Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

vacatio

  • 1 vacatio

    văcātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] exemption (d'une charge publique), dispense. [st2]2 [-] exemption du service militaire, dispense de servir. [st2]3 [-] droit à la retraite; privilège de vétéran. [st2]4 [-] congé, prix du congé. [st2]5 [-] exemption, dispense. [st2]6 [-] exemption (d'un châtiment), grâce, pardon.    - vacationem habere muneris publici, Cic.: dispenser des charges publiques.    - vacatio militiae, Cic.: exemption du service militaire.    - vacatio affectuum, Cic.: apathie.
    * * *
    văcātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] exemption (d'une charge publique), dispense. [st2]2 [-] exemption du service militaire, dispense de servir. [st2]3 [-] droit à la retraite; privilège de vétéran. [st2]4 [-] congé, prix du congé. [st2]5 [-] exemption, dispense. [st2]6 [-] exemption (d'un châtiment), grâce, pardon.    - vacationem habere muneris publici, Cic.: dispenser des charges publiques.    - vacatio militiae, Cic.: exemption du service militaire.    - vacatio affectuum, Cic.: apathie.
    * * *
        Vacatio, vacationis, Verbale. Cesse, Vacation.
    \
        Vacatio adolescentiae. Cic. Excusation de jeunesse.
    \
        AEtatis vacatio. Cicero, Ego vero aetatis potius vacationi confidebam. Je me fioye à l'immunité que mon aage m'apporteroit.
    \
        Legis vacatio. Sueton. Dispense, Dispensation.
    \
        Militiae vacatio. Caes. Exemption d'aller à la guerre, Privilege.
    \
        Militiae, omniumque aliorum munerum vacationem habent. Plin. Ils sont exempts d'aller à la guerre et de toute autre administration ou charge, Il en sont dispensez, et ne sont tenuz ne contraincts de, etc.
    \
        Delectum haberi in vrbe sublatis vacationibus. Cic. Exempts et non exempts, privilegiez et non privilegiez.
    \
        Dare vacationem militiae. Iustin. Exempter de, etc.
    \
        Omnium munerum vacatio. Cic. Exemption de toute administration et charge.
    \
        Rerum gestarum vacatio. Cic. L'immunité et exemption ou privilege qu'on a merité par le moyen des services qu'on a faict à la republique.
    \
        Dare vacationem rerum omnium. Cic. Exempter.
    \
        Habere vacationem. Cic. Cesser de besongner, Avoir relasche.
    \
        Vti vacatione. Cic. User du privilege d'exemption.

    Dictionarium latinogallicum > vacatio

  • 2 vacatio

    văcātĭo, ōnis, f. [vaco], a being free from a duty, service, etc.; freedom, exemption, immunity; a freeing, exempting, dispensation (class.; syn. immunitas).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With gen. obj.:

    vacatio omnium munerum,

    Cic. N. D. 1, 20, 53:

    publici muneris,

    id. Fam. 9, 6, 5:

    sumptus, laboris, militiae, rerum denique omnium,

    id. Verr. 2, 4, 10, § 23:

    militiae,

    Caes. B. G. 6, 14; Cic. Phil. 5, 19, 53; Just. 1, 9, 12:

    quinquennii militiae vacatio,

    Liv. 23, 20, 2; 42, 33, 4:

    rerum omnium,

    Cic. Verr. 2, 5, 22, § 58:

    malorum,

    Sen. Ep. 85, 5.—
    (β).
    With ab:

    a causis vacatio,

    Cic. Leg. 1, 4, 11:

    ab belli administratione,

    Liv. 23, 32, 15:

    ab opere,

    Col. 6, 14, 3:

    a sacerdotio,

    Gell. 1, 12, 7.—
    (γ).
    With quominus:

    vacationem augures, quominus judiciis operam darent, non habere,

    Cic. Brut. 31, 117.—
    (δ).
    Absol.:

    falsum est, ob vacationem pretium datum,

    Cic. Font. 4, 7:

    cum sacerdotes deorum vacationem habeant, quanto est aequius habere ipsos deos,

    id. Ac. 2, 38, 121:

    deprecari vacationem adulescentiae,

    id. Cael. 12, 30:

    rerum gestarum,

    id. Sull. 9, 26:

    aetatis,

    Nep. Att. 7, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    (Sc. militiae.) Exemption from military service:

    P. Vatinius... et agro a senatu et vacatione donatus est,

    Cic. N. D. 2, 2, 6:

    delectum habere sublatis vacationibus,

    id. Phil. 5, 12, 31:

    senatus decrevit, ut... dilectus haberetur, vacationes ne valerent,

    id. Att. 1, 19, 2:

    scribere exercitum sine ullā vacationis veniā,

    Liv. 8, 20, 3; 7, 28, 3; 27, 38, 3:

    locupletissimus quisque miles labore fatigari, donec vacationem emeret,

    Tac. H. 1, 46.—
    2.
    (Sc. culpae.) Neque ei suam vacationem eripio, quā ille apud omnis utitur, ut nihil malitiose fecisse videntur, freedom from blame, Cic. Verr. 2, 7, 68, § 164 B. and K. (dub.; al. purgationem; al. culpae vacationem).—
    II.
    Transf., a sum paid for exemption from military service:

    vacationes annuas exsolvere,

    Tac. H. 1, 46:

    vacationes centurionibus ex fisco numerat,

    id. ib. 1, 58.

