rĕor

laus, laudis ( gen. plur. laudium, Sid. Carm. 23, 32), f. [for claus, from clavid, kindred to cluo and the Greek kleWos], praise, commendation, glory, fame, renown, esteem (cf.: gloria, praeconium, elogium).

Lit.:

in laude vivere,

Cic. Fam. 15, 6, 1:

ut is cum populo Romano et in laude et in gratia esse possit,

id. Verr. 1, 17, 51:

cum te (omnes) summis laudibus ad caelum extulerunt,

id. Fam. 9, 14, 1:

divinis laudibus ornare aliquem,

id. ib. 2, 15, 1:

Bruti nostri cotidianis assiduisque laudibus, quas ab eo de nobis haberi permulti mihi renuntiaverunt, commotum istum aliquando scripsisse ad me credo,

id. Att. 13, 38, 1:

laude afficere aliquem,

id. Off. 2, 13, 47:

omni laude cumulare,

id. de Or. 1, 26, 118:

summam alicui laudem tribuere,

id. Fam. 5, 2, 10:

illustri laude celebrari,

id. Mur. 7, 16:

maximam laudem ex re aliqua sibi parere,

id. Off. 2, 13, 47:

ornare aliquem suis laudibus et onerare alienis,

id. Phil. 2, 11, 25:

aliquem laudibus efferre,

Juv. 6, 182:

neque ego hoc in tua laude pono,

Cic. Verr. 2, 3, [p. 1044] 91, §

212. Fabio laudi datum est, quod pingeret,

id. Tusc. 1, 2, 3:

eloquentiae, humanitatis,

id. de Or. 1, 23, 106:

brevitas laus est interdum in aliqua parte dicendi, in universa eloquentia laudem non habet,

id. Brut. 13, 50:

laudis titulique cupido,

Juv. 10, 143:

supremae laudes,

i. e. a funeral oration, Plin. 7, 43, 45, § 159:

vitiatam memoriam funebribus laudibus reor,

Liv. 8, 40. —

Transf.

A praiseworthy thing, a ground for praise, a laudable or glorious action, a laudable enterprise; a merit, desert, Cic. Fam. 2, 4, 2:

abundans bellicis laudibus,

id. Off. 1, 22, 78:

nostras laudes in astra sustulit,

id. Att. 2, 25, 1:

summa laus tua et Bruti est, quod exercitum praeter spem existimamini comparasse,

id. Fam. 12, 4, 2:

cum ceteris tuis laudibus, hanc esse vel maximam, quod, etc.,

id. de Or. 2, 73, 296:

magna laus, et grata hominibus, unum hominem elaborare, etc.,

id. Mur. 9, 19:

Suevi maximam putant esse laudem, vacare agros, etc.,

Caes. B. G. 4, 3, 1:

Pericles hac laude (dicendi) clarissimus fuit,

Cic. Brut. 7, 28; Verg. A. 5, 355; 1, 461:

conferre nostris tu potes te laudibus?

Phaedr. 4, 23, 3:

conscientia laudis,

worth, desert, id. 2, epil. 11:

te censeri laude tuorum noluerim,

Juv. 8, 74.—

Of things, estimation, worth, value, repute (post-Aug.):

Cois amphoris laus est maxima,

Plin. 35, 12, 46, § 161:

coccum Galatiae in maxima laude est,

id. 9, 41, 65, § 141:

peculiaris laus ejus, quod fatigato corpori succurrit,

id. 22, 22, 38, § 81:

Creticae cotes diu maximam laudem habuere,

id. 36, 22, 47, § 164.

Laus, Laudis, f., the name of several cities.—Esp., a city in Cisalpine Gaul, northwest of Placentia, now Lodi Vecchia, Cic. Q. Fr. 2, 15, 1;

also called Laus Pompeia,

Plin. 3, 17, 21, § 124.

măre, is ( abl. sing. mare, Varr. ap. Charis. p. 45 and 111 P.; and in Prisc. p. 759 ib.; Lucr. 1, 161; Ov. Tr. 5, 2, 20; id. P. 4, 6, 46; 198; Lact. Mort. Pers. 21, 11; gen. plur. marum, Naev. ap. Prisc. p. 770 P.), n. [root mar-, gleam, glimmer (cf. hals marmareê, Il. 14, 273); Gr. marmaros; Lat. marmor; Sanscr. mīras, sea; Goth. marei; Angl. - Sax. mere; Germ. Meer. Curtius, however, refers these words to root mar-, die; cf. morior, marceo], the sea, opp. to dry land.

Lit.

In gen.: sol, qui Mare, terram, caelum contines tuo cum lumine, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 322 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 425 ib.):

mare infidum,

Plaut. Trin. 4, 1, 13:

fluctuosum,

id. Rud. 4, 2, 5:

ventosum,

Hor. C. 3, 4, 45:

tumultuosum,

id. ib. 3, 1, 26:

tumidum,

Verg. A. 8, 671:

placidum,

id. E. 2, 26:

tranquillum,

Plaut. Poen. 3, 1, 4:

vastissimum,

Cic. Pis. 24, 57:

vastum atque apertum,

Caes. B. G. 3, 12:

profundum et immensum,

Cic. Planc. 6, 15:

planum,

Juv. 12, 62:

numquam ingressus es mare,

Ter. Hec. 3, 4, 5:

mare pedibus ingredi,

Lact. 4, 15, 21:

remenso ire mari,

Verg. A. 3, 144: terrā marique, by sea and by land:

terra marique acquirenda,

i. e. at all hazards, Juv. 14, 222; v. terra.—In plur.: maria salsa, Enn. ap. Non. 183, 18 (Trag. v. 145 Vahl.):

quibus cavernis maria sustineantur,

Cic. Tusc. 5, 24 fin.:

in reliquis maribus,

Caes. B. G. 5, 1, 2.— Poet. as a figure for hard-heartedness:

te saevae progenuere ferae Aut mare, etc.,

Ov. H. 7, 39; cf. Cat. 64, 155; cf. also: Nam mare haud est mare; vos mare acerrumum;

nam in mari repperi, hic elavi bonis,

Plaut. As. 1, 2, 8 sq.: meretricem ego item esse reor mare ut est;

quod des devorat, numquam abundat,

id. Truc. 2, 7, 17 sq. —In apposition with Oceanus:

proximus mare Oceanum in Andibus hiemarat,

Caes. B. G. 3, 7, 2; Tac. H. 4, 12; cf.

also: ecce maris magna claudit nos obice pontus,

the depths of the sea, Verg. A. 10, 377:

maria omnia caelo Miscere,

id. ib. 5, 790.—Prov.: mare caelo miscere, to mingle sea and sky, i. e. to raise a terrific storm, bluster:

clames licet, et mare caelo Confundas, homo sum,

Juv. 6, 282:

quis caelum terris non misceat et mare caelo,

id. 2, 25: terrā marique aliquid quaerere or conquirere, to search for a thing by sea and land, i. e. everywhere, Plaut. Poen. prol. 105; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 9; Sall. C. 13: maria et montes polliceri, to promise seas and mountains, i. e. more than one can perform, id. ib. 23, 2: his qui contentus non est, in mare fundat aquas, pour water into the sea, i. e. fill that which is already full, Ov. Tr. 5, 6, 44.—

In partic., of single seas:

mare nostrum,

i. e. the Mediterranean Sea, Caes. B. G. 5, 1; Sall. J. 17; Plin. 6, 28, 30, § 126; Luc. 8, 293:

mare superum,

the Upper Sea, the Adriatic, Plaut. Men. 2, 1, 11; Cic. de Or. 3, 19, 69; Mel. 2, 4; Plin. 3, 5, 6, § 41; 3, 5, 10 al.: mare inferum, the Etruscan Sea, Cic. l. l.; Att. 8, 3, 5; Mel. l. l.;

Plin. l. l. al.: mare Aegeum,

Juv. 13, 246: mare rubrum, v. ruber;

of a fresh - water lake: Galileae,

Vulg. Matt. 4, 18.—

Transf. ( poet. and in post-Aug. prose).

Sea-water, salt-water:

Chium maris expers,

unmixed Chian wine, Hor. S. 2, 8, 15 (id est, sine aqua marina, Schol. Acr.); so,

vinum mari condire,

Plin. 14, 7, 9, § 73.—

The color of the sea, sea-green:

smaragdi virens mare,

Plin. 37, 6, 21, § 80. —

Of the air: mare aëris, the sea, i. e. expanse of air:

id omne Aëris in magnum fertur mare,

Lucr. 5, 276.—

A large vessel:

bases et mare aëneum,

Vulg. 4 Reg. 25, 13.

mĭsĕrĕo, ŭi, ĭtum, 2, v. n. and mĭsĕ-rĕor, ĭtus, 2 ( inf. pres. misererier, Lucr. 5, 1023; ante- and post-class. part. perf. misertus for miseritus, Scip. Afric. ap. Macr. S. 2, 10; Hyg. Fab. 58), v. dep. [miser], to feel pity, have compassion, to pity, compassionate, commiserate.

In the verb. finit. (in the act. form only ante-class.).

Form misereo:

piaculumst miserere nos hominum rem male gerentum,

Plaut. Truc. 2, 1, 13: miserete anuis, Enn. ap. Non. 474, 30 (Trag. v. 232 Vahl.): cogebant hostes, ut misererent, id. ap. Prisc. p. 824 P.:

ipse sui miseret,

Lucr. 3, 881.—

Form misereor (class.):

miseremini sociorum,

Cic. Verr. 2, 1, 28, § 72:

postulat, ut sui misereantur,

Auct. Her. 1, 14, 24: miserere temporis, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1: nescio qui nostri miseritus tandem deus, Afran. ap. Gell. 20, 6, 5:

deos miseritos nominis Romani,

Liv. 27, 33 fin.:

cum misereri mei debent,

Cic. Att. 4, 5, 2:

laborum tantorum,

Verg. A. 2, 143:

miserere mei, miserere meorum,

Ov. H. 12, 81:

miserere inopum sociorum,

Juv. 8, 89.—With dat.:

cui Venus postea miserta est,

Hyg. Fab. 58; Diom. p. 294 P. —With acc. (dub.):

tot miserere animas,

Grat. Cyneg. 440 (al. miserare).— Impers. pass.:

ut supplicum misereatur,

that we should feel pity for suppliants, Cic. Inv. 1, 30, 48.—

Impers.: miseret and (less freq.) miseretur me alicujus and alicujus rei, it distresses me, I feel pity or compassion for a person or thing.

Form miseret: miseret me eādem formā dicitur, quā piget, poenitet, taedet, Paul. ex Fest. p. 123 Müll.: tui me miseret, mei piget, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 82 Vahl.); cf.: quos non miseret neminis, id. ap. Fest. p. 162 Müll. (Trag. v. 174 ib.):

miseret et aliorum, tui te nec miseret nec pudet,

Plaut. Trin. 2, 4, 30:

eorum nos miseret,

Cic. Mil. 34, 92:

neque te mei tergi misereret, si, etc.,

Plaut. Ps. 5, 2, 25:

nilne te miseret,

id. ib. 1, 3, 74.—

Form miseretur, miseritum (misertum) est: patris me miseretur, Turp. ap. Non. 477, 15: neque me minus vestri quam mei miserebitur, L. Crassus ap. Prisc. p. 824: quando te nostrum et reipublicae miserebitur? Quadrig. ap. Gell. 20, 6, 11:

cave te fratrum pro fratris salute obsecrantium misereatur,

Cic. Lig. 5, 14, acc. to Prisc. p. 797 P. (Klotz, misereat):

neque metui, neque tuorum liberum misereri potest,

id. Verr. 2, 1, 30, § 77 Zumpt N. cr.:

me ejus miseritum'st,

Plaut. Trin. 2, 4, 29: quo me reipublicae maxime misertum est, Scip. Afric. ap. Macr. S. 2, 10.—With gen.: miseretur tui, Pac. ap. Non. 477, 16.

nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.

In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

nulla videbatur aptior persona,

Cic. Lael. 1, 4:

praecepta,

id. Off. 1, 37, 132:

lites,

id. de Or. 1, 26, 118:

elephanto beluarum nulla prudentior,

id. N. D. 1, 35, 97:

nullo pacto,

id. Mur. 13, 28:

nullo certo ordine,

Caes. B. G. 2, 11:

nullo discrimine,

Verg. A. 1, 574:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):

nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,

Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):

nullum meum minimum dictum,

not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:

nulladum via,

Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:

nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,

Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—

Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:

sunt nulli,

Cic. Off. 1, 37, 132:

ut nullo egeat,

id. Lael. 9, 30:

ego quidem nulli vestrum deero,

Liv. 6, 18, 8:

nulli ea placere sententia,

id. 37, 15, 1:

ab nullo repetere beneficia,

Sall. J. 96, 2:

aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,

id. ib. 109, 1:

nullo poscente,

Verg. G. 1, 128:

nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,

Tac. G. 43:

a nullo ante nos prodita,

Plin. 18, 28, 69, § 279:

nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,

Suet. Calig. 35:

hoc nullus nisi arte assequi potest,

Quint. 8 prooem. §

16: nulli non parta libertas est,

Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):

nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

Cic. Tusc. 1, 39, 93:

nullis adversus Romanos auxilia denegabant,

Hirt. B. G. 8, 45, 1:

nullis defendentibus,

Nep. Them. 4, 1:

nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,

Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:

nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,

Plin. 7, 1, 1, § 8; so,

ita fit, ut nulli duo concinant,

id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:

scelestiorem nullum illuxere alterum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,

Cic. Brut. 59, 216; cf.:

ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,

id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:

nullā rerum suarum non relictā inter hostes,

Liv. 8, 26:

nullo non se die extulit,

Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):

Grai praeter laudem nullius avari,

Hor. A. P. 324:

nullius acrior custos, quam libertatis fuit,

Flor. 1, 26:

nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,

Amm. 14, 1, 4:

nullum magnum quod extremum est,

Sen. Ep. 4, 3:

nullo magis studia, quam spe gaudent,

Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):

nullo magis exterritus est quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 15:

nullo magis Caesarem Augustum demeruit,

Sen. Ben. 2, 25, 1:

deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,

Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—

(Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:

at tu edepol nullus creduas,

Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:

is nullus venit,

id. As. 2, 4, 2:

memini, tametsi nullus moneas,

Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):

Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,

Cic. Att. 11, 24, 4:

Sextus ab armis nullus discedit,

id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:

nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

hereditas quae nulla debetur,

id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—

In partic.

