Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

fugiens

  • 1 fugiēns

        fugiēns entis ( gen plur. fugientum, H.), adj.    [P. of fugio], fleeing, fleeting: Italia, receding, V.: vinum, fermenting.—Plur. n. as subst: fugientia captat, i. e. what is hard to obtain, H.— Fleet, rapid: penna, H.—Fig., avoiding, averse to: laboris, Cs.

    Latin-English dictionary > fugiēns

  • 2 fugiens

    fŭgĭens, entis, Part. and P. a., from fugio.

    Lewis & Short latin dictionary > fugiens

  • 3 fugio

    fŭgĭo, fūgi, fŭgĭtum ( gen. plur. part. sync. fugientum, Hor. C. 3, 18, 1; part. fut. fugiturus, Ov. H. 2, 47 al.), 3, v. n. and a. [root FUG; Gr. PHUG, pheugô; Sanscr. bhuj; syn.: flecto, curvo; v. fuga], to flee or fly, to take flight, run away.
    I.
    Neutr.
    A.
    Lit.:

    propera igitur fugere hinc, si te di amant,

    Plaut. Ep. 3, 4, 78; cf.:

    a foro,

    id. Pers. 3, 3, 31:

    senex exit foras: ego fugio,

    I am off, Ter. Heaut. 5, 2, 47:

    cervam videre fugere, sectari canes,

    id. Phorm. prol. 7:

    qui fugisse cum magna pecunia dicitur ac se contulisse Tarquinios,

    Cic. Rep. 2, 19:

    Aeneas fugiens a Troja,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 72:

    omnes hostes terga verterunt, nec prius fugere destiterunt, quam ad flumen Rhenum pervenerint,

    Caes. B. G. 1, 53, 1:

    oppido fugit,

    id. B. C. 3, 29, 1:

    ex ipsa caede,

    to flee, escape, id. B. G. 7, 38, 3; cf.:

    ex proelio Mutinensi,

    Cic. Fam. 10, 14, 1:

    e conspectu,

    Ter. Hec. 1, 2, 107: Uticam, Hor. Ep. 1, 20, 13: fenum habet in cornu;

    longe fuge,

    id. S. 1, 4, 34: nec furtum feci nec fugi, run away (of slaves), id. Ep. 1, 16, 46; cf.:

    formidare servos, Ne te compilent fugientes,

    id. S. 1, 1, 78; Sen. Tranq. 8.—

    Prov.: ita fugias ne praeter casam,

    i. e. in fleeing from one danger beware of falling into another, Ter. Phorm. 5, 2, 3 Ruhnk. —
    b.
    In partic., like the Gr. pheugein, to become a fugitive, leave one's country, go into exile:

    fugiendum de civitate, cedendum bonis aut omnia perferenda,

    Quint. 6, 1, 19; so,

    ex patria,

    Nep. Att. 4, 4:

    a patria,

    Ov. Tr. 1, 5, 66:

    in exilium,

    Juv. 10, 160; cf. under II. A. b.—
    B.
    Transf., in gen., to pass quickly, to speed, to hasten away, flee away; cf.:

    numquam Vergilius diem dicit ire, sed fugere, quod currendi genus concitatissimum est,

    Sen. Ep. 108 med. (mostly poet. and of inanim. and abstr. things):

    tenuis fugiens per gramina rivus,

    Verg. G. 4, 19:

    Tantalus a labris sitiens fugientia captat Flumina,

    Hor. S. 1, 1, 68:

    concidunt venti fugiuntque nubes,

    id. C. 1, 12, 30:

    spernit humum fugiente pennā,

    hasting away, rapidly soaring, id. ib. 3, 2, 24:

    nullum sine vulnere fugit Missile,

    Stat. Th. 9, 770:

    insequitur fugientem lumine pinum (i. e. navem),

    Ov. M. 11, 469:

    fugere ad puppim colles campique videntur,

    Lucr. 4, 389:

    fugiunt freno non remorante dies,

    Ov. F. 6, 772:

    sed fugit interea, fugit irreparabile tempus,

    Verg. G. 3, 284:

    annus,

    Hor. S. 2, 6, 40:

    hora,

    id. C. 3, 29, 48:

    aetas,

    id. ib. 1, 11, 7.—Of persons:

    evolat ante omnes rapidoque per aëra cursu Callaicus Lampon fugit,

    hastens away, Sil. 16, 335. Here perh. belongs: acer Gelonus, Cum fugit in Rhodopen atque in deserta Getarum, i. e. swiftly roves (as a nomade), Verg. G. 3, 462 (acc. to another explan., flees, driven from his abode).—
    b.
    Pregn., to vanish, disappear, to pass away, perish:

    e pratis cana pruina fugit,

    Ov. F. 6, 730:

    fugiunt de corpore setae,

    id. M. 1, 739; cf.:

    jam fessae tandem fugiunt de corpore vires,

    Verg. Cir. 447;

    for which: calidusque e corpore sanguis Inducto pallore fugit,

    Ov. M. 14, 755:

    fugerat ore color,

    id. H. 11, 27:

    nisi causa morbi Fugerit venis,

    Hor. C. 2, 2, 15:

    fugiunt cum sanguine vires,

    Ov. M. 7, 859:

    amor,

    Prop. 1, 12, 12:

    memoriane fugerit in annalibus digerendis, an, etc.,

    Liv. 9, 44, 4:

    gratissima sunt poma, cum fugiunt,

    i. e. when they wilt, become wilted, Sen. Ep. 12; cf.: vinum fugiens, under P. a.—
    C.
    Trop. (rare but class.):

    nos naturam sequamur, et ab omni, quod abhorret ab oculorum auriumque approbatione, fugiamus,

    Cic. Off. 1, 35, 128; cf.: omne animal appetit quaedam et fugit a quibusdam;

    quod autem refugit, id contra naturam est, etc.,

    id. N. D. 3, 13, 33; Quint. 11, 1, 54:

    ad verba,

    to have recourse to, Petr. 132.
    II.
    Act., to flee from, seek to avoid; to avoid, shun any thing.
    A.
    Lit. (mostly poet.): erravi, post cognovi, et fugio cognitum, Enn. ap. Auct. Her. 2, 24, 38 (Trag. v. 160 Vahl.):

    cum Domitius concilia conventusque hominum fugeret,

    Caes. B. C. 1, 19, 2:

    neminem neque populum neque privatum fugio,

    Liv. 9, 1, 7:

    vesanum fugiunt poëtam qui sapiunt,

    Hor. A. P. 455:

    percontatorem,

    id. Ep. 1, 18, 69:

    hostem,

    id. S. 1, 3, 10:

    lupus me fugit inermem,

    id. C. 1, 22, 12:

    nunc et ovis ultro fugiat lupus,

    Verg. E. 8, 52:

    (Peleus) Hippolyten dum fugit abstinens,

    Hor. C. 3, 7, 18:

    scriptorum chorus omnis amat nemus et fugit urbes,

    id. Ep. 2, 77; id. S. 1, 6, 126:

    data pocula,

    Ov. M. 14, 287; cf.

    vina,

    id. ib. 15, 323.— Pass.:

    sic litora vento Incipiente fremunt, fugitur cum portus,

    i. e. is left, Stat. Th. 7, 140. —
    b.
    In partic. (cf. supra, I. A. b.), to leave one's country:

    nos patriam fugimus,

    Verg. E. 1, 4:

    Teucer Salamina patremque cum fugeret,

    Hor. C. 1, 7, 22.—Hence:

    quis exsul Se quoque fugit?

    Hor. C. 2, 16, 20.—
    2.
    Transf. (causa pro effectu), to flee away from, to escape, = effugio ( poet.;

    but cf. infra, B. 2.): hac Quirinus Martis equis Acheronta fugit,

    Hor. C. 3, 3, 16:

    insidiatorem,

    id. S. 2, 5, 25:

    cuncta manus avidas fugient heredis,

    id. C. 4, 7, 19.—And in a poetically inverted mode of expression: nullum Saeva caput Proserpina fugit (= nemo tam gravis est, ad quem mors non accedat), none does cruel Proserpine flee away from, avoid (i. e. none escapes death), Hor. C. 1, 28, 20.—
    B.
    Trop., to flee from, avoid, shun (very freq. and class.):

    conspectum multitudinis,

    Caes. B. G. 7, 30, 1:

    ignominiam ac dedecus,

    Cic. Rep. 5, 4:

    nullam molestiam,

    id. ib. 3, 5; cf.

    laborem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 114; Verg. A. 3, 459 (opp. ferre):

    recordationes,

    Cic. Att. 12, 18:

    vituperationem tarditatis,

    id. de Or. 2, 24, 101; cf.:

    majoris opprobria culpae,

    Hor. Ep. 1, 9, 10:

    judicium senatus,

    Liv. 8, 33, 8:

    vitium,

    Quint. 2, 15, 16:

    hanc voluptatem (with reformidare),

    id. 8, 5, 32:

    disciplinas omnes (Epicurus),

    id. 2, 17, 15:

    nuptias,

    Ter. And. 4, 4, 27; cf.:

    usum conjugis,

    Ov. M. 10, 565:

    conubia,

    id. ib. 14, 69:

    amplexus senis,

    Tib. 1, 9, 74:

    nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

    Hor. Ep. 1, 1, 72:

    spondeum et dactylum (opp. sequi),

    Quint. 9, 4, 87.— Pass.:

    simili inscitiā mors fugitur, quasi dissolutio naturae,

    Cic. Leg. 1, 11, 31:

    quemadmodum ratione in vivendo fugitur invidia, sic, etc.,

    Auct. Her. 4, 38, 50:

    quod si curam fugimus, virtus fugienda est,

    Cic. Lael. 13, 47:

    fugiendas esse nimias amicitias,

    id. ib. 13, 45:

    fugienda semper injuria est,

    id. Off. 1, 8, 25; id. Verr. 2, 3, 43, § 103:

    vitiosum genus fugiendum,

    id. Or. 56, 189; cf. Quint. 11, 3, 128:

    petenda ac fugienda,

    id. 3, 6, 49.—
    (β).
    Like the Gr. pheugein, with inf. (mostly poet.), to avoid doing something, to omit, forbear, beware, = omittere, cavere:

    illud in his rebus longe fuge credere, etc.,

    Lucr. 1, 1052:

    o fuge te tenerae puerorum credere turbae,

    Tib. 1, 4, 9:

    quid sit futurum cras, fuge quaerere,

    Hor. C. 1, 9, 13; cf.

    also: fuge suspicari, etc.,

    id. ib. 2, 4, 22:

    mene igitur socium summis adjungere rebus, Nise, fugis?