    Lewis & Short latin dictionary > vacatio

  • 3 vacatio

    vacatio vacatio, onis f освобождение

    Латинско-русский словарь > vacatio

  • 4 vacatio

    vacātio, ōnis, f. (vaco), I) die Befreiung, das Befreitsein, Freisein von etwas, von Abgaben, gewissen Diensten usw., a) das, wovon man frei ist, durch den Genet. od. durch ab m. Abl. od. durch quo minus m. Konj. ausgedrückt, vacatio militiae, Cic.: malorum, Sen.: alci dare vacationem militiae, Cic.: alci dare vacationem a causis, Cic., a belli administratione, Liv.: militiae vacationem omniumque rerum habere immunitatem, Caes.: vacationes munerum redimere, Tac.: iudicavit vacationem augures, quo minus iudiciis operam darent, non habere, wären nicht frei von den richterlichen Obliegenheiten (der Geschworenen), Cic. Brut. 117. – b) die Person, die diese Befreiung genießt, sowie auch die Sache, wegen der man die Befreiung genießt, im Genet., adulescentiae, Cic.: rerum gestarum, Cic.: usus est aetatis vacatione, zu der ihn sein Alter berechtigte, Nep.: vacationes militum, berechtigte, Nep.: vacantiones militum, Beurlaubungen der Soldaten, Liv. – c) absol.: pretium ob vacationem datum, Cic.: pretia (der hohe Preis) vacationum, Tac.: scribere exercitum sine ulla vacationis venia, Liv.: vacationem emere, Tac.: vacationes omnes tollere, Cic.: vacationes ne valerent, Cic. – II) meton., das Geld für die Befreiung von Kriegsdiensten, das Ablösungsgeld, Dispensgeld, vacationes praestari centurionibus solitae, Tac. hist. 1, 46: vacationes annuas exsolvere, ibid.: so auch vacationes centurionibus ex fisco numerare, Tac. hist. 1, 58. – / Vulg. Nbf. vocatio, Corp. inscr. Lat. 1, 198. lin. 77; 206. lin. 93 u. 103. Cic. fr. bei Non. 436, 20 cod. Bamb.

    lateinisch-deutsches > vacatio

  • 5 vacatio

    vacātio, ōnis, f. (vaco), I) die Befreiung, das Befreitsein, Freisein von etwas, von Abgaben, gewissen Diensten usw., a) das, wovon man frei ist, durch den Genet. od. durch ab m. Abl. od. durch quo minus m. Konj. ausgedrückt, vacatio militiae, Cic.: malorum, Sen.: alci dare vacationem militiae, Cic.: alci dare vacationem a causis, Cic., a belli administratione, Liv.: militiae vacationem omniumque rerum habere immunitatem, Caes.: vacationes munerum redimere, Tac.: iudicavit vacationem augures, quo minus iudiciis operam darent, non habere, wären nicht frei von den richterlichen Obliegenheiten (der Geschworenen), Cic. Brut. 117. – b) die Person, die diese Befreiung genießt, sowie auch die Sache, wegen der man die Befreiung genießt, im Genet., adulescentiae, Cic.: rerum gestarum, Cic.: usus est aetatis vacatione, zu der ihn sein Alter berechtigte, Nep.: vacationes militum, berechtigte, Nep.: vacantiones militum, Beurlaubungen der Soldaten, Liv. – c) absol.: pretium ob vacationem datum, Cic.: pretia (der hohe Preis) vacationum, Tac.: scribere exercitum sine ulla vacationis venia, Liv.: vacationem emere, Tac.: vacationes omnes tollere, Cic.: vacationes ne valerent, Cic. – II) meton., das Geld für die Befreiung von Kriegsdiensten, das Ablösungsgeld, Dispensgeld, vacationes praestari centurionibus solitae, Tac. hist. 1, 46: vaca-
    ————
    tiones annuas exsolvere, ibid.: so auch vacationes centurionibus ex fisco numerare, Tac. hist. 1, 58. – Vulg. Nbf. vocatio, Corp. inscr. Lat. 1, 198. lin. 77; 206. lin. 93 u. 103. Cic. fr. bei Non. 436, 20 cod. Bamb.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vacatio

  • 6 vacatio

    vacātio, ōnis f. [ vaco ]
    1) освобождение, освобождённость, свобода или увольнение ( alicujus rei или ab aliquā re)
    v. sumptūs, laboris, militiae, rerum denique omnium C — освобождение от расходов, трудовых повинностей, военной службы, словом — от всего
    v. alicujus rei — освобождение вследствие чего-л. (v. aetatis C, Nep)

    Латинско-русский словарь > vacatio

  • 7 vacātiō

        vacātiō ōnis, f    [vaco], freedom, exemption, immunity, dispensation: cum sacerdotes deorum vacationem habeant: adulescentiae, i. e. the license of youth: rerum gestarum, i. e. immunity earned by service: neque ei suam vacationem eripio, i. e. his peculiar license: omnium munerum: publici muneris: militiae, from military service, Cs.: a causis: a belli administratione, L.: vacationem, quo minus iudiciis operam darent, habere.— Exemption from military service (sc. militiae): P. Vatinius... et agro a senatu et vacatione donatus est: scribere exercitum sine ullā vacationis veniā, L.— A sum paid for exemption from military service: vacationes centurionibus ex fisco numerat, Ta.: vacationes annuae, Ta.
    * * *
    freedom, exemption; privilege

    Latin-English dictionary > vacātiō

  • 8 vacatio

    см. vacare s. 1. e.

