Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

stilum

  • 1 Saepe stilum vertas

    "Чаще перевертывай стиль", т. е. чаще зачеркивай, исправляй написанное, тщательно обрабатывай свои произведения
    Гораций, "Сатиры", X, 71:
    "Если ты хочешь написать что-либо достойное перечитывания, чаще переворачивай стиль".
    Стилем (латинское stilus) называлась палочка, которая употреблялась для письма на вощеных дощечках.
    "Самая палочка для письма была заострена с одного конца: им писали, царапая по воску. С другой стороны она имела форму лопаточки; этим концом стирали написанное для поправок. Вот чем объясняется ставшее пословицей выражение Горация saepe stilum vertas ("чаще поворачивай стиль", т. е. зачеркивай, правь написанное...)". Б. В. Томашевский, Стилистика и стихосложение (подстрочное примечание).
    Мы согласны, что стихи требуют внимательной отделки, что стихотворение не перемаранное, не перечеркнутое почти всегда будет страдать шероховатостью. Но от этой лежавшей в сущности самого дела необходимости делать в стихах много поправок далеко еще до того бесчисленного множества помарок, какое находим у Пушкина, и нам кажется не излишним представить некоторые соображения с целью предупредить ложные выводы из этой особенности поэтических работ Пушкина. В наше время, и без того придающее слишком много цены внешности и мелочам, было бы, нам кажется, вредно говорить писателям: вы тогда только напишете хорошо, когда переправите двадцать раз каждый стих, когда не оставите ни одного не перечеркнутого слова: saepe stylum [ Написание stylus (откуда фр. style - стиль), наряду со stilus возникло под влиянием греческого слова "колонна". - авт. ] vertas, как учил еще Гораций, поправляй и поправляй, тогда только будешь истинным поэтом. Мелочным исправлением, филигранной обработкой фраз достигается художественность. А таков, кажется на первый взгляд, должен быть вывод из черновых тетрадей Пушкина. (Н. Г. Чернышевский, Сочинения Пушкина.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Saepe stilum vertas

  • 2 Cognosco stilum curiae romānae

    Узнаю стиль римского двора.
    Я должен похвалить содомитскую партию в Германии, которая всегда сама присылает мне ругательства, порою даже изящно переписанные и - что всего похвальнее - уплатив почтовые расходы. Но этим людям незачем принимать такие меры предосторожности, чтобы скрыть свои имена. Несмотря на искаженную манеру письма, я всегда узнаю безымянных авторов этих безымянных подлостей, я знаю этих людей по стилю. "Cognosco stilum [ Stylus - заостренная металлическая палочка, которая служила для письма на вощеных табличках, но могла быть использована и как оружие (отсюда итальянское stiletto "стилет"). - авт. ] curiae romanae" воскликнул благородный летописец Тридентского собора, когда подлый кинжал убийцы поразил его в спину. (Генрих Гейне, Французские дела.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Cognosco stilum curiae romānae

  • 3 Saepe stilum vertas

    Latin Quotes (Latin to English) > Saepe stilum vertas

  • 4 stilus

    stilus, ī, m. (vgl. īn-stīgo, eig. Stichel), jeder aufrechtstehende spitze Körper; dah. I) als milit. t.t., stili caeci, verdeckte spitze Pfähle, vorn mit eifernen Haken versehen, eine Art Fußangeln, Auct. b. Afr. 31, 7. Sil. 10, 415 (bei Caes. b. G. 7, 73, 9 stimulus gen.): eminentes lignei stili, Amm. 15, 10, 5. – II) ein spitzes, länglich rundes Werkzeug in der Land- u. Gartenwirtschaft, um die Gewächse auseinander zu machen, Colum.: und sie von Würmern zu reinigen, Pallad. – III) der Stiel, Stengel, Stamm, des Spargels, Colum.: des Nußbaumes, Colum. – IV) der (gew. eiferne) Griffel zum Schreiben, der oben breit wie ein Falzbein, unten spitz war, womit man in die wächsernen Tafeln schrieb, 1) eig.: erant in proximo stilus et pugillares, Plin. ep.: ecfer cito stilum ceram tabellas linum, Plaut.: poscit pugillares stilum lumen, Plin. ep. – Man bediente sich seiner besonders zur Übung im Schreiben (vgl. Hieron. epist. 107, 4 b cum vero coeperit [puella] trementi manu stilum in cera ducere) u. zum Konzipieren (s. vorh.); hatte man einen Schreibfehler gemacht, so kehrte man den Griffel um und verstrich das Geschriebene mit Wachs (vgl. Augustin. de ver. relig. 39 stilus ferreus aliā parte quā scribamus, aliā quā deleamus, affabre factus est); dah. stilum vertere = das Geschriebene ausstreichen, saepe stilum vertas, Hor.: vertit stilum in tabulis suis, Cic. – scherzh., stilis me totum usque ulmeis conscribito, Plaut. Pseud. 545; vgl. conscribo a.E.: doppelsinnig = Griffel u. = Dolch, Cic. Phil. 2, 34. Hor. sat. 2, 1, 39. – 2) meton.: a) das Schreiben, das schriftliche Abfassen, die Abfassung, Darstellung, stilus optimus et praestantissimus dicendi effector ac magister, das Schreiben, die Übung im Schreiben, -in der Komposition, Cic.: st. exercitatus, eine geübte Feder, Cic.: non ita dissimili sunt argumento, sed tamen dissimili oratione sunt factae ac stilo, Sprache u. Abfassung, Ter.: unus sonus est totius orationis et idem stilus, derselbe Klang, dieselbe Komposition, Cic.: orationes paene Attico stilo scriptae, mit attischer Feder, Cic.: ut geographici stili formarunt, nach der Darstellung in der Geographie, Amm. 23, 6, 13. – b) die Ausdrucksweise, Schreibart, der Stil, pressus demissusque, Plin. ep.: pugnax et quasi bellatorius, Plin. ep.: stilum obscurare, Suet.: reliqua stilo maiore dicenda sunt, Eutr.: cum cothurnatius stilus procederet lacrimosus, Amm. – c) das schriftlich Abgefaßte, α) das Schriftentum, die Literatur, Val. Max. 8, 13. ext. 4. Tert. de res. carn. 22. – β) die schriftliche Stimmenabgabe, die Stimme, Apul. met. 10, 8. – d) die Sprache, Graecus, Romanus stilus, Hieron. epist. 3, 4: transferre in Latinum stilum, Porphyr. Hor. ep. 2, 1, 164.

    lateinisch-deutsches > stilus

  • 5 stilus

    stilus, ī, m. (vgl. īn-stīgo, eig. Stichel), jeder aufrechtstehende spitze Körper; dah. I) als milit. t.t., stili caeci, verdeckte spitze Pfähle, vorn mit eifernen Haken versehen, eine Art Fußangeln, Auct. b. Afr. 31, 7. Sil. 10, 415 (bei Caes. b. G. 7, 73, 9 stimulus gen.): eminentes lignei stili, Amm. 15, 10, 5. – II) ein spitzes, länglich rundes Werkzeug in der Land- u. Gartenwirtschaft, um die Gewächse auseinander zu machen, Colum.: und sie von Würmern zu reinigen, Pallad. – III) der Stiel, Stengel, Stamm, des Spargels, Colum.: des Nußbaumes, Colum. – IV) der (gew. eiferne) Griffel zum Schreiben, der oben breit wie ein Falzbein, unten spitz war, womit man in die wächsernen Tafeln schrieb, 1) eig.: erant in proximo stilus et pugillares, Plin. ep.: ecfer cito stilum ceram tabellas linum, Plaut.: poscit pugillares stilum lumen, Plin. ep. – Man bediente sich seiner besonders zur Übung im Schreiben (vgl. Hieron. epist. 107, 4 b cum vero coeperit [puella] trementi manu stilum in cera ducere) u. zum Konzipieren (s. vorh.); hatte man einen Schreibfehler gemacht, so kehrte man den Griffel um und verstrich das Geschriebene mit Wachs (vgl. Augustin. de ver. relig. 39 stilus ferreus aliā parte quā scribamus, aliā quā deleamus, affabre factus est); dah. stilum vertere = das Geschriebene ausstreichen, saepe stilum vertas, Hor.: vertit stilum
    ————
    in tabulis suis, Cic. – scherzh., stilis me totum usque ulmeis conscribito, Plaut. Pseud. 545; vgl. conscribo a.E.: doppelsinnig = Griffel u. = Dolch, Cic. Phil. 2, 34. Hor. sat. 2, 1, 39. – 2) meton.: a) das Schreiben, das schriftliche Abfassen, die Abfassung, Darstellung, stilus optimus et praestantissimus dicendi effector ac magister, das Schreiben, die Übung im Schreiben, -in der Komposition, Cic.: st. exercitatus, eine geübte Feder, Cic.: non ita dissimili sunt argumento, sed tamen dissimili oratione sunt factae ac stilo, Sprache u. Abfassung, Ter.: unus sonus est totius orationis et idem stilus, derselbe Klang, dieselbe Komposition, Cic.: orationes paene Attico stilo scriptae, mit attischer Feder, Cic.: ut geographici stili formarunt, nach der Darstellung in der Geographie, Amm. 23, 6, 13. – b) die Ausdrucksweise, Schreibart, der Stil, pressus demissusque, Plin. ep.: pugnax et quasi bellatorius, Plin. ep.: stilum obscurare, Suet.: reliqua stilo maiore dicenda sunt, Eutr.: cum cothurnatius stilus procederet lacrimosus, Amm. – c) das schriftlich Abgefaßte, α) das Schriftentum, die Literatur, Val. Max. 8, 13. ext. 4. Tert. de res. carn. 22. – β) die schriftliche Stimmenabgabe, die Stimme, Apul. met. 10, 8. – d) die Sprache, Graecus, Romanus stilus, Hieron. epist. 3, 4: transferre in Latinum stilum, Porphyr. Hor. ep. 2, 1, 164.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > stilus

