-
61 сознательный
-
62 терпимый
-
63 томиться
-
64 тормоз
* * * -
65 флаг
-
66 с
з; з-над* * *(с, со) предлог1) с род. з (каго-чаго), са (каго-чаго) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш)кроме того, в значении «с такого-то времени», «по причине чего-либо», «по случаю чего-либо» переводится ещё предлогом ад (чаго)прийти с работы (со службы, с собрания)
— прыйсці з работы (са службы, са сходу)2) с вин. з (каго-што), са (каго-што) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш)кроме того, в значении «приблизительно», «около», «почти» переводится ещё предлогами каля (чаго), пад (што)— сабралася чалавек з дзесяць (каля дзесяці, пад дзесяць)3) с твор. з (кім-чым), са (кім-чым) (при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух или более согласных, если первая из них с, з, ж, м, ш)кроме того, в значении «при посредстве кого-чего-либо» переводится ещё конструкциями без предлога -
67 покровительство
абарона; паблажлівасць; паблажлівасьць* * *ср.оказывать кому-либо покровительство
— заступацца за каго-небудзь, апекавацца над кім-небудзь, пратэжыраваць, рабіць пратэкцыю каму-небудзь, (делать поблажку) патураць каму-небудзь— спрыянне мастацтву (развіццю мастацтва), апекаванне над мастацтвам— спрыянне экспарту (развіццю экспарту), пратэкцыянізм у адносінах да экспарту -
68 следовать
вынікаць; выцякаць; наследаваць; насьледаваць; следаваць; сьледаваць* * *несовер.— хадзіць (ісці) за кім-небудзь (следам, услед) па пятах— лета ідзе (настае, надыходзіць) (следам, услед) за вясной— ён усё рабіў так, як яго бацька, ён ва ўсім браў прыклад са свайго бацькі— вам трэба (патрэбна, варта, належыць, неабходна) звярнуцца ў бюро даведак— колькі з мяне трэба?, колькі я вінават?отсюда следует вывод, что…
— адсюль вынікае, што…— як мае быць, як належыць, як след -
69 подвергать
* * *несовер. падвяргацьоднако лучше переводить (и чаще так и переводится) глаг., соответствующими определённым сущ., а также оборотами с другими глаг. в знач. ставить в какое-либо положение, делать предметом какого-либо действияставіць (каго-што пад што, на што)выстаўляць (каго-што пад што, на што)рабіць (каму-чаму, у каго-чаго, з кім-чым, над кім-чым што)аддаваць, даваць (каго-што на што, пад што, а также с неопр.)браць (пад што, на што, у што)— бамбардзіраваць, падвяргаць бамбардзіроўцы— абмяркоўваць, ставіць на абмеркаванне— ставіць на агляд, аглядаць— ставіць пад небяспеку свае жыццё, рызыкаваць сваім жыццём— дзейнічаць (уздзейнічаць) святлом (на што), ставіць (выстаўляць, падстаўляць) пад дзеянне святла— рабіць допыт, дапытваць (каго)— рабіць вобыск у каго-небудзь, абшукваць каго— караць, накладаць кару— накладаць штраф, штрафаваць— браць на выпрабаванне, выпрабоўваць, ставіць на (пад) выпрабаванне— браць пад сумненне, сумнявацца (у чым)— браць на смех, насміхацца, смяяцца (з каго-чаго), кпіць (з каго-чаго) -
70 за
за; па-за* * *1) с вин.— яму за сорак, яму больш за соракб) (при обозначении предмета, возле которого располагается кто-либо для какого-либо действия, занятия) за (што), да (чаго)2) с твор.б) (по ту сторону, позади кого-чего-либо) заг) (при указании лица, предмета и т.п., которые нужно достать, добыть, привести и т.п.) па (каго-што)ж) (для обозначения лица или предмета, от которых зависит наступление какого-либо действия, состояния) за (кім-чым), у, ў, ва, ува (кім-чым)— ваша чарга, за вамі чарга— з-за недахопу (праз недахоп, з прычыны недахопу) часу3) в знач. нареч. за -
71 рука
* * *держать в руках прям., перен.
