Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

with+a+small+t

  • 41 HLUTR

    (-ar, -ir), m.
    1) lot;
    skera (marka) hluti, to mark the lots;
    2) amukt, talisman (hlutr er horfinn or pússi þínum);
    3) share, allotment, portion (hann fœrði Ølvi skip sin ok kallar þat vera hans hlut);
    4) part (of a whole);
    höggva í tvá hluti, to cut in two parts;
    mestr hlutr liðs, the most part of the company;
    meiri hlutr dómanda, the majority of the judges;
    tveim hlutum dýrra, twice as dear;
    eiga hlut í e-u or at e-u, to have part in, be concerned in (mér uggir, at hér muni eigi gæfumenn hlut í eiga);
    þar er þú ættir hlut at, wherein thou wast concerned;
    6) condition, position, lot;
    eiga hlut e-s, to be in one’s place (position);
    ef þú ættir minn hlut, if thou wert in my place;
    láta hlut sinn, to be worsted;
    sitja yfir hlut e-s, to oppress, weigh a person down;
    leggja hlut sinn við e-t, to cast in one’s lot with, to espouse a cause;
    hafa (fá) hærra, meira (lægra) hlut, to get the best (worst) of it;
    7) thing;
    allir hlutir, all things;
    kynligr hlutr, a strange thing;
    um alla hluti, in all things, in all respects.
    * * *
    m., the original form was diphthongal, hlautr, like the Gothic, as is borne out by the kindred and derivative words hlaut, hleyti, q. v.; the acc. was weakened into o, hlotr, Fms. xi. 128; and lastly into u, hlutr; old nom. pl. hlotar, Jómsv. S. l. c., but commonly hlutir; gen. sing. hlutar: [Goth. hlauts = κληρος, Mark xv. 24, Col. i. 12, Ephes. i. 11, Luke i. 9; A. S. and Hel. hlot; Engl. lot; Germ. loos; Dan. lod; Swed. lott; the Goth., Germ., and earliest Scandin. have a long vowel, and prob. also A. S. and O. H. G. (hlôt, not hlot); the Ormul. spells lott with a short vowel, as is the case also in Icel., Dan., Swed., and Engl.]
    A. A lot; the ceremony of drawing lots was like that described in Homer; each party marked his lot (skera or marka hluti), which was then thrown into a sheet (lap of a garment, bera or leggja hluti í skaut), and a third person came and drew a lot out; (it was not thrown out by shaking.) This drawing of lots was originally a sacred ceremony; it was used in sacrifices (by way of augury, see below), in sharing booty or an inheritance; in law the order in which suits came on was decided by lot, in banquets the seats of honour were so assigned (e. g. who was to sit next to the daughter of the house), etc. Many words in the language refer to this old rite, and the ceremony is thus described: en hluti skyldi skera ok í skaut bera, Fms. vii. 140; kom þat ásamt með þeim at hluti skyldi bera í skaut, … skyldi því hvárir-tveggju una sem hlutr segði, vóru þá hlutir markaðir; þá mælti Norðbrikt til Gyrgis: ‘lát mik sjá hversu þú markar þinn hlut at vit markim eigi báðir einn veg;’ hann gerði svá; síðan markaði Norðbrikt sinn hlut, ok kastaði í skaut ok svá báðir þeir; síðan gékk sá maðr at er til (upp, v. l.) skyldi taka, ok tók upp annan hlutinn milli fingra sér …; síðan var at hugat þeim hlutinum ok kenndu þar allir mark Gyrgis, vi. 136, 137: hverr maðr er sök hefir með at fara í dóm, þá skal hlut bera í skaut, einn, þótt hann hafi fleiri sakar í dóm þann, hverr maðr skal merkja hlut sinn ok bera alla saman í skaut, ok skal maðr taka fjóra hluti senn upp, Grág. i. 37; bjóða til hlutfalla ok bera þar hluti í skaut, 74; menn báru þá hluti sína í skaut ok tók jarlinn upp; … svá sagði hlutr til, at Egill skyldi sitja hjá jarls-dóttur um kveldit, Eg. 247; en þá er tólfmenningr var skipaðr til at sitja ok settir hlutir til hverr næst skyldi sitja Ástríði, dóttur Vigfúss hersis, ok hlaut Eyjólfr ávalt at sitja hjá henni, Glúm. 331: nú ræða þeir um goðorðit ok verða eigi ásáttir, vildi hverr sinn hlut ( case) fram draga; þá leggja þeir hluti í skaut, ok kom jafnan upp hlutr Silfra, Fs. 68; þeir lögðu hluti á, ok hlaut Þrándr, Fær.
    2. of sacrifice; vóru þá görvir hlutir af vísinda-mönnum ( soothsayers), ok feldr blótspánn til, en svá gékk fréttin, at …, Fas. i. 452; cp. hristu teina ok á hlaut sá, Hym. 1; and, þá kná Hænir hlautvið kjósa (= taka upp hluti), Vsp. l. c.; see also hlaut, hlauttein, p. 270.
    II. the hlutir were talismans or little images, which people used to wear on their persons; síðan tekr jarl skálar ( scales) góðar … ok fylgðu tvau met ( weights), annat af gulli en annat af silfri; þar var á líkneskja manns, ok hétu þat hlutar (hlotar sem fornmönnum var títt at hafa, add. in v. l.), ok fylgði sú náttúra, at þá er jarl lagði þá í skálarnar, ok kvað á hvat hvárr skyldi merkja, ok ef sá kom upp ( turned up) er hann vildi, þá breylti sá í skálinni svá at varð glamm af. Jarl gaf Einari skálarnar ok varð hann glaðr við ok síðan kallaðr Einarr Skálarglam, Jómsv. S. (1824) 37, 38; hlutr er horfinn ór pússi þínum sá er Haraldr konungr gaf þér í Hafrsfirði, ok er hann nú kominn í holt þat er þú munt byggja, ok er á hlutnum markaðr Freyr af silfri, Fs. 19; ok vili Freyr þar láta sinn hlut niðr koma er hann vill sitt sæmdar-sæti setja, 22; cp. Landn., hann sendi Finna tvá í hamförum til Íslands eptir hlut sínum, 174; hann hefir líkneski Þórs í pungi sínum af tönn gört …; nú fannsk engi sá ‘hlutr’ í hans valdi, Fs. 97: the ‘gumna heillir’ or talismans, mentioned in Sdm., were prob. hlutir.
    B. Metaph., without the actual drawing of lots:
    I. a share, allotment, portion; skal þat þeirra er biskup lofar skilnað, hafa slíkan hlut fjár ( portion) við annat, Grág. i. 329: of booty, hann færði Ölvi skip sín ok kallar þat vera hlut hans, Nj. 46: of a finder’s share, heimtir hlut af sauðunum, Háv. 40; halda til hlutar, id.
    β. esp. of a fisherman’s share of the catch, Band. 4, cp. Höfuðl. 1; a fishing boat has one or two hundred … í hlut, each of the crew (hásetar) taking his ‘hlutr,’ and besides this there was a færis-hlutr ( line share) or netja-hlutr ( net share), skips-hlutr (ship’s share), and lastly for-manns-hlutr (foreman’s share, he getting double); see the remarks on aflausn.
    γ. a share, lot, portion, of inheritance, often in early Dan. law, where the daughter received a half, the brother a whole portion, sun til ful lot, oc dotær til half lot, Wald. Sjæll. Lov., p. 1;—whence in Dan. broder-lod, söster-lod, = a brother’s, sister’s portion; en komi jafnmikit fé á hlut hvers þeirra, Grág. (Kb.) i. 220: of duty, kom þat á hlut Andreas postula, 625. 64.
    2. metaph. phrases; láta hlut sinn, to let go one’s share, be worsted, Fms. i. 74, Fb. ii. 62; þeirra h. brann við, got singed, Hkr. ii. 178; þinn hlutr má ekki verða betri en góðr, thy case cannot be better than good, is as good as it can be, Nj. 256; ella muntú finna á þínum hlut, thou shalt find it to thy cost, Ld. 98; þeirra h. varð æ minni ok minni, their lot grew ever worse and worse, Fms. x. 250; eigi skyldi hennar h. batna við þat, her case should not mend with that, Nj. 52; sitja yfir hlut e-s, to oppress, weigh a person down, Eg. 512, Nj. 89, Fb. iii. 450; mínka sinn hlut, to yield one’s lot ( right), 451; láta sinn (hlut) undir liggja, to let one’s lot be the nethermost, Bárð.; leggja hlut sinn við e-t, to throw in one’s lot with a thing, to espouse a cause, run a risk, Lv. 45 (twice), Fb. iii. 166, Sturl. i. 162 C; eigi mundi svá Sverrir gera, ef hann ætti várn hlut, S. would not do so if he had our lot, our cards in his hand, Fms. viii. 392; eigi mundir þú svá renna frá þínum manni, ef þú ættir minn hlut, xi. 72; hafa (fá) hærra (meira, lægra) hlut, to get the better ( less) share, to get the best ( worst) of it, to win or lose, Eb. 194, Fs. 32, 113, Nj. 90, 224, Fas. i. 252, Fms. vi. 412, viii. 284, Hkv. 2. 19; hafa allan hlut mála, Bs. i. 82; eiga hlut at e-u, to own a share in, take part ( interest) in, interfere ( meddle) in a thing, be concerned about, Eb. 124, Nj. 27, 101, 119, Fms. xi. 83; þar er þú ættir hlut at, wherein thou wast concerned, Nj. 54; nú mun eigi mega sitjanda hlut í eiga, to take a sitter’s part in it, i. e. not stir in the matter, 110; hér munu eigi gæfu-menn í hlut eiga, 179; hafa inn vesta hlut af, to behave meanly, Eg. 271.
    II. a part, Lat. pars; enn efra hlut Hrunamanna-hrepps, Landn. 312: mestr h. liðs, the most part of the body, Eg. 275; meiri hlutr, búa, dómanda …, the majority of the neighbours, judges …, Nj. 237, Grág. i. 79; tíundi h. eyrir, a tenth part of an ounce, 357: byggja jörð til hlutar, to lease an estate in shares, N. G. L. i. 137: sjau hlutum ljósari, seven times brighter, Eluc. 44; tveim hlutum dýrra, twice as dear, Landn. 243; eins hlutar ( on the one hand) … annars hlutar ( on the other hand), 625. 172.
    III. a case, thing, Lat. res; hvern hlut, everything, Nj. 53; á engum hlut, in nothing, Fms. ii. 27; í öllum hlutum, in everything, passim; allir hlutir, all things, Edda 147 (pref.); aðra hluti, other things, Fms. i. 213; alla hluti þá er …, all things whatsoever, Ld. 18; allir þeirra hlutir, all their things, Fms. x. 250; fjórir eru þeir hlutir ( cases) er menn ber í átt, Grág. i. 361; hverngi hlut ( reason) er maðr vill til þess færa, 179; fyrir tengda sakir ok annarra stórra hluta er hér hvarfla í milli, Nj. 147; undarlegr, kynlegr h., a strange thing, Ld. 200, Fms. x. 169; iðna slíka hluti, Grág. i. 149; eru þér stórir hlutir á höndum, Fms. vii. 30: a deed, fact, orðinn h., a bygone thing, Fr. fait accompli, Nj. 20; einn lítill h., a little thing, small matter, Fms. ix. 448.
    β. with neg. adv. = Engl. naught; görðit hlut þiggja, Am. 94; ekki lyt (lyf MS.), Skv. 1. 9; engi hluta(r), noways, 656 C. 25.

