Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

pūpillus

  • 1 pūpillus

        pūpillus ī, m dim.    [pupus], an orphan boy, orphan, ward: reliquit pupillum parvum filium: piger annus Pupillis, H., Iu.
    * * *
    orphan, ward

    Latin-English dictionary > pūpillus

  • 2 pupillus

    pūpillus, i, m. dim. [pupulus], an orphan boy, an orphan; also, a ward (cf.:

    tutor, tutela),

    Cic. Verr. 2, 1, 50, § 130; id. de Or. 3, 41, 165; Hor. Ep. 2, 1, 123; 1, 1, 22; Suet. Claud. 23; id. Galb. 9; Inscr. Tab. Heracl. lin. 4 sq.; Juv. 6, 628; Dig. 50, 16, 239; Vulg. Exod. 22, 22; id. Jacob. 1, 27.

    Lewis & Short latin dictionary > pupillus

  • 3 pupillus

    orphan, ward.

    Latin-English dictionary of medieval > pupillus

  • 4 pūpillāris

        pūpillāris e, adj.    [pupillus], of an orphan, belonging to a ward: pecuniae, L.
    * * *
    pupillaris, pupillare ADJ
    of a ward/orphan; of/involving/suitable to minor under care of a guardian

    Latin-English dictionary > pūpillāris

  • 5 adfectio

    affectĭo ( adf-), ōnis, f. [adficio].
    I.
    The relation to or disposition toward a thing produced in a person by some influence (in this and the two foll. signif. almost peculiar to the philos. lang. of Cic.): comparantur ea, quae aut majora aut minora aut paria dicuntur;

    in quibus spectantur haec: numerus, species, vis, quaedam etiam ad res aliquas adfectio,

    relation, Cic. Top. 18, 68, and § 70; cf. id. ib. 2, 7.—
    II.
    A.. A change in the state or condition of body or mind, a state or frame of mind, feeling (only transient, while habitus is lasting):

    adfectio est animi aut corporis ex tempore aliqua de causa commutatio ut, laetitia, cupiditas, metus, molestia, morbus, debilitas, et alia, quae in eodem genere reperiuntur,

    Cic. Inv. 1, 25, 36; 1, 2, 5; cf. 1, 2, 5, § 19. In Gellius = adfectus, as transl. of the Gr. pathos, Gell. 19, 12, 3.—
    B.
    A permanent state of mind, a frame of mind, a state of feeling, Gr. diathesis:

    virtus est adfectio animi constans conveniensque,

    Cic. Tusc. 4, 15, 34 Kühn (cf. in Gr. diathesis psuchês sumphônês hautêi, Stob. Ecl. Eth. 2, p. 104); id. Fin. 3, 26, 65 Goer.:

    non mihi est vita mea utilior quam animi talis adfectio, neminem ut violem commodi mei gratiā,

    id. Off. 2, 6, 29 Beier.—Also of body, as anal. to the mind, a fixed, permanent constitution: tu qui detinieris summum bonum firma corporis adfectione contineri, etc., Cic. Tusc. 5, 9, 27.—And metaph. of the stars, their position in respect to one another:

    astrorum,

    a constellation, Cic. Fat. 4:

    ex qua adfectione caeli primum spiritum duxerit,

    id. Div. 2, 47 (cf. affectus, a, um, B.).—
    C.
    Esp., a favorable disposition toward any one, love, affection, good-will (post-Aug. prose):

    simiarum generi praecipua erga fetum adfectio,

    Plin. 8, 54, 80:

    egit Nero grates patribus laetas inter audientium adfectiones,

    Tac. A. 4, 15:

    argentum magis quam aurum sequuntur, nullā adfectione animi, sed quia, etc.,

    id. G. 5; Just. 24, 3:

    Artemisia Mausolum virum amāsse fertur ultra adfectionis humanae fidem,

    Gell. 10, 18, 1.—Concr., the loved object: adfectiones, children, Cod. Th. 13, 9, 3.—
    D.
    In the Lat. of the Pandects, ability of willing, will, volition, inclination (cf. 2. affectus, II. D.):

    furiosus et pupillus non possunt incipere possidere, quia adfectionem tenendi non habent,

    Dig. 5, 16, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > adfectio

  • 6 affectio

    affectĭo ( adf-), ōnis, f. [adficio].
    I.
    The relation to or disposition toward a thing produced in a person by some influence (in this and the two foll. signif. almost peculiar to the philos. lang. of Cic.): comparantur ea, quae aut majora aut minora aut paria dicuntur;

    in quibus spectantur haec: numerus, species, vis, quaedam etiam ad res aliquas adfectio,

    relation, Cic. Top. 18, 68, and § 70; cf. id. ib. 2, 7.—
    II.
    A.. A change in the state or condition of body or mind, a state or frame of mind, feeling (only transient, while habitus is lasting):

    adfectio est animi aut corporis ex tempore aliqua de causa commutatio ut, laetitia, cupiditas, metus, molestia, morbus, debilitas, et alia, quae in eodem genere reperiuntur,

