-
41 construo
I.To heap, bring, or gather together, to heap or pile up (class.):II.acervos nummorum apud aliquem,
Cic. Phil. 2, 38, 97; cf.:omnibus rebus et modis constructā et coacervatā pecuniā,
id. Agr. 1, 5, 14;and acervum,
Hor. S. 1, 1, 44:divitias,
id. ib. 2, 3, 96: carros, to make a barricade, Sisenn. ap. Non. p. 195, 29:has omnes multas magnificasque res,
Cic. de Or. 1, 35, 161; cf.:copiam ornamentorum uno in loco,
id. ib. §162: super prela congeriem,
Plin. 18, 31, 74, § 318.—(Like compono, II.) To make by piling up, to make, fabricate, construct, build (class.; most freq. in Cic.).A.In gen.:B.construere atque aedificare mundum,
Cic. N. D. 1, 8, 19:ut navem, ut aedificium idem destruit facillime qui construxit,
id. Sen. 20, 72; cf.delubra,
id. Leg. 2, 8, 19:arces,
Sil. 8, 145:sepulcrum saxo quadrato,
Liv. 1, 26, 14; cf.:horrea saxeo muro constructa,
Suet. Ner. 38; and:pilam saxeam magnis molibus,
Verg. A. 9, 712:cubilia sibi nidosque (aves),
Cic. N. D. 2, 52, 129; cf.nidos,
id. de Or. 2, 6, 23; and:nidum sibi,
Ov. M. 15, 397:dentibus in ore constructis manditur cibus,
arranged, Cic. N. D. 2, 54, 134: large multiplici constructae sunt dape mensae, furnished, * Cat. 64, 304.—Esp., in gram. lang., to connect grammatically, construct, Prisc. p. 1099 sq. P. et saep. -
42 coquo
cŏquo, xi, ctum, 3, v. a. [kindr. with Sanscr. pak; Gr. pep in peptô or pessô; Germ. backen; Engl. bake], to cook, to prepare by cooking, to bake, boil, roast, parch, steep, melt, heat (very freq. and class.).I.Lit.:B.cenam,
Plaut. Aul. 3, 2, 17; id. Ps. 3, 2, 7:cottidie sic cena ei coquebatur, ut, etc.,
Nep. Cim. 4, 3:cibum,
Lucr. 5, 1102; cf.cibaria,
Liv. 3, 27, 3; 29, 25, 6; 44, 32, 11;44, 35, 13 al.: qui illa coxerat,
Cic. Tusc. 5, 34, 98:quae coxerat aere cavo,
Ov. M. 4, 505:dulce dedit, tostā quod coxerat ante polentā,
cooked from parched malt, id. ib. 5, 450:humana exta,
Hor. A. P. 186:(pavonem),
id. S. 2, 2, 28:aliquid ex oleo,
in oil, Cels. 5, 177; so,aliquid ex aceto,
Scrib. Comp. 252. — Absol.:si nusquam coctum is, quidnam cenat Juppiter?
Plaut. Ps. 3, 2, 56:in nonum diem solet ire coctum,
id. Aul. 2, 4, 46; 3, 2, 15:coquendo sit faxo et molendo,
Ter. Ad. 5, 3, 61.—Subst.1.coctum, i, n., cooked food:2.quid tu, malum, curas, utrum crudum an coctum edim?
Plaut. Aul. 3, 2, 16 Ussing:ne quid in popinas cocti praeter legumina aut olera veniret,
Suet. Ner. 16.— Plur.:cocta vendere,
Suet. Claud. 38.—cocta, ae, f., water boiled, and cooled by ice; a decoction, Mart. 2, 85, 1; cf. Plin. 19, 4, 19, § 55; Suet. Ner. 48.—II.Transf.A.To prepare by fire, to burn, parch, etc.:B.laterculos,
Cato, R. R. 39, 2:calcem,
id. ib. 38, 1 sq.:carbonem,
id. ib. fin.:locum sol,
Varr. R. R. 3, 14, 2; cf.:glaebas maturis solibus aestas,
Verg. G. 1, 66:cocta ligna,
dried, hardened by drying, Dig. 32, 1, 55, § 7:coctus agger,
i. e. built of bricks, Prop. 3 (4), 11, 22:rosaria cocta matutino Noto,
dried up, parched, id. 4 (5), 5, 62; cf.:at vos, praesentes Austri, coquite horum obsonia,
Hor. S. 2, 2, 41:aurum cum plumbo,
Plin. 33, 3, 19, § 60:aera fornacibus,
Luc. 6, 405.—To ripen, make mature:C.arbores sol ac luna,
Varr. R. R. 1, 7, 4:uvas,
id. ib. 1, 54, 1; cf.vinum,
Plaut. Trin. 2, 4, 125; and:mitis vindemia,
Verg. G. 2, 522:poma (with matura),
Cic. Sen. 19, 71:fructus solibus,
Plin. 12, 5, 11, § 23:messem,
Mart. 10, 62 al. —= concoquo, to digest:III.cibus confectus jam coctusque,
Cic. N. D. 2, 55, 137; 2, 54, 136 (but in these passages Madv. ad Cic. Fin. 2, 20, 64, would read concoquo, denying that coquo ever means to digest; cf. Spald. ad Quint. 8, 4, 16); Lact. Opif. Dei, 14, 5; cf.:balineae ardentes, quibus persuasere in corporibus cibos coqui,
Plin. 29, 1, 8, § 26:plerique... bubulum coquunt,
Cels. 4, 5, § 27; 4, 18, § 4.—Trop. (in the poets and prose writers after the Aug. per.).A.To elaborate something in mind, to consider, to think, meditate upon, contrive, plan: quicquid est, incoctum non expromet;B.bene coctum dabit,
Plaut. Mil. 2, 2, 55: bene cocto, condito, sermone bono, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 52, 1; cf. Cic. Fin. 2, 8, 25; cf.:consilia secreto,
Liv. 2, 36, 2:bellum,
id. 8, 3, 2:trucem invidiam,
Stat. Th. 2, 300:iras cum fraude,
Sil. 7, 403:Latio extrema coepta,
id. 10, 431.—To vex, harass, torment, disturb the mind:egomet me coquo et macero et defetigo,
Plaut. Trin. 2, 1, 3: si quid ego adjuero curamve levasso, quae nunc te coquit et versat in pectore fixa, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1; cf.:si sollicitudo oratorem macerat et coquit,
Quint. 12, 10, 77:quos ira metusque coquebat,
Sil. 14, 103:quam... Femineae ardentem curaeque iraeque coquebant,
Verg. A. 7, 345.—Hence, Ital. cuocere; Fr. cuire. —Hence, coctus, a, um, P. a. (acc. to III. A. supra), well considered, well digested: bene coctus sermo, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 52, 1.— Transf., of persons: hodie juris coctiores non sunt, qui lites creant. Quam, etc. (alluding to the double meaning of jus), better skilled in, etc., Plaut. Poen. 3, 2, 9. -
43 cultus
1.cultus, a, um, Part. and P. a., from 1. colo.2.cultus, ūs, m. [1. colo].I.Prop., a laboring at, labor, care, cultivation, culture (rare):II.quod est tam asperum saxetum, in quo agricolarum cultus non elaboret?