Of no account or moment, insignificant, trifling:

igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?

Cic. Leg. 2, 6, 14:

nullum vero id quidem argumentum est,

id. Tusc. 2, 5, 13:

sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,

id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 2, § 2:

alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,

Sall. C. 52, 21.—

Null, of no value:

ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,

Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—

Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):

si id factum est, ecce me nullum senem,

Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:

nullu's, Geta, nisi, etc.,

Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.

nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.

In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

nulla videbatur aptior persona,

Cic. Lael. 1, 4:

praecepta,

id. Off. 1, 37, 132:

lites,

id. de Or. 1, 26, 118:

elephanto beluarum nulla prudentior,

id. N. D. 1, 35, 97:

nullo pacto,

id. Mur. 13, 28:

nullo certo ordine,

Caes. B. G. 2, 11:

nullo discrimine,

Verg. A. 1, 574:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):

nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,

Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):

nullum meum minimum dictum,

not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:

nulladum via,

Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:

nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,

Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—

Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:

sunt nulli,

Cic. Off. 1, 37, 132:

ut nullo egeat,

id. Lael. 9, 30:

ego quidem nulli vestrum deero,

Liv. 6, 18, 8:

nulli ea placere sententia,

id. 37, 15, 1:

ab nullo repetere beneficia,

Sall. J. 96, 2:

aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,

id. ib. 109, 1:

nullo poscente,

Verg. G. 1, 128:

nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,

Tac. G. 43:

a nullo ante nos prodita,

Plin. 18, 28, 69, § 279:

nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,

Suet. Calig. 35:

hoc nullus nisi arte assequi potest,

Quint. 8 prooem. §

16: nulli non parta libertas est,

Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):

nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

Cic. Tusc. 1, 39, 93:

nullis adversus Romanos auxilia denegabant,

Hirt. B. G. 8, 45, 1:

nullis defendentibus,

Nep. Them. 4, 1:

nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,

Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:

nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,

Plin. 7, 1, 1, § 8; so,

ita fit, ut nulli duo concinant,

id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:

scelestiorem nullum illuxere alterum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,

Cic. Brut. 59, 216; cf.:

ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,

id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:

nullā rerum suarum non relictā inter hostes,

Liv. 8, 26:

nullo non se die extulit,

Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):

Grai praeter laudem nullius avari,

Hor. A. P. 324:

nullius acrior custos, quam libertatis fuit,

Flor. 1, 26:

nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,

Amm. 14, 1, 4:

nullum magnum quod extremum est,

Sen. Ep. 4, 3:

nullo magis studia, quam spe gaudent,

Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):

nullo magis exterritus est quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 15:

nullo magis Caesarem Augustum demeruit,

Sen. Ben. 2, 25, 1:

deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,

Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—

(Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:

at tu edepol nullus creduas,

Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:

is nullus venit,

id. As. 2, 4, 2:

memini, tametsi nullus moneas,

Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):

Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,

Cic. Att. 11, 24, 4:

Sextus ab armis nullus discedit,

id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:

nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

hereditas quae nulla debetur,

id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—

In partic.

Of no account or moment, insignificant, trifling:

igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?

Cic. Leg. 2, 6, 14:

nullum vero id quidem argumentum est,

id. Tusc. 2, 5, 13:

sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,

id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 2, § 2:

alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,

Sall. C. 52, 21.—

Null, of no value:

ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,

Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—

Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):

si id factum est, ecce me nullum senem,

Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:

nullu's, Geta, nisi, etc.,

Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.

nullus, a, um, ( gen. m. nulli, Plaut. Ps. 4, 7, 99 Ritschl; Ter. And. 3, 5, 2; Cic. Rosc. Com. 16, 48; gen. f. nullae, Plaut. Mil. 3, 1, 207; v. Ritschl ad h. l.; dat. m. nullo, Caes. B. G. 6, 13; dat. f. nullae, Prop. 1, 20, 35; and cf. Cato ap. Prisc. p. 694 P.; Caecil. ib. p. 678; gen. usu. nullīus, but nullĭus, Lucr. 1, 224; 926; 4, 1; Hor. Epod. 16, 61; id. Ep. 1, 1, 14), adj. [ne-ullus], not any, none, no.

In gen.: semita nulla. Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 44 Vahl.):

nulla videbatur aptior persona,

Cic. Lael. 1, 4:

praecepta,

id. Off. 1, 37, 132:

lites,

id. de Or. 1, 26, 118:

elephanto beluarum nulla prudentior,

id. N. D. 1, 35, 97:

nullo pacto,

id. Mur. 13, 28:

nullo certo ordine,

Caes. B. G. 2, 11:

nullo discrimine,

Verg. A. 1, 574:

aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,

no consul has the right, Sall. C. 29, 3 (al. nullius):

nulla verius quam ubi ea cogitentur, hostium castra esse,

Liv. 22, 53, 8 Weissenb. (al. nullo):

nullum meum minimum dictum,

not the slightest word on my part, id. Fam. 1, 9, 21: nullusdum, none as yet:

nulladum via,

Liv. 5, 34; 29, 11: nulli rei esse, to be good for nothing:

nequam hominem dixerunt nulli rei, neque frugis bonae,

Gell. 7, 11, 1; 13, 30, 3: nullius partis esse, on neither side, Asin. Poll. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2.—

Subst.: nullus, īus, m., for nemo, no one, nobody (rare in Cic.): Pi. Qui scire possum? Chry. Nullus plus, Plaut. Bacch. 2, 2, 12:

sunt nulli,

Cic. Off. 1, 37, 132:

ut nullo egeat,

id. Lael. 9, 30:

ego quidem nulli vestrum deero,

Liv. 6, 18, 8:

nulli ea placere sententia,

id. 37, 15, 1:

ab nullo repetere beneficia,

Sall. J. 96, 2:

aut nullo aut quam paucissimis praesentibus,

id. ib. 109, 1:

nullo poscente,

Verg. G. 1, 128:

nullo hostium sustinente novum ac velut infernum aspectum,

Tac. G. 43:

a nullo ante nos prodita,

Plin. 18, 28, 69, § 279:

nullus denique tam abjectae condicionis fuit, cujus, etc.,

Suet. Calig. 35:

hoc nullus nisi arte assequi potest,

Quint. 8 prooem. §

16: nulli non parta libertas est,

Curt. 5, 8, 14.— Fem.: nulla, īus, Plaut. Aul. 3, 5, 24; Ter. Heaut. 5, 3, 20; Prop. 2, 3, 1; 3, 24 (31), 41; Ov. R. Am. 747; Just. 28, 4, 4.—In plur. (rare):

nam, reor, nullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

Cic. Tusc. 1, 39, 93:

nullis adversus Romanos auxilia denegabant,

Hirt. B. G. 8, 45, 1:

nullis defendentibus,

Nep. Them. 4, 1:

nullis magis opus esse magistris vivendi quam plerisque qui, etc.,

Lact. 3, 15, 10; Verg. G. 2, 10; Sen. Ep. 73, 1; Tac. A. 2, 77 fin.; id. H. 2, 20: nulli duo, not two, no two:

nullas duas in tot milibus hominum indiscretas effigies exsistere,

Plin. 7, 1, 1, § 8; so,

ita fit, ut nulli duo concinant,

id. 3, 1, 3, § 16: nullus alter, nullus unus, no other, no one:

scelestiorem nullum illuxere alterum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 22:

nullā re unā magis oratorem commendari, quam, etc.,

Cic. Brut. 59, 216; cf.:

ut unum signum Byzantii ex maximo numero nullum haberent,

id. Prov. Cons. 4, 7: nullus non, every:

nullā rerum suarum non relictā inter hostes,

Liv. 8, 26:

nullo non se die extulit,

Sen. Ep. 12, 8; Suet. Caes. 76: non nullus; v. nonnullus.—In the neutr., nul-lum, nullīus, nothing (rare for nihil):

Grai praeter laudem nullius avari,

Hor. A. P. 324:

nullius acrior custos, quam libertatis fuit,

Flor. 1, 26:

nullo sibi relicto praeter querelas, etc.,

Amm. 14, 1, 4:

nullum magnum quod extremum est,

Sen. Ep. 4, 3:

nullo magis studia, quam spe gaudent,

Quint. 2, 4, 43.— Abl. nullo, for nullā re (post-Aug.):

nullo magis exterritus est quam quod, etc.,

Tac. A. 3, 15:

nullo magis Caesarem Augustum demeruit,

Sen. Ben. 2, 25, 1:

deus nullo magis hominem separavit a ceteris animalibus quam dicendi facultate,

Quint. 2, 16, 12; 2, 4, 13; 5, 14, 14.—

(Mostly conversational.) Nullus, = non, not, not at all:

at tu edepol nullus creduas,

Plaut. Trin. 3, 1, 5; id. Rud. 4, 4, 91:

is nullus venit,

id. As. 2, 4, 2:

memini, tametsi nullus moneas,

Ter. Eun. 2, 1, 10; id. Hec. 1, 2, 3 (cf. II. C. infra):

Philotimus non modo nullus venit, sed, etc.,

Cic. Att. 11, 24, 4:

Sextus ab armis nullus discedit,

id. ib. 15, 22; cf. id. ib. 15, 29, 1:

nolite arbitrari, me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

hereditas quae nulla debetur,

id. Verr. 2, 2, 17, § 44; id. Rosc. Am. 44, 128.—

In partic.

Of no account or moment, insignificant, trifling:

igitur tu Titias et Appuleias leges nullas putas?

Cic. Leg. 2, 6, 14:

nullum vero id quidem argumentum est,

id. Tusc. 2, 5, 13:

sed vides nullam esse rem publicam, nullum senatum, etc.,

id. Q. Fr. 3, 4, 1; Nep. Phoc. 1, 2:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 2, § 2:

alia fuere, quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt,

Sall. C. 52, 21.—

Null, of no value:

ut sine his studiis vitam nullam esse ducamus,

Cic. de Or. 2, 5, 20; Luc. 1, 589.—

Nullus sum, I am lost, undone, it's all over with me (ante-class.):

si id factum est, ecce me nullum senem,

Plaut. Cas. 2, 4, 26; cf. id. Most. 2, 1, 41; id. Merc. 1, 2, 52; 104:

nullu's, Geta, nisi, etc.,

Ter. Phorm. 1, 4, 1; cf. id. And. 3, 4, 20.

ŏpīnor, ātus, 1, v. dep. [etym. dub.; perh. akin to Gr. ossesthai; root op-], to be of opinion, to suppose, imagine, conjecture, deem, believe, think, judge (freq. and class.; syn.: arbitror, reor, censeo, sentio, credo); constr. with acc., an obj.-clause, with de, or absol.:

aliquid,

Cic. Mur. 30, 62:

quoad opinatus sum, me in provinciam exiturum, etc.,

id. Fam. 7, 17, 2:

de vobis hic ordo opinatur non secus ac, etc.,

think, id. Pis. 20, 45:

male de Caesare,

to have a bad opinion of, to think ill of, Suet. Aug. 51:

servus gravissime de se opinans,

id. ib. 67:

de rege durius,

Just. 12, 5, 8.—Parenthet.: opinor or ut opinor, as I think, as I believe, according to my opinion: Dem. Per mare [p. 1270] ut vectu's, nunc oculi terram mirantur tui. Char. Magis opinor, Plaut. Merc. 2, 3, 35:

Cepius, opinor, olim: non omnibus dormio,

Cic. Fam. 7, 24, 1:

sed, opinor, quiescamus,

id. Att. 9, 6, 2:

a primo, ut opinor, animantium ortu petitur origo summi boni,

id. Fin. 2, 10, 31:

opinor concedes, multo hoc esse gravius,

id. Div. in Caecil. 16, 54; so Hor. S. 1, 3, 53; id. Ep. 1, 16, 78.

Act. collat. form ŏpīno (anteclass.): ita sapere opino esse optimum, Enn. ap. Non. 475, 5 (Trag. v. 181 Vahl.); so Pac. Caecil. and Plaut. ib.—

ŏpīnā-tus, a, um, in pass. signif. as P. a., supposed, imagined, fancied (class.):

bona, mala,

Cic. Tusc. 4, 6, 11; 3, 11, 24: interdicta est mathematicorum callida impostura, et opinatae artis persuasio, Mos. et Rom. Leg. Coll. 15, 2, 1.—Post-class., celebrated, renowned, illustrious, famous:

certamen,

Amm. 21, 6, 3.— Sup.:

opinatissima insula,

Flor. 2, 7, 8 dub.:

civitas,

Vulg. Judith, 2, 13.

prae-for, fātus, 1 (old imper. praefato, Cato, R. R. 134. 1:

praefamino,

id. ib. 141, 2; cf. Müll. ad Fest. p. 87, 10), v. dep. n. and a.

In gen., to say or utter beforehand, to premise, preface:

in parte operis mei licet mihi praefari, quod, etc.,

Liv. 21, 1, 1; Col. 10, praef. 5; 12, 50, 7; Cels. 3, 1: praefatus, de summā se republicā acturum, having first announced by edict that, etc., Suet. Caes. 28:

quae de deorum naturā praefati sumus, etc.,

Cic. Univ. 10 fin.:

cum praefatus fuero, quae, etc.,

Col. 1 prooem. fin.; Gell. 9, 15, 4:

sibi Asiam sufficere praefatus,

Just. 11, 5, 5:

arcana se et silenda afferre praefatus,

Curt. 6, 7, 3:

is cum praefatus esset, scire, etc.,

id. 7, 4, 9; Liv. 43, 7, 7.—

Esp.

