preces+t

prex, prĕcis (nom. and gen. sing. not in use; dat. and acc. sing. only ante-class.; most freq. in plur.), f. [precor], a prayer, request, entreaty (class.).

In gen.:

nunc te oro per precem,

Plaut. Capt. 2, 1, 47:

nihil est preci loci relictum,

Ter. And. 3, 4, 22:

prece te oro,

Hor. S. 2, 6, 13:

multā prece prosequi aliquem,

id. C. 4, 5, 33:

cum magnā prece ad aliquem scribere,

Cic. Att. 11, 15, 2:

prece et obsecratione humili ac supplici uti,

id. Inv. 1, 16, 22:

nec prece, nec pretio, nec gratiā, nec simultate a rectā viā deduci,

Auct. Her. 3, 3, 4:

omnibus precibus te oro et obtestor, ut, etc.,

Cic. Att. 9, 11, A, §

3: omnibus precibus petere, ut, etc.,

Caes. B. G. 5, 6; Liv. 28, 2:

fatigare aliquem precibus,

id. 1, 11:

precibus flecti,

Verg. A. 2, 689:

moveri,

Ov. H. 7, 3:

vinci,

id. M. 9, 401:

adduci,

Caes. B. G. 1, 16:

ad miseras preces Decurrere,

Hor. C. 3, 29, 59. —

In partic.

A prayer to a deity:

in prece totus eram,

Ov. F. 6, 251:

eorum preces et vota exaudiens,

Cic. Planc. 41, 97:

vota et preces repudiare,

id. Clu. 70, 201:

tribuunt ei successus petitionum a potestatibus, et a diis etiam precum,

Plin. 29, 4, 19, § 66.—

A good wish, friendly greeting:

tuis Kalendis damus alternas accipimusque preces,

exchange good wishes, Ov. F. 1, 176.—

A curse, imprecation:

omnibus precibus detestatus Ambiorigem,

Caes. B. G. 6, 30:

misit Thyesteas preces,

Hor. Epod. 5, 86:

hostili caput prece detestari,

Ov. M. 15, 505.—

An intercession ( poet.):

jam prece Pollucis, jam Castoris imploratā,

Cat. 68, 65.

* * *

audĭo, īvi or ii, itum, 4, v. a. ( imperf. audibat, Ov F. 3, 507: audibant. Cat. 84, 8; fut. audibo, Enn. ap. Non. p. 506, 1:

audibis,

id. ib.; Plaut. Capt. 3, 4, 86; id. Poen. 1, 2, 97; Caecil. ap. Gell. 7, 17 fin.; id. ap. Non. l. l.; cf. Struve, p. 137 sq.: audin = audisne, as ain = aisne; inf. perf. audīsse better than audivisse, acc. to Quint. 1, 6, 17) (cf. the Lacon. aus = hous; auris; Lith. ausis; Goth. auso; Germ. Ohr, and Engl ears [p. 202] the Fr. ouïr, and Lat. ausculto; Curtius also compares the Gr. aïô, to hear, perceive, and the Sanscr. av, to notice, to favor; v. ausculto, 1. aveo init., and cf. Varr. L. L. 6, § 83 Müll.], to hear, to perceive or understand by hearing, to learn (audio pr. differs from ausculto as the Gr. akouô from akroaomai, the Germ. hören from horchen, and the Engl. to hear from to listen, the former of these words denoting an involuntary, the latter a voluntary act; other syn.: exaudio, sentio, cognosco, oboedio, dicor).

A.. In gen.

Aliquid:

auribus si parum audies terito cum vino brassicam, etc.,

Cato, R. R. 157 fin.:

ubi molarum strepitum audibis maximum, Enn. ap. Non. l. l. (Com. v. 7 Vahl. p. 153): verba,

Plaut. Poen. 1, 2, 97; Vulg. Gen. 24, 30:

quae vera audivi, taceo,

Ter. Eun. 1, 2, 23:

Mane, non dum audīsti, Demea, Quod est gravissumum,

id. Ad. 3, 4, 21:

vocem,

id. Hec. 4, 1, 2:

vera an falsa,

id. And. 5, 4, 19:

mixtos vagitibus aegris Ploratus,

Lucr. 2, 579:

voces,

Verg. A. 4, 439; Hor. C. 3, 7, 22; Vulg. Gen. 3, 8; ib. Matt. 2, 18:

strepitus,

Verg. A. 9, 394:

sonitum,

Hor. C. 2, 1, 31:

haec,

id. ib. 3, 27, 51:

aquas,

Ov. Am. 3, 11, 30:

gemitus,

id. M. 7, 839; Vulg. Exod. 2, 24: ait se omnia audivisse, Titinn. ap. Macr. S. 2, 12:

ut quod te audīsse dicis numquam audieris,

Cic. de Or. 2, 70, 285:

Nihil enim habeo praeter auditum,

id. Off. 1, 10, 33:

quod quisque eorum de quāque re audierit,

Caes. B. G. 4, 5:

Hac auditā pugnā maxima pars sese Crasso dedidit,

id. ib. 3, 27:

Auditis hostium copiis respicerent suum ipsi exercitum,

Liv. 42, 52, 10:

quod cum audīsset Abram,

Vulg. Gen. 14, 14:

auditis sermonibus,

ib. 4 Reg. 22, 19; ib. Heb. 4, 3: clangorem tubae, ib:

Isa. 18, 3: symphoniam,

ib. Luc. 15, 25:

animal,

ib. Apoc. 6, 3; 6, 5 al. persaep.

Constr., the person from whom one hears or learns any thing, with ex (so most freq.), ab, de, acc. and part., acc. and inf., cum or dum.

With ex:

verbum ex aliquo,

Ter. Heaut. 5, 4, 8; so id. And. 2, 1, 2; 5, 4, 24; id. Eun. 1, 2, 34; id. Hec. 4, 1, 35; id. And. 3, 3, 2:

audivi ex majoribus natu hoc idem fuisse in P. Scipione Nasicā,

Cic. Off. 1, 30, 109:

hoc ex aliis,

id. Att. 5, 17:

ex obviis,

Liv. 28, 26; so Suet. Caes. 29; id. Dom. 12 al.. saepe audivi ex majoribus natu mirari solitum C. Fabricium etc., Cic. Sen. 13, 43; so Suet. Claud. 15.—

With ab:

a quibus cum audi/sset non multum superesse munitionis,

Nep. Them. 7, 2.—

With de:

equidem saepe hoc audivi de patre et de socero meo,

i. e. from his mouth, Cic. de Or. 3, 33, 133; so id. Off. 3, 19, 77; id. Brut. 26, 100.—

With acc. and part. pres. (cf. Zumpt, Gr. §

636): ut neque eum querentem quisquam audierit neque etc.,

Nep. Timol. 4, 1; so Suet. Calig. 22; Cat. 9, 6; 61, 125; 67, 41 al.—

With acc. and inf.:

mihi non credo, quom illaec autumare illum audio,

Plaut. Am. 1, 1, 260:

Audin (eum) lapidem quaeritare?

id. Capt. 3, 4, 70:

erilem filium ejus duxisse audio Uxorem,

Ter. Phorm. 1, 1, 5; 2, 1, 59:

saepe hoc majores natu dicere audivi,

Cic. Mur. 28:

Gellius audierat patruom objurgare solere,

Cat. 74, 1; Verg. A. 1, 20; 4, 562:

audiet cives acuisse ferrum, Audiet pugnas juventus,

Hor. C. 1, 2, 21 sq.:

audire videor pios Errare per lucos,

id. ib. 3, 4, 5. —Hence also pass. with nom. and inf. (cf. Zumpt, Gr. §

607): Bibulus nondum audiebatur esse in Syriā,

was said, Cic. Att. 5, 18; so Caes. B. G. 7, 79.—

With cum or dum (cf. Zumpt, Gr. §

749): id quidem saepe ex eo audivi, cum diceret sibi certum esse,

Cic. de Or. 2, 33, 144:

quis umquam audivit, cum ego de me nisi coactus ac necessario dicerem?

id. Dom. 35; so id. Brut. 56; id. Fin. 5, 19, 54; id. de Or. 1, 28, 129; 1, 2, 99; Plin. Ep. 7, 24, 5:

auditus est certe, dum ex eo quaerit,

Suet. Dom. 4. —Diff. from the preced. constr. with de is audire de aliquo (aliquid); more freq. in pass. sense, to hear any thing concerning any one:

de psaltriā hac audivit,

Ter. Ad. 3, 4, 5:

illos etiam convenire aveo, de quibus audivi et legi,

Cic. Sen. 23, 83; so id. Att. 7, 20; id. Ac. 2, 2, 4; cf.:

aliquid in aliquem,

to hear something against, something bad of any one, id. de Or. 2, 70, 285 al. —

In conversation.

Audi, as a call to gain attention, hear, attend, give ear, listen, = hoc age:

audi cetera,

Plaut. Trin. 2, 4, 127:

audi heus tu,

id. ib. 4, 3, 52:

Dorio, audi, obsecro,

Ter. Phorm. 3, 2, 1: Hoc audi, id. And. 3, 4, 11;

4, 1, 36: Quin tu audi,

Plaut. Bacch. 2, 3, 42:

quin tu hoc audi,

Ter. And. 2, 2, 9.—

Audis or audin = audisne? do you hear? atque audin? Plaut. Trin. 3, 3, 70:

Equidem deciens dixi: Et domi [nunc] sum ego, inquam, ecquid audis?

id. Am. 2, 1, 27; id. Trin. 3, 2, 91:

Heus, audin quid ait? Quin fugis?

id. Capt. 3, 4, 60:

cura adversandum atque audin? quadrupedem constringito,

Ter. And. 5, 2, 24; 1, 5, 64:

Audin tu? Hic furti se adligat,

id. Eun. 4, 7, 39:

Audin quid dicam?

id. Hec. 1, 2, 3.—

Audito, with a clause for its subject, as abl. absol. in the histt., upon the receipt of the news that, at the tidings that: audito, Q. Marcium in Ciliciam tendere, when news came that Q. Marcius etc., Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 1130 P.:

audito Machanidam famā adventūs sui territum refugisse Lacedaemonem,

Liv. 28, 7:

audito venisse missu Agrippinae nuntium Agerinum,

Tac. A. 14, 7.—

Esp.,

1.. In a pregnant signif., to listen to a person or thing, to give ear to, hearken to, attend:

etsi a vobis sic audior, ut numquam benignius neque attentius quemquam auditum putem,

Cic. Clu. 23, 63; so id. de Or. 1, 61, 259:

sed non eis animis audiebantur, qui doceri possent,

Liv. 42, 48; 1, 32; 5, 6:

ut legationes audiret cubans,

Suet. Vesp. 24; id. Caes. 32; id. Ner. 22; 23; Vulg. Job. 11, 2; ib. Psa. 33, 12; ib. Matt. 10, 14; ib. Heb. 3, 7 al.—

Aliquem, of pupils, to hear a teacher, i. e. to receive instruction from, to study under:

te, Marce fili, annum jam audientem Cratippum,

Cic. Off. 1, 1, 1:

Jam Polemonem audiverant adsidue Zeno et Arcesilas,

id. Ac. 1, 9, 34; so id. N. D. 1, 14, 37; 3, 1, 2; id. Fat. 2, 4:

Diogenes venientem eum, ut se extra ordinem audiret, non admiserat,

Suet. Tib. 32; id. Gram. 10, 20 al.— Absol.: possumne aliquid audire? (i. e. will you communicate something to me?) tu vero, inquam, vel audire vel dicere, Cic. Fat. 2, 3:

ponere aliquid, ad quod audiam, volo,

id. ib. 2, 4.—

De aliquā re or aliquid, aliquem, of judges, to listen or hearken to, to examine:

nemo illorum judicum clarissimis viris accusantibus audiendum sibi de ambitu putavit,

Cic. Fl. 39, 98:

de capite,

Sen. Ben. 2, 12 al. — Trop.:

de pace,

Liv. 27, 30:

dolos,

Verg. A. 6, 567:

nequissimum servum,

Suet. Dom. 11; so id. Aug. 93; id. Tib. 73; id. Claud. 15; id. Dom. 14; 16; Dig. 11, 3, 14 fin.; 28, 6, 10; 39, 2, 18 et saep.—

Of prayer or entreaty, to hear, listen to, lend an ear to, regard, grant:

in quo di immortales meas preces audiverunt,

Cic. Pis. 19:

Curio ubi... neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit,

Caes. B. C. 2, 42:

velut si sensisset auditas preces,

Liv. 1, 12:

audivit orationem eorum,

Vulg. Psa. 105, 44:

audisti verba oris mei,

ib. ib. 137, 1:

Audiat aversā non meus aure deus,

Tib. 3, 3, 28:

audiit et caeli Genitor de parte serenā Intonuit laevum,

Verg. A. 9, 630:

minus audientem carmina Vestam,

Hor. C. 1, 2, 27; 4, 13, 1:

audivit Dominus,

Vulg. Psa. 29, 11 al. —Also aliquem, to hear one, to grant his desire or prayer:

puellas ter vocata audis,

Hor. C. 3, 22, 3; so id. C. S. 34; 35:

Ferreus orantem nequiquam, janitor, audis,

Ov. Am. 1, 6, 27; id. M. 8, 598 al.:

Audi nos, domine,

Vulg. Gen. 23, 6; 23, 8:

semper me audis,

ib. Joan. 11, 42.—

Aliquem, aliquid, or absol. audio, to hear a person or thing with approbation, to assent to, agree with, approve, grant, allow:

nec Homerum audio, qui Ganymeden ab dis raptum ait, etc.,

Cic. Tusc. 1, 26, 65:

Socratem audio dicentem cibi condimentum esse famem, sed qui ad voluptatem omnia referens vivit ut Gallonius, non audio,

id. Fin. 2, 28, 90; id. de Or. 1, 15, 68; 3, 28, 83; id. Marcell. 8, 25: audio ( I grant it, well, that I agree to, that is granted):

nunc dicis aliquid, quod ad rem pertineat,

id. Rosc. Am. 18 fin.; id. Verr. 2, 2, 59; 2, 5, 27:

non audio,

that I do not grant, id. ib. 2, 3, 34.—

To hear, to listen to, to obey, heed; orig. and class. only with acc., but also with dat.—

With acc.:

tecum loquere, te adhibe in consilium, te audi, tibi obtempera,

Cic. Fam. 2, 7, 2; id. N. D. 1, 20, 55:

ne ego sapientiam istam, quamvis sit erudita, non audiam,

id. Phil. 13, 3, 6:

si me audiatis, priusquam dedantur, etc.,

Liv. 9, 9:

Non, si me satis audias, Speres etc.,

Hor. C.1, 13, 13; 4, 14, 50; id. Ep. 1, 1, 48:

patris aut matris imperium,

Vulg. Deut. 21, 18 al. — Poet. transf. to inanimate things:

neque audit currus habenas,

heeds, Verg. G. 1, 514; so Claud. Cons. Mall. Theod. 187 (cf. Hor. Ep. 1, 15, 13: equi frenato est auris in ore; and Pind. Pyth. 2, 21: harmata peisichalina):

nec minus incerta (sagitta) est, nec quae magis audiat arcum,

which better heeds the bow, Ov. M. 5, 382:

teque languenti manu Non audit arcus?