    Cic. Inv. 1, 25, 36; 1, 2, 5; cf. 1, 2, 5, § 19. In Gellius = adfectus, as transl. of the Gr. pathos, Gell. 19, 12, 3.—
    B.
    A permanent state of mind, a frame of mind, a state of feeling, Gr. diathesis:

    virtus est adfectio animi constans conveniensque,

    Cic. Tusc. 4, 15, 34 Kühn (cf. in Gr. diathesis psuchês sumphônês hautêi, Stob. Ecl. Eth. 2, p. 104); id. Fin. 3, 26, 65 Goer.:

    non mihi est vita mea utilior quam animi talis adfectio, neminem ut violem commodi mei gratiā,

    id. Off. 2, 6, 29 Beier.—Also of body, as anal. to the mind, a fixed, permanent constitution: tu qui detinieris summum bonum firma corporis adfectione contineri, etc., Cic. Tusc. 5, 9, 27.—And metaph. of the stars, their position in respect to one another:

    astrorum,

    a constellation, Cic. Fat. 4:

    ex qua adfectione caeli primum spiritum duxerit,

    id. Div. 2, 47 (cf. affectus, a, um, B.).—
    C.
    Esp., a favorable disposition toward any one, love, affection, good-will (post-Aug. prose):

    simiarum generi praecipua erga fetum adfectio,

    Plin. 8, 54, 80:

    egit Nero grates patribus laetas inter audientium adfectiones,

    Tac. A. 4, 15:

    argentum magis quam aurum sequuntur, nullā adfectione animi, sed quia, etc.,

    id. G. 5; Just. 24, 3:

    Artemisia Mausolum virum amāsse fertur ultra adfectionis humanae fidem,

    Gell. 10, 18, 1.—Concr., the loved object: adfectiones, children, Cod. Th. 13, 9, 3.—
    D.
    In the Lat. of the Pandects, ability of willing, will, volition, inclination (cf. 2. affectus, II. D.):

    furiosus et pupillus non possunt incipere possidere, quia adfectionem tenendi non habent,

    Dig. 5, 16, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > affectio

  • 7 auctor

    auctor (incorrectly written autor or author), ōris, comm. [id.], he that brings about the existence of any object, or promotes the increase or prosperity of it, whether he first originates it, or by his efforts gives greater permanence or continuance to it; to be differently translated according to the object, creator, maker, author, inventor, producer, father, founder, teacher, composer, cause, voucher, supporter, leader, head, etc. (syn.: conditor, origo, consiliarius, lator, suasor, princeps, dux).
    I.
    Lit.
    A.
    Of persons, a progenitor, father, ancestor:

    L. Brutus, praeclarus auctor nobilitatis tuae,

    the founder, progenitor of your nobility, Cic. Tusc. 4, 1, 2:

    generis,

    Verg. A. 4, 365; so Ov. M. 4, 640, and Suet. Vit. 2:

    tu sanguinis ultimus auctor,

    Verg. A. 7, 49; so Ov. M. 12, 558, and 13, 142:

    tantae propaginis,

    id. F. 3, 157:

    originis,

    Suet. Ner. 1:

    gentis,

    id. Claud. 25:

    auctores parentes animarum,

    Vulg. Sap. 12, 6:

    auctore ab illo ducit originem,

    Hor. C. 3, 17, 5:

    Sive neglectum genus et nepotes Respicis auctor,

    id. ib. 1, 2, 36:

    mihi Tantalus auctor,

    Ov. M. 6, 172:

    auctores saxa fretumque tui,

    id. H. 10, 132:

    Juppiter e terrā genitam mentitur, ut auctor Desinat inquiri,

    id. M. 1, 615.—Of animals, Col. 6, 27, 1.—
    B.
    Of buildings, etc., founder, builder:

    Trojae Cynthius auctor,

    Verg. G. 3, 36:

    murorum Romulus auctor,

    Prop. 5, 6, 43 ( augur, Müll.):

    auctor posuisset in oris Moenia,

    Ov. M. 15, 9:

    porticus auctoris Livia nomen habet,

    id. A. A. 1, 72:

    amphitheatri,

    Plin. 36, 15, 24, § 118:

    omnia sub titulo tantum suo ac sine ullā pristini auctoris memoriā,

    Suet. Dom. 5.—
    C.
    Of works of art, a maker, artist:

    statua auctoris incerti,

    Plin. 34, 8, 19, § 93: apparuit summam artis securitatem auctori placaisse, id. praef. § 27.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., the originator, executor, performer, doer, cause, occasion of other things (freq. interchanged with actor):

    tametsi haud quaquam par gloriá sequitur scriptorem et auctorem rerum, tamen etc.,

    Sall. C. 3, 2 Kritz (cf. without rerum: Suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, id. J. 1, 4):

    praeclari facinoris,

    Vell. 2, 120, 6:

    facti,

    Ov. M. 9, 206; Vell. 1, 8:

    cum perquirerent auctorem facti,

    Vulg. Jud. 6, 29:

    optimi statūs auctor,

    Suet. Aug. 28:

    honoris,

    Ov. M. 10, 214:

    vitae,

    Vulg. Act. 3, 15:

    salutis,

    ib. Heb. 2, 10:

    fidei,

    ib. ib. 12, 2:

    funeris,

    Ov. M. 10, 199:

    necis,

    id. ib. 8, 449;

    9, 214: mortis,

    id. ib. 8, 493:

    vulneris,

    id. ib. 5, 133;

    8, 418: plagae,

    id. ib. 3, 329:

    seditionis sectae,

    Vulg. Act. 24, 5.—Also, in gen., one from whom any thing proceeds or comes:

    auctor in incerto est: jaculum de parte sinistrā Venit,

    i. e. the sender, Ov. M. 12, 419; so,

    teli,

    id. ib. 8, 349:

    muneris,

    the giver, id. ib. 2, 88;