In a relig. sense, to utter a preliminary prayer, to address in prayer beforehand:

majores nostri omnibus rebus agendis Quod bonum, faustum, felix fortunatumque esset, praefabantur,

Cic. Div. 1, 45, 102:

pontifice maximo praefante carmen,

Liv. 5, 41, 3: decemviri carminibus (abl.) praefarentur, should say beforehand ( = praeirent), id. 22, 1, 16 (v. Weissenb. ad h. l.): priusquam hasce fruges condantur... ture, vino Jano, Jovi, Junoni praefato, offering wine and incense, say a prayer to Janus, etc., Cato, R. R. 134, 1.—With the obj.-acc. of the deity:

Janum Jovemque vino praefamino,

id. ib. 141, 2:

divos,

Verg. A. 11, 301.—

Si dicimus, Ille patrem strangulavit, honorem non praefamur:

sin de Aureliā aliquid aut Lolliā, honos praefandus est,

we do not preface it by saying, with permission, with respect be it spoken, Cic. Fam. 9, 22, 4:

veniam,

to ask leave before speaking, App. M. 1 init.; id. Flor. init. —

To name or cite beforehand: Aristoteles, quem in iis magnā secuturus ex parte praefandum reor, to mention or name as an authority in advance, Plin. 8, 16, 17, § 43.—

To foretell, predict, prophesy (very rare), Cat. 64, 383.—Hence,

praefātus, a, um, in pass. signif., mentioned or stated before (post-class.):

condemnatus ex praefatis causis,

Dig. 20, 4, 12:

jura,

ib. 10, 3, 19: sic etiam nostro praefatus habebere libro, named at the beginning, Aus. praef. 2 fin.:

sine honoribus praefatis appellare aliquid,

without saying, By your leave, Arn. 5, 176:

vir praefatā reverentiā nominandus,

Vop. Aur. 1.—Hence, subst.: praefātum, i, n., for praefatio, a preface:

praefato opus est,

Symm. Ep. 6, 3.—

praefandus, a, um, P. a., for which must be asked permission or indulgence; that requires apology:

praefandi umoris e corpore effluvium,

Plin. 7, 51, 52, § 171.—Hence, subst.: praefanda, ōrum, n., foul expressions:

in praefanda videmur incidere,

Quint. 8, 3, 45.

prae-for, fātus, 1 (old imper. praefato, Cato, R. R. 134. 1:

praefamino,

id. ib. 141, 2; cf. Müll. ad Fest. p. 87, 10), v. dep. n. and a.

In gen., to say or utter beforehand, to premise, preface:

in parte operis mei licet mihi praefari, quod, etc.,

Liv. 21, 1, 1; Col. 10, praef. 5; 12, 50, 7; Cels. 3, 1: praefatus, de summā se republicā acturum, having first announced by edict that, etc., Suet. Caes. 28:

quae de deorum naturā praefati sumus, etc.,

Cic. Univ. 10 fin.:

cum praefatus fuero, quae, etc.,

Col. 1 prooem. fin.; Gell. 9, 15, 4:

sibi Asiam sufficere praefatus,

Just. 11, 5, 5:

arcana se et silenda afferre praefatus,

Curt. 6, 7, 3:

is cum praefatus esset, scire, etc.,

id. 7, 4, 9; Liv. 43, 7, 7.—

Esp.

In a relig. sense, to utter a preliminary prayer, to address in prayer beforehand:

majores nostri omnibus rebus agendis Quod bonum, faustum, felix fortunatumque esset, praefabantur,

Cic. Div. 1, 45, 102:

pontifice maximo praefante carmen,

Liv. 5, 41, 3: decemviri carminibus (abl.) praefarentur, should say beforehand ( = praeirent), id. 22, 1, 16 (v. Weissenb. ad h. l.): priusquam hasce fruges condantur... ture, vino Jano, Jovi, Junoni praefato, offering wine and incense, say a prayer to Janus, etc., Cato, R. R. 134, 1.—With the obj.-acc. of the deity:

Janum Jovemque vino praefamino,

id. ib. 141, 2:

divos,

Verg. A. 11, 301.—

Si dicimus, Ille patrem strangulavit, honorem non praefamur:

sin de Aureliā aliquid aut Lolliā, honos praefandus est,

we do not preface it by saying, with permission, with respect be it spoken, Cic. Fam. 9, 22, 4:

veniam,

to ask leave before speaking, App. M. 1 init.; id. Flor. init. —

To name or cite beforehand: Aristoteles, quem in iis magnā secuturus ex parte praefandum reor, to mention or name as an authority in advance, Plin. 8, 16, 17, § 43.—

To foretell, predict, prophesy (very rare), Cat. 64, 383.—Hence,

praefātus, a, um, in pass. signif., mentioned or stated before (post-class.):

condemnatus ex praefatis causis,

Dig. 20, 4, 12:

jura,

ib. 10, 3, 19: sic etiam nostro praefatus habebere libro, named at the beginning, Aus. praef. 2 fin.:

sine honoribus praefatis appellare aliquid,

without saying, By your leave, Arn. 5, 176:

vir praefatā reverentiā nominandus,

Vop. Aur. 1.—Hence, subst.: praefātum, i, n., for praefatio, a preface:

praefato opus est,

Symm. Ep. 6, 3.—

praefandus, a, um, P. a., for which must be asked permission or indulgence; that requires apology:

praefandi umoris e corpore effluvium,

Plin. 7, 51, 52, § 171.—Hence, subst.: praefanda, ōrum, n., foul expressions:

in praefanda videmur incidere,

Quint. 8, 3, 45.

rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.

Lit.

Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

dextera digitis rationem computat,

id. Mil. 2, 2, 49:

magna ratio C. Verruci,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

rationem ducere,

to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

omnium proeliorum,

Caes. B. C. 3, 53; cf.:

hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

id. B. G. 6, 19; and:

piratarum,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

rationem inire,

to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

quattuor minae periere, ut ratio redditur,

Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

tibi ego rationem reddam?

id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

rationem referre,

Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

rationem repetere de pecuniis repetundis,

id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

recte rationem tenes,

Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

drachumae, quas de ratione debuisti,

according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—

Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

Cato, R. R. 2, 5:

rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

Cic. Pis. 25, 61:

ut rationes cum publicanis putarent,

id. Att. 4, 11, 1:

rationes a colono accepit,

id. Caecin. 32, 94:

quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

id. Att. 5, 21, 12:

rationes referre... rationes deferre,

id. Fam. 5, 20, 2:

Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

Hor. A. P. 325 et saep.:

A RATIONIBVS,

an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—

Transf.

A list, roll, register (rare):

cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

rationarium imperii,

id. ib. 28.—

A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

id. Truc. 1, 1, 49:

pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—

A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

res rationesque eri Ballionis curo,

Plaut. Ps. 2, 2, 31:

res rationesque vestrorum omnium,

id. Am. prol. 4:

re ac ratione cum aliquo conjunctus,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

id. Quint. 4, 15:

cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

ratio nummaria,

Cic. Att. 10, 11, 2:

aeraria ratio,

id. Quint. 4, 15:

ratio domestica... bellica,

id. Off. 1, 22, 76:

quod ad popularem rationem attinet,

id. Fam. 1, 2, 4:

rationes familiares componere,

Tac. A. 6, 16 fin.:

fori judiciique rationem Messala suscepit,

Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

in explicandis rationibus rerum civilium,

id. Rep. 1, 8, 13:

rationes civitatis,

id. ib. 1, 6, 11:

quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. Mur. 17, 35:

propter rationem Gallici belli,

id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

ad omnem rationem humanitatis,

id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

id. Att. 9, 11, A, 1.—

Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

exemplum meis alienissimum rationibus,

id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

consideres, quid tuae rationes postulent,

Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

Cic. Red. ad Quir. 1, 1.

Trop., a reckoning, account, computation:

postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

id. Trin. 4, 2, 30; so,

rationem dare, for the more usual rationem reddere,

Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

(argentarii) ratione utuntur,

make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

cum eam mecum rationem puto,

go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

frustra egomet mecum has rationes puto,

Ter. Ad. 2, 1, 54:

(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

Cic. N. D. 3, 29, 71:

quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

id. ib. 3, 86:

ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

id. Div. in Caecil. 9, 28;

and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—

Transf.

Relation, reference, respect to a thing:

(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

ubi ratio cum Orco habetur,

Varr. R. R. 1, 4, 3;

for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

Col. 1, 3, 2:

cum omnibus Musis rationem habere cogito,

Cic. Att. 2, 5, 2:

cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

. quae ratio tibi cum eo intercesserat?

id. Rosc. Com. 14, 41:

pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

id. Phil. 4, 6, 14:

quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

id. ib. 12, 7, 17:

fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—

Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

id. Imp. Pomp. 7, 17:

(deos) piorum et impiorum habere rationem,

id. Leg. 2, 7, 15:

cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

Caes. B. C. 1, 9; so,

absentis,

id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

sauciorum et aegrorum habita ratione,

id. ib. 3, 75:

moneret, frumenti rationem esse habendam,

Hirt. B. G. 8, 34;

so (al. frumentandi), rationem habere,

Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

alicujus salutis rationem habere,

i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

turpissimae fugae rationem habere,

id. ib. 2, 31:

ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

Cic. Off. 1, 39, 139:

proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

Caes. B. C. 1, 13:

habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

id. B. G. 5, 27:

non ullius rationem sui commodi ducit,

Cic. Rosc. Am. 44, 128:

cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

id. Clu. 42, 117:

omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

id. Lael. 24, 89; cf.:

didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

id. Fam. 3, 5, 1:

habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

id. Fam. 3, 6, 6:

neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

id. ib. 2, 2, 29, e70.—

Relation to a thing, i. e.

Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

ratio viaque defensionis,

id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

Caes. B. C. 1, 30:

mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

Cic. de Or. 2, 72, 292:

haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

id. N. D. 1, 5, 11:

dicendi,

id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

id. Rep. 2, 36, 61:

ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

Caes. B. G. 7, 24:

quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

id. Rep. 1, 6, 11.—

Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

Caes. B. G. 2, 19; cf.:

ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

id. ib. 2, 22; so,

rei militaris,

id. ib. 4, 23:

ratio atque usus belli,

the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

novae rationes bellandi,

id. ib. 3, 50:

ratio equestris proelii,

id. B. G. 5, 16:

quorum operum haec erat ratio, etc.,

id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

tigna bina, etc.,

id. B. G. 4, 17:

serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

Cic. Lael. 23, 87; cf.:

ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

id. ib. 2, 11, 22;

1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

Caes. B. G. 6, 11 fin.:

ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

id. B. G. 7, 14:

hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

quid refert, qua me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

id. ib. 3, 76:

auxilium ferri nulla ratione poterat,

id. ib. 1, 70:

nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—

With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

id. ib. 2, 1, 40, ee

103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

id. Mur. 17, 35:

nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. ib. 17, 36:

praedicere tempestatum rationem et praedonum,

id. ib. 2, 4:

tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

id. Off. 2, 17, 60.—

Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

Cic. Off. 1, 28, 101:

homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

id. ib. 1, 4, 11 sq.:

haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

id. N. D. 2, 27, 69:

lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

id. Leg. 1, 6, 18:

ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

id. N. D. 1, 42, 118:

mens et ratio et consilium in senibus est,

id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

si ratio et prudentia curas aufert,

Hor. Ep. 1, 11, 25:

quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

id. Rep. 2, 11, 22; and:

moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

consilio et ratione deficitur,

Cic. Clu. 65, 184:

Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

nec sat rationis in armis,

Verg. A. 2, 314:

rationis egens,

id. ib. 8, 299 et saep.:

iracundia dissidens a ratione,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

majora quam hominum ratio consequi possit,

id. ib. 1, 10, 15:

quantum ratione provideri poterat,

Caes. B. G. 7, 16 fin.:

quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

Hirt. B. G. 8, 6 init.:

nec majore ratione bellum administrari posse,

Caes. B. C. 7, 21:

minari divisoribus ratio non erat,

it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

too, minime rationis est,

Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—

The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

Auct. Her. 2, 18, 28:

quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

id. de Or. 2, 19, 80:

noverit orator argumentorum et rationum locos,

id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

si mei consilii causam rationemque cognoverit,

id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

Caes. B. G. 2, 10 fin.:

quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

id. Caecin. 33, 96:

non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

id. N. D. 1, 27, 76:

et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

id. Div. 2, 50, 104:

idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

id. Att. 8, 11, D, §

5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

id. Fam. 4, 13, 3:

rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

quod cum disputando rationibusque docuisset,

id. Rep. 1, 16, 25:

his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

num parva causa aut prava ratio est?

reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—

In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

Cic. Inv. 1, 13, 18:

ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—

Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

ut ratione et via procedat oratio,

id. Fin. 1, 9, 29:

modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

id. Quint. 7, 28; cf.:

quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

Hor. S. 2, 3, 266:

nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

Cic. N. D. 2, 16, 43:

intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

order, system, id. ib. 2, 33, 57;

5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

ratio et distributio,

a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—

A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

nova et a nobis inventa ratio,

id. ib. 1, 8, 13;

2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

id. ib. 1, 23, 37; cf.:

omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

id. Div. 1, 51, 117:

Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

Stoicorum ratio disciplinaque,

id. Off. 3, 4, 20:

Cynicorum ratio,

id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

id. ib. 3, 3, 4:

improba navigii ratio tum caeca jacebat,

Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

Cic. Arch. 1, 1.—

A view or opinion resting upon reasonable grounds:

mea sic est ratio,

Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

cujus ratio etsi non valuit,

Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—

In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

id. Fat. 16, 38; cf.:

ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31, 43.

rēs, rei (rēi with e long; gen., Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236; rei, gen., monosyl. at the end of the verse, Lucr. 3, 918;

and in the middle of the verse,

id. 4, 885, and Poët. ap. Lact. 6, 6), f. [ etym. dub.; perh. root ra- of reor, ratus; cf. Germ. Ding; Engl. thing, from denken, to think; prop., that which is thought of; cf. also logos, Lid. and Scott, 9], a thing, object, being; a matter, affair, event, fact, circumstance, occurrence, deed, condition, case, etc.; and sometimes merely = something (cf.: causa, ratio, negotium).

