Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

whence

  • 101 gröftr

    (gen. graftar and graftrar, dat. grefti and greftri), m.
    1) digging (vera at grefti);
    2) burial, interment; veita e-m gröft, to bury;
    3) tomb;
    * * *
    (and gröptr less correctly), m., gen. graftar, dat. grefti, the mod. with radical r in gen. and dat. graftrar, greftri, but acc. gröft (never gröftr); the ancients use both forms, graftrar, Eb. 176, Fms. vii. 174, viii. 236, x. 175, xi. 17; greftri, vi. 401; grefti, viii. 236, ix. 4; greftar, N. G. L. i. 345, 347, 368: [A. S. gräft]:—a digging; fauska-g., Landn. 303: engraving, Stj. 45.
    2. burial, Hom. 97, K. Þ. K. 24, passim (vide above): a tomb, Fms. xi. 307.
    COMPDS: graftardagr, graftarkirkja, graftarreitr, graftarstaðr, graftartíð.
    II. medic. matter (of a sore); whence graftar-kyli, n. a running sore; graftar-nagli, a, m. the core in a boil.

    Íslensk-ensk orðabók > gröftr

  • 102 guð-sifjar

    f. pl. [A. S. godsebi, whence Engl. gossip; O. H. G. gotsip; eccl. Lat. cognatio spiritualis]:—sponsorship; veita e-m guðsifjar, eiga, göra g. við e-n, Grág. i. 50, N. G. L. i. 16, 350, Nj. 235, Fms. i. 130, Fs. 115, Hkr. i. 220. guðsifja-spell, n. incestuous connection of god-relatives, Fr.

    Íslensk-ensk orðabók > guð-sifjar

  • 103 haf-gerðingar

    f. pl. ‘sea-fens,’ portentous waves mentioned by old sailors in the main between Iceland and America, described in Sks. 171, Bs. i. 483; hann fór til Grænalands ok hom í hafgerðingar, Landn. 319 (10th century), whence

    Íslensk-ensk orðabók > haf-gerðingar

  • 104 Hagall

    m. a mythical pr. name: the name of the Rune h, whence Hagals-ætt, f. the second part of the Runic alphabet, vide introd. p. 227.

    Íslensk-ensk orðabók > Hagall

  • 105 HAGR

    I)
    a. handy, skilful (hagr maðr á tré ok járn).
    (-s, -ir), m.
    1) state, condition, affairs (hvat er nú um hagi þína?);
    2) means (ef hann hefir eigi hag til at fœra þau fram);
    3) favour, advantage; í hag e-m, to one’s advantage at högum, suitably.
    * * *
    1.
    adj. handy, skilful, opp. to bagr, q. v.; hagr á tré, Bs. ii. 146; hagr á járn, Gísl. 18; hagr maðr á tré ok járn, Eg. 4, Ölk. 34; hann var hagr maðr, Ísl. ii. 325; hann húsar upp bæinn, því at hann var allra manna hagastr, 171; því at þú ert umsýslu-maðr mikill ok hagr vel, Fms. i. 290; Hreiðarr bað Eyvind fá sér silfr nokkut og gull, Eyvindr spurði ef hann væri hagr, vi. 214; þann mann er hagastr var á öllu Íslandi á tré, Bs. i. 132; hann valdi þann mann til kirkju-görðar, er þá þótti einn hverr hagastr vera, sá hét Þóroddr Gamlason, 163, 235; Völundr var hagastr maðr svá at menn viti í fornum sögum, Sæm. 89: of a lady, hón var svá hög ( so handy at needlework) at fár konur vóru jafnhagar henni, Nj. 147; hón var væn kona ok hög á hendr, Ísl. ii. 4; Margrét hin haga, Bs. i. 143: of dwarfs, hagir dvergar, Hdl. 7; whence dverg-hagr, skilful as a dwarf.
    2. = hagligr, of work; sem ek hagast kunna, as handily as I could, Vkv. 17: skurð-hagr, skilled in carving; orð-hagr = hagorðr; þjóð-hagr, a great artist.
    2.
    m., gen. hags, pl. hagir, [as to the root vide haga, cp. also the preceding word]:—state, condition; honum þótti þá komit hag manna í únýtt efni, Jb. 12; hefi ek sagt þér allt er yfir minn hag hefir gengit, Mar., Hom. 126, 155; at njósna hvat um hag Ástríðar mundi vera, Fms. i. 68; annan vetr eptir var Halldóra með barni, og lauksk seint um hag hennar, and she got on slowly, of a woman in labour, Sturl. i. 199; hann sagði með undrum hans hag fram flytjask, he said that his affairs went on in a strange way, Fb. i. 380; en nú tekr hagr minn at úhægjask, Þorf. Karl. 370.
    β. in plur. affairs; hversu komtu hér, eðr hvat er nú um hagi þína? Fms. i. 79; hversu hann skyldi nú með fara eðr breyta högum sínum, Nj. 215; var þat brátt auðséð á hennar högum ( doings), at hón mundi vera vitr, Ld. 22; ef þér segit nokkrum frá um hagi vára Rúts, Nj. 7; lands-hagir, public affairs.
    II. metaph. means; ef hann hefir eigi hag til at færa þau fram, Grág. i. 232; hann skal færa þeim manni er nánastr er, þeirra manna er hag á til viðtökunnar, 248; en ef erfingi hefir eigi hag til framfærslu, 250; ef maðr týnir svá fé sínu, at hann á eigi hag at gjalda alla landaura, ii. 410; ráða-hagr, a match; fjár-hagr, money affairs.
    2. advantage, favour, gain; svo eru hyggindi sem í hag koma, a saying; bera kvið í hag e-m, to pronounce for one, Grág. i. 176; hallat hefi ek víst, segir konungr, ok þó í hag þér, Fms. ii. 272; greiddisk eigi byrrinn mjök í hag þeim, Fb. iii. 446; hrolldi hvatvetna þat er til hags skyldi, Am. 95; ó-hagr, disadvantage.
    3. adverbial phrase, at högum, suitably; eigi skiptir þat högum til, ‘tis not meet, ‘tis a shame, unfair, Fs. 79; eigi hefir hér at högum verit til skipt, 99; Kormakr kvað eigi at högum til skipta, ef hann sparir eigi við þik sverðit, en hann sparir við oss, Korm. 80; the mod. phrase, fara sínum högum ok munum, to do at one’s leisure, as one is pleased. hags-munir, m. pl. profit; at hann gerði hinum hagsmuni, fimm aura eðr meira fjár, í kaupinu, Grág. ii. 241 (freq. in mod. usage).