    5, 657, 7, 157 al.: meritorum,

    id. ib. 8, 108 al.—
    B.
    An author of scientific or literary productions.
    1.
    An investigator:

    non sordidus auctor Naturae verique,

    Hor. C. 1, 28, 14.—And as imparting learning, a teacher:

    quamquam in antiquissimā philosophiā Cratippo auctore versaris,

    Cic. Off. 2, 2, 8:

    dicendi gravissimus auctor et magister Plato,

    id. Or. 3, 10:

    divini humanique juris auctor celeberrimus,

    Vell. 2, 26, 2:

    Servius Sulpicius, juris civilis auctor,

    Gell. 2, 10; Dig. 19, 1, 39; 40, 7, 36.—
    2.
    The author of a writing, a writer:

    ii quos nunc lectito auctores,

    Cic. Att. 12, 18:

    ingeniosus poëta et auctor valde bonus,

    id. Mur. 14:

    scripta auctori perniciosa suo,

    Ov. Tr. 5, 1, 68:

    Belli Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est,

    Suet. Caes. 56; id. Aug. 31:

    sine auctore notissimi versus,

    i. e. anonymous verses, id. ib. 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 al.— Meton. of cause for effect, for a literary production, writing, work:

    in evolvendis utriusque linguae auctoribus, etc.,

    Suet. Aug. 89. —In partic., the author of historical works, an historian (with and without rerum):

    ego cautius posthac historiam attingam, te audiente, quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum,

    Cic. Brut. 11, 44; so,

    Matrem Antoniam non apud auctores rerum, non diurnā actorum scripturā reperio ullo insigni officio functam,

    Tac. A. 3, 3; 3, 30 (diff. from auctor rerum in II. A.):

    Polybius bonus auctor in primis,

    Cic. Off. 3, 32, 113; so Nep. Them. 10, 4; Liv. 4, 20; Tac. A. 5, 9; 14, 64 al.—With historiae (eccl. Lat.):

    historiae congruit auctori,

    Vulg. 2 Macc. 2, 31.—Hence, in gen., one that gives an account of something, a narrator, reporter, informant (orally or in writing):

    sibi insidias fieri: se id certis auctoribus comperisse,

    Cic. Att. 14, 8:

    celeberrimos auctores habeo tantam victoribus irreverentiam fuisse, ut, etc.,

    Tac. H. 3, 51:

    criminis ficti auctor, i. e. nuntius,

    Ov. M. 7, 824:

    Non haec tibi nuntiat auctor Ambiguus,

    id. ib. 11, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 532.—Hence, auctorem esse, with acc. and inf., to relate, recount:

    Auctores sunt ter novenis punctis interfici hominem,

    Plin. 11, 21, 24, § 73:

    Fabius Rustiçus auctor est scriptos esse ad Caecinam Tuscum codicillos,

    Tac. A. 13, 20:

    Auctor est Julius Marathus ante paucos quam nasceretur menses prodigium Romae factum (esse) publice, etc.,

    Suet. Aug. 94 et saep.—
    C.
    One by whose influence, advice, command, etc., any thing is done, the cause, occasion, contriver, instigator, counsellor, adviser, promoter; constr. sometimes with ut, acc. and inf., or gen. gerund.: quid mihi es auctor ( what do you counsel me?) huic ut mittam? Plaut. Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3, 1:

    idne estis auctores mihi?

    Ter. Ad. 5, 8, 16:

    mihique ut absim, vehementer auctor est,

    Cic. Att. 15, 5:

    Gellium ipsis (philosophis) magno opere auctorem fuisse, ut controversiarum facerent modum,

    id. Leg. 1, 20, 53:

    ut propinqui de communi sententiā coërcerent, auctor fuit,

    Suet. Tib. 35; id. Claud. 25; id. Calig. 15:

    a me consilium petis, qui sim tibi auctor in Siciliāne subsidas, an proficiscare,

    Cic. Fam. 6, 8: ego quidem tibi non sim auctor, si Pompeius Italiam reliquit, te quoque profugere, Att. ap. Cic. Att. 9, 10:

    ne auctor armorum duxque deesset, Auct. B. G. 8, 47: auctor facinori non deerat,

    Liv. 2, 54:

    auctores Bibulo fuere tantundem pollicendi,

    Suet. Caes. 19:

    auctores restituendae tribuniciae potestatis,

    id. ib. 5; so id. Dom. 8:

    auctor singulis universisque conspirandi simul et ut... communem causam juvarent,

    id. Galb. 10 al. —So freq. in the abl. absol.: me, te, eo auctore, at my, your, his instance, by my [p. 199] advice, command, etc.:

    non me quidem Faciet auctore, hodie ut illum decipiat,

    Plaut. Stich. 4, 2, 23:

    an paenitebat flagiti, te auctore quod fecisset Adulescens?

    Ter. Eun. 5, 6, 12:

    quare omnes istos me auctore deridete atque contemnite,

    Cic. de Or. 3, 14, 54:

    quia calida fomenta non proderant, frigidis curari coactus auctore Antonio Musā,

    Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. Vit. 2 al.: agis Carminibus grates et dis auctoribus horum, the promoters or authors of spells, Ov. M. 7, 148.—
    2.
    Esp., in political lang., t. t.
    a.
    Auctor legis.
    (α).
    One who proposes a law, a mover, proposer (very rare):

    quarum legum auctor fuerat, earum suasorem se haud dubium ferebat,

    Liv. 6, 36:

    Quid desperatius, qui ne ementiendo quidem potueris auctorem adumbrare meliorem,

    Cic. Dom. 30, 80.—
    (β).
    One who advises the proposal of a law, and exerts all his influence to have it passed, a supporter (stronger than suasor; cf. Suet. Tib. 27:

    alium dicente, auctore eo Senatum se adīsse, verba mutare et pro auctore suasorem dicere coegit): isti rationi neque lator quisquam est inventus neque auctor umquam bonus,

