ē-nŏto

cŏquo, xi, ctum, 3, v. a. [kindr. with Sanscr. pak; Gr. pep in peptô or pessô; Germ. backen; Engl. bake], to cook, to prepare by cooking, to bake, boil, roast, parch, steep, melt, heat (very freq. and class.).

Lit.:

cenam,

Plaut. Aul. 3, 2, 17; id. Ps. 3, 2, 7:

cottidie sic cena ei coquebatur, ut, etc.,

Nep. Cim. 4, 3:

cibum,

Lucr. 5, 1102; cf.

cibaria,

Liv. 3, 27, 3; 29, 25, 6; 44, 32, 11;

44, 35, 13 al.: qui illa coxerat,

Cic. Tusc. 5, 34, 98:

quae coxerat aere cavo,

Ov. M. 4, 505:

dulce dedit, tostā quod coxerat ante polentā,

cooked from parched malt, id. ib. 5, 450:

humana exta,

Hor. A. P. 186:

(pavonem),

id. S. 2, 2, 28:

aliquid ex oleo,

in oil, Cels. 5, 177; so,

aliquid ex aceto,

Scrib. Comp. 252. — Absol.:

si nusquam coctum is, quidnam cenat Juppiter?

Plaut. Ps. 3, 2, 56:

in nonum diem solet ire coctum,

id. Aul. 2, 4, 46; 3, 2, 15:

coquendo sit faxo et molendo,

Ter. Ad. 5, 3, 61.—

Subst.

coctum, i, n., cooked food:

quid tu, malum, curas, utrum crudum an coctum edim?

Plaut. Aul. 3, 2, 16 Ussing:

ne quid in popinas cocti praeter legumina aut olera veniret,

Suet. Ner. 16.— Plur.:

cocta vendere,

Suet. Claud. 38.—

cocta, ae, f., water boiled, and cooled by ice; a decoction, Mart. 2, 85, 1; cf. Plin. 19, 4, 19, § 55; Suet. Ner. 48.—

Transf.

To prepare by fire, to burn, parch, etc.:

laterculos,

Cato, R. R. 39, 2:

calcem,

id. ib. 38, 1 sq.:

carbonem,

id. ib. fin.:

locum sol,

Varr. R. R. 3, 14, 2; cf.:

glaebas maturis solibus aestas,

Verg. G. 1, 66:

cocta ligna,

dried, hardened by drying, Dig. 32, 1, 55, § 7:

coctus agger,

i. e. built of bricks, Prop. 3 (4), 11, 22:

rosaria cocta matutino Noto,

dried up, parched, id. 4 (5), 5, 62; cf.:

at vos, praesentes Austri, coquite horum obsonia,

Hor. S. 2, 2, 41:

aurum cum plumbo,

Plin. 33, 3, 19, § 60:

aera fornacibus,

Luc. 6, 405.—

To ripen, make mature:

arbores sol ac luna,

Varr. R. R. 1, 7, 4:

uvas,

id. ib. 1, 54, 1; cf.

vinum,

Plaut. Trin. 2, 4, 125; and:

mitis vindemia,

Verg. G. 2, 522:

poma (with matura),

Cic. Sen. 19, 71:

fructus solibus,

Plin. 12, 5, 11, § 23:

messem,

Mart. 10, 62 al. —

= concoquo, to digest:

cibus confectus jam coctusque,

Cic. N. D. 2, 55, 137; 2, 54, 136 (but in these passages Madv. ad Cic. Fin. 2, 20, 64, would read concoquo, denying that coquo ever means to digest; cf. Spald. ad Quint. 8, 4, 16); Lact. Opif. Dei, 14, 5; cf.:

balineae ardentes, quibus persuasere in corporibus cibos coqui,

Plin. 29, 1, 8, § 26:

plerique... bubulum coquunt,

Cels. 4, 5, § 27; 4, 18, § 4.—

Trop. (in the poets and prose writers after the Aug. per.).

To elaborate something in mind, to consider, to think, meditate upon, contrive, plan: quicquid est, incoctum non expromet;

bene coctum dabit,

Plaut. Mil. 2, 2, 55: bene cocto, condito, sermone bono, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 52, 1; cf. Cic. Fin. 2, 8, 25; cf.:

consilia secreto,

Liv. 2, 36, 2:

bellum,

id. 8, 3, 2:

trucem invidiam,

Stat. Th. 2, 300:

iras cum fraude,

Sil. 7, 403:

Latio extrema coepta,

id. 10, 431.—

To vex, harass, torment, disturb the mind:

egomet me coquo et macero et defetigo,

Plaut. Trin. 2, 1, 3: si quid ego adjuero curamve levasso, quae nunc te coquit et versat in pectore fixa, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1; cf.:

si sollicitudo oratorem macerat et coquit,

Quint. 12, 10, 77:

quos ira metusque coquebat,

Sil. 14, 103:

quam... Femineae ardentem curaeque iraeque coquebant,

Verg. A. 7, 345.—Hence, Ital. cuocere; Fr. cuire. —Hence, coctus, a, um, P. a. (acc. to III. A. supra), well considered, well digested: bene coctus sermo, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 52, 1.— Transf., of persons: hodie juris coctiores non sunt, qui lites creant. Quam, etc. (alluding to the double meaning of jus), better skilled in, etc., Plaut. Poen. 3, 2, 9.

dē-nŏto, āvi, ātum, 1, v. a.

Lit., to mark, set a mark on, with chalk, color, etc.:

pedes venalium creta,

Plin. 35, 17, 58, § 199:

lineam conspicuo colore,

Col. 3, 15.—

Transf.

To mark out, point out, specify, indicate, denote, designate (rare but class.—cf. demonstro):

qui uno nuntio atque una significatione litterarum civis Romanos necandos trucidandosque denotavit,

Cic. de Imp. Pomp. 3, 7:

haud dubie Icilios denotante senatu,

Liv. 4, 55.—

To take note of, mark with the mind, observe accurately, denotantibus vobis ora ac metum singulorum, Tac. A. 3, 53:

cum denotandis hominum palloribus sufficeret vultus,

id. Agr. 45:

quot et quales sint nati,

id. 7, 9, 11:

cum ei res similes occurrant, quas non habeat denotatas,

Cic. Ac. 2, 18, 57; cf. Vell. 2, 70, 2.—

Trop., to stigmatize, scandalize, brand with reproach or infamy:

mollem et effeminatum omni probro,

Suet. Cal. 56 fin.:

turpia legata, quae denotandi legatarii gratia scribuntur,

Dig. 30, 54 init.:

qui gaudet iniquitate denotabitur,

Vulg. Sir. 19, 5 sq. —Hence, P. a., dēnŏtātus, marked out, conspicuous.—Comp.:

denotatior ad contumeliae morsum,

Tert. adv. Marc. 1, 19.

exercĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [exerceo, II.], to exercise diligently or frequently, practise (in the verb. finit. rare, but very freq. and class. as P. a.):

Achilles ibi se ac suos cursu exercitavisse memoratur,

Mel. 2, 1, 5:

corpus atque ingenium patriae,

Sall. Or. de Rep. Ordin. 18:

quamlibet per alia in scholis exercitati sumus,

Quint. 2, 10, 9.—

Pregn., to vex, agitate, disturb. disquiet.—Pass. in mid. force:

exercitabar,

Vulg. Psa. 76, 6; cf. v. 3.—Hence, exer-cĭtātus, a, um, P. a.