    Verg. A. 9, 200; cf. Ov. H. 9, 75:

    fugeres radice vel herbā Proficiente nihil curarier,

    Hor. Ep. 2, 2, 150; cf.:

    neque illud fugerim dicere, ut Caelius, etc.,

    Cic. de Or. 3, 38, 153:

    huic donis patris triumphum decorare fugiendum fuit?

    id. Mur. 5, 11.—
    2.
    Transf. (causa pro effectu; cf. supra, II. A. 2.), to escape ( poet. also of things as subjects):

    tanta est animi tenuitas, ut fugiat aciem,

    Cic. Tusc. 1, 22, 50; Ov. F. 2, 80:

    sed tamen admiror, quo pacto judicium illud Fugerit,

    Hor. S. 1, 4, 100:

    quos viros vigilantia fugit,

    whom any vigilance escapes, Verg. G. 2, 265; cf. id. E. 9, 54.—
    b.
    Esp. freq., res me fugit, it escapes me, escapes my notice; I do not observe it, do not know it (cf.:

    latet, praeterit): novus ille populus vidit tamen id, quod fugit Lacedaemonium Lycurgum,

    Cic. Rep. 2, 12; cf.:

    illos id fugerat,

    id. Fin. 4, 23, 63:

    hominem amentem hoc fugit,

    id. Verr. 2, 4, 12, § 27:

    quem res nulla fugeret,

    id. Rep. 2, 1:

    quae (ratio) neque Solonem Atheniensem fugerat, neque nostrum senatum,

    id. ib. 2, 34;

    1, 16: non fugisset hoc Graecos homines, si, etc.,

    id. de Or. 1, 59, 253:

    neminem haec utilitas fugit,

    Quint. 2, 5, 17:

    nisi quae me forte fugiunt, hae sunt fere de animo sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; Quint. 9, 2, 107; 7, 1, 40:

    nullam rem esse declarant in usu positam militari, quae hujus viri scientiam fugere possit,

    Cic. de Imp. Pomp. 10, 28:

    quae (partitio) fugiet memoriam judicis,

    Quint. 4, 5, 3; cf. Gell. 1, 18, 6.—With a subject-clause:

    de Dionysio, fugit me ad te antea scribere,

    Cic. Att. 7, 18, 3; 5, 12, 3:

    illud alterum quam sit difficile, te non fugit,

    id. ib. 12, 42, 2.—Hence, fŭgĭens, entis, P. a., fleeing, fleeting, vanishing.
    A.
    Lit.:

    accipiter,

    Lucr. 3, 752:

    membra deficiunt, fugienti languida vitā,

    id. 5, 887:

    vinum,

    growing flat, spoiling, Cic. Off. 3, 23, 91:

    ocelli,

    dying, Ov. Am. 3, 9, 49:

    portus fugiens ad litora,

    running back, retreating, Prop. 4 (5), 6, 15.—
    2.
    Subst. in the later jurid. lang., like the Gr. ho pheugôn, the defendant:

    omnimodo hoc et ab actore et a fugiente exigi,

    Cod. Just. 2, 58, § 4 (for which, reus, § 7).—
    B.
    Trop., with gen.:

    nemo erat adeo tardus aut fugiens laboris, quin, etc.,

    averse to labor, indolent, Caes. B. C. 1, 69, 3:

    doloris,

    Lact. 3, 8, 13:

    solitudinis (with appeteus communionis ac societatis),

    id. 6, 10, 18.— Comp., sup., and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > fugio

  • 4 fugiō

        fugiō fūgī, — (P. fut. fugitūrus, O., Cu.), ere    [2 FVG-], to flee, fly, take flight, run away, make off: e conspectu ilico, T.: ego fugio, am off, T.: cum magnā pecuniā: a Troiā: oppido, Cs.: e manibus: ex proelio: longe, H.: Nec furtum feci nec fugi, run away (of a slave), H.—Prov.: Ita fugias ne praeter casam, beyond shelter, i. e. too far, T.—With acc: qui currebat fugiens hostem, H.: me inermem, H.: ovīs fugiat lupus, V.— To become a fugitive, leave the country, go into exile: ex patriā, N.: A patriā, O.: in exilium, Iu.— With acc: patriam, V.: Teucer Salamina Cum fugeret, H.— To pass quickly, speed, hasten, flee away: fugiens per gramina rivus, V.: sitiens fugientia captat Flumina, H.: fugiunt dies, O.: fugit inreparabile tempus, V.— To vanish, disappear, pass away, perish: e pratis pruina fugit, O.: fugiunt nubes, H.: Fugerat ore color, O.: memoriane fugerit in annalibus digerendis, an, etc., L.— To flee from, avoid, shun: conventūs hominum, Cs.: hunc iudicem: neminem, L.: Vesanum poëtam, H.: urbem, H.: vina, O.— To flee from, avoid, get away from, escape: Acheronta, H.: Cuncta manūs fugient heredis, H.: Se, H.: nullum caput Proserpina fugit, spared, H.—Fig., to flee, avoid, shun: ab omni, quod abhorret, etc.: Hoc facito, hoc fugito, T.: conspectum multitudinis, Cs.: laborem, V.: maioris opprobria culpae, H.: iudicium senatūs, L.: simili inscientiā mors fugitur: quod si curam fugimus, virtus fugienda est: esse fugiendam satietatam.—With inf, to avoid, omit, forbear, beware: turpiter facere: Quid sit futurum cras, fuge quaerere, H.: huic triumphum decorare fugiendum fuit.— To escape, get away from, elude, forsake: ut (animus) fugiat aciem: quos haud ulla viros vigilantia fugit, V.: vox Moerim fugit, V.— To escape, escape the notice of, be unobserved by, be unknown to: vidit id, quod fugit Lycurgum: quem res nulla fugeret: non fugisset hoc Graecos homines, si, etc.: huius viri scientiam: fūgit me ad te antea scribere, I forgot: illud te non arbitror fugere, quin, etc.
    * * *
    fugere, fugi, fugitus V
    flee, fly, run away; avoid, shun; go into exile

    Latin-English dictionary > fugiō

  • 5 currō

        currō cucurrī, cursus, ere    [1 CEL-], to run, move quickly, hasten: propere, T.: per totum conclave pavidi, H.: fugiens hostem, H.: Plus homine, with superhuman speed, O.: ad vocem praeceps, O.: eosdem cursūs: curritur ad praetorium. —With acc: qui stadium currit, runs a race: iter aequore, V.: aequor, V.—Prov.: currentem incitare, to spur a willing horse: asellum currere doceas, i. e. you labor to no purpose, H.: per flammam, to go through fire.—Poet., of rapid motion, to sail, fly, hasten, move rapidly: per omne mare, H.: mercator ad Indos, H.: medio ut limite curras, Icare, O.—Of things, to run, flow, roll, spread, extend: amnes in aequora currunt, V.: flumina, O.: currente rotā, H.: rubor per ora, V.: rivis currentia vina, V. — Fig., to run, flow, trip, advance, move, pass away: proclivi currit oratio: versus incomposito pede, H.: nox inter pocula currat, Pr.: Aetas, H.—With acc, to run, traverse: eosdem cursūs, adopt the same policy. — Poet.: Talia saecla currite (i. e. currendo efficite), V.
    * * *
    currere, cucurri, cursus V INTRANS
    run/trot/gallop, hurry/hasten/speed, move/travel/proceed/flow swiftly/quickly

    Latin-English dictionary > currō

  • 6 dēcidō

        dēcidō cidī, —, ere    [de + cado], to fall down, fall off, fall away: anguis decidit de tegulis, T.: poma ex arboribus: e flore guttae, O.: ex equis, N.: equo, Cs.: in terras sidus, O.: in puteum auceps, H.: in turbam praedonum hic fugiens, H.: in praeceps, O. — To fall down dead, sink down, die: Decidit exanimis vitamque reliquit in astris, V.: nos ubi decidimus, Quo pater Aeneas, passed to that bourne, H. — Fig., to fall, drop, fall away, fail, sink, perish: quantā de spe decidi! T.: a spe societatis Prusiae, L.: ex astris: toto pectore, out of one's affections, Tb.: in hanc fraudem: ficta omnia celeriter tamquam flosculi decidunt: non virtute hostium sed amicorum perfidiā decidi, N.
    * * *
    I
    decidere, decidi, - V INTRANS
    fall/drop/hang/flow down/off/over; sink/drop; fail, fall in ruin; end up; die
    II
    decidere, decidi, decisus V TRANS
    detach, cut off/out/down; fell; cut/notch/carve to delineate; flog thoroughly; make explicit; put an end to, bring to conclusion, settle/decide/agree (on)

    Latin-English dictionary > dēcidō

  • 7 ē-lūdō

        ē-lūdō sī, sus, ere,    to stop playing, cease to sport: litus, quā fluctus eluderet. — To parry, elude, avoid: quasi rudibus eius eludit oratio (i. e. in a sham fight): elusa volnera, O.—To escape, avoid, shun: celeritate navium nostros, Cs.: Orsilochum fugiens, V.: Satyros sequentīs, O.: contra eludere Poenus, avoided a fight, L.—To make vain, frustrate: bellum quiete, quietem bello, L.: his miraculis elusa fides, i. e. denied, L.—To delude, deceive, cheat: eludendi occasiost senes, T.: elusa imagine tauri Europa, O.: eludebas, cum, etc., you were making a pretence. — To mock, jeer, make sport of, trifle with, insult: quamdiu furor tuus nos eludet?: illum vicissim: per licentiam, L.: gloriam eius, L.: alqm contumeliis, L.

    Latin-English dictionary > ē-lūdō

  • 8 simul

        simul adv.    [3 SA-], at the same time, together, at once, simultaneously: multa concurrunt simul, T.: Eamus, et simul consilium volo capere, i. e. while going, T.: tres simul soles effulserunt, L.: duo consules simul ex Italiā eiecti: simul omnibus portis (Gracchus) erupit, L.: multarum simul civitatium legati Romam convenerunt, L.—Followed by cum, together with (cf. unā with cum): Simul consilium cum re amisti, T.: testamentum (Cyri) simul obsignavi cum Clodio: simul cum dono designavit templo finīs, L.—Ellipt.: multos modios salis simul edendos esse (sc. cum amicis): memor Mutatae simul togae, H.: qui simul erant missi: trium simul bellorum victor (sc. gestorum), L.—Poet., with abl: simul his, H.: Quippe simul nobis habitat, O.—Of concurrence in thought, followed by et, et... et, atque, or -que, at the same time, at once, together, as well, both: simul et cursu et spatio pugnae fatigati, Cs.: Q. Hortensi ingenium simul aspectum et probatum est: quae simul auxilio tribunicio et consensu plebis impediri coepta, L.: obruit animum simul luctus metusque, L.: pulvere simul ac sudore perfusum, Cu.: simul et cohors invasit, et ex omnibus oppidi partibus concurrerunt, L.—After simul, et often has the force of etiam: simul et illa omnia ante oculos vestros proponite, etc.: legati iam reverterant... simul venerant et ab rege Perseo oratores qui, etc., L.—Following a conj. (et simul or simulque), at the same time, also, further, likewise: postquam Rutilium consedisse accepit, simulque ex Iugurthae proelio clamorem augeri, S.: tantum faciam ut notam apponam... et simul significem, etc.: quod eo liberius ad te scribo, quia nostrae laudi favisti, simulque quod, etc.— Introducing an independent sentence, at the same time, also, likewise: hoc proprium virtutis existimant... simul hoc se fore tutiores arbitrantur, Cs.: tibi (Apollo) decimam partem praedae voveo. Te simul, Iuno, precor ut, etc., L.—With enim: augeamus sane suspicionem tuam; simul enim augebimus diligentiam.—Implying a connective, and at the same time, and also: ei Verres possessionem negat se daturum, ne posset patronum suum iuvare, simul ut esset poena quod, etc.: nihil horum... discere cum cerneret posse, simul et tirocinio et perturbatione iuvenis moveretur, etc., L.—Repeated, in co-ordinate clauses, partly... partly, at once... and, not only... but at the same time, though... yet also: adeo simul spernebant, simul metuebant, L.: simul Aenean in regia ducit Tecta, simul indicit, etc., V.: consul ad Phylan ducit, simul ut praesidium firmaret, simul ut militi frumentum divideret, L.; cf. Ille simul fugiens Rutulos simul increpat, V.: Germani frequentes in castra venerunt, simul sui purgandi causā, simul ut de indutiis impetrarent, Cs.—In subordinate temporal clauses, with atque or ac (less correctly as one word, simulac, simulatque), as soon as: L. Clodius, simul atque introductus est, rem conficit: simul atque sibi hic adnuisset dicebat, etc.: at mihi plaudo Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arcā, H.—With ut, as soon as, immediately after: simul ut, qui sint professi, videro, dicam.—With et, as soon as: simul et quid erit certi, scribam ad te: quam accepi simul et in Cumanum veni, upon my arrival.—With primum, as soon as ever: simul primum magistratu abiit, dicta dies est, L.—Alone, in the sense of simul atque, as soon as: Hic simul argentum repperit, curā sese expedivit, T.: simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur: simul concrepuere arma, hostis pedem rettulit, L.
    * * *
    at same time; likewise; also; simultaneously; at once