  • 6 stilus

    stĭlus (not stylus), i, m. [for stiglus; Gr. stizô, to stick, puncture; stigma, mark, point; Sanscr. tig, to be sharp; tigmas, sharp; cf. Engl. stick, sting; Lat. stimulus; not connected with stulos].
    I.
    In gen., a stake, pale: extra vallum stili caeci, concealed stakes, Auct. B. Afr. 31, 5; cf. Sil. 10, 415 (for which stimuli, Caes. B. G. 7, 73 fin.):

    ligneus,

    Amm. 23, 4, 5; 15, 10, 5.—In agriculture, a pointed instrument for freeing plants from worms or from shoots which grow too rankly, etc., Col. 11, 3, 53; Pall. Mart. 10, 20.—Of the stem or stalk of many plants (e. g. of the asparagus), Col. 11, 3, 46; 11, 3, 58; 5, 10, 13; 5, 10, 21.—
    II.
    In partic.
    A.
    A style used by the Romans for writing on waxen tablets (pointed, and usually made of iron):

    effer cito stilum, ceram et tabellas et linum,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 64; cf. id. ib. 4, 4, 76; 4, 9, 73; Quint. 1, 1, 27:

    cum otiosus stilum prehenderat, flaccebat oratio,

    Cic. Brut. 24, 93:

    orationes paene Attico stilo scriptae,

    with an Attic pen, id. ib. 45, 167; so,

    (comoediae quaedam) resipiant stilum Plautinum,

    Gell. 3, 3, 13.—And with reference to the ecenomical use, in a double sense, Cic. de Or. 2, 23, 96.—Writing on wax was erased with the broad upper end of the style; hence the phrase stilum vertere, for to erase what one has written, Cic. Verr. 2, 2, 41, § 101:

    saepe stilum vertas, iterum quae digna legi sint, Scripturus,

    Hor. S. 1, 10, 73.—But cf.:

    et mihi vertenti stilum in Gallias,

    i. e. turning to write of, Amm. 29, 3, 1.—Comically:

    stilis me totum usque ulmeis conscribito,

    i. e. with elm switches, Plaut. Ps. 1, 5, 131 (cf. conscribo).—
    B.
    Transf.
    1.
    = scriptio and scriptura, a setting down in writing, composing, composition; the practice of composing; manner of writing, mode of composition:

    stilus optimus et praestantissimus dicendi effector ac magister,

    Cic. de Or. 1, 33, 150; 1, 60, 257; cf. id. ib. 3, 49, 190; Quint. 1, 9, 2; cf.:

    multus stilus et assidua lectio,

    id. 10, 7, 4:

    stilus exercitatus,

    i. e. a practised pen, Cic. Or. 44, 150:

    tardior stilus cogitationem moratur,

    Quint. 1, 1, 28:

    neglegens,

    id. 2, 4, 13:

    multus,

    id. 10, 1, 1:

    tardus,

    id. 10, 3, 5:

    rudis et confusus,

    id. 1, 1, 28:

    fidelis,

    id. 10, 7, 7:

    stilo incumbere,

    Plin. Ep. 7, 29, 9:

    aliquid stilo prosequi,

    id. ib. 1, 8, 8;

    2, 3, 3: signare stilo,

    Vell. 1, 16, 1:

    non ita dissimili sunt argumento, sed tamen Dissimili oratione sunt factae ac stilo,

    in speech and writing, Ter. And. prol. 12 (for which:

    oratione et scripturā,

    id. Phorm. prol. 5); cf.:

    unus sonus est totius orationis et idem stilus,

    the same tone and the same style of composition run through the whole speech, Cic. Brut. 26, 100:

    artifex stilus,

    an artistic style, id. ib. 25, 96:

    familiares opes velut supremo distribuens stilo,

    i. e. by his last will, Amm. 25, 3, 21.—
    2.
    A manner of speaking, mode of expression, style in speaking (post-Aug. and very rare; not as early as Quint.;

    in class. Lat. sermo, oratio, dictio, dicendi modus, ars, genus or forma): stilus pressus demissusque,

    Plin. Ep. 1, 8, 5:

    pugnax et quasi bellatorins,

    id. ib. 7, 9, 7:

    laetior,

    id. ib. 3, 18, 10; cf.:

    diligentis stili anxietas,

    Tac. Or. 39:

    (Octavius) tragoediam magno impetu exorsus, non succedente stilo, abolevit,

    Suet. Aug. 85:

    affectatione obscurabat stilum,

    id. Tib. 70:

    stili dicendi duo sunt: unus est maturus et gravis, alter ardens erectus et infensus, etc.,

    Macr. S. 5, 1; 6, 3.—
    * 3.
    A decision, verdict, opinion, App. M. 10, p. 242, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > stilus

  • 7 Feder

    Feder, I) im allg.: penna – pluma (die Flaumfeder). – mit Federn versehen, damit angefüllt, plumeus: ohne Federn, deplumis; implumis: F. bekommen (flügge werden), plumescere: F. haben (flügge sein), pennas habere. – Sprichw., sich mit fremden Federn schmücken, laudibus alienis se ornare (Cic. Phil. 2, 25). alienis se coloribus adornare (Eccl.); alienis gloriari bonis (Phaedr. 1, 3, 1); aliorum scripta furantem pro suis praedicare (anderer Schriften stehlen u. für die seinigen ausgeben, nach Vitr. 7. praef. § 3); jmdm. die Federn beschneiden, pinnas alci incīdere (Cic. ad Att. 4, 2, 5): den Vogel erkennt man an den Federn, hominis mores naturaque ex corpore, oculis, vultu, fronte pernoscuntur (Cic. de fato 10). – II) insbes., Schreibfeder, a) eig.: penna scriptoria, im Zshg. bl. penna (erst im achten Jahrhundert gebräuchlich, Isidor. 6, 14, 5). – calamus scriptorius, im Zshg. bl. calamus (aus Rohr u. Schilf). – stilus (Griffel, aus Metall). – Gewandtheit mit der F. (im Aufschreiben, Nachschreiben), celeritas scribendi: die F. ergreifen, ansetzen, calamum (pennam) sumere; stilum prehendere; ad scribendum se conferre (übh. schreiben wollen): jmdm. die F. (die Hand) führen, scribentis manum manu superimpositā regere: keine F. anrühren, ansetzen litteram nullam facere od. scribere: jmdm. etwas in die F. sagen, dictare alci alqd: was einem jmd. in die F. sagt, aufschreiben, dictata calamo excipere: das Buch ist unter der F., liber mihi est in manibus; opus in manibus habeo: schreiben, was vor die F. kommt (d. i. was mir gerade einfällt), scribere quidquid in buccam [875] venerit: die F. mit dem Schwert vertauschen, stilum (od. pennam) gladio mutare: ich mußte meine F. als Sachwalter niederlegen, illae litterae forenses conticuerunt: die Feder sträubt sich gegen etw., oratio alqd fugit et reformidat. – b) meton., Schreibart, Manier: stilus (z.B. orationes Attico stilo scriptae).

    deutsch-lateinisches > Feder

  • 8 resipio

    rĕsĭpĭo, ĕre [re + sapio] - tr. - [st1]1 [-] avoir le goût de, avoir le parfum de.    - picem resipere, Plin.: avoir le goût de la poix.    - resipere ferrum, Varr.: avoir un arrière-goût de fer.    - minime resipiens patriam, Cic. Nat. 2: (Epicure) qui n'a rien de son pays (qui n'a rien d'un Attique). - intr. - [st1]2 [-] avoir de la saveur, avoir du goût, prendre du goût.    - non dubium est, quin istae fabulae resipiant stilum Plautinum, Gell. 3, 3, 13: à n'en pas douter, ces pièces sont dans le goût du style de Plaute.    - laboravi, ut insulsa resiperent, Aus. Idyll. 12: j'ai tâché de donner du goût à ce qui était fade. [st1]3 [-] venir à résispiscence, venir à la raison, venir à la vérité (en parl. d'hérétiques); revenir à la raison (en parl. d'un possédé).    - sic desipiant omnes haeretici, et resipiant ut non sint haeretici, Aug. Petil. 2, 92, 205.    - Juvc. 3, 181 --- inf. prés. ressipire, Juvc.
    * * *
    rĕsĭpĭo, ĕre [re + sapio] - tr. - [st1]1 [-] avoir le goût de, avoir le parfum de.    - picem resipere, Plin.: avoir le goût de la poix.    - resipere ferrum, Varr.: avoir un arrière-goût de fer.    - minime resipiens patriam, Cic. Nat. 2: (Epicure) qui n'a rien de son pays (qui n'a rien d'un Attique). - intr. - [st1]2 [-] avoir de la saveur, avoir du goût, prendre du goût.    - non dubium est, quin istae fabulae resipiant stilum Plautinum, Gell. 3, 3, 13: à n'en pas douter, ces pièces sont dans le goût du style de Plaute.    - laboravi, ut insulsa resiperent, Aus. Idyll. 12: j'ai tâché de donner du goût à ce qui était fade. [st1]3 [-] venir à résispiscence, venir à la raison, venir à la vérité (en parl. d'hérétiques); revenir à la raison (en parl. d'un possédé).    - sic desipiant omnes haeretici, et resipiant ut non sint haeretici, Aug. Petil. 2, 92, 205.    - Juvc. 3, 181 --- inf. prés. ressipire, Juvc.
    * * *
        Resipio, resipis, penul. cor. resipiui et resipui, resipere, Ex re, et sapio compositum. Plin. Sentir et avoir un odeur, ou goust.
    \
        Resipit picem. Plin. Il sent la poix.