    Íslensk-ensk orðabók > HAGR

  • 106 HALDA

    * * *
    (held; hélt, héldum; haldinn), v.
    I. with dat.
    1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);
    to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);
    2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);
    3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);
    to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);
    halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    4) to hold, keep one’s stock;
    also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);
    5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);
    halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;
    halda hendi yfir e-m, to protect one;
    6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;
    þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;
    halda heim, to steer homewards;
    7) to graze, put in the field (halda fé til haga);
    8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);
    II. with acc.
    1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);
    2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);
    3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);
    to observe (halda guðs lög ok landsins);
    4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);
    5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);
    halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;
    halda sik aptr af e-u, to abstain from;
    6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);
    7) to hold, keep up;
    halda varnir, to keep up a defence;
    halda vörð, to keep watch;
    8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);
    þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;
    III. with preps.:
    halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);
    to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);
    halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);
    halda mikit af e-m, to make much of one;
    halda eptir e-m, to pursue one;
    halda e-u eptir, to keep back;
    halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;
    halda e-u fram, to uphold, support;
    halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;
    to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);
    halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);
    halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);
    halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;
    heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;
    hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;
    halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);
    halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;
    halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);
    halda barni undir skírn, to hold at baptism;
    halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);
    halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;
    to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);
    to keep going (halda upp bardaga);
    to discharge (halda upp kostnaði, bótum);
    halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;
    halda e-u við, to maintain a thing;
    halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);
    hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;
    heldr nú við hót, it is little short of threats;
    IV. refl., haldast.
    * * *
    pret. hélt (= Goth. haihald), 2nd pérs. hélt, mod. hélzt, pl. héldum; pres. held, pl. höldum; pret. subj. héldi; part. haldinn; imperat. hald and haltú: [Ulf. haldan = βόσκειν, ποιμαίνειν, whereas he renders to keep, hold by other words; Hel. haldan = alere, fovere, colere, which thus seems to be the primitive sense of the word, and to be akin to Lat. cŏlo; again, A. S. healdan, Engl. hold, O. H. G. haltan, Germ. halten, Swed. hålla, halda, Dan. holde, are all of them used in a more general sense]:—to hold.
    A. WITH DAT. to hold to:
    I. to hold fast by; with the notion of restraint or force, tók Gizurr förunaut Ögmundar ok hélt honum, Sturl. i. 150; Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr, Nj. 92; ef maðr heldr manni …, varðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 110; h. e-m undir drep, 17; h. skipum ( to grapple the ships) með stafnljám, Fms. ii. 315: to keep back, Hrafn fékk eigi haldit henni heima þar, Ísl. ii. 249; ok halda þeim veðr í enni sömu höfn, Grág. i. 92; h. (sér) í e-t, to hold oneself fast by, grasp, þú skalt h. í hurðar-hringinn, Dropl. 29; heldr sér í faxit, Sd. 177.
    β. so in the phrases, halda barni (manni) undir skírn, vatn, primsignan, biskups hönd, eccl. to hold a bairn ( man) at baptism, prima signatio, confirmation, Grág. i. 29; h. vatni (tárum), to hold one’s tears, 623. 56, Fms. viii. 232, vi. (in a verse); halda munni, to hold one’s tongue, be silent, vii. 227; halda tungu sinni, Þórð.
    2. to withhold; þá megu þeir h. tíundum hans í móti, K. Þ. K. 62; h. vætti, Grág. i. 42; h. gögnum, 56; ef goði heldr tylftar-kvið, er hann heldr kviðnum, 58; halda matinum fyrir honum, 47; h. sköttum fyrir e-m, Nj. 8; h. skógar-manni fyrir e-m, Finnb. 334; um þat er hann hefir konunni haldit, Grág. i. 313; héldu bændr gjaldinu, Fms. vii. 302; hélt ek því (i. e. the money) fyrir honum, i. e. paid it not, Ísl. ii. 244.
    II. to hold, of a rope or the like; sá maðr hugði h. mundu er festi, … ok h. mundu í slíku veðri, Grág. ii. 361; reip þau tíu er tveggja manna afli haldi hvert, id.; skal hann svá göra at haldi fyrir fyrnsku, 268.
    β. to hold, hold out, last; optast halda þar íllviðri litla hríð, Sks. 212; sunnudags-helgi ríss upp á laugardegi, ok heldr ( lasts) til mánadags, N. G. L. i. 138.
    III. to keep, retain, Germ. behalten; fá-ein skip héldu seglum sinum, Fms. x. 143; þú skalt jafnan þessu sæti h., Nj. 6; h. bústað sínum, Ld. 26; h. ríki sínu, Al. 58, Fms. i. 13; h. öllum Noregi, viii. 155; h. frelsi ok eignum, vi. 40; h. hlut sínum, to uphold one’s right, Eg. passim; halt sömum vinum sem ek hefi haft, Fas. i. 375; h. hreinleik sínum, Al. 58.