    Cic. Leg. 3, 15, 34:

    cum ostenderem, si lex utilis plebi Romanae mihi videretur, auctorem me atque adjutorem futurum (esse),

    id. Agr. 2, 5; id. Att. 1, 19:

    quo auctore societatem cum Perseo junxerunt,

    Liv. 45, 31; Suet. Oth. 8; id. Vesp. 11 al.—Sometimes in connection with suasor:

    atque hujus deditionis ipse Postumius suasor et auctor fuit,

    Cic. Off. 3, 30, 109:

    Nisi quis retinet, idem suasor auctorque consilii ero,

    Tac. H. 3, 2 al. —
    (γ).
    Of a senate which accepts or adopts a proposition for a law, a confirmer, ratifier:

    nunc cum loquar apud senatores populi Romani, legum et judiciorum et juris auctores,

    Cic. Verr. 2, 5, 67.— Poet., in gen., a law-giver:

    animum ad civilia vertet Jura suum, legesque feret justissimus auctor,

    Ov. M. 15, 833;

    and of one who establishes conditions of peace: leges captis justissimus auctor imposuit,

    id. ib. 8, 101. —Hence, auctores fieri, to approve, accept, confirm a law:

    cum de plebe consulem non accipiebat, patres ante auctores fieri coëgerit,

    Cic. Brut. 14, 55:

    Decreverunt ut, cum populus regem jussisset, id sic ratum esset, si patres auctores fierent,

    Liv. 1, 17; 1, 22; 2, 54; 2, 56; 6, 42; 8, 12 al.—
    b.
    Auctor consilii publici, he who has the chief voice in the senate, a leader:

    hunc rei publicae rectorem et consilii publici auctorem esse habendum,

    Cic. de Or. 1, 48, 211; 3, 17, 63. —Also absol.:

    regem Ariobarzanem, cujus salutem a senatu te auctore, commendatam habebam,

    by your influence, and the decree of the senate occasioned by it, Cic. Fam. 15, 4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24, 43.—
    D.
    One who is an exemplar, a model, pattern, type of any thing:

    Caecilius, malus auctor Latinitatis,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    nec litterarum Graecarum, nec philosophiae jam ullum auctorem requiro,

    id. Ac. 2, 2, 5; cf.

    Wopk. Lect. Tull. p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

    i. e. who has done a similar thing, Cic. Verr. 2, 5, 26:

    Cato omnium virtutum auctor,

    id. Fin. 4, 16, 44 al. —
    E.
    One that becomes security for something, a voucher, bail, surety, witness:

    id ita esse ut credas, rem tibi auctorem dabo,

    Plaut. Trin. 1, 2, 70:

    auctorem rumorem habere,

    Cic. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse in Syriā;

    auctor erat nemo,

    id. Fam. 12, 4:

    non si mihi Juppiter auctor Spondeat,

    Verg. A. 5, 17:

    gravis quamvis magnae rei auctor,

    Liv. 1, 16:

    auctorem levem, nec satis fidum super tantā re Patres rati,

    id. 5, 15 fin.:

    urbs auspicato deis auctoribus in aeternum condita,

    under the guaranty of the gods, id. 28, 28.—Also with acc. and inf.:

    auctores sumus tutam ibi majestatem Romani nominis fore,

    Liv. 2, 48.—
    F.
    In judic. lang., t. t.
    1.
    A seller, vender (inasmuch as he warrants the right of possession of the thing to be sold, and transfers it to the purchaser; sometimes the jurists make a distinction between auctor primus and auctor secundus; the former is the seller himself, the latter the bail or security whom the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf.

    Salmas. Mod. Usur. pp. 728 and 733): quod a malo auctore emīssent,

    Cic. Verr. 2, 5, 22:

    auctor fundi,

    id. Caecin. 10; Dig. 19, 1, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me quoivis castrandum loces, Plaut. Aul. 2, 2, 73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Curc. 4, 2, 12.— Trop.:

    auctor beneficii populi Romani,

    Cic. Mur. 2.—
    2.
    A guardian, trustee (of women and minors):

    dos quam mulier nullo auctore dixisset,

    Cic. Caecin. 25:

    majores nostri nullam ne privatam quidem rem agere feminas sine auctore voluerunt,

    Liv. 34, 2:

    pupillus obligari tutori eo auctore non potest,

    Dig. 26, 8, 5.—
    3.
    In espousals, auctores are the witnesses of the marriage contract (parents, brothers, guardians, relatives, etc.):

    nubit genero socrus, nullis auspicibus, nullis auctoribus,

    Cic. Clu. 5.—
    G.
    An agent, factor, spokesman, intercessor, champion:

    praeclarus iste auctor suae civitatis,

    Cic. Fl. 22:

    (Plancius) princeps inter suos... maximarum societatum auctor, plurimarum magister,

    id. Planc. 13, 22:

    meae salutis,

    id. Sest. 50, 107:

    doloris sui, querelarum, etc.,

    id. Fl. 22 fin.
    In class.
    Lat. auctor is also used as fem.:

    eas aves, quibus auctoribus etc.,

    Cic. Div. 1, 15, 27:

    Et hostes aderant et (Theoxena) auctor mortis instabat,

    Liv. 40, 4, 15:

    auctor ego (Juno) audendi,

    Verg. A. 12, 159; Ov. M. 8, 108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. 14, 110; 15, 3; Sen. Med. 968; cf. Paul. ex Fest. p. 29 Müll. The distinction which the grammarians, Serv. ad Verg. A. 12, 159, Prob. p. 1452 sq. P., and others make between auctor fem. and auctrix, that auctrix would refer more to the lit. signif. of the verb, augeo, while auctor fem. has more direct relation to the prevailing signif. of its noun, auctoritas, is unfounded.

