Перевод: c черкесского на русский

с русского на черкесский

щхьэгъусэ

  • 1 щхьэгъусэ

    супруг; супруга
    / Фызым илI; лIым и фыз.
    Щхьэгъусэ гъуэтын.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > щхьэгъусэ

  • 2 къэшэн

    I (къешэ) перех. гл. 1. привезти, привести кого-что-л.
    / Зыгуэр зыгуэркIэ къэгъэсын, къэгъэIэпхъуэн.
    Къэбэрдейм къашэрт Iэщэ, чэтэн, щэкI боз, шухьэ, икIи нэгъуэщI хьэпшыпхэр. Къэб. и ист.
    2. жениться
    / Бзылъхугъэ щхьэгъусэ щIын.
    ХэкIэсауэ къэшэн.
    * И анэ еплъи ипхъу къашэ. (погов.)
    II невеста
    / Щхьэгъусэ ящIыну мурад зыхуащIа пщащэ.
    * Тэркъаным уи къэшэн дахэм А махуэм и гур къыпщыкIщ. фольк. Къамбот щIалэм и къэшэныр Пщым и пащхьэм щыпудынущ. Щ. А.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къэшэн

  • 3 лIы

    1. мужчина
    / ЦIыхухъу.
    * ЛIы цIэрыIуэ. ЛIым и лIыгъэр зауэм къыщацIыху. (погов.) ЛIы и махуэрэ шы и махуэрэ зэхуэдэкъым. (погов.)
    2. муж, супруг
    / ЦIыхубзым и щхьэгъусэ.
    Мы дэжэун.
    ЛIы дэкIуэн выйти замуж.
    ЛIы етын выдать кого-л. замуж.
    * Сэ сыщымыIэу, Аминатыр лIы иратат. Къу. Хь.
    ЛIы жагъуэ хуашэ хуэдэ быть в плохом настроении (букв. словно выдают замуж за нелюбимого человека).
    ЛIы и жэщ темная, пасмурная ночь.
    ЛIы икъугъэ (икъущ) настоящий мужчина.
    * Хьэхьей, Нартхэ ди Бэдынокъуэ! Нартхэ ди лIы икъугъэ, Бэлэрыгъ зекIуэкIэ, Уи шыфэлIыфэр сфIэдахэщ. Нарт.
    ЛIы и лIыж = лIым я лей.
    * ГуфIэгъуэ мыухыжыр зыгъуэта нартхэм лъэIукIэ ирагъэблэгъащ лIы и лIыж Батрэзыр. Нарт.
    ЛIы фIыцIэ гъущIынэ храбрый мужчина.
    * Сосрыкъуэу си напщIэ, лIы фIыцIэ гъущIынэ. Нарт.
    ЛIы хъун = лIыпIэ иувэн.
    ЛIы цIыкIу къамэшхуэ мужчина с амбициями.
    ЛIы щIын сделать, воспитать кого-л. мужчиной.
    ЛIым я лей храбрейший из храбрых. ЛIым я лейуэ щхьэ хъыжьэ, зауэ хъумэ, лIы хахуэ. Ад. фольк.
    ЛIыуэ анэм къилъхуа настоящий мужчина. *
    ЛIыуэ пащIэ тетын быть настоящим мужчиной.
    * УлIу пащIэ птетмэ си пащхьэм къиувэ. Щ. Ам.
    ЛIыфI натIэ ухъу хорошего мужа тебе ( пожелание девушке).
    * Пщащэм, гушыIэ хуэдэу: - НасыпыфIэ, лIыфI натIэ ухъу! - жраIэ. Ад. фольк.
    лIы дакъэ крепкий, сбитый мужчина
    / ЛIы быдэ, Iэчлъэч.
    лIы дэкIуэгъуэ брачный возраст девушки, пора замужества
    / Бзылъхугъэм и балигъыпIэ, ар унагъуэ щихьэ хъуну ныбжь.
    Пщащэм и лIы дэкIуэгъуэ хъуащ.
    лIы закъуэ бобыль
    / Щхьэгъусэ, унагъуэ зимыIэ (зимыIэж) цIыхухъу.
    лIы закъуэ унэ семья мужчины без братьев и сыновей
    / Къуэш, къуэ зимыIэ цIыхухъум и унагъуэ.
    лIы къуапцIэ стройный высокий мужчина
    / ЦIыхухъу уардэ.
    * Сосрыкъуэу лIы къуапцIэ, сэркIэ укъэмыпцIэ. Нарт.
    лIы пцIанэ безоружный мужчина
    / Iэщэ зымыIыгъ цIыхухъу.
    * Атаманым Бадым и псалъэр и фIэщ хъуащ, лIы пцIанэм сыт ищIэн, Iэрыубыд хъуащ жыхуиIэ хьисэпкIэ къепсыхащ. Iуащхь.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лIы