    β. to hold, keep safe, preserve; h. hlut sínum, Ld. 54; h. heilsu, Grág. i. 145; h. virðingu sinni, Ld. 16; þá heldr hann kosti sínum, Grág. ii. 209; h. tíma ( honour) sínum, Al. 59; h. lífi ok limum, Eg. 89; h. lífinu, Nj. 111; h. trúnaði sínum, 109; vináttu sinni, Ld. 200; einorð sinni, Fb. ii. 265; h. sér réttum, to keep oneself right, Ld. 158; h. e-m heilum, Odd. 30; h. ríki fyrir e-m, Fms. v. 279; h. manna-forræði fyrir e-m, Hrafn. 19; h. réttu máli fyrir e-m, Fms. vii. 64.
    2. to continue to keep, keep all along; h. teknum hætti, Fms. iv. 254; h. vöku, to keep oneself awake, Ld. 152; but h. vöku fyrir e-m, to keep another awake; halda sýslu sinni, Fs. 36; h. högum, to keep grazing, Eb. 104, Ld. 148.
    3. to hold, keep one’s stock; ellipt., vetr var íllr ok héldu menn ílla, the winter was cold and it was ill to keep live stock, Sturl. ii. 143, (cp. fjár-höld); hann hélt vel svá at nær lifði hvat-vetna, Hrafn. 22: metaph., ílla hefir þinn faðir þá haldit, Fms. xi. 144; öld hefir ílla haldit, the people have had a sad loss, vi. (in a verse); h. fangi, and also ellipt. halda, of sheep and cattle, opp. to ‘to go back.’
    4. phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy, Fms. viii. 146, Nj. 113; hann hélt njósnum til Önundar, Landn. 287; hélt konungr njósnum til, ef …, Fms. vii. 128; hann skyldi h. njósnum til ok gera orð konungi, i. 54; h. njósnum til um e-t, iv. 119, Nj. 93; halda njósn (sing.) um skip þat, Eg. 74; þér haldit njósnum nær færi gefr á Arnkatli, Eb. 186; hann lét h. njósnum uppi á landi, Fms. vii. 316; hann hélt fréttum til, ef …, iv. 349.
    β. halda (hendi) fyrir auga, to hold ( the hand) before the eyes, shade the eyes, Nj. 132, Fms. v. 196; h. fyrir munn e-m, to hold ( the hand) over one’s mouth; h. hendi yfir e-m, to hold the hand over one, protect one, Nj. 266, Fbr. 22, Korm.; h. hendi um háls e-m, to clasp the hands around one’s neck, Fms. i. 9; h. skildi fyrir e-n, to hold the shield for one as a second in a duel, Ísl. ii. 257, passim; h. e-m til náms, to hold one to the book, make one study, K. Þ. K. 56; h. e-m til virðingar, Ld. 98.
    IV. ellipt. (liði, skipi, för, stefnu, etc. understood), to hold, stand in a certain direction, esp. as a naut. term; þeir héldu aptr ( stood back again) um haustið, Eg. 69; treystisk hann eigi á haf at halda, Eb. 6; héldu þeir vestr um haf, id.; stigu þeir á skip sín, ok héldu út ( stood out) eptir firði, Fms. i. 63; þeir héldu þat sama sumar til Íslands, Ld. 6; hann hélt upp eptir hinni eystri kvísl, Fms. vii. 55; h. heim, to hold one’s course, stand homewards, Odd. 30; h. á braut, Grág. i. 92; Hrútr hélt suðr til Eyrar-sunds, Nj. 8; h. eptir e-m, to pursue one, 7; h. undan, to fly, Fms. x. 396, Nj. 98 (on land); kom móti þeim sunnan-veðr með myrkri, ok urðu þeir fyrir at h., to lay one’s course for the wind, A. A. 271; h. útleið, to stand on the outer tack, Eg. 78; h. til, to turn against, attack (on sea), Fms. xi. 72; hélt hann liði sínu suðr á Mæri, i. 62; þeir héldu liði sínu norðr til Þrándheims, id.; Haraldr konungr hélt norðan liði sínu, Eg. 32; héldu þeir skipi því suðr með landi, 69; skipi því lét hann halda vestr til Englands, id.; Unnr hélt skipinu í Orkneyjar, eptir þat hélt Unnr skipi sínu til Færeyja, Ld. 8.
    β. to graze, put in the field, of sheep, cattle; þykkir mér þat miklu skipta at þeim sé vel til haga haldit, Eg. 714; hvert Steinarr hafði látið nautum sínum halda, 715; ok bað hann h. nautunum annan veg, 716.
    γ. phrases, halda kyrru fyrir, to hold still, remain quiet, Ld. 216, Þórð. 30 new Ed., Nj. 223, 258; Hallr heldr nú til fangs ( went fishing) sem áðr, Ld. 38.
    V. with prep.; halda á e-u, to hold, wield in the hand, freq. in mod. usage, h. á bók, penna, fjöðr, hníf, skærum, nál, etc.; hafði hverr þat er hélt á, Nj. 279; h. á sverði, Fb. i. 33; hann tók við öxinni ok hélt (viz. á), ok sá á, Eg. 180: to hold fast, heldr nú maðr á manni, Fas. i. 12; eigi máttu helvítis byrgi h. á honum, 656 C. 6; ef hann heldr á fénu ( withholds it), Grág. i. 427.
    β. [Germ. anhalten], to hold to a thing, go on with, be busy about; h. á sýslu, to be busy, Rm. 14; h. á keri, qs. halda á drykkju, to go on drinking, carousing, Hm. 18: h. á hinni sömu bæn, Stj. 417; h. á fyrirsátrum við e-n, Þórð. 51 new Ed.; h. á búnaði sínum, Ld. 164; hélt hann þá á búnaði sínum sem skjótligast, Fms. ix. 215, x. 119, Sturl. ii. 245; þogar á bak Jólum hélt Ólafr konungr á búningi, Fms. v. 41; hann heldr nú á málinu, Nj. 259; nú heldr Þórðr á málinu ok verðr Oddný honum gipt, Bjarn. 11, Konr. (Fr.); h. á tilkalli, Fms. i. 84; h. á þessum sið, xi. 41; h. á för, to go on with one’s journey, Sighvat; gengu síðan brott ok héldu á ferð sinni, and went on their journey, Sturl.;—whence the mod. phrase, halda áfram, to go on, which seems not to occur in old writers.
    2. halda e-u fram, to hold up, make much of; bróðir minn mun mér mjök hafa fram haldit fyrir ástar sakir, Nj. 3.
    β. to hold on doing, (hence fram-hald, continuation); halda fram upp-teknu efni, Fms. i. 263; slíku hélt hann fram meðan hann lifði, iv. 254; hélt hann (fram) teknum hætti um veizlurnar, id., Grett. 14.
    3. halda saman, to hold together, Eluc. 6, Fms. vii. 140, Rb. 340.
    4. halda e-u upp, to hold aloft, Yngvarr hélt upp vísu þeirri, Eg. 152; steinninn heldr upp annarr öðrum, Rb. 390; h. upp árum, to hold up the oars, cease pulling, Fas. ii. 517, N. G. L. i. 65.
    β. to uphold, maintain, support; halda upp hofi, Landn. 64, Eb. 24; h. upp hofum ok efla blót, Fms. i. 91; h. upp kirkju, K. Þ. K. 52; h. upp Kristninni, Fms. i. 32: to keep going, h. upp bardaga, orrostu, xi. 66, 188, 340.
    γ. to discharge; h. upp féráns-dómi, Grág. i. 120; h. upp lögskilum, 145; h. upp svörum, Ó. H. 174; h. upp kostnaði, Eg. 77; h. upp gjaldi, Grág. i. 384; gjöldum, Fms. i. 81; h. upp bót, Grág. ii. 182; bótum, Eb. 100, 162, N. G. L. i. 311; ef hann heldr upp yfirbót ( penance) þeirri, Hom. 70; h. upp bænum fyrir e-m, to pray for one, Fms. xi. 271; hélt hann því vel upp sem vera átti, discharged it well, x. 93.
    δ. halda sér vel upp, to hold oneself well up, Sturl.
    ε. metaph., skal-at hann lögvillr verða, svá at honum haldi þat uppi (i. e. went unpunished), Grág. i. 316; ok heldr honum þat uppi ( that will save him), ef hann er rétt-hafi at orðinn, ii. 242.