Well exercised, practised, versed, trained:

in aliqua re versatus exercitatusque,

Cic. Ac. 2, 34, 110; cf.:

homo et in aliis causis exercitatus et in hac multum et saepe versatus,

id. Quint. 1, 3:

homo in arithmeticis satis exercitatus,

id. Att. 14, 12 fin.:

homines in armis,

Caes. B. C. 1, 57:

in re militari,

Cic. Font. 14, 31:

in illo genere,

id. Rep. 1, 6:

in propagandis, in regendis finibus,

id. Mur. 9, 22:

in uxoribus necandis,

id. Clu. 19, 52:

curis agitatus et exercitatus animus,

id. Rep. 6, 26:

milites superioribus proeliis exercitati,

Caes. B. G. 2, 20, 3:

glaebis subigendis exercitati,

Cic. Agr. 2, 31, 84:

animi studio exercitata velocitas,

Quint. 5, 10, 123.— Comp.:

paratiores erunt et tamquam exercitatiores ad bene de multis promerendum,

Cic. Off. 2, 15, 53:

(an sum) rudis in re publica? quis exercitatior?

id. Phil. 6, 6, 17.— Sup.:

in maritimis rebus exercitatissimi paratissimique,

Cic. de Imp. Pomp. 18, 55:

in armis,

Caes. B. G. 1, 36 fin.:

ad aliquam rem,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142:

Etrusci ostentorum exercitatissimi interpretes,

id. Div. 1, 42, 93:

scripturarum,

Tert. adv. Haer. 17.—

(Acc. to exerceo, II. C.) Greatly vexed, tossed, agitated (very rare):

Syrtes exercitatae Noto,

Hor. Epod. 9, 31:

senex exercitati vultus,

disquieted, troubled, Petr. 83; cf. Vulg. Psa. 76, 3.— Comp.:

non sane alias exercitatior magisque in ambiguo Britannia fuit,

Tac. Agr. 5.— Adv.: exercĭtāte (acc. to A.), with practice, in a practised manner:

exercitatius,

Sen. Ep. 90 med.:

exercitatissime,

Arn. 3, 113.

incesso, cessīvi (less freq. cessi. Tac H. 2, 23; 3, 77; Luc. 5, 680), 3, v. a. [incedo], to fall upon, assault, assail, attack (perh. not ante-Aug.).

Lit.:

quae (pars corporis) cum jaculis saxisque incesseretur,

Liv. 8, 24, 15:

vagos suos pro hostibus lapidibus incessebant,

id. 26, 10, 7; cf.:

infestis digitis ora et oculos,

Suet. Calig. 25; id. Claud. 8:

feras argenteis vasis incessivere tum primum noxii,

Plin. 33, 3, 16, § 53:

telorum lapidumque jactu,

Ov. M. 13, 566:

a pueris ii more quodam gentis saxis globosis, funda mare apertum incessentes exercebantur,

Liv. 38, 29, 4 Weissenb. ad loc.:

jaculis et voce superba Tecta incessentem,

Stat. Th. 11, 361; Sil. 1, 473.— Absol.:

saevis telis,

Ov. M. 14, 402:

stercore et caeno,

Suet. Vit. 17. —

Trop., to attack, assault, esp. with words, to reprove, reproach, accuse:

reges dictis protervis,

Ov. M. 13, 232:

aliquem verbis amaris,

Sil. 11, 209; cf. Ov. Tr. 3, 11, 31:

aliquem conviciis,

Suet. Tib. 11; id. Ner. 35:

adversarios maledictis,

id. ib. 23:

senatum diris exsecrationibus,

id. Claud. 12:

Sallustium noto epigrammate,

Quint. 8, 3, 29:

juvenes objurgatione justa,

Gell. 1, 2, 6:

nomen hominis acerba cavillatione,

Suet. Tib. 57 al.:

aliquem bello,

Stat. S. 1, 4, 76:

aliquem poenis,

id. Th. 1, 245:

aliquem criminibus,

to accuse him, Tac. H. 2, 23:

aliquem occultis suspicionibus,

id. ib. 3, 65:

aliquem ut tumidiorem,

Quint. 12, 10, 12:

aliquem ut impium erga parentes,

Suet. Rhet. 6:

nomen ut argumentum morum incessit,

Quint. 5, 10, 31; cf.:

aliquem tamquam superbe saeveque egisset,

Tac. H. 3, 77:

sermonem cum risu aliquos incessentem,

Quint. 6, 3, 21:

si aut nationes totae aut ordines incessantur,

id. 6, 3, 35:

paucitatem, conspirationem, vilitatem, gratiam,

id. 5, 7, 23:

ne incesse moras,

Stat. Th. 11, 390.—Of a disease:

pestilentia incesserat pari clade in Romanos Poenosque,

Liv. 28, 46, 15:

tanta incesserit in ea castra vis morbi,

id. 29, 10, 3.—Of fear, etc.:

timor deinde patres incessit, ne, etc.,

Liv. 1, 17, 4:

super haec timor incessit Sabini belli,

id. 2, 27, 10:

tantus terror Tarquinium incessit,

id. 2, 7, 1.—Of other feelings:

cupido incessit animos juvenum, sciscitandi, etc.,

Liv. 1, 56, 10:

tanta admiratio miseratioque viri incessit homines, ut, etc.,

id. 9, 8, 11:

cura incesserat patres,

id. 4, 50, 7:

incessit omnes stupor et admiratio,

Just. 22, 6, 11.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

magnus, a, um (archaic gen. magnai for magnae:

magnai reipublicai gratia,

Plaut. Mil. 2, 1, 23), adj.; comp. mājor, us; sup. maxĭmus ( maxŭm-), a, um [root magh-; Sanscr. mahat, maba, great; Gr. megas; cf. meizôn for megiôn; cf. mêchos, majestas; also cf. root mak-; Gr. makros, and perh. makar], great, large.

Lit., of physical size or quantity, great, large; of things, vast, extensive, spacious, etc.: nequam et magnus homo, a great, tall fellow, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 32 Mull.; cf.

the double meaning: tu, bis denis grandia libris Qui scribis Priami proelia, magnus homo es,

a great man, Mart. 9, 51, 4: magna ossa lacertique Apparent homini, Lucil. ap. Macr. S. 6, 1:

magna ossa lacertosque Exuit,

Verg. A. 5, 422: (scarus) magnusque bonusque, Enn. ap. App. Mag. p. 299 (Heduph. v. 9 Vahl.): indu mari magno, id. ap. Macr. 6, 2 (Ann. v. 425 Vahl.); so, in mari magno, id. ap. Fest. p. 356 Mull.; cf. Lucr. 2, 554:

magnus fluens Nilus,

Verg. G. 3, 28; Sen. Q. N. 4, 2, 2:

magna et pulcra domus,

spacious, Cic. N. D. 2, 6, 17:

montes,

Cat. 64. 280; cf. Olympum, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 20 Mull. (Ann. v. 1 Vahl.):

templa caelitum,

vast, id. ib. 7, § 6 (Trag. v. 227 Vahl.): magnae quercus, great oaks, lofty oaks, id. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 194 Vahl.):

aquae,

great floods, inundations, Liv. 24, 9: saxa maxima, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37:

oppidum maximum,

Caes. B. G. 1, 23.—

Esp.