    Dictionarium latinogallicum > resipio

  • 9 secedo

    sēcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. - [st2]1 [-] s'éloigner, se séparer, s'écarter, aller à part. [st2]2 [-] se retirer, aller à l'écart, chercher la retraite, se réfugier, faire sécession. [st2]3 [-] Inscr. entrer dans le repos, mourir. [st2]4 [-] se séparer de, rompre avec.    - de via secedite, Plaut. Curc. 2: retirez-vous du chemin.    - secessere trabes, Stat.: les poutres s'écartèrent.    - villa septem milibus passuum ab urbe secessit, Plin. Ep. 2: la villa est à sept milles de Rome.    - secedere Rhodum, Suet. Caes. 4: se retirer à Rhodes.    - secedere in Sacrum Montem, Liv. 7, 40: se retirer sur le mont Sacré.    - secedere ab Urbe, Quint.: quitter Rome.    - secessisse, Plin. Ep. 1, 9, 3: vivre dans la retraite.    - integrā aetate secessit, Suet.: à la fleur de l'âge il renonça à la vie publique.    - in te ipse secede, Sen. Ep. 25: rentre en toi-même (retire-toi en toi-même à l'écart de la foule).    - plebes a patribus secessit, Sall. C. 33: la plèbe se sépara des sénateurs.    - secedere a bonis: s'éloigner des gens de bien.    - antequam incipio secedere, Sen. Ep. 117: avant que je fasse scission (avant que je change d'avis).    - ad stilum secedere, Quint. 1: se retirer à l'écart pour composer.
    * * *
    sēcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. - [st2]1 [-] s'éloigner, se séparer, s'écarter, aller à part. [st2]2 [-] se retirer, aller à l'écart, chercher la retraite, se réfugier, faire sécession. [st2]3 [-] Inscr. entrer dans le repos, mourir. [st2]4 [-] se séparer de, rompre avec.    - de via secedite, Plaut. Curc. 2: retirez-vous du chemin.    - secessere trabes, Stat.: les poutres s'écartèrent.    - villa septem milibus passuum ab urbe secessit, Plin. Ep. 2: la villa est à sept milles de Rome.    - secedere Rhodum, Suet. Caes. 4: se retirer à Rhodes.    - secedere in Sacrum Montem, Liv. 7, 40: se retirer sur le mont Sacré.    - secedere ab Urbe, Quint.: quitter Rome.    - secessisse, Plin. Ep. 1, 9, 3: vivre dans la retraite.    - integrā aetate secessit, Suet.: à la fleur de l'âge il renonça à la vie publique.    - in te ipse secede, Sen. Ep. 25: rentre en toi-même (retire-toi en toi-même à l'écart de la foule).    - plebes a patribus secessit, Sall. C. 33: la plèbe se sépara des sénateurs.    - secedere a bonis: s'éloigner des gens de bien.    - antequam incipio secedere, Sen. Ep. 117: avant que je fasse scission (avant que je change d'avis).    - ad stilum secedere, Quint. 1: se retirer à l'écart pour composer.
    * * *
        Secedo, secedis, pen. prod. secessi, secessum, secedere. Se retirer à part et à l'escart.
    \
        Trabes pondere commoto fecessere. Stat. Se sont separees l'une arriere de l'autre.
    \
        De via secedite. Plaut. Ostez vous du chemin.
    \
        Ad stylum secedere. Quintil. Se retirer pour composer quelque chose.

