-
1 अरिष्टशय्या
á-rishṭa-ṡayyāf. a lying-in couch Ragh. III, 15.
-
2 अरिष्ट _ariṣṭa
अरिष्ट a.1 Unhurt; perfect, complete; imperishable, undecaying, secure, safe; अरिष्टं गज्छ पन्थानम् Rām.1.24. 3; अरिष्टं मार्गमातिष्ठत् पुण्यं वा तु निषेवितम् Rām.-2 Auspicious, अक्षताभ्यामरिष्टाभ्यां हतः कर्णो महारथः Mb.8.66.2.-3 unauspicious; अरिष्टमैन्द्रं निशितम् Rām.6.67.164.-ष्टः 1 A heron (कङ्क).-2 A raven, crow.-3 An enemy; अरिष्टस्त्वाष्ट्रस्य Mv.4.18.-4 N. of various plants:-- (a) the soap-berry tree (Mar. रिठा); कुतपानामरिष्टकैः (शुद्धिः) Ms. 5.12. (b) another plant (Mar. निंब) Rām.2.94.9. Bhāg.8.2.12.-5 Garlic.-6 A distilled mixture.-7 N. of a demon killed by Kṛiṣṇa; a son of Bali.-ष्टा 1 A bandage.-2 N. of a medical plant (कटुका).-3 N. of a daughter of Dakṣa and one of the wives of Kaśyapa, and mother of महाश्वेता.-ष्टम् 1 Bad or ill luck, evil, misfortune, calamity.-2 A portentous phenomenon foreboding misfortune, unlucky omen (such as earth-quake).-3 Unfavourable symptom, especially of approaching death; रोगिणो मरणं यस्मादवश्यं भावि लभ्यते । तल्लक्षणमरिष्टं स्याद्रिष्टमप्यमिधीयते ॥ cf. also Pātañjala Yogadarśana 3.22.-4 Good fortune or luck, happiness.-5 The lying-in-chamber, delivery-room, women's apartments; कर्मारारिष्टशालासु ज्वलेदग्निः सुरक्षितः Mb.12.69.49; (अन्तःपुरम्); अपस्नात इवारिष्ठं प्रविवेश गृहोत्तमम् Rām.-6 Butter-milk.-7 Spirituous liquor; ग्लानिच्छेदी क्षुत्प्रबोधाय पीत्वा रक्तारिष्टम् Śi. 18.77. cf.... अरिष्टं सूतिकागृहे । अशुभे निम्बवृक्षे च शुभे तक्राङ्कयोः पुमान् । काके च फेनिले नीचे व्यसने$नर्थलम्बयोः । भग्यहीने... Nm.-Comp. -असु a. Ved. having one's life unhurt. अरिष्टासु सचेवहि बृहते वाजसातये Av.14.2.72.-गातु a. Ved. dwelling securely चा$रिष्टगातुः स होता सहोभरिः Rv.5.44.3.-गृहम the lying-in-chamber.-ग्राम a. Ved. of undivided group, having a complete troop; अरिष्टग्रामाः सुमतिं पिपर्तन Rv.1.166.6.-ताति a. Ved. making fortune or happy, auspicious. (-तिः f.) safeness, security, succession of good fortune, continuous happiness (अरिष्टं करोतीति ˚तातिः; अरिष्टस्य भावो वा शिवशमरिष्टस्य करे P.IV.4.143-4 Sk.); तदत्रभवता निष्पन्नाशिषां काममरिष्टतातिमाशास्महे Mv. 1.-दुष्टधी a. apprehensive of death, alarmed at the approach of death.-नेमिः N. of the 22nd तीर्थंकर of the Jainas; N. of the brother of Garuḍa.-पुरम् N. of a place; cf. अरिष्टाश्रितपुरम् P. VI.2.1.-भर्मन् a. granting security; देवेभिर्देव्यदिते$- रिष्टभर्मन्ना गहि Rv.8.18.4.-मथनः N. of Śiva or Viṣṇu.-शय्या a lying in couch; अरिष्टशय्यां परितो विसारिणा R. 3.15.-सूदनः, -हन् m. killer of Ariṣṭa, epithet of Viṣṇu. -
3 तेजस् _tējas
तेजस् n. [तिज्-भावे करुणादै असुन्]1 Sharpness.-2 The sharp edge (of a knife &c.).-3 The point or top of a flame.-4 Heat, glow. glare.-5 Lustre, light, brilliance, splendour; दिनान्ते निहितं तेजः R.4.1; तेजश्चास्मि विभावसौ Bg.7.9,1.-6 Heat or light considered as the third of the five elements of creation (the other four being पृथिवी, अप्, वायु and आकाश).-7 The bright appearance of the human body, beauty; अरिष्टशय्यां परितो विसारिणा सुजन्मनस्तस्य निजेन तेजसा R.3.15.-8 Fire of energy; शतप्रधानेषु तपोधनेषु गूढं हि दाहात्मकमस्ति तेजः Ś. 2.7; U.6.14.