    Íslensk-ensk orðabók > HLUTR

  • 42 koma

    * * *
    I)
    (kem; kom or kvam, kómum or kvamúm; kominn), v.
    1) to come (litlu síðarr kómu Finnar aptr heim);
    2) to come, arrive (bréf kómu frá Skúla jarli);
    kom svá, at (it came to pass, that) Bárði var heitit meyjunni;
    3) with dat. of the object, to make to come, to take, bring, carry, etc.;
    hann skyldi koma Þór í Geirröðargarða, he should make Th. come to G.;
    hann kom Þórhaddi heilum yfir ána, he brought Th. safe across the river;
    koma e-m í hel, to put one to death;
    koma e-m til falls, to make one fall;
    koma e-m í sætt við e-n, to reconcile one with another;
    koma sér vel hjá e-m, to bring oneself into favour with, be agreeable to (þeir kómu sér vel við alla);
    koma e-u til leiðar (til vegar), to effect, bring about;
    koma orðum við e-n, to speak with a person (hann gørði sik svá reiðan, at ekki mátti orðum við hann koma);
    4) with preps.:
    koma e-u af sér, to get rid of (allt mun ek til vinna at koma af mér yðvarri reiði);
    koma e-u af, to abolish (Þvi hafði eigi orðit af komitmeði öllu);
    koma at e-m, to come upon one (kómu þessir at honum fyrir Sjólandi með tveim skipum);
    koma at hendi, to happen (mikill vandi er kominn at hendi);
    impers., Gunnarr játaði því, en þá er at kom, vildi hann eigi, G. agreed to it, but when it came to the point he would not;
    koma at e-u, to come at, regain, recover (koma at hamri);
    koma sér at e-u, to bring oneself to (Þ. kom sér ekki at því);
    koma á e-t, to come on, hit (höggit kom á lærit);
    koma e-u á, to bring about, effect (máttu þeir øngum flutningum á koma);
    koma kristni (dat.) á England, to christianize E.;
    koma fram, to come forth, appear, emerge (sigldi E. suðr með landi ok kom fram í Danmörk); to be produced, brought forward (nú mun pat fram koma sem ek sagða);
    koma e-u fram, to bring about, effect (koma fram hefndum);
    koma fyrir e-t, to be an equivalent for (fyrir víg Hjartar skyldi koma víg Kols);
    allt mun koma fyrir eitt, it will all come to the same;
    koma fyrir ekki, to come to naught, be of no avail;
    e-m þykkir fyrir ván komit, at, one thinks it past all hope, that;
    koma e-u fyrir, to destroy (hann kom hverjum hesti fyrir);
    koma í e-t, to come into, enter;
    koma niðr, to come down;
    hann reyndi eptir, hvar G. væri niðr kominn, what had become of G.;
    kom þar niðr tal hennar, at hon sagði honum, hversu, the end of her talk was, that she told him how koma;
    koma hart niðr, to pay dearly for it (ek hafða illa til gört, enda kom ek hart niðr);
    koma saman, to come together, gather (er saman kom liðit); to agree;
    þat kom saman (or ásamt) með þeim, they agreed on it;
    impers., kom þeim vel saman (ásamt), they agreed well;
    koma e-u saman, to bring about, effect;
    koma saman sættum með e-m, to reconcile them;
    koma til e-s, to come to a person or place (jarlinn kom með allan her sinn til Dyflinnar);
    koma till ríkis, to come to, or succeed to, the throne;
    koma til e-s, to cause: þat kemr til þess, at, the reason is, that; to help, avail: koma til lítils, to come to little, be of small avail (= koma fyrir lítit); to concern: þetta mál kemr ekki til þín, this quarrel is no business of thine; þat er til mín kemr, so far as I am concerned; to mean, signify (Þ. kvezk skilja, hvar orð hans kómu til); to be of value: sverð þat, er til kom mörk gulls, that was worth a ‘mark’ of gold; mikit þykkir til e-s koma, one is much thought of, is thought to be of great importance;
    koma til, to be born;
    koma e-m undan, to help one to escape;
    koma undir e-n, to come unto one;
    ef undir oss skal koma kjörit, if we are to choose;
    koma e-m undir, to get one down, overcome one;
    koma upp, to come up;
    tungl kemr upp, the moon rises;
    eldr kom upp, fire broke out;
    kom þá upp af tali þeirra, at, the end of their talk was, that; to come out, become known (kom þat þá upp, at hann hafði beðit hennar);
    koma e-u upp, to open (kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma);
    hann mátti lengi eigi orði upp koma, it was long before he could utter a word;
    koma við e-t, to touch (komit var við hurðina);
    þeir kómu við sker, they struck on a reef;
    hann kemr við margar sögur, he appears in many sagas; to be added to (koma þær nætr við hinar fyrri);
    koma við, to fit, be convenient, suit;
    koma e-u við, to employ, make use of (ek mátta eigi boganum við koma); hann kom því við (he brought about), at engi skyldi fara með vápn; urðu þeir at flýja sem því kómu við, all fled that could;
    koma sér við, to bring about, effect, be able to do (ek mun veita þér slíkt lið sem ek má mér við koma); to behave (hversu hann kom sér við í þessum málum);
    koma yfir, to pass over (hvert kveld, er yfir kom);
    5) refl., komast;
    * * *
    u, f. = kváma, arrival, komu-maðr, m. a guest.

    Íslensk-ensk orðabók > koma

  • 43 GJÖF

    * * *
    (gen. gjafar, pl. gjafar and gjafir), f. gift; skipta gjöfum við e-n, to exchange gifts with one; leiða e-n út (í brott) með gjöfum, leysa e-n á brott með gjöfum, to dismiss one with gifts (at the end of a visit).
    * * *
    f., gen. gjafar, pl. gjafar, later gjafir; dat. gjöfum: [Ulf. giba; A. S. gifu, geofu; Engl. gift; Germ. gabe, whence mod. Swed. gåfua, Dan. gave, and Icel. gáfa]:—a gift, Nj. 7, 163, Eg. 33, Fms. i. 296, iv. 105, x. 47, Bs. i. 76, 143, N. G. L. i. 8, passim: in mod. usage Icel. distinguish between gjöf and gáfa, using the latter of the gifts of nature, gifts of mind, cleverness, but gjöf in a material sense. The ancients were fond of exchanging gifts, which were either a part of hospitality or tokens of friendship; the former were munificent, the latter might be small, Hm. 51: at a feast (wedding, funeral, or the like) the host used to make gifts to all his more honoured guests at departure; the technical phrase for this was, leysa menn út með gjöfum, to dismiss with gifts; vóru allir menn með gjöfum brott leystir; hence útlausnir, departure from a feast, Sturl. iii. 268: a departing friend or visitor had to be dismissed with a gift (kynnis-gjöf, Fms. vi. 358). The gifts consisted chiefly of weapons and costly clothes; but favourite gifts were a steed (Bjarn. 55, 58) or oxen of a fine breed (Sturl. i. 106), hawks, tents, sails, white bears (Ó. H. ch. 114, Fms. vi. ch. 72–75, 100, Hung. ch. 2), in short anything that was rare and costly, görsimi, metfé. Again, friends had to exchange gifts, so as to cement their friendship, cp. Hávamál passim,—vápnum ok váðum skulu vinir gleðjask; gefendr ok endrgefendr erusk lengst vinir, 40; gjalda gjöf við gjöf, 41; geði skaltú við hann (viz. the friend) blanda ok gjöfum skipta, 43; glík skulu gjöld gjöfum, 45; sýtir æ glöggr við gjöfum, 47. Gifts were obligatory, and were a token of grace and goodwill on the part of giver and receiver. A gift when received was called the ‘nautr’ of the giver, e. g. a ring or sword presented by a king was konungs-nautr. The instances in the Sagas are very many, e. g. Eg. ch. 36, 81, Ld. ch. 7, 27, 43, 45, Sturl. passim, Glúm. ch. 6, 25, Vápn. p. 19, Hrafn. 23, Lv. ch. 14, 15, Ó. H. ch. 114, Har. S. Gilla ch. 16, Hung. ch. 13, 17, Páls. S. ch. 16, and last, not least, the curious Gautr. S.; the remark of Tacit. Germ. ch. 21, gaudent muneribus, sed nec data imputant nec acceptis obligantur, is only partly true; ást-gjafar, love-gifts; vin-gjafar, friend-gifts, cp. Gr. ξένια, Ó. H. 125; hefndar-gjöf, a fatal gift; Jóla-gjöf, a Yule present, Eg. ch. 70; sumar-gjafir, summer-gifts, on the day when summer begins.
    COMPDS: gjafalaust, gjafaleysi, gjafaskipti.