    Dictionarium latinogallicum > secedo

  • 10 verto

    verto (arch. vorto), ĕre, verti, versum - tr. - [st1]1 [-] tourner, faire tourner.    - ora huc et huc vertere, Hor. Epo. 4, 9: faire tourner les visages ici et là.    - manum non vertere, Cic. Fin. 5, 93: ne pas tourner la main = ne pas se donner de la peine.    - mét. pecuniam ad se vertere, Cic. Caecil. 57: faire tourner l'argent de son côté, le faire venir à soi, le détourner à son profit. [st1]2 [-] retourner.    - stilum in tabulis suis vertere, Cic. Verr. 2, 101: retourner son style [pour effacer] sur ses tablettes.    - ferro terram vertere, Virg. G. 1, 147: retourner la terre avec le fer.    - cf. Hor. S. 1, 1, 28.    - se vertere, Caes. BC. 3, 51, 2: se retourner, tourner le dos, prendre la fuite.    - terga vertere, Caes. BG. 1, 53, etc.: se retourner, tourner le dos, prendre la fuite.    - hostem in fugam vertere, Liv. 30, 33, 16: mettre l'ennemi en fuite.    - iter retro vertere, Liv. 28, 3, 1: rebrousser chemin. [st1]3 [-] passif à sens réfléchi se tourner; tourner.    - ad lapidem verti, Lucr. 5, 1199: se tourner vers une pierre.    - ad caedem verti, Liv. 1, 7, 2: se tourner vers le meurtre, en venir au meurtre.    - vertitur caelum, Virg. En. 2, 250: le ciel tourne.    - cf. Cic. Nat. 2, 97; Lucr. 5, 510.    - au fig. vertetur orbis, Cic. Rep. 2, 45: le cercle tournera = il y aura une révolution [politique]. [st1]4 [-] retourner, tourner sens dessus dessous, renverser.    - proceras fraxinos vertere, Hor. O. 3, 25, 16: renverser les frênes altiers.    - ab imo moenia Trojae vertere, Virg. En. 5, 810: renverser de fond en comble les murs de Troie.    - au fig. cuncta vertere, Tac. H. 1, 2: renverser, bouleverser tout.    - cf. Tac. An. 2, 42; 3, 36.    - aliquem vertere, Ov. M. 12, 139: terrasser qqn. [st1]5 [-] au fig. tourner dans tel, tel sens; donner telle ou telle direction.    - di bene vortant quod agas, Ter. Phorm. 552: que les dieux donnent une heureuse issue à ton entreprise.    - cf. Plaut. Aul. 175, etc.    - vertere aliquid in contumeliam alicujus, Caes. BC. 1, 8: faire tourner qqch à la honte de qqn.    - vertere aliquid in religionem, Liv. 5, 14, 2: faire de qqch une question religieuse.    - avec deux dat. alicui aliquid vitio vertere, Cic. Fam. 7, 6, 1: faire à qqn une tare, un crime de qqch.    - quo se verteret, non habebat, Cic. Phil. 2, 73: il ne savait où se tourner = quel parti prendre.    - cf. Cic. Div. 2, 149.    - quo me vortam? Ter. Hec. 516: où me tourner?    - totus in Persea versus, Liv. 40, 5, 9: tout dévoué à Persée.    - summa curae in Bostarem versa erat, Liv. 26, 12, 10: la direction des affaires était retombée sur Bostar. [st1]6 [-] changer, convertir, transformer.    - in Amphitruonis vortit sese imaginem, Plaut. Amph. 121: il prend la figure d'Amphitryon.    - terra in aquam se vertit, Cic. Nat. 3, 31: la terre se change en eau.    - Auster in Africum se vertit, Caes. BC. 3, 26: l'Auster fait place à l'Africus.    - vides versa esse omnia, Cic. Amer. 61: tu vois que tout est retourné.    - solum vertere: émigrer.    - passif à sens réfl. in rabiem cepit verti jocus, Hor. Ep. 2, 1, 149: la plaisanterie commença à se changer en rage.    - poét. formam vertitur oris, Virg. En. 9, 646: il se change le visage. [st1]7 [-] faire passer d'une langue dans une autre, traduire.    - Platonem vertere, Cic. Fin. 1, 7: traduire Platon.    - ex Graeco aliquid in Latinum sermonem vertere, Liv. 25, 39, 12: traduire qqch du grec en latin.    - vertere multa de Graecis, Cic. Tusc. 2, 26: traduire beaucoup du grec.    - ut e Graeco vertam, Cic. Ac. 1, 26: pour traduire le mot grec. [st1]8 [-] passif à sens réfléchi se dérouler.    - Brundisii omne certamen vertitur, Cic. Att. 8, 14, 1: toute la lutte se déroule à Brindes.    - cf. Liv. 30, 3, 1.    - in aliqua re verti: rouler sur un sujet.    - in jure causa vertebatur, Cic. Br. 145: la cause roulait sur un point de droit.    - cf. Cic. Verr. 5, 133. [st1]9 [-] dépendre de, reposer sur; attribuer à, faire remonter à.    - omnia in unius potestate vertentur, Cic. Verr. pr. 20: tout reposera sur le (dépendra du) pouvoir d'un seul.    - spes civitatis in dictatore vertitur, Liv. 4, 31, 4: tout l'espoir de la cité repose sur un dictateur.    - vertitur totum id in voluntate Philippi, Cic.: cela dépend totalement de Philippe.    - in eo vertitur puellae salus, si, Liv. 3, 46, 6: le salut de la jeune fille dépend de cette condition que....    - cf. Liv. 35, 18, 8 ; 41, 23, 5.    - impers. vertebatur utrum... an, *Liv. 39, 48, 3: on agitait la question de savoir si... ou si...    - vertitur res in meo foro, Plaut.: cela est de ma compétence.    - omnium secundorum adversorumque causas in deos vertere, Liv. 28, 11, 1: faire remonter aux dieux la cause de tous les événements, bons et mauvais. - intr. - [st1]1 [-] se tourner, se diriger.    - in fugam vertere, Liv. 38, 26, 8: se mettre à fuir, prendre la fuite.    - au fig. verterat pernicies in accusatorem, Tac. An. 11, 37: la perte se tournait contre l'accusateur, l'accusateur se perdait lui-même.    - alio vertunt, Tac. An. 1, 18: ils prennent un autre parti. [st1]2 [-] tourner, avoir telle ou telle suite.    - quae res bene vortat mihi, Plaut. Cap. 361: et puisse l'affaire bien tourner pour moi.    - cf. Plaut. Cap. 662.    - quod bene vertat, castra Albanos Romanis castris jungere jubet, Liv. 1, 28, 1: avec le souhait que (en souhaitant que) l'affaire ait une heureuse issue, il ordonne aux Albains de réunir leur camp à celui des Romains.    - cf. Liv. 3, 26, 9 ; 3, 35, 8,- 7, 39, 13, etc.    - detrimentum in bonum verteret, Caes. BC. 3, 73, 6: le mal deviendrait un bien.    - cf. Liv. 2, 3, 3 ; 26, 6, 16. [st1]3 [-] tourner, changer; se changer, se transformer.    - jam verterat fortuna, Liv. 5, 49, 5: déjà la fortune avait tourné.    - eo audacia provectum, ut verteret, Tac. An. 4, 10: venir à ce point d'audace de changer, de prendre le contrepied, d'intervertir les rôles.    - totae solidam in glaciem vertere lacunae, Virg. G. 3, 365: des lacs entiers se sont transformés en un bloc de glace. [st1]4 [-] part. prés. vertens: se déroulant [fig.]:    - anno vertente, Cic. Quinct. 40; Nat. 2,53; Nep. Ages. 4, 4: pendant que l'année se déroule, au cours de l'année [ou] d'une année.    - annus vertens, Cic. Rep. 6, 24: la grande année astronomique, la grande révolution du monde.
    * * *
    verto (arch. vorto), ĕre, verti, versum - tr. - [st1]1 [-] tourner, faire tourner.    - ora huc et huc vertere, Hor. Epo. 4, 9: faire tourner les visages ici et là.    - manum non vertere, Cic. Fin. 5, 93: ne pas tourner la main = ne pas se donner de la peine.    - mét. pecuniam ad se vertere, Cic. Caecil. 57: faire tourner l'argent de son côté, le faire venir à soi, le détourner à son profit. [st1]2 [-] retourner.    - stilum in tabulis suis vertere, Cic. Verr. 2, 101: retourner son style [pour effacer] sur ses tablettes.    - ferro terram vertere, Virg. G. 1, 147: retourner la terre avec le fer.    - cf. Hor. S. 1, 1, 28.    - se vertere, Caes. BC. 3, 51, 2: se retourner, tourner le dos, prendre la fuite.    - terga vertere, Caes. BG. 1, 53, etc.: se retourner, tourner le dos, prendre la fuite.    - hostem in fugam vertere, Liv. 30, 33, 16: mettre l'ennemi en fuite.    - iter retro vertere, Liv. 28, 3, 1: rebrousser chemin. [st1]3 [-] passif à sens réfléchi se tourner; tourner.    - ad lapidem verti, Lucr. 5, 1199: se tourner vers une pierre.    - ad caedem verti, Liv. 1, 7, 2: se tourner vers le meurtre, en venir au meurtre.    - vertitur caelum, Virg. En. 2, 250: le ciel tourne.    - cf. Cic. Nat. 2, 97; Lucr. 5, 510.    - au fig. vertetur orbis, Cic. Rep. 2, 45: le cercle tournera = il y aura une révolution [politique]. [st1]4 [-] retourner, tourner sens dessus dessous, renverser.    - proceras fraxinos vertere, Hor. O. 3, 25, 16: renverser les frênes altiers.    - ab imo moenia Trojae vertere, Virg. En. 5, 810: renverser de fond en comble les murs de Troie.    - au fig. cuncta vertere, Tac. H. 1, 2: renverser, bouleverser tout.    - cf. Tac. An. 2, 42; 3, 36.    - aliquem vertere, Ov. M. 12, 139: terrasser qqn. [st1]5 [-] au fig. tourner dans tel, tel sens; donner telle ou telle direction.    - di bene vortant quod agas, Ter. Phorm. 552: que les dieux donnent une heureuse issue à ton entreprise.    - cf. Plaut. Aul. 175, etc.    - vertere aliquid in contumeliam alicujus, Caes. BC. 1, 8: faire tourner qqch à la honte de qqn.    - vertere aliquid in religionem, Liv. 5, 14, 2: faire de qqch une question religieuse.    - avec deux dat. alicui aliquid vitio vertere, Cic. Fam. 7, 6, 1: faire à qqn une tare, un crime de qqch.    - quo se verteret, non habebat, Cic. Phil. 2, 73: il ne savait où se tourner = quel parti prendre.    - cf. Cic. Div. 2, 149.    - quo me vortam? Ter. Hec. 516: où me tourner?    - totus in Persea versus, Liv. 40, 5, 9: tout dévoué à Persée.    - summa curae in Bostarem versa erat, Liv. 26, 12, 10: la direction des affaires était retombée sur Bostar. [st1]6 [-] changer, convertir, transformer.    - in Amphitruonis vortit sese imaginem, Plaut. Amph. 121: il prend la figure d'Amphitryon.    - terra in aquam se vertit, Cic. Nat. 3, 31: la terre se change en eau.    - Auster in Africum se vertit, Caes. BC. 3, 26: l'Auster fait place à l'Africus.    - vides versa esse omnia, Cic. Amer. 61: tu vois que tout est retourné.    - solum vertere: émigrer.    - passif à sens réfl. in rabiem cepit verti jocus, Hor. Ep. 2, 1, 149: la plaisanterie commença à se changer en rage.    - poét. formam vertitur oris, Virg. En. 9, 646: il se change le visage. [st1]7 [-] faire passer d'une langue dans une autre, traduire.    - Platonem vertere, Cic. Fin. 1, 7: traduire Platon.    - ex Graeco aliquid in Latinum sermonem vertere, Liv. 25, 39, 12: traduire qqch du grec en latin.    - vertere multa de Graecis, Cic. Tusc. 2, 26: traduire beaucoup du grec.    - ut e Graeco vertam, Cic. Ac. 1, 26: pour traduire le mot grec. [st1]8 [-] passif à sens réfléchi se dérouler.    - Brundisii omne certamen vertitur, Cic. Att. 8, 14, 1: toute la lutte se déroule à Brindes.    - cf. Liv. 30, 3, 1.    - in aliqua re verti: rouler sur un sujet.    - in jure causa vertebatur, Cic. Br. 145: la cause roulait sur un point de droit.    - cf. Cic. Verr. 5, 133. [st1]9 [-] dépendre de, reposer sur; attribuer à, faire remonter à.    - omnia in unius potestate vertentur, Cic. Verr. pr. 20: tout reposera sur le (dépendra du) pouvoir d'un seul.    - spes civitatis in dictatore vertitur, Liv. 4, 31, 4: tout l'espoir de la cité repose sur un dictateur.    - vertitur totum id in voluntate Philippi, Cic.: cela dépend totalement de Philippe.    - in eo vertitur puellae salus, si, Liv. 3, 46, 6: le salut de la jeune fille dépend de cette condition que....    - cf. Liv. 35, 18, 8 ; 41, 23, 5.    - impers. vertebatur utrum... an, *Liv. 39, 48, 3: on agitait la question de savoir si... ou si...    - vertitur res in meo foro, Plaut.: cela est de ma compétence.    - omnium secundorum adversorumque causas in deos vertere, Liv. 28, 11, 1: faire remonter aux dieux la cause de tous les événements, bons et mauvais. - intr. - [st1]1 [-] se tourner, se diriger.    - in fugam vertere, Liv. 38, 26, 8: se mettre à fuir, prendre la fuite.    - au fig. verterat pernicies in accusatorem, Tac. An. 11, 37: la perte se tournait contre l'accusateur, l'accusateur se perdait lui-même.    - alio vertunt, Tac. An. 1, 18: ils prennent un autre parti. [st1]2 [-] tourner, avoir telle ou telle suite.    - quae res bene vortat mihi, Plaut. Cap. 361: et puisse l'affaire bien tourner pour moi.    - cf. Plaut. Cap. 662.    - quod bene vertat, castra Albanos Romanis castris jungere jubet, Liv. 1, 28, 1: avec le souhait que (en souhaitant que) l'affaire ait une heureuse issue, il ordonne aux Albains de réunir leur camp à celui des Romains.    - cf. Liv. 3, 26, 9 ; 3, 35, 8,- 7, 39, 13, etc.    - detrimentum in bonum verteret, Caes. BC. 3, 73, 6: le mal deviendrait un bien.    - cf. Liv. 2, 3, 3 ; 26, 6, 16. [st1]3 [-] tourner, changer; se changer, se transformer.    - jam verterat fortuna, Liv. 5, 49, 5: déjà la fortune avait tourné.    - eo audacia provectum, ut verteret, Tac. An. 4, 10: venir à ce point d'audace de changer, de prendre le contrepied, d'intervertir les rôles.    - totae solidam in glaciem vertere lacunae, Virg. G. 3, 365: des lacs entiers se sont transformés en un bloc de glace. [st1]4 [-] part. prés. vertens: se déroulant [fig.]:    - anno vertente, Cic. Quinct. 40; Nat. 2,53; Nep. Ages. 4, 4: pendant que l'année se déroule, au cours de l'année [ou] d'une année.    - annus vertens, Cic. Rep. 6, 24: la grande année astronomique, la grande révolution du monde.
    * * *
        Verto, vertis, verti, versum, vertere. Virgil. Tourner, Virer, Vertir.
    \
        Omnia vertere. Cic. Renverser tout et gaster.
    \
        In Africum se vertit Auster. Caesar. S'est tourné, ou changé, et mué en, etc.
    \
        Agrum vertere. Plin. Labourer, Bescher, Fouir.
    \
        Animam nequeo vertere. Plaut. Je ne puis avoir mon haleine.
    \
        Arces vertere. Virgil. Evertir, Ruiner, Ruer par terre.
    \
        Arma vertere aduersus Carthaginenses pro Romanis. Liu. Tourner.
    \
        Aures ad pacem vertere. Propert. Prester l'oreille, et entendre à faire paix.
    \
        Beneficium vertere in grauissimam iniuriam. Plin. iunior. Tourner et faire revenir un grand plaisir à un grand dommage.
    \
        Dulcia se in bilem vertunt. Horat. Se convertissent en, etc.
    \
        In bonum vertere. Quintil. Tourner à bien.
    \
        Caelum vertitur. Virgil. Le temps se change, L'air se trouble.
    \
        Causas secundorum et aduersorum vertere in deos. Liu. Tourner et rejecter sur Dieu.
    \
        In qua, causa vertitur. Quintil. Consiste, Gist.
    \
        Brundusii omne certamen vertitur. Cic. Le debat est à la ville de Brundis, qui premier entrera dedens.
    \
        In cinerem vertere. Ouid. Brusler et mettre en cendre.
    \
        In consuetudinem vertere. Tacit. Tourner à coustume.
    \
        In contumeliam suam vertere quod alius gesserit. Caesar. Prendre à injure, Interpreter le faict d'aucun estre faict par despit de soy.
    \
        Crateras vertere. Virgil. Haulser le cul à la tasse, Boire tout ce qui est dedens.
    \
        In crimen vertere quod gloriae esse debet. Liu. Blasmer aucun de ce dont il doibt estre loué.
    \
        Culpam vertere in gloriam. Plin. iunior. Tourner le blasme à honneur.
    \
        Culpam omnem belli a plubico consilio in Annibalem vertentes. Liu. Tournants et rejectants le blasme sur Annibal.
    \
        Dies vertitur. Propert. Le temps se change.
    \
        In epilogis vertitur discrimen, quo modo se dicenti, qui excitatur, accommodet. Quintil. Le grand danger gist en cela.
    \
        In discrimine verti dicuntur res. Liu. Quand elles sont en danger.
    \
        In dorsum vertere. Plin. Renverser sur le dos, le ventre en hault.
    \
        Elocutionem vertere. Plin. iunior. Changer de language.
    \
        In facies omnes se vertere. Virgil. Se desguiser en toutes facons.
    \
        In fugam vertere aliquem. Liu. Le mettre en fuite.
    \
        Glebas vertere vomere. Lucret. Labourer la terre.
    \
        Gradum vertere. Ouid. Fuir en arriere.
    \
        In inuidiam vertit se gloria. Liu. Commence à estre enviee.
    \
        In iocum aliquid vertere. Plin. Tourner à jeu, et s'en moquer.
    \
        Iras in aliquem vertere. Liu. Se courroucer contre aucun, Se prendre à aucun de quelque meffaict.
    \
        Iter retro vertere. Liu. Reculer.
    \
        In laudem vertere. Tacit. Estre tourné à louange.
    \
        In ludibrium vertere. Tacit. Commencer à estre moqué.
    \
        In lupos vertere homines. Plin. Muer, Transformer.
    \
        Ad luxuriam vertere vsum alicuius rei. Plin. Convertir, ou Tourner en abuz, En abuser au lieu d'en user.
    \
        Moenia vrbis ab imo vertere. Virgilius. Evertir et jecter par terre.
    \
        In se oculos omnium vertere. Liu. Attirer les yeuls de touts sur soy.
    \
        Orbes torui luminis ad aliquem vertere. Ouid. Regarder de travers et de mauvais oeil.
    \
        In perniciem vertere alicui rem aliquam. Plin. Luy tourner à dommage.
    \
        In vnius potestate ac moderatione vertuntur omnia. Cic. Tout est gouverné par un seul.
    \
        Praelium eo versum est. Liu. Toute la baterie tourna celle part.
    \
        In priuatum vertere pecuniam. Liu. Destourner en sa bourse, en faire son prouffit particulier.
    \
        Vertitur eadem quaestio in pluribus iudiciis. Paulus iuris. Est demenee, Debatue, et agitee.
    \
        Quo me vertam, nescio, vel non habeo. Cic. Je ne scay où me tourner, Je ne scay que je doy faire ne devenir, Je n'y entens rien.
    \
        Quoquo te verteris. Cic. De quel costé que tu te tournes, Quelque chose que tu scaches ne dire ne faire.
    \
        In religionem vertere. Liu. Faire scrupule.
    \
        In rem suam vertere. Vlpian. Tirer ou tourner à son prouffit particulier.
    \
        Vertere Rempub. in meliorem statum. Tranquil. Reformer.
    \
        In eo res vertitur. Liu. Tout l'affaire gist en cela, C'est le neud de la matiere.
    \
        Tribus in rebus fere vertitur omnis virtus. Ci. Consiste, Gist.
    \
        Res vertitur in periculo. Plaut. La chose est en danger.
    \
        Vertitur res in meo foro. Plaut. Le cas me touche.
    \
        Salus mea in eo vertitur. Liu. Gist ou consiste en cela.
    \
        Ad se vertere partem alicuius rei. Cic. Prendre et tirer à soy.
    \
        Vertere se in aliquem. Liu. Tourner son affection sur aucun, et luy favoriser, Encliner au parti d'aucun.
    \
        In seipsum vertitur. Cic. Il ne fait bien que à soymesme. B.
    \
        Segetem vertere. Plin. Labourer.
    \
        Sententiam vertere retro. Virgil. Changer d'opinion.
    \
        Sese in faciem alterius vertere. Plaut. Se desguiser en la forme d'un autre.
    \
        Spes ciuitatis in eo vertitur. Liu. Gist et consiste en cela.
    \
        Ad spem vel in spem vertere. Liu. Mettre en esperance.
    \
        Vertere stultitiae aliquid alicui. Plaut. Luy imputer à folie.
    \
        Stylum in tabulis vertere. Cic. Effacer ce qu'on a escript.
    \
        Non in supplicio crimen meum vertitur. Cic. Mon accusation ne gist pas pour avoir puni aucun.
    \
        Facinora atque flagitia sua ipsi quoque in supplicium verterant. Tacit. Luy estoyent tournez, etc.
    \
        Tempus hyemis vertitur, vel mutatur aestate. Columella. Se change en esté.
    \
        Terga vertere. Liu. Tourner le dos, S'enfuir.
    \
        Terra in aquam se vertit. Cic. Se mue, etc.
    \
        Terram vertere. Virgil. Fouir, Bescher, Labourer.
    \
        Terram bidentibus vertere. Columel. Labourer.
    \
        Vitio vertere. Horat. Imputer à vice.
    \
        Quis erit, vitio qui id non vertat tibi? Plaut. Qui ne te blasme de ce?
    \
        In voluntate Philippi id totum vertitur. Liu. Gist et consiste en la volunté de, etc.
    \
        Vertere fabulas, Platonem, Aristotelem. Cic. Tourner ou traduire d'un language en autre, comme de Grec en Latin.
    \
        Vertere, pro Verti, absolute. Liuius, Iam verterat fortuna, iam deorum opes, etc. Estoit desja tournee.
    \
        Si res forte melius vertisset. Gellius. Si la chose se fust mieulx portee.
    \
        Bene tibi vertat haec res. Plautus. Dieu vueille que la chose te tourne à bien.
    \
        Quae res tibi vertat male. Terent. Que meschoir t'en puist il, Que froide joye t'en envoye Dieu, Dieu t'en doint froide joye.
    \
        Deus bene vertat. Plaut. Dieu vueille tourner tout à bien.
    \
        Vertunt res male. Plaut. Viennent mal.
    \
        Male vertit res pecuaria mihi apud vos. Plaut. Je ne me suis point trouvé bon marchant d'avoir acheté du bestail.
    \
        In perniciem alicui vertere dicitur res aliqua. Liu. Quand elle luy porte dommage, ou luy tourne à dommage.
    \
        Vertere. Plaut. Emprunter argent à interest pour payer ses debtes.
    \
        Vertitur, Impersonale, pro Disceptatur. Liu. Vertebatur et vtrum manerent in Achaico consilio Lacedaemonii. On debatoit, On disputoit, On disceptoit, etc.