    5. halda e-u við, to maintain a thing, Hkr. i. 195.
    VI. impers.,
    1. to continue, last; hélt því nokkura stund dags, Fms. x. 125: hélt því lengi um vetrinn, Ld. 288; regni hélt haustnótt gegnum, Fms. vi. 83.
    2. with prep. við, to be on the brink of; hélt þá við atgöngu, they were within a hair’s breadth of coming to fight, Hkr. i. 143; hélt þá við vandræði, Fms. ix. 434; heldr við bardaga, vi. 8; heldr nú við hót, it is little short of a threat, i. 305; hélt við blót, x. 106; ok hélt við flótta, i. 174; hélt við meiðingar, Nj. 21, Sd. 143; henni hélt við, at hón mundi drepa hana, Nj. 118; þeim hélt við váða sjálfan, Ó. H. 168; konungi hélt við, hvárt hann mundi standask eðr eigi, Mag. 100; honum hélt við kafnan, Bs. i. 18; hélt þó við at þeir mundi berjask, Fs. 53.
    B. WITH ACC. to hold:
    I. to hold in possession, a fief, land, estate, office, or the like; þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum, Fms. xi. 131; þeir er áðr höfðu haldit land af Dana-konungi, i. 232; Eirekr skyldi h. land af Aðalsteini konungi, 23; Vemundr hélt Firða-fylki, Eg. 12; hélt hann þat ríki undir Knút konungi, Ísl. ii. 242; í þeirri borg héldu þeir langfeðgar fimmtán konungdóma, Ver. 37; h. land sem leigu-land, Grág. ii. 278; konungrinn heldr af Guði nafnit, Sks. 599 B; prestar er kirkjur halda, H. E. i. 486; sá prestr er heldr Pétrs-kirkju, N. G. L. i. 312; presta þeirra er kirkju halda, 346; skal sá maðr ráða er kirkju heldr, K. Þ. K. 60; Ólafs kirkju þá er Væringjar halda (the parish church of W.), Hkr. iii. 408.
    2. halda ábyrgju, ábyrgð á e-n, to have the responsibility of a thing, Grág. ii. 399, K. Þ. K. 66; h. grip, to be in the possession of, Grág. i. 438, ii. 190; h. skóla, to keep a school, Mar.; h. fylgð, to perform, Fms. ix. 279; eiga vandræði at h., to be in a strait, difficulty, Eb. 108.
    II. to hold, keep, observe, a feast, holiday, or the like; halda kirkju-dag, K. Þ. K. 42; í hvers minning heldr þú þenna dag? Nj. 157; h. helgan þvátt-dag hvern, Pr. 437; h. helga daga, Sl.; h. Jóla-dag, Páska, Hvíta-sunnu, Rb. 134; minnstú að h. helgan hvíldar-daginn Drottins Guðs þíns (the Fourth Commandment in the Icel. version); h. heilagt, to keep holiday, Dipl. ii. 14; í dag þá hátíð höldum vér til himna sté vor Herra, Hólabók 54; er Júdar héldu hátíðligt, Stj. 110; (hence forn-haldinn, time-honoured): of the day-marks (vide dagr, p. 95), er þaðan haldinn miðr-morgin, Hrafn. 9.
    2. to keep; halda orð sín, to keep one’s word, Fms. x. 95; höldum öll einka-mál vár, vii. 305; h. sættir, Nj. 57; gerðú svá vel, félagi, at þú halt vel sætt þessa, 111, Sturl. iii. 153, Fs. 65, Gullþ. 20; hann kvaðsk vilja hafa svardaga af þeim ok festu, at halda, Nj. 164; h. eið, Sturl. iii. 153; h. frið, to keep peace, Greg. 7; ef þú vilt nokkura hluti eigi h. þá er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738: to observe faith, law, rite, etc., halda átrúnað, Fms. i. 34, x. 277; h. Guðs lög ok landsins, vii. 305; h. lands lög, viii. 155; h. ein lög, 625. 52; hafa ok halda þau lög, Fms. i. 34; h. Kristilega trú, K. Á. 74; h. mál (orð) e-s, Greg. 17; h. alla hluti með athugasamlegu minni, Sks. 439.
    3. to keep, tend; halda geitr, Hkv. 2. 20 (exactly as in Gothic).
    III. to uphold, maintain, support; þykkir mér þér sé nú ísjár-vert, hvárt þú munt fá haldit þik eðr eigi, Nj. 155; munu vér þó ekki einhlitir at h. oss eptir þessi verk, Háv. 50; at hón mætti með valdi h. sik ok menn sína, Fas. i. 375; þat væri nokkurr várkunn, at þú héldir frænda þinn eðr fóstbróður, en þetta er alls engi (at) halda útlaga konungs, Ó. H. 145; enda ætla ek lítinn viljann til at h. vini þína, Fms. vii. 244; því at Eysteinn konungr kenndi Inga konungi, at hann héldi þá menn, 248; ef þú heldr hann ( upholdest him) til þess at ganga á vini mína, Eg. 339; viljum vér allir fylgja þér ok þik til konungs halda, Fms. i. 34; Stephanus skyldi h. hann til laga ok réttinda, Sks. 653; h. e-n til ríkis, Fb. i. 236; vinsæld föður hans hélt hann mest til alþýðu vináttu, Fms. vii. 175; þeir sem upp h. ( sustain) þenna líkama, Anecd. 4.
    β. phrases, halda e-m kost, borð, to keep at board, entertain, Fms. ix. 220, x. 105, 146, Nj. 6; or, halda e-n at klæðum ok drykk, Ó. H. 69; h. stríð, bellum gerere (not class.), Fms. x. 51; h. úfrið, Fas. ii. 539.
    2. halda sik, to comfort oneself, Sks. 281, Hom. 29; kunna sik með hófi at h., Sturl. iii. 108; h. sik ríkmannliga, to fare sumptuously, Ld. 234; hann hélt betr húskarla sína en aðrir, Fms. vii. 242; h. mjök til skarts, to dress fine, Ld. 196; þar var Hrefna ok hélt allmjök til skarts, id.; hann var hægr hvers-dagliga, ok hélt mjök til gleði, Sturl. iii. 123; hélt hann hér mjök til vinsælda ok virðinga, he enjoyed much popularity and fame, Ld. 298.
    β. ellipt. (sik understood), at h. til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one, Ld. 40; ef þér hefir eigi til þess hug eðr afl at h. til jafns við e-n húskarl Þorsteins, Eg. 714; h. til fullnaðar, to stand on one’s full rights; ef þær taka eigi fullrétti, eðr h. eigi til fullnaðar, Grág. ii. 109; h. fullara, to hold one above other men, Ó. H. (in a verse); lét konungr þá h. mjök til ( make great preparations) at syngja messu hátíðliga, Hkr. i. 287.
    3. to hold forth, put forward; at þeim inyiidi þungbýlt vera í nánd honum, ef þeir héldi nokkurn annan fyrir betra mann en hann, Ld. 26; síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan mann, Fms. ix. 399.
    β. to hold, deem, be of opinion; the old writers seem not to use the word exactly in this sense, but near to it come such phrases as, hón hélt engan hans jafningja innan hirðar hvárki í orðum né öðrum hlutum, i. e. she held him to be above all men, Ld. 60; halda menn hann fyrir konung, Fb. i. 216; still closer, halda menn at Oddný sé nú betr gipt, Bjarn. 12 (but only preserved in a paper MS.): this sense is very freq. in mod. usage, to hold, mean, eg held það; eg held ekki, I think not; (hence hald, opinion.)
    γ. phrases, halda mikit upp á e-n, to hold one in much esteem, love, Stj. 33; halda af e-m, id., Fas. i. 458, ii. 63, 200, iii. 520, esp. freq. in mod. usage, (upp-á-hald, af-hald, esteem.)