— трымаць у рукахруки по швам! воен.
— рукі па швах!— неразборлівая рука, неразборлівы почырк— па правую руку, з правай рукі, справарука руку моет погов. неодобр.
— рука руку мыесвоя рука владыка погов.
— свая рука ўладыка— рука не задрыжыць у каго, чыя— сярэдні, сярэдняй рукірукой подать (куда-либо, откуда-либо)
— рукой падаць— трымаць чыю-небудзь руку, быць на чыім-небудзь баку— набіць руку на чым-небудзь (налаўчыцца, налажыцца)— нікуды не варта, вельмі дрэннаприбрать к рукам кого-либо, что-либо
— прыбраць да рук каго-небудзь, што-небудзь— на руку, падыходзіць— рукой не дастаць, фігай носа не дастацьне знать, куда руки деть
— не ведаць, куды рукі дзець— палажыўшы руку на сэрца, шчыра кажучы -
72 обращаться
абарачацца; абарочвацца; абыходзіцца; абяртацца; зьвяртацца* * *несовер.2) перен. (устремляться, направляться) накіроўвацца, кідаццаабарачацца (у каго, у што, кім, чым)станавіцца (кім-небудзь, чым-небудзь)при росте промышленности капиталы обращаются очень быстро
— пры росце прамысловасці капіталы абарачаюцца вельмі хутказвяртацца, накіроўваццаабарачацца (у каго, у што, кім, чым)см. обращать -
73 позывать
адчуваць позыў (на што, да чаго)— цягне на рвоту каго-небудзь, бярэ на ваніты каго-небудзь -
74 по
* * *I предлогнаряду с этим иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности:б) (для обозначения направления действия, пути следования — часто без предлога)3) с дат. (в направлении, следуя направлению чего-либо) па (чаму и чым, т.е. в ед. чаще с дат., а во мн. с предл.)4) с дат. (в области чего-либо, в сфере какой-либо деятельности) па (чаму и чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.)соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам
— спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах5) с дат. (согласно, следуя чему-либо, в соответствии, соразмерно) па (чаму и чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.)узнать по голосу, по глазам
— пазнаць па голасе (па голасу), па вачахкроме того, иногда переводится также иными предлогами и конструкциями без предлогов, в частности:на думку, па думцы (каго)— на маю думку, на мой погляд— паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)7) с дат. (вследствие чего-либо) па (чаму и чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.), з прычыны (чаго)9) с дат. (при указании близости, родства) па (каму-чаму и кім-чым, т.е. в ед. с дат., а во мн. с предл.)с дат. мн., а также в знач.: в такую-то пору, в такое-то время, возрастом в столько-то лет — чаще переводится предлогами у, ва (што) или конструкциями без предлогов— вясной, увесну— увосень, восенню12) с дат. (для обозначения действия, направленного на какой-либо объект) (по кому-чему) па (кім-чым)стрелять по окопу, по блиндажам
— страляць па акопе, па бліндажах13) с дат. (со словами «скучать», «тосковать», «тоска» и т.п. — в ед. переводится конструкциями с дат., а во мн. с предл.) па (кім-чым), аб (кім-чым)II предлог III предлогпасля, после (каго-чаго)2) с дат., вин. (при указании на количество) па (в белорусском языке только с вин., за исключением сочетаний с «один», «одна», которые употребляются с предл.)по пяти, по семи, по десяти
— па пяць, па сем, па дзесяцьпо двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто
— па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па стопо пятисот, по семисот, по девятисот
— па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсотпо двое, по трое
— па двое, па троепо полтора, по полторы
— па паўтара, па паўтары -
75 обратиться
-
76 стать
зрабіцца; постаць; склад; стацца; стаць* * *I совер.2) (обойтись в какую-либо цену) разг. каштаваць, абысціся— што б там ні было, чаго б гэта ні каштавала— значыць, такім чынам— стаць на чале ўлады, узяць уладу— у чым затрымка?, што перашкаджае?— ён (гэта) можа, ад яго можна чакацьII совер.1) (начать) пачаць, стаць2) в знач. вспомогательного глаг.: «быть» (преимущественно будущего времени), а также личными формами от соответствующего глаг.— што ты будзеш рабіць?, што ты зробіш?я не стал бы тебя беспокоить, если бы не крайняя надобность
— я б цябе не турбаваў, калі б не пільная патрэба3) (совершиться, сделаться) зрабіцца, стаць4) (оказаться достаточным, хватить) хапіць, стацьIII жен.быть под стать (быть подходящим)
— пасаваць, быць да пары, (идти) падыходзіць, (быть к лицу) быць да твару, (соответствовать) адпавядаць, (быть под пару) быць да пары (каму)— гэта яму не пасуе (не падыходзіць, не да твару)— з якой ласкі?, дзеля чаго? -
77 стоять
* * *несовер. в разн. знач. стаяцьна ногах он стоит крепко прям., перен.
