тоб додан // (перевёртывание) рӯгардон (чаппагардон) кардан(ӣ), тагу ру кардан(ӣ); оборот пласта при вспашке рӯгардон кардани қабати хок дар вақти шудгор2. гардиш; оборот полевых культур с.-х. киштгардон; оборот капитала эк. гардиши капитал; налог с оборота эк. андози (налоги) гардиш; хозяйственный оборот гардиши хоҷагӣ; вовлекать в оборот ба муомилот даровардан3. рафтуомад; оборот вагонов рафтуомади вагонҳо4. савдо, додугирифт, гардиш, муомила; пустить деньги в оборот пулро ба муомила даровардан5. дахлу харҷ, муомилотпулӣ; годовой оборот дахлу харҷи солона6. истифода (истеъмол) кардан(ӣ), кор фармудан(ӣ), ба кор бурдан(ӣ); пустить слово в оборот калимаеро ба кор бурдан (маъмул кардан)7. печухам, печутоб, хамгашт, гардиш, оринҷак; печь имёет четыре оборота печь чор печухам дорад8. тарз, тариқ, равиш, дигаргунӣ, шакл, ранг, сурат; дело приняло другой оборот кор ранги дигар гирифт9. пушти чизе; написать на обороте листа ба пушти коғаз на-виштан10. иборарҷумла, тарзи гуфтор, ҷумлабандӣ, сохти ҷумла; правильный оборот речи ибораи дуруст; деепричастный оборот ибораи феъли ҳол; безличный оборот ибораи бешахс <> брать (взять) в оборот кого-л. 1) касеро тоб додан (сахт гирифтан) 2) касеро танбеҳ додан (сарзаниш кардан) -
20 опера
ж опера; слушать оперу опера шунидан <> из другой (не из той) оперы ин гул аз боғи дигар; савол аз ресмон, ҷавоб аз осмон
- 1
- 2
См. также в других словарях:
другой — Иной, видоизмененный, непохожий, новый, второй. Это другое дело. Это дело десятое. Это особь статья. .. Прот … Словарь синонимов
ДРУГОЙ — ДРУГОЙ опорная точка и средоточие философского дискурса, способ обоснования онтологии, который изменяется в соответствии со сдвигами в понимании онтологии и переходом от эйдетико космологической к социальной онтологии. В античной философии… … Философская энциклопедия
другой и я — ДРУГОЙ И Я соотношение общекультурных универсалий, ставшее специальным предметом эпистемологических размышлений в начале 20 в. В этих понятиях кристаллизуется культурно исторический опыт человеческого бытия в мире, поэтому определение… … Энциклопедия эпистемологии и философии науки
ДРУГОЙ — ДРУГОЙ, архан. другой, следуюший за первым, второй; первой, другой, третий. | Иной, инный, не тот или не этот. Нет ли другой бритвы, эта тупа? | Такой же точно, вполне сходный. ·стар. дружка, товарищ, помощник по должности, службе. А в других был … Толковый словарь Даля
ДРУГОЙ — ДРУГОЙ, другая, другое. 1. Не тот, не этот. Дай мне другой нож, этот тупой. Об этом поговорим в другое время и в другом месте. || Не такой, иной, отличный от данного. У него были совсем другие намерения. После женитьбы он стал другой. 2.… … Толковый словарь Ушакова
Другой — Другой ♦ Autre Противоположный тому же; численно или качественно отличный. Следовательно, необходимо различать количественно другое (например, я собираюсь купить новую, т. е. другую, машину, но той же марки и модели, что и предыдущая) и… … Философский словарь Спонвиля
ДРУГОЙ — понятие современной философии, представляющее собой персонально субъектную артикуляцию феномена, обозначенного классической традицией как ‘свое иное’ (Гегель) и обретающее статус базового в рамках современного этапа развития философии… … История Философии: Энциклопедия
ДРУГОЙ — ДРУГОЙ, ая, ое. 1. прил. Не этот, не данный. В д. раз поговорим. На другом берегу (на противоположном). И тот и д. (оба, каждый из двух). 2. прил. Не такой, иной. Стал совсем другим. Думает одно, а говорит другое (сущ.). Это другое дело (это… … Толковый словарь Ожегова
ДРУГОЙ — понятие философии 20 в., фиксирующее некоторый опыт встречи Я с подобной ему сущностью, представляющей, тем не менее, Иное по отношению к Я. Развитие понятия Д. в неклассической философии свидетельство отхода мыслящего субъекта с позиции… … Новейший философский словарь
другой — • другой, иной Стр. 0299 Стр. 0300 Стр. 0301 Стр. 0302 … Новый объяснительный словарь синонимов русского языка
ДРУГОЙ — Тимофеевич Рындин, дьяк московский. 1611. А. К. II, 528 … Биографический словарь