Cic. Agr. 2, 25, 66:agricolae,
id. Leg. 1, 1, 1:agrorum,
Liv. 4, 12, 7; Quint. prooem. § 26; cf. id. 8, 3, 75:(oves) neque sustentari neque ullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possent,
Cic. N. D. 2, 63, 158; cf.:cultus et curatio corporis,
id. ib. 1, 34, 94:omnis cultus fructusque Cereris in iis locis interisse,
id. Verr. 2, 4, 51, § 114.—Trop.A.In gen. (also rare), training, education, culture:B.malo cultu corruptus,
Cic. Part. Or. 26, 91:animi,
mental discipline, id. Fin. 5, 19, 54; cf.:recti cultus pectora roborant,
Hor. C. 4, 4, 34; id. Ep. 2, 2, 123:litterarum,
Just. 9, 8, 18; Gell. 14, 6, 1:quos (barbaros reges) nulla eruditio, nullus litterarum cultus imbuerat,
Sen. Ira, 3, 17, 1:quid tam dignum cultu atque labore ducamus (sc. quam vocem)?
Quint. 2, 16, 17.—In partic.1.An honoring, reverence, adoration, veneration:2.philosophia nos primum ad deorum cultum erudivit,
Cic. Tusc. 1, 26, 64; id. Inv. 2, 53, 161; Ov. M. 2, 425:exquisitus religionis cultus,
Val. Max. 5, 2, 1; 4, 4, 4.— In plur.:justis ac piis,
Lact. 4, 3:de adventu regis et cultu sui,
Tac. A. 2, 58.— Far more freq. and class. in prose and poetry,Care directed to the refinement of life (opp. to a state of nature), i. e. arrangements for living, style, manner of life, culture, cultivation, elegance, polish, civilization, refinement, etc.:b.homines a ferā agrestique vitā ad humanum cultum civilemque deducere,
Cic. de Or. 1, 8, 33; cf.: eadem mediocritas ad omnem usum cultumque vitae transferenda est. id. Off. 1, 39, 140: [p. 489] (Belgae) a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, Caes. B. G. 1, 1; cf. id. ib. 1, 31; Verg. A. 5, 730; and in plur.:cultusque artesque virorum,
Ov. M. 7, 58:liberalis,
Liv. 45, 28, 11:humilis,
id. 1, 39, 3:agrestis et rusticus,
id. 7, 4, 6; cf.feri,
Hor. C. 1, 10, 2:multas (artes) ad animorum corporumque cultum... invexit,
Liv. 39, 8, 3:regio victu atque cultu aetatem agere,
Sall. C. 37, 6;so with victus,
Cic. Fam. 9, 3, 1; Caes. B. G. 6, 24; Nep. Alcib. 11, 4 al.; cf. of improvement, cultivation of mind:animi cultus ille erat ei quasi quidam humanitatis cibus,
Cic. Fin. 5, 19, 54:non mores patrios solum, sed etiam cultum vestitumque mutavit,
Nep. Paus. 3, 1. —In a bad sense, luxury, voluptuousness, wantonness:libido stupri, ganeae ceterique cultūs non minor incesserat,
sensual indulgences, Sall. C. 13, 3; cf.:cultus ac desidia imperatoris,
Liv. 29, 21, 13.—Transf., of ornaments of style:3.in verbis effusiorem, ut ipsi vocant, cultum adfectaverunt,
Quint. 3, 8, 58; so id. 2, 5, 23; 10, 1, 124 al.—Style of dress, external appearance, clothing, dress, garb, apparel, attire; esp. ornament, decoration, splendid dress, splendor (so most freq.):aequato omnium cultu,
Liv. 34, 4, 12:pastoralis,
Vell. 1, 2:quam maxime miserabilis,
Sall. J. 33, 1; Tert. Hab. Mul. 3:regius,
Nep. Dat. 3, 1:militaris,
Liv. 29, 19, 11:incinctus Gabino cultu,
id. 10, 7, 3:justo mundior,
id. 8, 15, 7:amoenior,
id. 4, 44, 11 et saep.; Vell. 2, 40; Quint. 8, prooem. § 20; Suet. Caes. 44 et saep.; Hor. C. 1, 8, 16; 4, 9, 15; Ov. M. 3, 609 et saep. -
44 delectabilis
dēlectābĭlis, e, adj. [delecto], delectable, delightful, agreeable (post-Aug. for jucundus, amoenus):cibus,
Tac. A. 12, 67:apologi (with festivi),
Gell. 2, 29; Vulg. Gen. 3, 6; Lact. 6, 4, 3; 7, 7, 13.— Comp.: tibia questu, App. Flor. no. 17.— Adv.: delec-tabiliter, delightfully:ac decore depicta,
Gell. 13, 24, 17:et feliciter declamare,
id. 15, 1.— Comp.:delectabilius,
Aug. de Don. Persev. 53. -
45 delectabiliter
dēlectābĭlis, e, adj. [delecto], delectable, delightful, agreeable (post-Aug. for jucundus, amoenus):cibus,
Tac. A. 12, 67:apologi (with festivi),
Gell. 2, 29; Vulg. Gen. 3, 6; Lact. 6, 4, 3; 7, 7, 13.— Comp.: tibia questu, App. Flor. no. 17.— Adv.: delec-tabiliter, delightfully:ac decore depicta,
Gell. 13, 24, 17:et feliciter declamare,
id. 15, 1.— Comp.:delectabilius,
Aug. de Don. Persev. 53. -
46 densabilis
densābĭlis, e, adj. [denso], binding, astringent (late Lat.):cibus,
Cael. Aur. Tard. 5, 7:vaporatio,
ib. 3, 3. -
47 diffundo
dif-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., to spread by pouring, to pour out, pour forth (very freq. and class.).I.Lit.:B.(glacies) liquefacta se diffunderet,
Cic. N. D. 2, 10:sanguis per venas in omne corpus diffunditur,
id. ib. 2, 55, 138:(unda) diffunditur Hellesponto,
Cat. 64, 359; cf.:tum freta diffundi jussit,
to pour themselves forth, Ov. M. 1, 36:vinum de doliis,