Of measure, weight, quantity, great, much, abundant, considerable, etc.:

maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse,

Cic. Verr. 2, 2, 72, § 176:

magna pecunia mutua,

id. Att. 11, 3, 3:

copia pabuli,

Caes. B. G. 1, 16:

multitudo peditatus,

id. ib. 4, 34:

divitiae,

Nep. Dion. 1, 2:

populus,

Verg. A. 1, 148.—

Rarely of time, for longus, multus:

interea magnum sol circumvolvitur annum,

Verg. A. 3, 284:

magnum vocans solis (annum) comparatione lunaris,

Macr. S. 2, 11:

magno post tempore,

Just. 11, 10, 14; 32, 3, 10.—

Of the voice, loud, powerful, strong, mighty:

magna voce confiteri,

Cic. Caecin. 32, 92: major pars, the majority:

tribunorum,

Liv. 9, 46, 7.

Trop.

In gen., great, grand, mighty, noble, lofty, important, of great weight or importance, momentous: cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 207 Vahl.); cf.: Saturnia magna dearum, id. ap. Prisc. p. 1103 P. (Ann. v. 482 Vahl.):

vir magnus in primis,

Cic. N. D. 1, 43, 120:

nemo igitur vir magnus sine aliquo adflatu divino umquam fuit,

id. ib. 2, 66, 167:

magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace,

Nep. Them. 6, 1:

Cato clarus atque magnus habetur,

Sall. C. 53, 1:

amicus,

great, wealthy, Juv. 6, 312: res magnas parvasque Eloqui, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 244 Vahl.):

virtus,

Caes. B. G. 2, 15:

infamia,

Cic. Fam. 1, 1:

eloquentia, gravitas, studium, contentio,

id. ib.:

multo major alacritas, studiumque pugnandi majus,

Caes. B. G. 1, 46:

causa,

great, important, weighty, Cic. Dom. 1, 1:

opus et arduum,

id. Or. 10, 33.— Absol. in neutr, sing. and plur.:

quamquam id magnum, et arduum est,

something great, Cic. Fam. 6, 7, 6: magna Di curant ( great things, important matters), parva neglegunt, id. N. D. 2, 66, 167:

magna loqui,

to say great things, speak boastfully, Tib. 2, 6, 11:

magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud, etc.,

it is a great, difficult, important thing, Cic. Ac. 1, 2, 7:

probitatem vel in eis, quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligimus,

what is far greater, id. Lael. 9, 29: annus magnus, the great year, at the end of which the sun, moon, and planets were supposed to return to the same relative positions, the Piatonic year or cycle, consisting of 15000 years:

quarum (stellarum) ex disparibus motionibus, magnum annum mathematici nominaverunt, etc.,

Cic. N. D. 2, 20, 52; id. Fragm. ap. Tac. Or. 16.— Posit. in comparison: Alexander orbi magnus est, Alex. andro orbis angustus, great in comparison with, i. e. too great for, Sen. Suas. 1, 3.—

In partic.

Of age, with natu, advanced in years, of great age, aged:

jam magno natu,

Nep. Paus. 5; Liv. 3, 71, 3:

homo magnus natu,

id. 10, 38, 6.—Usually in the comp. and sup., with or without natu or annis, older, the elder, the oldest or eldest:

qui (Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

older than, earlier, Cic. Tusc. 1, 1, 3:

audivi ex majoribus natu,

id. Off. 1, 30, 109:

hic una e multis, quae maxima natu, Pyrgo,

Verg. A. 5, 644:

annos natus major quadraginta,

more than, Cic. Rosc. Am. 14, 39:

civis major annis viginti,

Suet. Caes. 42:

cum liberis, majoribus quam quindecim annos natis,

Liv. 45, 32.— Absol.: senis nostri frater major, the elder of two, Ter. Phorm. 1, 2, 13:

ex duobus filiis major, Caes B. C. 3, 108, 3: Fabii Ambusti filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio major minor Licinio Stoloni erat,

Liv. 6, 34:

Gelo maximus stirpis,

id. 23, 30:

ut nubere vellet mulier viro, major juniori,

App. Mag. 27, p. 291, 28; cf.

in gen.: Cyrus major,

Lact. 4, 5, 7:

quaerere uter major aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, cum minor Hecuba fuerit quam Helena,

Sen. Ep. 88, 5.—In legal lang., major (opp. minor), one who has attained his twenty-fifth year, who is of age:

si minor negotiis majoris intervenerit,

Dig. 4, 4, 24.—In plur. subst.: mājō-res, um, m., adults (opp. pueri), Varr. L. L. 9, 10, § 16 Mull.—But usually majores, ancestors, forefathers:

Itan tandem hanc majores famam tradiderunt tibi tui, Ut, etc.,

Plaut. Trin. 3, 2, 16:

ibi mei sunt majores siti, pater, avos, proavos, abavos,

id. Mil. 2, 4, 20:

L. Philippus, vir patre, avo, majoribus suis dignissimus,

Cic. Phil. 3, 10, 25:

patres majoresque nostri,

id. Div. in Caecil. 21, 69:

more majorum,

id. Att. 1, 1, 1:

spes tamen una est, aliquando populum Romanum majorum similem fore,

id. Fam. 12, 22, 2:

majores natu,

Nep. Iphicr. 1, 1:

maxima virgo,

the eldest of the Vestal virgins, Ov. F. 4, 639: major erus, the old master, the master of the house, the old man (opp.: minor erus, the young master): Le. Ubinam est erus? Li. Major apud forum'st, minor hic est intus, Plaut. As. 2, 2, 63: majores natu, of the Senate:

de istis rebus in patria majores natu consulemus,

Liv. 1, 32, 10.—In designating relationship, magnus denotes kindred of the fourth, major of the fifth, and maximus of the sixth degree; so, avunculus magnus, a great-uncle; amita magna, a greataunt; avunculus or amita major; avunculus maximus, amita maxima, etc.; v. h. vv., and cf. Dig. 38, 10, 10.—

In specifications of value, in the neutr. absol., magni or magno, high, dear, of great value, at a high price, etc.; cf.: pretii majoris or maximi, higher, highest, very high:

magni esse,

to be highly esteemed, Cic. Fam. 13, 72, 2:

magni aestimare,

id. Tusc. 5, 7, 20:

magni existimans interesse ad decus,

to be of great consequence, id. N. D. 1, 4, 7:

emere agros poterunt quam volent magno,

id. Agr. 2, 13, 34:

magno vendere,

id. Verr. 2, 3, 30, § 71:

conducere aliquid nimium magno,

too high, too dear, id. Att. 1, 17, 9:

magno illi ea cunctatio stetit,

cost him dear, Liv. 2, 36.— Comp.:

ornatus muliebris majoris pretii,

Cic. Inv 1, 31, 51, rarely without pretii:

multo majoris alapae mecum veneunt,

dearer, higher, Phaedr. 2, 5, 25.— Sup.: te haec solum semper fecit maxumi, most highly prized, Ter And. 1, 5, 58:

senatus auctoritatem sibi maximi videri,

Cic. Att. 1, 14, 2: in majus, too greatly, too highly, greater than it is:

extollere aliquid in majus,

more highly than it deserves, Tac. A. 15, 30:

celebrare,

id. ib. 13, 8:

nuntiare,

id. H. 3, 38:

credere,

to believe a thing to be worse than it is, id. ib. 1, 18:

accipere,

to take a thing to be greater than it is, id. ib. 3, 8 init.: innotescere, in an exaggerated manner, id. ib 4, 50.—Also with abl., in majus vero ferri, Liv. 21, 32, 7.—

Magnum and maximum, adverbially, greatly, loudly (ante- and post-class.):

magnum clamat,

greatly, with a loud voice, aloud, Plaut. Mil. 3, 2, 10:

inclamare,

Gell. 5, 9 fin.:

exclamat derepente maximum,

Plaut. Most. 2, 2, 57.—Hence, măgis, adv., only in comp. in this anomalous form (i. e. mag-ius, like pris-cus for [p. 1100] prius-cus, and pris-tinus for prius-tinus); and in sup.: maxĭmē ( maxŭmē).