    Latin-English dictionary > simul

  • 9 tardus

        tardus adj.    with comp. and sup, slow, not swift, sluggish, tardy: velox an tardus sit: tardus aut fugiens laboris, Cs.: iuvenci, V.: ubi reliquos esse tardiores vidit, Cs.: tardior ad iudicandum: in decedendo tardior: tardiores tibicinis modi et cantūs remissiores: fumus, V.: frumenti tarda subvectio, L.: tarda Genua labant, V.: senectus, H.: passus, O.: abdomen, Iu.—Slow of approach, delaying, late: noctes, V.: tardiora fata, H.: eo poena est tardior.—Slow to pass, lingering, long: tempora, H.: menses, i. e. the long summer months, V.: sapor, i. e. lingering in the palate, V.—Fig., slow of apprehension, dull, heavy, stupid: vah, tardus es, T.: si qui forte sit tardior.—In speech, slow, not rapid, measured, deliberate: in utroque genere dicendi principia tarda sunt: sententiis: illi Tardo cognomen pingui damus, H.
    * * *
    tarda -um, tardior -or -us, tardissimus -a -um ADJ
    slow, limping; deliberate; late

    Latin-English dictionary > tardus

  • 10 vehō

        vehō vexī, vectus, ere    [VAG-], to bear, carry, convey, draw: Reticulum panis onusto umero, H.: ore cibum, O.: Europam: cum triumphantem (Camillum) albi per urbem vexerant equi, L.: Quod fugiens semel hora vexit, has brought, H.: visus est in somnis curru quadrigarum vehi, to ride: curru vectus, O.: in navibus vehi, to sail: in niveis victor equis, O.: apes liquidum trans aethera vectae, borne, V.: ventis maria omnia vecti, carried over, V.: temere in pericula vectus, rushing, Cu.: vecta spolia, captivi, borne in triumph, Ta.—P. praes. intrans.: adulescentia per medias laudes quasi quadrigis vehens (i. e. vecta).
    * * *
    vehere, vexi, vectus V
    bear, carry, convey; pass, ride, sail

    Latin-English dictionary > vehō

  • 11 abditum

    ab-do, ĭdi, ĭtum, 3, v. a. [2. do].
    I.
    Lit., to put away, remove: and abdere se, to go away, betake one's self to some place:

    ex conspectu eri sui se abdiderunt,

    Plaut. Ps. 4, 7, 5:

    pedestres copias paulum ab eo loco abditas in locis superioribus constituunt,

    removed, withdrawn, Caes. B. G. 7, 79, 2; so with ab:

    ascensu abdito a conspectu,

    Liv. 10, 14, 14:

    procul ardentes hinc precor abde faces,

    remove, Tib. 2, 1, 82.—The terminus ad quem is usually expressed by in with acc.:

    abdidit se in intimam Macedoniam quo potuit longissime a castris,

    Cic. Fam. 13, 29, 4; so,

    se in contrariam partem terrarum,

    id. Mur. 41, 89: se in classem, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    se in Menapios,

    to depart, Caes. B. G. 6, 5, 5:

    In silvam Arduennam,

    id. ib. 5, 3, 4:

    exercitum in interiora,

    to uithdraw, Vell. 2, 110, 3:

    ea in insulam Seriphon abdita est (=ex humanā societate quasi expulsa),

    banished, exiled, Tac. A. 2, 85:

    se in bibliothecam,

    i. e. to retire to, Cic. Fam. 7, 28; cf.:

    se totum in litteras,

    id. ib. 7, 33, 2.—Rarely with other prepositions or with local adv.: Audisne haec, Amphiaraë, sub terram abdite? Poët. (Att.?) ap. Cic. Tusc. 2, 25, 60; so with sub, Lucr. 4, 419:

    se rus,

    Ter. Hec. 1, 2, 99:

    se domum,

    Cic. Pis. 38, 92:

    se Arpinum,

    id. Att. 9, 6, 1.
    II.
    Transf., to hide, conceal, keep secret, etc. (syn.: occulto, recondo); constr. aliquid, without or with in and abl., with other prepositions, with abl. only, or dat., with a localadv.
    (α).
    Aliquid:

    quae partes corporis... aspectum essent deformem habiturae, eas contexit atque abdidit (natura),

    Cic. Off. 1, 35, 126:

    amici tabellas,

    id. Pis. 17, 39:

    lacrimas, operire luctum,

    Plin. Ep. 3, 16, 6:

    abduntur (delphini) occultanturque incognito more,

    Plin. H. N. 9, 8, 7, § 22; cf.:

    occultare et abdere pavorem,

    Tac. H. 1, 88:

    pugnare cupiebant, sed retro revocanda et abdenda cupiditas erat,

    Liv. 2, 45, 7; so,

    sensus suos penitus,

    Tac. A. 1, 11:

    aliquid dissimulata offensione,

    id. ib. 3, 64. —
    (β).
    With in and abl.:

    cum se ille fugiens in scalarum tenebris abdidisset,

    Cic. Mil. 15, 40; cf.:

    qui dispersos homines in agris et in tectis silvestribus abditos... compulit unum in locum,

    id. Inr. 1, 2, 2:

    abditi in tabernaculis,

    Caes. B. G. 1, 39, 4; cf.:

    in silvis,

    id. ib. 9, 19, 6:

    penitus qui in ferrost abditus aër,

    Lucr. 6, 1037 al. —
    (γ).
    With other prepp.:

    cultrum, quem sub veste abditum habebat,

    Liv. 1, 58 fin.; cf. Ov. M. 10, 715:

    ferrum carvo tenus hamo,

    id. ib. 4, 719.—
    (δ).
    With abl.:

    caput cristatā casside,

    Ov. M. 8, 25:

    corpus corneā domo,

    Phaedr. 2, 6, 5:

    gladium sinu,

    Tac. A. 5, 7:

    latet abditus agro,

    Hor. Ep. 1, 1, 5:

    hunc (equum) abde domo,

    Verg. G. 3, 96:

    ita se litteris abdiderunt, at, etc.,

    Cic. Arch. 6, 12; v. Halm ad h. l.—
    (ε).
    With dat. ( poet.):

    lateri capulo tenus abdidit ensem,

    he baried, Verg. A. 2, 553.—
    (ζ).
    With local adv.:

    corpus humi,

    Flor. 4, 12, 38.—Hence, abditus, a, um, P. a., hidden, concealed, secreted, secret (syn.: reconditus, abscontlitus, occultus, retrusus): sub terram abditi, Att. ap. Cic. Tusc. 2, 25, 60:

    vis abdita quaedum,

    Lucr. 5, 1233:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19:

    sunt innumerabiles de his rebus libri neque abditi neque obscuri,

    id. de Or. 2, 20, 84: haec esse penitus in mediā philosophiā;

    retrusa atque abdita,

    id. ib. 1, 19, 87 al.: oppida, remote, Cod. Th. 15, 1, 14. — Comp. abditior, Aug. Conf. 5, 5; 10, 10. —Sup. abditissimus, Aug. Enchir. c. 16. —
    II.
    In the neutr.: abdĭtum, i, subst.:

    terrai abdita,

    Lucr. 6, 809; so,

    abdita rerum (=abditae res),

    Hor. A.P. 49:

    in abdito coire,

    in concealment, secretly, Plin. 8, 5, 5, § 13. — Adv.: abdĭtē secretly:

    latuisse,

    Cic. Verr. 2, 2, 73, § 181; Ambros. Job et Dav. 1, 9, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > abditum

  • 12 abdo

    ab-do, ĭdi, ĭtum, 3, v. a. [2. do].
    I.
    Lit., to put away, remove: and abdere se, to go away, betake one's self to some place:

    ex conspectu eri sui se abdiderunt,

    Plaut. Ps. 4, 7, 5:

    pedestres copias paulum ab eo loco abditas in locis superioribus constituunt,

    removed, withdrawn, Caes. B. G. 7, 79, 2; so with ab:

    ascensu abdito a conspectu,

    Liv. 10, 14, 14:

    procul ardentes hinc precor abde faces,

    remove, Tib. 2, 1, 82.—The terminus ad quem is usually expressed by in with acc.:

    abdidit se in intimam Macedoniam quo potuit longissime a castris,

    Cic. Fam. 13, 29, 4; so,

    se in contrariam partem terrarum,

    id. Mur. 41, 89: se in classem, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    se in Menapios,

    to depart, Caes. B. G. 6, 5, 5:

    In silvam Arduennam,

    id. ib. 5, 3, 4:

    exercitum in interiora,

    to uithdraw, Vell. 2, 110, 3:

    ea in insulam Seriphon abdita est (=ex humanā societate quasi expulsa),

    banished, exiled, Tac. A. 2, 85:

    se in bibliothecam,

    i. e. to retire to, Cic. Fam. 7, 28; cf.:

    se totum in litteras,

    id. ib. 7, 33, 2.—Rarely with other prepositions or with local adv.: Audisne haec, Amphiaraë, sub terram abdite? Poët. (Att.?) ap. Cic. Tusc. 2, 25, 60; so with sub, Lucr. 4, 419:

    se rus,

    Ter. Hec. 1, 2, 99:

    se domum,

    Cic. Pis. 38, 92:

    se Arpinum,

    id. Att. 9, 6, 1.
    II.
    Transf., to hide, conceal, keep secret, etc. (syn.: occulto, recondo); constr. aliquid, without or with in and abl., with other prepositions, with abl. only, or dat., with a localadv.
    (α).
    Aliquid:

    quae partes corporis... aspectum essent deformem habiturae, eas contexit atque abdidit (natura),