Sen. Herc. Oet. 980; so Stat. Th. 5, 412; Luc. 3, 594; 9, 931; Sil. 14, 392.—

With dat.: nam istis qui linguam avium intellegunt, magis audiendum censeo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (B. and K. isti):

sibi audire,

App. Mag. p. 326, 34; so, dicto audientem esse, to listen to one's word, to be obedient to one's word, to obey (not in Ter.):

dicto sum audiens,

I obey, Plaut. Pers. 3, 1, 71; id. Trin. 4, 3, 55; id. As. 3, 1, 40; id. Men. 2, 3, 89:

qui dicto audientes in tantā re non fuisset,

Cic. Deiot. 8, 23 ' sunt illi quidem dicto audientes, id. Verr. 1, 88:

quos dicto audientes jussi,

id. ib. 5, 104.—And, on account of the signif. to obey, with a second personal dat.: dicto audientem esse alicui, to obey one (freq. and class.); cf.

Stallb. ad Rudd. Gr. II. p. 124, n. 38: vilicus domino dicto audiens sit,

Cato, R. R. 142: si habes, qui te audiat;

si potest tibi dicto audiens esse quisquam,

Cic. Verr. 2, 1, 44; 2, 4. 12; 2, 5, 32; id. Phil. 7, 2:

dicto audiens fuit jussis absentium magistratuum,

Nep. Ages. 4, 2; id. Lys. 1, 2; id. Iphicr. 2, 1:

interim Servio Tullio jubere populum dicto audientem esse,

Liv. 1, 41; 4, 26; 29, 20;

41, 10 al.—Once pleon. with oboedio: ne plebs nobis dicto audiens atque oboediens sit,

Liv. 5, 3.—

To hear thus and thus, i. e. to be named or styled somehow (as in Gr. akouô; and in Engl. to hear, as Milton: Or hear'st thou rather pure ethereal stream, P. L. III. 7); and with bene or male (as in Gr. kalôs or kakôs akouein; cf. Milton: For which Britain hears ill abroad, Areop.; and Spenser: If old Aveugles sonnes so evil hear, F. Q. I. 5, 23), to be in good or bad repute, to be praised or blamed, to have a good or bad character:

benedictis si certāsset, audīsset bene (Bene audire est bene dici, laudari, Don.),

Ter. Phorm. prol. 20:

tu recte vivis, si curas esse quod audis,

Hor. Ep. 1, 16, 17:

rexque paterque Audisti coram,

id. ib. 1, 7, 38; so id. S. 2, 6, 20; Ter. Hec. 4, 2, 24; id. Phorm. 2, 3, 12; Cic. Att. 6, 1; id. Fin. 3, 17, 57; id. Leg. 1, 19; Nep. Dion, 7, 3:

Ille, qui jejunus a quibusdam et aridus habetur, non aliter ab ipsis inimicis male audire quam nimiis floribus et ingenii afluentia potuit,

Quint. 12, 10, 13 al. —In a play upon words: erat surdaster M. Crassus;

sed aliud molestius quod male audiebat,

Cic. Tusc. 5, 40, 116; so,

minus commode: quod illorum culpā se minus commode audire arbitrarentur,

id. Verr. 2, 3, 58.—

As it were to hear, to hear mentally, i. e. to understand, to supply, something (later subaudio): cum subtractum verbum aliquod satis ex ceteris intellegitur, ut, stupere gaudio Graecus. Simul enim auditur coepit, is understood, is to be supplied, Quint. 9, 3, 58; 8, 5, 12.—Hence, audĭens, entis, P. a. subst.

(Acc. to II. A.) A hearer, auditor ( = auditor, q. v., or qui audit, Cic. Brut. 80, 276)' ad animos audientium permovendos, Cic. Brut. 23, 89; 80, 279:

cum adsensu audientium egit,

Liv. 21, 10 al. —Hence, in eccl. Lat., a catechumen, Tert. Poen. 6.—

(Acc. to II. C.) With the gen.: tibi servio atque audiens sum imperii, a hearer of, i. e. obedient to, your command, Plaut. Truc. 1, 2, 25.

fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a. [root FUD; Gr. CHU, cheW-, in cheô, cheusô;

Lat. futis, futtilis, ec-futio, re-futo, etc.,

Curt. Gr. Etym. p. 204 sq. ], to pour, pour out, shed.

Lit., of fluids.

In gen.:

(natura terram) sucum venis cogebat fundere apertis Consimilem lactis, etc.,

Lucr. 5, 812:

sanguinem e patera,

Cic. Div. 1, 23, 46:

novum liquorem (i. e. vinum) de patera,

Hor. C. 1, 31, 3:

vina paterā in aras,

Ov. M. 9, 160; cf.:

vinum inter cornua,

id. ib. 7, 594:

vinum super aequora,

id. ib. 11, 247:

duo rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi,

Verg. A. 5, 78:

laticem urnis,

Ov. M. 3, 172:

lacrimas,

Verg. A. 3, 348: cf. Ov. M. [p. 793] 5, 540:

fundit Anigros aquas,

pours out, id. ib. 15, 282:

parumne fusum est Latini sanguinis?

shed, spilt, Hor. Epod. 7, 4:

sanguine ob rem publicam fuso,

Sall. H. Fr. 2, 96, 2 Dietsch:

sanguinem de regno (i. e. propter regnum),

Curt. 10, 5.—Mid.:

memorandum, in septem lacus eum (Strymonem) fundi,

discharges itself, Plin. 4, 10, 17, § 38:

ingentibus procellis fusus imber,

pouring, Liv. 6, 8, 7; 6, 32, 6; cf.:

sanguis in corporibus fusus,

Cic. de Or. 2, 77, 310.—

In partic.

Of metals, to make by melting, to melt, cast, found:

exolevit fundendi aeris pretiosi ratio,

Plin. 34, 2, 3, § 5; cf. id. 34, 7, 18, § 46:

caldarium (aes) funditur tantum, malleis fragile,

id. 34, 8, 20, § 94:

aere fuso,

id. 34, 11, 24, § 107:

vitrum,

id. 34, 14, 42, § 148:

glandes, Auct. B. Afr. 20, 3: Theodorus ipse se ex aere fudit,

Plin. 34, 8, 19, § 83:

ne statuam quidem inchoari, cum ejus membra fundentur,

Quint. 2, 1, 12:

fusis omnibus membris (statuae),

id. 7 praef. §

2: olim quaerere amabam, Quid sculptum infabre, quid fusum durius esset,

Hor. S. 2, 3, 22.—

In medic. lang.: aliquem, to cause one to have fluid stools, to relax the bowels (opp. comprimere): si compresserit aliquem morbus aut fuderit, Cels. praef. med.; cf. under P. a.—

Transf.

To wet, moisten, bathe with a liquid ( poet. and very rare):

(ossa) niveo fundere lacte,

Tib. 3, 2, 20:

multo tempora funde mero,

id. 1, 7, 50.—

Of things non-fluid.

In gen., to pour forth in abundance, to scatter, cast, hurl; to spread, extend, diffuse:

desectam cum stramento segetem corbibus fudere in Tiberim,

Liv. 2, 5, 3:

picem reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant,

Caes. B. G. 7, 24, 4:

tela,

Val. Fl. 3, 243:

sagittam,

Sil. 7, 647:

(solis) radios per opaca domorum,

Lucr. 2, 115:

quas (maculas) incuria fudit,

has scattered, Hor. A. P. 352:

fundunt se carcere laeti Thraces equi,

pour themselves forth, rush out, Val. Fl. 1, 611:

se cuncta manus ratibus,

id. 2, 662:

littera fundens se in charta,

Plin. 13, 12, 25, § 81:

luna se fundebat per fenestras,

Verg. A. 3, 152.—Mid.:

ne (vitis) in omnes partes nimia fundatur,

spread out, Cic. de Sen. 15, 52:

homines fusi per agros ac dispersi,

Cic. Sest. 42, 91.—

In partic.

With the accessory notion of production, to bring forth, bear or produce (in abundance):

crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,

Lucr. 1, 351; cf.:

terra feta frugibus et vario leguminum genere, quae cum maxima largitate fundit,

Cic. N. D. 2, 62, 156:

flores aut fruges aut bacas,

id. Tusc. 5, 13, 37:

frugem,

id. de Sen. 15, 51:

plus materiae (vites),

Plin. 17, 22, 35, § 192:

cum centesimo Leontini campi fundunt,

id. 18, 10, 21, § 95:

facile illa (piscium ova) aqua et sustinentur et fetum fundunt,

Cic. N. D. 2, 51, 129:

(terra) animal prope certo tempore fudit Omne,

Lucr. 5, 823; cf. ib. 917:

fudit equum magno tellus percussa tridenti,

Verg. G. 1, 13:

Africa asinorum silvestrium multitudinem fundit,

Plin. 8, 30, 46, § 108: quae te beluam ex utero, non hominem fudit, Cic. Pis. init.; Verg. A. 8, 139, v. Forbig. ad h. l.—

With the secondary notion of depth or downward direction, to throw or cast to the ground, to prostrate:

(victi hostes) et de jugis, quae ceperant, funduntur,

Liv. 9, 43, 20:

nec prius absistit, quam septem ingentia victor Corpora (cervorum) fundat humi,

Verg. A. 1, 193; cf. Ov. M. 13, 85; Sil. 4, 533:

aliquem arcu,

Val. Fl. 1, 446.—In middle force:

fundi in alga,

to lie down, Val. Fl. 1, 252.—Esp. freq. milit. t. t., overthrow, overcome, rout, vanquish an enemy:

hostes nefarios prostravit, fudit, occidit,

Cic. Phil. 14, 10, 27; cf.:

exercitus caesus fususque,

id. ib. 14, 1, 1:

aliquos caedere, fundere atque fugare,

Sall. J. 58, 3:

Gaetulos,

id. ib. 88, 3:

classes fusae fugataeque,

id. ib. 79, 4; cf.:

si vi fudisset cecidissetque hostes,

Liv. 35, 1, 8:

hostes de jugis,

id. 9, 43, 20:

Gallos de delubris vestris,

id. 6, 16, 2:

eas omnes copias a se uno proelio fusas ac superatas esse,

Caes. B. G. 1, 44, 8; cf.:

Massilienses crebris eruptionibus fusi,

id. B. C. 2, 22, 1:

Latini ad Veserim fusi et fugati,

Cic. Off. 3, 31, 112; Liv. 2, 6 fin.:

quatuor exercitus Carthaginiensium fudi, fugavi, Hispania expuli,

id. 28, 28, 9; cf. Drak. on 38, 53, 2;

less freq. in a reversed order: alios arma sumentes fugant funduntque,

Sall. J. 21, 2; Vell. 2, 46 fin.: omnibus hostium copiis fusis armisque exutis, Caes. B. G. 3, 6, 3:

magnas copias hostium fudit,

Cic. Mur. 9, 20:

Sabinos equitatu fudit,

id. Rep. 2, 20:

Armeniorum copias,

id. Arch. 9, 21:

maximas copias parva manu,

Sall. C. 7, 7.

Trop.

Ingen., to pour out or forth, to spread out, extend, display:

imago de corpore fusa,

Lucr. 4, 53:

animam moribundo corpore fudit,

id. 3, 1033; cf. id. 3, 700:

concidit ac multo vitam cum sanguine fudit,

Verg. A. 2, 532:

circuli (appellantur), quod mixta farina et caseo et aqua circuitum aequabiliter fundebant,

poured out, spread out, Varr. L. L. 5, § 106:

quem secutus Cicero hanc famam latius fudit,

Quint. 11, 2, 14; cf. id. 10, 5, 11:

cum vero causa ea inciderit, in qua vis eloquentiae possit expromi: tum se latius fundet orator,

will display himself, Cic. Or. 36, 125:

superstitio, fusa per gentes,

id. Div. 2, 72 init.; cf. Quint. 11, 3, 84:

neque se tanta in eo (Cicerone) fudisset ubertas,

id. 12, 2, 23:

fundet opes, Latiumque beabit divite lingua,

riches of expression, Hor. Ep. 2, 2, 121. —Mid.:

quamquam negant, nec virtutes nec vitia crescere: tamen utrumque eorum fundi quodammodo et quasi dilatari putant,

to be diffused, Cic. Fin. 3, 15, 48; cf.:

modo virtus latius funditur,

Sen. Ep. 74, 27; and:

semper ex eo, quod maximas partes continet latissimeque funditur, tota res appellatur,

id. 5, 30, 92:

saepe in amplificanda re funditur numerose et volubiliter oratio,

id. Or. 62, 210.—

In partic., of speech, to pour forth, utter:

per quam (arteriam) vox principium a mente ducens percipitur et funditur,

Cic. N. D. 2, 59, 149; cf.:

e quibus elici vocem et fundi videmus,

id. Tusc. 2, 24, 56:

inanes sonos,

id. ib. 5, 26, 73 (for which:

inani voce sonare,

id. Fin. 2, 15, 48):

sonum,

id. Ac. 2, 23, 74:

verba poëtarum more (opp. ratione et arte distinguere),

id. Fin. 4, 4, 10:

versus hexametros aliosque variis modis atque numeris ex tempore,

id. de Or. 3, 50, 194; cf.:

grave plenumque carmen,

id. Tusc. 1, 26, 64:

tam bonos septenarios ad tibiam,

id. ib. 1, 44, 107:

physicorum oracula,

id. N. D. 1, 26, 66:

has ore loquelas,

Verg. A. 5, 842:

preces pectore ab imo,

id. ib. 6, 55; so,

preces,

id. ib. 5, 234; Hor. Epod. 17, 53:

mera mendacia,

Plaut. Ps. 4, 1, 33:

jam tu verba fundis hic, sapientia?

you waste, Ter. Ad. 5, 2, 7:

opprobria rustica,

Hor. Ep. 2, 1, 146:

iras inanes,

Val. Fl. 3, 697:

vehemens et liquidus puroque simillimus amni Fundet opes,

Hor. Ep. 2, 2, 121:

preces,

App. M. 11, p. 258, 4; Tac. A. 14, 30; Aug. in Psa. 25, 10 al.—Hence, fūsus, a, um, P. a., spread out, extended, broad, large, copious, diffuse.

Lit.:

(aër) tum fusus et extenuatus sublime fertur, tum autem concretus in nubes cogitur,

Cic. N. D. 2, 39, 101: fusior alvus, i. e. more relaxed (opp. astrictior), Cels. 1, 3 med.:

toga (opp. restricta),

wide, full, Suet. Aug. 73:

Gallorum fusa et candida corpora,

full, plump, Liv. 38, 21, 9:

campi in omnem partem,

extended, Verg. A. 6, 440; cf.:

non fusior ulli Terra fuit domino,

a broader, larger kingdom, Luc. 4, 670.—

Trop., copious, diffuse; flowing, free:

genus sermonis non liquidum, non fusum ac profluens,

Cic. de Or. 2, 38, 159; cf.:

constricta an latius fusa narratio,

Quint. 2, 13, 5:

materia abundantior atque ultra quam oporteat fusa,

id. 2, 4, 7:

ut illud, quod ad omnem honestatem pertinet, decorum, quam late fusum sit, appareat,

Cic. Off. 1, 28, 98; cf. Quint. 11, 1, 5:

(vox) in egressionibus fusa et securae claritatis (opp. contracta),

unrestrained, free, id. 11, 3, 64:

periodus,

id. 9, 4, 128:

fusiores liberioresque numeri,

id. 130:

lingua Graeca prolixior fusiorque quam nostra,

Gell. 2, 26, 7:

in locis ac descriptionibus fusi ac fluentes,

Quint. 9, 4, 138:

plenior Aeschines et magis fusus,

id. 10, 1, 77:

dulcis et candidus et fusus Herodotus (opp. densus et brevis et semper instans sibi Thucydides),

id. 10, 1, 73.— Sup. seems not to occur.— Adv.: fūse.