to draw off, bottle off; to fill, Col. 12, 28, 3; so of racking off wine, id. 3, 2, 26; Hor. Ep. 1, 5, 4 Krüg. ad loc.; Ov. F. 5, 517; Juv. 5, 30; Plin. 14, 14, 16, § 94 et saep.—Transf., of objects not liquid, to spread, scatter, diffuse:II.nitet diffuso lumine caelum,
Lucr. 1, 9; 3, 22; cf.:luce diffusa toto caelo,
Cic. N. D. 2, 37 fin.; 2, 10, 26: ab ejus summo rami late diffunduntur, * Caes. B. G. 6, 26 fin.; cf. under P. a.:dederatque comam diffundere ventis,
Verg. A. 1, 319; so,comam,
Ov. F. 3, 538; cf.capillos,
id. H. 10, 47:signa (i. e. astra) caelo,
Hor. S. 1, 5, 10:equitem latis campis,
Verg. A. 11, 465.—Mid.:modo via coartatur, modo latissimis pratis diffunditur et patescit,
opens, Plin. Ep. 2, 17, 3 et saep.:cibus in totas usque ab radicibus imis, per truncos ac per ramos, diffunditur,
Lucr. 1, 354; cf.:partem vocum per aures,
id. 4, 571:vim mali Herculeos per artus,
Ov. M. 9, 162:medicamentum se diffudit in venas,
Curt. 3, 6, 16:aethera late in omnes partes,
Lucr. 5, 470:flammam in omne latus,
Ov. M. 9, 239; 10, 24 et saep.Trop., to spread, diffuse, scatter:B.di vim suam longe lateque diffundunt,
Cic. Div. 1, 36, 79; cf. in the part. perf.:error longe lateque diffusus,
id. Fin. 2, 34, 115; so,late longeque,
id. Leg. 1, 12, 34:laus alicujus late longeque diffusa,
id. Balb. 5, 13:late et varie diffusus,
id. Sest. 45, 97:flendo diffundimus iram,
we moderate, temper, Ov. H. 8, 61:dolorem suum flendo,
to give vent to, id. M. 9, 143:tantam oblivionem sensibus,
Hor. Epod. 14, 1 et saep.—Mid.:Claudia nunc a quo diffunditur et tribus et gens Per Latium,
spreads itself out, branches out, Verg. A. 7, 703:diffunditur mare iterumque contrahitur,
Mart. Cap. 6, § 606:crede animam quoque diffundi multoque perire Ocius, et citius dissolvi in corpora,
Lucr. 3, 437:affectus per totam actionem,
Quint. 7, 10, 12:bella et paces longum in aevum,
Hor. Ep. 1, 3, 8:haec in ora virum,
Verg. A. 4, 195:animam in arma cruore,
id. ib. 10, 908:crimen paucarum in omnes,
Ov. A. A. 3, 9:prope in immensum oratio mea,
Plin. Pan. 56, 2 et saep.:inde doctrina se diffudit per ceteras Graeciae partes,
August. Serm. 150, 2.—In partic. (like dissolvere, solvere, remittere, etc., and opp. contrahere, adducere, etc.), with the accessory idea of non-restraint, freedom, qs, to let the heart, countenance, etc., flow freely, without constraint, i. e. to cheer up, gladden, exhilarate: diffundet animos omnibus ista dies, Ov. A. A. 1, 218; so,2.animos,
id. M. 4, 766:vultum,
id. Pont. 4, 4, 9; id. M. 14, 272; Sen. Ep. 106.—Of the persons themselves: ut ex bonis amici quas diffundantur et incommodis contrahantur. Cic. Lael. 13 fin.:A.Jovem memorant, diffusum nectare, curas Seposuisse graves,
Ov. M. 3, 318, imitated by Stat. S. 4, 2, 54; cf.:diffusus in risum,
Petr. 10, 3; id. 71, 1 al.— Hence, diffūsus, a, um, P. a., spread abroad, spread out, extended, wide (a favorite expression of the post-Aug. prosaists).Lit.:B.platanus patulis diffusa ramis,
Cic. de Or. 1, 7, 28; cf.:diffusiora consepta,
Col. 1, 4, 7; Plin. 16, 16, 28, § 70; Mart. 3, 31:latior scena et corona diffusior,
Plin. Ep. 7, 17, 9:sus (opp. angusta),
stout, fat, Plin. 16, 6, 8, § 25.—Trop.:jus civile, quod nunc diffusum et dissipatum est, in certa genera coacturum,
diffuse, prolix, Cic. de Or. 2, 33, 142; cf. Col. 11, 1, 10:opus diffusum,
Plin. Ep. 3, 5, 6;and transf. to the writers: Diophanes totum Dionysium, per multa diffusum volumina, sex epitomis circumscripsit,
id. 1, 1, 10:amplius ac diffusius meritum,
Plin. Pan. 53, 3.— Adv.: diffūsē, in a scattered manner; copiously:res disperse et diffuse dictae unum in locum coguntur,
Cic. Inv. 1, 52, 98; cf.:haec latius aliquando dicenda sunt et diffusius,
more amply, more in full, id. Tusc. 3, 10, 22.— Sup. of the adj. and adv. do not occur. -
48 diffuse
dif-fundo, fūdi, fūsum, 3, v. a., to spread by pouring, to pour out, pour forth (very freq. and class.).I.Lit.:B.(glacies) liquefacta se diffunderet,
Cic. N. D. 2, 10:sanguis per venas in omne corpus diffunditur,
id. ib. 2, 55, 138:(unda) diffunditur Hellesponto,
Cat. 64, 359; cf.:tum freta diffundi jussit,
to pour themselves forth, Ov. M. 1, 36:vinum de doliis,
to draw off, bottle off; to fill, Col. 12, 28, 3; so of racking off wine, id. 3, 2, 26; Hor. Ep. 1, 5, 4 Krüg. ad loc.; Ov. F. 5, 517; Juv. 5, 30; Plin. 14, 14, 16, § 94 et saep.—Transf., of objects not liquid, to spread, scatter, diffuse:II.nitet diffuso lumine caelum,
Lucr. 1, 9; 3, 22; cf.:luce diffusa toto caelo,