    Cic. Off. 1, 35, 126:

    amici tabellas,

    id. Pis. 17, 39:

    lacrimas, operire luctum,

    Plin. Ep. 3, 16, 6:

    abduntur (delphini) occultanturque incognito more,

    Plin. H. N. 9, 8, 7, § 22; cf.:

    occultare et abdere pavorem,

    Tac. H. 1, 88:

    pugnare cupiebant, sed retro revocanda et abdenda cupiditas erat,

    Liv. 2, 45, 7; so,

    sensus suos penitus,

    Tac. A. 1, 11:

    aliquid dissimulata offensione,

    id. ib. 3, 64. —
    (β).
    With in and abl.:

    cum se ille fugiens in scalarum tenebris abdidisset,

    Cic. Mil. 15, 40; cf.:

    qui dispersos homines in agris et in tectis silvestribus abditos... compulit unum in locum,

    id. Inr. 1, 2, 2:

    abditi in tabernaculis,

    Caes. B. G. 1, 39, 4; cf.:

    in silvis,

    id. ib. 9, 19, 6:

    penitus qui in ferrost abditus aër,

    Lucr. 6, 1037 al. —
    (γ).
    With other prepp.:

    cultrum, quem sub veste abditum habebat,

    Liv. 1, 58 fin.; cf. Ov. M. 10, 715:

    ferrum carvo tenus hamo,

    id. ib. 4, 719.—
    (δ).
    With abl.:

    caput cristatā casside,

    Ov. M. 8, 25:

    corpus corneā domo,

    Phaedr. 2, 6, 5:

    gladium sinu,

    Tac. A. 5, 7:

    latet abditus agro,

    Hor. Ep. 1, 1, 5:

    hunc (equum) abde domo,

    Verg. G. 3, 96:

    ita se litteris abdiderunt, at, etc.,

    Cic. Arch. 6, 12; v. Halm ad h. l.—
    (ε).
    With dat. ( poet.):

    lateri capulo tenus abdidit ensem,

    he baried, Verg. A. 2, 553.—
    (ζ).
    With local adv.:

    corpus humi,

    Flor. 4, 12, 38.—Hence, abditus, a, um, P. a., hidden, concealed, secreted, secret (syn.: reconditus, abscontlitus, occultus, retrusus): sub terram abditi, Att. ap. Cic. Tusc. 2, 25, 60:

    vis abdita quaedum,

    Lucr. 5, 1233:

    res occultae et penitus abditae,

    Cic. N. D. 1, 19:

    sunt innumerabiles de his rebus libri neque abditi neque obscuri,

    id. de Or. 2, 20, 84: haec esse penitus in mediā philosophiā;

    retrusa atque abdita,

    id. ib. 1, 19, 87 al.: oppida, remote, Cod. Th. 15, 1, 14. — Comp. abditior, Aug. Conf. 5, 5; 10, 10. —Sup. abditissimus, Aug. Enchir. c. 16. —
    II.
    In the neutr.: abdĭtum, i, subst.:

    terrai abdita,

    Lucr. 6, 809; so,

    abdita rerum (=abditae res),

    Hor. A.P. 49:

    in abdito coire,

    in concealment, secretly, Plin. 8, 5, 5, § 13. — Adv.: abdĭtē secretly:

    latuisse,

    Cic. Verr. 2, 2, 73, § 181; Ambros. Job et Dav. 1, 9, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > abdo

  • 13 asperitas

    aspĕrĭtas, ātis, f. [asper], the quality of asper, unevenness, roughness (opp. 2. levitas).
    I.
    Lit.:

    saxorum asperitates,

    Cic. N. D. 2, 39, 98:

    asperitas viarum,

    id. Phil. 9, 1, 2:

    locorum,

    Sall. J. 75, 2:

    angustiae locorumque asperitas,

    Liv. 32, 12 fin.; 43, 21; 44, 5 al.:

    linguae,

    Plin. 11, 37, 65, § 172:

    ventris,

    id. 11, 37, 79, § 201:

    squamarum,

    Gell. 2, 6:

    faucium,

    Plin. 30, 4, 11, § 32:

    animi asperitas seu potius animae,

    hoarseness, id. 22, 24, 51, § 111:

    ob asperitatem hiemis,

    roughness, severity, Tac. A. 4, 56:

    asperitas frigorum abest,

    id. Agr. 12:

    densaque cedit Frigoris asperitas,

    Ov. F. 4, 88 al.:

    asperitas luti,

    dryness, barrenness of the clay, Vitr. 2, 3.—Of raised work (cf. 1. asper, I., and exaspero):

    vasa anaglypta in asperitatemque excisa,

    with figures in basrelief, Plin. 33, 11, 49, § 139.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of taste, harshness, sharpness, acidity, tartness:

    vini,

    Plin. 14, 19, 24, § 120:

    pomi,

    id. 12, 10, 21, § 38:

    aceti,

    id. 9, 35, 58, § 120:

    aquarum,

    the brackish taste of water, id. 12, 9, 20, § 37 al. —
    2.
    Of hearing, roughness, harshness of tone:

    vocis,

    Lucr. 4, 542:

    soni,

    Tac. G. 3.—
    3.
    Of sight, inequality, contrast:

    cum aspectus ejus scaenae propter asperitatem eblandiretur omnium visus,

    on account of the contrast of light and shade, Vitr. 7, 5:

    intercolumniorum,

    id. 3, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of moral qualities, roughness, harshness, severity, fierceness, asperity:

    si quis eā asperitate est et immanitate naturae, congressus ut hominum fugiat atque oderit, etc.,

    Cic. Lael. 23, 87:

    avunculi,

    Nep. Att. 5, 1:

    patris,

    Ov. M. 9, 752:

    artibus ingenuis Pectora mollescunt, asperitasque fugit,

    id. P. 1, 6, 8:

    asperitatis et invidiae corrector,

    Hor. Ep. 2, 1, 129.—Of a rigid, austere manner of life: quam illorum (Stoicorum) tristitiam atque asperitatem fugiens Panaetius nec acerbitatem sententiarum nec disserendi spinas probavit, Cic. Fin. 4, 28, 79; cf. 1. asper, II. A.—And of rudeness in external appearance, opp. to a polished, cultivated bearing:

    asperitas agrestis,

    Hor. Ep. 1, 18, 6.—
    B.
    Of things, adversity, reverse of fortune, trouble, severity, difficulty (cf. 1. asper, II. B., and acerbitas):

    in his vel asperitatibus rerum vel angustiis temporis obsequar studiis nostris,

    Cic. de Or. 1, 1, 3:

    asperitas belli,

    Sall. J. 29, 1:

    remedii,

    Tac. A. 1, 44.—Of style, roughness, harshness, trachutês (cf. 1. asper, II. B.):

    oratio in quā asperitas contentionis oratoris ipsius humanitate conditur,

    Cic. de Or. 2, 53, 212. judicialis asperitas, id. ib. 2, 15, 64; so Quint. 1, 8, 11; 10, 5, 14 (cf. id. 11, 3, 23):

    verborum,

    Ov. M. 14, 526.

    Lewis & Short latin dictionary > asperitas

  • 14 cieo

    cĭĕo, cīvi, cĭtum, 2 (from the primitive form cĭo, cīre, prevailing in the compounds accio, excio, etc. (cf. Prisc. pp. 865, 905, and 908 P.), are also found: pres. cio, Mart. 4, 90, 4:

    cit,

    Verg. Cul. 201; Col. 6, 5, 1 Schneid.:

    cimus,

    Lucr. 1, 213; 5, 211:

    ciunt,

    Lact. Ep. 4 dub.:

    ciant,

    App. Flor. 2, n. 17, p. 358; Mart. Cap. 1, § 91: ciuntur, id. de Mundo, 22, p. 67), v. a. [kindr. with kiô, to go; and by the addition of the causative signif. like kineô, causative from kiô; v. 1. ci.].
    I.
    Lit., to put in motion; hence, to move, stir, shake (syn.: moveo, commoveo, concito, excito al.;

    class. in prose and poetry): calcem,

    to make a move in the game of chess, Plaut. Poen. 4, 2, 86:

    natura omnia ciens et agitans,

    Cic. N. D. 3, 11, 27: inanimum est omne, quod pulsu agitatur externo;

    quod autem est animal, id motu cietur interiore et suo,

    id. Tusc. 1, 23, 54 (for which, in the same chapter, several times movere; cf. also id. N. D. 2, 9, 23):

    remos,

    Stat. Th. 6, 801:

    imo Nereus ciet aequora fundo,

    stirs up, Verg. A. 2, 419:

    puppes sinistrorsum citae,

    Hor. Epod. 9, 20.—
    B.
    In judic. lang. t. t.:

    ciere erctum (lit. to put in motion, i. e.),

    to divide the inheritance, Cic. de Or. 1, 56, 237; cf. erctum.—
    C.
    Trop., to put in motion, to rouse up, disturb: natura maris per se immobilis est, et venti et aurae cient, Liv. 28, 27, 11:

    saltum canibus ciere,

    Lucr. 5, 1250: fontes et stagna, Cic. poët. ap. Cic. Div. 1, 9, 15:

    tonitru caelum omne ciebo,

    Verg. A. 4, 122:

    loca sonitu cientur,

    Lucr. 4, 608; cf.:

    reboat raucum regio cita barbara bombum,

    id. 4, 544 Lachm. N. cr.
    II.
    With reference to the terminus ad quem, to move, excite, or call to ( poet. or in Aug. and post-Aug. prose for the common accire):

    ad sese aliquem,

    Cat. 68, 88:

    ad arma,

    Liv. 5, 47, 4; Sil. 7, 43:

    in pugnam,

    id. 4, 272:

    armatos ad pugnam,

    Vell. 2, 6, 6:

    aere ciere viros,

    Verg. A. 6, 165:

    quos e proximis coloniis ejus rei fama civerat,

    Tac. A. 15, 33:

    aliquem in aliquem,

    id. H. 1, 84, 5:

    ab ultimis subsidiis cietur miles (sc. in primam aciem),

    Liv. 9, 39, 8:

    ille cieri Narcissum postulat,

    Tac. A. 11, 30.—
    B.
    To call upon for help, to invoke; of invoking superior beings:

    nocturnos manes,

    Verg. A. 4, 490:

    luctificam Alecto dirarum ab sede sororum,

    id. ib. 7, 325:

    vipereasque ciet Stygiā de valle sorores (i. e. Furias),

    Ov. M. 6, 662:

    numina nota ciens,

    Val. Fl. 4, 549:

    foedera et deos,

    Liv. 22, 14, 7.—
    C.
    In gen., to call upon any one by name, to mention by name:

    erum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 11:

    comites magnā voce,

    Lucr. 4, 578:

    animamque sepulcro Condimus et magnā supremum voce ciemus,

    Verg. A. 3, 68:

    lamentatione flebili majores suos ciens ipsumque Pompeium,

    Tac. A. 3, 23:

    singulos nomine,

    id. ib. 2, 81; so Suet. Ner. 46: triumphum nomine ciere, i. e. to call Io triumphe! Liv. 45, 38, 12.—Hence,
    2.
    In a civil sense: patrem, to name one ' s father, i. e. show one ' s free birth, Liv. 10, 8, 10.—
    III.
    To put any course of action in progress or any passion in motion, i. e. to excite, stimulate, rouse, to produce, effect, cause, occasion, begin (very freq., esp. in poetry):

    solis uti varios cursus lunaeque meatus Noscere possemus quae vis et causa cierent,

    Lucr. 5, 773:

    motus,

    id. 3, 379; Cic. Tusc. 1, 10, 20:

    varias voces,

    Lucr. 5, 1059:

    lamenta virum commoliri atque ciere,

    id. 6, 242 Lachm. N. cr.:

    tinnitus aere,

    Cat. 64, 262; Verg. G. 4, 64 (cie tinnitus):

    singultus ore,

    Cat. 64, 131:

    gemitus,

    Verg. G. 3, 517:

    fletus,

    id. A. 3, 344:

    lacrimas,

    id. ib. 6, 468:

    mugitus,

    id. ib. 12, 103:

    murmur,

    id. G. 1, 110; Liv. 9, 7, 3:

    bellum,

    id. 5, 37, 2; Vell. 2, 54; Tac. H. 3, 41 fin.; Verg. A. 1, 541:

    belli simulacra,

    id. ib. 5, 674:

    seditiones,

    Liv. 4, 52, 2:

    tumultum,

    id. 28, 17, 16; 41, 24, 18:

    vires intimas molemque belli,

    Tac. A. 15, 2 fin.; cf. id. H. 3, 1:

    pugnam,

    Liv. 1, 12, 2; 2, 47, 1; 9, 22, 7; Tac. A. 3, 41:

    proelium,

    Liv. 2, 19, 10; 4, 33, 3; 7, 33, 12;