(Acc. to A.) Spread out, extended:

(manus) fusius paulo in diversum resolvitur,

Quint. 11, 3, 97.—

(Acc. to B.) Copiously, at length, diffusely:

quae fuse olim disputabantur ac libere, ea nunc articulatim distincteque dicuntur,

Cic. Leg. 1, 13, 36:

multa dicere fuse lateque,

id. Tusc. 4, 26, 57:

fuse lateque dicendi facultas,

id. Or. 32, 113:

fuse et copiose augere et ornate aliquid (opp. brevia et acuta),

id. Fin. 3, 7, 26.— Comp.:

haec cum uberius disputantur et fusius (opp. brevius angustiusque concluduntur),

Cic. N. D. 2, 7, 20:

fusius et ornatius rem exponere,

Quint. 4, 2, 128.— Sup. seems not to occur.

fundo, āvi, ātum, 1, v. a. [fundus], to lay the bottom, keel, foundation of a thing, to found (syn.: condo, exstruo, etc.).

Lit. (perh. only poet.):

haec carina satis probe fundata et bene statuta est,

i. e. is laid, Plaut. Mil. 3, 3, 44 (v. Ritschl ad h. l.);

dum mea puppis erat validā fundata carinā,

Ov. P. 4, 3, 5; id. H. 16, 111:

Erycino in vertice sedes fundatur Veneri Idaliae,

is founded, Verg. A. 5, 759: sedes saxo vetusto. id. ib. 8, 478:

arces,

id. ib. 4, 260.—

Transf., in gen., to fasten, secure, make firm:

dente tenaci Ancora fundabat naves,

Verg. A. 6, 4:

(genus humanum) Et majoribus et solidis magis ossibus intus Fundatum,

Lucr. 5, 928; 4, 828.—

Trop., to found, establish, fix, confirm (class., esp. in part. perf.; cf.:

firmo, stabilio): illud vero maxime nostrum fundavit imperium et populi Romani nomen auxit, quod, etc.,

Cic. Balb. 13, 31; cf.:

quantis laboribus fundatum imperium,

id. Cat. 4, 9, 19:

qui (rei publicae status) bonorum omnium conjunctione et auctoritate consulatus mei fixus et fundatus videbatur,

id. Att. 1, 16, 6:

accurate non modo fundata verum etiam exstructa disciplina,

id. Fin. 4, 1, 1; cf.:

fundati a doctore,

thoroughly instructed, Lact. 6, 21, 4:

res publica praeclare fundata,

Cic. Par. 1, 2, 10; cf.:

qui legibus urbem Fundavit,

Verg. A. 6, 810:

in eorum agro sedes fundare Bastarnis,

Liv. 40, 57, 5:

libertatem, salutem, securitatem,

Plin. Pan. 8, 1:

jus civile,

Dig. 1, 2, 2, § 39:

vacuos Penates prole,

Stat. S. 4, 7, 30; cf.:

thalamos Tritonide nympha,

i. e. to marry, Sil. 2, 65:

partis et fundatis amicitiis,

Q. Cic. Petit. Cons. 7, 25:

fundatae atque optime constitutae opes,

Cic. Rab. Post. 1, 1; cf.:

nitidis fundata pecunia villis,

well laid out, Hor. Ep. 1, 15, 46:

nihil veritate fundatum,

Cic. Fl. 11, 26; cf. Lucr. 5, 161.— Hence, fundātus, a, um, P. a., firm, fixed, grounded, durable (very rare).

Lit.:

quo fundatior erit ex arenato directura, etc.,

Vitr. 7, 3 med.:

si permanetis in fide fundati,

Vulg. Col. 1, 23.—

Trop.: deflevi subitas fundatissimae familiae ruinas, Auct. Or. pro Domo, 36, 96.

ad, prep. with acc. (from the fourth century after Christ written also at; Etrusc. suf. -a; Osc. az; Umbr. and Old Lat. ar, as [p. 27] in Eug. Tab., in S. C. de Bacch., as arveho for adveho; arfuerunt, arfuisse, for adfuerunt, etc.; arbiter for adbiter; so, ar me advenias, Plant. Truc. 2, 2, 17; cf. Prisc. 559 P.; Vel. Long. 2232 P.; Fabretti, Glos. Ital. col. 5) [cf. Sanscr. adhi; Goth. and Eng. at; Celt. pref. ar, as armor, i.e. ad mare; Rom. a].

As antith. to ab (as in to ex), in a progressive order of relation, ad denotes, first, the direction toward an object; then the reaching of or attaining to it; and finally, the being at or near it.

In space.

Direction toward, to, toward, and first,

Horizontally:

fugere ad puppim colles campique videntur,

the hills and fields appear to fly toward the ship, Lucr. 4, 390: meridie umbrae cadunt ad septentrionem, ortu vero ad occasum, to or toward the north and west, Plin. 2, 13, and so often of the geog. position of a place in reference to the points of compass, with the verbs jacere, vergere, spectare, etc.:

Asia jacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquiionem,

Varr. L. L. 5, § 31 Mull.;

and in Plin. very freq.: Creta ad austrum... ad septentrionem versa, 4, 20: ad Atticam vergente, 4, 21 al.—Also trop.: animus alius ad alia vitia propensior,

Cic. Tusc. 4, 37, 81.—

In a direction upwards (esp. in the poets, very freq.): manusque sursum ad caelum sustulit, Naev. ap. Non. 116, 30 (B. Pun. p. 13, ed. Vahl.): manus ad caeli templa tendebam lacrimans, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 ed. Vahl.); cf.:

duplices tendens ad sidera palmas,

Verg. A. 1, 93: molem ex profundo saxeam ad caelum vomit, Att. ap. Prisc. 1325 P.: clamor ad caelum volvendus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Mull. (Ann. v. 520 ed. Vahl.) (cf. with this: tollitur in caelum clamor, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, or Ann. v. 422):

ad caelumque ferat flammai fulgura rursum, of Aetna,

Lucr. 1, 725; cf. id. 2, 191; 2, 325: sidera sola micant;

ad quae sua bracchia tendens, etc.,

Ov. M. 7, 188:

altitudo pertingit ad caelum,

Vulg. Dan. 4, 17.—

Also in the direction downwards (for the usu. in):

tardiore semper ad terras omnium quae geruntur in caelo effectu cadente quam visu,

Plin. 2, 97, 99, § 216.

The point or goal at which any thing arrives.

Without reference to the space traversed in passing, to, toward (the most common use of this prep.): cum stupro redire ad suos popularis, Naev. ap. Fest. p. 317 Mull. (B. Pun. p. 14 ed. Vahl.):

ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur potius quam ad inferos pervenisse,

Cic. Lael. 3, 12: ad terras decidat aether, Lucan. 2, 58. —Hence,

With verbs which designate going, coming, moving, bearing, bringing near, adapting, taking, receiving, calling, exciting, admonishing, etc., when the verb is compounded with ad the prep. is not always repeated, but the constr. with the dat. or acc. employed; cf. Rudd. II. pp. 154, 175 n. (In the ante-class. per., and even in Cic., ad is generally repeated with most verbs, as, ad eos accedit, Cic. Sex. Rosc. 8:

ad Sullam adire,

id. ib. 25:

ad se adferre,

id. Verr. 4, 50:

reticulum ad naris sibi admovebat,

id. ib. 5, 27:

ad laborem adhortantur,

id. de Sen. 14:

T. Vectium ad se arcessit,

id. Verr. 5, 114; but the poets of the Aug. per., and the historians, esp. Tac., prefer the dative; also, when the compound verb contains merely the idea of approach, the constr. with ad and the acc. is employed; but when it designates increase, that with the dat. is more usual: accedit ad urbem, he approaches the city; but, accedit provinciae, it is added to the province.)—

Ad me, te, se, for domum meam, tuam, suam (in Plaut. and Ter. very freq.):

oratus sum venire ad te huc,

Plaut. Mil. 5, 1, 12: spectatores plaudite atque ite ad vos comissatum, id. Stich. fin.:

eamus ad me,

Ter. Eun. 3, 5, 64:

ancillas traduce huc ad vos,

id. Heaut. 4, 4, 22:

transeundumst tibi ad Menedemum,

id. 4, 4, 17: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

te oro, ut ad me Vibonem statim venias,

Cic. Att. 3, 3; 16, 10 al.—

Ad, with the name of a deity in the gen., is elliptical for ad templum or aedem (cf.:

Thespiadas, quae ad aedem Felicitatis sunt,

Cic. Verr. 4, 4; id. Phil. 2, 35:

in aedem Veneris,

Plaut. Poen. 1, 2, 120;

in aedem Concordiae,

Cic. Cat. 3, 9, 21;

2, 6, 12): ad Dianae,

to the temple of, Ter. Ad. 4, 2, 43:

ad Opis,

Cic. Att. 8, 1, 14:

ad Castoris,

id. Quint. 17:

ad Juturnae,

id. Clu. 101:

ad Vestae,

Hor. S. 1, 9, 35 al.: cf. Rudd. II. p. 41, n. 4, and p. 334.—

With verbs which denote a giving, sending, informing, submitting, etc., it is used for the simple dat. (Rudd. II. p. 175): litteras dare ad aliquem, to send or write one a letter; and: litteras dare alicui, to give a letter to one; hence Cic. never says, like Caesar and Sall., alicui scribere, which strictly means, to write for one (as a receipt, etc.), but always mittere, scribere, perscribere ad aliquem:

postea ad pistores dabo,

Plaut. As. 3, 3, 119:

praecipe quae ad patrem vis nuntiari,

id. Capt. 2, 2, 109:

in servitutem pauperem ad divitem dare,

Ter. Ph. 4, 3, 48:

nam ad me Publ. Valerius scripsit,

Cic. Fam. 14, 2 med.:

de meis rebus ad Lollium perscripsi,

id. ib. 5, 3:

velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,

id. Att. 4, 14; cf. id. ib. 4, 16:

ad primam (sc. epistulam) tibi hoc scribo,

in answer to your first, id. ib. 3, 15, 2:

ad Q. Fulvium Cons. Hirpini et Lucani dediderunt sese,

Liv. 27, 15, 1; cf. id. 28, 22, 5.—Hence the phrase: mittere or scribere librum ad aliquem, to dedicate a book to one (Greek, prosphônein):

has res ad te scriptas, Luci, misimus, Aeli,

Lucil. Sat. 1, ap. Auct. Her. 4, 12:

quae institueram, ad te mittam,

Cic. Q. Fr. 3, 5: ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem;

and soon after: mihi explices velim, maneasne in sententia, ut mittam ad eum quae scripsi,

Cic. Att. 13, 18; cf. ib. 16; Plin. 1, 19.—So in titles of books: M. Tullii Ciceronis ad Marcum Brutum Orator; M. T. Cic. ad Q. Fratrem Dialogi tres de Oratore, etc.—In the titles of odes and epigrams ad aliquem signifies to, addressed to. —

With names of towns after verbs of motion, ad is used in answer to the question Whither? instead of the simple acc.; but commonly with this difference, that ad denotes to the vicinity of, the neighborhood of:

miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum,

Cic. de Sen. 4, 10; id. Fam. 3, 81:

ad Veios,

Liv. 5, 19; 14, 18; cf. Caes. B. G. 1, 7; id. B. C. 3, 40 al.—Ad is regularly used when the proper name has an appellative in apposition to it:

ad Cirtam oppidum iter constituunt,

Sall. J. 81, 2; so Curt. 3, 1, 22; 4, 9, 9;

or when it is joined with usque,

Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87; id. Deiot, 7, 19.— (When an adjective is added, the simple acc. is used poet., as well as with ad:

magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,

Prop. 3, 21, 1; the simple acc., Ov. H. 2, 83: doctas jam nunc eat, inquit, Athenas).—

With verbs which imply a hostile movement toward, or protection in respect to any thing, against = adversus:

nonne ad senem aliquam fabricam fingit?

Ter. Heaut. 3, 2, 34:

Lernaeas pugnet ad hydras,

Prop. 3, 19, 9: neque quo pacto fallam, nec quem dolum ad eum aut machinam commoliar, old poet in Cic. N. D. 3, 29, 73:

Belgarum copias ad se venire vidit,

Caes. B. G. 2, 5; 7, 70:

ipse ad hostem vehitur,

Nep. Dat. 4, 5; id. Dion. 5, 4: Romulus ad regem impetus facit (a phrase in which in is commonly found), Liv. 1, 5, 7, and 44, 3, 10:

aliquem ad hostem ducere,

Tac. A. 2, 52:

clipeos ad tela protecti obiciunt,

Verg. A. 2, 443:

munio me ad haec tempora,

Cic. Fam. 9, 18:

ad hos omnes casus provisa erant praesidia,

Caes. B. G. 7, 65; 7, 41;

so with nouns: medicamentum ad aquam intercutem,

Cic. Off. 3, 24:

remedium ad tertianam,

Petr. Sat. 18:

munimen ad imbris,

Verg. G. 2, 352:

farina cum melle ad tussim siccam efficasissima est,

Plin. 20, 22, 89, § 243:

ad muliebre ingenium efficaces preces,

Liv. 1, 9; 1, 19 (in these two passages ad may have the force of apud, Hand).—

The repetition of ad to denote the direction to a place and to a person present in it is rare:

nunc tu abi ad forum ad herum,

Plaut. As. 2, 2, 100; cf.:

vocatis classico ad concilium militibus ad tribunos,

Liv. 5 47.—(The distinction between ad and in is given by Diom. 409 P., thus: in forum ire est in ipsum forum intrare; ad forum autem ire, in locum foro proximum; ut in tribunal et ad tribunal venire non unum est; quia ad tribunal venit litigator, in tribunal vero praetor aut judex; cf. also Sen. Ep. 73, 14, deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines venit.)—

The terminus, with ref. to the space traversed, to, even to, with or without usque, Quint. 10, 7, 16: ingurgitavit usque ad imum gutturem, Naev. ap. Non. 207, 20 (Rib. Com. Rel. p. 30): dictator pervehitur usque ad oppidum, Naev. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Mull. (B. Pun. p. 16 ed. Vahl.):

via pejor ad usque Baii moenia,

Hor. S. 1, 5, 96; 1, 1, 97:

rigidum permanat frigus ad ossa,

Lucr. 1, 355; 1, 969:

cum sudor ad imos Manaret talos,

Hor. S. 1, 9, 10:

ut quantum posset, agmen ad mare extenderet,

Curt. 3, 9, 10:

laeva pars ad pectus est nuda,

id. 6, 5, 27 al. —Hence the Plinian expression, petere aliquid (usque) ad aliquem, to seek something everywhere, even with one:

ut ad Aethiopas usque peteretur,

Plin. 36, 6, 9, § 51 (where Jan now reads ab Aethiopia); so,

vestis ad Seras peti,

id. 12, 1, 1.— Trop.:

si quid poscam, usque ad ravim poscam,

Plaut. Aul. 2, 5, 10:

deverberasse usque ad necem,

Ter. Phorm. 2, 2, 13;

without usque: hic ad incitas redactus,

Plaut. Trin. 2, 4, 136; 4, 2, 52; id. Poen. 4, 2, 85; illud ad incitas cum redit atque internecionem, Lucil. ap. Non. 123, 20:

virgis ad necem caedi,

Cic. Verr. 2, 3, 29, § 70; so Hor. S. 1, 2, 42; Liv. 24, 38, 9; Tac. A. 11, 37; Suet. Ner. 26; id. Dom. 8 al.