In gen.:

unde initum primum capiat res quaeque movendi,

Lucr. 1, 383; cf. id. 1, 536:

in partes res quaeque minutas Distrahitur,

id. 2, 826: summe Sol, qui omnes res inspicis, Enn. ap. Prob. Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 321 Vahl.):

versus, quos ego de Rerum Naturā pangere conor,

Lucr. 1, 25; cf. id. 1, 126; 5, 54:

rerum natura creatrix,

id. 2, 1117:

divinarum humanarumque rerum, tum initiorum causarumque cujusque rei cognitio,

Cic. Tusc. 5, 3, 7 (v. divinus):

haeret haec res,

Plaut. Am. 2, 2, 182:

profecto, ut loquor, ita res est,

id. ib. 2, 1, 19:

haud mentior, resque uti facta dico,

id. ib. 2, 1, 23:

de Alcumenā ut rem teneatis rectius,

id. ib. prol. 110:

in tantis rebus (sc. in re publicā defendendā),

Cic. Rep. 1, 3, 4 et saep.:

quo Averna vocantur nomine, id ab re Impositum est, quia sunt avibus contraria cunctis,

from the nature of the thing, Lucr. 6, 740; cf. id. 6, 424; Liv. 1, 17:

si res postulabit,

the condition of the case, Cic. Lael. 13, 44: scaena rei totius haec, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 3:

fugam in se nemo convertitur Nec recedit loco, quin statim rem gerat,

does his duty, stands his ground, Plaut. Am. 1, 1, 84; so, res gerere, v. gero; hence, too, rerum scriptor, for a historian, v. scriptor, and cf. II. H. infra.—

With adj. of quality, to express condition, etc.:

illic homo a me sibi malam rem arcessit,

is bringing a bad business on himself, Plaut. Am. 1, 1, 171; so,

res mala,

a wretched condition, Sall. C. 20, 13; and more freq. in plur.:

bonis tuis rebus meas res irrides malas,

circumstances, condition, Plaut. Trin. 2, 4, 45; id. Rud. 3, 3, 12:

res secundae,

good fortune, Hor. Ep. 1, 10, 30; cf. Liv. 3, 9:

res prosperae,

Nep. Dion, 6, 1; id. Eum. 5, 1:

in secundissimis rebus,

Cic. Off. 1, 26, 91:

adversae res,

id. ib. 1, 26, 90; Hor. S. 2, 2, 136; 2, 8, 73:

res belli adversae,

Liv. 10, 6:

res dubiae,

Sall. C. 10, 2; 39, 3; Liv. 2, 50; 7, 30;

v. bonus, florens, salvus, adversus, dubius, novus, arduus, etc.— Freq. in curses, etc.: in malam rem,

go to the bad, Ter. Phorm. 5, 7, 37; id. And. 2, 1, 17:

malam rem hinc ibis?

id. Eun. 3, 3, 30.—

With an adj. in a periphrasis:

abhorrens ab re uxoriā,

matrimony, Ter. And. 5, 1, 10:

in arbitrio rei uxoriae,

dowry, Cic. Off. 1, 15, 61:

rem divinam nisi compitalibus... ne faciat,

a religious act, act of worship, a sacrifice, Cato, R. R. 5, 4:

bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt,

Cic. Div. 2, 36, 76; Hor. C. 4, 3, 6:

erat ei pecuaria res ampla et rustica,

Cic. Quint. 3, 12: res rustica, agriculture:

rei rusticae libro primo,

Col. 11, 1, 2; id. 1, praef. §

19: liber, quem de rebus rusticis scripsi,

Cic. Sen. 15, 54:

navalis rei certamina,

naval battles, Amm. 26, 3, 5:

res militaris,

Cic. Rab. Post. 1, 2:

rei militaris gloria,

id. Mur. 9, 22; Nep. Milt. 8, 4:

res frumentaria,

forage, Caes. B. C. 3, 16; id. B. G. 1, 23; 4, 7:

armatae rei scientissimus,

Amm. 25, 4, 7:

peritus aquariae rei,

id. 28, 2, 2:

res judicaria,

Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31:

res ludicra,

play, Hor. Ep. 2, 1, 180:

uti rebus veneriis,

Cic. Sen. 14, 47; Nep. Alc. 11, 4:

res Veneris,

Lucr. 2, 173; Ov. R. Am. 431; v. also familiaris, judiciaria, militaris, navalis, etc., and cf. II. G. infra. —

With pronouns or adjectives, as an emphatic periphrase for the neutr.:

ibi me inclamat Alcumena: jam ea res me horrore afficit,

this now, Plaut. Am. 5, 1, 16; cf.: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam:

Ea res est,

it is even so, id. As. 1, 1, 40:

de fratre confido ita esse ut semper volui. Multa signa sunt ejus rei,

of it, Cic. Att. 1, 10, 5: quos (melittônas) alii melittotropheia appellant, eandem rem quidam mellaria. Varr. R. R. 3, 16, 12:

sunt ex te quae scitari volo, Quarum rerum, etc.,

Plaut. Capt. 2, 2, 13; cf. Caes. B. G. 3, 4:

quibus de rebus quoniam nobis contigit ut aliquid essemus consecuti,

Cic. Rep. 1, 8, 13:

quā super re interfectum esse Hippotem dixisti? Pac. ap. Fest. s. v. superescit, p. 244: resciscet Amphitruo rem omnem,

every thing, all, Plaut. Am. 1, 2, 30:

nulla res tam delirantes homines concinat cito,

nothing, id. Am. 2, 2, 96; cf.:

neque est ulla res, in quā, etc.,

Cic. Rep. 1, 7, 12; 1, 5, 9; cf.

also: sumptu ne parcas ullā in re, quod ad valetudinem opus sit,

id. Fam. 16, 4, 2:

magna res principio statim bello,

a great thing, a great advantage, Liv. 31, 23 fin.:

nil admirari prope res est una Solaque, quae, etc.,

the only thing, only means, Hor. Ep. 1, 6, 1 et saep. — Emphatically with sup.:

scilicet rerum facta est pulcherrima Roma,

the most beautiful thing in the world, Verg. G. 2, 534; Quint. 1, 12, 16 Spald. p. 81. —

Of persons, etc.: est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

maxime rerum,

Ov. H. 9, 107; cf.:

maxima rerum Roma,

Verg. A. 7, 602; Ov. M. 13, 508:

fortissima rerum animalia,

id. ib. 12, 502:

pulcherrime rerum,

id. H. 4, 125; id. A. A. 1, 213; id. M. 8, 49:

dulcissime rerum,

Hor. S. 1, 9, 4.—

In adverb. phrases:

e re natā melius fieri haud potuit,

after what has happened, Ter. Ad. 3, 1, 8:

pro re natā,

according to circumstances, Cic. Att. 7, 8, 2; 14, 6, 1:

pro tempore et pro re,

Caes. B. G. 5, 8:

factis benignus pro re,

according to circumstances, Liv. 7, 33, 3; Sall. J. 50, 2:

pro re pauca loquar,

Verg. A. 4, 337; Lucr. 6, 1280:

ex re et ex tempore,

Cic. Fam. 12, 19, 3:

e re respondi,

Cat. 10, 8.

In partic.

Pregn., an actual thing, the thing itself, reality, truth, fact; opposed to appearance, mere talk, the mere name of a thing:

ecastor, re experior, quanti facias uxorem tuam,

Plaut. Am. 1, 3, 10:

desiste dictis nunc jam miseram me consolari: Nisi quid re praesidium apparas, etc.,

id. Rud. 3, 3, 21: rem ipsam loqui. Ter. And. 1, 2, 31:

rem fabulari,

Plaut. Trin 2, 4, 87:

nihil est aliud in re,

in fact, Liv. 10, 8, 11 Weissenb. ad loc.:

se ipsa res aperit,

Nep. Paus. 3, 7:

ex re decerpere fructus,

Hor. S. 1, 2, 79;

opp. verbum, vox, opinio, spes, nomen, etc.: rem opinor spectari oportere, non verba,

Cic. Tusc. 5, 11, 32; cf.: te rogo, ut rem potiorem oratione ducas, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 5:

non modo res omnes, sed etiam rumores cognoscamus,

Cic. Att. 5, 5, 1:

qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt,

id. N. D. 3, 21, 53:

Peripateticos et Academicos nominibus differentes, re congruentes,

id. Ac. 2, 5, 15:

quod nos honestum, illi vanum... verbis quam re probabilius vocant,

Quint. 3, 8, 22; Sen. Ep. 120, 9:

eum, tametsi verbo non audeat, tamen re ipsā de maleficio suo confiteri,

id. Rosc. Am. 42, 123; cf. Ter. Ad. 4, 7, 15:

vides quantum distet argumentatio tua ab re ipsā atque a veritate,

Cic. Rosc. Am. 15, 44. — Hence, abl. sing., often strengthened by verā (sometimes as one word, reverā), in fact, really, in truth, indeed, in reality:

haec ille, si verbis non audet, re quidem verā palam loquitur,

Cic. Quint. 17, 56; so,

re quidem verā,

id. Clu. 19, 54; id. Sest. 7, 15:

re autem verā,

id. Fam. 1, 4, 2;

and simply re verā,

id. Quint. 2, 7; id. Div. 2, 54, 110; id. Balb. 3, 7:

re verāque,

Lucr. 2, 48; cf.:

et re verā,

indeed, in fact, Cic. Fam. 3, 5, 1; Liv. 33, 11, 3; 35, 31, 12; 36, 6, 1; Nep. Ages. 2, 3; id. Phoc. 3, 3; Curt. 3, 13, 5; 4, 16, 19; Val. Max. 9, 13, ext. 1; Just. 5, 1, 8; 12, 13, 10; Plin. Ep. 6, 33, 1.—

Effects, substance, property, possessions:

mihi Chrysalus Perdidit filium, me atque rem omnem Meam,

Plaut. Bacch. 5, 1, 26; cf.: Ph. Habuitne rem? Ly. Habuit. Ph. Qui eam perdidit... Mercaturamne an venales habuit, ubi rem perdidit? id. Trin. 2, 2, 49 sq.:

quibus et re salvā et perditā profueram,

Ter. Eun. 2, 2, 27:

rem talentum decem,

id. Phorm. 2, 3, 46; Juv. 3, 16:

avidior ad rem,

Ter. Eun. 1, 2, 51:

rem facere,

to make money, Cic. Att. 2, 2, 12:

res eos jampridem, fides deficere nuper coepit,

id. Cat. 2, 5, [p. 1576] 10:

qui duo patrimonia accepisset remque praeterea bonis et honestis rationibus auxisset,

id. Rab. Post. 14, 38:

libertino natum patre et in tenui re,

in narrow circumstances, Hor. Ep. 1, 20, 20 et saep.; v. also familiaris.— In plur.: quantis opibus, quibus de rebus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 396 Vahl.):

privatae res,

Cic. Att. 9, 7, 5.—

Hence, law t. t., whatever may be the subject of a right, whether corporeal or incorporeal (v. Sandars, Introd. to Just. Inst. p. 42 sqq.):

res corporales,

Just. Inst. 2, 2, 1 sq.; Gai. Inst. 2, 12; Dig. 1, 8, 1:

res in patrimonio, res extra patrimonium,

Just. Inst. 2, 1 pr.; Gai. Inst. 2, 1:

res sanctae,

Just. Inst. 2, 1, 10; v. also mancipium, privatus, etc.—

Benefit, profit, advantage, interest, weal:

res magis quaeritur, quam, etc.,

Plaut. Men. 4, 2, 6:

melius illi consulas quam rei tuae,

id. Cist. 1, 1, 98:

haec tuā re feceris,

to your advantage, id. Capt. 2, 2, 46.— Most freq. with the prepositions in, ex, ob, ab, etc.:

quasi istic minor mea res agatur quam tua,

is interested, affected, Ter. Heaut. 2, 3, 113 (v. ago):

si in rem tuam esse videatur,

Plaut. Trin. 3, 2, 2:

vide si hoc in rem deputas,

id. ib. 3, 3, 19:

quod in rem recte conducat tuam,

id. Capt. 2, 3, 26:

si in remst utrique,

Ter. And. 3, 3, 14:

quid mihi melius est, quid magis in rem est, quam? etc.,

useful, Plaut. Rud. 1, 4, 1:

tamen in rem fore credens universos adpellare,

Sall. C. 20, 1:

omnia quae in rem videbantur esse,

Curt. 6, 2, 21:

ad conparanda ea quae in rem erant,

Liv. 30, 4, 6:

imperat quae in rem sunt,

id. 26, 44, 7; 22, 3, 2:

ex tuā re non est, ut ego emoriar,

for your advantage, Plaut. Ps. 1, 3, 102: An. Non pudet Vanitatis? Do. Minime, dum ob rem, to the purpose, with advantage, Ter. Phorm. 3, 2, 41: ob rem facere, usefully, with advantage or profit, Sall. J. 31, 5: subdole blanditur, ab re Consulit blandiloquentulus, contrary to his interest, i. e. to his injury, Plaut. Trin. 2, 1, 12 Brix ad loc.:

haud id est ab re aucupis,

id. As. 1, 3, 71:

haec haud ab re duxi referre,

Liv. 8, 11, 1:

non ab re esse Quinctio visum est interesse, etc.,

id. 35, 32, 6; Plin. 27, 8, 35, § 57; Suet. Aug. 94; Gell. 18, 4, 6; 1, 26, 4; Macr. S. 1, 4, 19.—

Cause, reason, ground, account; only in the connection eā (hac) re, and eam ob rem, adverb., therefore, on that account:

eā re tot res sunt, ubi bene deicias,

Cato, R. R. 158, 2:

hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, Quod, etc.,

Lucr. 1, 172; cf.:

illud eā re a se esse concessum, quod, etc.,

Cic. Ac. 2, 34, 111:

patrem exoravi, tibi ne noceat, neu quid ob eam rem succenseat,

Plaut. Bacch. 4, 4, 39; cf.:

quoi rei?

for what purpose? id. As. 3, 2, 43; id. Poen. 2, 3, 3.—Hence (by uniting into one word) the causal adverbs quare and quamobrem, v. h. vv.—

An affair, matter of business, business:

cum et de societate inter se multa communicarent et de totā illā ratione atque re Gallicanā,

Cic. Quint. 4, 15:

rem cum aliquo transigere,

id. Clu. 13, 39. —

Hence, transf., in gen.: res alicui est cum aliquo,

to have to do with any one, Cic. Rosc. Am. 30, 84; id. Sest. 16, 37; id. Fam. 9, 20, 2; Caes. B. G. 7, 77; cf.:

famigeratori res sit cum damno et malo,

Plaut. Trin. 1, 2, 182 Brix ad loc.— Also without a dat.:

quoniam cum senatore res est,

Cic. Fam. 13, 26, 3;

esp., in mal. part.: rem habere cum aliquo or aliquā,

to have to do with any one, Plaut. Bacch. 3, 6, 35; id. Merc. 3, 1, 37; Ter. Eun. 1, 2, 39; 58. —Ellipt.:

jam biennium est, quom mecum rem coepit,

Plaut. Merc. 3, 1, 15. —

A case in law, a lawsuit, cause, suit (more gen. than causa):

ubi res prolatae sunt,

Plaut. Capt. 1, 1, 10:

res agi,

id. Men. 4, 2, 19; id. Aul. 3, 4, 13:

quibus res erat in controversiā, ea vocabatur lis,

Varr. L. L. 7, § 93; cf.