    10, 28, 8: Martem,

    Verg. A. 9, 766:

    acies, stragem,

    id. ib. 6, 829; cf. Liv. 22, 39, 7:

    rixam,

    Vell. 1, 2 al. —
    B.
    In medic.:

    alvum,

    to cause evacuation, Plin. 20, 9, 38, § 96:

    urinam,

    id. 27, 7, 28, § 48:

    menses,

    to cause menstruation, id. 26, 15, 90, § 151 sq. al.—Hence, cĭtus, a, um, P. a., lit. put in motion; hence, quick, swift, rapid (opp. tardus, Cic. de Or. 3, 57, 216; Sall. C. 15, 5; class.; esp. freq. in poetry;

    rare in Cic.): ad scribendum citus,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 86:

    quod jubeat citis quadrigis citius properet persequi,

    id. Aul. 4, 1, 14; Verg. A. 8, 642:

    bigae,

    Cat. 55, 26:

    puppis,

    id. 64, 6; Tib. 4, 1, 69:

    classis,

    Hor. C. 1, 37, 24:

    navis,

    Ov. M. 15, 732; Tac. A. 2, 6:

    axis,

    Ov. M. 2, 75:

    fugae,

    id. ib. 1, 543:

    plantae,

    id. ib. 10, 591:

    incessus,

    Sall. C. 15, 5:

    via,

    Liv. 33, 48, 1:

    venator,

    Hor. C. 1, 37, 18:

    cum militibus,

    Tac. A. 11, 1:

    legionibus,

    id. ib. 14, 26:

    agmine,

    id. ib. 1, 63;

    4, 25: cohortes,

    id. ib. 12, 31:

    mors,

    Hor. C. 2, 16, 29; id. S. 1, 1, 8:

    pes, i. e. iambus,

    id. A. P. 252.— Comp.: nullam ego rem citiorem apud homines esse quam famam reor, Plaut. Fragm. ap. Fest. p. 61 Müll.; Val. Max. 3, 8, ext. 1.— Sup., Quint. 6, 4, 14 dub.; v. Spald. and Zumpt in h. l.—
    B.
    In the poets very freq. (also a few times in Tac.) instead of the adv. cito:

    citi ad aedis venimus Circae, Liv. And. ap. Fest. s. v. topper, p. 352, 6 Müll.: equites parent citi,

    Plaut. Am. 1, 1, 88; id. Stich. 2, 2, 70; Lucr. 1, 386:

    somnus fugiens citus abiit,

    Cat. 63, 42: solvite vela citi, Verg, A. 4, 574; cf. id. ib. 9, 37; 12, 425; Hor. S. 1, 10, 92; cf. id. C. 3, 7, 27:

    ite citi,

    Ov. M. 3, 562; Tac. H. 2, 40:

    si citi advenissent,

    id. A. 12, 12.—Hence,
    1.
    cĭto, adv.
    a.
    Quickly, speedily, soon (freq. in prose and poetry of all periods):

    quam tarda es! non vis citius progredi?

    Phaedr. 3, 6, 2; [p. 331] Plaut. Mil. 2, 6, 44:

    eloquere,

    id. Cist. 4, 2, 83:

    abi cito et suspende te,

    Ter. And. 1, 5, 20; 3, 1, 16:

    labascit victus uno verbo: quam cito!

    id. Eun. 1, 2, 98:

    quod eum negasti, qui non cito quid didicisset, umquam omnino posse perdiscere,

    Cic. de Or. 3, 36, 146; cf. Hor. A. P. 335; Quint. 12, 8, 3; 11, 2, 2; 10, 6, 2:

    non multum praestant sed cito,

    id. 1, 3, 4 et saep.: sat cito si sat bene, a moral saying of Cato in Hier. Ep. 66, n. 9:

    cito rumpes arcum, semper si tensum habueris,

    Phaedr. 3, 14, 10:

    ad paenitendum properat cito qui judicat, Publ. Syr. Sent. 6: scribere,

    Quint. 10, 3, 10:

    nimis cito diligere,

    Cic. Lael. 21, 78:

    cito absolvere, tarde condemnare,

    id. Verr. 2, 1, 9, § 26.— Comp.:

    citius,

    Plaut. Aul. 4, 1, 14; Pers. 3, 3, 31; Ter. Eun. 3, 5, 23; Lucr. 1, 557; 2, 34; Cic. Sen. 2, 4:

    Noto citius, Verg.A.5, 242 et saep.: dicto,

    Hor. S. 2, 2, 80; Verg. A. 1, 142:

    supremā die, i. e. ante supremam diem,

    Hor. C. 1, 13, 20:

    serius aut citius sedem properamus ad unam (for which serius ocius,

    id. ib. 2, 3, 26), sooner or later, Ov. M. 10, 33.— Sup.:

    citissime,

    Caes. B. G. 4, 33 fin. al.—
    b.
    With the negative, sometimes equivalent to non facile, not easily (cf. the Gr. tacha):

    haud cito,

    Ter. Ad. 3, 3, 89:

    neque verbis aptiorem cito alium dixerim, neque sententiis crebriorem,

    Cic. Brut. 76, 264: quem tu non tam cito rhetorem dixisses quam politikon, id. ib. § 265.—
    c.
    Sometimes in comp. without the negative, = potius, sooner, rather:

    ut citius diceres, etc.,

    Cic. Brut. 67, 238 fin.:

    citius dixerim, jactasse se aliquos, etc.,

    id. Phil. 2, 11, 25; id. Fam. 5, 2, 10; id. Off. 1, 18, 59; Hor. S. 2, 5, 35.—
    * 2.
    cĭtē, quickly, Scrib. Comp. 198.

    Lewis & Short latin dictionary > cieo

  • 15 decido

    1.
    dē-cĭdo, cĭdi, 3, v. n. [cado], to fall off, fall down (class.).
    1.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    decido de lecto praeceps,

    Plaut. Cas. 5, 2, 48; so,

    anguis decidit de tegulis,

    Ter. Ph. 4, 4, 26:

    poma ex arboribus decidunt,

    Cic. de Sen. 19 fin.; cf.:

    e flore guttae,

    Ov. M. 9, 345:

    equo,

    Caes. B. G. 1, 48, 6;

    for which ex equo (in terram),

    Nep. Eum. 4;

    and ab equo (in arva),

    Ov. Ib. 259:

    summo toro,

    id. F. 2, 350:

    arbore glandes,

    id. M. 1, 106:

    caelo,

    Plin. 37, 10, 59, § 164; so,

    caelo,

    id. 2, 52, 53, § 138:

    in terras imber,

    Lucr. 6, 497; so,

    imber,

    Hor. Ep. 1, 14, 29:

    celsae turres graviore casu,

    id. Od. 2, 10, 11:

    comae,

    id. ib. 4, 10, 3 et saep.:

    montium decidentium moles,

    Plin. Ep. 8, 17, 3:

    (volucris) decidit in terram,

    Ov. M. 12, 569;

    so in terras sidus,

    id. ib. 14, 847:

    in puteum foveamve auceps,

    Hor. A. P. 458:

    in lacum fulmen,

    Suet. Galb. 8:

    in dolia serpens,

    Juv. 6, 432:

    in casses praeda,

    Ov. A. A. 2, 2:

    in laqueos suos auceps,

    id. Rem. Am. 502:

    in turbam praedonum hic fugiens,

    Hor. S. 1, 2, 42:

    in praeceps,

    Ov. M. 12, 339:

    ad pedes tunica,

    Suet. Aug. 94. —
    B.
    Pregn. (like cado and concido), to fall down dead, to sink down, to die (in class. Lat. only poet.):

    morbo decidunt,

    Plaut. Trin. 2, 4, 143:

    nos ubi decidimus, Quo pater Aeneas,

    Hor. Od. 4, 7, 14:

    scriptor abhinc annos centum qui decidit,

    id. Ep. 2, 1, 36:

    decidit exanimis vitamque reliquit in astris,

    Verg. A. 5, 517; cf. Stat. Th. 8, 125; and id. ib. 9, 755: (nupta) Decidit;

    in talum serpentis dente recepto,

    Ov. M. 10, 10.
    II.
    Trop., to fall, drop, fall away, fail, sink:

    quanta de spe decidi!

    Ter. Heaut. 2, 3, 9;

    for which quanta spe decidi!

    id. ib. 4, 8, 11; Suet. Oth. 5;

    and a spe societatis Prusiae,

    Liv. 37, 26:

    ex astris,

    Cic. Att. 2, 21, 4 (cf.: astrum, no. II. B. fin.):

    ego ab archetypo labor et decido,

    Plin. Ep. 5, 10, 1:

    eo decidit ut exsul de senatore fieret,

    has fallen so low, id. ib. 4, 11, 1: oculis captus in hanc fraudem decidisti (cf. katapiptein), Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101:

    ad eas rei familiaris angustias decidit, ut, etc.,

    Suet. Claud. 9 fin.; cf.:

    huc decidisse cuncta, ut, etc.,

    Tac. A. 3, 59:

    ficta omnia celeriter tamquam flosculi decidunt,

    perish, Cic. Off. 2, 12 fin.:

    non virtute hostium sed amicorum perfidia decidi,

    am fallen, defeated, Nep. Eum. 11 fin.:

    an toto pectore deciderim,

    wholly banished from her affections, Tib. 3, 1, 20 (cf. ek thumou peseein, Hom. Il. 23, 595):

    qui huc deciderunt,

    into this illness, Cels. 3, 21 fin.:

    in hydropa,

    id. ib. med.: in maximis necessitatibus, ad quas libidine deciderat, Schol. Juv. 5, 3.
    2.
    dē-cīdo, cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off.
    I.
    Lit. (rare in ante-Aug. per.; more freq. abscīdo;

    not in Caes.): taleas oleaginas tripedaneas,

    Cato R. R. 45:

    collum,

    Plaut. Merc. 2, 2, 37:

    aures,

    Tac. A. 12, 14:

    virgam arbori,

    id. G. 10:

    caput,

    Curt. 7, 2;

    prov.: pennas,

    to clip the wings, Hor. Ep. 2, 2, 50:

    malleolum,

    Plin. 17, 21, 35, § 162:

    filicem nascentem falce,

    Col. 2, 2, 13; Sil. 4, 389 et saep.—
    B.
    Transf., to cudgel, beat soundly:

    aliquem verberibus decidere,

    Dig. 47, 21, 2.
    II.
    Trop., to decide a disputed, or, indeed, any matter (qs. to cut the knot; cf.:

    dirimo and secare lites, res,

    Hor. Ep. 1, 16, 42; id. Sat. 1, 10, 15); to determine, settle, terminate, put an end to (class., most freq. in judic. lang.; cf.: transigo, paciscor).
    (α).
    With acc.: damnum, XII. Tab. 12, 4; Gai. Inst. 4, 37; 4, 45:

    quibus rebus actis atque decisis,

    Cic. Verr. 2, 5, 45 fin.; cf.:

    decisa negotia,

    Hor. Ep. 1, 7, 59:

    res transactione decisa,

    Dig. 5, 2, 29;

    and jam decisa quaestio,

    ib. 18, 3, 4:

    decidis statuisque tu, quid iis ad denarium solveretur,

    Cic. Quint. 4, 17; id. Rosc. Com. 11, 32; Dig. 47, 2, 63; cf. ib. 9, 4, 22, § 4:

    hoc loco praeter nomen cetera propriis decisa sunt verbis,

    i. e. decidedly, clearly expressed, Quint. 8, 6, 47: ego pol istam jam aliquovorsum tragulam decidero, I will now dispose of this dart one way or another, i. e. I will now put an end to this attack, these tricks, Plaut. Casin. 2, 4, 18.—
    (β).
    With praepp.:

    cum aliquo,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § [p. 520] 79; 2, 1, 48, § 125; id. Rosc. Am. 39, 114; Plin. 7, 40, 41, § 130:

    non erit uncia tota, decidat tecum qua pater ipse deum,

    for which Jupiter may compound with you, Mart. 9, 4, 6; cf.:

    cum patrono pecuniā,

    Dig. 12, 6, 26, § 12:

    de rebus,

    Cic. Quint. 5, 19; id. Rosc. Com. 12, 35 sq.; id. Att. 1, 8; Just. 31, 7: decidere jactu coepit cum ventis, to compound with the winds by throwing overboard (the cargo), Juv. 12, 33.—
    (γ).
    Absol.:

    in jugera singula ternis medimnis,

    Cic. Verr. 2, 3, 48; id. Rosc. Com. 36; Aur. Vict. de Vir. Ill. 56, 4.—
    B.
    To cut down, reduce, diminish:

    ad tertiam partem vectigal,

    Lampr. Alex. Sev. 38.

