-
61 выдвигать
sürmek,çekmek; öne sürmek,ortaya atmak; terfi ettirmek* * *несов.; сов. - вы́двинуть1) sürmek; çekmekвыдвига́ть вперёд — ileri sürmek
вы́двинуть шкаф на середи́ну ко́мнаты — dolabı odanın ortasına çekmek
2) (ящик и т. п.) çekmek3) перен. ileri / öne sürmek, ortaya atmakвыдвига́ть предложе́ние — bir öneri ileri sürmek
выдвига́ть тео́рию — bir kuram ileri sürmek / ortaya atmak
выдвига́ть кандида́том — aday göstermek
выдвига́ть свою́ кандидату́ру — adaylığını koymak
4) ( повышать по службе) terfi ettirmek -
62 выкладываться
несов.; сов. - вы́ложитьсябегу́н вы́ложился по́лностью — koşucu bütün güçlerini ortaya koydu
-
63 голосование
oylama* * *соткры́тым голосова́нием — açık oyla
избра́ть закры́тым голосова́нием — gizli oyla seçmek
провести́ голосова́ние — oylama yapmak
поста́вить предложе́ние на голосова́ние — öneriyi oya koymak
-
64 действие
eylem,davranış; harekât; işleme,çalışma,yürürlük; etki; eylem,olay; perde (oyun); işlem* * *с1) eylem; davranışеди́нство де́йствий — eylem birliği
созна́тельные де́йствия — bilinçli davranışlar / eylemler
перейти́ к де́йствию — eyleme geçmek
он свобо́ден в свои́х де́йствиях — eyleminde özgürdür
2) мн., воен. harekatвое́нные де́йствия — askeri harekat; muhasamat
наступа́тельные (боевы́е) де́йствия — taarruz harekatı
3) işleme, çalışma; yürürlükпривести́ мото́р / дви́гатель в де́йствие — motoru çalıştırmak
вступи́ть в де́йствие (о заводе и т. п.) — işletmeye açılmak, devreye girmek
де́йствие зако́на сто́имости — değer kanununun işleyişi
ввести́ зако́н в де́йствие — yasayı yürürlüğe koymak
4) etkiпод де́йствием алкого́ля — alkol etkisiyle
ока́зывать де́йствие на кого-что-л. — birini, bir şeyi etkilemek
5) eylem; olayде́йствие рома́на происхо́дит... — romanın eylemi... yer alıyor
6) perdeпье́са в трёх де́йствиях — üç perdeli oyun
7) мат. işlemчеты́ре де́йствия арифме́тики — dört işlem
-
65 диагноз
-
66 дно
dip,alt* * *с, врзdip (-bi); altморско́е дно — deniz dibi
на дне котла́ — kazanın dibinde
дно котла́ закопте́ло — kazanın altı islidir
вы́пить до дна — dibine kadar içmek; dikmek ( залпом)
поста́вить что-л. вверх дном — baş aşağı koymak
••переверну́ть весь дом вверх дном — evin altını üstüne getirmek
пойти́ ко дну (о судне) — dibe gitmek
пье́са го́рького "На дне" — Gorki'nin "Ayak takımı arasında" oyunu
-
67 докладывать
rapor etmek; eklemek* * *Irapor etmek / vermek; tekmil etmek / vermek воен.; bilgi vermek ( информировать)IIего́ жена́ доложи́ла об э́том всем сосе́дям — разг. onun karısı olayı bütün komşularına rapor etmiş
( добавлять) eklemek; daha (da) koymak -
68 доска
tahta* * *ж, врзtahta; levhaмра́морная доска́ — mermer levha
дубо́вая доска́ — meşe tahtası
доска́ объявле́ний — ilan / bülten tahtası
вы́звать к доске́ (уча́щегося) — tahtaya kaldırmak
••Доска́ почёта — şeref tablosu
кла́ссная доска́ — yazı tahtası, kara tahta
ста́вить на одну́ до́ску с кем-л. — biriyle bir tutmak; biriyle aynı kefeye / sepete koymak
то́щий как доска́ — padavra gibi
-
69 досыпать
uyumak* * *I досып`атьнесов.; сов. - дос`ыпатьdaha (da) koymak; dökmek; doldurmak ( доверху)II досып`атьнесов.; сов. - досп`атьне досыпать — uykusuz kalmak, uykusunu alamamak
она́ неде́лями ноче́й не досыпала — haftalarca uykusuz kalırdı
-
70 за
1) ( на ту сторону) arkasına; ardına; ötesine; dışına ( за пределы)поста́вить что-л. за шкаф — dolabın arkasına koymak
распространи́ться за Ура́л — Uralların ötesine yayılmak
пое́хать за́ город — şehir dışına gitmek; kıra gitmek
2) ( по ту сторону) arkasında; ardında; ötesinde; dışında ( за пределами)за гора́ми — dağların ardında
реши́ть вопро́с за закры́тыми дверя́ми — sorunu kapalı kapılar ardında halletmek
за облака́ми — bulutların ötesinde
за́ городом — şehir dışında
3) (около, у) başına; başındaсиде́ть за столо́м — masa başında oturmak
сесть за пиани́но — piyano başına oturmak
4) (до какого-л. временного или пространственного предела) kala; kalırkenза день до сва́дьбы — düğüne bir gün kala
за ми́лю до по́рта — limana bir mil kala
5) ( на расстоянии) ötede; uzaktaего́ за версту́ ви́дно! — bir fersah uzaktan görülür!