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > vacatio

  • 9 vacatio

    , onis f
      освобождение

    Dictionary Latin-Russian new > vacatio

  • 10 munus

    mūnŭs (arch. moenŭs), ĕris, n. [st2]1 [-] devoir, office, emploi, fonction, tâche. [st2]2 [-] service public, magistrature, obligation (envers l'Etat), charge. [st2]3 [-] service rendu, bienfait, grâce, faveur. [st2]4 [-] derniers devoirs, honneurs suprêmes, funérailles, sépulture. [st2]5 [-] présent, don, gratification, cadeau, offrande. [st2]6 [-] spectacle public (donné par les magistrats), jeu solennel, combat de gladiateurs. [st2]7 [-] édifice construit par un particulier à l'usage du public. [st2]8 [-] don de la grâce, grâce (divine).    - munus praestare, Cic.: accomplir son devoir, remplir sa tâche.    - munere suo fungi, Cic.: s'acquitter de ses fonctions, bien fonctionner ( → organe).    - munus reipublicae (munus publicum), Cic.: charge confiée par l'Etat.    - munus consulare, Cic.: dignité consulaire, consulat.    - munus vigiliarum obire, Liv.: faire l'office desentinelles, monter la garde.    - munere vacare, Liv.: être exempté du service (militaire).    - munere omni publico liberari, Tac.: être dispensé de tout impôt.    - munerum vacatio, Tac.: exemption des corvées.    - munera ditium, Sall.: les bienfaits des riches.    - hoc muneris tui est, Hor.: je t'en suis redevable.    - id tui muneris habeo, Tac.: je t'en suis redevable.    - munere victor amici, Virg.: vainqueur grâce à son ami.    - munere sortis, Virg.: par une faveur du sort.    - deorum munus est, quod... Sen.: c'est une faveur des dieux que...    - dare aliquid muneri: donner qqch en présent.    - (eum) amplo munere extulit, Nep.: il l'ensevelit en grande pompe.    - munera Liberi, Hor.: les dons de Bacchus (= le vin).    - munera templis ferre, Virg.: porter des offrandes dans les temples.    - munus vigiliarum, Cic.: fruit des veilles ( → un écrit).    - munus dare (praebere, edere): donner des jeux publics, donner un combat de gladiateurs.    - munere fungi: donner des jeux publics, donner un combat de gladiateurs.    - gladiatorum munera, Cic. Off. 2, 55: les combats de gladiateurs.    - Pompeii munera, Vell. 2, 130, 1: théâtre de Pompée.
    * * *
    mūnŭs (arch. moenŭs), ĕris, n. [st2]1 [-] devoir, office, emploi, fonction, tâche. [st2]2 [-] service public, magistrature, obligation (envers l'Etat), charge. [st2]3 [-] service rendu, bienfait, grâce, faveur. [st2]4 [-] derniers devoirs, honneurs suprêmes, funérailles, sépulture. [st2]5 [-] présent, don, gratification, cadeau, offrande. [st2]6 [-] spectacle public (donné par les magistrats), jeu solennel, combat de gladiateurs. [st2]7 [-] édifice construit par un particulier à l'usage du public. [st2]8 [-] don de la grâce, grâce (divine).    - munus praestare, Cic.: accomplir son devoir, remplir sa tâche.    - munere suo fungi, Cic.: s'acquitter de ses fonctions, bien fonctionner ( → organe).    - munus reipublicae (munus publicum), Cic.: charge confiée par l'Etat.    - munus consulare, Cic.: dignité consulaire, consulat.    - munus vigiliarum obire, Liv.: faire l'office desentinelles, monter la garde.    - munere vacare, Liv.: être exempté du service (militaire).    - munere omni publico liberari, Tac.: être dispensé de tout impôt.    - munerum vacatio, Tac.: exemption des corvées.    - munera ditium, Sall.: les bienfaits des riches.    - hoc muneris tui est, Hor.: je t'en suis redevable.    - id tui muneris habeo, Tac.: je t'en suis redevable.    - munere victor amici, Virg.: vainqueur grâce à son ami.    - munere sortis, Virg.: par une faveur du sort.    - deorum munus est, quod... Sen.: c'est une faveur des dieux que...    - dare aliquid muneri: donner qqch en présent.    - (eum) amplo munere extulit, Nep.: il l'ensevelit en grande pompe.    - munera Liberi, Hor.: les dons de Bacchus (= le vin).    - munera templis ferre, Virg.: porter des offrandes dans les temples.    - munus vigiliarum, Cic.: fruit des veilles ( → un écrit).    - munus dare (praebere, edere): donner des jeux publics, donner un combat de gladiateurs.    - munere fungi: donner des jeux publics, donner un combat de gladiateurs.    - gladiatorum munera, Cic. Off. 2, 55: les combats de gladiateurs.    - Pompeii munera, Vell. 2, 130, 1: théâtre de Pompée.
    * * *
        Munus, muneris, pen. corr. Terent. Don, ou present.
    \
        Acceptissima munera. Ouid. Tresaggreables.
    \
        Quod munus Reipub. afferre maius meliusve possumus, quam si, etc. Cic. Donner don.
    \
        Dare aliquid muneri. Quintil. Donner.
    \
        Mittere aliquid muneri alicui. Catullus. Envoyer un don ou present.
    \
        Offerre aliquid muneri. Quintil. Presenter.
    \
        Pensare munus munere. Ouid. Rendre la pareille.
    \
        Munus. Cic. La charge qu'on ha de faire quelque chose.
    \
        Tuum est munus, tuae partes. Cic. C'est ton affaire, C'est à toy à faire, C'est ton office et ta charge.
    \
        Ad omne officii munus instruere. Cic. Instruire à faire son debvoir en toutes choses.
    \
        Vitae munus. Cic. Omni in munere vitae. En touts affaires dont l'homme en ceste vie se mesle.
    \
        Munus promissi conficere. Cic. S'acquicter de sa promesse.
    \
        Deferre munus alicui. Caelius ad Ciceronem. Luy donner quelque charge.
    \
        Susceptum Reip. munus explere. Cic. Faire et accomplir sa charge.
    \
        Ne sui muneris Rempublicam faceret. Tacit. De paour qu'il n'en eust la grace et bon gré tout seul, De paour qu'il n'en eust la charge et gouvernement luy seul. Bud.
    \
        Fungi munere. Cic. Faire quelque charge.
    \
        Fungi munere amici. Horat. Faire office d'ami, Se monstrer ami.
    \
        Inire munus alicuius. Virgil. Faire l'office et charge d'autruy.
    \
        Perfungi munere. Cic. Faire quelque charge.
    \
        Tenere suum munus. Cic. Continuer tousjours à faire sa charge.
    \
        Munus. Suet. Exhibition publique de gladiateurs, ou de bestes farouches.