    Íslensk-ensk orðabók > GJÖF

  • 44 penningr

    (-s, -ar), m.
    1) a piece of property, article (hann skipar upp gózit, var þar hverr penningr valinn í);
    2) coin, money (enskir penningar);
    3) penny = 1/10 of an eyrir.
    * * *
    m., mod. peningr, with a single n; the double n is borne out by rhymes, penningi, kenna, Bragi; a contr. form pengar also occurs, Dipl. i. 8, iii. 4, Bs. i. 699, Mar.: [cp. Engl. penny; Germ. pfennig; Dan. contr. penge; from Lat. pecunia]:—a penny, in sing. a coin, coined piece; in plur. also gener. = money: the word occurs as early as in Bragi, the oldest of Norse poets, who calls the round shield with the painted ring (see baugr) ‘the penny of Walhalla,’ for the halls of the ancients were hung with shields; it also occurs in the Ls. 40. It is probably one of the earliest borrowed Gr.-Lat. words in the Scandin. language; Byzantine and Roman coins up to the end of the 2nd century A. D. have been discovered in Danish cairns and fens (coins of the last decennium of the 2nd century have been discovered in a ‘mose fund’ in Sleswig); see also the remarks s. v. kinga; but money for trade-purposes was little used until after the introduction of Christianity, and the first mint-masters were English; Enskir penningar, English coins, English money, Eg. 767; see the curious records in the Saga, ch. 55, 61, but esp. 88; gull-p., a gold coin; silfr-p., a silver coin: for a coin used as a token see the story in Gísl. 14, 24.
    II. a small coin, a penny, a subdivision of an ounce; but the value varies, thus, thirty pence to an ounce, N. G. L. i. 225; sixty to an ounce, Grág. i. 500; tuttugu penningar vegnir í örtog, MS. 732. 16; ten to an ounce, Grág. i. 357; lögsilfr et forna, þat er tíu penningar göra eyri, ii. 188; penning er tíu væri fyrir alin vaðmáls, Hkr. ii. 231; ef pennings er vert eðr meira, 188; hálfum vegnum penningi miðr en hálfan sjótta eyri, 175; þrjá penninga Enska, Fms. ix. 442, v. l.; hann fann grafsilfr ok tók af tuttugu penninga, Landn. 146; þrjá penninga ok tvær örtogar, N. G. L. i. 76; bæta fjórum penningum ok tveim örtogum, id.; þrem penningum minna en eyri = an ounce minus three pennies, 77; þrjá penninga ok fimm ærtogar, … áttján penninga, … tólf penninga, … tvá hluti fimta pennings ok eyri; tvá hluti sétta pennings þat er fimtungi minna en full öln, 78, 79; þrír penningar taldir eru við einn veginn, 732. 16; hálf önnur örtug ok tveir peningar, Dipl. iii. 4; hann görði penning þann er ekki stóð minna en eyri, he made a coin which weighed not less than an ounce, Gísl. 14; gjalda Rúma-skatt einn penning taldan (Peter’s penny), K. Á. 194:—in translations, þrjátigi penninga, 655 vii. 3 ( triginti argenteis of the Vulgate, Gen. xxxvii. 28); tveim hundruðum penninga, 655 xi. 4 (=διακοσίων δηναρίων, John vi. 7); en hver sú kona sem hefir tíu peninga … eg hefi minn pening aptr fundið, Luke xv. 8, 9:—phrases, fyrir-göra hverjum penningi fjár síns, to forfeit every penny, K. Á. 144; hvern penning, every penny, Eg. 72; aldrei fær hann af því er ek á einn penning, MS. 4. 11; vert eins pennings, a penny’s worth, 4. 13; hvárki öln né penning, neither an ell nor a penny, i. e. not a whit, Ls 40.
    III. in plur. money; ríkr at penningum, monied, Dropl. 35; penninga upptekt, Fms. v. 162; mildr af penningum, i. 257; fá e-m góða penninga, vii. 319; svá marga penninga sem hér verðr brestr í, Dipl. ii. 10, iv. 3; fríðra penga, i. 8; frami ok fagrligir penningar, Fs. 6; til veraldligra pengi, Mar.; góðs ok penninga, Fms. iii. 91: sing. collect., Al. 4.
    COMPDS: penningalauss, penningaleysi, penningaríkr, penningaskortr.
    IV. in mod. Icel. usage penningr is used of cattle, live stock; sauð-peningr, sheep; naut-p., neat cattle; mjalta peninginn, to milk the sheep. This curious usage is due to an analogy with the old word fé, q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > penningr

  • 45 SIGLA

    * * *
    I)
    (-da, -t), v.
    sigla af landi, to stand off the land;
    sigla at landi, to stand in to land;
    sigla í haf, á haf, til hafs, to stand out to sea;
    sigla á skip, to run into a ship;
    sigla meira, to set more sails;
    sigla um e-n, to sail by one;
    sigla um Eyrarsund, to sail through the Sound;
    sigla um, to get under weigh, set sail (þegar er þeir höfðu um siglt, þá gaf þeim byr);
    with the course in acc., þat er sögn manna, at Skopti hafi fyrstr Norðmanna siglt Njörvasund, was the first Northman to sail through N.;
    with the weather in acc. (þeir sigla norðr um Sognsæ byr góðan ok bjart veðr);
    veðr siglanda, weather fit for sailing;
    2) fig., sigla á veðr e-m, to get to windward of one, take the wind out of his sails (engi maðr mun hafa siglt á veðr jafnmörgum höfðingjum);
    sigla milli skers ok báru, to sail between Scylla and Charybdis;
    3) to go as with sails (sigldi íkorninn í milli limanna á öðru tré).
    f. mast (fyrir framan siglu).
    * * *
    ð or d, [segl], to sail; sigla ok róa. Eg. 86, Grág. ii. 130; s. af landi, to stand off the land, Landn. 26; s. at landi, to stand in to land; s. með landi, to sail along shore; s. rétt í vestr, í norðr, Eg. 86, Landn. 25; s. út ór ánni, Þórð. 26; s. í haf, á haf, or til hafs, to stand out to sea, Ld. 32, Nj. 4, Fms. vi. 359; en er þeir höfðu um siglt, sailed by, Fms. v. 305; freisia ef þeir sigli svá um oss fram, Orkn. 402; s. undan, to sail away, id.; s. meira, to sail faster, Ó. H. 182; s. eptir e-m, id.; sigla djarfliga. Fms. vii. 67; s. á skip, to strike against, x. 76: the distance or course in acc., sigla þeir sunnan fyrir Stað tuttugu vikur sævar, xi. 122; þá mun siglt vera tylpt fyrir sunnan Ísland, then the course will be a ‘tylpt’ south of Iceland, Landn. 25; segla menn, at Skopti hafi fyrstr Norðmanna siglt Njörva-sund, that S. is the first Northman that sailed by N., Fms. vii. 66; s. lítinn byr ok fagran, ii. 182; sigla þeir góða byri, x. 260; sigldi hann inn um Agðanes vá mikinn storm, at …, ix. 314: sigldi hann ór Suðreyjum svá mikla sigling. at …, he sailed so famous a voyage, that…, Landn. 214; þeir sigla norðr um Sognsæ byr góðan ok bjart veðr, Eg. 120; sigli þér sælir! (Gr. εὐπλοειτε), Am. 32.
    2. in Icel. sigla also means to travel, like Fr. voyager; hann sigldi þrysvar, went thrice abroad; kálfr sigldi, kom út naut, kusi lifð’ og dó ‘ann, a ditty; hence sigldr, part. travelled, and ó-sigldr, untravelled.
    II. metaph. phrases; sigla á veðr e-m, to get to windward of one, take the wind out of his sails; engi maðr mun meirr hafa siglt á veðr jafnmörgum höfðingjum, Band. 39 new Ed.; sigla milli skers ok báru, between the skerry and the billow, between Scylla and Charybdis, Fms. ii. 268, Fb. iii. 402; þeir höföu sigr er ú-vænna þóttu út sigla, they won the race who were thought to have the least chance at the start, Sturl. iii. 251; þótt þér þykki eigi úvænt út sigla, though the chance be small at the start, 237.
    2. to go as with sails; sigldi hann millum limanna á annat tré, of a squirrel leaping from tree to tree, Ó. H. 85.
    III. rccipr., þeir sigldusk nær í sundi einu, Korm. 230: part. gerund, siglanda segltækt, fit for sailing; siglanda væri þetta veðr fyrir Jaðar, ef …, Ó. H. 138; ú-siglanda veðr, weather not fit for sailing.

    Íslensk-ensk orðabók > SIGLA

  • 46 víta

    * * *
    (veit, vissa, vitaðr), v.
    1) to have sense, be conscious (hann var enn eigi ørendr, en vissi þó ekki);
    with gen., gráðugr halr, nema geðs viti, unless he has his senses about him;
    engi vissi skapara sinn, no one knew his maker;
    þeir er vel mart vitu, those who know many things;
    vita sik saklausan, to know oneself to be innocent;
    veizt þú, hvat þér man verða at bana, dost thou know what will be the cause of thy death?;
    vita skyn á e-m, to know one;
    Flosi kvaðst eigi vita skyn á, hverir lögmenn væri beztir, F. said that he knew nothing about who were the best lawyers;
    vita ván or vánir e-s, to expect, look for (G. vissi slíks matar þar ekki ván);
    vita fram, to be prescient, know the future;
    veit þat trúa min, upon my faith!;
    3) to see, try to find out (bað þá vita, hvat af Gretti yrði);
    vittu, ef þú hjálpir, see if thou canst help;
    vit, at þá náir sverði því, try to get that sword;
    4) to look, be turned towards;
    vita upp, fram, aptr, to look (be turned) upwards, forwards, backwards;
    vita móti sólu, at sjánum, to face the sun, the sea;
    vita til norðrættar, to look north;
    ormahöfuð öll vitu inn í húsit, all the heads of the serpents look into the hall;
    with gen., þeir fundu vínvið allt þar sem holta vissi, they found the vine wherever there was woodland;
    sökin veit til lands-laga, en ekki til Bjarkeyjar-réttar, the case comes under the country-law, and not under the town-law;
    6) to bode, betoken, with gen. (ekki vita slík orð lítils);
    þat mun eigi øngra tíðinda vita, this betokens no small tidings;
    7) to mean, have such and such bearing;
    hvat veit óp þetta, what means this shouting?;
    eigi veit þannig við, that is not the case;
    seg mér hit sanna, hversu við veit, how things stand;
    ok rœddu um þat, at nú mundi vel vita, that things were likely to take a good turn;
    8) with preps.:
    vita af e-u, to know of (ekki vissi á. af kaupi þeira);
    vita e-t eptir sér = vita e-t at sér (vita eptir sér slíkan glœp);
    vita e-t frá sér, to be conscious (sensible) of (ek var svá syfjaðr, at ek vissa fátt frá mér);
    vita e-t fyrir, to know beforehand (ørlög sín viti engi maðr fyrir);
    vita til e-s, vita til um e-t, to know of (ekki vissu landsmenn til um ferð Þórólfs);
    vita ekki til sín, vita ekki til manna, to have lost consciousness, one’s senses;
    recipr. to know of an another (þeir vissust jafnan til í hafinu);
    vita um e-t, to make inquiries about (fara at vita um e-t);
    to know about (eigi veit ek um gaman þetta);
    vita e-t við e-n, to get to know a thing, from one (mun ek vita við skipverja mina, hvat þeim sýnist ráð).
    * * *
    t, [A. S. wîtan; Old Engl. wite], to fine, sconce, mulct; þar sem menn verða víttir á Gulaþingi, Gþl. 20; vera víttr ( to be sconced) fyrir borðs tilgöngu, Fms. iii. 155; varð Halldórr víttr …, settusk þeir í marhálm um daginn ok skyldu drekka vítin, H. was sconced …, they sat him on the straw and were drinking the sconces, Fms. vi. 242; en ef eigi koma, þá eru þeir víttir, N. G. L. i. 4: so in the saying, sá er víttr sem ekki fylgir landsiðnum; hvert víti þeir höfðu fengit er við fénu höfðu tekit, Fms. vi. 277.