(prob. in allusion to this legal form): tot homines... statuere non potuisse, utrum diem tertium an perendinum... rem an litem dici oporteret,

Cic. Mur. 12, 27; cf.

also: quarum rerum litium causarum condixit pater patratus, etc., an ancient formula,

Liv. 1, 32:

de rebus ab aliquo cognitis judicatisque dicere,

Cic. Verr. 2, 2, 48, § 118:

pecunias capere ob rem judicandam,

id. Fin. 2, 16, 54:

si res certabitur olim,

Hor. S. 2, 5, 27; 1, 10, 15; 1, 9, 41; id. Ep. 1, 16, 43:

tractu temporis futurum, ut res pereat,

Dig. 3, 3, 12:

rem differre,

ib. 43, 30, 3: res judicata dicitur, quae finem controversiarum pronuntiatione judicis accipit, ib. 42, 1, 1 et saep.—

An affair, esp. a battle, campaign, military operations; in phrase rem (or res) gerere:

res gesta virtute,

Cic. Fin. 5, 23, 66:

ut res gesta est ordine narrare,

Ter. Ad. 3, 5, 3:

his rebus gestis,

Caes. B. G. 5, 8:

res gerere,

Hor. Ep. 1, 17, 33:

rem bene gerere,

id. ib. 1, 8, 1; Ter. Ad. 5, 1, 13:

comminus rem gerunt,

Caes. B. G. 5, 44:

res gestae,

Hor. Ep. 1, 3, 7; 2, 1, 251:

adversus duos simul rem gerere,

Liv. 21, 60:

rem male gerere,

Nep. Them. 3, 3; Hor. S. 2, 3, 74:

in relatione rerum ab Scythis gestarum,

Just. 2, 1, 1; cf.:

rem agere,

Hor. S. 1, 9, 4; id. A. P. 82:

ante rem,

before the battle, Liv. 4, 40:

cum Thebanis sibi rem esse existimant,

Nep. Pel. 1, 3; Cic. Sest. 16, 37.—

Acts, events, as the subject of narration, a story, history:

res in unam sententiam scripta,

Auct. Her. 1, 12, 20:

cui lecta potenter erit res,

Hor. A. P. 40; id. S. 1, 10, 57; id. Ep. 1, 19, 29:

in medias res auditorem rapere,

id. A. P. 148; 310:

agitur res in scaenis,

id. ib. 179; cf.:

numeros animosque secutus, non res,

id. Ep. 1, 19, 25; Phaedr. 5, 1, 12:

sicut in rebus ejus (Neronis) exposuimus,

Plin. 2, 83, 85, § 199:

litterae, quibus non modo res omnis, sed etiam rumores cognoscamus,

Cic. Att. 5, 5, 1:

res populi Romani perscribere, Liv. praef. § 1: res Persicae,

history, Nep. Con. 5, 4; id. Cat. 3, 2.—

Res publica, also as one word, respublica, the common weal, a commonwealth, state, republic (cf. civitas); also, civil affairs, administration, or power, etc.: qui pro republicā, non pro suā obsonat, Cato ap. Ruf. 18, p. 210; cf.:

erat tuae virtutis, in minimis tuas res ponere, de re publicā vehementius laborare,

Cic. Fam. 4, 9, 3:

dummodo ista privata sit calamitas et a rei publicae periculis sejungatur,

id. Cat. 1, 9; cf.:

si re publicā non possis frui, stultum est nolle privatā,

id. Fam. 4, 9, 4:

egestates tot egentissimorum hominum nec privatas posse res nec rem publicam sustinere,

id. Att. 9, 7, 5 (v. publicus); Cato ap. Gell. 10, 14, 3: auguratum est, rem Romanam publicam summam fore, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45:

quo utiliores rebus suis publicis essent,

Cic. Off. 1, 44, 155:

commutata ratio est rei totius publicae,

id. Att. 1, 8, 4: pro republicā niti, Cato ap. Charis. p. 196 fin.:

merere de republicā,

Plaut. Am. prol. 40:

de re publicā disputatio... dubitationem ad rem publicam adeundi tollere, etc.,

Cic. Rep. 1, 7, 12:

oppugnare rem publicam,

id. Cael. 1, 1; id. Har. Resp. 8, 15; id. Sest. 23, 52:

paene victā re publicā,

id. Fam. 12, 13, 1:

delere rem publicam,

id. Sest. 15, 33; Lact. 6, 18, 28.—Esp. in the phrase e re publicā, for the good of the State, for the public benefit:

senatūs consultis bene et e re publicā factis,

Cic. Phil. 3, 12, 30:

ea si dicam non esse e re publicā dividi,

id. Fam. 13, 8, 2; id. Mil. 5, 14; Liv. 8, 4, 12; 25, 7, 4; 34, 34, 9; Suet. Rhet. 1 init. —Post-class. and rare, also ex republicā, Gell. 6, 3, 47; 11, 9, 1;

but exque is used for euphony (class.): id eum recte atque ordine exque re publicā fecisse,

Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36; 10, 11, 26.— In plur.:

eae nationes respublicas suas amiserunt, C. Gracch. ap. Fest. s. h. v. p. 286 Müll.: hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum,

Cic. Rep. 1, 28, 44:

circuitus in rebus publicis commutationum,

id. ib. 1, 29, 45 et saep.—

Sometimes simply res, the State (in the poets, and since the Aug. per. in prose): unus homo nobis cunctando restituit rem, Enn. ap. Cic. Off. 1, 24, 84 (Ann. v. 313 Vahl.):

hic (Marcellus) rem Romanam sistet,

Verg. A. 6, 858; cf.:

nec rem Romanam tam desidem umquam fuisse,

Liv. 21, 16; 1, 28:

parva ista non contemnendo majores nostri maximam hanc rem fecerunt,

id. 6, 41 fin.:

Romana,

Hor. C. S. 66; id. Ep. 1, 12, 25; Ov. M. 14, 809; Sall. C. 6, 3; cf.:

ut paulo ante animum inter Fidenatem Romanamque rem ancipitem gessisti,

Liv. 1, 28 fin.:

Albana,

id. 1, 6.— In plur.:

res Asiae evertere,

Verg. A. 3, 1:

custode rerum Caesare,

Hor. C. 4, 15, 17; cf.:

res sine discordiā translatae,

Tac. H. 1, 29; so (also in Cic.), rerum potiri, v. potior. —

Res novae, political changes, a revolution, etc.; v. novus.

rĕ-tĭnĕo, ŭi, tentum, 2, v. a. [teneo].

(With the signif. of the re predominating.) To hold or keep back, not let go; to detain, retain; to restrain (class.; cf. restringo).

Lit.: Ep. Asta, abire hinc non sinam. Th. Quid nunc me retines? Plaut. Ep. 1, 1, 61:

quotiens foras ego ire volo, me retines, revocas,

id. Men. 1, 2, 5:

quid, malum, astas? Quin retines altrinsecus?

id. Mil. 2, 5, 36; id. Stich. 2, 3, 11:

te dexterā retinens manu Opsecro,

id. Capt. 2, 3, 82: si magis vis, eam omittam. Py. Nolo;

retine,

id. Mil. 4, 8, 27:

retine me,

id. Curc. 2, 3, 11; Ter. Heaut. 2, 4, 23:

concilium dimittit, Liscum retinet,

Caes. B. G. 1, 18:

homines,

Cic. Att. 13, 14, 1:

ab his fit initium retinendi Silii, etc.,

Caes. B. G. 3, 8; 3, 9; 3, 10 et saep.:

milites,

id. ib. 7, 47; 7, 52; cf.:

milites in loco,

id. B. C. 3, 92:

legiones ad urbem,

id. ib. 1, 2;

1, 9: cohortes apud se,

id. ib. 2, 19:

venit Varro ad me, et quidem id tempus, ut retinendus esset,

when he must be kept, Cic. Att. 13, 33, 4:

biduum tempestate retentus,

detained, Caes. B. C. 3, 102; cf. id. B. G. 7, 1; Plaut. Curc. 2, 1, 12; cf.:

aegre sunt retenti, quin oppidum irrumperent,

Caes. B. C. 2, 13 fin.:

vi me, vi inquam, Plancius et complexu suo retinuit,

Cic. Planc. 41, 100:

nisi jam profecti sunt, retinebis homines,

id. Att. 13, 14, 1:

euntem,

Ov. H. 18, 99:

aliquem vinclis,

id. R. Am. 213:

consulem,

Liv. 37, 51:

morbo retineri,

id. 34, 10;

v. also infra, B.: armorum parte tertiā celatà atque in oppido retentā,

Caes. B. G. 2, 32 fin.; 2, 33:

naves pro bonis Tarquiniorum ab Aristodemo retentae sunt,

i. e. as security, Liv. 2, 34, 4:

vinum portantes naves tempestatibus retentas esse,

id. 37, 27, 2; Plaut. Stich. 5, 4, 45:

mercedem,

to keep back, stop, id. As. 2, 4, 37:

alienum,

Cic. Fl. 23, 56:

lacrimas,

Ov. M. 1, 647:

manus ab ore,

id. ib. 9, 575 et saep.:

mulierem,

to hold, Plaut. Ep. 4, 1, 33; cf.:

mulierem per vim,

id. Bacch. 4, 8, 2:

arcum manu,

Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74:

faculas sagittas,

Prop. 2, 29 (3, 27), 5; cf.:

injectā manu ferreā et retentā utrāque nave,

Caes. B. C. 1, 58:

sudor madidā veste retentus,

Mart. 5, 79, 3.—

Trop., to hold in check, keep within bounds, to restrain, check, repress, etc.: hoc servi esse officium reor, retinere at salutem (erum), Plaut. Aul. 4, 1, 8:

liberos retinere,

Ter. Ad. 1, 1, 33; Cic. Rep. 2, 25, 46; cf.:

moderantem cursum atque in suā potestate retinentem,

id. ib. 1, 29, 45:

gaudia,

Ov. M. 12, 285:

rabiem,

id. ib. 3, 566:

verba dolore,

id. ib. 10, 474:

aliquem in officio,

Cic. Rosc. Am. 25, 70:

animos sociorum in fide,

Liv. 25, 40:

retineri nequeo quin dicam ea, quae promeres,

Plaut. Trin. 3, 2, 15 (cf. supra, A.):

quae (varietas) vehementer animos hominum in legendo tuo scripto retinere possit... ordo ipse annalium mediocriter nos retinet,

binds, enchains, Cic. Fam. 5, 12, 4 and 5:

(picus) Ore suo volucres vagas retinere solebat,

Ov. M. 14, 340:

lingua retenta metu,

id. H. 11, 82:

retinentibus vobis, erumperem,

Curt. 6, 3, 5.—

(With the signif. of the verb predominant.) To hold fast, keep, retain, preserve, maintain, etc. (freq. only since the class. per.; esp. freq. in the trop. signif.; cf. obtineo).

Lit.: potius mansuetudine et innocentiā imperatoris provinciam quam vi militum aut benignitate deorum retentam atque conservatam esse, Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

oppidum,

Caes. B. G. 7, 21 fin.:

arces (Minerva),

to preserve, protect, Cat. 64, 8:

id egit, ut amicos observantiā, rem parsimoniā retineret,

Cic. Quint. 18, 59; cf.:

retinere servareque amicos,

Hor. S. 1, 1, 89:

summos cum infimis pari jure,

Cic. Off. 2, 12, 41:

Aegyptum,

Curt. 4, 1, 30:

regionem,

id. 6, 5, 21:

neque virtutem qui habet virtute retinetur in vitā,

Cic. Fin. 3, 18, 61 B. and K.: fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 Rib. —

Trop.:

retinete (fidem), post factum ut laetemini,

Plaut. Rud. prol. 30:

existimo jus augurum... rei publicae causā conservatum ac retentum,

Cic. Div. 2, 35, 75; so,

jus suum,

id. Verr. 2, 3, 14, § 37; Caes. B. C. 1, 5:

statum suum,

Cic. Rep. 2, 23, 43:

pristinam virtutem,

Caes. B. G. 5, 48, 91; cf.:

vestigium pristinae dignitatis,

Cic. Sull. 32, 91:

officium,

id. Off. 3, 29, 105:

justitiam (with colere),

id. ib. 2, 12, 42 Beier; id. Inv. 1, 1, 3:

caritatem in pastores,

id. Lael. 19, 70:

utilitatem in amicitiā et fidem,

id. ib. 24, 88:

hunc morem usque adhuc,

id. Rep. 2, 20, 36; cf. id. ib. 2, 9, 16:

de finibus retentae defensaeque sententiae,

id. Tusc. 5, 30, 84:

gravitatem retinere, iracundiam pellere,

id. Off. 1, 38, 137:

ferociam animi in vultu,

Sall. C. 61, 4:

memoriam suae pristinae virtutis, tot secundissimorum proeliorum,

Caes. B. G. 2, 21; 7, 62:

aliquid memoriā,

Cic. Imp. Pomp. 7, 19; id. Rosc. Am. 12, 33:

commissa (aures),

Hor. Ep. 1, 18, 70 et saep.:

ut Palaemo et Telamo et Plato dicerentur, retinuerunt,

Quint. 1, 5, 60.— With ne, Cic. Rep. 2, 32, 56.—

Post-class. for memoriā retinere, to keep in mind, remember:

sive ille Hasdrubal est, sive quis alius, non retineo,

Gell. 17, 9, 16.—With object-clause:

retineo me dixisse,

Dig. 35, 1, 92 init. — Hence, rĕtĭnens, entis, P. a., holding fast, tenacious, observant of any thing (class.; cf. tenax); constr. with gen.:

homo sui juris dignitatisque retinens,

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 11:

nimium equestris juris et libertatis,

id. Planc. 23, 55:

avitae nobilitatis,

Tac. A. 2, 38 fin.:

modestiae,

id. ib. 5, 11:

Seleuci conditoris (civitas),

i. e. retaining his institutions, id. ib. 6, 42; cf.:

antiqui moris,

id. ib. 16, 5 et saep. — Sup.:

proprietatum in verbis retinentissimus,

Gell. 10, 20, 10.

sĭmĭlis, e, adj. [Sanscr. samā, together; Gr. hama, omoios; Lat. simul, simulare; cf. simia], like, resembling, similar (cf. par); constr. with gen. (so usu. in ante-Aug. Lat.), with dat. (rare in Cic., except with neuter nouns), with inter, atque, and absol.