    Dictionarium latinogallicum > munus

  • 11 aetas

    aetās, ātis f. [из арх. aevitas] (gen. pl. иногда ium L, Sen, Q)
    1) время жизни, жизнь, век
    omnia fert ae. Vвремя уносит всё
    2) лицо, личность
    ae. mea Pl — я
    3) эпоха, пора, время, тж. поколение
    aurea ae. Oзолотой век
    verborum vetus ae. H — слова старшего поколения, т. е. устаревшие
    vixi annos bis centum, nunc tertia vivitur ae. O — прожил я двести лет, теперь живу третий век ( слова Нестора)
    5) пора жизни, возраст (pueritia до 15 лет, adulescentia 15—30 л., juventus 30—45 л., возраст seniores 45—60 л., senectus от 60 л.)
    ae. tenĕra (infirma) L, Cдетство
    ae. (con)firmata (constans) C, тж. ae. hominis Cзрелый возраст
    mala ae. Plдряхлость
    aetatem ferre C или pati Sen — выдерживать долгое хранение, т. е. улучшаться в качестве от времени ( о вине)
    ae. quaestoria Qвозрастной ценз для квестора (25 лет, при цезарях 22 года)
    6) юность, молодость

    Латинско-русский словарь > aetas

  • 12 militia

    mīlitia, ae f. [ miles I ]
    1) поход, война, кампания (prima C; voluntaria L; saeva H; adversus Graecos Just)
    3) войско, армия (cogere militiam L; cum omni militiā Just)
    5) обязанности, служба, должность (m. urbana C; haec mea m. est O)
    6) воинский дух, воинственность (m. virilis Fl; ne infirmitas militiam perderet Pt)

    Латинско-русский словарь > militia

  • 13 sum

    I 1. fuī, esse
    1) быть, существовать (pericla, quae non sunt PS)
    omnes qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt C — все (те), которые существуют, которые существовали которые будут существовать
    2) происходить, совершаться, приключаться, бывать, случаться
    senatus hodie fuerat futurus C — сенат должен был собраться (заседание сената должно было состояться) сегодня
    3)
    а) быть налицо, быть в наличии, иметься
    flumen est Arar, quod in Rhodanum influit Cs — есть река Арар, которая впадает в Родан
    ut nunc quidem est C — при нынешних, по крайней мере, обстоятельствах
    sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere C — есть (люди), которые (т. е. некоторые) не решаются высказывать то, что думают; или с conjct.
    sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem possis H — существуют слова и звуки, посредством которых ты мог бы унять это страдание
    б) редко est = sunt
    est, quibus Eleae concurrit palma quadrigae Prp — есть (такие), которые в Элее оспаривают первенство в состязании квадриг
    4) быть верным, действительным
    sunt ista C — да, это так
    (verum) esto C — но, допустим
    5) быть, находиться (Romae, ruri, in foro, apud exercitum, ante oculos C)
    certum non habeo, ubi sis aut ubi futurus sis C — я точно не знаю, ни где ты находишься, ни куда собираешься
    apud aliquem esse C — быть у кого-л. в гостях
    totum in eo est (ut) C — всё дело в том (что, чтобы)
    ab aliquo esse Ter etc. — происходить от кого-л. или C держать чью-л. сторону
    pro aliquo esse C — считаться кем-л.
    6) пребывать, тж. состоять в браке, находиться в связи ( cum aliquā Ter)
    est ubi... C — бывает, случается, что...
    est quod T, C или cur... C — есть причина тому, что...
    7) содержаться, быть написанным
    exemplum litterarum, in quo erat illas undĕcim esse legiones C — копия письма, в котором было сказано, что этих легионов было одиннадцать
    8) изредка являться, приходить
    creticus est ex longā et brevi et longā C — кретик (критский стих) состоит из (слогов) долгого, краткого и долгого
    10) длиться, продолжаться (obsidio triginta dies fuit L)
    11) принадлежать, быть присущим, свойственным
    ei morbo nomen est avaritia C — имя этой болезни — алчность
    alicujus militiae vacatio est C — кто-л. свободен от военной службы
    12) находиться в зависимости, зависеть
    15) с dat. быть, служить, способствовать, приносить
    aliquid alicui est laudi Nep — что-л. кому-либо приносит славу
    saluti esse C, Cs — способствовать спасению, быть на благо
    16) относиться, касаться
    17) с dat. gerundii быть (при)годным, подходящим
    solvendo C (или aeri alieno L) esse — быть платёжеспособным
    18) в pf. больше не существовать, погибнуть
    fuimus Troes, fuit Ilium V — нет уж нас, троянцев, нет больше Илиона
    sive erimus, seu nos fata fuisse volent Tib (pl. = sg.) — буду ли я жив, или судьбе будет угодно, чтобы я погиб
    2. как глагол-связка (verbum copulativum)
    1) быть, служить, являться, представлять собой
    hoc (или id) est C etc.то есть
    2) с gen. poss. принадлежать, быть присущим, быть признаком, свойством ( domus est patris C)
    temeritas est florentis aetatis C — отвага — свойство цветущего возраста
    nulli (= nullius) consilii esse Ter — растеряться, быть в смущении
    hominum, non causarum toti erant L — (римляне в то время) были преданы личностям, а не делам (принципам)
    4) надлежать, подобать, быть обязанностью
    5) с gen. gerundivi служить, способствовать
    ea, quae diutinae obsidionis tolerandae erant L — то, что помогало (могло помочь) выдержать длительную осаду
    6) с gen. и abl. qualit. иметь, обладать
    7) в sg. + gen. составлять, образовывать, состоять
    ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit C — (это) поле стоит теперь много дороже, чем стоило тогда
    vestimenta, quae vix fuissent decem sestertiorum Pt — носильные вещи, которые стоили никак не больше 10 сестерциев
    9) быть важным, иметь значение
    10) impers. est возможно (est te vidēre? Pt) или бывает, случается
    est, ubi damnum praestet facere, quam lucrum Pl — бывает, что (бывают такие случаи, когда) убыток приходится предпочесть прибыли. — см. тж. futurus
    II sum Enn = eum III sum- приставка = sub-