    4. to hold on, keep up; halda varnir, to keep up a defence, Sks. 583; halda vörð, to keep watch, Eg. 120, Grág. i. 32, 264; halda njósn, Eg. 72, 74, Fms. xi. 46; halda tal af e-m, to speak, communicate with one, ii. 88.
    5. to hold, be valid, be in force, a law term; á sú sekt öll at halda, Grág. i. 89; á þat at h. allt er þeir urðu á sáttir, 86; enda á þat at h. með þeim síðan, ii. 336.
    IV. to hold, compel, bind (with the notion of obligation or duty); heldr mik þá ekki til utan-ferðar, Nj. 112; þó heldr þik várkunn til at leita á, i. e. thou art excused, thou hast some excuse in trying, 21; var auðsætt hvat til hélt um sættir, Bjarn. 70; þik heldr eigi hér svá mart, at þú megir eigi vel bægja héraðs-vist þinni, Eb. 252; þar mælir þú þar, er þik heldr várkunn til at mæla, Nj. 227; ek mun vera vinr hans, ok alla þá, er at mínum orðum láta, halda til vináttu við hann, i. e. I will be his friend, and all those who lend ear to my words I will hold to friendship with him, Eg. 18.
    2. halda sik frá e-u, to keep oneself from, to refrain from a thing, Sks. 276 B; h. sik frá munaðlífi, Post. 656 A. ii. 16, Hom. 53, 135; h. sik aptr af e-u, to abstain from, Hkr. i. 512.
    V. absol. to be the cause of, be conducive to a thing; heldr þar margt til þess, there are many reasons for this, Nj. 192; vildim vér vita hvat til heldr, Fms. vii. 106; en hann vissi eigi hvat til hafði haldit, er hann kom eigi, xi. 11; margir hlutir héldu til þess, Eg. 38; þat hélt til þess, at …, Al. 94; hélt til þess ( conduced to it) góðgirnd hans, stórmennska ok vitsmunir, Fs. 29; hefir þat mjök til haldit, er ek hefi svá lengi dvalizt, at ek ætlaða, Ld. 32; hann lét bæði til h. vingan ok mágsemd, Fs. 24; heldr þat mest til at þá var komit útfall sjávar, Ld. 56; hélt þat mest til þess, at hann gafsk bezt í öllum mannraunum, 60; þat eitt hélt til, at þeir fóru eigi málum á hendr Þórði, at þeir höfðu eigi styrk til, 138.
    VI. to hold, comprise; sólar-öld heldr tuttugu ok átta ár, Rb. 510; h. skor (of weight), Grág. i. 500.
    ☞ In some instances the use of dat. and acc. wavers, e. g. halda húsum, to keep up the houses, Grág. ii. 278, 335; h. hliði, to keep the gate in repair, 265; but halda hlið (acc.), 332: to keep, observe, h. lögum, griðum, boðorðum, Glúm. 333, Grág. i. 357, ii. 166, 623. 28; hélt hann þessu sumu, Fms. x. 416 (Ágrip); halda ílla orðum, vii. (in a verse); þeir er því þingi áttu at h., Glúm. 386; h. sáttum, St. 17; h. eiðum, Bkv. 18; Gizuri þótti biskup h. ríkt ( protect strongly) brennu-mönnum, Sturl. i. 201 C; Guð er sínum skepnum heldr (keeps, protects) ok geymir, Mar.; þá hélt engi kirkju mönnum, … kept no man safe, Fms. ix. 508; h. njósn (acc.) um e-t, Eg. 74; h. til njósn, 72; njósnir, Fms. xi. 46. In most of these instances the acc. is the correct case, and the dat. is due either to careless transcribers or incorrect speaking: in some instances an enclitic um has been taken for a dative inflexion, thus e. g. sáttum haldi in Stor. l. c. is to be restored to sátt um haldi; eiðum haldit in Bkv. l. c. to eið (for eiða) um haldit; in others the prep. um has caused the confusion, as ‘halda njósn um at’ has been changed into halda njósnum at. But in the main the distinction between the use of dat. and acc. is fixed even at the present time: the acc. seems to represent the more primitive usage of this verb, the dat. the secondary.
    C. REFLEX.:
    I. to hold oneself, to stay; héldusk þeir þá ekki fyrir norðan Stað, Fms. i. 63; mátti hann eigi þar haldask, Landn. 246; h. á baki, to keep oneself on horseback, keep one’s seat, Grág. ii. 95; munu þeir skamma stund hér við haldask, Nj. 247: to be kept, remain, þá skal hann h. með Helju, Edda 39: to resist, megu vér ekki við h. fyrir ofreflis-mönnum þessum, Nj. 254; hélzk þá ekki við honum, Eg. 289; mann er svá hefir haldisk við höfuð-syndum, Hom. 157.
    β. to hold out, last, continue; ok hélzk ferillinn, Eg. 579; hélzk undr þetta allt til dags, Nj. 272 (twice); hélzk konungdómr í kyni hans, Rb. 394; lengi síðan hélzk bruna-öld með Svíum, Yngl. S.; lengi hélzk þat í ætt þeirri, at …, Eg. 770; hélzk vinátta með þeim, Nj. 66; þat hefir enn haldizk í ætt hans, Fms. iv. 8; ok hefir þat haldizk ( it has continued to be so) síðan er ek hefi hann séð, Ld. 174; honum haldisk (imperat.) sigr ok langt líf, Ver. 57; betr þætti mér, at hún héldisk þér, that it (the luck) would hold out for thee, Fb. ii. 74; ef hann helzk í útrú sinni, if he perseveres in his untruth, 623. 26.
    γ. to be kept safe and sound; menn allir héldusk ( all bands were saved) ok svá fé, Ld. 8, Fs. 143; þar héldusk menn allir ok mestr hluti fjár, Eg. 405; hafði fé vel haldizk, has been well kept, done well, Ld. 34.
    δ. to be valid, stand; eigu þau handsöl hennar at haldask, Grág. i. 334; engi má haldask dómr hans, Edda 15; skyldu þau (the truce) haldask um þingit, Nj. 348.
    2. impers., mér helzk, e-m helzk vel, ílla, á e-u, to have a good hold, have luck with a thing; mér helzk lítt á sauða-mönnum, Grett. 110 A.
    3. recipr., haldask á, to hold or pull one against another, wrestle, (hence á-höld); var sagt Magnúsi, at þeir héldisk á úti, that they were fighting outside, Sturl. ii. 44.
    II. part. pass. haldinn, [Dan. holden], so ‘holden,’ in such and such a state; vel haldinn, in good condition, faring well, well to do, Eg. 20, 234; hugðusk þar ok haldnir ( safe) mundu vera, Ver. 34; þungliga h., very sick, Eg. 565, Hkr. ii. 199; vel haldinn, doing well; tak heldr annat fé, svá mikit, at þú þykisk vel haldinn af, i. e. fully satisfied, having got full redress, Boll. 350; Sveinn sagði, at hann vill hafa tvá hluti fjárins, Hrani sagðisk ekki af því haldinn ( satisfied) vera, Fms. iv. 31: in the phrase, heilu ok höldnu, safe and sound, Bs. i. 191, Fms. xi. 376, Hkr. i. 319; með höldnu hljóði, preserving the sound, Skálda 175.
    2. ok mun þykkja sér misboðit ef þú ert haldinn (kept, protected), Finnb. 344.
    β. kept, observed, Fms. xi. 99.
    γ. held in custody, in prison, Bs. i. 419, Sturl. i. 151.
    III. gerund., haldandi, holding good, valid; sá dómr er eigi haldandi, is not valid, K. Á. 304; af öllu afli er friðr haldandi, Hom. 5.
    2. part. act., með upp haldandi höndum, with uplifted hands, Bs. i. 684.