Cic. N. D. 2, 37 fin.; 2, 10, 26: ab ejus summo rami late diffunduntur, * Caes. B. G. 6, 26 fin.; cf. under P. a.:dederatque comam diffundere ventis,
Verg. A. 1, 319; so,comam,
Ov. F. 3, 538; cf.capillos,
id. H. 10, 47:signa (i. e. astra) caelo,
Hor. S. 1, 5, 10:equitem latis campis,
Verg. A. 11, 465.—Mid.:modo via coartatur, modo latissimis pratis diffunditur et patescit,
opens, Plin. Ep. 2, 17, 3 et saep.:cibus in totas usque ab radicibus imis, per truncos ac per ramos, diffunditur,
Lucr. 1, 354; cf.:partem vocum per aures,
id. 4, 571:vim mali Herculeos per artus,
Ov. M. 9, 162:medicamentum se diffudit in venas,
Curt. 3, 6, 16:aethera late in omnes partes,
Lucr. 5, 470:flammam in omne latus,
Ov. M. 9, 239; 10, 24 et saep.Trop., to spread, diffuse, scatter:B.di vim suam longe lateque diffundunt,
Cic. Div. 1, 36, 79; cf. in the part. perf.:error longe lateque diffusus,
id. Fin. 2, 34, 115; so,late longeque,
id. Leg. 1, 12, 34:laus alicujus late longeque diffusa,
id. Balb. 5, 13:late et varie diffusus,
id. Sest. 45, 97:flendo diffundimus iram,
we moderate, temper, Ov. H. 8, 61:dolorem suum flendo,
to give vent to, id. M. 9, 143:tantam oblivionem sensibus,
Hor. Epod. 14, 1 et saep.—Mid.:Claudia nunc a quo diffunditur et tribus et gens Per Latium,
spreads itself out, branches out, Verg. A. 7, 703:diffunditur mare iterumque contrahitur,
Mart. Cap. 6, § 606:crede animam quoque diffundi multoque perire Ocius, et citius dissolvi in corpora,
Lucr. 3, 437:affectus per totam actionem,
Quint. 7, 10, 12:bella et paces longum in aevum,
Hor. Ep. 1, 3, 8:haec in ora virum,
Verg. A. 4, 195:animam in arma cruore,
id. ib. 10, 908:crimen paucarum in omnes,
Ov. A. A. 3, 9:prope in immensum oratio mea,
Plin. Pan. 56, 2 et saep.:inde doctrina se diffudit per ceteras Graeciae partes,
August. Serm. 150, 2.—In partic. (like dissolvere, solvere, remittere, etc., and opp. contrahere, adducere, etc.), with the accessory idea of non-restraint, freedom, qs, to let the heart, countenance, etc., flow freely, without constraint, i. e. to cheer up, gladden, exhilarate: diffundet animos omnibus ista dies, Ov. A. A. 1, 218; so,2.animos,
id. M. 4, 766:vultum,
id. Pont. 4, 4, 9; id. M. 14, 272; Sen. Ep. 106.—Of the persons themselves: ut ex bonis amici quas diffundantur et incommodis contrahantur. Cic. Lael. 13 fin.:A.Jovem memorant, diffusum nectare, curas Seposuisse graves,
Ov. M. 3, 318, imitated by Stat. S. 4, 2, 54; cf.:diffusus in risum,
Petr. 10, 3; id. 71, 1 al.— Hence, diffūsus, a, um, P. a., spread abroad, spread out, extended, wide (a favorite expression of the post-Aug. prosaists).Lit.:B.platanus patulis diffusa ramis,
Cic. de Or. 1, 7, 28; cf.:diffusiora consepta,
Col. 1, 4, 7; Plin. 16, 16, 28, § 70; Mart. 3, 31:latior scena et corona diffusior,
Plin. Ep. 7, 17, 9:sus (opp. angusta),
stout, fat, Plin. 16, 6, 8, § 25.—Trop.:jus civile, quod nunc diffusum et dissipatum est, in certa genera coacturum,
diffuse, prolix, Cic. de Or. 2, 33, 142; cf. Col. 11, 1, 10:opus diffusum,
Plin. Ep. 3, 5, 6;and transf. to the writers: Diophanes totum Dionysium, per multa diffusum volumina, sex epitomis circumscripsit,
id. 1, 1, 10:amplius ac diffusius meritum,
Plin. Pan. 53, 3.— Adv.: diffūsē, in a scattered manner; copiously:res disperse et diffuse dictae unum in locum coguntur,
Cic. Inv. 1, 52, 98; cf.:haec latius aliquando dicenda sunt et diffusius,
more amply, more in full, id. Tusc. 3, 10, 22.— Sup. of the adj. and adv. do not occur. -
49 digestibilis
dīgestĭbĭlis, e, adj. [digero, I. B. 1.], pertaining to digestion (late Lat.):cibus,
i. e. digestible, easy of digestion, Cael. Aur. Tard. 1, 5, 159:oxygarum,
i. e. promoting digestion, Apic. 1, 34. -
50 dispereo
dis-pĕrĕo, ii, 4, v. n., to go completely to ruin, to be lost or undone, to perish (rare;II.mostly ante-class.): quin prius disperibit faxo, quam unam calcem civerit,
Plaut. Poen. 4, 2, 86:fructus dispereunt,
Varr. R. R. 1, 11, 1; cf. Col. 12, 46, 2: fundus, * Cic. Agr. 2, 29, 80:disperit cibus,
Lucr. 3, 704:vestis multo sanguine,
id. 5, 1422; id. 4, 376; 5, 288 al.:tui labores,
Cat. 14, 11.—Prov.: male partum male disperit,
light come, light go, Plaut. Poen. 4, 2, 22 (for which dilabitur, Poëta ap. Cic. Phil. 2, 27). —In colloq. lang.:disperii!
I am undone! it's all over with me! Plaut. Bacch. 5, 1, 28; id. Aul. 2, 2, 65; id. Cas. 5, 3, 2; id. Most. 2, 1, 28 et saep.; Ter. Heaut. 2, 4, 24; id. Ad. 3, 3, 1; Afran. ap. Non. 110, 13;for which once Dispereo!