    Íslensk-ensk orðabók > víta

  • 47 BEIN

    * * *
    n.
    1) bone; láta með beini ganga, to deal blows to the very bone, give no quarter; hafa bein í hendi, to be well off;
    2) leg, = fótleggr;
    3) pl. mortal remains; bera bein or beinin, to be buried (hér mun ek bein bera á Íslandi).
    * * *
    n. a word common to the Teut. idioms and peculiar to them; [the Goth. word is not on record, as Luke xxiv. 39 and John xix. 36 are lost in Ulf.; A. S. bân; Engl. bone; Germ. bein; Swed.-Dan. ben (been). Sansk., Gr., Lat., and the Slav. languages agree in a totally different root; Sansk. asthi; Gr. οστέον; Lat. os; the Slav. branch all with an initial c, cp. the Lat. costa. Vide Grimm (s. v.), who suggests a relation to Gr. βαίνω; but the native Icel. words beinn, rectus, and beina, promovere, are more likely roots; the original sense might thus be crus, Gr. σκέλος, but Lat. os the secondary one]:— a bone.
    I. spec. the leg from the knee to the foot; freq. in Swed. and Dan., but very rare and nearly obsolete in Icel., where leggr is the common word; hosa strengd at beini, Eg. 602, Fms. x. 331; kálfar á beinum fram, N. G. L. i. 339.
    II. gener. = Lat. os, a bone, but originally the bones with marrow (Germ. knochen), as may be inferred from the passages, þá er mergund ef b. er í sundr til mergjar, þat er mergr er í, Grág. ii. 11, i. 442, Fms. vii. 118, Vápn. 21, Fas. i. 66, Vígl. 20; stór bein í andliti, with a strongly-marked, high-boned face, Band. 7, whence stórbeinóttr, q. v.; viðbeina, a collar-bone; höfuðbein, pl. head-bones, the scull around the temples and the forehead; er gamlir grísir skyldu halda mér at höfuðbeinum, Grett. (in a verse); strjúka höfuðbeinin; málbein, os loquendi, a small bone in the head; hence the phrase, láta málbeinið ganga, of one talking incessantly and foolishly: metaph. in phrases, láta ganga með beini, to deal blows to the very marrow, deal severely, Ld. 230; hafa bein í hendi (the Danes say, have been i næsen), to have a boned hand, i. e. strength and power, Hrafn. 10, Al. 29.
    2. pl. relics, remains (ashes); the phrase, bera bein, to repose, rest, be buried; far þú út til Íslands, þar mun þér auðit verða beinin at bera, Grett. 148, Nj. 201; ok iðrast nú að aptr hvarf að bera b. blá við hrjóstr, Bjarni, 57:—of the relics of saints, Bs. 468, 469; hence beina-færsla, u, f. removal of bones (translatio); in the Catholic age, when churches were removed, the churchyard was dug up and the bones removed also, vide Eb. (in fine), Bjarn. 19, K. Þ. K. 40, Eg. (in fine).
    COMPDS: beinavatn, beinagrind, beináta, beinbrot, beinkröm, beinkveisa, beinsullr, beinverkir.

    Íslensk-ensk orðabók > BEIN

  • 48 BRÍK

    (-ar, pl. brikr), f.
    3) short bench, near the door.
    * * *
    f., gen. ar, pl. bríkr, [Engl. brick; Fr. brique; Swed. bricka; Dan. brikke = chess-man in a game], properly a square tablet, e. g. altaris-brík, an altar-piece, Vm. 10, Bs. ii. 487: in the Sagas often of a low screen between the pillars (stafir), separating the bedrooms (hvílurúm) from the chief room, Gþl. 345, Fms. v. 339, Sturl. ii. 228, iii. 219, Korm. 182:—in mod. usage brík means a small tablet with carved work, one at the foot and one at the head of a bed, (höfða-brík, fóta-brík.)
    β. in Norway (Ivar Aasen) used of a small table placed at the door; in this sense it seems to be used Bs. i. (Laur. S.) 854.
    COMPDS: bríkarbúningr, bríkarnef.

    Íslensk-ensk orðabók > BRÍK

  • 49

    n.
    1) household, farming;
    þat er bú, er maðr hefir málnytan smala, it is ‘bú’, if a man has a milking stock;
    gøra, setja, reisa bú, to set up a home for oneself;
    bregða búi, to give up farming;
    eiga bú við e-n, to share a household with one;
    fara búi, to remove one’s household;
    vera fyrir búi, to manage a household;
    búa búi sínu, to have one’s own household;
    búa úmegðarbúi, to have many dependants (unable to work);
    2) the stock of a farmstead (sumir lágu úti á fjöllum með bú sín);
    drepa niðr bú, höggva bú, to kill or destroy one’s stock;
    einskis þurfti í bú at biðja, there was plenty of everything;
    4) farm, estate;
    fara milli búa sinna, to go from one estate to another;
    eiga bú, to own an estate;
    5) home, house (reið Hrútr heim til bús síns);
    vera at or á búi með e-m, to live at one’s house.
    * * *
    n. [Hel. = domicilium; O. H. G. bû; mod. Germ. bau = tillage, cultivation; Hel. also uses beo or beu, = seges, cp. also Teut. bouwt = messis, in Schmeller Heliand Glossary:—the root of this word will be traced more closely under the radical form búa; here it is sufficient to remark that ‘bú’ is an apocopate form, qs. ‘bug’ or ‘bugg;’ the root remains unaltered in the branch to which Icel. bygg, byggja, and other words belong]
    1. a house; bú and bæ (býr) are twins from the same root (bua); bær is the house,the household; the Gr. οικος (Ϝοικος) embraces both; þeir eta upp bú mitt, Od. i. 251; biðla til móður minnar og eyða búi hennar, 248; bú mitt er á förum, iv. 318; gott bú, ix. 35; etr þú upp bú hans bótalaust, xvi. 431; svo hann er fær uni að veita búinu forstöðu, xix. 161; hús og bújörð, og góðan kvennkost, xiv. 64; the Prose Translation by Egilsson. In the Northern countries ‘bú’ implies the notion of living upon the produce of the earth; in Norway and esp. in Icel. that of living on the ‘milk’ (málnyta) of kine, ewes, or she-goats; þat er bú, er maðr hefir málnytan smala, it is ‘bú’ if a man has a milking stock, Grág. i. 158; the old Hm. says, a ‘bú,’ however small it be, is better to have than not to have; and then explains, ‘though thou hast but two she-goats and a cottage thatched with shingle, yet it is better than begging;’ Icel. saying, sveltr sauðlaust bú, i. e. a sheepless household starves: ‘bú’ also means the stores and stock of a household; göra, setja, reisa bú, to set up in life, have one’s own hearth, Bs. i. 127, Bb. 1. 219, Sturl. i. 197, Eb. 40; bregða búi, to give up farming or household; taka við búi, to take to a farm, Sturl. i. 198; eiga bú við e-n, to share a household with one, 200; ráðask til bús, id.; fara búi, to remove one’s household, flit, 225; hafa bú, hafa rausnar-bú, 226; eiga bú, iii. 79, Eg. 137: allit. phrases, börn og bú, Bs. ii. 498; bóndi er bú-stólpi, bú er landstólpi, the ‘bóndi’ is the stay of the ‘bú,’ the ‘bú’ is the stay of the land; búa búi sínu, Fas. iii. 312; búa umegðar-búi, to have a heavy household (many children), K. Þ. K. 90; hafa kýr ok ær á búi, Nj. 236: housekeeping, in the phrase, eiga einkis í bú at biðja, to have plenty of everything, Bs. i. 131, 132; bæði þarf í búit mjöl ok skreið, Nj. 18: home, house, reið Hrútr heim til bús síns, 4; á búi, adv. at home, Fms. iv. 256, Hm. 82.
    2. estates; konungs-bú, royal demesnes; þar er bú hans vóru, Eg. 42, 43, Landn. 124, fara milli búa sinna, to go from one estate to another, id.; eiga bú, to own an estate.
    3. the stock in a farmstead; sumir lágu úti á fjöllum með bú sín, Sturl. iii. 75; drepa niðr bú, höggva bú, taka upp bú, to kill or destroy one’s stock, Fms. ix. 473, Stj. 90.
    COMPDS: búsafleifar, búsbúhlutir, búsefni, búsfar, búsforráð, búsgagn, búshagr, búshlutir, búshægindi, búskerfi, bústilskipan, búsumsvif, búsumsýsla.

