valtjan

* * *

(velt; valt, ultum; oltinn), v. to roll, tumble over (ultu báðir ofan fyrir brekkuna); impers., veltr til vanda, it goes as usual (ok valt til vanda, at bœndr flýðu).

(-lta, -ltr), v. to roll, set rolling, with dat. (v. manna búkum frá fótum jarli); impers., því næst velti skipinu, she capsized;

refl., veltast, to turn oneself, revolve (sól veltist um átta ættir); hestrinn veltist um tólf sinnum, the horse rolled itself over; veltast ór konungdómi, jarldómi, to give up one’s kingdom, earldom (veltist hann þá ór jarldómi ok tók höldsrétt).

* * *

t, a causal to the preceding; in Runic inscriptions it is spelt ‘elta’ or ‘ailta,’ Rafn 188, 194 (see rati); [Ulf. valtjan = κυλίνδειν; A. S. wæltan; Germ. wälzen; Dan. vælte; see valtr]:—to roll, set rolling, a stone or the like, with dat.; velta búkum frá fótum jarli, Fb. i. 495; velta grjóti, Gs. 12; velta torfi, Grág. ii. 266; v. steini, N. G. L. ii. 122; steininum hafði velt verið af gröfinni, Luke xxiv. 2; þeir veltu honum, Eb. 115 new Ed.: impers., því næst velti (því), then she capsized, Fms. ix. 320.

II. reflex. to turn oneself, rotate; sól veltisk um átta ættir, Sks.; hann veltisk inn yfir þresköldinn, Fb. ii. 382; hestrinn veltisk um tólf sinnum, the horse rolled itself over, Hrafn. 6; sumir hestar höfðu velzt, Grett. 29 new Ed.

2. the phrase, veltask ór konungdómi, jarldómi, to roll oneself from kingdom to earldom, to descend from a higher to a lower estate, e. g. from king to earl, or from earl to thane, Fms. i. 195, Eg. 7; Hallaðr, sá veltisk ór jarldómi í Orkneyjum, Landn. 260; veltisk hann þá ór jarldómi ok tók hölds rétt, Hkr. i. 104; the phrase is borrowed from the symbolic act, for which see Har. S. Hárf. ch. 8.

u, f. the state of being valtr.

2. in the phrase, hafa mikið í veltunni, to have much in circulation, rolling, of money.

* * *

(velt; valt, ultum; oltinn), v. to roll, tumble over (ultu báðir ofan fyrir brekkuna); impers., veltr til vanda, it goes as usual (ok valt til vanda, at bœndr flýðu).

(-lta, -ltr), v. to roll, set rolling, with dat. (v. manna búkum frá fótum jarli); impers., því næst velti skipinu, she capsized;

refl., veltast, to turn oneself, revolve (sól veltist um átta ættir); hestrinn veltist um tólf sinnum, the horse rolled itself over; veltast ór konungdómi, jarldómi, to give up one’s kingdom, earldom (veltist hann þá ór jarldómi ok tók höldsrétt).

* * *

velt, pret. valt, pl. ultu; subj. ylti; part. oltinn, or vultu, voltinn; [Ulf. valtjan; cp. A. S. walwjan = κυλίνδειν; Lat. volvere, volutare; Engl. wallow]:—to roll, roll over; ultu þeir ofan fyrir brekkuna, Landn. 179; þat (the wheel) kann opt velta undan, Fms. i. 104; veltanda vatn, Akv.; þóttú yltir aptr fyrir bylgjunni, Hom.; ek hefi látið velta slíka sem þú ert, Eg. 338; sneri höllinni sem mylna ylti, Karl. 472; þó gékk hann heldr en valt, Sturl. iii. 158; tunnan valt og úr henni allt, ofan í djúpa keldu, in a ditty; dagarnir sex at vísu vultu, Lil.; er þú ert oltinn í svá mikla heimsku, Post. 645. 68, 83; í hverja synd ok vesöld þú ert voltinn, Stj. 36; þó at hann velti í mikla vesöld, Al. 95.

2. metaph. to turn out; mun velta til vandans, Lv. 45; ok valt til vanda, at bændr flýðu, it went as usual, that they fled, Fms. viii. 408; veltr þangat sem vera vill um flesta hluti, Ísl. ii. 201; ef svá veltr til, at …, Mar.; skipan er voltin eigi sem hann hugði, Fms. xi. 436; vultu allir dómar til stríðrar refsingar, Sks. 581.

fold, Irish fillim, fold, return, Old Irish fillim, flecto, *velvô; Latin volvo, roll, volumen, English volume; Greek $$Gei$$'lúw, envelop; Gothic af-valvjan, roll away, English wallow. Cf. Welsh olwyn, a wheel (Stokes). Windisch (Curt. Et.) suggests vald as root, allied to Norse velta, roll, Gothic valtjan, English welter, German walze, roll, waltz. See especially till.