-
1 хикмәт
сущ.1) му́дрость, прему́дрость; зна́ниехалык хикмәте — наро́дная му́дрость
зур хикмәт иясе — вели́кий мудре́ц
2) уст. филосо́фское уче́ние, филосо́фия3) сокрове́нный (та́йный) смысл; скры́тая причи́на (моти́в); та́йна, секре́тхикмәтенә төшенү — разгада́ть, пости́чь смысл (чего-л.)
монда ниндидер бер хикмәт бар — здесь кро́ется кака́я-то та́йна, здесь что́-то нечи́сто
менә кайда (нәрсәдә) — хикмәт вот в чём, ока́зывается, всё дело (загво́здка); вот где соба́ка зары́та
китапның һәрбер сүзендә зур хикмәт ята — в ка́ждом сло́ве кни́ги зало́жен большо́й смысл
хикмәт анда түгел — причи́на (де́ло) не в э́том
4) перен. чу́до; интере́сное зре́лищениндидер хикмәт белән исән калды — каки́м-то чу́дом он оста́лся жив
менә нинди хикмәтләр бар икән! — вот каки́е, ока́зывается, быва́ют чудеса́
бу нинди хикмәт? — это что за чудеса́? чу́дно! удиви́тельно! стра́нно!
5)а) лит. хикме́т, стихотво́рная при́тча (форма средневековой лирической поэзии с философско-дидактическим содержанием)Мәүла Колый хикмәтләре — хикме́ты Мавля́ Колы́я
б) фольк. коро́ткий прозаи́ческий расска́з филосо́фского и́ли назида́тельного хара́ктера•- хикмәт сату -
2 хикмәтләү
неперех.; разг.; ирон.мудри́ть, му́дрствоватьнәрсәләр хикмәтлисең? — что ты там мудри́шь?
артык хикмәтләү — перемудри́ть
-
3 хикмәтләп җибәрү
намудри́ть -
4 хикмәт
-
5 хикмәт
сущ. 1) мудрость, премудрость 2) тайна, сокровенный смыслmonda ber xikmät bar ― здесь кроится тайна
3) перен.диво, чудоbu ni xikmät? ― что за диво?
▪ xikmät iäse мудрец -
6 хикмәти
: xikmäti xoda странно, чудно -
7 хикмәт кору
= хикмәт сату у́мничать, му́дрствовать, мудри́ть -
8 хикмәт сату
-
9 хикмәтле
прил.1) чуде́сный, чудоде́йственный, волше́бный; таи́нственный2) замыслова́тый; причу́дливый3) му́дрый; по́лный глубо́кого смы́сла• -
10 хикмәтле сүз
афори́зм, крыла́тое сло́во, нравоучи́тельное изрече́ние, сенте́нция -
11 хикмәтле
пр1. мудрый, мудрёный2. дивный, чудесный -
12 хикмәтле
прил. 1) мудрый (например, слово), мудрённый (например, задача) 2) чудесный, волшебный, дивный -
13 xikmät
хикмәт сущ.1) мудрость; премудрость2) тайна; сокровенный смыслmonda ber xikmät bar ― здесь кроится тайна
3) перен.диво; чудо.bu ni xikmät? ― что за диво?
-
14 xikmätle
-
15 анда
1. местно-вр. п. от ул1) в (на) нём, в (на) ней, в (на) ниханда (сумкада) бер әйбер дә юк — в ней (су́мке) ничего́ нет
хикмәт анда (акчада) түгел — суть не в них (деньга́х)
анда (табында) ниләр генә юк иде! — чего́ то́лько не́ было на нём (столе́)!
2) в э́томсәбәп анда түгел — причи́на не в э́том
2. нареч.анда (бу күренештә) ниндидер табигать сере ята — в э́том (явле́нии) кро́ется кака́я-то та́йна приро́ды
1) тамкайда дуслык, анда көч — где дру́жба, там си́ла
булды инде анда: җырлаштык та, биештек тә — всё бы́ло там: и пе́ли, и пляса́ли
2) туда́анда карама — не смотри́ туда́
анда барырга күңел тартмый — не тя́нет (меня́) туда́
3) разг. там, тогда́, пото́манда күз күрер әле — там ви́дно бу́дет
•- анда таба••анда да, монда да — и тут, и там; тут и там; там и тут (поспевать, бывать, участвовать)
- анда да- анда бер, монда бер -
16 арзан
1. прил.арзанның - бер сәбәбе, кыйбатның бер хикмәте була — (посл.) дешёвка име́ет причи́ну, а дорого́е - осо́бенность
2) дешёвый, недорого́й, ни́зкий, невысо́кий (цена, стоимость)2. нареч.арзан бәягә алу — купи́ть по дешёвой цене́; купи́ть по дешёвке
дёшево, недо́рого (просить, платить, брать)- арзан хак
- арзан нәрсә
- арзан әйбер
- арзанга бирү
- арзанга җибәрү
- арзанга сату
- арзанга кую
- арзанга чыгару
- арзанга төшереп
- арзанга төшмәү
- арзанга төшү -
17 гыйлләт
сущ.; уст.; книжн.недоста́ток, пробе́л; дефе́кт, поро́к, изъя́нкыйммәт булса, хикмәте бар, арзан булса, гыйлләте бар — (погов.) дёшево, да гни́ло, до́рого, да ми́ло (букв. дорога́я вещь име́ет смысл, а дешёвая - с дефе́ктом)
-
18 михнәтле