Plaut. Stich. 5, 5, 12: Dispeream, si or nisi, may I perish, if or if not; a strong asseveration, Cat. 92, 2, 4; Prop. 2, 21, 9 (3, 14, 9 M.); Hor. S. 1, 9, 47; Suet. Tib. 59 al. -
51 dissipo
dis-sĭpo, or, acc. to many MSS., dis-sŭpo, āvi, ātum ( part. perf. in the tmesis:I.disque supatis,
Lucr. 1, 651), 1, v. a. [SUPO = jacio, v. the art. ‡ supat; hence, i. q. disicio], to spread abroad, scatter, disperse (very freq. and class., esp. in Cic.).Lit.A.In gen.:B.claras scintillas dissupat ignis,
Lucr. 6, 163; cf. id. 6, 181:ignis totis se passim dissipavit castris,
Liv. 30, 5:(Medea dicitur) in fuga fratris sui membra in iis locis, qua se parens persequeretur, dissipavisse,
Cic. de Imp. Pomp. 9, 22; cf.:ossa Quirini,
Hor. Epod. 16, 14:qui dissipatos homines congregavit et ad societatem vitae convocavit,
Cic. Tusc. 1, 25, 62; cf.:dispersi ac dissipati discedunt,
Caes. B. G. 5, 58, 3; 2, 24, 4; id. B. C. 1, 55, 1 et saep.:dissupat in corpus sese cibus omne animantum,
Lucr. 1, 350; cf.:piceum venenum per ossa,
Ov. M. 2, 801; Cic. Div. 1, 34 fin. —Mid.:hostes dispersi dissipantur in finitimas civitates,
Hirt. B. G. 8, 5 fin. Herz.; cf. Liv. 2, 28.—In partic.1.Milit. t. t., to disperse, rout, scatter, put to flight:b.phalangem (for which, shortly after, disjecerunt),
Liv. 44, 41:ordines pugnantium,
id. 6, 12 fin.; Front. Strat. 2, 2, 11:aciem,
id. ib. 2, 1, 14:hostes,
Cic. Fam. 2, 10, 3: classem, Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 14:in fugam,
Liv. 8, 39, 8; cf Flor. 4, 11, 6:omnes copias,
id. 3, 5, 11:praesidia,
id. 4, 9, 4 et saep.—Hence poet.:aper dissipat canes,
Ov. F. 2, 231; id. M. 8, 343.—Transf., of abstract subjects:2.dissipata fuga,
Liv. 28, 20; 38, 27; cf.:collectis ex dissipato cursu militibus,
id. 2, 59; 9:respublica dispersa et dissipata,
dissolved, id. 2, 28.—Medic. t. t., like discutere, to disperse, dissipate, discuss morbid matter:3.humorem,
Cels. 5, 28, 7:suppurationem,
Scrib. Comp. 263.—Pregn., to demolish, overthrow, destroy; to squander, dissipate:II.statuam deturbant, affligunt, comminuunt, dissipant,
Cic. Pis. 38, 93; cf.turres,
Vitr. 1, 5; Cic. Rep. 3, 33:ignis cuncta disturbat et dissipat,
id. N. D. 2, 15, 41:alii animum statim dissipari alii diu permanere censent,
id. Tusc. 1, 9, 18; cf. id. ib. 1, 11, 24:a majoribus possessiones relictas disperdere et dissipare,
id. Agr. 1, 1, 2; cf.:rem familiarem,
id. Fam. 4, 7, 5: patrimonium, Crassus in Cic. de Or. 2, 55:avitas opes per luxum,
Tac. A. 13, 34:reliquias reip.,
Cic. Phil. 2, 3, 6:terram,
Vulg. Ezech. 30, 12 et saep.Trop.A.In gen., to disperse, spread abroad, circulate, disseminate, scatter:B.omnia fere, quae sunt conclusa nunc artibus, dispersa et dissipata quondam fuerunt,
Cic. de Or. 1, 42:facilius est enim apta dissolvere quam dissipata conectere,
id. Or. 71, 235;so of discourse,
unconnected, ill-arranged, id. ib. 65 fin.; 70, 233;and transf. to the speaker: (Curio) cum tardus in cogitando, tum in instruendo dissipatus fuit,
id. Brut. 59 fin.:famam istam fascium dissipaverunt,
they have spread abroad, published, id. Phil. 14, 6, 15; cf. Suet. Galb. 19; and with acc. and inf.:cum homines lauti et urbani sermones hujusmodi dissipassent, me magna pecunia a vera accusatione esse deductum,
id. Verr. 2, 1, 6 fin.; id. Fl. 6, 14; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1 fin.; Suet. Vesp. 6:dissipatum passim bellum,
Liv. 28, 3.—In partic. (acc. to I. B. 3.):dissipat Evius curas edaces,
drives away, Hor. C. 2, 11, 17:amplexus,
disturbs, interrupts, Stat. S. 3, 2, 57. -
52 diurnum
dĭurnus, a, um, adj. [for dius-nus, from dies; cf.: interdius, quotidianus, etc.], of or belonging to the day.I.In a wider sense, daily (perh. not ante-Aug.):A.aetatis fata diurna,
i. e. of only one day, Ov. H. 6, 37:instituit, ut tam Senatus quam populi diurna acta confierent et publicarentur,
daily transactions, records, journal, Suet. Caes. 20; Tac. A. 13, 31; Suet. Claud. 41 Oud. N. cr.; in the same signif.:commentarii,
id. Aug. 64; cf.also: diurna actorum scriptura,
Tac. A. 3, 3. (Concerning these acta diurna, v. Lips. Exc. ad Tac. A. 5, 4; Ernest. Exc. ad Suet. Caes. 20; Rupert. ad Juv. 2, 136; Walch ad Tac. Agr. p. 114, and the art. acta):cibus,
daily allowance, rations, Liv. 4, 12 fin.:victus,
Suet. Ner. 36 fin.:mercede diurna conductus,
Hor. S. 2, 7, 17.—Hence, subst.diurnum, i, n., an account-book, day-book:B.longum,
Juv. 6, 482; plur. (sc. acta), diaries, records, minutes:diurna populi Romani, per provincias curatius leguntur,
Tac. A. 16, 22.—Also subst.diurnum, i, n. (sc. frumentum), a daily portion, allowance, rations (cf. diarium), Sen. Ep. 80, 8; id. Contr. 5, 33 fin.; cf. Suet. Ner. 30.—II.In a stricter sense (acc. to dies, I. B. 2.), opp. nocturnus, by day, of the day (very freq. and class.):diurnum nocturnumve spatium,
Cic. Inv. 1, 26, 39:labores diurni nocturnique,
id. de Sen. 23, 82; cf.so opp. nocturnus,
Lucr. 6, 849; Cic. Off. 3, 21, 84; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 38 fin.; id. B. C. 3, 13, 1; Quint. 7, 2, 44; Hor. Ep. 1, 19, 11; Ov. F. 3, 878 et saep.:lumen,
Lucr. 4, 458; so Ov. F. 4, 449; cf.stella,
i. e. the morning-star, Plaut. Men. 1, 2, 62:currus,
i. e. the chariot of the sun, Ov. M. 4, 629:ignes,
id. ib. 7, 192:nitor,
id. H. 18, 78 al.:actus,
the day's business, Suet. Aug. 78.— Adv.: dĭurne, daily, Dracont. Hex. 1, 68; 3, 602. -
53 diurnus
dĭurnus, a, um, adj. [for dius-nus, from dies; cf.: interdius, quotidianus, etc.], of or belonging to the day.I.In a wider sense, daily (perh. not ante-Aug.):A.aetatis fata diurna,