Comp.: magĭs (apocop. form, măgĕ, Plaut. As. 1, 1, 51; 2, 3, 14; id. Mon. 2, 3, 35; id. Poen. 1, 2, 64; 1, 2, 14; id. Trin. 4, 3, 46; id. Truc. 1, 2, 75; 3, 1, 17; 4, 4, 34; Lucr. 4, 81; 756; 5, 1203; Prop. 1, 11, 9; 3 (4), 14, 2; 4 (5), 8, 16; Verg. A. 10, 481; Sol. 22 fin.; but in Enn. ap. Cic. Fam. 7, 13, 2, magis or magi'. Acc. to Serv. Verg. A. 10, 481, Cicero in the Frumentaria wrote: mage condemnatum hominum in judicium adducere non posse), in a higher degree, more completely, more (for the difference between magis, plus, potius, and amplius, v. amplius).—

In gen.

With no qualifying words.

With the addition of the second term of the comparison.

With verbs:

quae (facinora) istaec aetas fugere magis quam sectari solet,

Plaut. Mil. 3, 1, 28:

saliendo sese exercebant magis, quam scorto aut saviis,

id. Bacch. 3, 3, 25; id. Pers. 4, 4, 108; 86:

magis honorem tribuere quam salutem accipere,

Caes. B. G. 7, 20, 7:

nisi forte magis erit parricida, si qui consularem patrem, quam si quis humilem necarit,

Cic. Mil. 7, 17:

magis ut consuetudinem servem, quam quod, etc.,

id. Clu. 32, 89.—Repeated:

quam magis exhausto spumaverit ubere mulctra, Laeta magis pressis manabunt flumina mammis, i. e. quo magis,... eo magis,

Verg. G. 3, 309 sq.; cf.:

tam magis illa fremens... quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

id. ib. 7, 787 sq.; v. Hand, Turs. III. p. 566.—Magis est, quod or ut, there is greater reason, there is more cause that, etc.:

quamobrem etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem: tamen etiam rogo, etc.,

Cic. Att. 16, 5, 2:

magis est, ut ipse moleste ferat, errasse se, quam ut, etc.,

id. Cael. 6, 14.—

With substt., usu. with quam: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratia, Poet. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69: bellipotentes sunt magi' quam sapientipotentes, Enn. ap. Cic. Div. 2, 56, 116 (Ann. v. 188 Vahl.):

umbra es amantum magis quam amator,

Plaut. Mil. 3, 1, 31:

magis adeo id facilitate quam alia ulla culpa mea contigit,

Cic. de Or. 2, 4, 15:

aditus ad consulatum non magis nobilitati quam virtuti pateret,

id. Mur. 8, 17:

magis ratione et consilio quam virtute vicisse,

Caes. B. G. 1, 40, 8; cf.:

ut magis virtute quam dolo contenderent,

id. ib. 1, 13, 6:

se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem conservaturum,

id. ib. 2, 32, 1:

timori magis quam religioni consulere,

id. B. C. 1, 67, 3:

jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,

Sall. C. 9, 1:

non duces magis quam milites callent (obsistere, etc.),

Curt. 3, 2, 14.—And after negatives: non magis quam, as little as:

in dicendo irasci, dolere... non sunt figurae, non magis quam suadere,

Quint. 9, 1, 23:

Romanos nec magis jam dolo capi quam armis vinci posse,

Liv. 10, 4, 10:

pro certo habens non magis Antonio eripi se quam Caesari Brutum posse,

Sen. Suas. 6, 17:

non magis Alexandri saevitiam quam Bessi parricidium ferre potuisse,

Curt. 7, 6, 15; cf.:

nec magis post proelium quam in proelio caedibus temperatum est,

Liv. 2, 16, 9. —Followed by atque instead of quam (rare):

non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,

Ter. And. 4, 2, 15.— With the comp. abl. (rare):

quid philosophia magis colendum?

Cic. Fin. 3, 22, 76:

quanto magis Aliensi die Aliam ipsam reformidaturos?

Liv. 6, 28, 6 Weissenb. ad loc.:

quam Juno fertur terris magis omnibus unam... coluisse,

Verg. A. 1, 15 (cf. B. 3. infra):

Albanum sive Falernum Te magis appositis delectat,

Hor. S. 2, 8, 17.—

With pronn.:

quid habetis, qui mage immortales vos credam esse quam ego siem?

Plaut. Poen. 1, 2, 64:

quis homo sit magis meus quam tu es?

id. Mil. 3, 1, 20:

quam mage amo quam matrem meam,

id. Truc. 3, 1, 17; cf.:

quem ego ecastor mage amo quam me,

id. ib. 4, 4, 34.—With utrum, followed by an:

jam scibo, utrum haec me mage amet, an marsupium,

Plaut. Men. 2, 3, 35.—With the abl. instead of quam:

nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro,

Lucr. 3, 274; Verg. A. 1, 15.—

With adjj. and advv., and esp. with those which do not admit the comparative termination (most freq. without adding the second term of the comparison; v. under b. d): numquam potuisti mihi Magis opportunus advenire quam advenis, Plaut. Most. 3, 1, 47:

neque lac lacti magis est simile, quam ille ego similis est mei,

id. Am. 2, 1, 54:

ars magis magna atque uber, quam difficilis et obscura,

Cic. de Or. 1, 42, 190:

corpora magna magis quam firma,

Liv. 5, 44, 4:

vultu pulchro magis quam venusto,

Suet. Ner. 51.—With the abl., Plaut. As. 3, 3, 114:

neque ego hoc homine quemquam vidi magis malum,

id. Ps. 4, 1, 27:

ab secundis rebus magis etiam solito incauti,

Liv. 5, 44, 6.—With compp. (adding to their force):

ita fustibus sum mollior miser magis quam ullus cinaedus,

Plaut. Aul. 3, 2, 8. —

Without the addition of the second term.

With verbs: ergo plusque magisque viri nunc gloria claret, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 315 Vahl.):

sapiunt magis,

Plaut. Bacch. 3, 3, 4:

magis curae est, magisque afformido, ne, etc.,

id. ib. 4, 10, 3:

magis metuant,

id. Mil. 5, 44:

tum magis id diceres, Fanni, si, etc.,

Cic. Lael. 7 fin.; cf. id. Rep. 1, 40, 62:

cum Pompeius ita contendisset, ut nihil umquam magis,

id. Fam. 1, 9, 20:

magis velle, for malle: quod magis vellem evenire,

Ter. Eun. 5, 7, 1; Val. Fl. 3, 270.—

With substt.: non ex jure manum consertum sed magi' ferro, Enn. ap. Gell. 20, 10 (Ann. v. 276 Vahl.):

magis aedilis fieri non potuisset,

better, finer, Cic. Planc. 24, 60.—

With pronn.:

ecastor neminem hodie mage Amat corde atque animo suo,

Plaut. Truc. 1, 2, 75.—

With adjj. and advv. (so most freq.).—With adjj.:

ut quadam magis necessaria ratione recte sit vivendum,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 2:

magis anxius,

Ov. M. 1, 182:

hic magis tranquillu'st,

Plaut. Bacch. 5, 2, 55:

nihil videtur mundius, nec magis compositum quicquam, nec magis elegans,

Ter. Eun. 5, 4, 12:

nemo fuit magis severus nec magis continens,

id. ib. 2, 1, 21:

quod est magis verisimile,

Caes. B. G. 3, 13, 6:

magis admirabilis oratio,

Quint. 8, 3, 24:

magis communia verba,

id. 8, 2, 24 et saep.; rare: magis quam in aliis = praeter ceteros;

nescio quo pacto magis quam in aliis suum cuique pulchrum est,

Cic. Tusc. 5, 22, 63.— With advv.:

magis aperte,

Ter. Ad. 4, 5, 30:

magis impense,

id. ib. 5, 9, 36.—With compp. adding to their force:

magis est dulcius,

Plaut. Stich. 5, 4, 22:

magis majores nugae,

id. Men. prol. 55:

magis modum in majorem,

id. Am. 1, 1, 145:

contentiores mage erunt,

id. Poen. 2, 15.—

Strengthened.