Nearness or proximity in gen. = apud, near to, by, at, close by (in anteclass. per. very freq.; not rare later, esp. in the historians): pendent peniculamenta unum ad quemque pedum, trains are suspended at each foot, Enn. ap. Non. 149, 33 (Ann. v. 363 ed. Vahl.):

ut in servitute hic ad suum maneat patrem,

Plaut. Capt. prol. 49; cf. id. ib. 2, 3, 98;

3, 5, 41: sol quasi flagitator astat usque ad ostium,

stands like a creditor continually at the door, id. Most. 3, 2, 81 (cf. with same force, Att. ap. Non. 522, 25;

apud ipsum astas): ad foris adsistere,

Cic. Verr. 1, 66; id. Arch. 24:

astiterunt ad januam,

Vulg. Act. 10, 17:

non adest ad exercitum,

Plaut. Am. 1, 3, 6; cf. ib. prol. 133:

aderant ad spectaculum istud,

Vulg. Luc. 23, 48: has (testas) e fenestris in caput Deiciunt, qui prope ad ostium adspiraverunt, Lucil. ap. Non. 288, 31:

et nec opinanti Mors ad caput adstitit,

Lucr. 3, 959:

quod Romanis ad manum domi supplementum esset,

at hand, Liv. 9, 19, 6:

haec arma habere ad manum,

Quint. 12, 5, 1:

dominum esse ad villam,

Cic. Sull. 20; so id. Verr. 2, 21:

errantem ad flumina,

Verg. E. 6, 64; Tib. 1, 10, 38; Plin. 7, 2, § 12; Vitr. 7, 14; 7, 12; and ellipt. (cf. supra, 2. g):

pecunia utinam ad Opis maneret!

Cic. Phil. 1, 17.—Even of persons:

qui primum pilum ad Caesarem duxerat (for apud),

Caes. B. G. 6, 38; so id. ib. 1, 31; 3, 9; 5, 53; 7, 5; id. B. C. 3, 60:

ad inferos poenas parricidii luent,

among, Cic. Phil. 14, 13:

neque segnius ad hostes bellum apparatur,

Liv. 7, 7, 4: pugna ad Trebiam, ad Trasimenum, ad Cannas, etc., for which Liv. also uses the gen.:

si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni pugna nobilior esset, 23, 43, 4.—Sometimes used to form the name of a place, although written separately, e. g. ad Murcim,

Varr. L. L. 5, § 154:

villa ad Gallinas, a villa on the Flaminian Way,

Plin. 15, 30, 40, § 37: ad urbem esse (of generals), to remain outside the city (Rome) until permission was given for a triumph:

“Esse ad urbem dicebantur, qui cum potestate provinciali aut nuper e provincia revertissent, aut nondum in provinciam profecti essent... solebant autem, qui ob res in provincia gestas triumphum peterent, extra urbem exspectare, donec, lege lata, triumphantes urbem introire possent,”

Manut. ad Cic. Fam. 3, 8.—So sometimes with names of towns and verbs of rest:

pons, qui erat ad Genavam,

Caes. B. G. 1, 7:

ad Tibur mortem patri minatus est,

Cic. Phil. 6, 4, 10:

conchas ad Caietam legunt,

id. Or. 2, 6:

ad forum esse,

to be at the market, Plaut. Ps. 4, 7, 136; id. Most. 3, 2, 158; cf. Ter. Ph. 4, 2, 8; id. And. 1, 5, 19.—Hence, adverb., ad dextram (sc. manum, partem), ad laevam, ad sinistram, to the right, to the left, or on the right, on the left:

ad dextram,

Att. Rib. Trag. Rel. p. 225; Plaut. Poen. 3, 4, 1; Ter. Ad. 4, 2, 44; Cic. Univ. 13; Caes. B. C. 1, 69:

ad laevam,

Enn. Rib. Trag. Rel. p. 51; Att. ib. p. 217: ad sinistram, Ter. [p. 28] Ad. 4, 2, 43 al.:

ad dextram... ad laevam,

Liv. 40, 6;

and with an ordinal number: cum plebes ad tertium milliarium consedisset,

at the third milestone, Cic. Brut. 14, 54, esp. freq. with lapis:

sepultus ad quintum lapidem,

Nep. Att. 22, 4; so Liv. 3, 69 al.; Tac. H. 3, 18; 4, 60 (with apud, Ann. 1, 45; 3, 45; 15, 60) al.; cf. Rudd. II. p. 287.

In time, analogous to the relations given in A.

Direction toward, i. e. approach to a definite point of time, about, toward:

domum reductus ad vesperum,

toward evening, Cic. Lael. 3, 12:

cum ad hiemem me ex Cilicia recepissem,

toward winter, id. Fam. 3, 7.—

The limit or boundary to which a space of time extends, with and without usque, till, until, to, even to, up to:

ego ad illud frugi usque et probus fui,

Plaut. Most. 1, 2, 53:

philosophia jacuit usque ad hanc aetatem,

Cic. Tusc. 1, 3, 5; id. de Sen. 14:

quid si hic manebo potius ad meridiem,

Plaut. Most. 3, 1, 55; so id. Men. 5, 7, 33; id. Ps. 1, 5, 116; id. As. 2, 1, 5:

ad multam noctem,

Cic. de Sen. 14:

Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit,

id. ib. 2; cf. id. Rep. 1, 1:

Alexandream se proficisci velle dixit (Aratus) remque integram ad reditum suum jussit esse,

id. Off. 2, 23, 82:

bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus,

id. Lael. 8; so id. de Sen. 6; id. Somn. Sc. 1 al. —And with ab or ab-usque, to desig. the whole period of time passed away:

ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,

Cic. Att. 7, 8:

usque ab aurora ad hoc diei,

Plaut. Poen. 1, 2, 8.—

Coincidence with a point of time, at, on, in, by:

praesto fuit ad horam destinatam,

at the appointed hour, Cic. Tusc. 5, 22:

admonuit ut pecuniam ad diem solverent,

on the day of payment, id. Att. 16, 16 A:

nostra ad diem dictam fient,

id. Fam. 16, 10, 4; cf. id. Verr. 2, 2, 5: ad lucem denique arte et graviter dormitare coepisse, at (not toward) daybreak, id. Div. 1, 28, 59; so id. Att. 1, 3, 2; 1, 4, 3; id. Fin. 2, 31, 103; id. Brut. 97, 313:

ad id tempus,

Caes. B. C. 1, 24; Sall. J. 70, 5; Tac. A. 15, 60; Suet. Aug. 87; Domit. 17, 21 al.

The relations of number.

An approximation to a sum designated, near, near to, almost, about, toward (cf. Gr. epi, pros with acc. and the Fr. pres de, a peu pres, presque) = circiter (Hand, Turs. I. p. 102):

ad quadraginta eam posse emi minas,

Plaut. Ep. 2, 2, 111:

nummorum Philippum ad tria milia,

id. Trin. 1, 2, 115; sometimes with quasi added:

quasi ad quadraginta minas,

as it were about, id. Most. 3, 1, 95; so Ter. Heaut. 1, 1, 93:

sane frequentes fuimus omnino ad ducentos,

Cic. Q. Fr. 2, 1:

cum annos ad quadraginta natus esset,

id. Clu. 40, 110:

ad hominum milia decem,

Caes. B. G. 1, 4:

oppida numero ad duodecim, vicos ad quadringentos,

id. ib. 1, 5.—In the histt. and post-Aug. authors ad is added adverbially in this sense (contrary to Gr. usage, by which amphi, peri, and eis with numerals retain their power as prepositions): ad binum milium numero utrinque sauciis factis, Sisenn. ap. Non. 80, 4:

occisis ad hominum milibus quattuor,

Caes. B. G. 2, 33:

ad duorum milium numero ceciderunt,

id. B. C. 3, 53:

ad duo milia et trecenti occisi,

Liv. 10, 17, 8; so id. 27, 12, 16; Suet. Caes. 20; cf. Rudd. II. p. 334.—

The terminus, the limit, to, unto, even to, a designated number (rare):

ranam luridam conicere in aquam usque quo ad tertiam partem decoxeris,

Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. App. Herb. 41:

aedem Junonis ad partem dimidiam detegit,

even to the half, Liv. 42, 3, 2:

miles (viaticum) ad assem perdiderat,

to a farthing, to the last farthing, Hor. Ep. 2, 2, 27; Plin. Ep. 1, 15:

quid ad denarium solveretur,

Cic. Quint. 4.—The phrase omnes ad unum or ad unum omnes, or simply ad unum, means lit. all to one, i. e. all together, all without exception; Gr. hoi kath hena pantes (therefore the gender of unum is changed according to that of omnes): praetor omnes extra castra, ut stercus, foras ejecit ad unum, Lucil. ap. Non. 394, 22:

de amicitia omnes ad unum idem sentiunt,

Cic. Lael. 23:

ad unum omnes cum ipso duce occisi sunt,

Curt. 4, 1, 22 al.:

naves Rhodias afflixit ita, ut ad unam omnes constratae eliderentur,

Caes. B. C. 3, 27; onerariae omnes ad unam a nobis sunt exceptae, Cic. Fam. 12, 14 (cf. in Gr. hoi kath hena; in Hebr., Exod. 14, 28).— Ad unum without omnes:

ego eam sententiam dixi, cui sunt assensi ad unum,

Cic. Fam. 10, 16:

Juppiter omnipotens si nondum exosus ad unum Trojanos,

Verg. A. 5, 687.

In the manifold relations of one object to another.

That in respect of or in regard to which a thing avails, happens, or is true or important, with regard to, in respect of, in relation to, as to, to, in.

With verbs:

ad omnia alia aetate sapimus rectius,

in respect to all other things we grow wiser by age, Ter. Ad. 5, 3, 45:

numquam ita quisquam bene ad vitam fuat,

id. ib. 5, 4, 1:

nil ibi libatum de toto corpore (mortui) cernas ad speciem, nil ad pondus,

that nothing is lost in form or weight, Lucr. 3, 214; cf. id. 5, 570; Cic. Verr. 2, 1, 21, § 58; id. Mur. 13, 29: illi regi Cyro subest, ad immutandi animi licentiam, crudelissimus ille Phalaris, in that Cyrus, in regard to the liberty of changing his disposition (i. e. not in reality, but inasmuch as he is at liberty to lay aside his good character, and assume that of a tyrant), there is concealed another cruel Phalaris, Cic. Rep. 1, 28:

nil est ad nos,

is nothing to us, concerns us not, Lucr. 3, 830; 3, 845:

nil ad me attinet,

Ter. Ad. 1, 2, 54:

nihil ad rem pertinet,

Cic. Caecin. 58;

and in the same sense elliptically: nihil ad Epicurum,

id. Fin. 1, 2, 5; id. Pis. 68:

Quid ad praetorem?

id. Verr. 1, 116 (this usage is not to be confounded with that under 4.).—

With adjectives:

ad has res perspicax,

Ter. Heaut. 2, 3, 129:

virum ad cetera egregium,

Liv. 37, 7, 15:

auxiliaribus ad pugnam non multum Crassus confidebat,

Caes. B. G. 3, 25:

ejus frater aliquantum ad rem est avidior,

Ter. Eun. 1, 2, 51; cf. id. And. 1, 2, 21; id. Heaut. 2, 3, 129:

ut sit potior, qui prior ad dandum est,

id. Phorm. 3, 2, 48:

difficilis (res) ad credendum,

Lucr. 2, 1027:

ad rationem sollertiamque praestantior,

Cic. N. D. 2, 62; so id. Leg. 2, 13, 33; id. Fin. 2, 20, 63; id. Rosc. Am. 30, 85; id. Font. 15; id. Cat. 1, 5, 12; id. de Or. 1, 25, 113; 1, 32, 146; 2, 49, 200; id. Fam. 3, 1, 1; Liv. 9, 16, 13; Tac. A. 12, 54 al.—

With nouns:

prius quam tuum, ut sese habeat, animum ad nuptias perspexerit,

before he knew your feeling in regard to the marriage, Ter. And. 2, 3, 4 (cf. Gr. hopôs echei tis pros ti):

mentis ad omnia caecitas,

Cic. Tusc. 3, 5, 11:

magna vis est fortunae in utramque partem vel ad secundas res vel ad adversas,

id. Off. 2, 6; so id. Par. 1:

ad cetera paene gemelli,

Hor. Ep. 1, 10, 3.—So with acc. of gerund instead of the gen. from the same vb.:

facultas ad scribendum, instead of scribendi,

Cic. Font. 6;

facultas ad agendum,

id. de Imp. Pomp. 1, 2: cf. Rudd. II. p. 245.—

In gramm.: nomina ad aliquid dicta, nouns used in relation to something, i. e. which derive their significance from their relation to another object: quae non possunt intellegi sola, ut pater, mater;

jungunt enim sibi et illa propter quae intelleguntur,

Charis. 129 P.; cf. Prisc. 580 ib.—

With words denoting measure, weight, manner, model, rule, etc., both prop. and fig., according to, agreeably to, after (Gr. kata, pros):

columnas ad perpendiculum exigere,

Cic. Mur. 77:

taleis ferreis ad certum pondus examinatis,

Caes. B. G. 5, 12: facta sunt ad certam formam. Lucr. 2, 379:

ad amussim non est numerus,

Varr. 2, 1, 26:

ad imaginem facere,

Vulg. Gen. 1, 26:

ad cursus lunae describit annum,

Liv. 1, 19:

omnia ad diem facta sunt,

Caes. B. G. 2, 5:

Id ad similitudinem panis efficiebant,

id. B. C. 3, 48; Vulg. Gen. 1, 26; id. Jac. 3, 9:

ad aequos flexus,

at equal angles, Lucr. 4, 323: quasi ad tornum levantur, to or by the lathe, id. 4, 361:

turres ad altitudiem valli,

Caes. B. G. 5, 42; Liv. 39, 6:

ad eandem crassitudinem structi,

id. 44, 11:

ad speciem cancellorum scenicorum,

with the appearance of, like, Varr. R. R. 3, 5, 8:

stagnum maris instar, circumseptum aedificiis ad urbium speciem,

Suet. Ner. 31:

lascivum pecus ludens ad cantum,

Liv. Andron. Rib. Trag. Rel. p. 1:

canere ad tibiam,

Cic. Tusc. 4, 2: canere ad tibicinem, id. ib. 1, 2 (cf.:

in numerum ludere,

Verg. E. 6, 28; id. G. 4, 175):

quod ad Aristophanis lucernam lucubravi,

Varr. L. L. 5, § 9 Mull.: carmen castigare ad unguem, to perfection (v. unguis), Hor. A. P. 294:

ad unguem factus homo,

a perfect gentleman, id. S. 1, 5, 32 (cf. id. ib. 2, 7, 86):

ad istorum normam sapientes,

Cic. Lael. 5, 18; id. Mur. 3:

Cyrus non ad historiae fidem scriptus, sed ad effigiem justi imperii,

id. Q. Fr. 1, 1, 8:

exercemur in venando ad similitudinem bellicae disciplinae,

id. N. D. 2, 64, 161: so,

ad simulacrum,

Liv. 40, 6:

ad Punica ingenia,

id. 21, 22:

ad L. Crassi eloquentiam,

Cic. Var. Fragm. 8:

omnia fient ad verum,

Juv. 6, 324:

quid aut ad naturam aut contra sit,

Cic. Fin. 1, 9, 30:

ad hunc modum institutus est,

id. Tusc. 2, 3; Caes. B. G. 2, 31; 3, 13:

ad eundem istunc modum,

Ter. Ad. 3, 3, 70:

quem ad modum, q. v.: ad istam faciem est morbus, qui me macerat,

of that kind, Plaut. Cist. 1, 1, 73; id. Merc. 2, 3, 90; cf.