    Íslensk-ensk orðabók >

  • 50 BYTTA

    f. small tub, pail, bucket.
    * * *
    u, f. [Dan. bötte], a pail, small tub, K. Þ. K. 82, Stj. 444, Fms. x. 54, Jm. 29, N. G. L. i. 3–27: of the bucket for baling a ship with, Fbr. 131, Grett. 95; hence byttu-austr, the old mode of pumping is defined, Fbr. and Grett. l. c.

    Íslensk-ensk orðabók > BYTTA

  • 51 dafla

    (að), v. to dabble (splash) with the oars (þú skalt dafla í árum).
    * * *
    að, and damla, with dat. to dabble with the oar, up and down, metaph. from churning, Krók. 59 C. damla, u, f., is used of a small roll of butter just taken from the churn, það er ekki fyrsta damlan sem þú færð, Brúnn, Ísl. Þjóðs. ii. 124.

    Íslensk-ensk orðabók > dafla

  • 52

    (gen. fjár), n.
    1) cattle, esp. sheep;
    þeir ráku féit (the sheep) upp á geilarnar;
    gæta fjár, to herd or tend sheep;
    ganganda fé, live stock, opp. to ‘dautt fé’, or ‘liggjanda fé,’ valuables, money;
    2) property, money (hvárt sem fé þat er land eðr annat fé);
    fyrirgøra fé ok fjörvi, to forfeit property and life;
    fé er fjörvi firr, life is dearer than money;
    fé veldr frænda rógi, money makes foes of kinsmen;
    afla sér fjár ok frægðar (frama), to gain wealth and fame;
    hér er fé þat (the money), er Gunnarr greiddi;
    þiggit þat, herra, fé er í því, there is value in it;
    pl. fé (dat. fjám), property, means.
    * * *
    n., irreg. gen. fjár, dat. fé; pl. gen. fjá, dat. fjám; with the article, féit, féinu, féin, mod. féð, fénu, fén: [Lat. pecu; Goth. faihu; A. S. feoh; Engl. fee; Hel. fehu; O. H. G. fehu; Germ. vieh; Dan. fæ; Swed. ]
    I. cattle, in Icel. chiefly sheep; fé né menn, Grett. 101; fjölda fjár, Ld. 210; gæta fjár, to mind sheep, 232; en ef þeir brenna húsin þó at fé manna sé inni, Grág. ii. 164; þeir ráku féit ( the sheep) upp á geilarnar, Ni. 119; kvik-fé, live-stock, q. v.: ganganda fé, id., opp. to dautt fé, dead property, Grág. passim.
    COMPDS: fjárbeit, fjárborg, fjárbreiða, fjárdauði, fjárfellir, fjárfóðr, fjárfæði, fjárfæling, fjárganga, fjárgeymsla, fjárgæzla, fjárhagi, fjárheimtur, fjárhirðir, fjárknappr, fjárhundr, fjárhús, fjárkaup, fjárkláði, fjárnyt, fjárpest, fjárrekstr, fjárréttr, fjársauðr.
    II. property, money; hvárt sem fé þat er land eðr annat fé, Grág. ii. 237: the allit. phrase, fé ok fjörvi, Sl. 1; hafa fyrir gört fé ok fjörvi, to forfeit property and life, Nj. 191: the proverbs, fé er fjörvi firr, life is dearer than money, 124; fé veldr frænda rógi, money makes foes of kinsmen, Mkv. 1. Common sayings, hafa fullar hendr fjár; afla fjár ok frægðar, to gain wealth and fame, Fms. i. 23 (a standing phrase); afla fjár ok frama, Fs. 7, fjár ok virðingar, id.; seint munu þín augu fylld verða á fénu, Gullþ. 7; þú munt ærit mjök elska féit áðr lýkr, id.; lát mík sjá hvárt fé þetta er svá mikit ok frítt, Gísl. 62; at Þorgils tæki við fjám sínum, Fs. 154; fagrt fé, fine money; at þeir næði féinu, Fms. x. 23; þegn af fé, liberal, Ísl. ii. 344; Auðr tekr nú féit, A. took the money, Gísl. 62; hér er fé þat ( the money) er Gunnarr greiddi mér, Nj. 55; fé þat allt er hann átti, Eg. 98; alvæpni en ekki fé annat, Fms. i. 47: skemman var full af varningi, þetta fé …, v. 255; Höskuldr færði fé allt til skips, Nj. 4; hversu mikit fé er þetta, id.; heimta fé sín, Grág. i. 87; þiggit þat herra, fé er í því, there is value in it, Fms. vii. 197.
    COMPDS: fjárafhlutr, fjáraflan, fjárafli, fjárauðn, fjáragirnd, fjárbón, fjárburðr, fjárdráttr, fjárefni, fjáreigandi, fjáreign, fjáreyðsla, fjáreyðslumaðr, fjárfang, fjárfar, fjárforráð, fjárframlag, fjárfundr, fjárgjald, fjárgjöf, fjárgróði, fjárgæzla, fjárgæzlumaðr, fjárhagr, fjárhagamaðr, fjárhald, fjárhaldsmaðr, fjárheimt, fjárhirðsla, fjárhlutr, fjárkaup, fjárkostnaðr, fjárkostr, fjárkrafa, fjárlag, fjárlán, fjárlát, fjárleiga, fjármegin, fjármet, fjármissa, fjármunir, fjárnám, fjárorkumaðr, fjárpína, fjárrán, fjárreiða, fjárreita, fjársaknaðr, fjársekt, fjársjóðr, fjárskaði, fjárskakki, fjárskilorð, fjárskipti, fjárskuld, fjársóan, fjársókn, fjárstaðr, fjártak, fjártal, fjártapan, fjártilkall, fjártillag, fjártjón, fjárupptak, fjárútlát, fjárvarðveizla, fjárvarðveizlumaðr, fjárván, fjárverðr, fjárviðtaka, fjárvöxtr, fjárþarfnaðr, fjárþurð, fjárþurfi.
    B. Fé- in COMPDS, usually in sense II, sometimes in sense I: fé-auðna, u, f. money luck. féauðnu-maðr, m. a man lucky in making money, Band. 4. fé-boð, n. an offer of money, Lv. 62, Fms. v. 26, 369, 656 A. 17; a bribe, Grág. i. 72. fébóta-laust, n. adj. without compensation, Glúm. 358. fé-brögð, n. pl. devices for making money, Fms. xi. 423, 623. 21. fé-bætr, f. pl. payments in compensation, esp. of weregild, opp. to mann-hefndir, Nj. 165, Eg. 106, Fs. 53, 74, Ísl. ii. 386. fé-bættr, part. paid for weregild, Gullþ. 12. fé-drengr, m. an open-handed man, Nj. 177. fé-drjúgr, adj. having a deep purse, Ld. 46. fé-fastr, adj. close-fisted, Ísl. ii. 392, Bs. i. 74. fé-fátt, n. adj. in want of money, Eg. 394, Fms. iii. 180, Hkr. iii. 422. fé-fellir, m. losing one’s sheep, Lv. 91. fé-festi, f. close-fistedness, Grett. 155 C. fé-fletta, tt, to strip one of money, cheat one, Fas. iii. 103, v. l. fé-frekr, adj. greedy for money, Rd. 314. fé-föng, n. pl. booty, plunder, spoil, Fms. iii. 18, vii. 78, Eg. 57, 236, Gullþ. 5, Sks. 183 B. fé-gefinn, part. given for (and to) gain, Band. 4, Valla L. 201. fé-girnd, f. avarice, Hom. 86, Al. 4, Pass. 16. 7, 10. fé-girni, f. = fégirnd, Sks. 358, Band. 11, Sturl. i. 47 C. fégjafa-guð, m. the god of wealth, Edda 55. fé-gjald, n. a payment, fine, Nj. 111, 120, Band. 11, Fms. vii. 248. fé-gjarn, adj. greedy, avaricious, Eg. 336, Fs. 133, Nj. 102, Fms. i. 52, vii. 238. fé-gjöf, f. a gift of money, Fs. 11, 21, Fms. i. 53, xi. 325, Ld. 52. fé-glöggr, f. close-handed, Eb. 158. fé-góðr, adj. good, i. e. current, money, D. N. fé-grið, n. pl. security for property, Grág. ii. 21. fé-gyrðill, m. [early Dan. fägürthil], a money bag, purse, worn on the belt, Gísl. 20, Fbr. 66, Þiðr. 35. fé-gætni, f. saving habits, Glúm. 358. fé-göfugr, adj. blessed with wealth, Ísl. ii. 322. fé-hirðir, m. a shepherd, Fas. i. 518, Fms. viii. 342, Gþl. 501: a treasurer, Hkr. i. 36, Eg. 202, Fms. x. 157, vi. 372, viii. 372. fé-hirzla, u, f. a treasury, Fms. vi. 171, vii. 174, Eg. 237, Hom. 9. féhirzlu-hús, n. a treasure-house, Stj. 154. féhirzlu-maðr, m. a treasurer, Karl. 498. fé-hús, n. = fjós, a stall, D. N. (Fr.): a treasury, Róm. 299. fé-kaup, n. a bargain, N. G. L. i. 9. fé-kátliga, adv., Thom. 403. fé-kátr, adj. proud of one’s wealth, Róm. 126. fé-kostnaðr, m. expenditure, expense, Stj. 512, Fms. iv. 215, xi. 202, Hkr. i. 148. fé-kostr, m. = fékostnaðr, Orkn. 40. fé-krókar, m. pl. money-angles, wrinkles about the eyes marking a greedy man (vide auga), Fms. ii. 84. fé-kvörn, f. a small gland in the maw of sheep, in popular superstition regarded, when found, as a talisman of wealth, vide Eggert Itin. ch. 323. fé-lag, n. fellowship, and fé-lagi, a, m. a fellow, vide p. 151. fé-lauss, adj. penniless, Fms. vi. 272, Fs. 79, Gullþ. 5, Landn. 324 (Mant.) fé-lát, n. loss of money, Landn. 195. fé-leysi, n. want of money, Fms. viii. 20. fé-ligr, adj. valuable, handsome, Fms. viii. 206. fé-lítill, adj. short of money, Eg. 691, Sturl. i. 127 C, Fms. v. 182, vi. 271: of little value, Vm. 74, Jm. 13; fé-minstr, yielding the least income, Bs. i. 432. fé-maðr, m. a monied man, Sturl. i. 171, iii. 97, Dropl. 3. fé-mál, n. money affairs, Nj. 5; a suit for money, Fms. viii. 130, Nj. 15, Grág. i. 83. fé-mikill, adj. rich, monied, Sks. 252, Sturl. i. 171 C: costly, Fms. v. 257, xi. 85, Bs. i. 295, Hkr. iii. 247, Eb. 256: expensive, Korm. 224 (in a verse). fé-mildr, adj. open-handed, Nj. 30. fé-missa, u, f. and fé-missir, m. loss of cattle, Jb. 362: loss of money, Grett. 150 C. fé-munir, m. pl. valuables, Hkr. i. 312, Grág. i. 172, Hrafn. 19, 21, Fms. vi. 298, viii. 342. fé-múta, u, f. a bribe in money, Nj. 215, 251, Gullþ. 7, Fms. v. 312, Bs. i. 839, Thom. 72. fé-mætr, adj. ‘money-worth,’ valuable, Fms. i. 105, Ísl. ii. 154, Orkn. 386. fé-neytr ( fé-nýtr), adj. money-worth, Fms. iv. 340, cp. Hkr. ii. 253. fé-nýta, tt, to turn to account, make use of, Bs. i. 760, Grág. ii. 155. fé-penningr, m. a penny-worth, Bs. i. 757. fé-pína, u, f. a fine, H. E. i. 511. fé-prettr, m. a money trick, N. G. L. i. 123. fé-pynd, f. extortion, Bs. i. 757. fé-ráð, n. pl. advice in money-matters, 656 C. 16. fé-rán, n. plunder, Fs. 9, Fms. vi. 263, Fb. i. 215 (in a verse):—execution, confiscation, in the law phrase, féráns-dómr, m. a court of execution or confiscation to be held within a fortnight after the sentence at the house of a person convicted in one of the two degrees of outlawry, vide Grág. Þ. Þ. ch. 29–33, and the Sagas passim, esp. Hrafn. 21, Sturl. i. 135; cp. also Dasent, Introd. to Burnt Njal. fé-ríkr, adj. rich, wealthy, Fms. ix. 272, Gullþ. 7, Ld. 102, Skálda 203. fé-samr, adj. lucrative, Sturl. i. 68 C. fé-sátt ( fé-sætt), f. an agreement as to payment, of weregild or the like, Grág. i. 136, Nj. 189, Ld. 308. fé-sekr, adj. fined, sentenced to a fine, Grág. i. 393. fé-sekt, f. a fine, Nj. 189, Finnb. 276. fé-sinki, f. niggardliness, Sks. 421, 699. fé-sinkr, adj. niggardly, Sturl. i. 162. fé-sjóðr, m., prop. a bag of money, Band. 6, Fbr. 35 new Ed., Nj. 55, Fas. iii. 194: mod. esp. in pl. a treasury, treasure, in Matth. vi. 20, Col. ii. 3, Heb. xi. 26. fé-skaði, a, m. loss in money, Bs. i, Fs. 4, Fms. iv. 327. fé-skipti, n. a sharing or division of property, Nj. 118, Ld. 134. fé-skjálgr, adj., féskjálg augu, eyes squinting for money, Band. 6. fé-skortr, m. shortness of money, Rd. 284. fé-skuld, f. a money debt, Finnb. 350. fé-skurðr, m. detriment, Ld. 44. fé-skygn, adj. covetous, Fms. v. 263. fé-skylft ( fé-skylmt), n. adj., in the phrase, e-n er f., one has many expenses to defray, Grett. 89, 159, Eb. 98. fé-snauðr, adj. poor in money, penniless, Bs. i. 335. fé-sníkja, u, f. ( fé-sníkni), begging, intruding as a parasite, Sks. 669, 451, 585. fé-snúðr, m. lucre, Band. 5, 655 xi. 4. fé-sparr, adj. sparing, close-handed, Band. 6, Fms. iii. 190. fé-spjöll, n. pl. an απ. λεγ. in Vsp. 23, fee-spells, i. e. spells wherewith to conjure hidden treasures out of the earth, where we propose to read,—valði hón (MS. henne, dat.) Herföðr (dat.) … f. spakleg, she (the Vala) endowed the father of hosts (Odin) with wise fee-spells; the passage in Yngl. S. ch. 7—Óðinn vissi of allt jarðfé hvar fólgit var—refers to this very word; Odin is truly represented as a pupil of the old Vala, receiving from her his supernatural gifts. fé-sterkr, adj. wealthy, Fms. iv. 231, Sks. 274. fé-stofn, m. stock. fé-sæla, u, f. wealth, Hkr. i. 15, Edda 16. fé-sæll, adj. wealthy, Edda 15. fé-sök, f. a suit, action for money, Nj. 15, Grág. i. 138. fé-útlega, u, f. a fine, outlay, N. G. L. i. 85. fé-vani, adj. short of money, Fms. iv. 27. fé-ván, f. expectancy of money, Gullþ. 7, Eg. 241, Fms. iv. 27, Orkn. 208. fé-veizla, u, f. contributions, help, Sks. 261, v. l. fé-vél, n. a trick, device against one’s property, N. G. L. i. 34. fé-víti, n. mulct, Grág. fé-vænliga, adv. in a manner promising profit, Fms. v. 257. fé-vænligr, adj. promising profit, profitable, Sturl. i. 138, Fms. v. 257. fé-vænn, adj. = févænligr, Sturl. i. 138. fé-vöxtr, m. increase in property, gain, Eg. 730. fé-þurfi, adj. in need of money, Eb. 164, Fms. ii. 80, Lv. 108, Fas. i. 392. fé-þúfa, u, f. a ‘money-mound,’ used in the Tales like Fortunatus’ purse; in the phrase, hafa e-n fyrir féþúfu, to use one as a milch cow, to squeeze money out of one. fé-þyrfi and fé-þörf, f. need of money, poverty, Rd. 236. fé-örk, f. a money-chest, 224.