By etiam, multo, tanto, eo, hoc, quo, tam, quam; and negatively, nihilo:

qualis in dicendo Hierocles Alabandeus, magis etiam Menecles, frater ejus, fuit,

Cic. Brut. 95, 325; id. Off. 1, 21, 72:

illud ad me, ac multo etiam magis ad vos,

id. de Or. 2, 32, 139:

tanto magis Dic, quis est?

Plaut. Bacch. 3, 6, 28:

ut quidque magis contemplor, tanto magis placet,

id. Most. 3, 2, 146:

vicina cacumina caelo, quam sint magis, tanto magis fument,

Lucr. 6, 460:

quanto ille plura miscebat, tanto hic magis in dies convalescebat,

Cic. Mil. 9, 25:

sed eo magis cauto est Opus, ne huc exeat, qui, etc.,

Plaut. Most. 4, 2, 22:

atque eo magis, si, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

eoque magis quod, etc.,

id. Lael. 2, 7; Caes. B. G. 1, 23; 1, 47; 3, 14;

5, 1: immo vero etiam hoc magis, quam illi veteres, quod, etc.,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

hoc vero magis properare Varro, ut, etc.,

Caes. B. C. 2, 20:

quo magis cogito ego cum meo animo,

Plaut. Most. 3, 2, 13; Nep. Thras. 2:

magis quam id reputo, tam magis uror,

Plaut. Bacch. 5, 1, 5:

tam magis illa fremens... Quam magis, etc.,

Verg. A. 7, 787:

quanto mage... tam magis,

Lucr. 4, 81 sq.:

quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet... magis curae est magisque afformido, ne, etc.,

Plaut. Bacch. 4, 10, 1; 4, 4, 27; id. Men. 1, 1, 19:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

densior hinc suboles Quam magis, etc.,

Verg. G. 3, 309:

cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum descenderet,

Caes. B. G. 6, 53.—

By reduplication: magis magisque, magis et magis, magis ac magis; and poet. also, magis magis, more and more: ex desiderio magis magisque maceror, Afran. ap. Charis. p. 182 P.:

cum cotidie magis magisque perditi homines tectis ac templis urbis minarentur,

Cic. Phil. 1, 2, 5; id. Fam. 2, 18, 2; 16, 21, 2; Sall. C. 5, 7; cf. Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

de Graecia cotidie magis et magis cogito,

Cic. Att. 14, 18, 4; 16, 3, 1; id. Brut. 90, 308; Liv. 7, 32, 6; Sall. J. 8, 6:

magis deinde ac magis,

Suet. Vit. 10:

post hoc magis ac magis,

id. Gram. 3;

for which also: magisque ac magis deinceps,

id. Tit. 3; Tac. A. 14, 8; Sen. de Ira, 3, 1, 4; id. Ep. 114, 25; id. Ben. 2, 14, 4; Plin. Ep. 1, 12, 10; 7, 3, 4; 10, 28, 3.— Poet. also:

magis atque magis,

Verg. A. 12, 239; Cat. 68, 48:

post, vento crescente, magis magis increbescunt,

id. 64, 275; cf. Verg. G. 4, 311.—

Pleon.

With potius (anteclass.):

magis decorum'st Libertum potius quam patronum onus in via portare,

Plaut. As. 3, 3, 99:

mihi magis lubet cum probis potius quam cum improbis vivere,

id. Trin. 2, 1, 38.—

With malle: quam cum lego, nihil malo quam has res relinquere;

his vero auditis multo magis,

Cic. Tusc. 1, 31, 76:

finge enim malle eum magis suum consequi quam, etc.,

Dig. 17, 2, 52, § 10. —

In partic.: non (neque) magis quam.

To signify perfect equality between two enunciations, no more... than; just as much... as; or neg., no more... than; just as little... as:

domus erat non domino magis ornamento quam civitati,

i. e. just as much to the city as to its owner, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2:

non Hannibale magis victo a se quam Q. Fabio,

Liv. 22, 27, 2:

conficior enim maerore, mea Terentia, nec me meae miseriae magis excruciant quam tuae vestraeque,

Cic. Fam. 13, 3, 1; Liv. 9, 22.— Neg.: qui est enim animus in aliquo morbo... non magis est sanus, quam id corpus, quod in morbo est, i. e. is just as far from being sound as a body, etc., Cic. Tusc. 3, 5, 10:

si aliqua in re Verris similis fuero, non magis mihi deerit inimicus quam Verri defuit,

id. Verr. 2, 3, 69, § 162; id. Fam. 5, 12, 3; id. de Or. 2, 8, 31:

non nascitur itaque ex malo bonum, non magis quam ficus ex olea,

Sen. Ep. 87, 25;

Quint. prooem. § 26: non magis Gaium imperaturum, quam per Baianum sinum equis discursurum,

Suet. Calig. 19. —Ellipt.:

nec eo magis lege liberi sunto,

just as little from that as from the rest, Cic. Leg. 3, 4, 11.—

For restricting the idea expressed in the clause with non magis, so that not more, according to a common figure of speech, = less; in Engl. not so much... as; less... than:

deinde credas mihi affirmanti velim, me hoc non pro Lysone magis quam pro omnibus scribere,

Cic. Fam. 13, 24; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17:

miserebat non poenae magis homines, quam sceleris, quo poenam meriti essent,

Liv. 2, 5; 1, 28.—

Magis minusve, magis aut minus, or magis ac minus; post-Aug. for the usual plus minusve, more or less:

sed istud magis minusve vitiosum est pro personis dicentium,

Quint. 11, 1, 27; Plin. 17, 24, 37, § 220:

minora vero plerumque sunt talia, ut pro persona, tempore, loco, causa magis ac minus vel excusata debeant videri vel reprehendenda,

Quint. 11, 1, 14; Plin. 37, 5, 18, § 67:

quaedam tamen et nationibus puto magis aut minus convenire,

Sen. Ep. 40, 11; cf.:

quosdam minus aut magis osos veritatem,

id. Suas. 1, 5:

aut minus, aut magis,

id. Ep. 82, 14.—

With alius... alio, etc.: ceterae philosophorum disciplinae, omnino alia magis alia, sed tamen omnes, one more than another, i. e. in different degrees, Cic. Fin. 3, 3, 11 Madvig. ad loc. (al.:

alia magis, alia minus, v. Hand, Turs. III. p. 560): mihi videntur omnes quidem illi errasse... sed alius alio magis,

Cic. Fin. 4, 16, 43:

sunt omnino omnes fere similes, sed declarant communis notiones, alia magis alia,

id. Tusc. 4, 24, 53:

alii aliis magis recusare,

Liv. 29, 15, 11.— Sup.: maxĭmē( maxŭmē), in the highest degree, most of all, most particularly, especially, exceedingly, very, etc.

Lit.