    Lewis & Short latin dictionary > auctor

  • 8 insidiae

    insĭdĭae, ārum, f. plur. (in sing. insidia prima, Sall. Fragm. ap. Charis. p. 75 P.) [insideo], an ambush, ambuscade (class.).
    I.
    Lit
    A.
    Of persons:

    qui sustinuerant primos impetus insidiarum,

    Hirt. B. G. 8, 19:

    equites procedere longius jussi, donec insidiae coorirentur,

    Tac. H. 2, 24.—
    B.
    Of place:

    si forte in insidias devenero,

    Plaut. As. 1, 1, 92:

    signa aenea in insidiis ponere,

    Cic. Deiot. 7, 21:

    milites in insidiis collocare,

    Caes. B. G. 3, 20:

    intrare insidias,

    id. B. C. 3, 38.—Particular phrases.
    (α).
    To lay an ambush for any one:

    insidias dare alicui,

    Plaut. Mil. 2, 3, 32:

    facere vitae alicujus,

    Cic. Q. Fr. 2, 3, 4:

    ponere vitae alicujus,

    id. Sest. 18, 41:

    insidias penitus abstrusas ponere contra aliquem,

    id. Agr. 2, 18, 49:

    parare alicui,

    id. Rosc. Am. 9, 26:

    tendere,

    id. Rosc. Com. 16, 46:

    collocare,

    id. Mil. 10, 27:

    comparare,

    id. Clu. 16, 47:

    struere,

    id. ib. 66, 190:

    componere,

    Tac. H. 5, 22:

    compo nere in aliquem,

    Prop. 2, 32 (3, 30), 19: componere [p. 965] alicui, Tib. 1, 6, 4:

    disponere,

    Quint. 4, 2, 48:

    afferre ovilibus,

    Calp. Ecl. 1, 40:

    avibus moliri,

    Verg. G. 1, 271.—
    (β).
    In abl. alone, abl. with ex, or acc. with per, by artifice or stratagem, craftily, insidiously:

    Marcellus insidiis interfectus est,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    per insidias quempiam interficere,

    id. Dom. 23:

    per insidias circumvenire,

    Caes. B. G. 1, 42:

    non ex insidiis, sed aperte ac palam elaborare,

    Cic. Or. 12, 38:

    ex insidiis invadere aliquem,

    Sall. J. 113, 6.—
    II.
    Trop., artifice, crafty device, plot, snare:

    nimis insidiarum ad capiendas aures adhiberi videtur,

    Cic. Or. 51, 170:

    compositae orationis insidiis fidem alicujus attentare,

    id. ib. 61, 208:

    noctis,

    Verg. G. 1, 426:

    maris,

    Val. Fl. 1, 416:

    post obitum parentis periculo insidiarum subjectus pupillus,

    Gai. Inst. 2, 181.

    Lewis & Short latin dictionary > insidiae

  • 9 oblivio

    oblīvĭo, ōnis, f. [obliviscor].
    I.
    Lit., a being forgotten, forgetfulness, oblivion (class.):

    oblivio veteris belli,

    Cic. Imp. Pomp. 4 init.:

    laudem alicujus ab oblivione atque a silentio vindicare,

    to rescue from oblivion, id. de Or. 2, 2, 7:

    meam tuorum erga me meritorum memoriam nulla umquam delebit oblivio,

    id. Fam. 2, 1, 2:

    dare aliquid oblivioni,

    to consign to oblivion, Liv. 1, 31, 3:

    oblivione obruere,

    Cic. Brut. 15, 60; for which (late Lat.): oblivioni tradere, Aug. Civ. Dei, 18, 31, 2; Hier. in Psa. 68, 1 al.:

    omnes ejus injurias voluntariā quādam oblivione contriveram,

    had consigned to oblivion, Cic. Fam. 1, 9, 20:

    in oblivionem negoti venire,

    to forget, id. Verr. 2, 4, 35, § 79:

    satius erat ista in oblivionem ire,

    to be forgotten, Sen. Brev. Vit. 13, 7 init.:

    in oblivionem diuturnitate adduci,

    Cic. Verr. 1, 17, 54:

    capit me oblivio alicujus rei,

    I forget something, id. Off. 1, 8, 26:

    per oblivionem,

    through forgetfulness, Suet. Caes. 28:

    in oblivione est,

    is forgotten, Vulg. Luc. 12, 6.—In plur.:

    carpere lividas Obliviones,

    Hor. C. 4, 9, 34; Gell. 9, 5, 6; Quint. Decl. 306.—
    II.
    Transf.
    A.
    Subject., a forgetting, forgetfulness (post-Aug.):

    in eo (Claudio) mirati sunt homines et oblivionem et inconsiderantiam,

    Suet. Claud. 39, Tac. A. 11, 38.—
    B.
    Concr
    1.
    Oblivio litterarum, a poet. designation of Orbilius Pupillus, a grammarian, who lost his memory in his old age, Bibacul. ap. Suet. Gram. 9.—
    2.
    Flumen Oblivionis, an appellation of the river Limia, in Hispania Tarraconensis, acc. to the Gr. ho tês lêthês, Mel. 3, 1, 8; Flor. 2, 17, 12; called flumen Oblivio, Liv Epit. 55.