    Латинско-русский словарь > sum

  • 14 aetas

    aetās, ātis, f. (zsgz. aus dem alten aevitas, v. aevum), die Zeitlichkeit, I) der einer Person od. Sache ihrer innern Natur nach zufallende Zeitteil, 1) die Lebenszeit, das Dasein, das Leben in seiner Zeitdauer betrachtet (während vita = das Leben nach seiner Lebenskraft), a) übh.: omnis aetas, das ganze Leben, Plaut. (s. Spengel Plaut. truc. 1, 1, 1): breve tempus aetatis, Cic.: cum in aetate grandiuscula esse coepisset, Augustin.: in aetate hominum, Plaut.: aetatis spatio probati, durch eine lange Lebensdauer, Cic.: volat aetas, Cic.: aetatem agere nudam, Cic., od. regio cultu, Sall., od. desidiose, Lucr., od. in litteris, Cic., od. domi, Enn. fr., od. sub ipsis septentrionibus, Gell., od. procul a republica, Sall.: aetas pure et eleganter et quiete acta, Cic.: aetatem degere cum alqo, Komik., od. inter feras, Cic.: omnem aetatem degere in tranquillitate sine dolore, Cic.: degere omne tempus aetatis sine molestia, Cic.: gerere aetatem cum alqo, Sulpic. in Cic. ep.: aetatem conterere in alqa re, Cic.: aetatem consumere in alqa re, Cic.: se suamque aetatem curant, Plaut. – aetatem, das liebe lange Leben hindurch, zeitlebens, für immer, Komik. u. Lucil. fr. (vgl. Brix Plaut. Men. 717. Lorenz Plaut. Pseud. 493. Wagner Ter. heaut. 716). – in aetate (hominum), im (menschlichen) Leben, je zuweilen (s. Brix Plaut. trin. 24), Plaut.: verb. in vita atque in aetate, Plaut.: u. in aetate sua, Plaut. – dah. aetas mea, tua = ich, du (s. Brix Plaut. Men. 675. Lorenz Plaut. Pseud. 110), in te nunc omnes spes sunt aetati meae, Plaut.: vae aetati tuae, vae capiti atque aetati tuae, Plaut.: aliquid tulisse mali capiti atque aetati illorum, Ter. – b) ein Menschenalter (von 30, selten u. nur bei Dichtern von 100 Jahren), eine Generation, tertiam iam aetatem hominum vivebat (Nestor), Cic.: hominis aetatem durare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas, Ov. – 2) die Lebenszeit, in der jmd. gerade steht, das Lebensalter, die Jahre, das Alter, u. die einzelne Altersstufe, a) eig.: α) ohne nähere Bestimmung: aetas succedit aetati, Cic.: amicitia incepta a parvis cum aetate (mit den Jahren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic.: sumus id aetatis, Cic.: u. so hoc, illuc, istuc aetatis, Komik. (s. Brix Plaut. trin. 787): aetate superiores (Ggstz. pueri), Varr. – auch (v. mehreren) im Plur., vincunt numero, vincunt aetatibus, Cic.: ambo florentes aetatibus, Verg.: homines omnium aetatium, Gell. – aetas ( wie tempus) est mit Infin., Verg.: aetas desinit, incipit mit final. Infin., Verg. – u. insbes. bald = Jugend, forma (Schönheit) atque aetas, Ter.: neque sciebat neque per aetatem (wegen der J.) potis erat, Ter.: u. so amici regis, qui propter aetatem eius in curatione erant regni, Caes.: dedecora, quae aetas ipsius (seine Jugend = er in seiner J.) pertulit, Cic.: aetatis maxime paenitebat, an seine J. stieß man sich am meisten, Liv.: qui aliquid formae, aetatis artificiique habebant (Ggstz. qui senes ac deformes erant), Cic.: carus eris Romae, donec te deseret aetas, Hor. – bald = höheres od. hohes Alter, aetatis vacatio, Nep.: aetatis excusatio, Curt.: morbo atque aetate confectus, Sall.: aetate gravis, Liv.: nusquam tantum tribuitur aetati, nusquam senectus est honoratior, Cic.: aetate (vor A.) non quis obtuerier, Plant. – bald = das gereiftere, mannbare (heiratsfähige) Alter, in aetatem venire, Liv. 42, 34, 3, pervenire, Corp. inscr. Lat. 10, 5056. – v. Lebl., aetas populorum et civitatum, Cic. de legg. 2, 9: aetates aedificiorum, Papin. dig. 30, 58: aetates tabularum, Petr. 88, 1: aetatem ferre (v. Wein), das hohe Alter vertragen, alt werden können (und doch nicht verderben), Cic. fr. bei Macr. sat. 2, 3, 2 (= Cic. fr. G. b 10 p. 344, 22 M.): so auch aetatem pati, Sen. ep. 36, 3. – β) mit näherer Bestimmung: iniens aetas, der Eintritt ins Leben (der Beginn der praktischen Wirksamkeit), Cic.: ab initio aetatis oder ab ineunte aetate, Cic.: a primo tempore oder a primis temporibus aetatis, Cic.: a prima aetate, Cic.: flos aetatis od. florens aetas, die Jugend, Cic.: bona aetas, die guten Jahre, Cic.: mala aetas, die bösen Jahre, Plaut. – ad petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: aetas militaris, das gesetzliche Jahr für den Kriegsdienst (das 17te), Sall.: quaestoria (das 31ste, unter Augustus das 25ste), Quint.: senatoria (das 25ste), Tac.: consularis (das 43ste), Cic. – aetas nova, die frische Jugend (Ggstz. aetas serior (das reifere Alter), Ov.: aetas integra, Afran, fr. u. Tac. (bes. aetate integrā, in der Blüte der Jugend, Pacuv. fr., Komik, u.a., s. Spengel Ter. Andr. 72): aetas iam constans, Cic., nondum constans, Suet.: media, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Plaut. aul. 157): u. media aetas Falerni, Plin. 23, 34: firmata, Cic.: imbecilla, Sall., infirma, Cic.: pubes, Liv.: aetas iuvenilis, Augustin. ep. 36, 1: aetas virilis, s. virīlis: tenera, Liv.: adulta, Cic.: grandior, Cic.: ingravescens, Cic.: extrema, Cic.: fessa aetas, Altersschwäche, Tac.: aetate iam affectā, schon in die Jahre, Cic.: aetate exactā, im hohen Alter, Pacuv. fr., Cic. u.a.: ebenso actā aetate, Cic.: aetas decrepita, Cic.: aetas senecta, Plaut., Sall. fr. u.a.: aetas grandaeva, Aur. Vict. epit. 41, 25: longissima, Cic.: inferior, superior aetas, Cic.: aetas maior, Gell.: si iam satis aetatis ac roboris esset, Cic.: quid aetatis tibi videor? Plaut.: quibus aetas ad militandum gravior esset, schon zu alt zum Kriegsdienst, Liv.: aetatem habes opportunissimam, du stehst im besten Alter, Cic. – b) meton. = die Menschen einer Altersstufe, die Altersklasse (s. Ticher Cic. de sen. 46): vestra, Leute eueres Alters, Cic.: puerilis aetas, das Knabenalter = die Knaben, Cic.: senilis aetas, das Greisenalter = die Greise, Cael. Aur. acut. 2, 13, 90: aetas robustior, Liv.: haec aetas nostra iuris ignara est, Cic.: omnes aetates, ordines, die Leute jedes Alters, jung u. alt, Cic.: u. so omnis aetas, Liv.: puellis ut saltem parcerent, a qua aetate etiam hostes abstinerent, Liv. – II) der einer Person od. Sache nur äußerlich zufallende Anteil an der Zeit, a) im engern Sinne, das Zeitalter, die Zeit, Romuli aetas, Cic.: ab aetatis huius memoria, Cic.: clarissimus imperator suae aetatis, Liv.: nostrā aetate, Quint.: heroicis aetatibus, Cic.: illustrium hominum aetates et tempora, Cic. – meton., das Zeitalter, die Zeit = die Menschen eines Zeitalters, das Geschlecht, nostra aetas, Liv.: secuta aetas, Plin.: incuriosa suorum aetas, Tac.: quid nos dura refugimus aetas? Hor.: impia perdemus devoti sanguinis aetas, Hor.: disce tamen, veniens aetas, Ov. – poet. übtr., verborum vetus aetas, die alten Geschlechter der Wörter, die altgewordenen Wörter, Hor. de art. poët. 61. – b) im weitern Sinne, der Zeitabschnitt, die Zeit übh., aurea aetas, das goldene Zeitalter, Ov.: sempiternae saeculorum aetates, Cic. – omnia fert aetas, Verg.: quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas, Hor.: longa aetas, die Länge der Zeit, Hor.: aetate tam longā, Flor.: aetate, durch die Länge der Zeit, infolge der Verjährung, Flor. 3, 13, 7. – / Genet. Plur. gew. aetatum; doch auch nicht selten aetatium, Liv. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 409.

