-
1 теләнче
сущ.1) ни́щий, попроша́йка; побиру́шкателәнченең байлыгы - таягы да тамагы — (посл.) у ни́щего всё добро́ - па́лка да жева́лка
теләнчегә кәкре кыяр — (погов.) на́ тебе, бо́же, что нам него́же (букв. ни́щему - коря́вый огуре́ц)
2) перен. голя́к, бедня́к3) перен. попроша́йка; тот, кто постоя́нно кля́нчит•- теләнче тамак -
2 теләнче
нищий, попрошайка -
3 теләнче
сущ. нищий, попрошайка -
4 теләнче көненә калу
кра́йне обедне́ть; пойти́ с сумо́й -
5 теләнче тамак
1) прижива́л, прижива́льщик; прижива́лка2) домовни́к, домовни́ца обл. (тот, кто ходит по домам в надежде поесть что-л.) -
6 теләү
I перех.1)а) жела́ть/пожела́ть || жела́ние, пожела́ние; хоте́ть/захоте́ть || хоте́ниени телисең, шуны ал — что хо́чешь, то и бери́
дошманга үлем теләгәнче, үзеңә гомер телә — (посл.) чем жела́ть врагу́ сме́рти, пожела́й себе́ жи́зни
б) вы́сказать/выска́зывать || выска́зывание пожела́ния ( доброго или злого); жела́ть, пожела́ть || пожела́ние кому, чтоизге теләк теләү — выска́зывать до́брые пожела́ния; пожела́ть до́брого
теләмә озын җәй, телә җылы җәй — (посл.) не пожела́й до́лгого ле́та, а пожела́й тёплого
2) диал. моли́ться3) в ф. соглас. накл. в препозиции к вопр. сл. выражает субъективную произвольность и переводится конструкциями с частицей уго́дно,теләсә кайда — где ( ему) уго́дно, там и
теләсә кайдан — отку́да ( ему) уго́дно, отту́да и
теләсә кая — куда́ ( ему) уго́дно; туда́ и
теләсәм кая — куда́ мне уго́дно (куда́ хочу́), туда́ и
теләсәң кая — куда́ тебе́ уго́дно (куда́ хо́чешь), туда́ и
•- теләгәне бер
- теләп алу
- теләсә кем
- теләсә ничек
- теләсәң нишлә
- теләсә теләмәсә дә
- теләсәң-теләмәсәң дә II сущ.язы́ческое моле́ние; язы́ческая моли́твасм. тж. келәүтеләү теләү — соверши́ть язы́ческое моле́ние; моли́ться по-язы́чески
-
7 telänçe
-
8 алама
1. прил.1) обо́рванный, рва́ный, изо́рванный, изо́дранный (о шапке, одежде); обтрёпанный, истрёпанный, трёпаный, отрёпанный; ста́рый, дра́ный || старьёалама халат — рва́ный хала́т
2) обтрёпанный, отрёпанный, обо́рванный, рва́ный, в лохмо́тьях (ру́бищах, ру́бище, ве́тхих лохмо́тьях) ( беспризорный мальчик); оде́тый в лохмо́тья (лохмо́тье, ру́бище, отре́пья, отре́пье, отрёпки, тряпьё, старьё, рваньё)алама теләнче — обо́рванный ни́щий в лохмо́тьях
3) дурно́й, плохо́й, скве́рный (человек, его характер, привычки, поступки); дрянно́й, (никуда́) не го́дный; худо́й, захуда́лый; никуды́шный прост.алама вакыйга — скве́рное происше́ствие
алама ат — захуда́лый коня́га
алама гына кулъязма — дово́льно плоха́я ру́копись; ру́копись - дрянь
юл бик алама булып чыкты — доро́га оказа́лась о́чень скве́рной
4) перен. пло́хо, скве́рно, ду́рно; ху́до разг. (сделать что, поступать)2. нареч.бик алама язылган хат — о́чень пло́хо (скве́рно, ду́рно) напи́санное письмо́
оборва́нцем, обо́рвышем, оборва́шкой, отрёпышем ( выглядеть)3. сущ.чаще в притяж. ф.1) собир. лохмо́тья, ру́бище, лохмо́тье, ру́бища; отре́пье, отре́пья, отрёпки, тряпьё, ве́тошь, тря́пки, старьё, рвани́на, рвань, ру́хлядь; барахло́, хлам прост. (об одежде, о вещах домашнего обихода)чыгарып ташлагыз шул урындык аламаларын — вы́киньте э́ти сту́лья - э́ту ру́хлядь (э́тот хлам)
чана аламасы — са́ни - хлам
2) опо́рки; рвань, рваньё ( об обуви)3) бахрома́, бахро́мка, лоску́т, лоскуто́к, лоску́тья, клок, кло́чья, обры́вок, обры́вки ( рваной вещи)4) о худо́й, боле́зненной, скве́рной скоти́не; дрянно́й, -дрянь, дрянь-сатарга ул кәҗә аламасын — прода́ть бы э́ту скве́рную козу́ (дрянь-козу́)