With gen. (mostly ante - Aug.; so always in Plaut. and Ter.; cf. Brix ad Plaut. Capt. 1, 2, 7; but in Cic. almost exclusively of living beings; yet always veri simile; v. Madv. ad Cic. Fin. 5, 5, 12);

of persons: similes avorum,

Lucr. 4, 1218:

nimis simili'st mei,

Plaut. Am. 1, 1, 286; cf. id. ib. 2, 2, 226:

ecquid mei similist (puer)?

id. Truc. 2, 6, 24 Speng.:

omnis inveniri similis tui vis,

id. Capt. 3, 4, 50 Brix:

ita est istaec (amica) hujus similis nostrae tua,

id. Mil. 2, 6, 39:

alia ejus similis,

id. ib. 2, 5, 38:

similis est Sagaristionis,

id. Pers. 1, 1, 14:

hominis similis,

Cic. N. D. 1, 28, 78; Val. Max. 9, 14, 2:

symbolum ejus similem,

Plaut. Ps. 1, 1, 55:

sui similem speciem,

Cic. Tusc. 1, 15, 34:

sui similis res,

Lucr. 5, 830:

volo me patris mei similem,

Plaut. As. 1, 1, 53: patris similem esse. Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30:

non tam potuit patris similis esse, quam ille fuerat sui,

id. Off. 1, 33, 121: quaererem ex eo, cujus suorum similis fuisset Africani fratris nepos; facie vel patris, vitā omnium perditorum ita similis, ut esset facile deterrimus;

cujus etiam similis P. Crassi nepos, etc.,

id. Tusc. 1, 33, 81:

tui similis est probe,

Ter. Heaut. 5, 3, 18:

est similis majorum suorum,

id. Ad. 3, 3, 57:

haud similis virgo est virginum nostrarum,

id. Eun. 2, 3, 22: haud parasitorum aliorum simil'est, Naev. ap. Non. 224, 26:

virum non similem furis hujus,

Plaut. As. 3, 3, 91:

domini similis es,

Ter. Eun. 3, 2, 43:

in magistratu privatorum similes,

Cic. Rep. 1, 43, 67:

multi Gnathonum similes cum sint,

id. Lael. 25, 94:

plures Romuli quam Numae similes reges,

Liv. 1, 20:

ut sis tu similis Coeli Byrrhique latronum, Non ego sim Capri neque Sulci,

Hor. S. 1, 4, 69 et saep.:

deos esse tui similes putas?

Plaut. Am. 1, 1, 128; so,

tui,

id. Rud. 2, 6, 16; Liv. 22, 39:

nostri similes,

id. 26, 50:

sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7; cf.:

alterum similem sui quaerere,

Cic. Lael. 22, 82:

nihil est appetentius similium sui quam natura,

id. ib. 14, 50:

quam uterque est similis sui!

Ter. Phorm. 3, 2, 16:

tui similem esse,

Cic. Fam. 9, 14, 6:

sui similis gens,

Tac. G. 4.—Of things:

tam similem quam lacte lactist (i. e. lactis est, Brix ad loc.),

Plaut. Mil. 2, 2, 85:

haec atque hujus similia alia damna,

id. ib. 3, 1, 105:

perpulchra credo dona aut nostri similia,

Ter. Eun. 3, 2, 15 Umpfenb.:

quid habet illius carminis simile haec oratio,

Cic. Rep. 1, 36, 56:

si fabularum similia didicimus,

id. ib.:

paupertatem, ignominiam, similia horum,

id. Fin. 3, 15, 51:

similes meorum versus,

Hor. S. 2, 1, 3:

nonne hoc monstri simile'st?

Ter. Eun. 2, 3, 43; so,

monstri,

id. Phorm. 5, 7 (8), 61:

prodigii,

Cic. Lig. 4, 11:

narrationem veri similem,

id. de Or. 2, 19, 83; cf.

Cels. ap. Cuint. 2, 15, 32: simile veri,

Cic. Fam. 12, 5, 1:

quae similia veri sint,

Liv. 5, 21 Drak. N. cr.; v. verus, and cf. also in the foll.—In comparing persons with things:

hominem quojus rei Similem esse arbitrarer simulacrumque habere... Novarum aedium esse arbitror similem ego hominem,

Plaut. Most. 1, 2, 6 sq.:

amator simil'est oppidi hostilis,

id. Truc. 1, 2, 68:

meretricem esse similem sentis condecet,

id. ib. 2, 1, 16: tu pueri pausilli simili'es, Nov. ap. Non. 224, 28:

equi te Esse feri similem dico,

Hor. S. 1, 5, 57.— Comp.: hominem hominis similiorem numquam vid: ego alterum, Neque aqua aquae, neque lac [p. 1701] test lactis usquam similius, Plaut. Men. 5, 9, 29 sq. Brix ad loc.:

Rhodii Atticorum similiores,

Cic. Brut. 13, 52.— Sup.:

hic noster quaestus aucupii simillimu'st,

Plaut. As. 1, 3, 63; id. Bacch. 4, 8, 72:

meretrix fortunati oppidi,

id. Cist. 1, 1, 82:

tener et lactens puerique simillimus aevo,

Ov. M. 15, 201:

simillima societas hereditatis,

Cic. Rosc. Com. 18, 55:

quid esset simillimum veri,

id. Tusc. 5, 4, 11.—

With dat. (of both persons and things; freq., and in post-Aug. writers almost always; not in Plaut. or Ter. acc. to Ritschl, Opusc. 2, 570 sq.; 579 sq.; but contra, v. Ussing ad Plaut. Am. v. 595): simia quam similis nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.):

patri suo,

Cat. 61, 221; cf.:

similis quidem (genitos) alios avo et ex geminis quoque alterum patri, alterum matri, annoque post genitum majori similem fuisse ut geminum. Quasdam sibi similis semper parere, quasdam viro, quasdam nulli, quasdam feminam patri, marem sibi,

Plin. 7, 12, 10, § 51:

similis malo est,

Plaut. Poen. 3, 2, 36: Terentio non similem dices quempiam, Afran. ap. Suet. Vit. Ter. fin.:

filius patri similis,

Cic. Fin. 5, 5, 12 Madv. N. cr.:

sit suo similis patri,

Cat. 61, 217:

patri,

Ov. M. 6, 622:

parentibus ac majoribus suis,

Quint. 5, 10, 24:

par similisque ceteris,

Sall. C. 14, 4:

huic in hoc similis,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

similes Icilio,

Liv. 3, 65:

hinnuleo,

Hor. C. 1, 23, 1:

puro te similem vespero petit Rhode,

id. ib. 3, 19, 26:

multum similis metuenti,

id. S. 2, 5, 92:

fluctuanti,

Liv. 6, 13 Drak.:

flenti,

Ov. M. 3, 652:

cognoscenti,

id. ib. 2, 501:

roganti,

id. ib. 3, 240:

cogitantibus et dubitantibus,

Quint. 11, 2, 47:

ediscenti,

id. 11, 2, 46:

legenti,

id. 11, 2, 32 et saep.—Of things:

res similis nostris rebus,

Lucr. 5, 435:

quid simile habet epistula aut judicio aut contioni?

Cic. Fam. 9, 21, 1:

quid illi simile bello fuit?

Caes. B. G. 7, 77:

qui non Fescennino versu (i. e. versui) similem jaciebant,

Liv. 7, 2 Drak. N. cr.:

argumentum vero simile comoediae,

Quint. 2, 4, 2; cf.:

similia veris erant,

Liv. 10, 20, 5:

partim vera partim mixta eoque similia veris,

id. 29, 20, 1; 8, 20, 5:

cui vitio simile sit schema, ut, etc.,

Quint. 9, 3, 10:

primus (iambus) ad extremum similis sibi,

Hor. A. P. 254:

versus sibi,

Quint. 9, 4, 60:

oratio fuit precibus quam jurgio similis, similior,

Liv. 3, 40 Drak. N. cr.—Comp.:

flunt omnia castris quam urbi similiora,

Liv. 4, 31 fin.:

similius vero facit ipsos in amicitiam redisse,

id. 8, 26, 6; 10, 26, 13; Quint. 3, 8, 31.— Sup.:

puro simillimus amni,

Hor. Ep. 2, 2, 120:

media simillima veris sunt,

Liv. 26, 49:

simillimum id vero fecit,

id. 44, 30, 4.—

With gen. and dat. together:

tum similes matrum materno semine fiunt, Ut patribus patrio,

Lucr. 4, 1211:

neque lac lacti magis est simile quam ille ego similis est mei,

Plaut. Am. 2, 1, 54 Ussing ad loc.:

deos hominum quam homines deorum, hoc illi, illud huic,

Cic. N. D. 1, 32, 90:

itaque plectri similem linguam nostri solent dicere, chordarum dentis, naris cornibus iis, qui, etc.,

id. ib. 2, 59, 149; cf. under e.—

In a doubtful construction. On account of the form:

fugae similis profectio,

Caes. B. G. 5, 47; 6, 7; 7, 43 fin.; id. B. C. 3, 13 et saep.—Because of an unsettled reading:

similem Caesaris (or Caesari),

Suet. Caes. 52.—

With in and acc.:

in speciem Junonis,

App. M. 10, p. 253 fin. —

With inter:

homines inter se cum formā tum moribus similes,

Cic. Clu. 16, 46; so,

homines inter se (opp. differentes),

Quint. 12, 10, 22:

(catulos) Inter se similes,

Ov. M. 13, 835:

quae sunt inter se similia,

Cic. de Or. 3, 54, 206:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51.—In a twofold construction:

nihil est unum uni tam simile, tam par, quam omnes inter nosmetipsos sumus,

Cic. Leg. 1, 10, 29:

sunt inter se similia, sed non etiam prioribus,

Quint. 9, 3, 49.—

With atque ( ac), et, ut si, tamquam si:

si quid docere vis, aliquid ab isto simile in aestimatione atque a ceteris esse factum,

Cic. Verr. 2, 3, 83, § 193:

ut simili ratione atque ipse fecerit suas injurias persequantur,

Caes. B. G. 7, 38 fin.:

nec similem habeat vultum, et si ampullam perdidisset,

Cic. Fin. 4, 12, 31;

v. Madv. ad h. l.: similes sunt, ut si qui dicant, etc.,

id. Sen. 6, 17:

similes sunt di, tamquam si Poeni, etc.,

id. Div. 2, 64, 131.—

Absol.:

decet facta moresque hujus habere me similes,

Plaut. Am 1, 1, 114:

ex uno puteo similior numquam potis Aqua aeque sumi, quam haec est atque ista,

id. Mil. 2, 6, 68 Brix ad loc.:

ita formā simili pueri (gemini), ut, etc.,

id. Men. prol. 19:

meus est (puer), nimium quidem simili'st,

id. Truc. 2, 6, 26:

laudantur simili prole puerperae,

i. e. that look like their fathers, Hor. C. 4, 5, 23:

ecce similia omnia,

Ter. Phorm. 2, 1, 34:

par est avaritia, similis improbitas,

Cic. Rosc. Am. 40, 118;

but cf., in a more restricted sense: similia omnia magis quam paria,

Liv. 45, 43:

ad quam (amicitiam) se similis animus applicet,

Cic. Lael. 14, 48:

sicut erat in simili causā antea factum,

id. Rep. 2, 37, 63:

quod in simili culpā versabantur,

Caes. B. C. 3, 110:

simili ratione,

id. B. G. 7, 4; id. B. C. 3, 76 al.:

similem esse te volo quomodo filium, non quomodo imaginem,

Sen. Ep. 84, 8:

ecce aliud simile, dissimile,

Cic. Fin. 4, 27, 76:

si quis Aristotelem similem emit,

a likeness of Aristotle, Juv. 2, 6; cf.:

tabella, in quā tam similem videbis Issam, ut sit tam similis sibi nec ipsa,

Mart. 1, 109, 19 sq.; 7, 87, 4:

te similem,

your likeness, Stat. S. 3, 3, 201; 5, 1, 1.— Poet., adverb. (=similiter):

similis medios Juturna per hostīs Fertur,

Verg. A. 12, 477.— Comp.:

similiorem mulierem Magisque eandem non reor deos facere posse,

Plaut. Mil. 2, 6, 48:

nihil hoc simile est similius,

id. Am. 1, 1, 290. — Sup.:

simillimos dicito esse,

Plaut. Mil. 2, 2, 91.—Hence, subst.: sĭmĭle, is, n.

A comparison, likeness, parallel case, or example:

quo facilius res perspici possit hoc simile ponitur,

Cic. Fin. 3, 16, 54:

utuntur simili,

id. ib. 3, 14, 46:

nec improbum sit pro simili accipi, quod plus sit,

Quint. 7, 1, 61:

qui memoriam ab aliquo simili transferunt ad id, quod, etc.,

id. 11, 2, 30 et saep.:

ignavi et erepti et similia,

id. 1, 5, 69; 1, 6, 2; 2, 4, 26; 3, 5, 16 et saep.; cf.:

latitatio, metus, similia,

id. 7, 2, 46:

de philosophiā, de republicā, similibus,

id. 9, 4, 19; 11, 3, 153.—

Resemblance, simile et majus est et par et minus, Quint. 7, 8, 7.— Adv. in two forms, simulter (ante-class.) and similiter (class.).

sĭmulter, in like manner, similarly:

exossabo ego illum simulter itidem ut muraenam coquos,

Plaut. Ps. 1, 3, 148 (cited ap. Non. 170, 25: simulter pro similiter); v. Ritschl ad Plaut. 1. 1.—

sĭmĭlĭter, in like manner, similarly (syn. pariter).