    lateinisch-deutsches > aetas

  • 15 biennium

    biennium, ī, n. (bis u. annus), ein Zeitraum (eine Zeit, Frist) von zwei Jahren, zwei Jahre als Zeitraum, biennii infecunditas, Sall. hist. fr. 3, 1 (90): unius anni aut biennii ratio, Cic. Verr. 3, 43: debita biennii pecunia, Caes. b. c. 3, 31, 2: biennii imperium, Aur. Vict Caes. 33, 12: biennii usus, Iustin. 17, 2, 14: vacatio biennii, Ulp. fr. 14, 1. – biennium iam factumst (es sind schon zwei Jahre her), postquam abii domo, Plaut. merc. 8: u. so iam bienniumst, quom med amare coepit, Plaut. merc. 533: iam bienniumst, quom habet rem tecum, ibid. 534: si iam biennium aut triennium est, cum virtuti nuntium remisisti, Cic. ep. 15, 16, 3. – nondum biennium compleveramus in officio laboriosissimo et maximo, cum etc., Plin. pan. 91, 1. – nondum est biennium, ex quo (seitdem) etc., Augustin. de civ. dei 22, 8. p. 505, 38 D. – biennio iam confecto fere, Cic. Quinct. 40: biennio completo, Eutr. 9, 7: biennio expleto, Vulg. act. apost. 24, 27: interiecto biennio, Vell. 1, 14, 6. – oft Akk. biennium = »zwei Jahre (lang)«, in hoc iudicio iam biennium versari, Cic. Quinct. 42: biennium provinciam obtinere, Cic. Verr. 3, 216: ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse ducere, Caes. b. G. 1, 3, 2: biennium summis potitum esse, Auct. Vict. Caes. 36, 1; u. so Cic Quinct. 67; Caecin. 54: biennium fere, Cic. Verr. 4, 67: ferme abhinc biennium, Plaut. Bacch. 388: iam biennium, Plin. ep. 5, 1, 10: non plus quam annum neve plus quam biennium, Cic. Phil. 1, 19: paulo plus quam biennium, Quint. ep. ad Tryph. § 1: ante biennium, Vell. 1, 12, 4; 2, 48, 2 u.a.: in biennium, Plin. ep. 3, 9, 18: intra biennium, Vell. 2, 23, 2; 2, 45, 3. Plin. 25, 20. Quinct. 1, 12, 9: intra tempus biennii, Col. 3, 9. 6: per biennium, Cic. Verr. 3, 101; Cael. 78. Liv. 3, 56, 4. Curt. 7, 11 (41), 1. Plin. ep. 10, 56 (64), 4. Iustin. 5, 1, 1: per biennium continuum, Vell. 2, 16, 4: post biennium, Cic. Quinct. 41. Vell. 1, 14. § 4 u. 8; 2, 31, 2. Plin. 17, 97. Vulg. 2. Mach. 10, 3: post tempus biennii, Vulg. 2. regg. 13, 23: ultra biennium, Tac. ann. 1, 1. – Abl. biennio beim Kompar., biennio minor Xenophilus, Val. Max. 8, 13. ext. 3: biennio maior natu Domitius, Tac. ann. 12, 25. – oft Abl. biennio = »im Verlauf (während) zweier Jahre, innerhalb zweier Jahre, in od. binnen zwei Jahren«, appellare biennio, Cic. Quinct. 41: Africam pro consule biennio obtinuit, Suet. Galb. 7: u. so Vell. 1, 9, 1. Tac. Agr. 14. Plin. 16, 96 u. 18, 45. Aur. Vict. Caes. 33, 3: biennio prope, Cic. Verr. 2, 62: eo biennio, Caes. b. c. 3, 32, 5: biennio proximo, Tac. ann. 14, 29: biennio toto, Vulg. act. apost. 28, 30: biennio ante, Cic. Clu. 14 u. 68; agr. 2, 49; Sest. 67. Liv. 10, 22, 2; 27, 37, 5. Tac. ann. 6, 25: biennio post, Cato fr. bei Plin. 16, 195. Suet. Aug. 26, 2: biennio post diluvium, Vulg. gen. 11, 10: biennio post et octo mensibus, Eutr. 8, 22: biennio post ac menses fere novem, Aur. Vict. Caes. 10, 5. – quam ego biennio (nach zwei J.) postquam hinc in Ephesum abii conspicio lubens, Plaut. Bacch. 170 sq.

    lateinisch-deutsches > biennium

  • 16 damnatio

    damnātio, ōnis, f. (damno), I) die Schuldigsprechung, Verdammung, Verurteilung, auch im Plur. (Ggstz. absolutio, liberatio, vacatio), crimen sine accusatore, sententia sine consilio, damnatio sine defensione, Cic.: dignus damnatione ignominiāque, Cic.: certus damnationis, Suet.: tutus a damnatione, Val. Max. – d. Sex. Roscii, Cic.: absentis, Cic. – causa (Ursache) damnationis, Nep.: poena damnationis, Cic. – d. iniusta, iniquissima, Val. Max.: invidiosa, Cic.: acerbissimae damnationes (Ggstz. libidinosissimae liberationes), Cic. – damnationem anteire veneno, Tac.: damnationem voluntariā morte praevertere, Tac.: damnationem remorari, Cornif. rhet.: damnatio ingruit, Tac. – mit Genet. des Vergehens, ista d. ambitus, Cic. Cluent. 98. – m. Genet. der Leistung (Strafe), tantae pecuniae, Cic. Verr. 2, 42. – mit ad u. Akk. der Strafe, ad furcam, Callistr. dig. 48, 19, 28 pr.: hominis damnatio ad carnificinam, dei vero ad poenam sempiternam, Lact. 5, 11, 8: mors est animarum pro meritis ad aeterna supplicia damnatio, Lact. 2, 12, 9. – II) übtr.: a) die Verpflichtung eines Erben, zu zahlen, die Zahlpflicht, ICt. – b) die Verwerfung einer Sache, apiastrum in confessa damnatione est venenatum, ist bekanntermaßen ein verworfenes giftiges Kraut, Plin. 20, 116.