91: cujus ad arbitrium copia materiai cogitur,

Lucr. 2, 281:

ad eorum arbitrium et nutum totos se fingunt,

to their will and pleasure, Cic. Or. 8, 24; id. Quint. 71:

ad P. Lentuli auctoritatem Roma contendit,

id. Rab. Post. 21:

aliae sunt legati partes, aliae imperatoris: alter omnia agere ad praescriptum, alter libere ad summam rerum consulere debet,

Caes. B. C. 3, 51:

rebus ad voluntatem nostram fluentibus,

Cic. Off. 1, 26:

rem ad illorum libidinem judicarunt,

id. Font. 36:

ad vulgi opinionem,

id. Off. 3, 21.—So in later Lat. with instar:

ad instar castrorum,

Just. 36, 3, 2:

scoparum,

App. M. 9, p. 232:

speculi,

id. ib. 2, p. 118: ad hoc instar mundi, id. de Mundo, p. 72.—Sometimes, but very rarely, ad is used absol. in this sense (so also very rarely kata with acc., Xen. Hell. 2, 3; Luc. Dial. Deor. 8): convertier ad nos, as we (are turned), Lucr. 4, 317:

ad navis feratur,

like ships, id. 4, 897 Munro. —With noun:

ad specus angustiac vallium,

like caves, Caes. B. C. 3, 49.—Hence,

With an object which is the cause or reason, in conformity to which, from which, or for which, any thing is or is done.

The moving cause, according to, at, on, in consequence of:

cetera pars animae paret et ad numen mentis momenque movetur,

Lucr. 3, 144:

ad horum preces in Boeotiam duxit,

on their entreaty, Liv. 42, 67, 12: ad ea Caesar veniam ipsique et conjugi et fratribus tribuit, in consequence of or upon this, he, etc., Tac. Ann. 12, 37.—

The final cause, or the object, end, or aim, for the attainment of which any thing,

is done,

is designed, or,

is fitted or adapted (very freq.), to, for, in order to.

Seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. p. 175 P. (Rib. Trag. Rel. p. 80):

venimus coctum ad nuptias,

in order to cook for the wedding, Plaut. Aul. 3, 2, 15:

omnis ad perniciem instructa domus,

id. Bacch. 3, 1, 6; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 41; Liv. 1, 54:

cum fingis falsas causas ad discordiam,

in order to produce dissension, Ter. Hec. 4, 4, 71:

quantam fenestram ad nequitiam patefeceris,

id. Heaut. 3, 1, 72:

utrum ille, qui postulat legatum ad tantum bellum, quem velit, idoneus non est, qui impetret, cum ceteri ad expilandos socios diripiendasque provincias, quos voluerunt, legatos eduxerint,

Cic. de Imp. Pomp. 19, 57:

ego vitam quoad putabo tua interesse, aut ad spem servandam esse, retinebo,

for hope, id. Q. Fr. 1, 4; id. Fam. 5, 17:

haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,

Sall. C. 13, 4:

ad speciem atque ad usurpationem vetustatis,

Cic. Agr. 2, 12, 31; Suet. Caes. 67:

paucis ad speciem tabernaculis relictis,

for appearance, Caes. B. C. 2, 35; so id. ib. 2, 41; id. B. G. 1, 51.—

Aut equos alere aut canes ad venandum. Ter. And. 1, 1, 30:

ingenio egregie ad miseriam natus sum,

id. Heaut. 3, 1, 11;

(in the same sense: in rem,

Hor. C. 1, 27, 1, and the dat., Ter. Ad. 4, 2, 6):

ad cursum equum, ad arandum bovem, ad indagandum canem,

Cic. Fin. 2, 13, 40:

ad frena leones,

Verg. A. 10, 253:

delecto ad naves milite,

marines, Liv. 22, 19 Weissenb.:

servos ad remum,

rowers, id. 34, 6; and:

servos ad militiam emendos,

id. 22, 61, 2:

comparasti ad lecticam homines,

Cat. 10, 16:

Lygdamus ad cyathos,

Prop. 4, 8, 37; cf.:

puer ad cyathum statuetur,

Hor. C. 1, 29, 8.—

Quae oportet Signa esse [p. 29] ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in him, Ter. And. 3, 2, 2:

haec sunt ad virtutem omnia,

id. Heaut. 1, 2, 33:

causa ad objurgandum,

id. And. 1, 1, 123:

argumentum ad scribendum,

Cic. Att. 9, 7 (in both examples instead of the gen. of gerund., cf. Rudd. II. p. 245):

vinum murteum est ad alvum crudam,

Cato R. R. 125:

nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,

Cic. Brut. 24:

reliquis rebus, quae sunt ad incendia,

Caes. B. C. 3, 101 al. —So with the adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of the dat.:

homines ad hanc rem idoneos,

Plaut. Poen. 3, 2, 6:

calcei habiles et apti ad pedem,

Cic. de Or. 1, 54, 231:

orator aptus tamen ad dicendum,

id. Tusc. 1, 3, 5:

sus est ad vescendum hominibus apta,

id. N. D. 2, 64, 160:

homo ad nullam rem utilis,

id. Off. 3, 6:

ad segetes ingeniosus ager,

Ov. F. 4, 684.—(Upon the connection of ad with the gerund. v. Zumpt, § 666; Rudd. II. p. 261.)—

Comparison (since that with which a thing is compared is considered as an object to which the thing compared is brought near for the sake of comparison), to, compared to or with, in comparison with:

ad sapientiam hujus ille (Thales) nimius nugator fuit,

Plaut. Capt. 2, 2, 25; id. Trin. 3, 2, 100:

ne comparandus hic quidem ad illum'st,

Ter. Eun. 4, 4, 14; 2, 3, 69:

terra ad universi caeli complexum,

compared with the whole extent of the heavens, Cic. Tusc. 1, 17, 40:

homini non ad cetera Punica ingenia callido,

Liv. 22, 22, 15:

at nihil ad nostram hanc,

nothing in comparison with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cic. Deiot. 8, 24; and id. de Or. 2, 6, 25.

Adverbial phrases with ad.

Ad omnia, withal, to crown all:

ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ad omnia tantum advehi auri, etc.,

Liv. 35, 32, 4.—

Ad hoc and ad haec (in the historians, esp. from the time of Livy, and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, epi toutois:

nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili alebat: postremo omnes, quos, etc.,

Sall. C. 14, 2 and 3:

his opinionibus inflato animo, ad hoc vitio quoque ingenii vehemens,

Liv. 6, 11, 6; 42, 1, 1; Tac. H. 1, 6; Suet. Aug. 22 al.—

Ad id quod, beside that (very rare):

ad id quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,

Liv. 3, 62, 1; so 44, 37, 12.—

Ad tempus.

At a definite, fixed time, Cic. Att. 13, 45; Liv. 38, 25, 3.—

At a fit, appropriate time, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; Liv. 1, 7, 13.—

For some time, for a short time, Cic. Off. 1, 8, 27; id. Lael. 15, 53; Liv. 21, 25, 14.—

According to circumstances, Cic. Planc. 30, 74; id. Cael. 6, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9.—

Ad praesens (for the most part only in post-Aug. writers).

For the moment, for a short time, Cic. Fam. 12, 8; Plin. 8, 22, 34; Tac. A. 4, 21.—

At present, now, Tac. A. 16, 5; id. H. 1, 44.—So, ad praesentiam, Tac. A. 11, 8.—

Ad locum, on the spot:

ut ad locum miles esset paratus,

Liv. 27, 27, 2.—

Ad verbum, word for word, literally, Cic. Fin. 1, 2, 4; id. de Or. 1, 34, 157; id. Ac. 2, 44, 135 al.—

Ad summam.

On the whole, generally, in general, Cic. Fam. 14, 14, 3; id. Att. 14, 1; Suet. Aug. 71.—

In a word, in short, Cic. Off. 1, 41, 149; Hor. Ep. 1, 1, 106. —

Ad extremum, ad ultimum, ad postremum.

At the end, finally, at last.

Of place, at the extremity, extreme point, top, etc.:

missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde ferrum exstabat,

Liv. 21, 8, 10.—

Of time = telos de, at last, finally:

ibi ad postremum cedit miles,

Plaut. Aul. 3, 5, 52; so id. Poen. 4, 2, 22; Cic. Off. 3, 23, 89; id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 7, 53; Liv. 30, 15, 4 al.— Hence,

of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione; post memoria sepire;

ad extremum agere cum dignitate,

Cic. de Or. 1, 31, 142.—

In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 23, 2, 3; cf.:

consilii scelerati, sed non ad ultimum dementis,

id. 28, 28, 8.—

Quem ad finem? To what limit? How far? Cic. Cat. 1, 1; id. Verr. 5, 75.—

Quem ad modum, v. sub h. v.

Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not repeated like some other prepositions with interrog. and relative pronouns, after nouns or demonstrative pronouns:

traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas? corporis credo,

Cic. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).—

Ad is sometimes placed after its substantive:

quam ad,

Ter. Phorm. 3, 2, 39:

senatus, quos ad soleret, referendum censuit,

Cic. N. D. 2, 4:

ripam ad Araxis,

Tac. Ann. 12, 51;

or between subst. and adj.: augendam ad invidiam,

id. ib. 12, 8.—

The compound adque for et ad (like exque, eque, and, poet., aque) is denied by Moser, Cic. Rep. 2, 15, p. 248, and he reads instead of ad humanitatem adque mansuetudinem of the MSS., hum. atque mans. But adque, in acc. with later usage, is restored by Hand in App. M. 10, p. 247, adque haec omnia oboediebam for atque; and in Plaut. Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectum'st ingenium meum, ad se adque illum, is now read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).

In composition.

Form. According to the usual orthography, the d of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is assimilated to c, f, g, l, n, p, r, s, t: accipio, affigo, aggero, allabor, annumero, appello, arripio, assumo, attineo; before g and s it sometimes disappears: agnosco, aspicio, asto: and before qu it passes into c: acquiro, acquiesco.—But later philologists, supported by old inscriptions and good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d, f, m, n, q, v; ac before c, sometimes, but less well, before q; ag and also ad before g; a before gn, sp, sc, st; ad and also al before l; ad rather than an before n; ap and sometimes ad before p; ad and also ar before r; ad and also as before s; at and sometimes ad before t. In this work the old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference, but the better form in any case is indicated.—

Signif. In English up often denotes approach, and in many instances will give the force of ad as a prefix both in its local and in its figurative sense.

Local.

To, toward: affero, accurro, accipio ( to one's self).—

At, by: astare, adesse.—

On, upon, against: accumbo, attero.—

Up (cf. de- = down, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.—

Fig.

To: adjudico, adsentior.—

At or on: admiror, adludo.—

Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo.—

Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, adposco.—

Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco.—

Denoting the coming to an act or state, and hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 74-134.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

cūro (old orthog. COERO and COIRO, Inscr. Orell. 31; 560; 570:

coeret, coerari, coerandi,

Cic. Leg. 3, 4, 10), āvi, ātum, 1 ( perf. subj. curassis, Plaut. Most. 2, 2, 93; id. Ps. 1, 3, 3; id. Poen. 3, 1, 50; inf. pass. curarier, id. Capt. 3, 5, 79), v. a. [cura], to care for, take or have care of, to be solicitous for, to look or attend to, trouble one's self about, etc. (very freq. in every period and species of composition); constr. with the acc., the acc. with the gerundive, the inf. with ut, ne, the simple subj., the dat. or absol.

In gen.

Of persons.

With acc.:

curare omnia studiosissime ac diligentissime,

Cic. Fam. 4, 13, 7; cf.:

diligenter praeceptum,

Nep. Eum. 9, 5:

magna di curant, parva neglegunt,

Cic. N. D. 2, 66, 167:

negotia aliena,

id. Top. 17, 66; Hor. S. 2, 3, 19:

mandatum,

Cic. Att. 5, 7 init.:

cenam,

Plaut. Rud. 4, 6, 11; cf.

opsonium,

id. Merc. 3, 3, 22:

domum,

to cleanse, Petr. 71, 7:

vestimenta curare et polire,

Dig. 47, 2, 12 pr.:

funus,

Ter. And. 1, 1, 81 Ruhnk.; cf.

in this sense, cadaver,

Suet. Ner. 49; and:

Aegyptii jussi corpus Alexandri suo more curare,

Curt. 10, 10, 13; in other connections, curare corpus means to nourish, take care of one's self, to refresh, invigorate one's self, Lucr. 2, 31; 5, 937:

nunc corpora curare tempus est,

Liv. 21, 54, 2; 3, 2, 10; 26, 48, 3; Curt. 3, 8, 22 al.;

in the same sense, membra,

Hor. S. 2, 2, 81:

cutem,

id. Ep. 1, 2, 29; 1, 4, 15:

pelliculam,

id. S. 2, 5, 38:

se,

Ter. Ad. 5, 1, 1; Cic. Phil. 9, 3, 6; id. de Or. 3, 61, 230; cf.:

se suamque aetatem,

Plaut. Ps. 4, 7, 34:

virum,

Tib. 1, 5, 33; and in part. perf.:

curati cibo,

Liv. 9, 37, 7:

omnes vinoque et cibo curatos domos dimisit,

id. 34, 16, 5: vineam, to tend, Cato ap. Plin. 17, 22, 35, § 195; cf.

apes,

Col. 9, 14 et saep.:

res rationesque eri,

to superintend, Plaut. Ps. 2, 2, 32:

pensa ac domos, of the women of the family,

Mel. 1, 9, 6:

sociorum injurias,

Sall. J. 14, 19:

sublimia,

Hor. Ep. 1, 12, 15; cf. id. ib. 1, 4, 5:

preces (Diana),

id. C. S. 71:

prodigia,

to endeavor to avert, ward off, Liv. 1, 20, 7 et saep.:

munus te curaturum scio, Ut mittas mihi,

Plaut. Truc. 2, 4, 79; cf.:

aquam mulsam prope ut sit,

Varr. R. R. 3, 16, 28:

te multum amamus, quod ea (signa) abs te diligenter parvoque curata sunt,

provided, Cic. Att. 1, 3, 2; cf.