6) (при указании на лицо, предмет, до которого дотрагиваются)...dan;...aвзять кого-л. за́ руку — elinden / kolundan tutmak
держа́ться за пери́ла — parmaklığa tutunmak
7) (во время чего-л.)...da, sırasındaза обе́дом — yemekte, yemek sırasında, yemek yerken
я заста́л их за игро́й в ша́шки — onları dama oynarken buldum
8) ( в течение)...da, içindeза́ год — bir yılda; bir yıl içinde
да́нные за́ два го́да — iki yılın verileri
впервы́е за пять лет — beş yıldan beri ilk kez
за коро́ткое вре́мя — kısa zamanda
за че́тверть ча́са — çeyrek saatte
реши́ть зада́чу за мину́ту — problemi bir dakikada çözmek
9) (вместо кого-л.) yerine; olarak (в качестве кого-л.)распиши́сь за него́ — onun yerine sen imzala
рабо́тать за секретаря́ — katip olarak çalışmak
есть за трои́х — üç kişinin yediğini yemek
10) (в возмещение, в обмен)...a, karşılığında; içinза де́ньги — para karşılığında
за э́ти де́ньги он рабо́тать не бу́дет — bu paraya çalışmayacak
надба́вка за сверхуро́чную рабо́ту — fazla mesai zammı
он не хоте́л рабо́тать за таку́ю зарпла́ту — bu ücretle çalışmak istemiyordu
покупа́ть нефть за до́ллары — petrolü dolar karşılığı almak
купи́ть что-л. за рубль — bir rubleye almak
продава́ть что-л. по рублю́ за килогра́мм — kilosunu bir rubleden satmak
что / ско́лько он получа́ет за свой труд? — emeği karşılığında / emeğine ne alır?
11) (ради, в пользу, во имя) için; uğruna; uğrundaборьба́ за незави́симость — bağımsızlık için / uğruna savaşım
стоя́ть / выступа́ть за мир — barıştan yana olmak
ты за каку́ю кома́нду (боле́ешь)? — hangi takımdansın?, hangi takımı tutuyorsun?
ты за кого́? — kimden yanasın?
12) (одно вслед за другим; преследуя) arkasından; ardındanоди́н за други́м — birbiri arkasından
идёт ме́сяц за ме́сяцем — aylar birbirini kovalıyor
он идёт за на́ми — arkamızdan geliyor
мы пошли́ за ним — ardına düştük
чита́ть кни́гу за кни́гой — kitap üstüne kitap okumak
13) (с целью получить, достать что-л.) için;...mayaон пошёл за хле́бом — ekmek almaya gitti
обрати́ться к кому-л. за по́мощью — yardım için birine başvurmak
сходи́ за ребёнком — gidip çocuğu getir
14) (по причине, вследствие) için,...dan dolayı / ötürü;...dığı için,...dığından (dolayı)за недоста́тком вре́мени — vakit dar olduğu için / olduğundan
за неиме́нием ну́жных материа́лов — gerekli malzeme yokluğu nedeniyle
уважа́ть кого-л. за хра́брость — cesareti için saymak
за э́то он досто́ин похвалы́ — bundan dolayı övgüye layıktır
извини́те меня за гру́бость — kabalığımı affediniz
наказа́ние за мале́йшее неповинове́ние — en küçük bir itaatsizliğin cezası
15) (свыше какого-л. предела) aşkın; fazlaему́ уже́ за со́рок — kırkını aşkın / geçkin
(вре́мя) бы́ло за́ полночь — saat geceyarısını geçmişti
16) ( указывает на направление действия) içinборо́ться за свобо́ду — özgürlük için mücadele vermek
движе́ние за мир — barış hareketi
уха́живать за больны́м — hastaya bakmak
следи́ть за игро́й — oyunu izlemek
17) ( в тостах)...a; içinза ва́ше здоро́вье! — sağlığınıza!