Alone.

With a verb:

haec una res in omni libero populo maximeque in pacatis tranquillisque civitatibus praecipue semper floruit,

Cic. de Or. 1, 8, 30:

quid commemorem primum aut laudem maxime?

Ter. Eun. 5, 9, 14; 3, 1, 79:

nos coluit maxime,

id. Ad. 3, 2, 54:

quem convenire maxime cupiebam,

Plaut. Pers. 2, 4, 30; id. As. 3, 3, 133:

de te audiebamus ea, quae maxime vellemus,

Cic. Fam. 12, 25, a, 7; cf. id. Att. 13, 1:

extra quos (fines) egredi non possim, si maxime velim,

id. Quint. 10, 35:

in re publica maxime conservanda sunt jura belli,

most especially, id. Off. 1, 11, 33: huic legioni Caesar propter virtutem confidebat maxime, [p. 1101] Caes. B. G. 1, 40:

quem Homero crederet maxime accedere,

came nearest to, Quint. 10, 1, 86; cf.

pugnare,

most violently, Plaut. Am. 1, 1, 271; 1, 1, 44:

jubere,

most positively, id. Bacch. 4, 9, 80:

id enim est profecto, quod constituta religione rem publicam contineat maxime,

Cic. Leg. 2, 27, 69; cf. maxime fin.:

ab eo exordiri volui maxime,

id. Off. 1, 2, 4:

cernere naturae vim maxime,

id. Tusc. 1, 15, 35.—

With an adj.:

res maxime necessaria,

Cic. Lael. 23, 86:

loca maxime frumentaria,

Caes. B. G. 1, 10:

loci ad hoc maxime idonei,

Quint. 1, 11, 13:

maxime naturali carent amicitia,

Cic. Lael. 21, 80:

maxime feri,

Caes. B. G. 2, 4:

qui eo tempore maxime plebi acceptus erat,

id. ib. 1, 3:

idem ad augendam eloquentiam maxime accommodati erunt,

Quint. 1, 11, 13:

elegans maxime auctor,

id. 10, 1, 93:

maxime vero commune est quaerere, an sit honesta? etc.,

id. 2, 4, 37:

noto enim maxime utar exemplo,

id. 7, 3, 3.—So with supp.:

quae maxime liberalissima,

Cic. Att. 12, 38, 3:

maxime gravissimam omniumque (rerum),

Liv. 41, 23, 4 MS. (dub.: maxumam gravissimamque, Weissenb.). —

With numerals, at most:

puer ad annos maxime natus octo,

Gell. 17, 8, 4.—

With an adv.:

ut dicatis quam maxime ad veritatem accommodate,

Cic. de Or. 1, 33, 149 (v. infra 2).—

Strengthened by unus, unus omnium, omnium, multo, vel, tam, quam, etc. (supply potest):

qui proelium unus maxime accenderat,

Curt. 5, 2, 5:

cum sua modestia unus omnium maxime floreret,

Nep. Milt. 1, 1:

quae maxime omnium belli avida,

Liv. 23, 49; 4, 59; cf. Drak. ad Liv. 36, 19, 4:

atque ea res multo maxime disjunxit illum ab illa,

Ter. Hec. 1, 2, 85:

imperium populi Romani multo maxime miserabile visum est,

Sall. C. 36, 4:

illud mihi videtur vel maxime confirmare, etc.,

Cic. N. D. 2, 65, 162:

hoc enim uno praestamus vel maxime feris,

id. de Or. 1, 8, 32:

quae quidem vel maxime suspicionem movent,

id. Part. Or. 33, 114:

quam potes, tam verba confer maxime ad compendium,

as much as possible, Plaut. Mil. 3, 1, 186:

ego jubeo quam maxime unam facere nos hanc familiam,

Ter. Ad. 5, 8, 2:

ut quam maxime permaneant diuturna corpora,

Cic. Tusc. 1, 45, 108; id. de Or. 1, 34, 154:

quo mihi rectius videtur, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

Sall. C. 1, 3:

ceterum illum juvenem incipere a quam maxime facili ac favorabili causa velim,

Quint. 12, 6, 6.—

With the relative qui in the phrases, quam qui maxime and ut qui maxime:

tam enim sum amicus rei publicae, quam qui maxime,

as any one whatever, Cic. Fam. 5, 2, 6:

grata ea res, ut quae maxime senatui umquam fuit,

Liv. 5, 25; 7, 33.—

With ut quisque... ita (maxime, potissimum or minime), the more... the more (or less):

hoc maxime officii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari,

Cic. Off. 1, 15, 49:

ut quisque magnitudine animae maxime excellit, ita maxime, etc.,

id. ib. 1, 19, 64; cf.

, in the contrary order: colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus his lenioribus erit ornatus,

id. ib. 1, 15, 47:

ut enim quisque maxime ad suum commodum refert, quaecumque agit, ita minime est vir bonus,

id. Leg. 1, 18, 49.—

In gradations, to denote the first and most desirable, first of all, in the first place:

hujus industriam maxime quidem vellem, ut imitarentur ii, quos oportebat: secundo autem loco, ne alterius labori inviderent,

Cic. Phil. 8, 10, 31; cf. id. Caecin. 9, 23:

si per eum reductus insidiose redissem, me scilicet maxime sed proxime illum quoque fefellissem,

id. Rab. Post. 12, 33:

in quo genere sunt maxime oves, deinde caprae,

Varr. R. R. 2, 9, 1:

maxime... dein,

Plin. 9, 16, 23, § 56:

sed vitem maxime populus videtur alere, deinde ulmus, post etiam fraxinus,

Col. 5, 6, 4:

maxime... deinde... postea... minume,

Plin. 37, 12, 75, § 196:

maxime... postea... ultimae,

Col. 6, 3, 6:

post Chium maxime laudatur Creticum, mox Aegyptium,

Plin. 18, 7, 17, § 77.—

Transf.

Like potissimum, to give prominence to an idea, especially, particularly, principally:

quae ratio poetas, maximeque Homerum impulit, ut, etc.,

Cic. N. D. 2, 6, 6; Varr. R. R. 1, 51, 1:

scribe aliquid, et maxime, si Pompeius Italia cedit,

Cic. Att. 7, 12, 4: de Cocceio et Libone quae scribis, approbo:

maxime quod de judicatu meo,

id. ib. 12, 19, 2; id. Fin. 5, 1, 1:

cognoscat etiam rerum gestarum et memoriae veteris ordinem, maxime scilicet nostrae civitatis,

id. Or. 34, 120; id. Att. 13, 1, 2.—So in the connection, cum... tum maxime; tum... tum maxime; ut... tum maxime, but more especially:

scio et perspexi saepe: cum antehac, tum hodie maxime,

Plaut. Mil. 4, 8, 56:

plena exemplorum est nostra res publica, cum saepe, tum maxime bello Punico secundo,

Cic. Off. 3, 11, 47; id. Att. 11, 6, 1; id. Fl. 38, 94:

tum exercitationibus crebris atque magnis, tum scribendo maxime persequatur,

id. de Or. 2, 23, 96:

longius autem procedens, ut in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime, etc.,

id. Brut. 93, 320.— With nunc, nuper, tum, cum, just, precisely, exactly: Me. Quid? vostrum patri Filii quot eratis? M. Su. Ut nunc maxime memini, duo, just now, Plaut. Men. 5, 9, 58:

cum iis, quos nuper maxime liberaverat,

Caes. B. C. 3, 9:

ipse tum maxime admoto igne refovebat artus,

Curt. 8, 4, 25; 6, 6, 10; 5, 7, 2; Liv. 27, 4, 2 Drak.:

haec cum maxime loqueretur, sex lictores eum circumsistunt valentissimi,

Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142; cf. id. ib. 2, 2, 76, § 187;