    Íslensk-ensk orðabók > HALDA

  • 107 HALTR

    a. limping, lame, halting; haltr eptra fœti, lame of the hind leg.
    * * *
    or halltr, adj. [A. S. healt; Engl. halt; O. H. G. halz; Dan.-Swed. halt; cp. Lat. claudus; prob. akin to hallr]:—halt, lame, limping, Hm. 70, 89, Fms. vi. 322, Nj. 209, Landn. 100, Ísl. ii. 219, Edda 28; haltir ganga, Matth. xi. 5, xv. 31, xxi. 14, Luke vii. 22, xiv. 13, Acts iii. 2, viii. 7: haltr at máli, halting in speech, stammering, Barl. 15, (whence mál-haltr): as a nickname, Eyjólfr Halti, Lv.; Hrómundr H., Vd., Fs. 39, 48: metaph., h. í trúnni, halting, unsound in faith, Karl. 279; hand-haltr, q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > HALTR

  • 108 HAMA

    að, [cp. höm = shanks in animals, whence Engl. ham], of cattle or horses in a storm, to stand and turn tail to wind, leaving off grazing.

    Íslensk-ensk orðabók > HAMA

  • 109 HAMARR

    (gen. -s, dat. hamri, pl. hamrar), m.
    1) hammer; hann gerði hamar yfir, he made the sign of the hammer over it;
    3) crag, precipice (þar stendr hamarr mikill fyrir þeim); þrítugur hamarr, a crag thirty fathoms high.
    * * *
    m., dat. hamri, pl. hamrar, [A. S. hamor; Engl. hammer; O. H. G. hamar; Germ. and Dan. hammer; Swed. hammare]:—a hammer; h. töng, steði, Edda 9, Vkv. 18, Landn. 212 (in a verse); the thunderbolt was in the northern mythology represented as a hammer,—the hammer Mjölnir, Edda (Sksm.) 15, 26, 28–30, 58, 70, passim, Þkv. passim, Hbl. 47; hann (the idol) var merkðr eptir Þór ok hefir hamar í hendi, Ó. H. 108, O. T. 44; Þrúð-hamarr, the mighty hammer, Ls. 57, 59, 61, 63: the hammer was the holy sign with the heathens, answering to the cross of the Christians, hann görði hamar yfir, he made the sign of the hammer over it, Fms. i. 35; Þórr tók hamarinn Mjölni ok brá upp ok vígði hafr-stökurnar, Edda 28, cp. also Þkv. 30, where the bride and bridegroom were to be marked with the holy sign; hence Þórs-hamarr = the character RUNE which occurs on a few of the earliest heathen Runic stones (e. g. Thorsen, pp. 17, 329), cp. also Ísl. Þjóðs. i. 446; this RUNE is evidently an imitation of the thunderbolt.
    β. the back of an axe, Eg. 769.
    COMPDS: hamargangr, hamarshögg, hamarsmuðr, hamarskalli, hamarskapt, hamarspor.
    II. metaph. a hammer-shaped crag, a crag standing out like an anvil; þar stendr hamarr mikill fyrir þeim, Bs. i. 601; þeir leggja skip sín millum hamra tveggja, Grett. 83, Fas. iii. 257; þrítugr, fertugr … hamarr, a crag thirty, forty … fathoms high, i. 159: so in the saying, kljúfa þrítugan hamarinn til e-s, to split a thirty fathoms’ rock, to make great efforts, to make Herculean efforts in a thing, metaph. from cutting roads through rocks: in pl. hamrar, crags; fluga-hamrar, sjávar-hamrar, sea-crags; ogres were believed to live in crags, hence the phrase, sem genginn út úr hömrum, i. e. looking as wild as a crag-ogre, svá ílliligr sem genginn sé út ór sjávar-hömrum, Nj. 182.
    COMPDS: ( hamar- and hamra-), hamar-tröll, n. a crag-ogre, Grett. (in a verse). hamar-dalr, m. a ravine, Karl. 292. hamar-gnípa, u, f. the peak of a crag, Stj. 134, Fms. v. 323, Þorf. Karl. 414. hamar-klettr, m. a crag (isolated), Fms. ii. 92, Nj. 264, v. l. hamar-klif, n. a craggy cliff, Gísl. 137. hamar-rifa, u, f. a rift in a crag, Fb. iii. 447. hamar-skarð and hamra-skarð, n. a scaur, cleft or ravine, Grett. 132, Gísl. 51, Grág. i. 17. hamar-skúti, a, m. a jutting crag, Nj. 264; gjá-h., q. v.: esp. freq. in local names in Icel. and Norway, Hamarr, Hamrar, Hamra-endar, Hamars-á: in compds, Smá-hamrar, Ein-hamarr, a single crag, Gísl., etc., vide Landn., Fms. xii, Fb. iii.
    2. a kind of mark on sheeps’ ears, prob. of heathen origin, denoting the holy mark of the hammer of Thor: cutting the top of the ear thus UNCERTAIN is called hamar, whence hamar-skora, u, f. a cleft hamar UNCERTAIN; cp. the ditty of Stef. Ól., Hamarinn mér í greipar gékk | það gæfu-markið fína, and hamar-skoru og gloppu-gat | görðu í hægra eyra.
    3. a kind of fish, Edda (Gl.): prop. a false reading for humarr (q. v.), a lobster.