    Lewis & Short latin dictionary > decido

  • 16 diffingo

    dif-fingo, ĕre, v. a., to form differently, to remodel, to make anew (very rare; perh. only in the foll. passages).
    I.
    Prop.:

    ferrum incude,

    Hor. C. 1, 35, 39.—
    II.
    Trop.:

    neque diffinget infectumque reddet, Quod fugiens semel hora vexit,

    to alter, Hor. C. 3, 29, 47 (but in id. S. 2, 1, 79 read diffindere).

    Lewis & Short latin dictionary > diffingo

  • 17 elongo

    ēlongo, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [e-longe].
    I.
    Act., to remove, keep aloof (late Lat.):

    auxilium tuum a me,

    Vulg. Psa. 21, 20:

    judicium a nobis,

    id. Isa. 59, 9 al. —
    B.
    To prolong, protract:

    diem ejus,

    Vulg. Isa. 14, 1; cf. elongo, makrunô, aphistêmi, Gloss. Philox.—
    II.
    Neutr., to withdraw, depart:

    ecce elongavi fugiens,

    Vulg. Psa. 54, 7; id. Sir. 35, 22; id. Jer. 2, 5; Ambros. in Luc. 3, § 32.

    Lewis & Short latin dictionary > elongo

  • 18 fama

    fāma, ae, f. [for, fa-ri], = phêmê, the talk of the multitude, like rumor, either as relating or as judging (v. rumor; cf. also: nomen, gloria, laudatio; clamor, plausus; honos, dignitas, honestas, laus, etc.).
    I.
    That which people say or tell, the common talk, a report, rumor, saying, tradition (freq. and class.; plur. very rare); absol., or with a statement of the subject-matter annexed with de, or as an object-clause; rarely with gen.
    a.
    Absol.:

    hascine propter res maledicas famas ferunt?

    Plaut. Trin. 1, 2, 149: a Brundisio nulla adhuc fama venerat, Cic. Att. 9, 3, 2:

    cum tristis a Mutina fama manaret,

    id. Phil. 14, 6, 15:

    at fuit fama. Quotusquisque est, qui istam effugere potest in tam maledica civitate?

    id. Cael. 16, 38: magna illico fama surrexit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2:

    aliquod fama ac nuntiis afferre,

    Caes. B. G. 6, 30, 2:

    hac fama ad Treviros perlata,

    id. ib. 5, 53, 2:

    reliquos (deos) ne famā quidem acceperunt,

    id. ib. 6, 21, 2; cf.:

    quam Eratostheni et quibusdam Graecis famā notam esse video,

    id. ib. 6, 24, 2:

    concedamus famae hominum,

    Cic. Rep. 2, 2:

    Daedalus, ut fama est, fugiens, etc.,

    Verg. A. 6, 14; cf.:

    pulsis (vetus est ut fama) Sabellis,

    Hor. S. 2, 1, 36:

    ita fama ferebat,

    Ov. M. 12, 197:

    duplex inde fama est,

    a twofold tradition, Liv. 1, 1, 6.— In plur.:

    inhonestas famas adjungere diis,

    Arn. 7, 219:

    per omnem provinciam magnae atrocesque famae ibant,

    Sall. H. 1, 67 Dietsch, ex conj.—
    b.
    Stating the subject-matter or contents.
    (α).
    With de:

    si quis quid de republica a finitimis rumore aut fama acceperit,

    Caes. B. G. 6, 20, 1:

    si quid ipsi audistis communi fama atque sermone de vi, de manu, de armis, etc.,

    Cic. Fl. 6, 13:

    de interitu P. Clodii,

    id. Mil. 35, 98:

    de Afranio fama est,

    id. Att. 7, 26, 1:

    de Titurii morte,

    Caes. B. G. 5, 39, 1; cf.:

    de victoria Caesaris,

    id. ib. 5, 53, 1;

    5, 51, 1: de proelio Dyrrhachino,

    id. B. C. 3, 80.— Plur.: ingentes esse famas de Regulo, Arrunt. ap. Sen. Ep. 114, 19 fin.
    (β).
    With an appos. clause:

    ne mihi hanc famam differant, Me... dedisse, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 63;

    v. differo, B. 2.: accipere fama et auditione, esse quoddam numen et vim deorum,

    Cic. N. D. 2, 37, 95:

    quod tibi esse antiquissimum constante famā atque omnium sermone celebratum est,

    id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 24; so,

    constans fama,

    Liv. 6, 25, 4:

    cum esse praestantem Numam Pompilium fama ferret,

    Cic. Rep. 2, 13:

    cum fama per orbem terrarum percrebuisset, illum, etc.,

    Caes. B. C. 3, 43 fin.:

    fama nuntiabat, te esse in Syria,

    Cic. Fam. 12, 4, 2:

    fama incerta duos equites venisse,

    a vague rumor, Liv. 27, 50, 6:

    capsis quem (Cassium) fama est esse librisque Ambustum propriis,

    Hor. S. 1, 10, 63 al. —
    (γ).
    With gen.:

    vix ad aures meas istius suspicionis fama pervenit,

    Cic. Sull. 4, 12:

    propter incertam famam aeris alieni,

    an unsupported rumor, Liv. 6, 27, 3.—
    B.
    Personified: Fama, a goddess, daughter of Terra, swiftfooted, all-seeing, growing as she runs:

    Fama, malum qua non aliud velocius ullum,

    Verg. A. 4, 173 sq.; Ov. M. 12, 43 sq.; Val. Fl. 2, 116 sq.; Stat. Th. 3, 426 sq.; Ov. M. 8, 267; 9, 137; 14, 726; 15, 4; 853 al.
    II.
    The voice or judgment of the many, public opinion; more freq. objectively, the fame, character, reputation which a man has, either in general or in particular, as a good or bad reputation, etc. (very freq. and class.).
    A.
    In gen.:

    famam atque rumores pars altera consensum civitatis et velut publicum testimonium vocat: altera sermonem sine ullo certo auctore dispersum, cui malignitas initium dederit, incrementum credulitas,

    Quint. 5, 3; cf.:

    adversus famam rumoresque hominum si satis firmus steteris,

    Liv. 22, 39, 18:

    contra opinionem militum famamque omnium videri proelium defugisse, magnum detrimentum afferebat,

    Caes. B. C. 1, 82, 2; cf. id. ib. 3, 56 fin.: fama popularis, popular fame or favor, Cic. Tusc. 3, 2, 4; 5, 16, 46:

    forensis,

    Q. Cic. Petit. Cons. 5, 17: de bona fama (quam enim appellant eudoxian, aptius est hoc loco bonam famam appellare quam gloriam), Cic. Fin. 3, 17, 57:

    bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,

    id. Att. 7, 26, 1; cf.:

    qui bonam famam bonorum, quae sola vere gloria nominari potest, expetunt,

    id. Sest. 66, 139; Sall. C. 7, 6:

    si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,

    Plaut. Most. 1, 3, 70 sq.:

    bona,

    Cat. 61, 62:

    bene loquendi fama,

    Cic. Brut. 74, 259:

    eloquentiae,

    Quint. 7, 1, 41:

    sapientiae,

    Cic. Lael. 4, 15:

    pudica,

    Prop. 2, 32 (3, 30), 21:

    alium mala fama et timor impediebat,

    Sall. J. 35, 4:

    inconstantiae,

    Cic. Fam. 1, 9, 11:

    vappae ac nebulonis,

    Hor. S. 1, 2, 12.—In plur.: inter arma civilia aequi boni famas petit, Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114, 19 (Hist. inc. lib. 76 Dietsch).—
    B.
    In partic.
    1.
    In a good sense, fair fame, reputation, renown, = existumatio, fama bona:

    ut vos mihi domi eritis, proinde ego ero famā foris,

    Tert. Hec. 2, 1, 21: fundamentum [p. 723] est perpetuae commendationis et famae justitia, Cic. Off. 2, 20, 71:

    fama et existimatio,

    id. Quint. 15, 50; cf.:

    ut ante collectam famam conservet (for which, shortly after: habet existimationem multo sudore collectam),

    id. Div. in Caecil. 22, 71:

    sic ejus (Archiae) adventus celebrabantur, ut famam ingenii exspectatio hominis superaret... hac tanta celebritate famae cum esset jam absentibus notus, etc. (shortly before: celeriter antecellere omnibus ingenii gloriā contigit),

    id. Arch. 3, 5;

    so corresp. to gloria,

    id. Tusc. 1, 46, 110:

    fama ingeni abicienda,

    id. Fam. 9, 16, 3;

    with the latter cf.: anxius de fama ingenii,

    Quint. 11, 1, 50; 74:

    de alicujus fama detrahere,

    Cic. Fam. 3, 8, 5:

    famam in tuto collocare,

    Quint. 12, 11, 7:

    ejus scripta tantum intra famam sunt,

    id. 11, 3, 8:

    ad famam populi Romani pertinere, eos consules esse, etc.,

    Liv. 10, 24, 17:

    (ut amicorum) aut caput agatur aut fama,

    Cic. Lael. 17, 61:

    loco, fortuna, fama superiores,

    id. ib. 25, 94:

    virtus, fama, decus divitiis parent,

    Hor. S. 2, 3, 95:

    cui gratia, fama, valetudo, contingat abunde,

    id. Ep. 1, 4, 10:

    famam dicendi fortius quaerunt,

    Quint. 2, 12, 9: Evadne... Occidit Argivae fama pudicitiae, the glory or pride of Argive chastity, i. e. of the chaste women of Argos, Prop. 1, 15, 22.—Esp.: magna fama, great reputation, fame, glory:

    magnam famam attulisse Fabio Tarentum rebatur,

    Liv. 27, 25, 11:

    magnam famam sui relinquere,

    Nep. Lys. 1, 1:

    habere,

    Plin. 36, 21, 39, § 149.—
    2.
    In a bad sense, illfame, infamy, scandal, = infamia, fama mala (rare): opplere (aliquem) famā ac flagitiis, Turp. ap. Non. 306, 2; Ter. Ad. 2, 3, 10:

    neque specie famāve movetur, Nec jam furtivum Dido meditatur amorem,

    Verg. A. 4, 172; Sall. C. 3, 5; Tac. A. 12, 49; Plin. Pan. 28, 1; cf.:

    laeta apud plerosque, apud quosdam sinistra fama,

    Tac. A. 11, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > fama

  • 19 invidendus

    1.
    in-vĭdĕo, vīdi, vīsum, 2, v. a.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., i. q. baskainein (fascinare), to look askance at, to look maliciously or spitefully at, to cast an evil eye upon (only anteclass.).—With acc.: ut est in Menalippo: quisnam florem liberūm invidit meūm? Male Latine videtur; sed praeclare Attius; ut enim videre, sic invidere florem rectius, quam flori. Nos consuetudine prohibemur;

    poëta jus suum tenuit et dixit audacius,

    Cic. Tusc. 3, 9, 20.— Absol.:

    ne quis malus invidere possit,

    produce misfortune by his evil eye, Cat. 5, 12 sq. —
    B.
    Trop., to be prejudiced against one, to be influenced by prejudice:

    semper dignitatis iniquus judex est, qui aut invidet aut favet,

    Cic. Planc. 3, 7; cf.:

    cui nisi invidisset is, etc.,

    id. Fam. 5, 21, 2.—
    II.
    Transf.
    A.
    (I. q. phthonein tini tinos.) To envy or grudge one any thing.
    (α).
    With dat. of the person or thing exciting the feeling:

    malim mihi inimicos invidere quam inimicis me meis,

    Plaut. Truc. 4, 2, 30:

    invident homines maxime paribus aut inferioribus,

    Cic. de Or. 2, 52, 209; id. Ac. 2, 2, 7:

    probus invidet nemini,

    id. Univ. 3:

    bonis,

    Sall. C. 51, 38:

    invidet ipsa sibi,

    Ov. F. 2, 591:

    Troasin,

    id. H. 13, 137.— Pass. impers.:

    sibi ne invideatur,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 15:

    illi, quibus invidetur,

    id. Truc. 4, 2, 32:

    invidia dicitur... etiam in eo cui invidetur,

    Cic. Tusc. 4, 7, 16:

    si is cui invidetur, et invidet,

    Sen. Ep. 84, 11. — Of the thing:

    eorum commodis,

    Plaut. Most. 1, 3, 149:

    honori,

    Verg. A. 5, 541; Cic. Agr. 2 fin.:

    virtuti,

    id. Balb. 6, 15; id. de Or. 2, 51, 208:

    virtuti vestrae,

    Sall. C. 58, 21:

    omnia tunc quibus invideas si lividulus sis,

    Juv. 11, 110.—
    (β).
    Alicui in aliqua re:

    in qua (purpura) tibi invideo, quod, etc.,

    Cic. Fl. 29, 70:

    in hoc Crasso,

    id. de Or. 2, 56, 228.—
    (γ).
    Alicui with gen. of the thing ( poet.):

    neque ille Sepositi ciceris nec longae invidit avenae,

    Hor. S. 2, 6, 84.—
    (δ).
    Alicui aliqua re:

    non inviderunt laude sua mulieribus viri Romani,

    Liv. 2, 40, 11:

    nobis voluptate,

    Plin. Ep. 2, 10, 2; so with abl. alone:

    ne hostes quidem sepulturā invident,

    Tac. A. 1, 22; id. Germ. 33:

    nec invidebo vobis hac arte,

    Sen. Q. N. 4 praef. §

    7: qua (ratione) nulli mortalium invideo,

    id. de Vit. Beat. 24, 6; cf.:

    si anticum sermonem nostro comparemus, paene jam quidquid loquimur figura est, ut hac re invidere, non ut omnes veteres et Cicero praecipue, hanc rem,

    Quint. 9, 3, 11. —
    (ε).
    With ob: ob secundas res malorum hominum, Sen. de Ira, 1, 16, 5. —
    (ζ).
    Absol.:

    qui invident, eorum, etc.,

    of envious men, Plaut. Most. 1, 3, 149; Cic. Tusc. 4, 8, 17:

    qui invidet minor est,

    Plin. Ep. 6, 17, 4; Cic. Brut. 50, 188:

    non equidem invideo,

    Verg. E. 1, 11; Ov. Tr. 1, 1, 1; id. P. 1, 8, 8:

    invidit Clytie,

    id. M. 4, 234.—
    (η).
    Alicui aliquid (mostly post-class.; not in Cic.; cf.

    Krebs, Antibarb. p. 624 sq.): fama fuit Monuni Dardanorum principis filiam pacto fratri eum invidisse,

    Liv. 44, 30, 4 Weissenb.:

    sibi laudem,

    Curt. 9, 4, 21:

    nobis caeli te regia, Caesar, invidet,

    Verg. G. 1, 504:

    mihi senectus invidet imperium,

    id. A. 8, 509; cf.:

    Liber pampineas invidit collibus umbras,

    i. e. deprives of, id. E. 7, 58 Forbig. ad loc.; cf. D. infra; Ov. F. 4, 86:

    homini misero medicinam,

    Petr. 129:

    sibi voluptatem,

    Spart. Hadr. 20 init.; Val. Max. 4, 3, ext. 1. —
    (θ).
    Alicui with object-clause:

    invidere alii bene esse, tibi male esse, miseriast,

    Plaut. Truc. 4, 2, 31:

    nullus est cui non invideant rem secundam optingere,

    id. Bacch. 3, 6, 14.—
    (ι).
    Aliquid alone, to envy the possession of, envy one on account of:

    oro vos id mihi dare quod multi invideant, plures concupiscant,

    Nep. Thras. 4, 2:

    nam quis invideat mala,

    Sen. Herc. Oet. 36; cf.: haec qui gaudent, gaudeant perpetuo suo bono;

    qui invident, etc.,

    Plaut. Most. 1, 3, 49. — Pass.: ego cur, acquirere pauca Si possum, invideor? (for cur mihi invidetur) am I envied? Hor. A. P. 56.— Impers.:

    invidetur enim commodis hominum ipsorum,

    Cic. de Or. 2, 51:

    non dixi invidiam, quae tum est, cum invidetur,

    id. Tusc. 3, 9, 20.— Hence, P. a., invĭdendus, a, um, enviable:

    aula,

    Hor. C. 2, 10, 7:

    postis,

    id. ib. 3, 1, 45; Sen. Const. Sap. 13, 3. —
    B.
    To be loath, be unwilling; with a foll. inf. ( poet.):

    invidens deduci triumpho,

    Hor. C. 1, 37, 30. —With abl.: invidere igne rogi miseris, to grudge, i. e. not grant a burning and burial, Luc. 7, 798.—With inf.:

    his te quoque jungere, Caesar, Invideo,

    am not willing, Luc. 2, 550.—
    C.
    To emulate, aspire to rival:

    Caesar et se illius gloriae invidere, et illum suae invidisse dixit,

    Val. Max. 5, 1, 10.—
    D.
    To hinder, prevent; to refuse, deny:

    plurima, quae invideant pure apparere tibi rem,

    Hor. S. 1, 2, 100:

    invidisse deos, ut Conjugium optatum viderem,

    Verg. A. 11, 269; cf.:

    tene invidit fortuna mihi, ne, etc.,

    id. ib. 11, 43:

    Cereri totum natura concessit, oleum ac vinum non invidit tautum,

    Plin. 15, 2, 3, § 8:

    nobis invidit inutile ferrum,

    Ov. P. 2, 8, 59: nec famam invidit Apollo, Sil. 4, 400.—With dat. and abl.:

    tibi laude, nobis voluptate,

    Plin. Ep. 2, 10, 2.— With abl. alone:

    ne hostes quidem sepulturā invident,

    Tac. A. 1, 22:

    exemplo,

    id. ib. 15, 63:

    spectaculo proelii,

    id. G. 33:

    bona morte,

    Plin. Ep. 2, 20, 8.—Hence,
    1.
    invĭdens, entis, P. a., envious:

    nocere invidenti,

    Cic. Tusc. 4, 8, 17; Hor. C. 1, 37, 30; Vell. 2, 73, 1:

    sive apud cupidos sive apud invidentes dicendum habuerit orator,

    Tac. Dial. 31 med.
    2.
    invīsus, a, um, P. a.
    a.
    Hated, hateful, detested (class.).
    (α).
    Of persons, animals, etc.:

    persona lutulenta, impura, invisa,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20:

    Cato,

    id. Dom. 25, 65:

    suspectos alios invisosque efficere,

    Liv. 41, 24, 18:

    me invisum meo patri esse intellego,

    Plaut. Merc. 1, 1, 79:

    invisos nos esse illos,

    Ter. Hec. 3, 1, 48:

    deo,

    Cic. N. D. 2, 66, 167:

    caelestibus,

    Verg. A. 1, 387:

    divis,

    id. ib. 2, 647:

    Minervae,

    id. G. 4, 246; Ov. Am. 2, 6, 34:

    dominae deae,

    id. ib. 3, 13, 18:

    infamem invisumque plebei Claudium facere,

    Liv. 27, 20, 11:

    ne invisi apud incolas forent, caverunt,

    Just. 36, 2, 15; Quint. 3, 7, 19; 5, 13, 38:

    (Helena) abdiderat sese atque aris invisa sedebat,

    Verg. A. 2, 574 Forbig. ed. 4 ad loc.; cf.:

    Tyndaridis facies invisa,

    id. ib. 2, 601. — Comp.:

    quo quis versutior et callidior est, hoc invisior et suspectior,

    Cic. Off. 2, 9.— Sup.:

    ipsi invisissimus fuerat,

    Plin. Ep. 2, 20.—
    (β).
    Of inanim. and abstr. things:

    cupressus,

    Hor. C. 2, 14, 23:

    negotia,

    id. Ep. 1, 14, 17:

    dis inmortalibus oratio nostra,

    Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

    regna dis invisa,

    Verg. A. 8, 245:

    Troja jacet Danais invisa puellis,

    Ov. H. 1, 3:

    improbitas judici,

    Quint. 6, 4, 15:

    potestatem invisam facere,

    Liv. 3, 9, 10:

    nomen Romanum ad aliquem,

    id. 24, 32, 2:

    omnia invisa efficere,

    id. 42, 42, 5:

    lux,

    Verg. A. 4, 631:

    facies,

    id. ib. 9, 734:

    vita,

    id. ib. 11, 177:

    lumina,

    id. ib. 12, 62:

    aurum,

    Prop. 3, 5, 3:

    locus,

    Ov. P. 2, 8, 64:

    liberalitas,

    Curt. 8, 8, 9:

    Macedonum nomen,

    id. 10, 1, 4.—
    b.
    In act. sense = inimicus, hostile, malicious (rare and poet.):

    invisum quem tu tibi fingis,

    Verg. A. 11, 364; cf.:

    quae tanta licentia ferri, Gentibus invisis Latium praebere cruorem,

    Luc. 1, 9:

    invisa belli consulibus fugiens mandat decreta senatus,

    id. 1, 488.
    2.
    in-vĭdĕo, false reading for non vidit, App. Mag. p. 391 Oud.