2, 4, 38, § 72: totius autem injustitiae nulla capitalior, quam eorum, qui cum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni esse videantur,

id. Off. 1, 13, 41; Liv. 4, 3; 30, 33:

tum cum maxime,

at that precise time, at that moment, Liv. 40, 13, 4; 40, 32, 1; 33, 9, 3; 43, 7, 8; so,

tunc cum maxime,

Curt. 3, 2, 17:

nunc cum maxime,

Cic. Clu. 5, 12; id. Sen. 11, 38; Liv. 29, 17, 7; v. 2. cum.—

In colloquial lang., to denote emphatic assent, certainly, by all means, very well, yes; and with immo, to express emphatic dissent, certainly not, by no means: Ar. Jace, pater, talos, ut porro nos jaciamus. De. Maxime, Plaut. As. 5, 2, 54; id. Curc. 2, 3, 36: Th. Nisi quid magis Es occupatus, operam mihi da. Si. Maxime, id. Most. 4, 3, 17; Ter. And. 4, 5, 23: Ca. Numquid peccatum est, Simo? Si. Immo maxime, Plaut. Ps. 1, 5, 80; Ter. Hec. 2, 1, 31:

scilicet res ipsa aspera est, sed vos non timetis eam. Immo vero maxime,

Sall. C. 52, 28 (v. immo); v. Hand, Turs. III. p. 552-607.

Magnus, i, m., a Roman surname, e. g. Cn. Pompeius Magnus; v. Pompeius.

Nētum, i, n., a city in Sicily, south-west of Syracuse, now Noto Vecchio, Cic. Verr. 2, 4, 26, § 59; Sil. 14, 268.—Hence,

Nētī-nenses, ĭum, m., the inhabitants of Netum, Cic. Verr. 2, 2, 65, § 126.—

Nētīni, ōrum, m., the inhabitants of Netum, Cic. Verr. 2, 5, 22, § 56.

nōbĭlis, e (old collat. form gnōbĭlis: nobilem antiqui pro noto ponebant, et quidem per g litteram, ut Plautus in Pseudolo: peregrina facies videtur hominis atque ignobilis, et: oculis meis obviam ignobilis obicitur. Attius in Diomede: ergo me Argos referam, nam hic sum gnobilis. Livius in Virgo: ornamento incedunt gnobili ignobiles, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.), adj. [for gnobilis, from gnosco; Gr. gignôskô; v. nosco], that can be known or is known, knowable, known.

In gen. (very rare):

neque his umquam nobilis fui,

Plaut. Ps. 4, 7, 9:

addidit facinori fidem nobili gaudio,

Tac. H. 3, 39.—

In partic.

Wellknown, famous, noted, celebrated, renowned (freq. and class.; cf.:

clarus, insignis, inclutus, illustris): die festo celebri nobilique, Aphrodisiis,

Plaut. Poen. 3, 5, 13:

magnus et nobilis rhetor Isocrates,

Cic. Inv. 2, 2, 7:

illustre et nobile municipium,

id. Verr. 2, 5, 16, § 40:

oppidum clarum et nobile,

id. ib. 2, 1, 24, §

63: ex doctrinā nobilis et clarus,

id. Rab. Post. 9, 23:

gladiatorum par nobilissimum,

id. Opt. Gen. 6, 17:

multi in philosophiā praeclari et nobiles,

id. de Or. 1, 11, 46:

ut arcendis sceleribus exemplum nobile esset,

Liv. 2, 5:

Corinthus aere,

Ov. M. 6, 416:

puerosque Ledae, Hunc equis, illum superare pugnis Nobilem,

Hor. C. 1, 12, 25:

palma nobilis,

id. ib. 1, 1, 5:

nobilis e tectis fundere gaesa rotis,

Prop. 4 (5), 10, 42:

tamquam Feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses,

Juv. 8, 41: aquae salubritate et medendis corporibus nobiles. Vell. 2, 25, 4:

vitulis marinis ad multa nobile fel,

Plin. 11, 37, 75, § 195:

emplastra nobilia ad extrahendum fel,

Cels. 5, 19:

Cicero vir nobilissimae novitatis,

Vell. 2, 34, 3.—In a bad sense, notorious:

innocentes qui se scelere fieri nolunt nobiles,

Plaut. Rud. 3, 2, 5:

mea (amica) est potens, procax, magnifica, sumtuosa, nobilis,

Ter. Heaut. 2, 1, 15:

ille nobilis taurus, quem Phalaris habuisse dicitur,

Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73; Liv. 39, 9, 5.—

High-born, of noble birth, noble, i. e. sprung from a family (either patrician or plebeian) many members of which had filled curule offices, and consequently possessing the jus imaginum (opp. homo novus or ignobilis; cf.:

generosus, amplus): non facit nobilem atrium plenum fumosis imaginibus,

Sen. Ep. 44, 5:

quanta sit in invidiā apud quosdam nobilis homines novorum hominum virtus et industria,

Cic. Verr. 2, 5, 71, § 181:

Clodia mulier non solum nobilis sed etiam nota,

id. Cael. 13, 31:

nobili genere nati,

id. Verr. 2, 5, 70, § 180:

homines apud nos noti, inter suos nobiles,

id. Fl. 22, 52; Liv. 22, 58.—Hence, subst.: nōbĭlis, is, m., a nobleman:

nobiles nostri,

Plin. Ep. 5, 17, 5; Vulg. Isa. 5, 13; id. Psa. 149, 8: Nobilissimus, most noble, under the later emperors, a title of the Cæsars and of the members of the imperial family, Cod. Th. 10, 25, 1; Dig. 40, 11, 3.—

Of a noble kind, noble, excellent, superior:

tres nobilissimi fundi,

Cic. Rosc. Am. 35, 99:

nobiliumque greges custos servabat equarum,

Ov. M. 2, 690:

nobilis hic (equus), quocumque venit de gramine,

Juv. 8, 60.—Hence, adv.: nōbĭlĭter, famously, excellently, splendidly, nobly (mostly post-Aug.;

not in Cic. or Cæs.),

Vitr. 7 praef.:

nobiliter caelare argentum,

Plin. 34, 8, 19, § 91.— Comp.:

nobilius philosophari,

Sid. Ep. 9, 9.— Sup.:

ab exercitu nobilissime tumulatus,

Liv. Epit. 54.

nŏtātĭo, ōnis, f. [noto], a marking, noting.

In gen.:

tabellarum,

i. e. the marking of the voting-tablets with wax of different colors, Cic. Clu. 47, 130.—

In partic.

The inflicting of disgrace by the nota censoria;

v. nota, II. B. 2.: ad notationes auctoritatemque censoriam,

Cic. Clu. 46, 128.—

A designation, choice:

delectus et notatio judicum,

Cic. Phil. 5, 5, 13.—

A noticing, observing, observation:

notatio naturae et animadversio peperit artem,

Cic. Or. 55, 183:

quae notatione et laude digna sint,

id. Brut. 17, 65:

notatio temporum,

chronology, id. ib. 19, 74.—

The designating of the meaning and derivation [p. 1218] of a word, etymology:

tum notatio, cum ex vi verbi argumentum aliquid elicitur,

Cic. Top. 2, 10; cf.: multa etiam ex notatione sumuntur. Ea est autem, cum ex vi nominis argumentum elicitur: quam Graeci etumologian vocant, id est verbum e verbo, veriloquium, id. ib. 8, 35; cf. Quint. 1, 6, 28.—

The use of letters to denote entire words, a species of short-hand:

ad quas notationes publicas accessit, etc.,

Val. Prob. de Jur. Not. Signif. 1.—

Rhet. t. t., a describing, depicting, characterizing:

notatio est cum alicujus natura certis describitur signis, quae sicuti notae quaedam naturae sunt attributae,

Auct. Her. 4, 50, 63.

prae-nŏto, āvi, ātum, 1, v. a. (postclass.).

