-
1 чиныг
(мн. чингуытæ)1) книга; книжкаафыссæн чиныг – записная книжка
телефонты чиныг – телефонная книга
уæнгон чиныг – членская книжка
æфснайæн чиныг – сберегательная книжка
чингуыты скъапп – книжный шкаф
2) уст. письмо; документ; рукопись3) уст. грамота -
2 чиныг
(მრ. чингуытӕ) წიგნიфыссӕн чиныг ბლოკნოტი, ჩასაწერი (ჩასანიშნი) წიგნაკი -
3 чиныгæвæрæн
-
4 чиныгӕвӕрӕн
წიგნის თარო -
5 ахуыргæнæн
ахуыргæнæн чиныг – учебное пособие, учебник
ахуыргæнæн-методикон амындтытæ – учебно-методические указания
Ялгузидзейы абеты чиныг сæйраг ахуыргæнæн фæрæз уыди 15 азы дæргъы. – Азбука, написанная Ялгузидзе была главным учебным пособием на протяжении 15 лет. (Бзарты Р., Цæгат Ирыстоны национ ахуырады фæндаг)
ахуыргæнæн æрмæг – учебный материал
2. возможность учить, учитьсяуæды заман мадæлон æвзагыл ахуыргæнæн нæ уыди – в то время не было возможности учиться на родном языке
-
6 дæттын
давать; подаватьчиныг дæттын – давать книгу
дзырд дæттын – давать слово
æфтиаг дæттын – давать доход
чиныг дæттынмæ дын хъавыдтæн – я хотел было дать тебе книгу
-
7 исын
1) братьбиблиотекæйæ чиныг исын – брать книгу из библиотеки
2) доставатьчиныг лагъзæй исын – доставать книгу из ящика
дон боцкъайæ исын – черпать воду из бочки
3) получатьгазет исын – получать газету
4) отнимать, отбирать5) захватывать6) сниматьныв къулæй исын – снимать картину со стены
см. хуыз исын7) снимать, собиратьбыдыртæй хъæздыг тыллæг исын – снимать богатый урожай с полей
8) брать в долг, занимать -
8 дӕттын
მიცემა◊ дзырд дӕттын სიტყვის მიცემაӕфтиаг дӕттын შემოსავლის, სარგებლის მიცემაчиныг дӕттынмӕ хъавыдтӕн წიგნის მოცემა მინდოდა, წიგნის მოცემას ვაპირებდი -
9 а-
акæнын – вывести
арвитын – выслать, послать
атæхын – вылететь, улететь
чиныг акæсын – быстро прочитать книгу
чысыл акуыста – немного поработал
-
10 агъуысты бын
идиом.Агъуысты бын ахуырст куы уа, уæд уый дæр хорз. – Если пол в комнате покрашен, то это уже хорошо. (Журнал «Æфсир», 1910, №3)
Хæдзарæн йæ дæллаг кæрон, агъуысты бын фæрсæй-фæрстæм лæууыд дыууæ æмхуызон æфсæйнаг пецы æмæ сын чъиригæнæг сылгоймæгтæ сæ алыварс æмызмæлд кодтой. – В нижнем конце дома, на полу, бок о бок стояли две одинаковые железные печи, вокруг которых суетились, пёкшие пироги, женщины. (Хуыгаты С., Гандзейы чиныг)
-
11 аз
(мн. азтæ, æзтæ)ахуыры аз – учебный год
цал азы дыл цæуы? – сколько тебе лет?
æртæ азы фæстæ – через три года
тыллæгджын аз – урожайный год
бюджетон аз – бюджетный год
2008 азы – в 2008 году
Æвдайæм азты чиныгуадзæн «Ир»-ы рацыд æфсады инæлар Иван Владимирович Тюленевы чиныг. – В семидесятых годах в издательстве «Ир» вышла книга генерала армии Ивана Владимировича Тюленева. («Мах дуг», 1990, №8)
-
12 айсын
1) взять, убратьчингуытæ ардыгæй айс – убери(те) отсюда книги
2) принять3) снять4) отнять, отобрать, забрать5) поглотить, отнятькуыст бирæ рæстæг айста – работа отняла много времени
6) подхватить7) понести8) взять, получитьчиныг чи айста? – кто взял книгу?
дзырд айсын – перебить речь
искæйы дæ разæй айсын – погнать кого-либо
-
13 алеуахи кæнын
диал. обильно разлитьсяКъуыстил афæрсыл ис æмæ бæгæны зæххыл алеуахи кодта. – Кадка упала на бок и пиво вылилось на землю.