андый ат аламасын җикмибез дә без — тако́го дрянно́го коня́ мы и запряга́ть не ста́нем
5) о плохо́м, дурно́м, скве́рном челове́ке; -дрянь, дрянь-адәм аламасы — дрянно́й челове́к; дрянь-челове́к
-
9 көсәмәй
сущ.; диал.попроша́йка; см. тж. теләнче -
10 соранчы
-
11 хәер сорашучы
-
12 хәерче
1. сущ.ни́щий; уничиж. попроша́йка, побиру́шка прост. || ни́щенскийсм. тж. теләнчехәерче хатын (кыз) — ни́щенка
хәерче тормышы — ни́щенское существова́ние
хәерчегә якты чырай күрсәтсәң - ямаулык сорый — (погов.) дай ни́щему с ногото́к - попро́сит с локото́к (букв. сто́ит взгляну́ть на ни́щего - начнёт проси́ть на запла́тку)
хәерчегә кыяр биргәннәр - кәкре икән, дигән — (посл.) дай го́лому холст, а он ска́жет: толст
2. прил.хәерчегә җил каршы — (посл.) бе́дному Ва́нюшке везде́ ка́мушки (букв. ни́щему и ве́тер навстре́чу)
1) ни́щий, обнища́вшийхәерче авыл — ни́щая дере́вня
2) бран. бестолко́выйи хәерче, шуны да аңламый — ну, бестолко́вый, да́же э́того не понима́ет
•••хәерче көненә калу — бе́дствовать, ни́щенствовать
-
13 эчерү
перех.1)а) пои́ть/напои́ть || пое́ниечәй эчерү — пои́ть ча́ем
атларны эчерү — напои́ть лошаде́й
балага кашыктан сөт эчерү — пои́ть ребёнка молоко́м с ло́жечки
малларны эчерү — пое́ние скота́
б) пои́ть, вы́поить (телёнка, поросёнка молоком)2) пои́ть, напа́иватьүсемлекләргә дым эчерү — пои́ть расте́ния вла́гой
3) пои́ть, напа́ивать/напои́ть, спа́ивать/спои́ть || пое́ние, напа́ивание, спа́иваниеисергәнче эчерү — напои́ть допьяна́
•- эчереп исертү
См. также в других словарях:
теләнче — (ТЕЛӘНЧЕЛЕК) – Теләнеп, соранып тамак туйдыручы кеше, хәерче, хәер эстәүче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
теләнчеләү — 1. Теләнче кебек, бөтен үзеңә кирәкне башкалардан сорап алу, теләнү; үтечкә фәләнгә бик еш керүчән булу 2. иск. Теләнү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көнче — (КӨНЧЕЛЕК) (КӨНЧЕЛЕКЛЕ) – 1. Кемнең дә булса турылыгыннан яки мәхәббәте сафлыгыннан шикләнүче, көнләшүче 2. Кем. б. өстенлеген яки уңышын күреп гарьләнүче, шул кешедән өстен чыгарга теләүче. КӨНЧЕ КҮБӘЛӘК – Бик нык көнләшүчән кеше тур. КӨНЧЕ ЯУ – … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәер — I. и. 1. Яхшылык, изгелек, игелек, файда. хәб. Яхшы, ярыйсы, хәерле алай булса, бик хәер 2. Садака. с. Садакага килгән хәер икмәк. ХӘЕР СОРАУ (СОРАШУ) – Йорт саен, кеше саен соранып тамак туйдыру. ХӘЕР СОРАШУЧЫ – Теләнче. ХӘЕРЕ БЕЛӘН (БУЛСЫН) –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәерче — 1. Бик ярлы кеше 2. Теләнче. с. Хәер сорашып тамак туйдыручы, хәер исәбенә яшәүче, теләнүче хәерче карт 3. гади. Кимсетеп тиргәү сүзе буларак кулл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дәрвиш — Тормыш ләззәтләреннән ваз кичеп, гомерен ислам диненә хезмәткә багышлаган, ярым теләнче хәлендә ил яки дөнья гизеп йөрүче кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
саилче — кит. Хәерче, теләнче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көнчел — (КӨНЧЕЛЕК) (КӨНЧЕЛЕКЛЕ) – 1. Кемнең дә булса турылыгыннан яки мәхәббәте сафлыгыннан шикләнүче, көнләшүче 2. Кем. б. өстенлеген яки уңышын күреп гарьләнүче, шул кешедән өстен чыгарга теләүче. КӨНЧЕ КҮБӘЛӘК – Бик нык көнләшүчән кеше тур. КӨНЧЕ ЯУ – … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