To mark or note before or in front:

profert quosdam libros litteris ignorabilibus praenotatos,

App. M. 11, p. 268, 11: aureo anulo, to seal, id. ib. 10, p. 243, 3: psalmum inscriptione, Hilar. in Psa. 15, 1.—

To entitle, name:

ut de deo Socratis praenotaret librum, Aug. Civ. Dei, 8, 14: librum nomine Pamphili martyris,

Hier. Ep. 133, n. 3:

liber hoc titulo praenotatus,

Aug. Retract. 2, 14.—

To note or designate beforehand, to predict:

prophetae duos adventus Christi praenotarunt,

Tert. adv. Jud. 14: crux praenotata, Prud. steph. 10, 629.—

To note down, write down:

fabellam,

App. M. 6, p. 183, 26.

rumpo, rūpi, ruptum ( inf. paragog. rumpier, Afran. Com. 127), 3, v. a. [root rup], to break, burst, tear, rend, rive, rupture; to break asunder, burst in pieces, force open, etc. (very freq. and class.; a favorite word of the Aug. poets; cf. frango).

Lit.: SI MEMBRVM RVPIT NI CVM EO PACIT TALIO ESTO, Lex XII. Tab. ap. Fest. S. V. TALIO, p. 274; and ap. Gell. 20, 1, 14; cf. Cato ap. Prisc. p. 710 P.:

vincula,

Lucr. 3, 83; Cic. Cat. 4, 4, 8; id. Tusc. 1, 30, 74; Prop. 4, 10, 4; Verg. A. 10, 233 al.:

catenas,

Prop. 3, 13, 11; Hor. S. 2, 7, 70; Ov. Am. 3, 11, 3:

frena pudoris,

Prop. 4, 18, 3:

obstantia claustra,

Hor. Ep. 1, 14, 9:

teretes plagas (aper),

id. C. 1, 1, 28:

pontem,

to break down, Liv. 7, 9; cf.:

rupti torrentibus pontes,

Quint. 2, 13, 16:

montem aceto (Hannibal),

Juv. 10, 153:

Alpes,

Sil. 11, 135:

arcum,

Phaedr. 3, 14, 10:

plumbum (aqua),

Hor. Ep. 1, 10, 20:

carinam (sinus Noto remugiens),

id. Epod. 10, 20:

tenta cubilia tectaque,

id. ib. 12, 12:

vestes,

Ov. M. 6, 131; cf.:

tenues a pectore vestes,

id. A. A. 3, 707:

sinus pariterque capillos,

id. M. 10, 722:

linum ruptum aut turbata cera,

Quint. 12, 8, 13:

praecordia ferro,

to penetrate, Ov. M. 6, 251; 5, 36; cf.:

guttura cultro,

to cut, id. ib. 15, 465:

colla securi,

id. ib. 12, 249:

nubem (vis venti),

to sunder, rive, Lucr. 6, 432:

fulmen nubes rumpit,

Sen. Q. N. 2, 58, 1:

spiritus rumpit nubes,

id. ib. 2, 54, 3:

ruptae nubes et in pronum solutae,

id. ib. 5, 12, 1:

caelum,

Sil. 3, 196:

polum,

id. 1, 135: turbo ruptus, breaking or bursting forth, Verg. A. 2, 416 et saep.:

tuā causā rupi ramices,

burst, ruptured, Plaut. Merc. 1, 2, 30:

suos ramices,

id. Poen. 3, 1, 37:

inflatas vesiculas,

Cic. Div. 2, 14, 33:

pectora fremitu (leones),

Lucr. 3, 297:

illius immensae ruperunt horrea messes,

filled to repletion, Verg. G. 1, 49; Col. 10, 307:

frugibus rupta congestis horrea,

Sid. 1, 6:

ilia,

Cat. 11, 20; 80, 7; Verg. E. 7, 26; cf. with a personal object:

rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua, Dum, etc.,

Hor. Ep. 1, 19, 15.—Esp. reflexively, to burst or split one ' s self, to burst, split, etc.:

me rupi causā currendo tuā,

Plaut. Merc. 1, 2, 43; id. Capt. prol. 14; Lucil. ap. Non. 88, 11; 382, 23:

ut me ambulando rumperet,

Ter. Hec. 3, 4, 21:

non, si te ruperis, Par eris,

Hor. S. 2, 3, 319.— Mid.: ego misera risu clandestino rumpier, to burst, split, Afran. ap. Non. 382, 21 (Com. Rel. p. 154 Rib.); so,

frigidus in pratis cantando rumpitur anguis,

Verg. E. 8, 71:

quā (licentiā audacium) ante rumpebar, nunc ne movear quidem,

could have burst, Cic. Q. Fr. 3, 9, 1:

et inflatas rumpi vesiculas,

id. Div. 2, 14, 33; cf.:

rumpantur iniqui, Vicimus,

Prop. 1, 8, 27:

miser Rumperis (sc. irā) et latras,

Hor. S. 1, 3, 136: rumpere viam, iter, etc., to force a passage, make one ' s way by force: ferro rumpenda per hostes Est via, a passage must be burst or forced through, Verg. A. 10, 372; cf.:

eo nisi corporibus armisque rupere cuneo viam,

Liv. 2, 50:

rupta via,

Quint. 9, 4, 63:

viam igne,

Stat. Th. 8, 469:

iter ferro,

Sil. 4, 196 (with reserare viam);

15, 782: Alpes,

id. 11, 135:

rupto sonuit sacer aequore Titan,

Val. Fl. 2, 37:

cursus,

id. ib. 1, 3; Sil. 7, 568 et saep.:

rumpere media agmina,

to burst through, break through, Verg. A. 12, 683; cf.:

proelia misso equo,

Prop. 3, 11, 64 (4, 10, 62):

ruptā mersum caput obruit undā,

Ov. M. 11, 569:

mediam aciem,

Liv. 26, 5:

pugnantibus acies rumpenda,

Just. 1, 6, 11:

ordines,

Liv. 6, 13:

aditus,

Verg. A. 2, 494:

parvos hiatus,

Sil. 5, 616:

fontem,

to break open, cause to break forth, Ov. M. 5, 257:

fontes abyssae magnae,

Vulg. Gen. 7, 11: se rumpere, to break out, burst forth ( = erumpere):

ubi sub lucem densa inter nubila sese Diversi rumpent radii,

Verg. G. 1, 446:

tantus se nubibus imber Ruperat,

id. A. 11, 548:

unde altus primum se erumpit Enipeus,

id. G. 4, 368; so,

rumpi, in mid. force: dum amnes ulli rumpuntur fontibus,

id. ib. 3, 428:

alicui reditum,

to cut off, Hor. Epod. 13, 15.— Absol.: offendit, fregit, rumpit, icit poculo, wounds, Afran. ap. Non. 124, 6 (Com. Rel. p. 173 Rib.); so, si quis rumpet occidetve insciens ne fraus esto, an ancient form of rogation in Liv. 22, 10, 5; cf. Dig. 9, 2, 27, § 17. —