    Íslensk-ensk orðabók >

  • 53 hætta

    * * *
    I)
    (-tta, -tt), v. to leave of, with dat. (h. heyverkum); with infin. to cease (h. at tala).
    (-tta, -tt), v. to risk, venture, stake, with dat. (L. vildi eigi út h. sínum mönnum); h. til þess virðing þinni, to stake thy honour on it; impers., litlu hættir nú til, there is but small risk; absol., hefir sá er hættir, he wins who risks, ‘nothing venture nothing have’; h. til e-s, to risk a thing (vil ek heldr til þess h. en hitt spyrist áönnur lönd); h. á e-t, to risk (kváðust á það mundu h. at berjast); to venture upon, to trust to (h. á miskunn e-s); h. e-u undir e-n, to depend on one for a thing.
    f. danger, peril; eiga mikit íhættu, to run a great risk; leggja e-t í hættu, to expose to risk or danger (leggja sik, líf sitt, fé sitt, í hættu); leggja á þá hættu, to run the risk.
    * * *
    u. f. danger, peril, Fms. iv. 122, 132; leggja á hættu, to run a risk, Eg. 86, 719; leggja sik, líf sitt í hættu, Fs. 4, 21, 41, Fms. iv. 86; eiga mikit í hættu, to run a great risk, Nj. 16, Fms. x. 232.
    COMPDS: hættuefni, hættuferð, hættulauss, hættuligr, hættulítill, hættumikill, hætturáð.

    Íslensk-ensk orðabók > hætta

  • 54 mal

    * * *
    I)
    n.
    1) speech, faculty of speech (þrøngdi svá sóttarfari konungs, at hann misti málsins);
    þau hafa ekki mál, they are dumb;
    2) language, tongue;
    norrønt mál, the Norse tongue;
    3) speech, speaking (hvárt er Flosi svá nær, at hann megi heyra mál mitt);
    4) colloquy, talk, speech;
    koma á mál (or at máli) við e-n, to come to talk with, speak to;
    finna (hitta) e-n at máli, to obtain speech with;
    krefja e-n máls, to ask an interview with;
    leita mills við e-n (spyrja e-n máls, mæla mál of e-m), to broach a subject to one;
    bera mál á e-t, hafa e-t á (or at) máli, to speak (talk) of (allir menn höfðu á máli, hversu fríðr maðr hann var);
    lúka sínu máli, to end one’s speech;
    þat er mál manna, at, people say that;
    5) tale, story;
    nú er þar til máls at taka, now it must be told;
    6) saw, saying;
    fornt (fornkveðit) mál er, at, it is an old saw that;
    7) diction, construction of sentences;
    tvau mál, two sentences;
    fullt mál, a full period;
    9) suit, action, cause;
    hefja mál á hendr e-m, to bring an action against one;
    búa mál, to prepare a suit;
    sœkja mál, to prosecute;
    10) stipulation, agreement (ek vil halda mil við hann þan, sem mælt vóru);
    lauss allra mála, free of all stipulations;
    11) case, matter, affair (þetta mál var við Jórunni rœtt);
    svá er mál með vexti, the matter stands thus;
    var þat annat mál, another matter;
    miðla mál, to mediate;
    tillagagóðr inna stœrri mála, a good counsellor in great matters;
    hafa sitt mál, to have one’s own way, have one’s will (honum eirir illa, of hann hefir eigi sitt mál);
    hafa mikit til síns máls, to have much in support of one’s case;
    e-t skiptir miklu (litlu) máli, it is of great (small) importance;
    12) three months (mál ok misseri).
    n.
    1) measure (fimm álna er hátt mál hans);
    leggja, bera mál við e-t, to measure (hann lagði mál við öll in stœrstu tré);
    2) time, high time (mál er upp at standa);
    sagði, at þá var mið nótt ók at enn væri mál at sofa, and still time to sleep;
    3) meal;
    í eitt mál, at einu máli, for one single meal;
    deila mat at málum, to deal out food at each meal.
    n. inlaid ornaments (on the hilts and guards of swords).
    * * *
    n. the purring of a cat, Snót 132.