    Lewis & Short latin dictionary > invidendus

  • 20 invideo

    1.
    in-vĭdĕo, vīdi, vīsum, 2, v. a.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., i. q. baskainein (fascinare), to look askance at, to look maliciously or spitefully at, to cast an evil eye upon (only anteclass.).—With acc.: ut est in Menalippo: quisnam florem liberūm invidit meūm? Male Latine videtur; sed praeclare Attius; ut enim videre, sic invidere florem rectius, quam flori. Nos consuetudine prohibemur;

    poëta jus suum tenuit et dixit audacius,

    Cic. Tusc. 3, 9, 20.— Absol.:

    ne quis malus invidere possit,

    produce misfortune by his evil eye, Cat. 5, 12 sq. —
    B.
    Trop., to be prejudiced against one, to be influenced by prejudice:

    semper dignitatis iniquus judex est, qui aut invidet aut favet,

    Cic. Planc. 3, 7; cf.:

    cui nisi invidisset is, etc.,

    id. Fam. 5, 21, 2.—
    II.
    Transf.
    A.
    (I. q. phthonein tini tinos.) To envy or grudge one any thing.
    (α).
    With dat. of the person or thing exciting the feeling:

    malim mihi inimicos invidere quam inimicis me meis,

    Plaut. Truc. 4, 2, 30:

    invident homines maxime paribus aut inferioribus,

    Cic. de Or. 2, 52, 209; id. Ac. 2, 2, 7:

    probus invidet nemini,

    id. Univ. 3:

    bonis,

    Sall. C. 51, 38:

    invidet ipsa sibi,

    Ov. F. 2, 591:

    Troasin,

    id. H. 13, 137.— Pass. impers.:

    sibi ne invideatur,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 15:

    illi, quibus invidetur,

    id. Truc. 4, 2, 32:

    invidia dicitur... etiam in eo cui invidetur,

    Cic. Tusc. 4, 7, 16:

    si is cui invidetur, et invidet,

    Sen. Ep. 84, 11. — Of the thing:

    eorum commodis,

    Plaut. Most. 1, 3, 149:

    honori,

    Verg. A. 5, 541; Cic. Agr. 2 fin.:

    virtuti,

    id. Balb. 6, 15; id. de Or. 2, 51, 208:

    virtuti vestrae,

    Sall. C. 58, 21:

    omnia tunc quibus invideas si lividulus sis,

    Juv. 11, 110.—
    (β).
    Alicui in aliqua re:

    in qua (purpura) tibi invideo, quod, etc.,

    Cic. Fl. 29, 70:

    in hoc Crasso,

    id. de Or. 2, 56, 228.—
    (γ).
    Alicui with gen. of the thing ( poet.):

    neque ille Sepositi ciceris nec longae invidit avenae,

    Hor. S. 2, 6, 84.—
    (δ).
    Alicui aliqua re:

    non inviderunt laude sua mulieribus viri Romani,

    Liv. 2, 40, 11:

    nobis voluptate,

    Plin. Ep. 2, 10, 2; so with abl. alone:

    ne hostes quidem sepulturā invident,

    Tac. A. 1, 22; id. Germ. 33:

    nec invidebo vobis hac arte,

    Sen. Q. N. 4 praef. §

    7: qua (ratione) nulli mortalium invideo,

    id. de Vit. Beat. 24, 6; cf.:

    si anticum sermonem nostro comparemus, paene jam quidquid loquimur figura est, ut hac re invidere, non ut omnes veteres et Cicero praecipue, hanc rem,

    Quint. 9, 3, 11. —
    (ε).
    With ob: ob secundas res malorum hominum, Sen. de Ira, 1, 16, 5. —
    (ζ).
    Absol.:

    qui invident, eorum, etc.,

    of envious men, Plaut. Most. 1, 3, 149; Cic. Tusc. 4, 8, 17:

    qui invidet minor est,

    Plin. Ep. 6, 17, 4; Cic. Brut. 50, 188:

    non equidem invideo,

    Verg. E. 1, 11; Ov. Tr. 1, 1, 1; id. P. 1, 8, 8:

    invidit Clytie,

    id. M. 4, 234.—
    (η).
    Alicui aliquid (mostly post-class.; not in Cic.; cf.

    Krebs, Antibarb. p. 624 sq.): fama fuit Monuni Dardanorum principis filiam pacto fratri eum invidisse,

    Liv. 44, 30, 4 Weissenb.:

    sibi laudem,

    Curt. 9, 4, 21:

    nobis caeli te regia, Caesar, invidet,

    Verg. G. 1, 504:

    mihi senectus invidet imperium,

    id. A. 8, 509; cf.:

    Liber pampineas invidit collibus umbras,

    i. e. deprives of, id. E. 7, 58 Forbig. ad loc.; cf. D. infra; Ov. F. 4, 86:

    homini misero medicinam,

    Petr. 129:

    sibi voluptatem,

    Spart. Hadr. 20 init.; Val. Max. 4, 3, ext. 1. —
    (θ).
    Alicui with object-clause:

    invidere alii bene esse, tibi male esse, miseriast,

    Plaut. Truc. 4, 2, 31:

    nullus est cui non invideant rem secundam optingere,

    id. Bacch. 3, 6, 14.—
    (ι).
    Aliquid alone, to envy the possession of, envy one on account of:

    oro vos id mihi dare quod multi invideant, plures concupiscant,

    Nep. Thras. 4, 2:

    nam quis invideat mala,

    Sen. Herc. Oet. 36; cf.: haec qui gaudent, gaudeant perpetuo suo bono;

    qui invident, etc.,

    Plaut. Most. 1, 3, 49. — Pass.: ego cur, acquirere pauca Si possum, invideor? (for cur mihi invidetur) am I envied? Hor. A. P. 56.— Impers.:

    invidetur enim commodis hominum ipsorum,

    Cic. de Or. 2, 51:

    non dixi invidiam, quae tum est, cum invidetur,

    id. Tusc. 3, 9, 20.— Hence, P. a., invĭdendus, a, um, enviable:

    aula,

    Hor. C. 2, 10, 7:

    postis,

    id. ib. 3, 1, 45; Sen. Const. Sap. 13, 3. —
    B.
    To be loath, be unwilling; with a foll. inf. ( poet.):

    invidens deduci triumpho,

    Hor. C. 1, 37, 30. —With abl.: invidere igne rogi miseris, to grudge, i. e. not grant a burning and burial, Luc. 7, 798.—With inf.:

    his te quoque jungere, Caesar, Invideo,

    am not willing, Luc. 2, 550.—
    C.
    To emulate, aspire to rival:

    Caesar et se illius gloriae invidere, et illum suae invidisse dixit,

    Val. Max. 5, 1, 10.—
    D.
    To hinder, prevent; to refuse, deny:

    plurima, quae invideant pure apparere tibi rem,

    Hor. S. 1, 2, 100:

    invidisse deos, ut Conjugium optatum viderem,

    Verg. A. 11, 269; cf.:

    tene invidit fortuna mihi, ne, etc.,

    id. ib. 11, 43:

    Cereri totum natura concessit, oleum ac vinum non invidit tautum,

    Plin. 15, 2, 3, § 8:

    nobis invidit inutile ferrum,

    Ov. P. 2, 8, 59: nec famam invidit Apollo, Sil. 4, 400.—With dat. and abl.:

    tibi laude, nobis voluptate,

    Plin. Ep. 2, 10, 2.— With abl. alone:

    ne hostes quidem sepulturā invident,

    Tac. A. 1, 22:

    exemplo,

    id. ib. 15, 63:

    spectaculo proelii,

    id. G. 33:

    bona morte,

    Plin. Ep. 2, 20, 8.—Hence,
    1.
    invĭdens, entis, P. a., envious:

    nocere invidenti,

    Cic. Tusc. 4, 8, 17; Hor. C. 1, 37, 30; Vell. 2, 73, 1:

    sive apud cupidos sive apud invidentes dicendum habuerit orator,

    Tac. Dial. 31 med.
    2.
    invīsus, a, um, P. a.
    a.
    Hated, hateful, detested (class.).
    (α).
    Of persons, animals, etc.:

    persona lutulenta, impura, invisa,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20:

    Cato,

    id. Dom. 25, 65:

    suspectos alios invisosque efficere,

    Liv. 41, 24, 18:

    me invisum meo patri esse intellego,

    Plaut. Merc. 1, 1, 79:

    invisos nos esse illos,

    Ter. Hec. 3, 1, 48:

    deo,

    Cic. N. D. 2, 66, 167:

    caelestibus,

    Verg. A. 1, 387:

    divis,

    id. ib. 2, 647:

    Minervae,

    id. G. 4, 246; Ov. Am. 2, 6, 34:

    dominae deae,

    id. ib. 3, 13, 18:

    infamem invisumque plebei Claudium facere,

    Liv. 27, 20, 11:

    ne invisi apud incolas forent, caverunt,

    Just. 36, 2, 15; Quint. 3, 7, 19; 5, 13, 38:

    (Helena) abdiderat sese atque aris invisa sedebat,

    Verg. A. 2, 574 Forbig. ed. 4 ad loc.; cf.:

    Tyndaridis facies invisa,

    id. ib. 2, 601. — Comp.:

    quo quis versutior et callidior est, hoc invisior et suspectior,

    Cic. Off. 2, 9.— Sup.:

    ipsi invisissimus fuerat,

    Plin. Ep. 2, 20.—
    (β).
    Of inanim. and abstr. things:

    cupressus,

    Hor. C. 2, 14, 23:

    negotia,

    id. Ep. 1, 14, 17:

    dis inmortalibus oratio nostra,

    Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

    regna dis invisa,

    Verg. A. 8, 245:

    Troja jacet Danais invisa puellis,

    Ov. H. 1, 3:

    improbitas judici,

    Quint. 6, 4, 15:

    potestatem invisam facere,

    Liv. 3, 9, 10:

    nomen Romanum ad aliquem,

    id. 24, 32, 2:

    omnia invisa efficere,

    id. 42, 42, 5:

    lux,

    Verg. A. 4, 631:

    facies,

    id. ib. 9, 734:

    vita,

    id. ib. 11, 177:

    lumina,

    id. ib. 12, 62:

    aurum,

    Prop. 3, 5, 3:

    locus,

    Ov. P. 2, 8, 64:

    liberalitas,

    Curt. 8, 8, 9:

    Macedonum nomen,

    id. 10, 1, 4.—
    b.
    In act. sense = inimicus, hostile, malicious (rare and poet.):

    invisum quem tu tibi fingis,

    Verg. A. 11, 364; cf.:

    quae tanta licentia ferri, Gentibus invisis Latium praebere cruorem,

    Luc. 1, 9:

    invisa belli consulibus fugiens mandat decreta senatus,

    id. 1, 488.
    2.
    in-vĭdĕo, false reading for non vidit, App. Mag. p. 391 Oud.

    Lewis & Short latin dictionary > invideo

См. также в других словарях:

  • Ophiocanops fugiens — Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Echinodermata Class: Ophiuroidea …   Wikipedia

  • Thelenella fugiens — ID 83523 Symbol Key THFU Common Name N/A Family Thelenellaceae Category Lichen Division Ascomycota US Nativity Native to U.S. US/NA Plant Yes State Distribution N/A Growth Habit Lichenous …   USDA Plant Characteristics

  • Fumum fugiens in ignem incidit. — См. Из огня да в полымя …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Aspidothelium fugiens (Müll. Arg.) R. Sant. — Symbol THFU Synonym Symbol ASFU6 Botanical Family Thelenellaceae …   Scientific plant list

  • Aspidothelium fugiens (Müll. Arg.) R. Sant. — Symbol THFU Synonym Symbol ASFU6 Botanical Family Thelenellaceae …   Scientific plant list

  • Thelenella fugiens (Müll. Arg.) R.C. Harris — Symbol THFU Botanical Family Thelenellaceae …   Scientific plant list

  • Thelenella fugiens (Müll. Arg.) R.C. Harris — Symbol THFU Botanical Family Thelenellaceae …   Scientific plant list

  • Sponte virum fugiens mulier et adultera facta, doti sua careat, nisi sponsi sponte retracta — A woman who runs away from her husband and commits adultery loses her dower, unless she is voluntarily taken back by her husband …   Ballentine's law dictionary

  • Michael Maier — (1569 1622) est un médecin et alchimiste allemand, qui fut conseiller de l empereur romain germanique Rodolphe II de Habsbourg. Sommaire 1 …   Wikipédia en Français

  • Michael Maier (Alchemist) — Michael Maier, 48 Jahre alt. Einziges Porträt. 1617. Aus: Atalanta Fugiens. Oppenheim 1618. Kupfer von Matthäus Merian …   Deutsch Wikipedia

  • Michael Maier — Copper engraving of Michael Maier at the age of 48, from the Atalanta fugiens; engraving from 1617 by Matthäus Merian. Michael Maier (1568–1622) was a German physician and counsellor to Rudolf II Habsburg, a learned alchemist, epigramist and… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»