Absol. (so most freq.):

ecquid adsimulo similiter?

Plaut. Men. 1, 2, 37:

similiter atque uno modo,

Cic. Brut. 66, 233:

illa quae similiter desinunt aut quae cadunt similiter,

id. de Or. 3, 54, 206; id. Tusc. 4, 11, 25:

si non similiter semper ingrediamur in argumentationem,

id. Inv. 1, 41, 76:

addunt etiam C. Marium... Similiter vos, cum, etc.,

id. Ac. 2, 5, 14:

quorum non similiter fides est nec justitia laudata,

id. Rep. 2, 36, 61 et saep.— Comp.: scurram multo similius imitatum, more perfectly or naturally, Phaedr. 5, 5, 34.— Sup.:

ut, etc.... simillime, etc.,

just so, Cic. Tusc. 2, 23, 54.—

With atque ( ac), et, ut si:

neque vero illum similiter, atque ipse eram, commotum esse vidi,

Cic. Phil. 1, 4, 9; id. Ac. 2, 23, 72; Quint. 3, 7, 26:

similiter facis, ac si me roges, cur, etc.,

Cic. N. D. 3, 3, 8:

similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc.,

id. Off. 1, 25, 87:

similiter facit ut si posse putet,

id. Tusc. 4, 18, 41:

similiter et si dicat, etc.,

id. Fin. 2, 7, 21; v. Madv. ad h. l.— Sup.:

hic excipit Pompeium, simillime atque ut illā lege Glaucippus excipitur,

Cic. Agr. 1, 4, 13.—

With dat.:

similiter his, etc.,

Plin. 11, 25, 30, § 86.

sĭmĭlis, e, adj. [Sanscr. samā, together; Gr. hama, omoios; Lat. simul, simulare; cf. simia], like, resembling, similar (cf. par); constr. with gen. (so usu. in ante-Aug. Lat.), with dat. (rare in Cic., except with neuter nouns), with inter, atque, and absol.

With gen. (mostly ante - Aug.; so always in Plaut. and Ter.; cf. Brix ad Plaut. Capt. 1, 2, 7; but in Cic. almost exclusively of living beings; yet always veri simile; v. Madv. ad Cic. Fin. 5, 5, 12);

of persons: similes avorum,

Lucr. 4, 1218:

nimis simili'st mei,

Plaut. Am. 1, 1, 286; cf. id. ib. 2, 2, 226:

ecquid mei similist (puer)?

id. Truc. 2, 6, 24 Speng.:

omnis inveniri similis tui vis,

id. Capt. 3, 4, 50 Brix:

ita est istaec (amica) hujus similis nostrae tua,

id. Mil. 2, 6, 39:

alia ejus similis,

id. ib. 2, 5, 38:

similis est Sagaristionis,

id. Pers. 1, 1, 14:

hominis similis,

Cic. N. D. 1, 28, 78; Val. Max. 9, 14, 2:

symbolum ejus similem,

Plaut. Ps. 1, 1, 55:

sui similem speciem,

Cic. Tusc. 1, 15, 34:

sui similis res,

Lucr. 5, 830:

volo me patris mei similem,

Plaut. As. 1, 1, 53: patris similem esse. Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30:

non tam potuit patris similis esse, quam ille fuerat sui,

id. Off. 1, 33, 121: quaererem ex eo, cujus suorum similis fuisset Africani fratris nepos; facie vel patris, vitā omnium perditorum ita similis, ut esset facile deterrimus;

cujus etiam similis P. Crassi nepos, etc.,

id. Tusc. 1, 33, 81:

tui similis est probe,

Ter. Heaut. 5, 3, 18:

est similis majorum suorum,

id. Ad. 3, 3, 57:

haud similis virgo est virginum nostrarum,

id. Eun. 2, 3, 22: haud parasitorum aliorum simil'est, Naev. ap. Non. 224, 26:

virum non similem furis hujus,

Plaut. As. 3, 3, 91:

domini similis es,

Ter. Eun. 3, 2, 43:

in magistratu privatorum similes,

Cic. Rep. 1, 43, 67:

multi Gnathonum similes cum sint,

id. Lael. 25, 94:

plures Romuli quam Numae similes reges,

Liv. 1, 20:

ut sis tu similis Coeli Byrrhique latronum, Non ego sim Capri neque Sulci,

Hor. S. 1, 4, 69 et saep.:

deos esse tui similes putas?

Plaut. Am. 1, 1, 128; so,

tui,

id. Rud. 2, 6, 16; Liv. 22, 39:

nostri similes,

id. 26, 50:

sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7; cf.:

alterum similem sui quaerere,

Cic. Lael. 22, 82:

nihil est appetentius similium sui quam natura,

id. ib. 14, 50:

quam uterque est similis sui!

Ter. Phorm. 3, 2, 16:

tui similem esse,

Cic. Fam. 9, 14, 6:

sui similis gens,

Tac. G. 4.—Of things:

tam similem quam lacte lactist (i. e. lactis est, Brix ad loc.),

Plaut. Mil. 2, 2, 85:

haec atque hujus similia alia damna,

id. ib. 3, 1, 105:

perpulchra credo dona aut nostri similia,

Ter. Eun. 3, 2, 15 Umpfenb.:

quid habet illius carminis simile haec oratio,

Cic. Rep. 1, 36, 56:

si fabularum similia didicimus,

id. ib.:

paupertatem, ignominiam, similia horum,

id. Fin. 3, 15, 51:

similes meorum versus,

Hor. S. 2, 1, 3:

nonne hoc monstri simile'st?

Ter. Eun. 2, 3, 43; so,

monstri,

id. Phorm. 5, 7 (8), 61:

prodigii,

Cic. Lig. 4, 11:

narrationem veri similem,

id. de Or. 2, 19, 83; cf.

Cels. ap. Cuint. 2, 15, 32: simile veri,

Cic. Fam. 12, 5, 1:

quae similia veri sint,

Liv. 5, 21 Drak. N. cr.; v. verus, and cf. also in the foll.—In comparing persons with things:

hominem quojus rei Similem esse arbitrarer simulacrumque habere... Novarum aedium esse arbitror similem ego hominem,

Plaut. Most. 1, 2, 6 sq.:

amator simil'est oppidi hostilis,

id. Truc. 1, 2, 68:

meretricem esse similem sentis condecet,

id. ib. 2, 1, 16: tu pueri pausilli simili'es, Nov. ap. Non. 224, 28:

equi te Esse feri similem dico,

Hor. S. 1, 5, 57.— Comp.: hominem hominis similiorem numquam vid: ego alterum, Neque aqua aquae, neque lac [p. 1701] test lactis usquam similius, Plaut. Men. 5, 9, 29 sq. Brix ad loc.:

Rhodii Atticorum similiores,

Cic. Brut. 13, 52.— Sup.:

hic noster quaestus aucupii simillimu'st,

Plaut. As. 1, 3, 63; id. Bacch. 4, 8, 72:

meretrix fortunati oppidi,

id. Cist. 1, 1, 82:

tener et lactens puerique simillimus aevo,

Ov. M. 15, 201:

simillima societas hereditatis,

Cic. Rosc. Com. 18, 55:

quid esset simillimum veri,

id. Tusc. 5, 4, 11.—

With dat. (of both persons and things; freq., and in post-Aug. writers almost always; not in Plaut. or Ter. acc. to Ritschl, Opusc. 2, 570 sq.; 579 sq.; but contra, v. Ussing ad Plaut. Am. v. 595): simia quam similis nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.):

patri suo,

Cat. 61, 221; cf.:

similis quidem (genitos) alios avo et ex geminis quoque alterum patri, alterum matri, annoque post genitum majori similem fuisse ut geminum. Quasdam sibi similis semper parere, quasdam viro, quasdam nulli, quasdam feminam patri, marem sibi,

Plin. 7, 12, 10, § 51:

similis malo est,

Plaut. Poen. 3, 2, 36: Terentio non similem dices quempiam, Afran. ap. Suet. Vit. Ter. fin.:

filius patri similis,

Cic. Fin. 5, 5, 12 Madv. N. cr.:

sit suo similis patri,

Cat. 61, 217:

patri,

Ov. M. 6, 622:

parentibus ac majoribus suis,

Quint. 5, 10, 24:

par similisque ceteris,

Sall. C. 14, 4:

huic in hoc similis,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

similes Icilio,

Liv. 3, 65:

hinnuleo,

Hor. C. 1, 23, 1:

puro te similem vespero petit Rhode,

id. ib. 3, 19, 26:

multum similis metuenti,

id. S. 2, 5, 92:

fluctuanti,

Liv. 6, 13 Drak.:

flenti,

Ov. M. 3, 652:

cognoscenti,

id. ib. 2, 501:

roganti,

id. ib. 3, 240:

cogitantibus et dubitantibus,

Quint. 11, 2, 47:

ediscenti,

id. 11, 2, 46:

legenti,

id. 11, 2, 32 et saep.—Of things:

res similis nostris rebus,

Lucr. 5, 435:

quid simile habet epistula aut judicio aut contioni?

Cic. Fam. 9, 21, 1:

quid illi simile bello fuit?

Caes. B. G. 7, 77:

qui non Fescennino versu (i. e. versui) similem jaciebant,

Liv. 7, 2 Drak. N. cr.:

argumentum vero simile comoediae,

Quint. 2, 4, 2; cf.:

similia veris erant,

Liv. 10, 20, 5:

partim vera partim mixta eoque similia veris,

id. 29, 20, 1; 8, 20, 5:

cui vitio simile sit schema, ut, etc.,

Quint. 9, 3, 10:

primus (iambus) ad extremum similis sibi,

Hor. A. P. 254:

versus sibi,

Quint. 9, 4, 60:

oratio fuit precibus quam jurgio similis, similior,

Liv. 3, 40 Drak. N. cr.—Comp.:

flunt omnia castris quam urbi similiora,

Liv. 4, 31 fin.:

similius vero facit ipsos in amicitiam redisse,

id. 8, 26, 6; 10, 26, 13; Quint. 3, 8, 31.— Sup.:

puro simillimus amni,

Hor. Ep. 2, 2, 120:

media simillima veris sunt,

Liv. 26, 49:

simillimum id vero fecit,

id. 44, 30, 4.—

With gen. and dat. together:

tum similes matrum materno semine fiunt, Ut patribus patrio,

Lucr. 4, 1211:

neque lac lacti magis est simile quam ille ego similis est mei,

Plaut. Am. 2, 1, 54 Ussing ad loc.:

deos hominum quam homines deorum, hoc illi, illud huic,

Cic. N. D. 1, 32, 90:

itaque plectri similem linguam nostri solent dicere, chordarum dentis, naris cornibus iis, qui, etc.,

id. ib. 2, 59, 149; cf. under e.—

In a doubtful construction. On account of the form:

fugae similis profectio,

Caes. B. G. 5, 47; 6, 7; 7, 43 fin.; id. B. C. 3, 13 et saep.—Because of an unsettled reading:

similem Caesaris (or Caesari),

Suet. Caes. 52.—

With in and acc.:

in speciem Junonis,

App. M. 10, p. 253 fin. —

With inter:

homines inter se cum formā tum moribus similes,

Cic. Clu. 16, 46; so,

homines inter se (opp. differentes),

Quint. 12, 10, 22:

(catulos) Inter se similes,

Ov. M. 13, 835:

quae sunt inter se similia,

Cic. de Or. 3, 54, 206:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51.—In a twofold construction:

nihil est unum uni tam simile, tam par, quam omnes inter nosmetipsos sumus,

Cic. Leg. 1, 10, 29:

sunt inter se similia, sed non etiam prioribus,

Quint. 9, 3, 49.—

With atque ( ac), et, ut si, tamquam si:

si quid docere vis, aliquid ab isto simile in aestimatione atque a ceteris esse factum,

Cic. Verr. 2, 3, 83, § 193:

ut simili ratione atque ipse fecerit suas injurias persequantur,

Caes. B. G. 7, 38 fin.:

nec similem habeat vultum, et si ampullam perdidisset,

Cic. Fin. 4, 12, 31;

v. Madv. ad h. l.: similes sunt, ut si qui dicant, etc.,

id. Sen. 6, 17:

similes sunt di, tamquam si Poeni, etc.,

id. Div. 2, 64, 131.—

Absol.:

decet facta moresque hujus habere me similes,

Plaut. Am 1, 1, 114:

ex uno puteo similior numquam potis Aqua aeque sumi, quam haec est atque ista,

id. Mil. 2, 6, 68 Brix ad loc.:

ita formā simili pueri (gemini), ut, etc.,

id. Men. prol. 19:

meus est (puer), nimium quidem simili'st,

id. Truc. 2, 6, 26:

laudantur simili prole puerperae,

i. e. that look like their fathers, Hor. C. 4, 5, 23:

ecce similia omnia,

Ter. Phorm. 2, 1, 34:

par est avaritia, similis improbitas,

Cic. Rosc. Am. 40, 118;

but cf., in a more restricted sense: similia omnia magis quam paria,

Liv. 45, 43:

ad quam (amicitiam) se similis animus applicet,

Cic. Lael. 14, 48:

sicut erat in simili causā antea factum,

id. Rep. 2, 37, 63:

quod in simili culpā versabantur,

Caes. B. C. 3, 110:

simili ratione,

id. B. G. 7, 4; id. B. C. 3, 76 al.:

similem esse te volo quomodo filium, non quomodo imaginem,

Sen. Ep. 84, 8:

ecce aliud simile, dissimile,

Cic. Fin. 4, 27, 76:

si quis Aristotelem similem emit,

a likeness of Aristotle, Juv. 2, 6; cf.:

tabella, in quā tam similem videbis Issam, ut sit tam similis sibi nec ipsa,

Mart. 1, 109, 19 sq.; 7, 87, 4:

te similem,

your likeness, Stat. S. 3, 3, 201; 5, 1, 1.— Poet., adverb. (=similiter):

similis medios Juturna per hostīs Fertur,

Verg. A. 12, 477.— Comp.:

similiorem mulierem Magisque eandem non reor deos facere posse,

Plaut. Mil. 2, 6, 48:

nihil hoc simile est similius,

id. Am. 1, 1, 290. — Sup.:

simillimos dicito esse,

Plaut. Mil. 2, 2, 91.—Hence, subst.: sĭmĭle, is, n.