II. C. infra: ego illum cum curā magnā curabo tibi,

Plaut. Men. 5, 4, 7 and 9; so,

aliquem,

id. Stich. 1, 2, 39; 5, 3, 9; Cic. Ac. 2, 38, 121: curatur a multis, timetur a pluribus, is courted (cf. therapeuein), Plin. Ep. 1, 5, 15 et saep.—With a negative: quos peperisti ne cures, be unconcerned, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 656; Plaut. Poen. 3, 1, 50:

alii, quasi corpus nullum sit hominis, ita praeter animum nihil curant,

care for nothing except the mind, Cic. Fin. 4, 14, 36:

viri nihil perjuria curant (with nihil metuere),

Cat. 64, 148:

non ego istuc curo, qui sit, unde sit,

Plaut. Most. 3, 1, 95: alia cura, a conversational expression (lit. trouble yourself about something else;

hence),

do not trouble yourself, never mind, id. Mil. 3, 3, 55 and 60;

and in like sense, aliud cura,

Ter. Phorm. 2, 1, 5.—

With acc. and gerundive, to cause something to be done, to order, to urge on, etc. (in good prose and very freq.;

predominant in Cæsar): pontem in Arari faciundum,

Caes. B. G. 1, 13:

obsides inter eos dandos,

id. ib. 1, 19; 3, 11;

4, 29 et saep.: buculam faciendam,

Cic. Div. 1, 24, 48:

epistulam mihi referendam,

id. Att. 8, 5, 1:

fratrem interficiendum,

Nep. Timol. 1, 4 al. —

With part. perf pass.:

inventum tibi curabo et mecum adductum Tuom Pamphilum,

Ter. And. 4, 2, 1.—

With inf. (most freq. with a negative):

ea nolui scribere, quae nec indocti intellegere possent, nec docti legere curarent,

would take the trouble, Cic. Ac. 1, 2, 4;

so negatively,

id. de Or. 1, 20, 91; id. Fam. 1, 9, 16; cf.:

nihil Romae geritur, quod te putem scire curare,

id. ib. 9, 10, 1; 3, 8, 7; Suet. Caes. 86; Hor. C. 2, 13, 39; id. Ep. 1, 17, 58; id. A. P. 133; 297; Ov. M. 11, 370; 11, 682 et saep.—Affirmatively:

si qui sunt, qui illud curent defendere,

Cic. Tusc. 5, 31, 87:

qui istas res scire curavit,

id. Fl. 27, 64:

mando tibi, uti cures lustrare,

Cato, R. R. 141:

aspice, si quid Et nos, quod cures proprium fecisse, loquamur,

Hor. Ep. 1, 17, 5; 1, 16, 17; id. A. P. 35; 460 sq.; Suet. Dom. 20; id. Gram. 24.—

With acc. and inf. pass.:

neque vero haec inter se congruere possent, ut natura et procreari vellet et diligi procreatos non curaret,

Cic. Fin. 3, 19, 62:

symbolos proponi et saxis proscribi curat,

Just. 2, 12, 2; 3, 5, 12.—

With nom. and inf.:

ego capitis mei periculo patriam liberavi, vos liberi sine periculo esse non curatis,

Auct. Her. 4, 53, 66. —

With ut, ne, or a simple subj.:

pater curabit ut, etc.,

Plaut. Am. 1, 2, 25 sq.:

si fecisset, se curaturam, ut, etc.,

Cic. Div. 1, 24, 48; Quint. 4, 2, 47; Suet. Aug. 92.—So in concluding letters: cura ut valeas, take care of yourself, be careful of your health (for which da operam ut valeas, fac valeas, et al. sim.), Cic. Fam. 7, 5, 3; 7, 6, 2; 7, 15, 2; 7, 20, 3; id. Q. Fr. 3, 4, 6; 3, 8, 6; id. Att. 1, 5, 8; 2, 2, 3 et saep.:

omnibus rebus cura et provide, ne quid ei desit,

id. ib. 11, 3, 3; Quint. 1, 1, 34; 2, 5, 24; Suet. Aug. 94 et saep.:

ne illa quidem curo mihi scribas, quae, etc.,

Cic. Fam. 2, 8, 1:

jam curabo sentiat, quos attentarit,

Phaedr. 5, 2, 6; Petr. 58, 2:

curare uti Romae ne essent,

Suet. Rhet. 1 init. —

With dat. (ante-and post-class.):

illis curandum censeo,

Plaut. Rud. 1, 2, 92; so, omnibus, Att. ap. Macr. S. 6, 1:

rebus publicis,

Plaut. Trin. 4, 3, 50:

rebus alienis,

id. Truc. 1, 2, 41:

rebus meis,

App. Mag. p. 297.—

With quod:

nam quod strabonus est, non curo,

Petr. 68, 8.—

With de:

vides, quanto hoc diligentius curem quam aut de rumore aut de Pollione,

Cic. Att. 13, 21, 3.—

Absol.:

curasti probe,

Ter. And. 5, 2, 6; cf. Plant. Rud. 2, 3, 50: abi intro;

ego hic curabo,

id. Bacch. 2, 2, 49; id. Pers. 1, 3, 5:

ubi quisque legatus aut tribunus curabat,

commanded, Sall. J. 60, 1; cf.:

in eā parte,

id. ib. 60, 5:

in postremo loco cum equitibus,

id. ib. 46, 7.—

Impers.:

curabitur,

Plaut. Capt. 3, 5, 70; id. Men. 3, 3, 15; Ter. And. 2, 3, 29:

curetur,

id. Hec. 2, 2, 15. —

Of things ( poet.):

quae causa suscipienda curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1163:

nec vera virtus Curat reponi deterioribus,

Hor. C. 3, 5, 30; with ut, Lucr. 5, 1015; 3, 127; 6, 231 Lachm.; with ne:

quod ne miremur sopor atque oblivia curant,

id. 4, 826 (822).—

In partic., t. t.

In state affairs, to take the charge of, to manage the business of, to do a thing in behalf of the state, to administer, govern, preside over, command, etc.

With acc.:

bellum maritimum curare,

Liv. 7, 26, 10; so,

Asiam,

Tac. A. 4, 36:

Achaiam,

id. ib. 5, 10:

superioris Germaniae legiones,

id. ib. 6, 30; cf. id. ib. 1, 31; cf.:

duabus his artibus... se remque publicam curabant,

Sall. C. 9, 3. —

Absol.:

Faesulanum in sinistrā parte curare jubet,

Sall. C. 59, 3; cf. id. J. 46, 7:

duo additi qui Romae curarent,

Tac. A. 11, 22.—

In medic. lang., to heal, cure.

With acc.:

an quod corpora curari possint, animorum medicina nulla sit?

Cic. Tusc. 3, 2, 4; id. Clu. 14, 40:

adulescentes gravius aegrotant, tristius curantur,

id. Sen. 19, 67; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 5:

aegrum,

Liv. 5, 5, 12:

quadrupedes,

Quint. 2, 10, 6:

aliquem frigidis,

Suet. Aug. 81:

aliquem radice vel herbā,

Hor. Ep. 2, 2, 151 et saep.: morbos, Cels. prooem.; Quint. 2, 3, 6; Curt. 5, 9, 3; 7, 1, 22:

vulnus,

Liv. 2, 17, 4; Quint. 4, 2, 84 et saep.:

apparentia vitia,

Quint. 12, 8, 10. —Rarely, to operate:

qui ferrum medici prius quam curetur aspexit,

Quint. 4, 5, 5. —

Absol.:

medicinae pars, quae manu curat,

Cels. 7 praef.; so Quint. 2, 17, 39 al. —Hence, P. a. as subst.: cūrans, antis, m., = medicus, a physician:

plurimi sub alterutro curantis errore moriuntur,

Cels. 3, 8, 5.—Also cūrandus, i, m., the patient:

nisi festinare curandi imbecillitas cogit,

Col. 7, 2, 12.—

Trop. (ironically):

cum provinciam curarit, sanguinem miserit, mihi tradiderit enectam, etc.,

Cic. Att. 6, 1, 2:

reduviam (corresp. with capiti mederi),

id. Rosc. Am. 44, 128.—

In mercantile lang., to take care of money matters, to adjust or settle, pay, etc.:

(nummos) pro signis,

Cic. Att. 1, 8, 2; cf.:

pecuniam pro eo frumento legatis,

Liv. 44, 16, 2:

dimidium pecuniae redemptori tuo,

Cic. Q. Fr. 2, 4, 2; id. Quint. 4, 15:

me cui jussisset curaturum,

that I would make payment according to his direction, id. Fam. 16, 9, 3.— Hence, cūrātus, a, um, P. a. (acc. to I.).

Earnest, anxious (post-Aug.):

curatissimae preces,

Tac. A. 1, 13 fin.: interim me [p. 503] quidam... secreto curatoque sermone corripit, monet, etc., Plin. Ep. 9, 13, 10.—

Taken care of, managed, attended to:

boves curatiores,

Cato, R. R. 103:

sacra,

Cic. Balb. 24, 55:

nitida illa et curata vox,

Quint. 11, 3, 26.— Adv.: cūrātē, carefully, diligently; only in comp.:

curatius disserere,

Tac. A. 2, 27; 14, 21; 16, 22; Plin. Ep. 1, 1, 1.

sollemnis (less correctly sōlemnis, sollennis, sōlennis, sollempnis), e, adj. [sollus, i. e. totus-annus], prop. that takes place every year; in relig. lang. of solemnities, yearly, annual; hence, in gen.,

Lit., stated, established, appointed:

sollemne, quod omnibus annis praestari debet,

Fest. p. 298 Müll. (cf. anniversarius):

sollemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fleri solent,

id. p. 344 ib.: sacra stata, sollemnia, Cato ap. Fest. s. v. stata, p. 344 ib.; so,

ad sollemne et statum sacrificium curru vehi,

Cic. Tusc. 1, 47, 113 (v. sisto, P. a.):

sacra,

id. Leg. 2, 8, 19:

sacrificia,

id. N. D. 1, 6, 14; id. Leg. 2, 14, 35; Liv. 1, 31:

dies festi atque sollemnes,

Cic. Pis. 22, 51:

ab Aequis statum jam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur,

Liv. 3, 15:

Idus Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant,

id. 3, 36:

sollemnis dapes Libare,

Verg. A. 3, 301:

caerimoniae,

Val. Max. 1, 1, 1.—

Transf., according as the idea of the religious or that of the established, stated nature of the thing qualified predominates.

With the idea of its religious character predominating, religious, festive, solemn:

suscipiendaque curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1162:

sollemni more sacrorum,

id. 1, 96:

religiones,

Cic. Mil. 27, 73:

iter ad flaminem,

id. ib. 10, 27:

epulae,

id. de Or. 3, 51, 197:

ludi,

id. Leg. 3, 3, 7; cf.:

coetus ludorum,

id. Verr. 2, 5, 72, § 186:

precatio comitiorum,

id. Mur. 1, 1:

omnia sollemnibus verbis dicere,

id. Dom. 47, 122:

sicuti in sollemnibus sacris fleri consuevit,

Sall. C. 22, 2:

sollemnia vota Reddere,

Verg. E. 5, 74:

ferre sollemnia dona,

id. A. 9, 626:

sollemnis ducere pompas,

id. G. 3, 22:

sollemnis mactare ad aras,

id. A. 2, 202:

dies jure sollemnis mihi, sanctiorque natali,

Hor. C. 4, 11, 17:

fax,

Ov. M. 7, 49:

sollemni voce movere preces,

id. F. 6, 622:

ignis,

id. Tr. 3, 13, 16:

festum sollemne parare,

id. F. 2, 247:

sollemnes ludos celebrare,

id. ib. 5, 597:

habitus,

Liv. 37, 9:

carmen,

id. 33, 31:

epulae,

Tac. A. 1, 50:

sacramentum,

id. H. 1, 55:

nullum esse officium tam sanctum atque sollemne, quod, etc.,

Cic. Quint. 6, 26.— Comp.:

dies baptismo sollemnior,

Tert. Bapt. 19.— Sup.:

die tibi sollemnissimo natali meo,

Front. Ep. ad Anton. 1, 2:

preces,

App. M. 11, p. 264.—

As subst.: sollemne, is, n., a religious or solemn rite, ceremony, feast, sacrifice, solemn games, a festival, solemnity, etc. (so perh. not in Cic.); sing.:

inter publicum sollemne sponsalibus rite factis,

Liv. 38, 57:

sollemne clavi figendi,

id. 7, 3 fin.:

soli Fidei sollemne instituit,

id. 1, 21; cf. id. 9, 34:

sollemne allatum ex Arcadiā,

festal games, id. 1, 5; cf. id. 1, 9:

Claudio funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur,

Tac. A. 12, 69; cf. plur. infra:

per sollemne nuptiarum,

Suet. Ner. 28; cf. infra.— Plur.:

sollemnia (Isidis),

Prop. 2, 33 (3, 31), 1:

ejus sacri,

Liv. 9, 29; cf. id. 2, 27:

Quinquatruum,

Suet. Ner. 34:

triumphi,

id. ib. 2:

nuptiarum,

Tac. A. 11, 26 fin.:

funerum,

id. ib. 3, 6:

tumulo sollemnia mittent,

Verg. A. 6, 380:

referunt,

id. ib. 5, 605; cf. Stat. Th. 8, 208; Juv. 10, 259.—

With the idea of stated, regular character predominant, wonted, common, usual, customary, ordinary (syn.: consuetus, solitus;

freq. only after the Aug. period): prope sollemnis militum lascivia,

Liv. 4, 53, 13:

socer arma Latinus habeto, Imperium sollemne socer,

Verg. A. 12, 193:

arma,

Stat. Th. 8, 174:

cursus bigarum,

Suet. Dom. 4:

Romanis sollemne viris opus (venatio),

Hor. Ep. 1, 18, 49:

mihi sollemnis debetur gloria,

Phaedr. 3, prol. 61:

sufficit sollemnem numerum (testium) exaudire,

Dig. 28, 1, 21:

viā sollemni egressi,

the public way, Amm. 20, 4, 9:

Romae dulce diu fuit et sollemne, reclusa Mane domo vigilare,

Hor. Ep. 2, 1, 103:

spectari sollemne olim erat,

Suet. Aug. 44; Gell. 15, 2, 3:

annua complere sollemnia,

tribute, Amm. 22, 7, 10.—As subst.: sollemne, is, n., usage, custom, practice, etc.:

nostrum illud sollemne servemus, ut, etc.,

usual custom, practice, Cic. Att. 7, 6, 1:

novae nuptae intrantes etiamnum sollemne habent postes adipe attingere,

Plin. 28, 9, 37, § 135.— Plur.:

mos traditus ab antiquis inter cetera sollemnia manet, etc.,

Liv. 2, 14:

proin repeterent sollemnia,

their customary avocations, Tac. A. 3, 6 fin.:

testamentum non jure factum dicitur, ubi sollemnia juris defuerunt,

usages, customary formalities, Dig. 28, 3, 1:

testamenti,

ib. 28, 1, 20.—Adverb.:

mutat quadrata rotundis: Insanire putas sollemnia me neque rides,

in the common way, Hor. Ep. 1, 1, 101. —Hence, adv.: sollemnĭter ( sollenn-, sōlemn-; very rare; not in Cic.).

(Acc. to II. A. supra.) In a religious or solemn manner, solemnly, = rite:

omnibus (sacris) sollemniter peractis,

Liv. 5, 46: intermissum convivium sollemniter instituit, with pomp or splendor, Just. 12, 13, 6:

lusus, quem sollemniter celebramus,

App. M. 3, p. 134, 13.—

(Acc. to II. B. supra.) According to custom, in the usual or customary manner, regularly, formally:

(greges elephantorum) se purificantes sollemniter aquā circumspergi,

Plin. 8, 1, 1, § 2:

praebere hordeum pullis,

Pall. 1, 28 fin.:

jurare,

Dig. 12, 2, 3:

cavere,

ib. 26, 7, 27:

acta omnia,

ib. 45, 1, 30:

nullo sollemniter inquirente,

Amm. 14, 7, 21:

transmisso sollemniter Tigride,

id. 20, 6, 1.— Comp. and sup. of adj. (late Lat.); v. supra, II. A. No comp. and sup. of adv.

sollemnis (less correctly sōlemnis, sollennis, sōlennis, sollempnis), e, adj. [sollus, i. e. totus-annus], prop. that takes place every year; in relig. lang. of solemnities, yearly, annual; hence, in gen.,

Lit., stated, established, appointed:

sollemne, quod omnibus annis praestari debet,

Fest. p. 298 Müll. (cf. anniversarius):

sollemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fleri solent,

id. p. 344 ib.: sacra stata, sollemnia, Cato ap. Fest. s. v. stata, p. 344 ib.; so,

ad sollemne et statum sacrificium curru vehi,

Cic. Tusc. 1, 47, 113 (v. sisto, P. a.):

sacra,

id. Leg. 2, 8, 19:

sacrificia,

id. N. D. 1, 6, 14; id. Leg. 2, 14, 35; Liv. 1, 31:

dies festi atque sollemnes,

Cic. Pis. 22, 51:

ab Aequis statum jam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur,

Liv. 3, 15:

Idus Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant,

id. 3, 36:

sollemnis dapes Libare,

Verg. A. 3, 301:

caerimoniae,

Val. Max. 1, 1, 1.—

Transf., according as the idea of the religious or that of the established, stated nature of the thing qualified predominates.