i. e. of only one day, Ov. H. 6, 37:instituit, ut tam Senatus quam populi diurna acta confierent et publicarentur,
daily transactions, records, journal, Suet. Caes. 20; Tac. A. 13, 31; Suet. Claud. 41 Oud. N. cr.; in the same signif.:commentarii,
id. Aug. 64; cf.also: diurna actorum scriptura,
Tac. A. 3, 3. (Concerning these acta diurna, v. Lips. Exc. ad Tac. A. 5, 4; Ernest. Exc. ad Suet. Caes. 20; Rupert. ad Juv. 2, 136; Walch ad Tac. Agr. p. 114, and the art. acta):cibus,
daily allowance, rations, Liv. 4, 12 fin.:victus,
Suet. Ner. 36 fin.:mercede diurna conductus,
Hor. S. 2, 7, 17.—Hence, subst.diurnum, i, n., an account-book, day-book:B.longum,
Juv. 6, 482; plur. (sc. acta), diaries, records, minutes:diurna populi Romani, per provincias curatius leguntur,
Tac. A. 16, 22.—Also subst.diurnum, i, n. (sc. frumentum), a daily portion, allowance, rations (cf. diarium), Sen. Ep. 80, 8; id. Contr. 5, 33 fin.; cf. Suet. Ner. 30.—II.In a stricter sense (acc. to dies, I. B. 2.), opp. nocturnus, by day, of the day (very freq. and class.):diurnum nocturnumve spatium,
Cic. Inv. 1, 26, 39:labores diurni nocturnique,
id. de Sen. 23, 82; cf.so opp. nocturnus,
Lucr. 6, 849; Cic. Off. 3, 21, 84; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 38 fin.; id. B. C. 3, 13, 1; Quint. 7, 2, 44; Hor. Ep. 1, 19, 11; Ov. F. 3, 878 et saep.:lumen,
Lucr. 4, 458; so Ov. F. 4, 449; cf.stella,
i. e. the morning-star, Plaut. Men. 1, 2, 62:currus,
i. e. the chariot of the sun, Ov. M. 4, 629:ignes,
id. ib. 7, 192:nitor,
id. H. 18, 78 al.:actus,
the day's business, Suet. Aug. 78.— Adv.: dĭurne, daily, Dracont. Hex. 1, 68; 3, 602. -
54 edulia
I.Adj.:II.capreae,
Hor. S. 2, 4, 43.—Subst., in the plur., edulia, ium, n., eatables, food (for syn. cf.: alimenta, cibus, cibaria, esca, penus, victus, opsonium, pulmentum, etc.), Afran. ap. Non. 28, 30; Varr. ap. Non. 108, 22; Suet. Calig. 40 Oud. N. cr.; Dig. 1, 16, 6 fin.; Gell. 7, 16, 4; 17, 11 fin.; cf. Varr. L. L. 6, § 84 Müll.—In the postclass. per., heterocl., gen. eduliorum, App. M. 5, p. 160; dat. eduliis, Gell. 19, 9, 3; nom. sing. edulium, Fulg. 565, 9; and perh. also Varr. L. L. 7, § 61 Müll. N. cr.; whence abl. edulio, Vulg. Gen. 25, 34; id. Lev. 7, 18. -
55 edulis
I.Adj.:II.capreae,
Hor. S. 2, 4, 43.—Subst., in the plur., edulia, ium, n., eatables, food (for syn. cf.: alimenta, cibus, cibaria, esca, penus, victus, opsonium, pulmentum, etc.), Afran. ap. Non. 28, 30; Varr. ap. Non. 108, 22; Suet. Calig. 40 Oud. N. cr.; Dig. 1, 16, 6 fin.; Gell. 7, 16, 4; 17, 11 fin.; cf. Varr. L. L. 6, § 84 Müll.—In the postclass. per., heterocl., gen. eduliorum, App. M. 5, p. 160; dat. eduliis, Gell. 19, 9, 3; nom. sing. edulium, Fulg. 565, 9; and perh. also Varr. L. L. 7, § 61 Müll. N. cr.; whence abl. edulio, Vulg. Gen. 25, 34; id. Lev. 7, 18. -
56 esca
esca, ae ( gen. sing. escas, Liv. Andron. [p. 660] ap. Prisc. p. 679 P.), f. [for edca, v. esco, and edo; cf. Varr. L. L. 6, § 84 Müll.], food, both of men and beasts (class.; cf.: victus, cibus, cibaria, alimenta, edulia, opsonium, pulmentum; epulae, daps, etc.).I.In gen.A.Lit.:B.dii nec escis aut potionibus vescuntur,
Cic. N. D. 2, 28; id. Div. 1, 51; id. Fin. 2, 28; Plaut. Men. 1, 1, 12; id. Most. 3, 2, 2; id. Mil. 2, 6, 98; Verg. G. 4, 17; Hor. S. 2, 2, 72 et saep.—In plur., Plaut. Cas. 2, 8, 56; id. Men. 3, 1, 10; id. Ps. 3, 2, 41; id. Truc. 2, 7, 48; Verg. A. 12, 475; Plin. 9, 47, 71, § 154.—Trop.:II.tun' vetule, auriculis alienis colligis escas?
Pers. 1, 22. —In partic., bait for catching animals.1.Lit., Plaut. As. 1, 3, 68; Mart. 4, 56; Petr. 3 fin. —2.Trop.:divine Plato escam malorum appellat voluptatem,
Cic. de Sen. 13, 44. -
57 exiguo
exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.I.Adj. (freq. [p. 687] and class.):II.exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,
Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:me corporis exigui, etc.,
Hor. Ep. 1, 20, 24;and, mus,
Verg. G. 1, 181:oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,
Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,
id. ib. 1, 62, 264:finis,
Hor. C. 1, 18, 10:alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,
Cic. Rab. Perd. 3, 9:litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,
id. Fam. 5, 7, 2;exigua et infirma civitas,
Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:pars terrae,
Cic. Rep. 1, 17:campi,
Hor. C. 2, 9, 24:castra,
Caes. B. G. 5, 49, 7:aedificia,
Hirt. B. G. 8, 5, 1:locus eloquentiae,
Quint. 2, 17, 28:toga,
Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:torques,
id. C. 3, 6, 12:elegi,
id. A. P. 77 et saep.:numerus oratorum,
Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:copiae amicorum,
id. Quint. 1, 2:malorum particula,
Juv. 13, 13:copiae,
Caes. B. C. 2, 39, 3:fructus,
Cic. Par. 6, 3, 49:cibus,
Juv. 14, 301:animus,
id. 13, 190:facultates,
Caes. B. C. 1, 78, 2:census,
Hor. Ep. 1, 1, 43:pulvis,
id. C. 1, 28, 3:tempus,
Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:pars unius anni,
id. Rep. 6, 23:pars aestatis,
Caes. B. G. 4, 20, 1:laus,
Cic. Agr. 2, 2, 5:grandis aut exigua (vox),
Quint. 11, 3, 15; so,vox,
Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:aqua exiguior facta,
Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:cytisum aridum si dabis, exiguius dato,
Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:pars exiguissima,
Ov. H. 14, 115:legata,
Plin. Ep. 7, 24, 7.Subst.A.exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:B.exiguum campi ante castra erat,
Liv. 27, 27, 13:exiguum spatii,