-9 Might, prowess, strength, courage, valour; martial or heroic lustre; तेजस्तेजसि शाम्यतु U. 5.7; Ś.7.15.-1 One possessed of heroic lustre; तेजसां हि न वयः समीक्ष्यते R.11.1; Pt.1.328;3.33.-11 Spirit, energy.-12 Strength of character, not bearing insult or ill-treatment with impunity.-13 Majestic lustre, majesty, dignity, authority, consequence; तेजोविशेषानुमितां (राजलक्ष्मीं) दधानः R.2.7.-14 Semen, seed, semen virile; स्याद्रक्षणीयं यदि मे न तेजः R.14.65; 2.75; दुष्यन्तेनाहितं तेजो दधानां भूतये भुवः Ś.4.3.-15 The essential nature of anything.-16 Essence, quint- essence.-17 Spiritual, moral, or magical power.-18 Fire; यज्ञसेनस्य दुहिता तेज एव तु केवलम् Mb.3.239.9.-19 Marrow.-2 Bile.-21 The speed of a horse.-22 Fresh butter.-23 Gold.-24 Clearness of the eyes.-25 A shining or luminous body, light; ऋते कृशानोर्न हि मन्त्रपूतमर्हन्ति तेजांस्यपराणि हव्यम् Ku.1.51; Ś.4.2.-26 The heating and strengthening faculty of the human frame seated in the bile (पित्त).-27 The brain.-28 Violence, fierceness.-29 Impatience.-3 Anger; मित्रैः सह विरोधं च प्राप्नुते तेजसा वृतः Md.3.28.18.-31 The sun; उपप्लवांस्तथा घोरान् शशिनस्तेजसस्तथा Mb.12. 31.36.-Comp. -कर a.1 illuminating.-2 granting vital power or strength.-पदम् a mark of dignity; तेजःपदं मणिमयं च हृतं शिरोभ्यः Bhāg.1.15.14.-बीजम् marrow.-भङ्गः 1 disgrace, destruction of dignity.-2 depression, discouragement.-भीरः f. shadow.-मण्डलम् a halo of light; सर्वा एतस्मिंस्तेजोमण्डल एकीभवन्ति Praśna. Up.4.2.-मात्रा sense-organ; स एतास्तेजोमात्राः समभ्याददानो हृदयमेवान्ववक्रामति Bṛi. Up.4.4.1.-मूर्तिः the sun; Ms.3.93.-रूपम् 1 the Supreme Spirit, Brah- man.-2 the nature of light.-वृत्तम् 1 noble behaviour; Ms.9.33.-2 superior power or lustre. -
4 अरिष्ट
á-rishṭamf (ā) n. unhurt RV. etc.;
proof against injury orﾠ damage RV. ;
secure, safe RV. ;
boding misfortune (as birds of ill omen, etc.), Adbh Br. Hariv. ;
fatal, disastrous (as a house) R. II, 42, 22 ;
m. a heron L. ;
a crow L. ;
the soapberry tree, Sapindus Detergens Roxb. (the fruits of which are used in washing Yājñ. I 186);
cf. arīshṭaka;
Azadirachta Indica R. II, 94, 9 ;
garlic L. ;
a distilled mixture, a kind of liquor Suṡr. ;
N. of an Asura (with the shape of an ox, son of Bali, slain by Kṛishṇa orﾠ Vishṇu) Hariv. BhP. ;
of a son of Manu Vaivasvata VP. (v.l. for deshṭa);
ill-luck, misfortune ( seeﾠ arishṭa n.) MBh. XII, 6573,
(ā), f. a bandage Suṡr. ;
a medical plant L. ;
N. of Durgā SkandaP. ;
N. of a daughter of Daksha andﾠ one of the wives of Kaṡyapa Hariv. ;
(am) n. bad orﾠ ill-luck. misfortune;
a natural phenomenon boding approaching death;
good fortune, happiness MBh. IV, 2126, buttermilk L. ;
vinous spirit L. ;
a woman's apartment, the lying-in chamber (cf. arishṭagriha andﾠ - ṡayyā below) L. ;
- अरिष्टकर्मन्
- अरिष्टगातु
- अरिष्टगु
- अरिष्टगृह
- अरिष्टग्राम
- अरिष्टताति
- अरिष्टदुष्टधी
- अरिष्टनेमि
- अरिष्टनेमिन्
- अरिष्टपुर
- अरिष्टभर्मन्
- अरिष्टमथन
- अरिष्टरथ
- अरिष्टविर
- अरिष्टशय्या
- अरिष्टसूदन
- अरिष्टहन्
- अरिष्टाश्रितपुर
- अरिष्टासु
См. также в других словарях:
á-rishṭa-ṡayyā — अरिष्टशय्या … Indonesian dictionary