    Lewis & Short latin dictionary > oblivio

  • 10 orba

    orbus, a, um, adj. [kindr. with Gr. orphanos; cf. Fest. p. 183 Müll.], bereaved, bereft, of parents or children; parentless, fatherless, childless (class.; cf. pupillus).
    I.
    Lit.:

    senex,

    Cic. Par. 5, 2, 39; cf.:

    parens liberorum an orbus sit,

    Quint. 5, 10, 26; 7, 4, 23:

    filii mei, te incolumi, orbi non erunt,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 10.—With gen.:

    Memnonis orba mei venio,

    Ov. M. 13, 595.—With ab:

    a totidem natis orba,

    Ov. H. 6, 156.—Of beasts:

    liberis orbae oves,

    Plaut. Capt. 4, 2, 38.— Subst.: orba, ae, f., an orphan:

    ut orbae, qui sunt genere proximi, iis nubant,

    Ter. Phorm. 1, 2, 75; Quint. 7, 4, 24.—Also, = vidua, a widow:

    censa civium capita centum quatuor milia... praeter orbos orbasque,

    orphans and widows, Liv. 3, 3, 9 (for which:

    praeter pupillos et viduas,

    id. Epit. 59; cf. Becker's Antiq. 2, 2, p. 205).—
    II.
    Transf., deprived, bereft, destitute, devoid of any thing, esp. of something precious: arce et urbe orba sum, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 114 Vahl.):

    plebs orba tribunis,

    Cic. Leg. 3, 3, 9:

    ab optimatibus contio,

    id. Fl. 23, 54:

    rebus omnibus,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    forum litibus,

    Hor. C. 4, 2, 43:

    regio animantibus orba,

    without inhabitants, Ov. M. 1, 72:

    verba viribus,

    id. H. 21, 142:

    fide pectora,

    id. Am. 2, 2, 42:

    orbus omnibus sensibus,

    Vell. 1, 5, 4:

    cubile,

    empty, widowed couch, Cat. 66, 21:

    palmites,

    bereft of buds, Col. 4, 27. —
    (β).
    With gen.:

    orbus auxilique opumque,

    Plaut. Rud. 2, 3, 19:

    pedum,

    Lucr. 5, 840:

    luminis,

    Ov. M. 3, 518.

    Lewis & Short latin dictionary > orba

  • 11 orbus

    orbus, a, um, adj. [kindr. with Gr. orphanos; cf. Fest. p. 183 Müll.], bereaved, bereft, of parents or children; parentless, fatherless, childless (class.; cf. pupillus).
    I.
    Lit.:

    senex,

    Cic. Par. 5, 2, 39; cf.:

    parens liberorum an orbus sit,

    Quint. 5, 10, 26; 7, 4, 23:

    filii mei, te incolumi, orbi non erunt,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 10.—With gen.:

    Memnonis orba mei venio,

    Ov. M. 13, 595.—With ab:

    a totidem natis orba,

    Ov. H. 6, 156.—Of beasts:

    liberis orbae oves,

    Plaut. Capt. 4, 2, 38.— Subst.: orba, ae, f., an orphan:

    ut orbae, qui sunt genere proximi, iis nubant,

    Ter. Phorm. 1, 2, 75; Quint. 7, 4, 24.—Also, = vidua, a widow:

    censa civium capita centum quatuor milia... praeter orbos orbasque,

    orphans and widows, Liv. 3, 3, 9 (for which:

    praeter pupillos et viduas,

    id. Epit. 59; cf. Becker's Antiq. 2, 2, p. 205).—
    II.
    Transf., deprived, bereft, destitute, devoid of any thing, esp. of something precious: arce et urbe orba sum, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 114 Vahl.):

    plebs orba tribunis,

    Cic. Leg. 3, 3, 9:

    ab optimatibus contio,

    id. Fl. 23, 54:

    rebus omnibus,

    id. Fam. 4, 13, 3:

    forum litibus,

    Hor. C. 4, 2, 43:

    regio animantibus orba,

    without inhabitants, Ov. M. 1, 72:

    verba viribus,

    id. H. 21, 142:

    fide pectora,

    id. Am. 2, 2, 42:

    orbus omnibus sensibus,

    Vell. 1, 5, 4:

    cubile,

    empty, widowed couch, Cat. 66, 21:

    palmites,

    bereft of buds, Col. 4, 27. —
    (β).
    With gen.:

    orbus auxilique opumque,

    Plaut. Rud. 2, 3, 19:

    pedum,

    Lucr. 5, 840:

    luminis,

    Ov. M. 3, 518.

    Lewis & Short latin dictionary > orbus

  • 12 praetextatus

    praetextātus, a, um, adj. [praetexta, under praetexo fin. B. 1.], clothed with or wearing the toga praetexta (class.):

    Clodius, qui numquam antea praetextatus fuisset,

    Cic. Pis. 4, 8:

    pupillus,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 151; id. Phil. 2, 18, 44; 2, 43, 110:

    adulter,

    i. e. juvenile, Juv. 1, 78:

    imagines,

    Suet. Ner. 57:

    aetas,

    the age under seventeen years, Gell. 1, 23, 18:

    praetextata cultus amicitia,

    from childhood, Mart. 10, 20, 4.— Esp., subst.: praetextātus, i, m., one who wears the toga praetexta:

    delectu edicto, juniores ab annis septemdecim, et quosdam praetextatos scribunt,

    Liv. 22, 57; Suet. Rhet. 1:

    si quis praetextatum adsectatus fuerit,

    Gai. Inst. 3, 220; Juv. 10, 308. —
    II.
    Transf., verba praetextata, prop., veiled or disguised words; hence, transf., equivocal, obscene, unchaste expressions (post-Aug.):

    praetextatis verbis abstinere,

    Suet. Vesp. 22:

    impudica et praetextata verba,

    Macr. S. 2, 1:

    non praetextatis, sed puris honestisque verbis,

    Gell. 9, 10, 4; cf.

    mores,

    Juv. 2, 170.