    Íslensk-ensk orðabók > HAMARR

  • 110 HAMPR

    m. hemp.
    * * *
    m. [this word, like all words in mp (np), is of for. origin; cp. Gr. κάνναβις, whence Lat. cannabis; Germ. hanf; Engl. hemp; Dan. hamp: it scarcely occurs before the middle of the 13th century; hörr, q. v., is the genuine northern word]:—hemp, Sks. 287, H. E. i. 395, N. G. L. ii. 355.

    Íslensk-ensk orðabók > HAMPR

  • 111 HAMR

    (-s, -ir), m.
    1) skin, slough; hleypa hömum, to cast the slough (of snakes);
    2) shape, form; skipta hömum, to change one’s shape.
    * * *
    m., pl. hamir, dat. hami, Vsp. 36, but ham, Höfuðl. (where ham, gram, and fram form a rhyme), as also Haustl. 2, Hkr. i. 228, all of them poems of the 10th century; [A. S. hama, homa; Hel. hamo; O. H. G. hemedi, whence mod. Germ. hemd; Dan. ham; akin to hamr is Ital. camisa, Fr. chemise, with a final s answering to hams below]:—a skin, esp. the skin of birds flayed off with feathers and wings; álptar-hamr, a swan’s skin; fugls-hamr, a bird’s skin; arnar-hamr, an eagle’s skin; gásar-hamr, a goose’s skin, etc.; hams, q. v., of snakes: ham bera svanir hvítfjaðraðan (of a swan’s skin), Fas. i. 471 (in a verse); hleypa hömum (of snakes), to cast the slough, Konr. 34; hlátra hamr, poët. laughter’s cover, the breast, Höfuðl. 19.
    II. shape, esp. in a mythol. sense, connected with the phrase, skipta hömum, to change the shape, described in Yngl. S. ch. 7, Völs. S. ch. 7, 8, and passim; cp. also the deriv. ein-hamr, ham-farir, ham-ramr, ham-stola, hamingja, hamask, etc.,—an old and widespread superstition found in the popular lore and fairy tales of almost every country;—Óðinn skipti hömum, lá þá búkrinn sem sofinn eðr dauðr, en hann var þá fugl eða dýr, fiskr eða ormr, ok fór á einni svipstund á fjarlæg lönd, Yngl. S. l. c., Fas. i. 128 (Völs. S. l. c.); it is described in Völs. S. ch. 8,—þeir hafa orðit fyrir úsköpum, því at úlfa-hamir ( wolf-coats) héngu yfir þeim; it tíunda hvert dægr máttu þeir komask ór hömunum, etc.; þeir fundu konur þrjár ok spunnu lín, þar vóru hjá þeim álptar-hamir þeirra, Sæm. 88 (prose to Vkv.); fjölkyngis-kona var þar komin í álptar-ham, Fas. i. 373, cp. Helr. 6; víxla hömum, to change skins, assume one another’s shape, Skv. 1. 42; Úlf-hamr, Wolf-skin, the nickname of a mythol. king, Hervar. S., prob. from being hamramr; manns-hamr, the human skin, Str. 31; hugða ek at væri hamr Atla, methought it was the form or ghost of Atli, Am. 19; jötunn í arnar-ham, a giant in an eagle’s skin, Vþm. 37, Edda; í gemlis-ham, id., Haustl.; fjaðr-hamr, Þkv.; í faxa-ham, in a horse’s skin, Hkr. i. (in a verse); í trölls-hami, in an ogre’s skin, Vsp. 36; vals-hamr, a falcon’s skin, Edda (of the goddess Freyja): it remains in mod. usage in metaph. phrases, að vera í góðum, íllum, vondum, ham, to be in a good, bad, dismal frame of mind or mood; vera í sínum rétta ham, to be in one’s own good frame of mind; færast í annan ham, to enter into another frame of mind: in western Icel. an angry, ill-tempered woman is called hamr, hún er mesti hamr (= vargr): hams-lauss, adj. distempered, furious, esp. used in Icel. of a person out of his mind from restlessness or passion, the metaphor from one who cannot recover his own skin, and roves restlessly in search of it, vide Ísl. Þjóðs. passim.
    COMPDS: hamdökkr, hamfagr, hamljótr, hamvátr, Hamðir.

    Íslensk-ensk orðabók > HAMR

  • 112 hand-björg

    f. ‘hand-supply;’ esp. in phrases, lifa við h. sína, to live from hand to mouth, Fas. iii. 538; eiga allt undir h. sinni, id., Róm. 290; færa e-n fram með h. sinni, to support a person by one’s labour, Jb. 267; whence handbjargar-úmagi, a, m. (-maðr, m.), a person supported by another’s labour, id.

    Íslensk-ensk orðabók > hand-björg

  • 113 HANGA

    * * *
    (hangi; hékk, héngum; hanginn), v.
    1) to hang, be suspended (hvers manns alvæpni hékk yfir rúmi hans);
    2) to cling to, hang fast to; weak pret. (hangdi naðran á lifrinni);
    3) to be hanged (gengr þú at hanga).
    * * *
    pret. hékk, 2nd pers. hékkt, mod. hékst, pl. héngu; pret. subj. héngja, mod. héngi; part. hanginn; pres. indic. irreg. hangi; a provincial weak pret. hangði also occurs a few times in old writers, e. g. Edda 76, which form is still heard in southern Icel. (in and about Reykjavík): [Ulf. hahan; A. S. hæn; Engl. hang; O. H. G. hahan; Germ. hangen; Dan. hænge; Swed. hänge]:—to hang, Lat. pendere:
    α. to hang, be suspended; hvers manns alvæpni hékk yfir rúmi hans, Eg. 88; vápn sín, er þar héngu hjá þeim, 377; þetta it stóra sverð er uppi hangir, Fas. iii. 120; hann hefir nú tvá daga á krossi hangit, 625. 79.
    β. to cleave to; svá hanga þykt á þeim skotin, Al. 138; ok hangði hón á lifrinni þar til er hann dó, Edda 76; en ef við hangir, if it hangs fast to, N. G. L. i. 66.
    γ. to hang up, for smoking; eða tvau laer héngi, Hm. 66; whence hanginn, hung, smoked; hangið kjöt (proncd. hangi-kjöt), hung, smoked meat.
    2. to be hanged, executed; annarr skyldi hanga, en öðrum steypa í forsinn Sarp, Fms. vii. 181; at eigi væri hverr yðvarr maklegri at hanga, 13; gengir þú at hanga, Am. 22, cp. Hm. 139, Fms. v. 212.