    lateinisch-deutsches > damnatio

  • 17 militia

    mīlitia, ae, f. (miles), der Kriegsdienst, Felddienst, Dienst im Kriege, im Felde, I) eig.: militiae disciplina, Cic.: militiae munus, Caes.: militiae dux, Hor.: militiae magna scientia, Sall.: vacatio militiae, Befreiung vom Kriegsdienste, Caes.: militia assidua, Liv.: trium et viginti annorum militia durissima, Liv.: m. ignominiosa, Liv.: perennis, Liv.: segnis, Liv.: voluntaria, Liv.: militiam abnuere, Liv.: assuescere militiae, Liv. (u. so otio magis castrorum quam bellicae assuetus militiae, Vell.): capessere militiam, sich dem K. widmen, Plin.: detrectare militiam, Cic. fr., Liv. u.a.: sibi quisque militiam sumpserat, Tac.: in castris per laborem usu militiam discere, Sall.: sub assidua militia esse, Liv.: exhaurire militiam, Liv.: perennem militiam facere, Liv.: ferre militiam saevam, Hor.: habere militiae vacationem, Caes.: iniungere militiam, Liv.: obligare alqm militiae sacramento, Cic.: pati ignominiosam militiam, Liv.: perfunctum esse iam militiā, Liv.: in disciplinam militiae proficisci, in die Schule des Kriegsdienstes, Cic.: profiteri voluntariam extra ordinem militiam, Liv.: prima militia (das Andenken an den ersten Kriegsdienst) renovabitur, Cic.: militiam sequi, Kriegsdienste tun, dienen, Cic.: voluntariis mercede secutis militiam, Liv.: simulatione insaniae subterfugere militiam, Cic.: suscipere militiam, Liv.: sub te magistro tolerare militiam, Verg.: militiā solvi, schimpflich (zur Strafe) entlassen werden, Tac. – haec mea militia est, das ist mein Dienst (v. Dichter), Ov. fast. 2, 9: u. ironisch, haec urbana militia respondendi, scribendi, cavendi plena sollicitudinis ac stomachi, Cic. Mur. 19. – Genet. militiae, im Felde (Kriege), Sall. u.a. (s. Fabri Sall. Iug. 84, 2). – oft verb. domi militiaeque im Krieg u. Frieden, Cic. u.a.; dafür auch et domi et militiae, Cic., militiae et domi, Ter. u. Sall. fr.: militiaeque domique, Liv. – militiae magister, Heermeister (= Feldherr), Liv. 22, 23, 2. – Plur. militiae = die verschiedenen Arten von Kriegsdienst, Tibull. u.a. (s. Walther Tac. hist. 3, 18). – II) meton.: 1) der Feldzug, praeclara in Hispania D. Bruti militia fuit, Vell.: adversus Graecos, Iustin. – 2) eine Offizierstelle, oft b. ICt. – u. eine zum Militäretat gehörige Hausbeamtenstelle am Hofe des Kaisers, Prud. cath. praef. 19. – a militīs = militiis, etwa »Kriegssekretär«, Corp. inscr. Lat. 11, 6120. – 3) die Soldaten, die Miliz, m. Romana, Val. Max. 1, 6, 11: hic pars militiae, dux erat ille ducum, Ov. her. 8, 46: cum omni militia interfici, Iustin. 32, 2, 2: cogere militiam, Liv. 4, 26, 3. – / arch. Genet. militiai, Lucr. 1, 29: Dat. militie, Corp. inscr. Lat. 5, 898. – Nbf. meilitia, wov. meilitiam, Lucil. 359.

    lateinisch-deutsches > militia

  • 18 quinquennium

    quīnquennium, iī, n. (quinquennis), eine Zeit von fünf Jahren, fünf Jahre, plus quam quinquennium sum libera, Plaut.: quinquennii imperium, ein fünfjähriger, auf fünf Jahre erteilter Oberbefehl Cic.: quinquenni consulta et decreta, Sall.: vacatio quinquennii, Iustin.: per quinquennium, Liv.: interiecto quinquennio, Vell.: quinquenniis feliciter inchoatis, Nazar. pan.: quinquennium prorogare, Cic.: quinquennium elusum esse, Liv.: duo, tria quinquennia, zehn, fünfzehn Jahre, Ov.: filius quinquenni maior, älter als fünf Jahre, über fünf Jahre alt, Liv. 45, 15, 1.

    lateinisch-deutsches > quinquennium

  • 19 vacacio

    vacācio, s. vacātio.

    lateinisch-deutsches > vacacio

  • 20 vocatio [2]

    2. vocātio, s. vacātio /.

    lateinisch-deutsches > vocatio [2]

См. также в других словарях:

  • Vacatio — (lat.), 1) Befreiung, Freisein von Etwas, bes. 2) die Befreiung von einer Verpflichtung, namentlich vom Soldatendienst, diese war entweder eine V. honesta, wenn Einer zu alt war (das 50. Jahr überschritten hatte), od. eine V. causaria, durch… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • vacatio — index exemption, immunity Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • vacatio — va·cà·tio s.f.inv., lat. TS dir. cessazione, sospensione {{line}} {{/line}} ETIMO: lat. vacatio …   Dizionario italiano

  • Vacatio legis — se denomina, en Derecho, al periodo que transcurre desde la publicación de una norma hasta que ésta entra en vigor. Si bien es habitual que la propia norma establezca el momento de entrada en vigor, puede no ser así, por lo que se establecen… …   Wikipedia Español

  • vacatio legis — (izg. vakácio lȇgis) DEFINICIJA pravn. rok koji mora proteći između objavljivanja zakona ili pravnih propisa i njihova stupanja na snagu ETIMOLOGIJA lat …   Hrvatski jezični portal

  • vacatio legis — va·cà·tio lè·gis loc.s.f.inv., lat. TS dir. periodo, generalmente di quindici giorni, che intercorre tra la pubblicazione di una legge e la sua effettiva entrata in vigore Sinonimi: vacazione della legge. {{line}} {{/line}} ETIMO: lat. vacatio… …   Dizionario italiano

  • vacatio — /vakeysh(iy)ow/ In the civil law, exemption; immunity; privilege; dispensation; exemption from the burden of office …   Black's law dictionary

  • vacatio — (Civil law.) A freedom from something; an immunity; an exemption …   Ballentine's law dictionary

  • ВАКАЦИО —    • Vacatĭo,          см. Beneficiarius, Бенефициарий …   Реальный словарь классических древностей

  • vacation — [ vakasjɔ̃ ] n. f. • 1390 « occupation »; de vaquer et lat. vacatio I ♦ (de vaquer) 1 ♦ Temps consacré par la justice, par des experts, à l examen d une affaire, à l accomplissement d une fonction. ⇒ séance. Spécialt Vente aux enchères …   Encyclopédie Universelle

  • ВАКАЦИЯ — (лат. vacatio, от vacare делать пустым). Время, свободное от учения или службы. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. ВАКАЦИЯ каникулы, продолжительный срок, даваемый для отдыха учащимся и служащим в… …   Словарь иностранных слов русского языка

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»