    Lewis & Short latin dictionary > praetextatus

  • 13 pupillaris

    pūpillāris, e, adj. [pupillus], of or belonging to an orphan or ward, pupilary:

    pecuniae,

    the money of a ward, Liv. 24, 18 fin.:

    actiones,

    in behalf of orphans, Quint. 12, 6, 1:

    aetas,

    minority, Suet. Aug. 66 fin.:

    substitutio,

    the naming of an heir in case of the death of an orphan, Just. Inst. 2, 16;

    hence such a will is called pupillare testamentum,

    Dig. 28, 6, 2;

    or, pupillares tabulae,

    ib. 28, 6, 36 fin.:

    praedium,

    ib. 27, 9, 13. — Subst.: pūpillāris, is, comm., the heir named in place of a deceased orphan:

    substitutus,

    Dig. 28, 10, 5.— Adv.: pūpillā-rĭter, in place of an orphan:

    substituere aliquem,

    Cod. Just. 6, 30, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > pupillaris

  • 14 pupillariter

    pūpillāris, e, adj. [pupillus], of or belonging to an orphan or ward, pupilary:

    pecuniae,

    the money of a ward, Liv. 24, 18 fin.:

    actiones,

    in behalf of orphans, Quint. 12, 6, 1:

    aetas,

    minority, Suet. Aug. 66 fin.:

    substitutio,

    the naming of an heir in case of the death of an orphan, Just. Inst. 2, 16;

    hence such a will is called pupillare testamentum,

    Dig. 28, 6, 2;

    or, pupillares tabulae,

    ib. 28, 6, 36 fin.:

    praedium,

    ib. 27, 9, 13. — Subst.: pūpillāris, is, comm., the heir named in place of a deceased orphan:

    substitutus,

    Dig. 28, 10, 5.— Adv.: pūpillā-rĭter, in place of an orphan:

    substituere aliquem,

    Cod. Just. 6, 30, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > pupillariter

  • 15 quadragenarius

    quā̆drāgēnārĭus, a, um, adj. [quadrageni], of or belonging to the number forty, consisting of forty, of forty: dolium, perh. holding forty congii, Cato, R. R. 105, 1: fistula, a forty-inch pipe, i. e. made of a plate forty inches in width, Vitr. 8, 7:

    numerum,

    Vulg. Deut. 25, 3: pupillus, of forty, i. e. forty years old, Sen. Ep. 25, 1.—As subst.: quā̆drāgēnārĭus, i, m., a man forty years of age:

    quadragenarium istum ad te voca,

    Arn. 2, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > quadragenarius

  • 16 recito

    rĕ-cĭto, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    In the best prose, a publicist's t. t., to read out, recite a document, statement, report, etc., in public proceedings:

    alicujus testimonium,

    Cic. Verr. 2, 2, 8, § 23; cf.:

    testimonia tabulasve,

    Quint. 7, 10, 13:

    litteras in concione,

    Cic. Att. 8, 9, 2:

    litteras in senatu,

    id. Fam. 10, 12, 1; Caes. B. C. 1, 1; Sall. C. 34, 3; cf. Cic. Fam. 10, 16, 1; 12, 25, 1; Caes. B. G. 7, 48:

    edictum,

    Cic. Quint. 29, 89; id. Verr. 2, 3, 10, § 26:

    orationem,

    id. Planc. 30, 74:

    nolo cetera recitare,

    id. ib.:

    epistulam meam,

    id. Sull. 24, 67:

    quid ego nunc hic Chlori testimonium recitem?

    id. Verr. 2, 2, 8, § 23:

    rogationem suam populo,

    Quint. 10, 5, 13:

    testamentum,

    id. 9, 2, 35:

    recitet ex codice,

    Cic. Verr. 2, 3, 10, § 26; so,

    responsum ex scripto,

    Liv. 23, 11:

    de tabulis publicis,

    Cic. Fl. 17, 40:

    auctionem populi Romani de legis scripto,

    id. Agr. 2, 18, 48:

    elogium de testamento,

    id. Clu. 48, 135.—

    Of persons: testamento si recitatus heres esset pupillus Cornelius,

    Cic. Caecin. 19, 54; so,

    heres,

    Plin. 7, 52, 53, § 177:

    aliquem praeterire in recitando senatu,

    in the list of senators, Cic. Dom. 32, 84; so,

    senatum,

    Liv. 29, 37: aut recitatis in actione, aut nominatis testibus, by reading over the witnesses (i. e. their testimony) or by simply naming them, Quint. 5, 7, 25; v. Spald. ad h. l. —
    II.
    In gen., to read out, recite any thing in public (freq. since the Aug. per., after which it became customary to recite one's own works before audiences; cf.: pronuntio, declamo): To. At clare recitato. Do. Tace, dum perlego, Plaut. Pers. 4, 3, 30:

    postquam recitasti quod erat cerae creditum,

    id. ib. 4, 3, 59:

    in medio, qui Scripta foro recitent, sunt multi,

    Hor. S. 1, 4, 75; cf. id. ib. 1, 4, 23; id. Ep. 1, 19, 42; 2, 1, 223; Ov. Tr. 4, 10, 45; id. P. 3, 5, 39; Juv. 8, 126; 3, 9; Plin. Ep. 7, 17, 1; 1, 5, 4; 1, 13; 2, 10, 6 et saep. al.—With dat.:

    nec recitem cuiquam nisi amicis,

    Hor. S. 1, 4, 73:

    Quinctilio si quid recitares,

    id. A. P. 438:

    nec illi... verba ultra suppeditavere quam ut sacramentum recitaret,

    Tac. H. 4, 59.—
    B.
    To repeat from memory, say by heart, recite:

    quin etiam recitare, si qua meminerunt, cogendi sunt (phrenetici),

    Cels. 3, 18, 39; Mart. 9, 83, 4. —
    C.
    Of prayers, to say, offer (eccl. Lat.):

    orationes,

    Vulg. Tob. 3, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > recito

  • 17 reformo

    rĕ-formo, āvi, ātum, 1, v. a., to shape again, remould, transform, metamorphose, change (not ante-Aug.).
    I.
    Lit.:

    sed preme, quicquid erit, dum, quod fuit ante, reformet,

    i.e. until she resumes her first shape, Ov. M. 11, 254; cf. id. ib. 9, 399:

    rursus in facies hominum tales figuras,

    App. M. 3, p. 139, 26:

    aliquem in alienam personam,

    id. ib. 11 fin.:

    hunc (asinum) ad homines,

    id. ib. 11, p. 264, 24:

    corpus humilitatis nostrae,

    Vulg. Phil. 3, 21:

    claudorum pedes ad officium gradiendi,

    Lact. 4, 26, 1.—
    II.
    Trop.
    1.
    To change, alter:

    divinae providentiae fatalis dispositio subverti vel reformari non potest,

    App. M. 9, p. 217, 27:

    sententias in pejus,

    Dig. 49, 1, 1:

    cum Themistocles ruinas patriae in pristinum habitum reformaret,

    Val. Max. 6, 5, 2 ext.
    2.
    Pregn., to amend, reform; of persons:

    (quadragenarius pupillus) non potest reformari,

    Sen. Ep. 25, 1:

    sed reformamini in novitate sensūs vestri,

    Vulg. Rom. 12, 2.—

    Of things: imitari proposita et ad illa reformare chirographum,

    Sen. Ep. 94, 51:

    mores depravatos,

    Plin. Pan. 53, 1; so,

    solutam et perditam disciplinam,

    Eum. Pan. Const. 2. —
    3.
    To restore, re-establish:

    pacem,

    Eutr. 9, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > reformo

См. также в других словарях:

  • PUPILLUS — idem cum Orphano. Vide supra in voce Orphanotrophi, item Epictene et Orbona, nec non supra Tutela. Hinc Pupillares pecuniae, apud Livium, l. 24. c. 18. ubi in auxilium aerarii Romani illas collectas memorat: Quum haec inclinatio antmorum plebis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Pupillus, S. — S. Pupillus (Pupulus) (28. Febr.), ein Martyrer zu Alexandria. S. S. Celer. (III. 722.) …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • pupillus — /pyuwpilas/ In the civil law, a ward or infant under the age of puberty; a person under the authority of a tutor (q.v.) …   Black's law dictionary

  • pupillus pati posse non intelligitur — /pyuwpilas peytay posiy non intalijatar/ A pupil or infant is not supposed to be able to suffer, i.e., to do an act to his own prejudice …   Black's law dictionary

  • Pupillus pati posse non intelligitur — A ward or minor is not considered as being able to suffer prejudice …   Ballentine's law dictionary

  • Lucius Orbilius Pupillus — La statue en haut à droite, sur la façade de la cathédrale de Benevento pourrait représenter Orbilius[1]. Lucius Orbilius Pupillus (Benevento, v. 113 Rome, v. 13) est un grammairien e …   Wikipédia en Français

  • Lucius Orbilius Pupillus — (114 BC – c. 14 BC) was a Latin grammarian of the 1st century BC, who taught a school, first at Benevento and then at Rome, where the poet Horace was one of his pupils. Horace (Epistles, ii) criticizes his old schoolmaster and describes him as… …   Wikipedia

  • Lucius Orbilius Pupillus — Figur unbekannter Bedeutung am Dom von Benevent, die im Volksglauben für die von Sueton erwähnte Orbilius Statue gehalten wird[1] Lucius Orbilius Pupillus, meist einfach Orbilius (* 113 v. Chr. in Benevent; † 13 v. Chr. in Rom), war ein lateini …   Deutsch Wikipedia

  • Orbilĭus Pupillus — Orbilĭus Pupillus, aus Beneventum, früher Schreiber, nachher Soldat u. dann Grammatiker, lehrte erst in Benevent u. seit 61 v. Chr. in Rom. Er st. 100 Jahre alt, nachdem er im Alter das Gedächtniß verloren hatte u. daher mit dem zum Sprüchwort… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Orbilĭus Pupillus — Orbilĭus Pupillus, röm. Grammatiker, aus Benevent, diente als Soldat und wurde dann Lehrer der Grammatik, seit 63 v. Chr. in Rom, wo er, fast 100jährig, in Dürftigkeit starb. Durch seinen Schüler Horaz, der ihn den »Prügler« (plagosus) nennt, ist …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Orbilius Pupillus — Orbilĭus Pupillus, Grammatiker in Rom, der gestrenge Lehrer des Horaz; daher noch jetzt sprichwörtliche Bezeichnung eines Schultyrannen …   Kleines Konversations-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»