  • 4 гуащэ

    I 1. княгиня
    / Пщым и фыз, пщым и щхьэгъусэ.
    * Гуащэрэ пэт данэ кIапэ щощIэ. (погов.) Гуащэ мыхъу жьантIакIуэщ. (погов.)
    2. свекровь
    / Нысэм и лIым и анэ.
    НысащIэм и гуащэ.
    II кукла
    / ЦIыху сурэт теплъэ зиIэ зэрыджэгу хьэпшып.
    Къупщхьэ гуащэ. Гуащэ джэгун. Гуащэ хьэпшып.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > гуащэ

  • 5 дэкIуэжын

    I (докIуэж) неперех. гл. возвратиться, вернуться с кем-л. ( домой)
    / Зыгуэрым и гъусэу унэм, къыздикIам кIуэжын.
    ЩIалэр янэм къуажэм дэкIуэжащ.
    II (докIуэж) неперех. гл. 1. снова сойтись с мужем
    / И лIу щытам аргуэру дэпсэуну бгъэдыхьэжын.
    ЦIыхубзыр и лIым дэкIуэжащ.
    2. выйти снова замуж
    / КъикIыжа е зилI лIа цIыхубзыр нэгъуэщIылIым щхьэгъусэ хуэхъун.
    Фызабэр лIы дэкIуэжащ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > дэкIуэжын

  • 6 дэкIуэн

    I (докIуэ) неперех. гл. идти, ехать вместе с кем-л., сопровождать кого-л.
    / Зыгуэрым и гъусэу зыщIыпIэ кIуэн.
    * Хьэр чырэм докIуэ. (погов.)
    II (докIуэ) неперех. гл. выйти замуж
    / ЦIыхубзым щхьэгъусэ зригъэгъуэтын.
    * Верэ Павловнэ афицар гуэрым дэкIуэри зыдэкIуар... зауэм зэрынэсу къаукIат. Iуащхь. Зы махуаем зумыгъалIэ, зы махуэлIым удэмыкIуэ. (погов.)

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > дэкIуэн

  • 7 дэIэпыкъун

    (доIэпыкъу) неперех. гл. помочь, оказать помощь кому-л.
    / Зыгуэрым зэщIэгъэкъуэн, дэIэпыкъуэгъу, сэбэп хуэхъун, Iуэху гуэр дэщIэн.
    ЗылъэмыкIым дэIэпыкъун хуейщ.
    * Хьэчим и щхьэгъусэ Iэминати Iэнэ къищтэну зегъэхьэзыр, ипхъу Мэряни абы доIэпыкъу. Щ. А.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > дэIэпыкъун

  • 8 зэрышэн

    (зэрешэ) неперех. гл. 1. идти вместе куда-л.
    / Зым зыр ишэн, зэрыгъэгушхуэу, зэщIыгъуу зыщIыпIэ кIуэн.
    ЩIалэхэр гупышхуэ зэрыгъэхури нысашэ зиIэ унагъуэмкIэ зэрышахэщ.
    2. пожениться
    / Щхьэгъусэ зэрыщIын, зэхуэхъун.
    * Нартхэ я хабзэмкIэ.. зы жэщым къалъхуа щауэмрэ пщащэмрэ зэрышэн хуейуэ унафэ ящIырт. Нарт. Зэхуэмыдэ зэдэкIуэркъым, зэмыфэгъу зэрышэркъым. (погов.)