— на нагах ён стаіць моцна— стаяць на чале ўлады, трымаць уладу -
78 глаз
* * *— вочы мае не бачылі б каго-чаго, вочы (мае) не глядзелі б на каго-штоделать большие глаза, смотреть большими глазами
— рабіць вялікія вочы, глядзець вялікімі вачамікуда глаза глядят (идти, брести)
— куды вочы глядзяць (ісці, брысці)на глазах чьих (у кого, кого)
— на вачах чыіх (у каго, каго)с глаз долой (уйти, убраться и т.п.)
— прэч з вачэй (пайсці)— з вока на вока, вока на вока, сам-насам— не зводзіць (не спускаць) вачэй з каго-небудзь, мець на воку каго-небудзьза глаза (достаточно, хватит)
— аж занадта— з якімі вачамі з'явіцца (паявіцца, паказацца) куды— змераць вачамі, акінуць вокамглядеть смерти (опасности, гибели и т.п.) в глаза
— глядзець смерці (небяспецы, гібелі и т.п.) у вочыза глаза (говорить, ругать, называть и т.п.)
— за вочы (гаварыць, лаяць, называць и т.п.)из глаз (скрыться, исчезнуть, пропасть и т.п.)
— з вачэй (схавацца, знікнуць, прапасці и т.п.)насколько хватает глаз, куда достаёт глаз
— як вокам скінуць (схапіць, ахапіць, акінуць, згледзець)не в бровь, а (прямо) в глаз
— не ў брыво, а ў вокане знать, куда глаза деть
— не ведаць, куды вочы дзець -
79 нога
* * *волка ноги кормят посл.
— воўка ногі кормяцьи руками, и ногами
— і рукамі, і нагаміодна нога здесь, другая — там
— адна нага тут, другая — там -
80 последовать
паследаваць; пасьледаваць* * *совер.— ён устаў і пайшоў (следам, услед) за ім— госці пайшлі (следам, услед) за гаспадаром— зрабіць так, як раіць (раіў) таварыш, паслухацца парады таварышаон засмеялся, и все последовали ему
— ён засмяяўся, і ўсе засмяяліся (следам, услед) за ім3) (произойти после чего-либо, явиться следствием) адбыцца, выйсцібыць, з'явіцца(наступить) настаць, надысці— (следам, услед) за дажджом настала (надышло) пахаладанне
См. также в других словарях:
бирка — 1. палачка, на якой нарэзамі вёўся ўлік чаго небудзь; 2. жэрабя … Старабеларускі лексікон
жадный — Iзайм. 1. ніхто; 2. ніводзін, ніводны; 3. ніякі; жаднымъ обычаемъ (способомъ), жадною мерою ніякім чынам, ні ў якім разе, ні ў якім выпадку, ні за што; 4. які небудзь; любы, усякі, усялякі IIпрым. 1. сасмаглы, прагнучы, які адчувае смагу; 2.… … Старабеларускі лексікон