A comparison, likeness, parallel case, or example:

quo facilius res perspici possit hoc simile ponitur,

Cic. Fin. 3, 16, 54:

utuntur simili,

id. ib. 3, 14, 46:

nec improbum sit pro simili accipi, quod plus sit,

Quint. 7, 1, 61:

qui memoriam ab aliquo simili transferunt ad id, quod, etc.,

id. 11, 2, 30 et saep.:

ignavi et erepti et similia,

id. 1, 5, 69; 1, 6, 2; 2, 4, 26; 3, 5, 16 et saep.; cf.:

latitatio, metus, similia,

id. 7, 2, 46:

de philosophiā, de republicā, similibus,

id. 9, 4, 19; 11, 3, 153.—

Resemblance, simile et majus est et par et minus, Quint. 7, 8, 7.— Adv. in two forms, simulter (ante-class.) and similiter (class.).

sĭmulter, in like manner, similarly:

exossabo ego illum simulter itidem ut muraenam coquos,

Plaut. Ps. 1, 3, 148 (cited ap. Non. 170, 25: simulter pro similiter); v. Ritschl ad Plaut. 1. 1.—

sĭmĭlĭter, in like manner, similarly (syn. pariter).

Absol. (so most freq.):

ecquid adsimulo similiter?

Plaut. Men. 1, 2, 37:

similiter atque uno modo,

Cic. Brut. 66, 233:

illa quae similiter desinunt aut quae cadunt similiter,

id. de Or. 3, 54, 206; id. Tusc. 4, 11, 25:

si non similiter semper ingrediamur in argumentationem,

id. Inv. 1, 41, 76:

addunt etiam C. Marium... Similiter vos, cum, etc.,

id. Ac. 2, 5, 14:

quorum non similiter fides est nec justitia laudata,

id. Rep. 2, 36, 61 et saep.— Comp.: scurram multo similius imitatum, more perfectly or naturally, Phaedr. 5, 5, 34.— Sup.:

ut, etc.... simillime, etc.,

just so, Cic. Tusc. 2, 23, 54.—

With atque ( ac), et, ut si:

neque vero illum similiter, atque ipse eram, commotum esse vidi,

Cic. Phil. 1, 4, 9; id. Ac. 2, 23, 72; Quint. 3, 7, 26:

similiter facis, ac si me roges, cur, etc.,

Cic. N. D. 3, 3, 8:

similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc.,

id. Off. 1, 25, 87:

similiter facit ut si posse putet,

id. Tusc. 4, 18, 41:

similiter et si dicat, etc.,

id. Fin. 2, 7, 21; v. Madv. ad h. l.— Sup.:

hic excipit Pompeium, simillime atque ut illā lege Glaucippus excipitur,

Cic. Agr. 1, 4, 13.—

With dat.:

similiter his, etc.,

Plin. 11, 25, 30, § 86.

suspĭcor, ātus ( inf. suspicarier, Plaut. Ps. 1, 5, 149; id. Trin. 1, 2, 49), 1, v. dep. a. [1. suspicio, II.], to mistrust, suspect (class.).

With acc. (rare):

id est, quod suspicabar,

Plaut. Men. 5, 2, 24:

quid nunc suspicare aut invenis De illā?

Ter. Heaut. 4, 1, 44:

quid homines suspicentur, videtis,

Cic. Lael. 3, 12:

quod velim temere atque injuriose de illo suspicati sint homines,

id. Ep. ad Brut. 1, 13, 1:

nihil mali suspicans,

id. Clu. 9, 27:

res nefarias,

id. Mil. 23, 63:

summum nefas suspicatus de uxore,

Quint. 9, 2, 80.—Rarely with a personal object:

ancillas meas,

Plaut. As. 5, 2, 39:

puellam,

App. M. 10, p. 250, 18.—

With obj.-clause (so most usually):

suspitio est mihi, nunc vos suspicarier, Me idcirco haec promittere, etc.,

Plaut. Ps. 1, 5, 149:

omnes ilico Me suspicentur, credo, habere aurum domi,

id. Aul. 1, 2, 32:

debere se suspicari, simulatā Caesarem amicitiā, etc.,

Caes. B. G. 1, 44:

id consilium cum fugae causā initum suspicaretur,

Hirt. B. G. 8, 16:

venturos, Qui, etc.,

Ov. H. 10, 83.—

Absol.:

fuge suspicari (sc. me),

Hor. C. 2, 4, 22.—

Transf., in gen., to suspect, apprehend, surmise, suppose, believe, conjecture (class.; cf.: opinor, reor).

With acc.:

di inmortales, spem insperatam date mihi, quam suspicor,

Plaut. Men. 5, 9, 22 Brix:

si quidem hic lenonis ejus't vidulus, quem suspicor,

id. Rud. 4, 4, 47:

nisi me animus fallit, hic profecto'st anulus, quem ego suspicor,

Ter. Heaut. 4, 1, 1:

qui, quae vix conjectura, qualia sint, possumus suspicari, sic affirmat, ut, etc.,

Cic. Rep. 1, 10, 15:

figuram divinam,

id. N. D. 1, 11, 28:

quiddam de L. Crasso,

id. de Or. 3, 4, 15; cf.:

aliquid de M. Popilii ingenio,

id. Brut. 14, 56.—

With rel.-clause:

quare, quā sint illae dignitate, potes ex his suspicari,

Cic. Inv. 2, 1, 2:

ne suspicari quidem, quanta sit admirabilitas caelestium rerum,

id. N. D. 2, 36, 90.—

With objectclause:

navalis hostis ante adesse potest, quam quisquam venturum esse suspicari queat,

Cic. Rep. 2, 3, 6:

quas (magnitudines stellarum) esse numquam suspicati sumus,

id. ib. 6, 16, 16:

placiturum tibi esse librum meum suspicabar,

id. Q. Fr. 2, 9, 1:

valde suspicor fore, ut infringatur hominum improbitas,

id. Fam. 1, 6, 1:

suspicor ingenuas erubuisse genas,

Ov. H. 19 (20), 6:

ex loco tumuli suspicari, non esse monumentum,

Quint. 7, 3, 34.— Absol.:

ut suspicor,

Plaut. Men. 5, 9, 22 Ritschl.

► Act. collat. form suspĭco, āre:

ne suspices,

Plaut. Cas. 2, 6, 42.

ullus, a, um; gen. ullīus; dat. ulli ( gen. sing. ulli, Plaut. Truc. 2, 2, 38), adj. dim. [for unulus, dim. of unus], any, any one (usu. in neg. sentences; corresp. with aliquis in affirmations).

In negative declarations (so most usually):

neque praeter te in Alide ullus servus istoc nomine est,

Plaut. Capt. 3, 4, 58:

nec vobis auctor ullus est nec vosmet estis ulli,

id. Curc. 4, 2, 12:

nec ulla deformior species est civitatis quam illa, etc.,

Cic. Rep. 1, 34, 51:

nulium, inquam, horum (signorum) reliquit, neque aliud ullum tamen, praeter unum pervetus ligneum,

id. Verr. 2, 4, 3, § 7:

nullā aliā in civitate... ullum domicilium libertas habet,

id. Rep. 1, 31, 47:

Cluentii nummus nullus judici datus ullo vestigio reperietur,

id. Clu. 36, 102:

omnino nemo ullius rei fuit emptor, cui, etc.,

id. Phil. 2, 38, 97; cf.:

neminem quidem adeo infatuare potuit, ut ei nummum ullum crederet,

id. Fl. 20, 47:

non possum equidem dicere, me ullā in cogitatione, etc.,

id. Rep. 1, 22, 35:

neve ipse navem ullam praeter duos lembos haberet,

Liv. 34, 35, 5.—After sine:

ut plane sine ullo domino sint,

Cic. Rep. 1, 43, 67:

aditus sine ullā facultate navium,

id. Verr. 2, 5, 3, § 6:

sine ullo maleficio iter per provinciam facere,

Caes. B. G. 1, 7; Cic. Off. 2, 11, 40:

negant sapientem suscepturum ullam rei publicae partem,

id. Rep. 1, 6, 10:

communis lex naturae, quae vetat ullam rem esse cujusquam, nisi ejus, etc.,

id. ib. 1, 17, 27.—

Esp., haud ullus, non ullus, emphat. for nullus: di sciunt, culpam meam istanc non esse ullam,

Plaut. Merc. 3, 4, 41:

deinceps explicatur differentia rerum, quam si non ullam esse diceremus, etc.,

Cic. Fin. 3, 15, 50; id. Brut. 90, 112; cf.: non ullam rem aliam extimescens, quam, etc., Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2:

non ille honorem a pueritiā... non ullum existimationis bonae fructum umquam cogitarat,

Cic. Clu. 13, 39; id. Rosc. Am. 44, 128:

virus haud ullum magis noxium est,

Curt. 9, 1, 12.—

Subst., any one, anybody, etc. (rare but class.): Tr. Quasi non sit intus (erus)! Am. Neque pol est, neque ullus quidem huc venit, Plaut. Rud. 2, 3, 10: nec ulli [p. 1925] verbo male dicat, id. As. 4, 1, 55:

numquam ulli supplicabo,

id. Rud. 5, 2, 49:

negat se more et exemplo populi Romani posse iter ulli per provinciam dare,

Caes. B. G. 1, 8:

nec prohibente ullo,

Liv. 5, 40, 4:

ne quam societatem cum ullo Cretensium aut quodam alio institueret,

id. 34, 35, 9:

reor non ullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

Cic. Tusc. 1, 39, 94:

nec ullis aut gloria major aut augustior honor,

Tac. Or. 12.—

In questions implying a negation (rare but class.):

est ergo ulla res tanti, aut commodum ullum tam expetendum, ut viri boni nomen amittas?

Cic. Off. 3, 20, 82:

an deus est ullus suavis Suaviatio?

Plaut. Bacch. 1, 2, 12:

cui nescio an ulla pars operis hujus sit magis elaborata,

Quint. 9, 4, 1.—

In hypothetical clauses:

hunc si ullus deus amaret,

Plaut. Bacch. 4, 7, 20:

si ullo pacto ille huc conciliari potest,

id. Capt. 1, 2, 28; cf.:

si posset ullo modo impetrari ut abiret,

id. Mil. 4, 5, 8:

si ullo modo est ut possit,

Ter. Hec. 4, 4, 102:

atqui si tempus est ullum jure hominis necandi, quae multa sunt, etc.,

Cic. Mil. 4, 9:

si ulla mea apud te commendatio valuit,

id. Fam. 13, 40:

filio meo, si erit ulla res publica, satis, etc.,

id. ib. 2, 16, 5:

si ullam partem libertatis tenebo,

id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

si vero non ulla tibi facta est injuria, sine scelere eum accusare non potes,

id. Div. in Caecil. 18, 60.—

In affirmative clauses (very rare;

perh. not in Cic.): ita fustibus sum mollior miser magis, quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8; cf. id. Rud. 3, 4, 49:

ultra quam ullus spiritus durare possit,

Quint. 8, 2, 17:

dum amnes ulli rumpuntur fontibus,

Verg. G. 3, 428:

nam scelus intra se tacitum qui cogitat ullum, Facti crimen habet,

Juv. 13, 209.

ut-pŏtĕ, adv., as namely, namely, as being, as, seeing that, inasmuch as, since (rare but class.; cf. quippe); introducing an explanation.

Usually with a pron. rel.:

satis nequam sum, utpote qui hodie inceperim amare,

Plaut. Rud. 2, 5, 5:

ea nos, utpote qui nihil contemnere soleamus, non pertimescebamus,

Cic. Att. 2, 24, 4 B. and K. (al. solemus): Lucius quidem frater [p. 1948] ejus, utpote qui peregre depugnarit, familiam ducit, id. Phil. 5, 11, 30:

similiorem mulierem Magisque eandem, utpote quae non sit eadem, non reor Deos facere posse,

Plaut. Mil. 2, 6, 49:

amo hercle, opinor, utpote quod pro certo sciam,

id. Bacch. 3, 4, 13:

utpote quae mi Speraret nec linguam esse nec auriculam,

Cat. 67, 44.—

With cum: nec retinuissem (legiones), si uno loco habuissem, utpote cum singulae quaedam cohortes seditionem fecerint, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 4:

incommoda valetudo, quā jam emerseram, utpote cum sine febri laborassem,

id. Att. 5, 8, 1.—

With participles:

inde Rubos fessi pervenimus, utpote longum Carpentes iter,

Hor. S. 1, 5, 94:

puerulo me, utpote non amplius novem annos nato,

Nep. Hann. 2, 3.—

In adjectival phrases:

quin id erat curae, quo pacto cuncta tenerem, Utpote res tenues, tenui sermone peractas,

Hor. S. 2, 4, 9:

quod sunt quos genus hoc minime juvat, utpote plures Culpari dignos,

id. ib. 1, 4, 24:

quo sane populus numerabilis, utpote parvus Et frugi castusque verecundusque coibat,

id. A. P. 206.

[V]

COMPUTO (-ARE -PUTAVI -PUTATUM)

CONPUTO (-ARE -PUTAVI -PUTATUM)

SUPPUTO (-ARE -AVI -ATUM)

SUBPUTO (-ARE -AVI -ATUM)

AESTIMO (-ARE -AVI -ATUM)

AESTUMO (-ARE -AVI -ATUM)

EXISTIMO (-ARE -AVI -ATUM)

EXISTUMO (-ARE -AVI -ATUM)

RATIOCINOR (-ARI -ATUS SUM)

CALCULO (-ARE -AVI -ATUM)

DUCO (-ERE DUXI DUCTUM)

SUBDUCO (-ERE -DUXI -DUCTUM)

REOR (-ERI RATUS SUM)

DEPUTO (-ARE -AVI -ATUM)

REPUTO (-ARE -AVI -ATUM)