-
1 туган-кардәш
сущ.; собир.родня́, круг бли́зких ро́дственников; бра́тья и сёстры ( разных степеней)туган-кардәшләр белән сөйләшү — говори́ть с кру́гом бли́зких ро́дственников
-
2 туган-тума
сущ.; разг.; см. туган-кардәш -
3 ыру-туган
сущ.; см. ыру-кардәшыру-туган талашыр, дошман килсә - ярашыр — посл. быва́ет, что соплеме́нники ссо́рятся, а когда́ угрожа́ет враг - ми́рятся
-
4 җиян
сущ.; уст.племя́нник, племя́нница ( со стороны жены)••җиян ил (туган, кардәш) булмас, җилен аш булмас — посл. хотя́ он мне и брат, то́лько я ему́ не рад (досл. племя́нник - не кро́вная родня́, вы́мя - не еда́)
-
5 тума
1. сущ.1) о́тпрыск; пото́мствокем тумасы? — чьё пото́мство?
ялгыз тума — еди́нственный о́тпрыск; еди́нственный насле́дник
2)а) уроже́нец го́родаб) порожде́ниекапитализм тумасы — порожде́ние капитали́зма
3) диал. ро́дственник тре́тьего поколе́ния2. прил.безгә ул тума тиешле — он нам прихо́дится ро́дственником тре́тьего поколе́ния
1)а) ро́дственный по прямо́й ли́нии; родно́й, единокро́вныйтума туган — единокро́вный (прямо́й) ро́дственник
тума ана — единокро́вная (но не родна́я) ста́ршая сестра́
б) явля́ющийся представи́телем тре́тьего поколе́ниятума кардәш — ро́дственник тре́тьего поколе́ния
2) врождённый; от рожде́ния3. нареч.; диал.эт белән бүре туган булса да, тума дошман — (посл.) соба́ка и волк, хотя́ и ро́дственники, одна́ко врождённые враги́
о́т роду; соверше́ннотума булганы юк — о́т роду не́ было
-
6 ана
1. сущ.1) мать; ма́тушка народно-поэт. || матери́нскийана мәхәббәте — любо́вь ма́тери; матери́нская любо́вь
ана сөте — матери́нское молоко́
ана ягыннан кардәш — ро́дственник с матери́нской стороны́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) мы́сли ма́тери - де́ти, мы́сли дете́й - сте́пи (т. е. мысли каждого поколения обращены в своё будущее)
ана сөте белән кермәгән (кермәсә), тана сөте белән керми (кермәс) — (посл.) горба́того моги́ла испра́вит (букв. чего́ не всоса́л с матери́нским молоко́м, того́ не впита́ешь с коро́вьим)
2) са́мка; ма́тка ( у животных) || ма́точныйпоши анасы — са́мка лося́
корт анасы — пчели́ная ма́тка
фермадагы нәсел аналары — племенны́е ма́тки на фе́рме
сарыкларның аналар саны — ма́точное поголо́вье ове́ц
3) в притяж. ф. анасы мать, ма́тка ( у животных)бәрәннәр аналары янына йөгереп килделәр — ягня́та сбежа́лись к свое́й ма́тери
4) в обращении мужа к жене анасы мать, ма́мочка2. прил.1) биол. матери́нский; же́нскийана күзәнәк — матери́нская кле́тка
үсемлектәге ана чәчәкләр — же́нские цветки́ у расте́ний
2) зоол. са́мкаана балык — ры́ба-са́мка
•- ана арыслан
- ана аю
- ана бер, ата башка
- ана болан
- ана бөркет
- ана буйвол
- ана булу
- ана бурсык
- ана бүре
- ана бытбылдык
- ана дуңгыз
- ана дөя
- ана зубр
- ана ишәк
- ана каз
- ана каптырма
- ана керпе
- ана кеше
- ана корт
- ана көртлек
- ана купшыл
- ана куян
- ана күгәрчен
- ана күркә
- ана лачын
- ана мәче
- ана песи
- ана морж
- ана поши
- ана сандугач
- ана сайгак
- ана суер
- ана сыерчык
- ана тавис
- ана терлек
- ана торна
- ана төлке
- ана фазан
- ана кыргавыл
- ана фил
- ана хайван
- ана чыпчык
- ана чүрәкәй
- ана эт
- ана юлбарыс
- ана ягыннан
- аналарны һәм балаларны саклау
- ананың бабасы••ана итәгеннән (чабуыннан) аерыла алмау — ирон. не мочь (смочь) вы́йти из-под опе́ки (кры́лышка) ма́тери; не мочь (смочь) оторва́ться от матери́нского подо́ла
ана итәгеннән төшү (аерылу) — ирон. вы́йти из пелёнок
ана куеныннан чыкмаган (чыгып җитмәгән) — ирон. из пелёнок ещё не вы́шел
ана сөте белән керү (сеңү) — быть впи́танным с молоко́м ма́тери (матери́нским молоко́м); всоса́ть с молоко́м (ма́тери); впита́ть с молоко́м ма́тери
ана теле белән — родны́м языко́м (говори́ть, объясня́ть, спра́шивать и т. п.); ср. ру́сским языко́м
анадан туган — рождённый же́нщиной (от же́нщины) (т. е. обыкновенный, смертный)
аналары бер кояшта киндер (тукмаклаган) — ирон.; шутл. под одни́м со́лнцем о́нучи суши́ли (т.е. не являются даже отдалёнными родственниками)
анасы яламаган — бран. непутёвый, непутёвая
- ана булырдайанасының баласы — ирон. ма́менькин (мама́шин, ма́тушкин) о́тпрыск (дитя́); весь в (свою́) мать (ма́тушку, ма́меньку, ма́му); ≈≈ какова́ мать, тако́в и о́тпрыск (дитя́)
- ана булырга ярарлык
- ана кебек
- анадан тума
- анасы кызы
- анасы улы
- анасы малае
См. также в других словарях:
туган-кардәш — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кардәш — (КАРДӘШЛЕК) – 1. Уртак ата ана яки әби баба буенча туган кеше. Тугандаш 2. Уртак сыйфатлар, интереслар буенча якын, үз кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган — с. 1. Турыдан туры кан кардәш булган и. Кан кардәш кеше 2. и. Кардәш 3. и. Ир кешегә карата дусларча яки үз итеп әйтелгән эндәшү сүзе менә нәрсә, туган 4. күч. Интереслары, тормыш шартлары яки хәлләре уртак, бер үк булган кеше. Фикердәш кеше яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-тулпы — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-тума — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-тумача — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-ыру — Якын һәм ерак кардәшләр, нәсел нәсәп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ыру-туган — Кардәш ыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тумачи — 1. Туганнан туган кардәш хатын кызлар бер беренә яратып, үз итеп эндәшә торган сүз 2. Гомумән үз итеп, яратып яки олылап әйтелә торган туганлык сүзе 3. диал. Өченче буын кардәшләр бер беренә яратып әйтә торган эндәш сүз. ТУМАЧИ ӘНИ – диал. Әти… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тумачый — 1. Туганнан туган кардәш хатын кызлар бер беренә яратып, үз итеп эндәшә торган сүз 2. Гомумән үз итеп, яратып яки олылап әйтелә торган туганлык сүзе 3. диал. Өченче буын кардәшләр бер беренә яратып әйтә торган эндәш сүз. ТУМАЧИ ӘНИ – диал. Әти… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тудый — диал. 1. Ике яшьтәш яки адаш килендәшләрнең бер берсенә хөрмәтләп, иркәләп эндәшә торган сүзе 2. Туганнан туган кардәш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