With the idea of its religious character predominating, religious, festive, solemn:

suscipiendaque curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1162:

sollemni more sacrorum,

id. 1, 96:

religiones,

Cic. Mil. 27, 73:

iter ad flaminem,

id. ib. 10, 27:

epulae,

id. de Or. 3, 51, 197:

ludi,

id. Leg. 3, 3, 7; cf.:

coetus ludorum,

id. Verr. 2, 5, 72, § 186:

precatio comitiorum,

id. Mur. 1, 1:

omnia sollemnibus verbis dicere,

id. Dom. 47, 122:

sicuti in sollemnibus sacris fleri consuevit,

Sall. C. 22, 2:

sollemnia vota Reddere,

Verg. E. 5, 74:

ferre sollemnia dona,

id. A. 9, 626:

sollemnis ducere pompas,

id. G. 3, 22:

sollemnis mactare ad aras,

id. A. 2, 202:

dies jure sollemnis mihi, sanctiorque natali,

Hor. C. 4, 11, 17:

fax,

Ov. M. 7, 49:

sollemni voce movere preces,

id. F. 6, 622:

ignis,

id. Tr. 3, 13, 16:

festum sollemne parare,

id. F. 2, 247:

sollemnes ludos celebrare,

id. ib. 5, 597:

habitus,

Liv. 37, 9:

carmen,

id. 33, 31:

epulae,

Tac. A. 1, 50:

sacramentum,

id. H. 1, 55:

nullum esse officium tam sanctum atque sollemne, quod, etc.,

Cic. Quint. 6, 26.— Comp.:

dies baptismo sollemnior,

Tert. Bapt. 19.— Sup.:

die tibi sollemnissimo natali meo,

Front. Ep. ad Anton. 1, 2:

preces,

App. M. 11, p. 264.—

As subst.: sollemne, is, n., a religious or solemn rite, ceremony, feast, sacrifice, solemn games, a festival, solemnity, etc. (so perh. not in Cic.); sing.:

inter publicum sollemne sponsalibus rite factis,

Liv. 38, 57:

sollemne clavi figendi,

id. 7, 3 fin.:

soli Fidei sollemne instituit,

id. 1, 21; cf. id. 9, 34:

sollemne allatum ex Arcadiā,

festal games, id. 1, 5; cf. id. 1, 9:

Claudio funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur,

Tac. A. 12, 69; cf. plur. infra:

per sollemne nuptiarum,

Suet. Ner. 28; cf. infra.— Plur.:

sollemnia (Isidis),

Prop. 2, 33 (3, 31), 1:

ejus sacri,

Liv. 9, 29; cf. id. 2, 27:

Quinquatruum,

Suet. Ner. 34:

triumphi,

id. ib. 2:

nuptiarum,

Tac. A. 11, 26 fin.:

funerum,

id. ib. 3, 6:

tumulo sollemnia mittent,

Verg. A. 6, 380:

referunt,

id. ib. 5, 605; cf. Stat. Th. 8, 208; Juv. 10, 259.—

With the idea of stated, regular character predominant, wonted, common, usual, customary, ordinary (syn.: consuetus, solitus;

freq. only after the Aug. period): prope sollemnis militum lascivia,

Liv. 4, 53, 13:

socer arma Latinus habeto, Imperium sollemne socer,

Verg. A. 12, 193:

arma,

Stat. Th. 8, 174:

cursus bigarum,

Suet. Dom. 4:

Romanis sollemne viris opus (venatio),

Hor. Ep. 1, 18, 49:

mihi sollemnis debetur gloria,

Phaedr. 3, prol. 61:

sufficit sollemnem numerum (testium) exaudire,

Dig. 28, 1, 21:

viā sollemni egressi,

the public way, Amm. 20, 4, 9:

Romae dulce diu fuit et sollemne, reclusa Mane domo vigilare,

Hor. Ep. 2, 1, 103:

spectari sollemne olim erat,

Suet. Aug. 44; Gell. 15, 2, 3:

annua complere sollemnia,

tribute, Amm. 22, 7, 10.—As subst.: sollemne, is, n., usage, custom, practice, etc.:

nostrum illud sollemne servemus, ut, etc.,

usual custom, practice, Cic. Att. 7, 6, 1:

novae nuptae intrantes etiamnum sollemne habent postes adipe attingere,

Plin. 28, 9, 37, § 135.— Plur.:

mos traditus ab antiquis inter cetera sollemnia manet, etc.,

Liv. 2, 14:

proin repeterent sollemnia,

their customary avocations, Tac. A. 3, 6 fin.:

testamentum non jure factum dicitur, ubi sollemnia juris defuerunt,

usages, customary formalities, Dig. 28, 3, 1:

testamenti,

ib. 28, 1, 20.—Adverb.:

mutat quadrata rotundis: Insanire putas sollemnia me neque rides,

in the common way, Hor. Ep. 1, 1, 101. —Hence, adv.: sollemnĭter ( sollenn-, sōlemn-; very rare; not in Cic.).

(Acc. to II. A. supra.) In a religious or solemn manner, solemnly, = rite:

omnibus (sacris) sollemniter peractis,

Liv. 5, 46: intermissum convivium sollemniter instituit, with pomp or splendor, Just. 12, 13, 6:

lusus, quem sollemniter celebramus,

App. M. 3, p. 134, 13.—

(Acc. to II. B. supra.) According to custom, in the usual or customary manner, regularly, formally:

(greges elephantorum) se purificantes sollemniter aquā circumspergi,

Plin. 8, 1, 1, § 2:

praebere hordeum pullis,

Pall. 1, 28 fin.:

jurare,

Dig. 12, 2, 3:

cavere,

ib. 26, 7, 27:

acta omnia,

ib. 45, 1, 30:

nullo sollemniter inquirente,

Amm. 14, 7, 21:

transmisso sollemniter Tigride,

id. 20, 6, 1.— Comp. and sup. of adj. (late Lat.); v. supra, II. A. No comp. and sup. of adv.

sollemnis (less correctly sōlemnis, sollennis, sōlennis, sollempnis), e, adj. [sollus, i. e. totus-annus], prop. that takes place every year; in relig. lang. of solemnities, yearly, annual; hence, in gen.,

Lit., stated, established, appointed:

sollemne, quod omnibus annis praestari debet,

Fest. p. 298 Müll. (cf. anniversarius):

sollemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fleri solent,

id. p. 344 ib.: sacra stata, sollemnia, Cato ap. Fest. s. v. stata, p. 344 ib.; so,

ad sollemne et statum sacrificium curru vehi,

Cic. Tusc. 1, 47, 113 (v. sisto, P. a.):

sacra,

id. Leg. 2, 8, 19:

sacrificia,

id. N. D. 1, 6, 14; id. Leg. 2, 14, 35; Liv. 1, 31:

dies festi atque sollemnes,

Cic. Pis. 22, 51:

ab Aequis statum jam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur,

Liv. 3, 15:

Idus Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant,

id. 3, 36:

sollemnis dapes Libare,

Verg. A. 3, 301:

caerimoniae,

Val. Max. 1, 1, 1.—

Transf., according as the idea of the religious or that of the established, stated nature of the thing qualified predominates.

With the idea of its religious character predominating, religious, festive, solemn:

suscipiendaque curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1162:

sollemni more sacrorum,

id. 1, 96:

religiones,

Cic. Mil. 27, 73:

iter ad flaminem,

id. ib. 10, 27:

epulae,

id. de Or. 3, 51, 197:

ludi,

id. Leg. 3, 3, 7; cf.:

coetus ludorum,

id. Verr. 2, 5, 72, § 186:

precatio comitiorum,

id. Mur. 1, 1:

omnia sollemnibus verbis dicere,

id. Dom. 47, 122:

sicuti in sollemnibus sacris fleri consuevit,

Sall. C. 22, 2:

sollemnia vota Reddere,

Verg. E. 5, 74:

ferre sollemnia dona,

id. A. 9, 626:

sollemnis ducere pompas,

id. G. 3, 22:

sollemnis mactare ad aras,

id. A. 2, 202:

dies jure sollemnis mihi, sanctiorque natali,

Hor. C. 4, 11, 17:

fax,

Ov. M. 7, 49:

sollemni voce movere preces,

id. F. 6, 622:

ignis,

id. Tr. 3, 13, 16:

festum sollemne parare,

id. F. 2, 247:

sollemnes ludos celebrare,

id. ib. 5, 597:

habitus,

Liv. 37, 9:

carmen,

id. 33, 31:

epulae,

Tac. A. 1, 50:

sacramentum,

id. H. 1, 55:

nullum esse officium tam sanctum atque sollemne, quod, etc.,

Cic. Quint. 6, 26.— Comp.:

dies baptismo sollemnior,

Tert. Bapt. 19.— Sup.:

die tibi sollemnissimo natali meo,

Front. Ep. ad Anton. 1, 2:

preces,

App. M. 11, p. 264.—

As subst.: sollemne, is, n., a religious or solemn rite, ceremony, feast, sacrifice, solemn games, a festival, solemnity, etc. (so perh. not in Cic.); sing.:

inter publicum sollemne sponsalibus rite factis,

Liv. 38, 57:

sollemne clavi figendi,

id. 7, 3 fin.:

soli Fidei sollemne instituit,

id. 1, 21; cf. id. 9, 34:

sollemne allatum ex Arcadiā,

festal games, id. 1, 5; cf. id. 1, 9:

Claudio funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur,

Tac. A. 12, 69; cf. plur. infra:

per sollemne nuptiarum,

Suet. Ner. 28; cf. infra.— Plur.:

sollemnia (Isidis),

Prop. 2, 33 (3, 31), 1:

ejus sacri,

Liv. 9, 29; cf. id. 2, 27:

Quinquatruum,

Suet. Ner. 34:

triumphi,

id. ib. 2:

nuptiarum,

Tac. A. 11, 26 fin.:

funerum,

id. ib. 3, 6:

tumulo sollemnia mittent,

Verg. A. 6, 380:

referunt,

id. ib. 5, 605; cf. Stat. Th. 8, 208; Juv. 10, 259.—

With the idea of stated, regular character predominant, wonted, common, usual, customary, ordinary (syn.: consuetus, solitus;

freq. only after the Aug. period): prope sollemnis militum lascivia,

Liv. 4, 53, 13:

socer arma Latinus habeto, Imperium sollemne socer,

Verg. A. 12, 193:

arma,

Stat. Th. 8, 174:

cursus bigarum,

Suet. Dom. 4:

Romanis sollemne viris opus (venatio),

Hor. Ep. 1, 18, 49:

mihi sollemnis debetur gloria,

Phaedr. 3, prol. 61:

sufficit sollemnem numerum (testium) exaudire,

Dig. 28, 1, 21:

viā sollemni egressi,

the public way, Amm. 20, 4, 9:

Romae dulce diu fuit et sollemne, reclusa Mane domo vigilare,

Hor. Ep. 2, 1, 103:

spectari sollemne olim erat,

Suet. Aug. 44; Gell. 15, 2, 3:

annua complere sollemnia,

tribute, Amm. 22, 7, 10.—As subst.: sollemne, is, n., usage, custom, practice, etc.:

nostrum illud sollemne servemus, ut, etc.,

usual custom, practice, Cic. Att. 7, 6, 1:

novae nuptae intrantes etiamnum sollemne habent postes adipe attingere,

Plin. 28, 9, 37, § 135.— Plur.:

mos traditus ab antiquis inter cetera sollemnia manet, etc.,

Liv. 2, 14:

proin repeterent sollemnia,

their customary avocations, Tac. A. 3, 6 fin.:

testamentum non jure factum dicitur, ubi sollemnia juris defuerunt,

usages, customary formalities, Dig. 28, 3, 1:

testamenti,

ib. 28, 1, 20.—Adverb.:

mutat quadrata rotundis: Insanire putas sollemnia me neque rides,

in the common way, Hor. Ep. 1, 1, 101. —Hence, adv.: sollemnĭter ( sollenn-, sōlemn-; very rare; not in Cic.).

(Acc. to II. A. supra.) In a religious or solemn manner, solemnly, = rite:

omnibus (sacris) sollemniter peractis,

Liv. 5, 46: intermissum convivium sollemniter instituit, with pomp or splendor, Just. 12, 13, 6:

lusus, quem sollemniter celebramus,

App. M. 3, p. 134, 13.—

(Acc. to II. B. supra.) According to custom, in the usual or customary manner, regularly, formally:

(greges elephantorum) se purificantes sollemniter aquā circumspergi,

Plin. 8, 1, 1, § 2:

praebere hordeum pullis,

Pall. 1, 28 fin.:

jurare,

Dig. 12, 2, 3:

cavere,

ib. 26, 7, 27:

acta omnia,

ib. 45, 1, 30:

nullo sollemniter inquirente,

Amm. 14, 7, 21:

transmisso sollemniter Tigride,

id. 20, 6, 1.— Comp. and sup. of adj. (late Lat.); v. supra, II. A. No comp. and sup. of adv.

sollemnis (less correctly sōlemnis, sollennis, sōlennis, sollempnis), e, adj. [sollus, i. e. totus-annus], prop. that takes place every year; in relig. lang. of solemnities, yearly, annual; hence, in gen.,

Lit., stated, established, appointed:

sollemne, quod omnibus annis praestari debet,

Fest. p. 298 Müll. (cf. anniversarius):

sollemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fleri solent,

id. p. 344 ib.: sacra stata, sollemnia, Cato ap. Fest. s. v. stata, p. 344 ib.; so,

ad sollemne et statum sacrificium curru vehi,

Cic. Tusc. 1, 47, 113 (v. sisto, P. a.):

sacra,

id. Leg. 2, 8, 19:

sacrificia,

id. N. D. 1, 6, 14; id. Leg. 2, 14, 35; Liv. 1, 31:

dies festi atque sollemnes,

Cic. Pis. 22, 51:

ab Aequis statum jam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur,

Liv. 3, 15:

Idus Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant,

id. 3, 36:

sollemnis dapes Libare,

Verg. A. 3, 301:

caerimoniae,

Val. Max. 1, 1, 1.—

Transf., according as the idea of the religious or that of the established, stated nature of the thing qualified predominates.