    Dictionarium latinogallicum > verto

  • 11 stilus

        stilus (not stylus), ī, m    [STIG-], a pointed instrument ; hence, in a double sense: si meus stilus ille fuisset, ut dicitur, had that weapon been mine, had I been the author of that tragedy: hic stilus haud petet ultro Quemquam, my pe<*> will stab no one wantonly, H.—For writing on waxen tablets, an iron pencil, style: orationes paene Attico stilo scriptae, with an Attic pen: luxuries, quae stilo depascenda est, i. e. to be moderated by practice in writing: vertit stilum in tabulis suis, i. e. makes erasures (with the broad upper end of the style): Saepe stilum vertas, H.— A writing, composition, practice of composing: stilus optimus dicendi effector: exercitatus, a practised pen.—A manner of writing, mode of expression, style: Dissimili oratione sunt factae (fabulae) ac stilo, in language and style, T.: artifex stilus, an artistic style.
    * * *
    stylus, pencil, iron pen; column, pillar

    Latin-English dictionary > stilus

  • 12 decretorius

    dēcrētorius, a, um [ decerno ]
    решающий, решительный, критический (hora Sen; pugna Q)

    Латинско-русский словарь > decretorius

  • 13 resipio

    re-sipio, —, —, ere [ sapio ]
    иметь (при)вкус, отдавать (vinum resĭpit picem PM; перен. r. stilum Plautinum AG)

    Латинско-русский словарь > resipio

  • 14 stilus

    ī m.
    1) воен. заострённый кол
    stili caeci bAfr, Sil, Ammзамаскированные железные острия (разбрасывавшиеся для того, чтобы препятствовать движению неприятельской конницы)
    3) стебель, черенок Col
    4) стиль (палочка с одним острым концом для письма по воску и с другим тупым для стирания написанного)
    stilum vertere C, H — поворачивать стиль, т. е. стирать или исправлять написанное
    stilis ulmeis aliquem conscribere шутл. Pl — расписать кого-л. вязовыми грифелями, т. е. розгами
    5) упражнение в письме, письмо, писание (s. est optimus dicendi effector C)
    6) склад речи, слог, стиль, способ изложения (s. paene Atticus C; s. totius orationis C)
    7) мнение, суждение, высказывание в письменной форме
    stili ad unum sermonem congruentes Ap — поданные заключения (декурионов), совпадающие друг с другом по содержанию
    8) письменность, литература ( Asinius Pollionon minima pars Romani stili VM)
    9) речь, язык (Graecus s. Hier)

    Латинско-русский словарь > stilus

  • 15 verto

    vertī, versum, ere
    1)
    verso cardĭne O — повернув на петлях, т. е. отворив ворота
    б) повёртывать, направлять ( peregrinam puppim ad haec litora O); обращать ( hostes in fugam L); перевёртывать, опрокидывать
    manum non v. C — не повернуть руки, т. е. палец о палец не ударить
    annus vertens Cкруглый или текущий год, но тж. большой год, т. е. мировой цикл в 15 000 солнечных лет
    v. terga или se v. Cs, тж. in fugam v. l. — обратить тыл, обратиться в бегство
    amicitiae (dat.) terga versa dare Oповернуться спиной к (т. е. изменить старой) дружбе
    2) взрывать (плугом), взрыхлять, вспахивать ( terram aratro H)
    3)
    а) валить ( fraxĭnos manibus H); опрокидывать (cadum Pl, H)
    v. aliquem resupīno corpore O — опрокинуть кого-л. навзничь
    б) рушить, разрушать ( moenia ab imo V); низвергать, свергать ( regem T)
    в) уничтожать ( leges T); расстраивать (alicujus consilium L)
    4) направлять (armentum ad litora O; ora in aliquem O, T)
    nescio, quo me vertam C — не знаю, куда мне повернуться, т. е. что мне делать
    5) отводить (aquam in subjecta T); отворачивать ( vultum O); отвращать ( sinistrum rumorem T)
    6) обращать, переводить, переносить ( iram ab aliquo in aliquem L)
    7) обращать, присуждать ( reditūs in fiscum T)
    pecuniam ad se (in suam rem L) v. C — обратить деньги в свою пользу, т. е. присвоить их себе
    9) обращать, истолковывать ( somnia in melius Tib)
    aliquid in omen v. L — усмотреть в чём-л. предзнаменование
    aliquid in contumeliam suam v. Cs — счесть что-л. оскорблением для себя
    aliquid alicui vitio v. C — укорять кого-л. чём-л., ставить что-л. кому-л. в вину
    10) приписывать (omnium causas in deos v. L); вменять ( aliquid in crimen L)
    victoriae decus ad aliquem v. L — приписать кому-л. честь победы
    11) использовать (occasionem ad bonum publicum T)
    aliquid in risum v. H — высмеять что-л.
    aliquid in religionem v. L — сделать что-л. делом совести или благоговейного почитания
    12) изменять (vestes V; sententiam L; jussa V)
    solum v. C — менять страну, переселяться или (тж. v. solum exsilio Amm) отправляться в изгнание
    versis gladiis depugnare Pl — сражаться другими мечами, т. е. применять другие приёмы
    13) превращать (pectora in silĭcem O; aliquid in fumum et cinerem H; continentiam in superbiam QC); перестраивать на иной лад (aliquem V; mentem alicujus O)
    in Amphitryōnis imaginem sese v. Plпринять облик Амфитриона
    solĭdam in glaciem v. V — превратиться в лёд, замёрзнуть
    14) переводить (на другой язык) (Platonem C; librum ex Graeco in Latinum L). — см. тж. vertor

    Латинско-русский словарь > verto

  • 16 Узнаю стиль римского двора

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Узнаю стиль римского двора

  • 17 "Чаще перевертывай стиль"