    Íslensk-ensk orðabók > mal

  • 55 MJÓR

    (mjó, mjótt), a.
    1) thin, slender, slim; mjótt band, a slender cord;
    2) pointed (m. knífsoddr);
    * * *
    adj., fem. mjó, neut. mjótt, with a characteristic v, which reappears before a vowel, thus mjóvan, mjóvar, mjóvir, mjóvum; often spelt with f, mjófan, etc.; in mod. usage by elision, mjóan, etc. The forms vary in three ways, mjór, mjár, mær, analogous to sjór, sjár, sær, α. mjár, mjá, mjátt; mjá (acc. n. pl.), Stj. 201, and foot-note 21; mjár farvegr, Fms. ix. 366, v. l.; mjátt, Js. 55, Thom. 153; miaua (= mjáva) vatni, D. N. i. 81. β. mær; mævar skeiðir, the slim, narrow ships, Fms. i. 170 (in a verse),—certainly thus, not as explained in Lex. Poët. p. 567, col. 1; as also mævar hlaupsíldr, the slim herrings, in Eyvind’s verse (Hkr. i. 185); in me-fingr = mæ-fingr = mjó-fingr, taper-fingered, epithet of a lady, Hðm.: af þeim meiði er mer (i. e. mær) sýndisk, of the twig which was slim to behold, Vsp.; in the spelling of Cod. Reg. of Sæm. Edda e, ę, or æ are freq. all written with the letter e, so that mér ( mihi) and mær ( tenuis) would all be spelt alike; this reading was suggested as early as by Rask in the edition of 1818, see Bugge’s remarks in Philol. Tidsskr. 6th vol.: in Mæv-eið (= the narrow isthmus) in Shetland, Mk. 98, called Mawid in a Videsse of 1516 A. D.; at present Mawie or Mavis-grind, as opp. to another isthmus called Brae, i. e. Breið-eið = the Broad isthmus; cp. also Moorness = the little ness, in Shetl.
    II. compar., an older form mjóvari, mjávari, Ýt.; superl. mjóvastr, but obsolete, and replaced by a contracted mjóri, mjóstr, in mod. usage mjórri, mjóstr.
    B. Thin, slim, taper; svá mjó, so slim in the waist, Bs. ii. 168; mjórar konu, Bjarn. (in a verse); mjóva mey, Korm.; mjótt band, Edda 20; mjór kvistr, Fas. iii. 33; með mjófu járni, Fær. 238; mjór Mistilteinn, Vsp.; mjófum knífsoddi, Fs. 144; mjófum fléttingum, Karl. 335; yxn mjá ok mjök visin, Stj. 201; þar sem hann var mjóstr, Fms. vii. 264:—of cloth, stiku breið en eigi mjóri, Grág. i. 498; jaðarflá vara eðr mjó, 499; sitja mjótt, Band. 38 new Ed.: sayings, mjór er mikils vísir, Fms. v. 176 (in a verse); mjótt er mundangs-hóf, Bs. i. (in a verse), Js. 55 (mjátt).
    2. narrow; stigrinn var mjór ok þröngr, Fær. 48; skipit var heldr mjótt, Fms. ii. 50; mjótt sund, Grett. 83; mjór farvegr, Fms. ix. 366; grafir djúpari ok mjóri, Sks. 426: a nickname, Mjóvi, the Slim, or en Mjóva. II. in local names, Mjóvi-dalr, Mjóvi-fjörðr, Mjóva-nes, Mjó-sund or Mý-syndi, Dan. Mysunde in Slesvig; Mæv-eið, Munch’s Norg. Beskr.
    C. COMPDS: mjó-beina or mjó-beinn, adj. slim leg, a nickname, Landn., Korm. mjó-eygr, adj. narrow-eyed, of one whose eyes are set close together, Eb. 258, see the remarks s. v. auga. mjóf-dœlingr, m. a man from Mjóvidalr, Landn. mjó-fingraðr, adj. taper-fingered, Rm. (Bugge), of a lady. mjó-hljóðaðr, adj. thin-voiced. mjó-hryggr, m. the small of the back. mjó-hundr, m. [Dan. mynde], a greyhound, Sks. 81. mjó-leitr, adj. narrow-faced, referring to the distance between the eyes, Bergb.-þ. 124, Fas. ii. 118. mjó-nefr, adj. thin nose, a nickname for a close man, Ó. H. 31. mjó-skíð, n. the slim wand, for this must be the true reading in the verse in Bjarn., the miðskipa of the MSS. = miôsciþa; and mjóskið rökra = the slim twilight wand, = a taper, is a poët. circumlocution of a lady’s name, Ey-kyndill (= Island-taper), mjó-slegin, part. beaten thin. Fas. ii. 581. mjó-syndi, n. a narrow sound, straight lane, see above.

    Íslensk-ensk orðabók > MJÓR

  • 56 SKÚTA

    I)
    (gen. pl. skúatna), f. a small craft, skiff (hrundu þeir fram skútu).
    f. taunt; drepa e-m skútu um e-t, to taunt one with.
    (-tti, -tt), v. to jut out (bjargit skútti yfir fram).
    * * *
    u, f. [Dan. skude], a small craft or cutter; a number of such used to accompany a fleet for use in rivers or on the coasts; they were distinguished from the byrðingar or ships of burden, which carried the supplies; þeir höfðu sex langskip. fimm skútur, en þrjá byrðinga, Orkn. 256; hann fór með skútu alskipaða norðr í Fjörðu, Eg. 155, Fms. i. 60; gakk á skútu er hér liggr útborða langskipinu, Eg. 354; skútur ok róðrar-ferjur, id.: hann hafði skútu er hann átti, ok á þrjá tigi manna, 23; hrundu þeir fram skútu ok hljópu þar á sex karlar, Nj. 18; þá reyri skúta at skipi jarls, Fms. vi. 317: kom borð skútunnar á kinnung karfans, Eg. 386; ganga á skútur ok sigla vestr til Orkneyja, eðr allt til Suðreyja, Fms. viii; skútu góða, réru á borð tíu menn eða tólf, Ó. T.; hann lét búa snekkju tvítug-sessu ok með skútu fimtán-sessu, ok enn vista-byrðing, Fms. vii. 310; skútu fimmtán-sessu með öllum reiða, Hkr. i. 201; hann spurði at Varbelgir vóru fyrir sunnan á þremr skútum, Fms. ix. 474: létti-s., hleypi-s., róðrar-s., lagnar-s.
    COMPDS: skútnaherr, skútnalið, skútnamenn.

    Íslensk-ensk orðabók > SKÚTA

  • 57 SVEIT

    * * *
    (pl. -ir), v.
    1) body of men, small detachment (liði var skipt í sveitir, tólf mönnum saman);
    2) company, train (ek var með hánum ok í hans s.); þeir héldu s. um jólin, they held revels at Yule;
    3) community, district, county (gekk pat hallæri um allar sveitir).
    * * *
    f., svít, Eg. 19, [A. S. sweot], a body, esp. as a milit. term, a squad, small detachment, company, each with its own officer (sveitar-höfðingi), sveit ef sex eru, Edda 108; vil ek at menn skipizk í sveitir, ok heimtisk saman frændmenn ok kunnmenn, Ó. H. 204; liði var skipt í sveitir, tólf mönnum saman, Eg. 229; þeir fengu til margar sveitir, at veita Varbelgjum bakslag, Fms. ix. 491; Þórir hundr með sína sveit, Ó. H. 214; gékk hann í sveit með þeim, 215; en eptir fall hans þá féll flest sú sveit er fram hafði gengit með honum, 219; Arnljótr gellini ok þeirra sveit öll, 217.
    2. a company, train; þeir höfðu samburðar-öl ok héldu sveit um Jólin, held revels at Yule, Fms. vii. 303; Grjótgarðr hélt þó sveit, i. 53; ek var með hánum ok í hans sveit, Eg. 65; þykki mér allfýsiligt at koma í þeirra sv(e)it, 19; þóttú komir í sveit með hirðmönnum Haralds, 21; þessi sveit ( troop) kom til Virfils bónda, Fms. iii. 212; ef lögsögu-maðr er í inni minni sveit, in the minority, Grág. i. 9; drógu Gyðingar sveit saman mikla, Hom. (St.); sum sveitin … sum sveitin, one part …, another …, Róm. 261; eigi skal þá draga sveitir saman þá er aðrir menn eru sofa farnir … þá skolu þeir vita er í sveit þeirri vóru hverr bani er, N. G. L. i. 163: poët., lýða sveit, seggja sveit, a company of men, Lex. Poët.; fljóða s., a bevy of women, Merl. 1. 49: of the crew of a ship, skírskota á önnur skip, at þeir hafa eigi meira mat en mánaðar-mat hvars í tvennum sveitum, N. G. L. i. 99.
    3. a party; þá görðusk þrætur miklar, ok gékk liðit sveitum mjök, Clem. 43; mannkyn var í tvenningu, í annarri sveit Gyðingar er á sannan Guð trúðu, en í annarri heiðnar þjóðir, 625. 170; öll góðra manna sveit, Hom. 142.
    II. geograph. a community, district, county; Rauðamels-lönd vóru betri en önnur suðr þar í sveit, Landn. 80; mikil kynslóð í þeirri sveit, Eg. 100; gékk þat hallæri um allar sveitir, Nj. 73; allar kirkjur þær er í þessum sveitum vóru, 623. 14; norðr um sveitir, Lv. 20; fara um sveitir ok boða Guðs eyrendi, Bs. i. 45.
    2. in mod. usage a district for relief of the poor, like hreppr; in such phrases as, fara á sveitina, to become a pauper; vera á sveit, liggja á sveit, þiggja af sveit, to receive parish relief; honum lá við sveit, he was on the verge of becoming a pauper; sveitar-kerling, an old female pauper; sveitar-ómagi, a pauper; sveitar-þyngsli, burdens of the sveit; sveitar-tillag, a poor-rate; sveit-lægr, q. v.
    3. the country, as opp. to town; búa í sveit, to live in the country; sveita-bóndi, a country farmer, husbandman; sveita-fólk, sveita-menn, country folk; sveita-bragr, country costumes, habits; sveita-búskapr, husbandry.
    B. COMPDS: sveitarbót, sveitardráttr, sveitardrykkja, sveitargengi, sveitarhöfðingi, sveitarmenn, sveitarrækr, sveitaskipan, sveitarskítr, sveitarvist.