id. 22, 24, 8:aquae,
Ov. Tr. 5, 2, 20:mellis,
Plin. 28, 9, 37, § 139:temporis,
id. Ep. 7, 27, 13:salutis,
Sil. 4, 248:exiguum de naturae patriaeque veneno,
Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:perquam exiguum sapere,
Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,
Juv. 3, 23 sq. —exĭgŭus, i, m., a poor man:(α).exiguo conceditur misericordia,
Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.Form exĭgŭe (class.):(β).hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,
too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:exigue sumptum praebent (parentes),
Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,
hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:celeriter exigueque dicere,
slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:epistola exigue scripta,
id. Att. 11, 16, 1:exigue atque frigide laudari,
Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—Form exĭgŭum (post-Aug.):* (γ).dormire,
Plin. 10, 77, 97, § 209:sapere,
Plin. Ep. 3, 6, 1:tument vela,
Luc. 5, 431.—Form exĭgŭo:tangere aliquid,
Scrib. Comp. 240. -
58 exiguum
exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.I.Adj. (freq. [p. 687] and class.):II.exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,
Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:me corporis exigui, etc.,
Hor. Ep. 1, 20, 24;and, mus,
Verg. G. 1, 181:oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,
Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,
id. ib. 1, 62, 264:finis,
Hor. C. 1, 18, 10:alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,
Cic. Rab. Perd. 3, 9:litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,
id. Fam. 5, 7, 2;exigua et infirma civitas,
Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:pars terrae,
Cic. Rep. 1, 17:campi,
Hor. C. 2, 9, 24:castra,
Caes. B. G. 5, 49, 7:aedificia,
Hirt. B. G. 8, 5, 1:locus eloquentiae,
Quint. 2, 17, 28:toga,
Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:torques,
id. C. 3, 6, 12:elegi,
id. A. P. 77 et saep.:numerus oratorum,
Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:copiae amicorum,
id. Quint. 1, 2:malorum particula,
Juv. 13, 13:copiae,
Caes. B. C. 2, 39, 3:fructus,
Cic. Par. 6, 3, 49:cibus,
Juv. 14, 301:animus,
id. 13, 190:facultates,
Caes. B. C. 1, 78, 2:census,
Hor. Ep. 1, 1, 43:pulvis,
id. C. 1, 28, 3:tempus,
Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:pars unius anni,
id. Rep. 6, 23:pars aestatis,
Caes. B. G. 4, 20, 1:laus,
Cic. Agr. 2, 2, 5:grandis aut exigua (vox),
Quint. 11, 3, 15; so,vox,
Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:aqua exiguior facta,
Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:cytisum aridum si dabis, exiguius dato,
Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:pars exiguissima,
Ov. H. 14, 115:legata,
Plin. Ep. 7, 24, 7.Subst.A.exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:B.exiguum campi ante castra erat,
Liv. 27, 27, 13:exiguum spatii,
id. 22, 24, 8:aquae,
Ov. Tr. 5, 2, 20:mellis,
Plin. 28, 9, 37, § 139:temporis,
id. Ep. 7, 27, 13:salutis,
Sil. 4, 248:exiguum de naturae patriaeque veneno,
Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:perquam exiguum sapere,
Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,
Juv. 3, 23 sq. —exĭgŭus, i, m., a poor man:(α).exiguo conceditur misericordia,
Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.Form exĭgŭe (class.):(β).hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,
too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:exigue sumptum praebent (parentes),
Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,
hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:celeriter exigueque dicere,
slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:epistola exigue scripta,
id. Att. 11, 16, 1:exigue atque frigide laudari,
Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—Form exĭgŭum (post-Aug.):* (γ).dormire,
Plin. 10, 77, 97, § 209:sapere,
Plin. Ep. 3, 6, 1:tument vela,
Luc. 5, 431.—Form exĭgŭo:tangere aliquid,
Scrib. Comp. 240. -
59 exiguus
exĭgŭus, a, um, adj. [exigo, II. B. 5.; cf. contiguus, from contingo; lit., weighed, exact; hence opp. to abundant, beyond measure; cf.: parvus, pusillus, minutus], scanty in measure or number, small, little, petty, short, poor, mean.I.Adj. (freq. [p. 687] and class.):II.exile et exiguum et vietum cor et dissimile cordis fuisse,
Cic. Div. 2, 16, 37; cf.:me corporis exigui, etc.,
Hor. Ep. 1, 20, 24;and, mus,
Verg. G. 1, 181:oratorem ex immenso campo in exiguum sane gyrum compellitis,
Cic. de Or. 3, 19, 70; cf.:quoniam exiguis quibusdam finibus totum oratoris munus circumdedisti,
id. ib. 1, 62, 264:finis,
Hor. C. 1, 18, 10:alteram partem nimis exiguam atque angustam esse voluisti,
Cic. Rab. Perd. 3, 9:litterae tuae exiguam significationem tuae erga me voluntatis habebant,
id. Fam. 5, 7, 2;exigua et infirma civitas,
Caes. B. G. 7, 17, 2; cf.:pars terrae,
Cic. Rep. 1, 17:campi,
Hor. C. 2, 9, 24:castra,
Caes. B. G. 5, 49, 7:aedificia,
Hirt. B. G. 8, 5, 1:locus eloquentiae,
Quint. 2, 17, 28:toga,
Hor. Ep. 1, 19, 13; cf.:torques,
id. C. 3, 6, 12:elegi,
id. A. P. 77 et saep.:numerus oratorum,
Cic. de Or. 1, 4, 16; cf.:copiae amicorum,
id. Quint. 1, 2:malorum particula,
Juv. 13, 13:copiae,
Caes. B. C. 2, 39, 3:fructus,
Cic. Par. 6, 3, 49:cibus,
Juv. 14, 301:animus,
id. 13, 190:facultates,
Caes. B. C. 1, 78, 2:census,
Hor. Ep. 1, 1, 43:pulvis,
id. C. 1, 28, 3:tempus,
Cic. de Or. 1, 20, 92; cf.:pars unius anni,
id. Rep. 6, 23:pars aestatis,
Caes. B. G. 4, 20, 1:laus,