    т. е. чаще зачеркивай, исправляй написанное, тщательно обрабатывай свои произведения

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > "Чаще перевертывай стиль"

  • 18 accipio

    ac-cipio, cēpī, ceptum, ere (ad u. capio), hinnehmen, empfangen (Ggstz. dare, tradere), I) = δέξομαι, zur Annahme Dargebotenes hinnehmen, entgegennehmen, abnehmen, in Empfang nehmen, sich geben-, sich reichen lassen, A) im allg.: a) in die Hand: α) lebl. Objj.: accipin argentum? accipesis (= accipe si vis) argentum impudens; tenesis argentum; etiam tu argentum tenes? Plaut.: accipe, si vis, accipiam (verst. et ego) tabulam, Hor.: ex tua manu accepi pateram, Plaut.: acc. pecuniam, Geld nehmen, sich geben lassen, Cic., im üblen Sinne = sich bestechen lassen, ab alqo, Cic., ab alqo per alqm, Cic.: et dans et accipiens, der Geber u. Empfänger (Nehmer), Liv. – m. dopp. Acc., ut id ab se donum (als G.) acciperet, Liv. 20, 50, 11. – als t.t. der Geschäftsspr., rationes accipere, sich R. ablegen (stellen) lassen, Sen.: u. so rationes accipere ab alqo, Cic. – alqd (alci) acceptum referre (ferre) od. facere, jmdm. eine Summe als an uns eingezahlt ins Rechnungsbuch über Ausgabe u. Einnahme eintragen, etw. in Einnahme stellen, jmdm. etw. gutschreiben (Ggstz. expensum ferre, jmdm. als von uns an ihn ausgezahlt zur Last schreiben), acc. ref. bei Cic., acc. fac. bei Gaius u. Plin. ep., u. bildl. = etw. (Gutes od. Böses) auf jmds. Rechnung schreiben, jmdm. etw. zurechnen, jmdm. etwas verdanken, zu verdanken haben (mit u. ohne alci od. alci rei), acc. ref., Cic., acc. ferre, Val. Max. ( auch accepto ferre, Eccl.), acc. fac., Sen.: sibi alqd acc. ref., sich zueignen, Auct. b. Afr. – ähnlich sponsionem acceptam facere, über die Sp. quittieren, Cic. – u. Partic. subst., acceptum, ī, n., das Empfangene, die Einnahme (Ggstz. expensum, expensa, data), codex accepti et expensi, die Einnahme- und Ausgabeseite, das Soll u. Haben (im Buche), Cic.: dass. accepti tabulae, Cic.: ratio acceptorum et datorum, Cic.: accepta et expensa conferre (vergleichen), Sen.: in acceptum referre, etw. in Einnahme bringen, über etw. (im Buche) quittieren, Cic. – β) leb. Objj.: hanc puellam mi (= mihi) in manum dat; accepi (ich nahm sie), acceptam servabo, Ter.: acc. puerum in manum, Iustin.: accipe hanc, nimm sie hin, Plaut.: cuius abavi manibus esset accepta (Mater Idaea), in Empfang genommen, Cic.: u. so armis obsidibusque acceptis, Caes. – b) an od. auf od. in einen Körper od. Ort nehmen, aufnehmen, wohin legen lassen, eindringen lassen, zulassen, α) lebl. Objj.: onus in collum, Cato fr.: alqd in cervices (bildl.), Liv.: alqm in equum suum, Liv.: onera umeris, capitibus, auf die Sch., auf den K. nehmen = auf od. mit der Sch., auf od. mit dem K. tragen, Mela: aquam ore, Plin.: sucos ore aut vulnere, Ov.: auras follibus, auffangen, Verg. – v. lebl. Subjj.: acc. onus (v. Rücken), Cic.: alvus omne, quod accepit, cogit atque confundit, Cic.: navis aliquantum aquae accipit, läßt ein, Liv.: u. so navis omnibus compagibus accipit aquam, Liv.: acc. fumum (v. einem Raume), Col.: accipit (Peneus) amnem Orcon nec recipit, läßt ihn zu, nimmt ihn aber nicht in sich auf, Plin.: campi accipiunt fluvium, fluvius accipitur mari, Curt.: acc. opus, v. Meere, Curt., opera vix, v. Örtl., Liv., rudus, v. Sümpfen, Tac. (vgl. Mützell zu Curt. 4, 2 [8], 8): acc. austrum, nach Süden gerichtet, gelegen sein, Curt.: favonios, Plin. ep.: ab Apennino auras, Plin. ep. – übtr., etw. wie eine Last auf sich nehmen, eine Sache zur Ausführung, ad se litem, Plaut.: alcis causam, Ter.: decumas, Cic.: ein Ungemach auf sich nehmen u. ertragen, contumeliam in se, Ter.: hunc metum, Ter. – Insbes., αα) eine Speise, ein Getränk zu sich nehmen, genießen, cibum militarem, Lampr.: epulas, Dict.: sistendi ventris gratiā poculum, Capit.: antidotum, Spart: herbam in potu, Iustin.: Partiz. subst., accepta, ōrum, n., das zu sich Genommene, Cael. Aur. acut. 2, 40, 234. – ββ) ein Gewand usw. anziehen, anlegen, vestem humillimam, Spart.: praetextam togam, Lampr.: purpuram, Eutr.: endromidem, Iuven.: loricas minores, Veget. mil. – γγ) zur Hand nehmen, stilum, Plin. ep.: libros Graecos, Vopisc. Vgl. (über no. αα – no. γγ) Paucker de latinit. scriptt. hist. Aug. p. 55 sq. – δδ) in eine Schrift aufnehmen, modica ex his accepi, Gell. praef. § 12. – εε) nehmen, mitnehmen, wegnehmen, duas uxores, Itala bei Augustin.: panes, Vulg.: spolia eorum, Vulg. – ζζ) einen Gottesdienst annehmen, in einen Gottesdienst sich einweihen lassen, acc. sacra, gr. παραλαμβάνειν τὰ μυστήρια, Apul. met. 11, 21. – β) leb. Objj.: alqm gremio, alveo, lacu, Verg.: milites urbe tectisve, Liv.: milites ab arce, von der B. aus einlassen, Liv.: alqm in sinus suos, Ov.: armatos in arcem, Romanos in urbem, Liv. (s. Drak. Liv. 9, 16, 2): hostem in Italiam, Liv. – übtr., in ein Verhältnis aufnehmen, alqm in civitatem, in amicitiam, Cic., in deditionem, Caes.: alqm in matrimonium, Suet.: alqm in matrimonium regnumque (zum Gemahl u. Mitherrscher), Tac.: u. so bl. acc. alqam coniugem (als G.), Sen. Octav. 721: u. bl. acc. alqam, Capit. Ver. 2, 3. Eutr. 9, 22. – v. Örtl., die jmd., der in sie eintritt, gleichs. aufnehmen, tellus fessos portu accipiet, Verg.: pavidos Samnites castra sua accepēre, Liv.: amnis ingens fugientes accepit, Liv.: acceperunt tumuli Romanos victores, Liv. – Insbes.: αα) jmd. als Gast empfangen, aufnehmen, bewirten (s. Fritzsche Hor. sat. 1, 5, 1), alqm apud se, Plaut.: alqm hospitio, Liv., hospitio agresti, Cic.: alqm cenā, Gell.: alqm regio apparatu, Cic.: alqm laute, Hor.: alqm bene, eleganter, Cic.: alqm per triduum hospitaliter, Curt.: accepit homo nemo melius prorsus neque prolixius, Ter. – ββ) jmd. so u. so empfangen = behandeln, freundlich, alqm leniter clementerque, Cic. – übel empfangen = anlaufen lassen, anlassen, schlecht behandeln, zurichten (s. Brix Plaut. Men. 704), ut sum acceptus (angelaufen), Plaut.: alqm vehementer, Cic.: alqm male verbis, Cic.: alqm verberibus sic, ut etc., Cic.: alqm verberibus ad necem, Cic.: u. als milit. t.t., alqm male acc., jmdm. eine Schlappe beibringen, Lentul. in Cic. ep. u. Nep. – γγ) in einer gewissen Reihenfolge jmd. aufnehmen, alter ab undecimo tum me iam acceperat annus, ich war damals eben aus dem elften ins nächste (zwölfte) Jahr getreten, Verg. ecl. 8, 39. – c) sinnlich, durch die Sinne aufnehmen, α) mit den äußern od. innern Sinnen hinnehmen, in sich aufnehmen, auffassen, wahrnehmen, vernehmen, eae res, quae sensu accipiuntur, Cic.: acc. oculis animove sensum, Cic.: acc. alqd animo magis quam vultu, Liv.: accipite animis, Verg. – bes. vernehmen = hören, anhören, sich vortragen lassen, vocem, Curt.: sonitum, gemitum, Verg.: clamorem, Sall.: orationem, Cic.: imperium, Curt.: rationem consilii, Caes.: accipite nunc quid imperarit, Cic.: accipe, quā ratione queas ditescere, Hor.: accipe m. folg. direkter Rede, Hor. sat. 2, 3, 307. – u. mit Angabe der Empfindung, der Gemütsstimmung, mit der man Gehörtes aufnimmt, acc. alqd benignis auribus, Plaut., secundis, adversis auribus, Liv.: pronis auribus accipi, williges Gehör finden, Tac.: acc. alqd aequo animo, durius, severe, Cic.: absol., acc. volenti animo de ambobus, Sall. – m. Ang. wie? durch quo modo, quem ad modum, quam in partem, Cic.: moleste et acerbe, Auct. b. Hisp. – β) mit dem Verstande, Erkenntnisvermögen auffassen, fassen, begreifen, verstehen, quae (pars) quo facilius accipi possit, Cels.: quae parum accepi, Cic.: dah. sich über etw. belehren lassen, acc. causam, Cic. – u. etwas erlernen, lernen, haec arte accipi posse, Cic.: eas (artes) non tum primum, Cic.: acc. celeriter od. non difficulter quae traduntur, Nep. u. Quint. (vgl. no. II, c, γ). – γ) mit dem Urteil etw. so u. so aufnehmen, auffassen, ansehen, nehmen, sich auslegen, erklären, alqd aliter atque est, Ter.: alqd ad od. in contumeliam, Ter. u. Curt.: alqd in bonam partem, Cic., bonas in partes, Phaedr.: verbum in duas pluresve sententias, Cornif. rhet.: alqd in omen, Liv., in prodigium, Tac.: alqd omen (als usw.), Curt.: alqd in maius, Liv.: alqd prodigii loco, Tac.: alqd oraculi vice (wie ein O.), Tac.: ultra mortale gaudium, Tac. – m. dopp. Acc., beneficium contumeliam, Cic.: alqd tamquam suum crimen, Tac.: alqd velut omen belli, Liv.: id omen auguriumque ita acceptum est m. folg. Akk. u. Infin., Liv.: quid accipere debeamus figuram, was wir unter F. verstehen müssen, Quint.: u. so Urbis appellatio, etiam si nomen proprium non adicitur, Roma tamen accipitur, unter der Benennung »Stadt« ist Rom zu verstehen, Rom gemeint, Quint. – m. pro u. Abl., omen pro tristi, Curt.: verisimilia pro veris, Liv.; gurdos, quos pro stolidis accipit vulgus, Quint. – m. quasi, wie fabulas quasi Plautinas, Gell. 3, 3, 10: Mortam quasi nomen, Gell. 3, 16, 11.