With the idea of its religious character predominating, religious, festive, solemn:

suscipiendaque curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1162:

sollemni more sacrorum,

id. 1, 96:

religiones,

Cic. Mil. 27, 73:

iter ad flaminem,

id. ib. 10, 27:

epulae,

id. de Or. 3, 51, 197:

ludi,

id. Leg. 3, 3, 7; cf.:

coetus ludorum,

id. Verr. 2, 5, 72, § 186:

precatio comitiorum,

id. Mur. 1, 1:

omnia sollemnibus verbis dicere,

id. Dom. 47, 122:

sicuti in sollemnibus sacris fleri consuevit,

Sall. C. 22, 2:

sollemnia vota Reddere,

Verg. E. 5, 74:

ferre sollemnia dona,

id. A. 9, 626:

sollemnis ducere pompas,

id. G. 3, 22:

sollemnis mactare ad aras,

id. A. 2, 202:

dies jure sollemnis mihi, sanctiorque natali,

Hor. C. 4, 11, 17:

fax,

Ov. M. 7, 49:

sollemni voce movere preces,

id. F. 6, 622:

ignis,

id. Tr. 3, 13, 16:

festum sollemne parare,

id. F. 2, 247:

sollemnes ludos celebrare,

id. ib. 5, 597:

habitus,

Liv. 37, 9:

carmen,

id. 33, 31:

epulae,

Tac. A. 1, 50:

sacramentum,

id. H. 1, 55:

nullum esse officium tam sanctum atque sollemne, quod, etc.,

Cic. Quint. 6, 26.— Comp.:

dies baptismo sollemnior,

Tert. Bapt. 19.— Sup.:

die tibi sollemnissimo natali meo,

Front. Ep. ad Anton. 1, 2:

preces,

App. M. 11, p. 264.—

As subst.: sollemne, is, n., a religious or solemn rite, ceremony, feast, sacrifice, solemn games, a festival, solemnity, etc. (so perh. not in Cic.); sing.:

inter publicum sollemne sponsalibus rite factis,

Liv. 38, 57:

sollemne clavi figendi,

id. 7, 3 fin.:

soli Fidei sollemne instituit,

id. 1, 21; cf. id. 9, 34:

sollemne allatum ex Arcadiā,

festal games, id. 1, 5; cf. id. 1, 9:

Claudio funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur,

Tac. A. 12, 69; cf. plur. infra:

per sollemne nuptiarum,

Suet. Ner. 28; cf. infra.— Plur.:

sollemnia (Isidis),

Prop. 2, 33 (3, 31), 1:

ejus sacri,

Liv. 9, 29; cf. id. 2, 27:

Quinquatruum,

Suet. Ner. 34:

triumphi,

id. ib. 2:

nuptiarum,

Tac. A. 11, 26 fin.:

funerum,

id. ib. 3, 6:

tumulo sollemnia mittent,

Verg. A. 6, 380:

referunt,

id. ib. 5, 605; cf. Stat. Th. 8, 208; Juv. 10, 259.—

With the idea of stated, regular character predominant, wonted, common, usual, customary, ordinary (syn.: consuetus, solitus;

freq. only after the Aug. period): prope sollemnis militum lascivia,

Liv. 4, 53, 13:

socer arma Latinus habeto, Imperium sollemne socer,

Verg. A. 12, 193:

arma,

Stat. Th. 8, 174:

cursus bigarum,

Suet. Dom. 4:

Romanis sollemne viris opus (venatio),

Hor. Ep. 1, 18, 49:

mihi sollemnis debetur gloria,

Phaedr. 3, prol. 61:

sufficit sollemnem numerum (testium) exaudire,

Dig. 28, 1, 21:

viā sollemni egressi,

the public way, Amm. 20, 4, 9:

Romae dulce diu fuit et sollemne, reclusa Mane domo vigilare,

Hor. Ep. 2, 1, 103:

spectari sollemne olim erat,

Suet. Aug. 44; Gell. 15, 2, 3:

annua complere sollemnia,

tribute, Amm. 22, 7, 10.—As subst.: sollemne, is, n., usage, custom, practice, etc.:

nostrum illud sollemne servemus, ut, etc.,

usual custom, practice, Cic. Att. 7, 6, 1:

novae nuptae intrantes etiamnum sollemne habent postes adipe attingere,

Plin. 28, 9, 37, § 135.— Plur.:

mos traditus ab antiquis inter cetera sollemnia manet, etc.,

Liv. 2, 14:

proin repeterent sollemnia,

their customary avocations, Tac. A. 3, 6 fin.:

testamentum non jure factum dicitur, ubi sollemnia juris defuerunt,

usages, customary formalities, Dig. 28, 3, 1:

testamenti,

ib. 28, 1, 20.—Adverb.:

mutat quadrata rotundis: Insanire putas sollemnia me neque rides,

in the common way, Hor. Ep. 1, 1, 101. —Hence, adv.: sollemnĭter ( sollenn-, sōlemn-; very rare; not in Cic.).

(Acc. to II. A. supra.) In a religious or solemn manner, solemnly, = rite:

omnibus (sacris) sollemniter peractis,

Liv. 5, 46: intermissum convivium sollemniter instituit, with pomp or splendor, Just. 12, 13, 6:

lusus, quem sollemniter celebramus,

App. M. 3, p. 134, 13.—

(Acc. to II. B. supra.) According to custom, in the usual or customary manner, regularly, formally:

(greges elephantorum) se purificantes sollemniter aquā circumspergi,

Plin. 8, 1, 1, § 2:

praebere hordeum pullis,

Pall. 1, 28 fin.:

jurare,

Dig. 12, 2, 3:

cavere,

ib. 26, 7, 27:

acta omnia,

ib. 45, 1, 30:

nullo sollemniter inquirente,

Amm. 14, 7, 21:

transmisso sollemniter Tigride,

id. 20, 6, 1.— Comp. and sup. of adj. (late Lat.); v. supra, II. A. No comp. and sup. of adv.

sollemnis (less correctly sōlemnis, sollennis, sōlennis, sollempnis), e, adj. [sollus, i. e. totus-annus], prop. that takes place every year; in relig. lang. of solemnities, yearly, annual; hence, in gen.,

Lit., stated, established, appointed:

sollemne, quod omnibus annis praestari debet,

Fest. p. 298 Müll. (cf. anniversarius):

sollemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fleri solent,

id. p. 344 ib.: sacra stata, sollemnia, Cato ap. Fest. s. v. stata, p. 344 ib.; so,

ad sollemne et statum sacrificium curru vehi,

Cic. Tusc. 1, 47, 113 (v. sisto, P. a.):

sacra,

id. Leg. 2, 8, 19:

sacrificia,

id. N. D. 1, 6, 14; id. Leg. 2, 14, 35; Liv. 1, 31:

dies festi atque sollemnes,

Cic. Pis. 22, 51:

ab Aequis statum jam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur,

Liv. 3, 15:

Idus Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant,

id. 3, 36:

sollemnis dapes Libare,

Verg. A. 3, 301:

caerimoniae,

Val. Max. 1, 1, 1.—

Transf., according as the idea of the religious or that of the established, stated nature of the thing qualified predominates.

With the idea of its religious character predominating, religious, festive, solemn:

suscipiendaque curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1162:

sollemni more sacrorum,

id. 1, 96:

religiones,

Cic. Mil. 27, 73:

iter ad flaminem,

id. ib. 10, 27:

epulae,

id. de Or. 3, 51, 197:

ludi,

id. Leg. 3, 3, 7; cf.:

coetus ludorum,

id. Verr. 2, 5, 72, § 186:

precatio comitiorum,

id. Mur. 1, 1:

omnia sollemnibus verbis dicere,

id. Dom. 47, 122:

sicuti in sollemnibus sacris fleri consuevit,

Sall. C. 22, 2:

sollemnia vota Reddere,

Verg. E. 5, 74:

ferre sollemnia dona,

id. A. 9, 626:

sollemnis ducere pompas,

id. G. 3, 22:

sollemnis mactare ad aras,

id. A. 2, 202:

dies jure sollemnis mihi, sanctiorque natali,

Hor. C. 4, 11, 17:

fax,

Ov. M. 7, 49:

sollemni voce movere preces,

id. F. 6, 622:

ignis,

id. Tr. 3, 13, 16:

festum sollemne parare,

id. F. 2, 247:

sollemnes ludos celebrare,

id. ib. 5, 597:

habitus,

Liv. 37, 9:

carmen,

id. 33, 31:

epulae,

Tac. A. 1, 50:

sacramentum,

id. H. 1, 55:

nullum esse officium tam sanctum atque sollemne, quod, etc.,

Cic. Quint. 6, 26.— Comp.:

dies baptismo sollemnior,

Tert. Bapt. 19.— Sup.:

die tibi sollemnissimo natali meo,

Front. Ep. ad Anton. 1, 2:

preces,

App. M. 11, p. 264.—

As subst.: sollemne, is, n., a religious or solemn rite, ceremony, feast, sacrifice, solemn games, a festival, solemnity, etc. (so perh. not in Cic.); sing.:

inter publicum sollemne sponsalibus rite factis,

Liv. 38, 57:

sollemne clavi figendi,

id. 7, 3 fin.:

soli Fidei sollemne instituit,

id. 1, 21; cf. id. 9, 34:

sollemne allatum ex Arcadiā,

festal games, id. 1, 5; cf. id. 1, 9:

Claudio funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur,

Tac. A. 12, 69; cf. plur. infra:

per sollemne nuptiarum,

Suet. Ner. 28; cf. infra.— Plur.:

sollemnia (Isidis),

Prop. 2, 33 (3, 31), 1:

ejus sacri,

Liv. 9, 29; cf. id. 2, 27:

Quinquatruum,

Suet. Ner. 34:

triumphi,

id. ib. 2:

nuptiarum,

Tac. A. 11, 26 fin.:

funerum,

id. ib. 3, 6:

tumulo sollemnia mittent,

Verg. A. 6, 380:

referunt,

id. ib. 5, 605; cf. Stat. Th. 8, 208; Juv. 10, 259.—

With the idea of stated, regular character predominant, wonted, common, usual, customary, ordinary (syn.: consuetus, solitus;

freq. only after the Aug. period): prope sollemnis militum lascivia,

Liv. 4, 53, 13:

socer arma Latinus habeto, Imperium sollemne socer,

Verg. A. 12, 193:

arma,

Stat. Th. 8, 174:

cursus bigarum,

Suet. Dom. 4:

Romanis sollemne viris opus (venatio),

Hor. Ep. 1, 18, 49:

mihi sollemnis debetur gloria,

Phaedr. 3, prol. 61:

sufficit sollemnem numerum (testium) exaudire,

Dig. 28, 1, 21:

viā sollemni egressi,

the public way, Amm. 20, 4, 9:

Romae dulce diu fuit et sollemne, reclusa Mane domo vigilare,

Hor. Ep. 2, 1, 103:

spectari sollemne olim erat,

Suet. Aug. 44; Gell. 15, 2, 3:

annua complere sollemnia,

tribute, Amm. 22, 7, 10.—As subst.: sollemne, is, n., usage, custom, practice, etc.:

nostrum illud sollemne servemus, ut, etc.,

usual custom, practice, Cic. Att. 7, 6, 1:

novae nuptae intrantes etiamnum sollemne habent postes adipe attingere,

Plin. 28, 9, 37, § 135.— Plur.:

mos traditus ab antiquis inter cetera sollemnia manet, etc.,

Liv. 2, 14:

proin repeterent sollemnia,

their customary avocations, Tac. A. 3, 6 fin.:

testamentum non jure factum dicitur, ubi sollemnia juris defuerunt,

usages, customary formalities, Dig. 28, 3, 1:

testamenti,

ib. 28, 1, 20.—Adverb.:

mutat quadrata rotundis: Insanire putas sollemnia me neque rides,

in the common way, Hor. Ep. 1, 1, 101. —Hence, adv.: sollemnĭter ( sollenn-, sōlemn-; very rare; not in Cic.).

(Acc. to II. A. supra.) In a religious or solemn manner, solemnly, = rite:

omnibus (sacris) sollemniter peractis,

Liv. 5, 46: intermissum convivium sollemniter instituit, with pomp or splendor, Just. 12, 13, 6:

lusus, quem sollemniter celebramus,

App. M. 3, p. 134, 13.—

(Acc. to II. B. supra.) According to custom, in the usual or customary manner, regularly, formally:

(greges elephantorum) se purificantes sollemniter aquā circumspergi,

Plin. 8, 1, 1, § 2:

praebere hordeum pullis,

Pall. 1, 28 fin.:

jurare,

Dig. 12, 2, 3:

cavere,

ib. 26, 7, 27:

acta omnia,

ib. 45, 1, 30:

nullo sollemniter inquirente,

Amm. 14, 7, 21:

transmisso sollemniter Tigride,

id. 20, 6, 1.— Comp. and sup. of adj. (late Lat.); v. supra, II. A. No comp. and sup. of adv.

sollemnis (less correctly sōlemnis, sollennis, sōlennis, sollempnis), e, adj. [sollus, i. e. totus-annus], prop. that takes place every year; in relig. lang. of solemnities, yearly, annual; hence, in gen.,

Lit., stated, established, appointed:

sollemne, quod omnibus annis praestari debet,

Fest. p. 298 Müll. (cf. anniversarius):

sollemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque fleri solent,

id. p. 344 ib.: sacra stata, sollemnia, Cato ap. Fest. s. v. stata, p. 344 ib.; so,

ad sollemne et statum sacrificium curru vehi,

Cic. Tusc. 1, 47, 113 (v. sisto, P. a.):

sacra,

id. Leg. 2, 8, 19:

sacrificia,

id. N. D. 1, 6, 14; id. Leg. 2, 14, 35; Liv. 1, 31:

dies festi atque sollemnes,

Cic. Pis. 22, 51:

ab Aequis statum jam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur,

Liv. 3, 15:

Idus Maiae sollemnes ineundis magistratibus erant,

id. 3, 36:

sollemnis dapes Libare,

Verg. A. 3, 301:

caerimoniae,

Val. Max. 1, 1, 1.—

Transf., according as the idea of the religious or that of the established, stated nature of the thing qualified predominates.

With the idea of its religious character predominating, religious, festive, solemn:

suscipiendaque curarit sollemnia sacra,

Lucr. 5, 1162:

sollemni more sacrorum,

id. 1, 96:

religiones,

Cic. Mil. 27, 73:

iter ad flaminem,

id. ib. 10, 27:

epulae,

id. de Or. 3, 51, 197:

ludi,

id. Leg. 3, 3, 7; cf.:

coetus ludorum,

id. Verr. 2, 5, 72, § 186:

precatio comitiorum,

id. Mur. 1, 1:

omnia sollemnibus verbis dicere,

id. Dom. 47, 122:

sicuti in sollemnibus sacris fleri consuevit,

Sall. C. 22, 2:

sollemnia vota Reddere,

Verg. E. 5, 74:

ferre sollemnia dona,

id. A. 9, 626:

sollemnis ducere pompas,

id. G. 3, 22:

sollemnis mactare ad aras,

id. A. 2, 202:

dies jure sollemnis mihi, sanctiorque natali,

Hor. C. 4, 11, 17:

fax,

Ov. M. 7, 49:

sollemni voce movere preces,

id. F. 6, 622:

ignis,

id. Tr. 3, 13, 16:

festum sollemne parare,

id. F. 2, 247:

sollemnes ludos celebrare,

id. ib. 5, 597:

habitus,

Liv. 37, 9:

carmen,

id. 33, 31:

epulae,

Tac. A. 1, 50:

sacramentum,

id. H. 1, 55:

nullum esse officium tam sanctum atque sollemne, quod, etc.,

Cic. Quint. 6, 26.— Comp.:

dies baptismo sollemnior,

Tert. Bapt. 19.— Sup.:

die tibi sollemnissimo natali meo,

Front. Ep. ad Anton. 1, 2:

preces,

App. M. 11, p. 264.—

As subst.: sollemne, is, n., a religious or solemn rite, ceremony, feast, sacrifice, solemn games, a festival, solemnity, etc. (so perh. not in Cic.); sing.:

inter publicum sollemne sponsalibus rite factis,

Liv. 38, 57:

sollemne clavi figendi,

id. 7, 3 fin.:

soli Fidei sollemne instituit,

id. 1, 21; cf. id. 9, 34:

sollemne allatum ex Arcadiā,

festal games, id. 1, 5; cf. id. 1, 9:

Claudio funeris sollemne perinde ac divo Augusto celebratur,

Tac. A. 12, 69; cf. plur. infra:

per sollemne nuptiarum,

Suet. Ner. 28; cf. infra.— Plur.:

sollemnia (Isidis),

Prop. 2, 33 (3, 31), 1:

ejus sacri,

Liv. 9, 29; cf. id. 2, 27:

Quinquatruum,

Suet. Ner. 34:

triumphi,

id. ib. 2:

nuptiarum,

Tac. A. 11, 26 fin.:

funerum,

id. ib. 3, 6:

tumulo sollemnia mittent,

Verg. A. 6, 380:

referunt,

id. ib. 5, 605; cf. Stat. Th. 8, 208; Juv. 10, 259.—