…бæстыл сой алеуахи кæндзæн. – …повсюду разольется жир. (Хуыгаты С., Гандзейы чиныг)
-
14 аргъ
(мн. æргътæ)1) цена, стоимость; ценность; оценка2) почет, уважение, достоинствоахæм чиныгæн аргъ нæй – такой книге нет цены (в знач. бесценная книга)
см. туджы аргъ -
15 аудаг
заботливый, радетельныйГрис кæстæртыл аудаг уыд – Грис был заботлив по отношению к молодым (литераторам) (Нафи, Чиныг: Бестауты Г.. Уацмыстæ. 1 том. Ир, 2004)
Иу рæстæджы мын йæ мад Фузæ афтæ дзырдта, зæгъгæ, дæ иунæг дæр рацæуæд Оледжы хуызæн аудаг, лæггадгæнаг æмæ мадуарзаг. – Как-то мне его мать Фуза пожелала, чтобы мой единственный (ребенок) был таким же как Олег заботливым, услужливым и так же (сильно) любил мать. (Газет «Хурзæрин»)
-
16 ацафон
нареч. в это (самое) время, в эту (самую) поруХъуамæ мын фарон ацафон рацыдаид æмдзæвгæты чиныг «Къостайы хæдзар». – В прошлом году, в это самое время, у меня должна была выйти книга «Дом Коста». (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
-
17 ацы
-
18 баивын
1) обменять, обменяться; заменить; переменить, сменитьбиблиотекæйы чиныг баивын – обменять книгу в библиотеке
фатер баивын – обменять квартиру
2) выменять, променять3) разменятьæхца баивын – разменять деньги
4) перенести; переместить, переставить5) переехать, переселиться -
19 бандероль
чиныг бандеролæй арвитын – отправить книгу бандеролью
-
20 бафиппайын
1) приметить, заметить, подметитьБафиппайдтон иу уавæр: Къостайы æмдзæвгæтæ-иу сын куы дзырдтон æнæкæсгæйæ, уæд сæм уый къаддæр диссаг каст, чиныгæй сын цы кастæн, уымæй – Я заметил одно обстоятельство: чтение стихов Коста наизусть казалось им менее удивительным, чем чтение с книги (Дзесты Куыдзæг, Нæ буц хистæртæ)
2) разобрать, отличить
См. также в других словарях:
чиныг — з.б.п., нгуытæ … Орфографический словарь осетинского языка
чиныгæвæрæн — з.б.п., нтæ … Орфографический словарь осетинского языка
æнæчиныг — з.б.п., нгуытæ, мин … Орфографический словарь осетинского языка
БАЗЫРДЖЫН НЫХÆСТÆ — Чиныг. Зондджын чи сты, ахæмтæ. Крылатые слова. Pithy saying(s); catch words, winged words. Къоста: Фæуадз уал дæ базырджын ныхæстæ, Гаппо. Сæ къухтæ уал райсæм мæнæ адæмæн. (Туаты Д. Къоста.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
КÆФХЪУЫНДАРЫ ЦÆССЫГТÆ КАЛЫН — Чиныг. Цæстмæ, æфсоны куыдтытæ кæнын. Крокодиловые слезы. Сухумæй гуырдзыйы æфсады куы ратардтой, уæд Шеварднадзе кæфхъуындары цæссыгтæ калдта æмæ дзырдта... (Х. 1994. 15.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ФÆСКЪÆВДАЙЫ ЗОКЪОТАУ — Чиныг. Арæх. Как грибы после дождя. Бирæ хатт фехъусæн ис, ацы газеттæ фæскъæвдайы зокъотау зынынц, зæгъгæ æмæ кæй хъæуынц. (Х. 1993, 40.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХУДИНАДЖЫ БАРÆН — Чиныг. Адæймаджы æвзæр миниуджытæ æвдисæг. ...Уый уыд хъузон ми, æнхъæлцауы фæдыл искæй зæвæттæ стъæрын, æлгъаг ми, лæджы худинаджы барæн. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦЫБЫР ÆВЗАГ — Чиныг. Дардыл кæмæй нæ пайда кæнынц, ахæм. Короткий язык. Не взаг цыбыр у. Зæрдæ цас зæгъы, уыйас нæ тасы æмæ бар æнæбары нæ алы фарсы адæмæй æмæ чингуытæй не взаджы фæлгæндзтæн дзырды уидæгтæ æмæ здæхæнтæ исын хъæуы. (Хуры тын. 1912, 1.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦЫРГЪ БЫНАТ — Чиныг. Хъæндзинæдтæ кæм ссардæуа, ахæм. Ды хицауадæй тæрсыс æмæ цыргъ бынæттæ къуымых кæныс, куыд ницы сæ бахъыгдара, афтæ. (МД. 1984, 10.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСТЫ ДАМГЪÆ БАХАУЫН — Чиныг. Газет кæнæ æндæр ахæм исты кæсын нæ уарзын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆВЗАГ БАЗЫРТÆ СХЪИЛ КОДТА — Чиныг. Дзурынмæ хи рæвдз кæнын. Фæлæ гæнæн куынæуал вæййы, уæд ме взаг дæр йæ базыртæ схъил кæны. (МД. 1984, 4.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