    Íslensk-ensk orðabók > SVEIT

  • 58 VÍK

    (gen. víkr, pl. víkr), f. inlet, small bay; róa v. á e-n, to row one round, get the better of one.
    * * *
    f., gen. víkr, pl. víkr, [from víkja; Dan. vig], prop. a small creek, inlet, bay; vík gékk upp fyrir austan nesit en upp at víkinni stóð borg mikil, Eg. 161; þeir námu víkr þær er við þá eru kenndar, Landn. 236; í vík eina … hjá vík þeirri, 57; sá ek at í hverja vík vóru rekin brot af þessu tré, Fms. vii. 163; víkr ok fjörðu, Fbr. 14 new Ed.; tveim megin víkriunar, Fs. 143; margar víkr, 146; róa vik á e-n, to row one round, get the better of another; þætti mér mikit vaxa mín virðing, eðr þess höfðingja er á Hrafnkel gæti nökkura vík róit, Hrafn. 16 (metaph. from pulling in a race), Þjal. 48.
    II. freq. in local names, Vík, Víkr, Húsa-vík, Reykjar-vík, etc.: the name of Vík or Víkin was specially given to the present Skagerack and Christianiafjrord with the adjacent coasts; í Vík austr, í Víkinni, sigla inn, út Víkina, Fms. passim. The form - wick or - wich in British local names is partly of Norse, partly of Latin origin ( vicus); all inland places of course belong to the latter class.
    COMPDS: víkrbarmr, víkrhvarf, Víkmarr.

    Íslensk-ensk orðabók > VÍK

  • 59 ösku-poki

    a, m. an ‘ash-poke,’ ash-bag. In Icel. on Ash-Wednesday, men and women, esp. the young, are all day long on the alert, being divided into two camps; the women trying to fasten small bags of ashes, by a hook or pin, on the men (hengja á þá ösku-poka), hooking the ash-bag on their backs or clothes, so as to make them carry it unawares; it a man carries it three steps or across a threshold without knowing it, the game is won. The men on their side fasten bags with small stones on the women.

    Íslensk-ensk orðabók > ösku-poki

  • 60 BORÐ

    n.
    1) board, plank;
    2) the side of a ship (hlóðu skipin sem borð báru);
    borð á stjórn = stjórnborði;
    hlaupa (steypast, detta) fyrir borð, overboard;
    bera e-n (hlut e-s, mál e-s) fyrir borð, to neglect, slight one;
    verða (allr) fyrir borð borinn, verða allr fyrir borði, to be (quite) thrown overboard, i. e. slighted;
    ganga at borði við e-n, to submit, yield to, to come to terms with one;
    e-n brestr á borði, one fails, is beaten;
    á annat borð, on the other hand; otherwise, else;
    þykkir vera harðr á annat borð, a hard one to pull against;
    3) the inner margin of a vessel between the rim and the liquid (er nú gott berandi borð á horninu);
    4) board, table (used for meals);
    fara, ganga, koma til borðs or undir borð, to go, come to table;
    setjast yfir borð, undir borð, to sit down at table;
    sitja yfir borð or borðum, to sit at table;
    rísa (standa upp) frá borði, to rise from table;
    ryðja borð, to clear the table;
    þjóna fyrir borðum, to wait at table;
    setja e-m borð, to set a table before one;
    borð eru uppi or upp tekin, the tables are set up; but ‘borð eru upp tekin’ may also mean the tables are removed, = borð eru ofan;
    5) board, food, maintenance at table (veita, halda e-m borð);
    bjóða e-m undir borð, to invite one to play at chess.
    * * *
    n. [Ulf. baurd, in fotubaurd = υποπόδιον; Hel. bord = margo; A. S. borð; Engl. board].
    1. a board, plank, Lat. tabula; tók hann þá borð ok lausa viðu, ok rak um þvera stofuna, Grett. 140, N. G. L. i. 100.
    β. of a ship, the side (cp. starboard, larboard); höggr hann þá tveim höndum borð ( sides) skútunnar, ok gengu í sundr borðin ( the planks) um tvau rúm, Nj. 19; þeir Erlingr hjuggu raufar í drómundinum, sumar í kafi niðri, en sumar uppi á borðunum, Fms. vii. 232, Nj. 42; hence the nautical phrases, á borð, on each side; á tvau borð, á bæði borð, on both sides, Eg. 171; með endilöngum borðum, Fms. ii. 273, Eg. 122; leggja borð við borð = síbyrða, to lay a ship alongside of another, so as to board, Fas. ii. 534; bera skip borði, to make the bulwarks rise, Fms. ii. 218; fyrir borð, overboard, Eg. 124, Fms. xi. 140; á borði, on land, Jb. 327; borð 4 stjórn = stjórn-borði, the starboard side, Gþl. 518. The planks in a ship’s side have different names, e. g. aur-borð, skaut-borð, sól-borð.
    2. metaph. phrases, at vera mikill (lítill, nokkur) borði, to be of a high (or lowly) bearing, metaphor from a ship floating high out of, or deep in, the sea, Eg. 8, Sturl. iii. 196: verða (allr) fyrir borð borinn, to be (quite) thrown overboard, i. e. ill-used, Eb. 126, Fær. 234; verða allr fyrir borði, id., Ölk. 35; hans hlutr mundi eigi fyrir borð vera borinn, id., Rd. 239; e-n brestr á borði, to fail, be beaten (metaphor from rowing), Fms. ix. 507; taka skamt frá borði, to fall short, Lv. 45; ganga at borði við e-n, to come to terms, yield, submit, Bs. i. 889; gékk Egill tregt at borð um þetta mál, E. was hard, unyielding, 696; hverigum skyldi úhætt, nema þeir gengi at borði við hann, unless they came to terms with him, 727, 778; á annað borð, on the other hand; harðr maðr á annat borð, a hard one to pull against, Fms. xi. 39: but also on the other hand, otherwise, else; hann vildi með engu móti kalla á Þormóð sér til bjargar, þó at hann félli ofan á annað borð, though he was sure to tumble down otherwise (i. e. unless he called), Fbr. 88; hence freq. in mod. usage, e. g. ef eg á annað borð göri það, i. e. if I do it at all: navig., ganga til borðs, á borð, to go to one’s business, Fagrsk. 167, Bárð. 166.
    3. [A. S. bord = labrum], the margin between the rim of a vessel and the liquid; er nú gott berandi borð á horninu, Edda 32; hence, fjöru-borð, the shore between high and low water, vide 33, 34; cp. the saying, fullt skal frömum bera, þó skal borð á vera, i. e. it is clownish to bring a cup full to the brim, and, fullt skal föntum bera og ekkert borð á vera.
    II. a board, table, Lat. mensa; rísa frá borði, to rise from the board, from table, Rm. 17, or simply and ellipt. rísa, 30; borð is freq. used in pl., as in the old halls small tables were set at meal time, and removed after the meal; hence phrases, borð (pl.) ofan (upp) tekin, the tables being removed, cp. Virgil’s mensisque remotis, Nj. 176, Fms. i. 41, iv. 265, v. 126, Bs. i. 854, Eg. 408; til þess er borð fóru brott, 551; setjast undir borð (pl.), to sit down; sitja undir borðum, to be at table, Nj. 68, Eb. 306; ganga undir drykkju borð, Fms. iii. 93; koma undir borð (acc. pl.), 96; ganga til borða, iv. 114, 129; koma til borðs (sing.), 202, cp. Ó. H. 86, Fms. iv. 246; sitja yfir borðum, iii. 155, iv. 113; sitja yfir matborði, v. 126, viii. 212; sitja yfir borð (acc. pl.), id., Bs. i. 843: the rhyming phrase, vera þar at orði, sem hann er ekki at borði, vide Safn i. 91. It was the custom for kings or princes to give audience or receive poets whilst sitting at table, Fms. vi. 195, Eg. ch. 63.
    β. maintenance at table (cp. Engl. board and lodging); vera á borði með e-m, B. K. 124, D. N. (Fr.): of a chess-board, Bs. i. 635.
    COMPDS: borðamunr, borðavíti, borðstilgangr.

    Íslensk-ensk orðabók > BORÐ

См. также в других словарях:

  • with a small c etc — used for saying that you are talking about someone s general principles and not saying that they belong to a specific political party, religious organization etc I m a conservative with a small c …   English dictionary

  • Small business — Small businesses on Dalrymple Street in Greenock, Scotland A small business is a business that is privately owned and operated, with a small number of employees and relatively low volume of sales. Small businesses are normally privately owned… …   Wikipedia

  • Small Business Administration — Seal of the SBA …   Wikipedia

  • Small Rockets — is a small computer game developer founded in 2000 that creates and sells PC computer games online. History Small Rockets was born from the ashes of Fiendish Games, a department of Criterion Games, that was started to test the waters for… …   Wikipedia

  • small business — n: an independently owned and operated business that is not dominant in its field of operation and conforms to standards set by the Small Business Administration or by state law regarding number of employees and yearly income – called also small… …   Law dictionary

  • Small Swords Society — Small Swords Society, or Xiao Dao Hui (Simplified Chinese: 小刀会,Pinyin: Xiăo dāo huì) was a political and military organisation active in Shanghai, China and neighbouring areas during the Taiping Rebellion.The organisation was founded in the 1850… …   Wikipedia

  • small-town — small ,town adjective 1. ) connected with a small town, not a big city 2. ) showing little interest in things that are not familiar or traditional …   Usage of the words and phrases in modern English

  • Small Faces — Infobox musical artist Background = group or band Name = Small Faces Img capt = (left to right) Steve Marriott, Ronnie Lane, Ian McLagan, Kenney Jones Years active = 1965 1969 Origin = London, England Genre = Rock, R B, psychedelic pop, Beat,… …   Wikipedia

  • Small-world network — In mathematics and physics, a small world network is a type of mathematical graph in which most nodes are not neighbors of one another, but most nodes can be reached from every other by a small number of hops or steps. A small world network,… …   Wikipedia

  • Small press — The Dun Emer Press in 1903 with Elizabeth Yeats working the hand press See also: alternative media Small press is a term often used to describe publishers with annual sales below a certain level. Commonly, in the United States, this is set at $50 …   Wikipedia

  • Small Victories — Infobox Television episode Title = Small Victories (Part 2) Series = Stargate SG 1 Season = 4 Episode = 1 Airdate = June 30, 2000 Production = 401 Writer = Robert C. Cooper Director = Martin Wood Guests = Colin Cunningham as Major Davis Teryl… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»