Cic. Agr. 2, 2, 5:grandis aut exigua (vox),
Quint. 11, 3, 15; so,vox,
Suet. Ner. 20.—With gen.: abundans corporis exiguusque animi, Claud. ap. Eutr. 2, 381.— Comp.:aqua exiguior facta,
Dig. 43, 11, 1, § 15; ib. 29, 5, 1, § 27; Front. Aquaed. 32:cytisum aridum si dabis, exiguius dato,
Col. Arb. 28; Dig. 30, 1, 14 fin.—Sup.:pars exiguissima,
Ov. H. 14, 115:legata,
Plin. Ep. 7, 24, 7.Subst.A.exĭgŭum, i, n., a little, a trifle (post-Aug.).—With gen.:B.exiguum campi ante castra erat,
Liv. 27, 27, 13:exiguum spatii,
id. 22, 24, 8:aquae,
Ov. Tr. 5, 2, 20:mellis,
Plin. 28, 9, 37, § 139:temporis,
id. Ep. 7, 27, 13:salutis,
Sil. 4, 248:exiguum de naturae patriaeque veneno,
Juv. 3, 123: exiguo (sc. tempore) post obitum ipsius, a short time after, etc., Plin. 31, 2, 3, § 7; cf.:perquam exiguum sapere,
Plin. Ep. 3, 6, 1.— Plur.:res hodie minor est here quam fuit, atque eadem cras Deteret exiguis aliquid,
Juv. 3, 23 sq. —exĭgŭus, i, m., a poor man:(α).exiguo conceditur misericordia,
Vulg. Sap. 6, 7.— Adv., shortly, briefly; slightly, scantily, sparingly.Form exĭgŭe (class.):(β).hoc quidem est nimis exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam,
too narrowly, Cic. Lael. 16, 58:exigue sumptum praebent (parentes),
Ter. Heaut. 1, 2, 33; cf.:ratione inita frumentum se exigue dierum XXX. habere,
hardly, Caes. B. G. 7, 71, 4:celeriter exigueque dicere,
slightly, briefly, Cic. de Or. 3, 36, 144; cf.:epistola exigue scripta,
id. Att. 11, 16, 1:exigue atque frigide laudari,
Gell. 19, 3, 1: Vergilius hunc Homeri versum exigue secutus est, to a slight degree, i. e. not closely, id. 9, 9, 16.—Form exĭgŭum (post-Aug.):* (γ).dormire,
Plin. 10, 77, 97, § 209:sapere,
Plin. Ep. 3, 6, 1:tument vela,
Luc. 5, 431.—Form exĭgŭo:tangere aliquid,
Scrib. Comp. 240. -
60 extenuo
ex-tĕnŭo, āvi, ātum, 1, v. a., to make thin, fine, or small, to thin, reduce, diminish (class.; syn.: attenuo, minuo; opp. augeo, amplifico).I.Lit.:B.lignum falce,
Varr. R. R. 1, 40, 6:aër extenuatus sublime fertur,
rarefied, Cic. N. D. 2, 39, 101:dentibus extenuatur et molitur cibus,
id. ib. 2, 54, 134:in pulverem extenuari,
Plin. 18, 16, 43, § 148:in aquas,
Ov. M. 5, 429:mediam aciem,
Liv. 5, 38, 2; 31, 21, 14:in Piceno lapidibus pluisse et Caere sortes extenuatas,
diminished, id. 21, 62, 5 Drak. (for which, shortly after: attenuatae sortes; cf. also id. 22, 1, 11).—In partic., in medic. lang., to diminish, reduce, weaken, alleviate a disease:II.pituitam,
Cels. 6, 6, 8:destillationes,
Plin. 21, 21, 89, § 155:albugines,
id. 29, 6, 38, § 127:raucitatem,
id. 20, 6, 23, § 50:scabiem,
id. 32, 10, 51, § 140 et saep.—Trop., to diminish, lessen, weaken:A.neque verbis auget suum munus, sed etiam extenuat,
Cic. Off. 2, 20, 70:locupletissimi cujusque census extenuarant, tenuissimi auxerant,
had made too small, id. Verr. 2, 2, 55, § 138:spes nostra extenuatur et evanescit,
id. Att. 3, 13, 1:quae cogitatio molestias extenuat et diluit,
id. Tusc. 3, 16, 34:crimen,
id. Verr. 2, 5, 40, § 108:famam belli,
Liv. 5, 37, 3:extenua forti mala corde ferendo,
Ov. Tr. 3, 3, 57:curas mora longa,
id. P. 1, 3, 26:vires,
Hor. S. 1, 10, 14 et saep.—Hence, extĕnŭātus, a, um, P. a., thinned, weakened, weak.Lit.: (copiolae meae) sunt extenuatissimae, very much thinned, reduced, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 2.—B.Trop.:ratio,
Auct. Her. 2, 24, 37.
См. также в других словарях:
Cibus — (lat.), Speise … Pierer's Universal-Lexikon
CIBUS Forruitus — Tacito, l. a. Hist. c. 5. ubi de Vespasiano, brevis et vilis, Ammiano; castrensis dicitur Ael. Spartiano in Hadriano Caes. c. 10. Ipse quoque inter manipulares vitam militarem magistrans, cibis etiam castrensibus libenter utens. Σκληρὰν δίαιταν… … Hofmann J. Lexicon universale
Cibus omnis in illo… — См. Чем больше есть, то больше хочется … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
ПИЩА, СТОЛ — •Cibus, 1) у греков. Различие, существовавшее между отдельными гражданами, племенами и государствами, заметно также и в различной роскоши их стола. В то время как спартанцы в своих сисситиях имели в виду только удовлетворение телесной потребности … Реальный словарь классических древностей
Пища — • Cibus, I. У греков. Различие, существовавшее между отдельными гражданами, племенами и государствами, заметно также и в различной роскоши их стола. В то время как спартанцы в своих сисситиях имели в виду только… … Реальный словарь классических древностей
Cib. — cibus, food …
viande — I. Viande, Esca, Cibus, Cibaria. Il vient de Viuo Latin, ce que l Itaþlien represente mieux, disant, Vivanda. et parce viande, c est ce dont l homme se paist pour vivre. L Espagnol conformément à ce dit, Yo biþve con el Duque, pour dire, Je suis… … Thresor de la langue françoyse
РУССКИЙ УКАЗАТЕЛЬ СТАТЕЙ — Абант Άβας Danaus Абанты Άβαντες Абарис Άβαρις Абдера Abdera Абдулонома Абдул Abdulonymus Абелла Abella Абеллинум Abellinum Абеона Abeona Абидос или Абид… … Реальный словарь классических древностей
Ceviche — Peruvian ceviche Origin Place of origin Disputed[1] … Wikipedia
cebo — I (Del lat. cibus, alimento.) ► sustantivo masculino 1 Comida con que se atrae, se engorda o se alimenta a los animales. SINÓNIMO carnada carnaza 2 PESCA Comida o artificio con que se atrae a los peces. SINÓNIMO señuelo 3 Pequeña … Enciclopedia Universal
cibal — (Derivado del lat. cibus, alimento.) ► adjetivo culto Se aplica a aquello que está relacionado con la alimentación: ■ propiedades cibales. * * * cibal (del lat. «cibus», alimento) adj. De la *alimentación. * * * cibal. (Del lat. cibus, alimento) … Enciclopedia Universal