за мир и дру́жбу! — barış ve dostluk için!
••за по́дписью Ивано́ва — İvanov imzalı
за но́мером три — üç numaralı
о́чередь за ва́ми — sıra sizde
де́ло за деньга́ми — iş paraya kaldı
проводи́ть вре́мя за чте́нием — vaktini okumakla geçirmek
закры́ть за собо́й дверь — kapıyı üstüne kapatmak
об э́том он был оповещён за неде́лю — bu kendisine bir hafta öncesinden duyuruldu
о́чень рад за Вас — sizin için / hesabınıza çok sevindim
что он за челове́к? — o, nasıl adamdır?
что за гла́зки! — bunlar nasıl göz!
мы прие́дем за ва́ми — sizi gelip alacağız
кто отве́тствен за э́то? — bundan sorumlu kim?
де́сять мину́т не счита́лись за опозда́ние — on dakika rötardan sayılmazdı
быть за́мужем за... — karısı olmak
-
71 забирать
almak; tutuklamak* * *несов.; сов. - забра́ть1) almakзабира́ть кого-что-л. с собо́й — yanına almak
забира́ть в горсть — avuçlamak
забира́ть в оха́пку — kucaklamak
2) ( арестовывать) tutuklamak; tutuklayıp / tutup götürmek••забра́ть себе́ в го́лову — kafasına koymak
забра́ть кого-л. в ру́ки — avucunun içine almak
его́ забра́л страх — разг. onu bir korkudur aldı
-
72 заводить
sokmak; bırakmak,götürmek; edinmek,tutmak,almak; kurmak,işletmek,çalıştırmak* * *несов.; сов. - завести́1) (вводить куда-л.) sokmak2) разг. (отводить куда-л.) bırakmak, götürmek3) ( уводить далеко) (uzaklara) götürmekкуда́ ты нас завёл? — bizi nereye getirdin?
4) перен. götürmekспор завёл нас сли́шком далеко́ — münakaşa yüzünden çok uzaklara gittik
завести́ семью́ — aile kurmak, ev açmak
завести́ домрабо́тницу — hizmetçi tutmak
завести́ но́вую привы́чку — yeni bir âdet edinmek
заводи́ть соба́ку — evine bir köpek almak
она́ завела́ кур — tavuk beslemeye başladı
6) ( вводить) kurmak; koymakпо давно́ заведённой тради́ции — eskiden kurulan bir geleneğe göre
7) ( начинать) başlamakзаводи́ть перепи́ску с кем-л. — biriyle yazışmaya başlamak
заводи́ть разгово́р / речь с кем-л., о чём-л. — bir şeyden söz / laf açmak
8) kurmak; işletmek, çalıştırmakзаводи́ть часы́ — saati kurmak
заводи́ть мото́р — motoru çalıştırmak
заведи́ вон ту пласти́нку — şu plağı koy
-
73 завышать
несов.; сов. - завы́ситьşişirmek, (olduğundan) fazla / yüksek göstermekзавы́сить оце́нку (ученику) — hak ettiğinden yüksek not vermek
ци́фры завы́шены — rakamlar olduğundan büyük gösterilmiştir
счёт завы́шен — fatura şişirilmiştir
завыша́ть но́рмы — aşırı normlar koymak
-
74 заграждать
önünü kesmek,engel koymak* * *несов.; сов. - загради́тьзагражда́ть путь кому-л. — birinin önünü kesmek
-
75 задумывать
несов.; сов. - заду́мать1) tasarlamak; niyetlenmek ( намереваться); kurmak; aklına koymak ( замышлять)он заду́мал подшути́ть над на́ми — bizimle dalga geçmeyi kurmuş
заду́май како́е-нибудь число́ — aklından bir sayı tut
заду́мать жела́ние (при гадании) — niyet tutmak
-
76 замечать
fark etmek,farkına varmak,sezmek; aklında tutmak* * *несов.; сов. - заме́тить1) farketmek; farkına varmak; farkında olmak; sezmekне замеча́ть кого-что-л. (умышленно) — görmemezlikten gelmek
заме́тить опа́сность — tehlikenin farkına varmak; tehlikeyi sezmek
не замеча́ть опа́сности — tehlikenin farkında olmamak
2) ( запоминать) aklında tutmak; nişan koymak3) ( говорить) demekсле́дует заме́тить, что... — şunu belirtmek gerek ki...