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэрышэн

  • 9 зекIуэ

    / ХъунщIэн мурадкIэ е лIыгъэ зэхэгъэкIыпIэу гъуэгуанэ кIыхь зэрытеувэу щытам ироджэ.
    Ижь лъандэрэ зи гъащIэр зекIуэм, бэнэным хэмыкIа адыгэхэм я дежкIэ шыр ныбжьэгъу пэжу щытащ. Нарт.
    ЗекIуэ кIуэн (ежьэн) отправиться в поход, в набег. ЩIалитIым шу гъусэхэр зыщIагъури зекIуэ ежьащ. Ш. А. ЗекIуэ кIуа нартхэр къэту Хъымыщ и щхьэгъусэ испы гуащэ.. щIалэ къилъхуащ. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зекIуэ

  • 10 зыхэгъэхьэжын

    (зыхегъэхьэж) перех. гл. 1. принять кого-л. в свою компанию
    / Гупым зыгуэр зыхашэжын.
    ЩIалэр гупым зыхагъэхьэжащ.
    2. привести мужа в свой дом
    / Щхьэгъусэ зыхэшэжын.
    Фызым и лIыр лIати, нэгъуэщI зыхигъэхьэжащ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зыхэгъэхьэжын

  • 11 икIыжын

    (йокIыж) неперех. гл. 1. уйти обратно откуда-л. (напр. из огорода)
    / ИгъэзыкIыжауэ зыгуэр (утыкур) бгынэн.
    * Хъыджэбзхэр я щхьэ фIэхуауэ {утыкум} йокIыж. Iуащхь.
    2. перейти, переправиться обратно через что-л. (напр. через реку, мост)
    / ЗэпрыкIыжын (псым, тенджызым).
    * Псым икIыжын. И ужь ит шухэр лъэмыжым икIыжа къудейуэ, пхъэрыр къос. фольк.
    3. покинуть дом мужа ( после развода)
    / Щхьэгъусэ къалэн имыIэжу лIым и унэр фызым ибгынэн, бгъэдэкIыжын.
    * - Уи нэ къыфIэнэу мы унагъуэм илъыр зыдихи икIыж, - жиIащ Унэджокъуэм, Мэлычыпхъур зэрыригъэкIыжыр и гум къыщIитхъыурэ. Нарт.
    Хэкум икIыжын см. хэку.
    ЩIым икIыжын см. щIы.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > икIыжын

  • 12 къэшэгъуэ

    1. время, момент привода, привоза кого-чего-л.
    / Зыгуэр къыщашэ зэман.
    Гъавэ къэшэгъуэ.
    2. возраст, подходящий для женитьбы
    / Щхьэгъусэ щыгъуэтыпхъэ зэман, ныбжь.
    * Дэбэч и къуэ нэхъыжьым фыз къимышэурэ нэхъыщIэхэм я къэшэгъуэ хъуащ. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къэшэгъуэ

  • 13 къишыжын

    (кърешыж) перех. гл. 1. привести кого-что-л. откуда-л., вывести из чего-л.
    / ЗыщIыпIэ (зыгуэрым и кIуэцIым, и кум) пшэурэ зыгуэр къигъэжыкIын.
    Сабийр садым къишыжын. Шыхэр шыхъуэм къишыжын.
    2. переправить кого-что-л. через что-л. ( сюда)
    / Зыгуэр зыщIыпIэ къызэпрышыжын.
    Шыр лъэмыжым къишыжын.
    3. переносное забрать, увести домой ( дочь от зятя)
    / Здашам имыгъэсыжын, зышам, щхьэгъусэм къыбгъэдэшыжын (цIыхубзыр).
    Ди гъунэгъум я пхъур кърашыжащ, щхьэгъусэ хуэхъуам езэгъыртэкъыми.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къишыжын