    B) prägn., annehmen = nicht zurückweisen (Ggstz. reicere, repudiare), a) eig.: munera, Nep.: usuram iniquam ab alqo, Nep.: est in non accipiendo nonnulla gloria, Cic. – b) übtr., annehmen, nicht von sich weisen = sich gefallen lassen, mit etw. sich zufrieden erklären, etw. gelten lassen, zulassen (Ggstz. abnuere, repudiare, vgl. Seyff. Cic. Lael. 40. p. 284 sq.), frenum (bildl.), Verg.: u. non solum frenos sed etiam iugum (bildl.), Liv.: id libenter, Nep.: satisfactionem, Cic. u. Caes.: vitam, Vell.: condicionem (Ggstz. ferre, stellen, u. repudiare, verschmähend zurückweisen), Cic.: pacem (Ggstz. abnuere), Liv.: orationem, Caes.: omen, Cic., od. id augurium, Liv. (vgl. Müller Liv. 1, 7, 11): nomen, in die Wahlliste eintragen lassen, Liv.: iudicium, sich in ein gerichtliches Verfahren einlassen, Cic.: de plebe consulem non acc., Cic.: acc. rogationem, legem, Cic. (dah. lex accipitur, geht durch, Vell.): u. oft im Dialog, accipio, ich lasse es gelten, ich bins zufrieden, gut, Ter., Hor. u.a.

    II) in weiterer Bedeutung = übh. von andern Gegebenes, Mitgeteiltes, Überliefertes usw. ohne unser Zutun empfangen, bekommen, überkommen, erhalten (Ggstz. dare, tradere, reddere), a) überreicht, übergeben, überliefert usw. bekommen: acc. adulterinos nummos pro bonis, Cic.: pecuniam numeratam ab alqo, Nep.: lucrum, Cic.: librum, litteras ab alqo, Cic.: exercitum ab alqo, Caes.: hoc cultu nitentes vos accepi, Curt.: acc. stipendium de publico, Liv.: hereditatem a patre, Nep.: u. so sestertium vicies a patre, Nep.: solis lumen (v. Monde), Cic. – munitionem, angewiesen bekommen, Sall. – venenum, potionem, (einzunehmen) bekommen, Suet. u. Quint. – nomen, cognomentum, s.d. – morem a maioribus, Cic.: salutem ab alqo, Cic.: originem ab alqa re, Frontin. aqu.: plausum, palmam, Cic.: veniam, pacem, Iustin.: beneficiis ultro datis acceptisque, Cic.: id accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. – b) zu verwalten-, zur Verwaltung übertragen bekommen, honorem ab alqo, Cic.: consulatum, Eutr.: provinciam, Cic.: muneris partem, Liv.: imperii Romani administrationem, Eutr.: mare placandum, den Auftrag erhalten, die Ruhe zur See herzustellen, Eutr. – c) sinnlich wahrzunehmen bekommen, α) empfinden, fühlen, erleiden, voluptatem ex alqa re, Cic.; vgl. quam (voluptatem) sensus accipiens, Cic.: acc. vulnus, Cic.: plagam, Varr.: dolorem, Cic.: iniuriam, leiden (Ggstz. facere), Cic.: detrimentum, Caes.: damnum, Hor.: cladem, Liv., cladem apud Chaeroneam, Quint. – β) ver nehmen, hören, erfahren, tertium signum tubā, Curt.: acceptā clade partium, Flor.: multa auribus accepisse, multa vidisse, Cic.: partim quae perspexi his oculis, partim quae accepi auribus, Ter.: cum optatissimum nuntium accepissem m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: postquam acceperunt m. folg. Acc. u. Infinit., Liv.: si te aequo animo ferre accipiet, Ter.: quae gerantur, accipies ex Pollione, Cic. – bes. überkommen durch Hörensagen, durch histor. Überlieferung, m. allg. Acc. neutr., quae neque fieri possunt neque fando umquam accepit quisquam, Plaut.: haec audivimus de clarissimorum virorum consiliis et factis, haec accepimus, haec legimus, Cic. Sest. 139: mit best. Acc., nullum ipsos mare ne famā quidem accepisse, Curt. 9, 9 (34), 6: famā atque auditione accepisse m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: a maioribus memoriā sic accepisse, Cato fr.: accepisse u. a patribus accepisse, u. a maioribus sic accepisse m. folg. Acc. u. Infinit., Cic.: sic a patribus accepimus, Cic.: ut accepi a senibus, Cic.: ut de Hercule accepimus, Cic. – γ) durch Unterricht überkommen, lernen, erlernen, elementa prima litterarum, Eutr.: usum ac disciplinam (Kriegsübung u. Kriegszucht) ab alqo, Caes.: primas artes ab iisdem magistris, Ov. – / accipin = accipisne, accepistin = accepistine, Komik. (s. Müller Nachträge zur Plaut. Prof. S. 101). – Archaist. Fut. exact. accepso, Pacuv. tr. 325. – arch. Infin. accipei = accipi, Corp. inscr. Lat. 1, 202. col. 2, 29: u. parag. Infin. accipier, Nov. com. 97 R. – arch. Partiz. accipiundus Cato r.r. 2, 5.

    lateinisch-deutsches > accipio

  • 19 decretorius

    dēcrētōrius, a, um (decerno), zur Entscheidung gehörig, entscheidend, den Ausschlaggebend, dies, Plin.: hora illa decr., v. der Sterbestunde, Sen.: arma (Ggstz. arma lusoria), Sen.: pugna, Quint.: non accedit ad decretorium stilum, zum entscheidenden Ausspruche (zum Verhängen des Äußersten), Sen.

    lateinisch-deutsches > decretorius

  • 20 exerceo

    ex-erceo, cuī, citum, ēre (zu arceo, in Ruhe halten), aus dem Zustande der Ruhe gleichs. heraushalten, d.i. nicht ruhen-, nicht rasten-, nicht feiern lassen, sich rühren lassen, in Atem setzen, ohne Rast beschäftigen, im Gange erhalten, im üblen Sinne (als Synom. von fatigare) abmühen, abtreiben, abhetzen, I) eig.: a) v. der rastlosen Bewegung übh.: equos aequore campi, umhertummeln, Verg.: turbinem magno in gyro vacua atria circum, umhertreiben, Verg.: qualis apes aestate novā per florea rura exercet labor, Verg.; vgl. medial, apes exercentur agris, tummeln sich herum, Verg. – haec (corpora) quia sunt exercita motu, sich rastlos bewegen, Lucr.: u. so exercita cursu flumina, rastlos strömende, Verg.; vgl. (Maeandros) incertas exercet aquas, läßt rastlos strömen, Ov. – manum (mit der H. hin u. her fechten) et in ventum iactare brachia, Sen.: u. so manum (um sich schlagen), litigare etc., Sen. (vgl. Gronov Sen. Thyest. 165). – im üblen Sinne, poet., indomitas qualis undas exercet Auster, Hor.: ignem exercentibus Euris, Ov.: ex. venatu saltus opacos, Sil. – b) als mediz. t.t., von der aufregenden Körperbewegung der Kranken, in (aktive) Bewegung setzen, (aktive) Bewegung verschaffen, wohltätig körperlich aufregen, corpus, Cels.: pilā similibusque ex. superiores partes, Cels.: absol., commode exercent clara lectio, arma, pila, cursus, ambulatio, Cels. – refl. se exercere u. medial exerceri, sich (aktive) Bewegung (Motion) machen, -verschaffen, Cels.: exerceri per manus (durch Handarbeiten u. dgl.), Cels. – selten v. der passiven Körperbewegung, pendentis tori gestatio, quo plurimā parte diei ac noctu motu exerceantur aegrotantes, Cael. Aur. – c) v. Rühren der Glieder bei der Arbeit, emsig rühren, -beschäftigen, assiduis brachia telis, Ov.: linguas litibus, Ov.: in sua dona manus, Prop.: manum (emsig Hand anlegen) et ea quae meditata sunt ad verum perducere, Sen. – d) v. In-Atem-Setzen der Sklaven u. Tiere bei der Arbeit, familiam, Cato: servos, Ter.: famulas ad lumina longo penso, von der Hausfrau, Verg.: tauros, Verg. – im üblen Sinne, ego te exercebo hodie, ut dignus es, in Atem setzen, herumkuranzen (Jacob), Ter.: (equae) neque opere neque cursu exerceantur, abgetrieben werden, Col.: u. so wohl feras, abhetzen, ICt. – e) v. emsigen Bearbeiten eines Ggstds., solum presso sub vomere, emsig umwühlen, Verg.: humum in messem, Verg.: paterna rura bobus suis, Hor.: ferrum, emsig schmieden (v. den Zyklopen), Verg.: antiquas telas, emsig fortspinnen (v. der Spinne), Ov.

    II) übtr.: A) im allg., v. Ggstdn., Zuständen usw. aller Art, die jmd. gleichs. in Atem setzen, viel zu schaffen machen, (viel) Arbeit-, (viel) Plage machen, abarbeiten, tüchtig in Anspruch nehmen, hu deln, heimsuchen, abquälen, von Affekten auch = beherrschen, a) übh.: meos casus, in quibus me fortuna vehementer exercuit, Cic.: duae (villae) ut maxime delectant, ita exercent, Plin. ep.: quae (centumvirales causae) me exercent magis, quam delectant, Plin. ep.: promulgata lex exercuit civitatem, Liv.: strenua nos exercet inertia, Hor.: ambitio animos hominum exercet, Sall.: nunc me reliquiae vestrae exercent, Cic. – te de praedio exerceri (so viel Plage hast) moleste fero, Cic.: exerceri poenis, Verg.: candidati exerciti omnibus iniquitatibus, Cic.: Venus exercita curis, Verg.: in somniis exercitus, Ps. Sall. de rep. 2, 6, 12. – b) als mediz. t.t., v. körperlichen Übeln, ut pueros vomitus, nocturnae vigiliae etc. exerceant, Cels.: alios astricta, alios resoluta alvus exercet, Cels.: teretes (lumbrici), qui pueros maxime exercent, Cels.: absol., si vero sudor exercet, Cels.