прил.тяжёлый, тру́дный, хло́потный, мучи́тельный (в связи с нищетой, бедностью, нуждой)михнәтле тормыш (дөнья) — тяжёлая (ни́щенская) жизнь
эшнең башы михнәтле булса, төбе хикмәтле була — (погов.) чем трудне́е нача́ло де́ла, тем отра́днее его́ результа́т
-
19 хәйлә
сущ.1) хи́трость, уло́вка, увёртка, ухищре́ние; ко́зни; плутовство́; лука́вствохәйлә кору — устро́ить ко́зни
хәйләгә оста — ло́вкий на увёртки, изворо́тливый
хәйләне сизү — поня́ть (разгада́ть) хи́трость, уло́вку
хәйләгә эләгү — попа́сться на хи́трость
хәрби хәйлә — вое́нная хи́трость
һәртөрле хәйләләр куллану — прибега́ть к разли́чным ухищре́ниям
хәйлә белән әйтү — сказа́ть с хитрецо́й
аз гына хәйлә белән — с лука́винкой
аның хәйләсе юк түгел — он не без лука́вства, он не та́к-то прост
2) по́вод, предло́г, отгово́ркахәйлә эзләү — иска́ть по́вод
3) разг. секре́т, та́йна, хи́тростьсм. тж. хикмәт 3)ул машинаның хәйләсен белеп алган — он изучи́л (раскры́л) секре́т (устро́йства) э́той маши́ны
•- хәйлә кору
- хәйләгә керешү
- хәйләсен табу -
20 хода
атны ходага тапшыр, дилбегәне үзең тот — (посл.) на бо́га наде́йся, а сам не плоша́й (букв. ло́шадь переда́й во́ле бо́га, а вожжа́ми управля́й сам)
••я хода, и-и ходаем! — о го́споди, бо́же мой, бог ты мой! (восклицание, выражающее испуг, изумление, восхищение, сожаление и т. п.)
хода (алла) бәндәсе — разг. раб бо́жий
хода (алла) белсен! — бог его́ зна́ет!
хода кушса (кушып бирсә, боерса) — см. Алла боерса
хода сакласын — см. Алла сакласын
ходага тапшыру — см. Аллага тапшыру
ходага шөкер — см. Аллага шөкер
ходаның боерыгы — бо́жье повеле́ние
ходаның хикмәте — бо́жья ми́лость
См. также в других словарях:
хикмәт — и. 1. Мәзәк, кыска гына кызыклы хикәя, гыйбрәтле вакыйга 2. Эчке мәгънә, сер. Нин. б. эшнең асыл сере, сәбәбе һәм кызыгы. хәб. бу ни хикмәт. ХИКМӘТИ ХОДА – Сүз арасында гаҗәпләнүне белдерү өчен кулланыла … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хикмәтләү — (Эшләп, ясап) ни дә булса китереп чыгару карт атагыз ничек итеп хикмәтли! … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хикмәтле — с. 1. Серле, тылсымлы 2. Тирән мәгънәле, тирән мәгънә белдерә торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ИБН АЛЬ-АРАБИ — Мухйи ад дин Абу Абдаллах Мухаммед Б.Алиал Хатимиат Таи (1165 1240) арабо мусульманский философ, суфий и поэт, создатель учения «О единстве бытия» (вахдат ал вуджуд). Последователи И.А. звали его «Величайшим учителем» и «Сыном Платона».… … Философская энциклопедия
афоризм — Тирән мәгънәле, кыска тәгъбир, хикмәтле cүз (төгәлләнмәгән җөмлә рәвешендә була) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
катлаулы — (КАТЛАУЛАНУ) (КАТЛАУЛЫК) (КАТЛАУЛЫЛЫК) (КАТЛАУСЫЗ) – 1. Катланган, бөкләнгән 2. Аерым катлаулардан, катламнардан торган 3. Формасы, төзелеше белән бик четерекле; аерым кисәкләре күп булган, хикмәтле 4. күч. Күп аерым өлешләрдән, юнәлешләрдән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәйлә — 1. Нин. б. эштә мәкер, астыртынлык. күч. Тозак 2. Берәр максатка ирешү өчен уйлап чыгарылган ялган сылтау, әмәл. Берәр нәрсәгә нигез, сәбәп булырлык, нәрсә өчен дә булса акланырлык очрак, хәл бармак киселү урак урмаска хәйлә булды 3. Нәрсәдә дә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәким — иск. кит. Акыллы һәм белемле кеше; белгеч, галим. Хикмәт иясе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шунда — а. 1. Шул алмашлыгының урын вакыт килеше формасы; алда әйтелгән исемне алмаштырып килә һәм җөмләдә хәл функциясен үти: шул җирдә, шул урында. Нин. б. мәсьәлә, эш, күренеш яки әйберне аеруча басым ясап күрсәтергә кирәк булганда кулланыла бөтен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эпиграф — 1. Борынгы грекларда кабер ташларындагы язу 2. әд. Әсәрнең яки аның берәр бүлеге, кисәгенең башында бирелгән һәм шуның төп идеясен яктырткан кыскача текст, гадәттә цитата, мәкаль, әйтем, хикмәтле сүз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