  • 14 къылъыхъун

    (къылъохъу) неперех. гл. свататься за кого-л.
    / Щхьэгъусэ ящIыну цIыхубзым къыщIэупщIэн.
    * Бэрэ укъыслъыхъуми, сыпхуэмей! Къэб. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къылъыхъун

  • 15 лъэщыджэ

    беременная
    / Лъхугъэ пэплъэу сабий зыпкърылъ цIыхубз.
    * Хъымыщ и щхьэгъусэ испы гуащэ лъэщыджэм тIысри щIалэ къилъхуащ. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лъэщыджэ

  • 16 малъхъэ

    зять
    / Пхъум, шыпхъум е пщыпхъум и щхьэгъусэ.
    * Си малъхъэм и япэ лъэIур сэ сыхуейкъым згъэщIэхъуну; бзаджащIэр футIыпщ хъунущ. Дыщэ кI.
    Малъхъэ зытегъэхьэн см. малъхъэтешэ.
    Малъхъэ щIын брать кого-л. в зятья.
    * Уэзырмэс лIыжь Iущым и псэкIэ и жагъуэтэкъым Батэрэзыр малъхъэ ищIыну. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > малъхъэ

  • 17 пэж

    I правда, истина
    / Iуэхур зэрыщыт, зытет дыдэ, пцIы зыхэмылъ, захуэ, тэмэм.
    * Пэжыр гъуджэщ - сыт пкIэрылъми, лей щIымыгъуу укъищынщ. Къэб. п. и ант. Пэжым нэр ирещI. (погов.)
    ПэжкIэ бгъэдэтын быть верным, преданным кому-л. ПэжкIэ къыбгъэдэтын = пэжкIэ бгъэдэтын.
    II 1. правдивый, истинный
    / ПцIы зыхэмылъ.
    Хъыбар пэж.
    2. честный, верный, преданный
    / Гурэ псэкIэ зыгуэрым бгъэдэт, укъэзымыгъэпцIэжын.
    ЦIыху пэж. Ныбжьэгъу пэж. Щхьэгъусэ пэж.
    3. точный, правильный, без отклонения
    / Тэмэм, зэрыщытын хуейм тет.
    Тэрэзэ пэж. Сыхьэт пэж.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > пэж

  • 18 псэгъу

    спутник жизни, супруг, супруга
    / ГъащIэр здырахьэкI цIыху; щхьэгъусэ.
    * - Сэ сыхъунщ {жэмыш}, - хуэму жиIащ а псалъэр ФатIимэ IэфIу, и щхьэр тричу и псэгъум жриIэ хуэдэу. Къу. С.
    Псэгъу хуэхъун жениться, выйти замуж.
    * Уарэзымэ, къащтэ уи Iэр къызэти гъащIэ псэгъу пэж укъысхуэхъуну тхьэ къысхуэIуэ. Къэб.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > псэгъу

  • 19 псэлъыхъу

    1. жених
    / Щхьэгъусэ ищIын цIыхубз щIэупщIэ цIыхухъу.
    Хъыджэбзым и псэлъыхъу.
    * Напэ мазэгъуэр лыдыжу псэлъыхъу щIалэжьым ныхуокIуэ. Щ. А.
    / ЛъыхъуакIуэ, щIэупщIакIуэ (къишэну цIыхубзым деж).
    * ЗумыщIэжмэ псэлъыхъу кIуэ. (погов.)

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > псэлъыхъу

  • 20 псэлъыхъун

    (мэпсэлъыхъу) неперех. гл. быть женихом
    / Къишэну, щхьэгъусэ ищIыну щIэупщIэн.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > псэлъыхъун

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»