    B) in einer Tätigkeit übend beschäftigen, üben, ausbilden, a) körperlich: iuventutem, Caes.: corpus, Sall.: in gramineis membra palaestris, Verg.: in hoc vocem et vires suas, Cic.: virgines non otio neque lanificio, sed armis, equis, venationibus, Iustin.: armis atque equis corpus (Ggstz. animum in litteris agitare), Ps. Sall. de rep. 2, 10, 2. – als milit. t.t., in den Waffen-, taktisch üben, einüben, copias, Caes.: in armis Macedonas et mercennarios milites, Liv.: regem armavit atque exercuit adversus Romanos, Nep. – refl. se exercere u. medial exerceri, sich üben, se in curriculo, v. den Athleten, Cic.: u. von dens., se Iovi Cic.: ibi (in palaestra) cursu, luctando, hastā, pugilatu, pilā, saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis, Plaut.: nullum diem praetermisit, quo non pilo et sagittis ceterisque armorum se exerceret officiis, Vopisc.: se hoc genere pugnae exercuisse, Caes.: se ad cursuram, Plaut.: notavi in porticu gregem cursorum cum magistro se exercentem, Petron. – dum armis exercetur, Waffenübungen treibt, Cic.: cum exercentur (athletae), Cic.: exerceri in venando, Cic.: exercebatur plurimum currendo et luctando, Nep. – Partiz. Präs. exercēns refl., sich übend, Cic. de or. 2, 287. Suet. Caes. 26, 3; Aug. 98, 3. – ebenso refl., ludicra exercendi (Leibes- und Waffenübungen) aut venandi consuetudo, Cic. de fin. 1, 69: pueros ante urbem lusus exercendique causā producere, Liv. 5, 27, 2. – b) geistig: vario modo discipulos, Suet.; vgl. quid te exercuit? Cic.: ingenium, Cornif. rhet.; vgl. ingenium nemo sine corpore exercebat, Sall.: ingenium multiplici variāque materiā, Quint.: memoriam, Cic.: stilum, Cic.: verba, sich auf bloßes Wortgeklingel üben, Sen. – in hoc genere exerceri apud magistros, Cic.: adulescentes ad copiam rhetorum, Cic. – refl. se exercere u. medial exerceri, sich üben, se cotidianis commentationibus acerrime, Cic.: se vehementissime in his subitis dictionibus, Cic.: ex. se u. exerceri in utrumque locum, Quint.: pueri discunt, exercentur, Cic.: exercebatur (er studierte) apud Arellium Tuscum, Sen. contr. 2. praef. § 1. – Partiz. Perf. Pass. exercitus, s. bes.

    C) ein Werkzeug usw., eine Tätigkeit in Betrieb setzen, handhaben, anwenden, ausüben, betreiben, mit etw. umgehen, sich beschäftigen, 1) im allg.: a) mater. Objj. u. körperl. Tätigkeiten od. Zustände: pro consuetudine regionum praedictae machinae exercentur, Col.: arma, Verg.: pharetram aut acres arcus, Val. Flacc.: palaestras, Verg.: vocem, ertönen lassen, v. Präko, Plaut. – balatus, cantus, ertönen lassen, Verg. – mellis vindemia, propter quam totius anni labor exercetur, Col.; vgl. labores incassum, Verg.: vicem, abwechselnd den Dienst verrichten, Verg.: diem, poet. = sein Tagewerk verrichten, Verg. – sitim, poet. = Durst leiden, Sil. – pugnos in alqm, Plaut.: arma contra patriam, Tac.: eas linguas adversus nomen eius, Augustin. de civ. dei 1, 3 extr. – est enim illi (naturae) mos exercere in parvis, ihren Willen im Kleinen zu äußern (kund zu geben), Sen. de clem. 1, 19, 3. – b) polit., geistige u. moral. Tätigkeiten od. Zustände handhaben, ausüben, fühlen lassen, üben, betätigen, entfalten, geltend machen, äußern, dura imperia, Verg.: imperium miti animo, Sen.: memores plus quam civiliter iras, Ov.: familiariter inimicitias, Cic.: inexorabile odium, Ov.: pretiosa odia et constantia magno, Ov.: victoriam, verfolgen, Liv.: u. so victoriam crudeliter, Sall.: iustitiam, Plin. ep.: pacem aeternam (halten) et hymenaeos (feiern), Verg. – nomen patris patriae indulgentiā, betätigen durch usw., Plin. pan. – non umquam facundiam, sich befassen mit usw., Tac. (vgl. non quo verba umquam potius quam res exercuerim, Liv.): canina facundia exercebatur, Sall. fr.; neque ego callidam facundiam neque ingenium ad male faciendum exercui, Sall. fr. – oft alqd cum alqo, in alqo, in alqm (s. Fabri Sall. Cat. 49, 2 u. Iug. 16, 2), graves inimicitias cum alqo, Sall.: simultates, Liv., cum alqo, Cic. u. Sall.: odium in prole paternum, Ov.: gratiam atque inimicitias in tanta re, Sall.: facilitatem et lenitudinem animi in alqo, Cic.: suam insatiabilem crudelitatem non solum in vivo, sed etiam in mortuo et in eius corpore lacerando et vexando, Cic.: victoriam foede in captis, die G. fühlen lassen, Liv.: fortuna exercet in alqo vim suam, zeigt, macht geltend seine Macht (seinen mächtigen Einfluß), Nep., od. in alqo opes (seinen mächtigen Einfluß), Liv.: tribuni militum in plebe regnum exercent, Liv.: hereditarium in alqm odium, Vell.: libidinem et avaritiam in socios, Liv. – venerem amorem amoenitatemque, Plaut.: communes amores ad alqam, Catull. – 2) insbes.: a) als t.t. des Land- u. Bergbaus: α) einen Acker usw. bestellen, bebauen, rus exercere et colere, Col.: praedia rustica, Liv.: vineas, campos curare et exercere, Plin. ep.: Africam et Aegyptum ex., Tac.: ex. studiosius mare quam terras, mehr Seeleute (Fischer, Schiffer, Seeräuber) als Ackerbauer sein (vgl. εργάζεσθαι γην, θάλασσαν), Iustin. – β) eine Grube usw. betreiben, ausbeuten, figlinas, argenti fodinas aut alia metalla, Varro: metallum Macedonicum, Liv.: metalla, Pacat. pan.: metalla auri atque argenti, Liv.: solum, Flor. – b) als t.t. der Geschäftsspr., α) etw. als Gewerbe betreiben, ausüben, mit etw. ein Gewerbe treiben, ein Gewerbe machen, navem, Reederei treiben, ICt.: aquae molas, Cassiod.: pistrinum, das Müllerhandwerk betreiben, Suet. u. Apul.: cauponam, Iustin u. ICt.: cauponam vel stabulum, ICt.: tabernam (Kaufladen), Vitr. u. ICt.: officinam promercalium mercium, Suet.: armorum officinas, in Betrieb setzen, Tac.: pecuniam, fenus, Geld auf Zinsen leihen, ICt.; vgl. fenus apud Helvetios, Suet. – commercium turis, Plin.: (corpore) quaestum, ICt.: argentariam (Wechselgeschäft), ICt.: artem, Hor., Cels. u.a.: medicinam, Cic.: medicinam fame, durch die Hungerkur heilen (v. Arzte), Plin.: rhetoricen, Quint. – piraticam, Iustin., u. piraticam adversus patriam, Iustin. – β) einen Stoff bearbeiten, exercitae pelles, gegerbte, Cael. Aur. de morb. acut. 3, 8, 80. – c) als publiz. u. jurist. t.t.: α) v. der leitenden Tätigkeit, etw. halten, leiten, vollziehen usw., qui exercet iudicium, vom vorsitzenden Richter, Cic.: exercere iudicium et poenas, verhängen od. vollziehen, Tac.: ebenso quaestionem inter sicarios, Cic.: quaestionem severius, Liv., od. aspere violenterque, Sall. – od. etw. verwalten, führen, vectigalia (bes. v. den Staatspächtern), Cic.: institor exercens mercem, der Handel führende, ICt. – β) ein Gesetz, Recht usw. handhaben, in Ausübung bringen, geltend machen, iacēre irritas actiones... legem confestim exerceri, Liv.: exercendas esse leges respondit et atrocissime exercuit, Suet.: u. so ius, beneficium, ICt. – u. eine Rechtshandlung vollziehen, anstellen, litem, eine Entscheidung geben, ICt.: actionem adversus alqm, ICt.: fortuita incendia civiliter, verfolgen, ICt. – / Formen nach der 3. Konjug. exercunt, Itala (Verc.) Luc. 22, 25: Imper. exercite, Commodian. instr. 2, 27, 1.

    lateinisch-deutsches > exerceo

См. также в других словарях:

  • Stylus — A stylus (plural: styli or styluses ) is a writing utensil. The word is also used for a computer accessory (PDAs). It usually refers to a narrow elongated staff, similar to a modern ballpoint pen. Many styluses are heavily curved to be held more… …   Wikipedia

  • Nikolaus Puchník von Černice — (tschechisch: Mikuláš Puchník z Černic; † 1402 in Poděhusy in Böhmen) war Rektor der Universität Prag und ernannter Erzbischof von Prag. Leben Nikolaus entstammte einer Adelsfamilie aus dem Gebiet von Horaždovice, war Domherr in Olmütz und… …   Deutsch Wikipedia

  • S.L. — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • S.str. — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Sensu lato — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Sensu latu — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Sensu stricto — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Si tacuisses, philosophus mansisses — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Summa summarum — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P …   Deutsch Wikipedia

  • Estilete — Estiletes modernos, usados con pantallas táctiles en dispositivos electrónicos tales como la Nintendo DS y las PDAs …   Wikipedia Español

  • PRAEDUCTAL seu PRAEDUCTALE — Graece παράγραφος, a praeducendis lineis, dictum est plumbum vel stilus, quô in membrana lincae praeducebantur, ad dirigendam scripturam. Vetus Grammaticus, c. de ferreis instrumentis, Σκαλὶς, sarculum; γ῾πήτιον, subla; Σμίλιον, scalpellum;… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»