-
77 заносить
bırakmak,getirmek; geçirmek,kaydetmek; kaldırmak* * *I несов.; сов. - занести́1) bırakmak; getirmekзанеси́ свёрток домо́й — paketi eve bırak
2) geçirmek; kaydetmekзаноси́ть что-л. в протоко́л — zapta / tutanağa geçirmek
заноси́ть что-л. в журна́л — deftere kaydetmek
3) разг. atmakкаки́м ве́тром вас сюда́ занесло́? — sizi buraya hangi rüzgar attı?
4) kaldırmakзаноси́ть ру́ку для уда́ра — keskenmek ( замахнуться)
заноси́ть но́гу в стре́мя — ayağını üzengiye koymak
доро́гу занесло́ сне́гом — (tipi yüzünden) yol kar altında kaldı
II сов., см. занашиватьмаши́ну заноси́ло впра́во — araba sağa kayıyordu
-
78 заправляться
karnını doyurmak,yakıt koymak* * *несов.; сов. - запра́виться1) см. заправлять 3)2) разг. ( есть) karnını doyurmak -
79 запрет
-
80 зариться
несов.; сов. - поза́риться, прост.göz dikmek / koymak; gözü olmak; tamah etmekза́риться на чужо́е добро́ — başkasının malına göz dikmek
поза́рившись на де́ньги — paraya tamah ederek
за́риться на кого-л. — birinde gözü olmak
См. также в других словарях:
koymak — koymak, koyuvermek, bırakmak, dökmek, çalkamak II, 45; III, 39, 171. 246 bkz; kodmak, kotmak … Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini
koymak — i, e, ar 1) Bir şeyi bir yere bırakmak, belli bir yere yerleştirmek Öteki elini doktorun omzuna koydu. S. F. Abasıyanık 2) Bir kimseyi işe yerleştirmek, birine iş sağlamak Bu işe kimi koyacağız? 3) Bırakmak İçeri kimseyi koymuyorlar. 4) Katmak,… … Çağatay Osmanlı Sözlük
ambargo koymak — 1) gemilerin limanlardan hareketini yasaklamak 2) bir malın serbest sürümünü engellemek 3) bir mala el koymak, müsadere etmek 4) siyasi, ekonomik, sosyal alanlarda caydırmak amacıyla yaptırım uygulamak … Çağatay Osmanlı Sözlük
haciz koymak — (bir şeye) borçlunun malına el koymak Ya parayı verirsiniz ya da haciz korum. B. Felek … Çağatay Osmanlı Sözlük
hareke koymak — Arap alfabesiyle yazılmış metinlerde ünsüzlerin üstüne ünlü ile okunmasını sağlayan işaret koymak … Çağatay Osmanlı Sözlük
kundak sokmak (veya koymak) — 1) yangın çıkarmak için bir yere tutuşmuş yağlı bez parçası koymak 2) mec. ara bozacak bir söz söylemek veya böyle bir davranışta bulunmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
mim koymak — 1) unutulmaması için işaret koymak 2) önemli bularak üstünde ısrarla durmak Bu lafıma mim koy dedi Sabri Bey. A. İlhan … Çağatay Osmanlı Sözlük
nokta koymak — 1) gereken yerde nokta işaretini kullanmak 2) mec. bir işi bitirmek, tamamlamak 3) mec. son noktayı koymak … Çağatay Osmanlı Sözlük
kafese koymak — argo aldatıp çıkar sağlamak O, ya birisini batırmak yahut da kafese koymak için ziyafet çekerdi. S. F. Abasıyanık … Çağatay Osmanlı Sözlük
öpüp başına koymak — 1) bir nimeti veya kutsal sayılan bir varlığı saygıyla el üstünde tutmak, yüksekte tutmak 2) bir şeyi memnunlukla karşılamak, saygı duymak, saygıyla karşılamak Ne dediği bilinmez, anlaşılmaz, kapalı kutu şiirleri öpüp başımıza koymak lazım… … Çağatay Osmanlı Sözlük
rehine koymak (veya vermek) — Tutuya koymak Beş lira için ananın saatini rehine koyduğunu unuttun mu? H. R. Gürpınar … Çağatay Osmanlı Sözlük