    Íslensk-ensk orðabók > HANGA

  • 114 hangi

    m. a body hanging on a gallows (hann settist undir hanga).
    * * *
    a, m. a law term, a body hanging on a gallows, Fms. v. 212: the mythol. phrase, sitja, setjask undir hanga, to sit under a gallows, of Odin, in order to acquire wisdom or knowledge of the future;—for this superstition see Yngl. S. ch. 7;—whence Odin is called hanga-guð, hanga-dróttinn, hanga-týr, the god or lord of the hanged, Edda 14, 49, Lex. Poët.; varðat ek fróðr und forsum | fór ek aldregi at göldrum | … nam ek eigi Yggjar feng und hanga, I became not wise under waterfalls, I never dealt in witchcraft, I did not get the share of Odin (i. e. the poetical gift) under the gallows, i. e. I am no adept in poetry, Jd. 3 (MS., left out in the printed edition). According to another and, as it seems, a truer and older myth, Odin himself was represented as hangi, hanging on the tree Ygg-drasil, and from the depths beneath taking up the hidden mystery of wisdom, Hm. 139; so it is possible that his nicknames refer to that; cp. also the curious tale of the blind tailor in Grimm’s Märchen, No. 107, which recalls to mind the heathen tale of the one-eyed Odin sitting under the gallows.

    Íslensk-ensk orðabók > hangi

  • 115 HANI

    * * *
    m. cock.
    * * *
    a, m. [Ulf. hana; A. S. hana; Engl. hen; Hel. hano; Germ. hahn; Dan. and Swed. hane; cp. Lat. cano]:—a cock, Fms. v. 193, 194, Vsp. 34, 35, passim; veðr-hani or vind-hani, a weathercock; Oðins-hani, a kind of sandpiper, tringa minima; Þórs-hani; Óðinshani and Þórshani are distinguished, Þjóðólfr, May 15, 1869, p. 124.
    2. as a nickname, Fms. xii, Fb. iii, Landn.; whence in local names, Hana-tún, Hana-fótr, etc., Landn.
    COMPDS: hanagal, hanagalan, hanaótta.

    Íslensk-ensk orðabók > HANI

  • 116 HANKI

    * * *
    a, m. [Dan. hanke; Engl. hank], the hasp or clasp of a chest, Fs. 132; naut. pullies or blocks for brailing up a sail, N. G. L. i. 101; whence hanka-gjald, n., 199.

    Íslensk-ensk orðabók > HANKI

  • 117 Harð-angr

    m. name of a firth in Norway; whence

    Íslensk-ensk orðabók > Harð-angr

  • 118 HARPA

    * * *
    f.
    1) harp (leika, slá hörpu);
    2) harp-seal (era hlums vant, kvað refr, dró hörpu at ísi).
    * * *
    u, f. [A. S. hearpe; Engl. harp; O. H. G. harpha; Germ. harfe; Dan. harpe]
    I. a harp, it occurs as early as Vsp. 34, Akv. 31, Am. 62, Og. 27, Bs. i. 155, Fms. vi. 203, vii. 97, Sks. 704.
    COMPDS: hörpuleikr, hörpumaðr, hörpuslagi, hörpuslagr, hörpustokkr, hörpustrengr.
    II. metaph. a shell; erat hlums vant kvað refr, dró hörpu at ísi, a saying, Fms. vii. 19: whence hörpu-diskr, m. a ‘harp-disk,’ a kind of shell: hörpu-skel, f. a harp-shell, Eg. 769, Eggert Itin.
    III. the first month of the summer, from the middle of April to the middle of May, is called Harpa.

    Íslensk-ensk orðabók > HARPA

  • 119 HARRI

    a, m. [akin to the mod. herra, q. v.], a lord, king, only used in poetry, Edda 104, Gloss.; hann heimti þangat Valerianum harra sinn, Greg. 75: as a pr. name, Landn.; as also the name of an ox, Ld., whence local names such as Harra-staðir, m. pl., freq. in western Icel.

    Íslensk-ensk orðabók > HARRI

  • 120 HAUGR

    (-s, -ar), m.
    1) mound;
    2) sepulchral mound, cairn.
    * * *
    m. [akin to hár, high; Dan. höj; Swed. hog; North. E. how]:—a how, mound; haugr eða hæð, Mar., Fms. ix. 382, Stj. 260; there was usually a how near the houses, from which the master could look over his estate, Þkv. 6, Skm. 11; hann gékk nú at bæ Þorleifs ok at haugi þeim er hann sat a., Fs. 98; Þorleifr var því vanr, sem mjök var fornmennis háttr, at sitja löngum úti á haugi einum ok eigi langt frá bænum, Fms. ii. 59; þar er h. nokkurr er hann er vanr at sitja, v. 160; hann sat á haugi sem konungar, Hkr. i. 136, Stjörn. Odd. ch. 5.
    2. a dung-heap. midden; fjós-h., a byre-midden; ösku-h., an ash-heap; myki-h., a muck-heap; draga myki út ok færa í haug, K. Þ. K. 100, Al. 178.
    II. a cairn, over one dead; the cairns belong to the burning age as well as to the later age, when the dead were placed in a ship and put in the how with a horse, hound, treasures, weapons, or the like, cp. Eg. 6, 7, 768. Hkr. (pref.), Landn. 62 (twice), 81, 82, 86, 125 (lagðr í skip), 169, Gísl. 23, 24, 31, 32, Ld. ch. 8, 24, Nj. ch. 79, Eb. ch. 9, 34, Hrafn. (fine), Hervar. 13 sqq. (1847), Fagrsk. ch. 4, 5, Hkr. (pref.), Hkr. i. 122 (Har. S. ch. 45), 152 (Hák. S. ch. 27), 160 (ch. 32), Har. Hárf. ch. 8, Skjöld. S. ch. 9: names of such cairns, Korna-haugr, Landn. 87; Hildis-h., 267; Hálfdanar-haugar, Hkr. i. 74; Tréfóts-h., Grett. 87; Melkorku-h., Mókolls-h., etc.: freq. in local names, Haugr, Haugar, Haugs-nes, Landn., Eb.; Hauga-þing, n. an assembly in Norway, Fms. viii. 245, ix. 109. There is an historical essay on Icel. cairns by old Jón Ólafsson in Arna-Magn. Additam. (autogr. MS. and interesting).
    β. a kind of sacrificial mound, Edda 83 (Hölgi), Yngl. S. ch. 12, Ó. H. ch. 122; hauga né hörga, hlaða hauga ok kalla hörg, N. G. L. i. 430; blót-h., q. v.: for tales about the breaking open of cairns, wrestling with the ghosts, and carrying off their weapons and treasures, see Landn. 169, Harð. S. ch. 15, Grett. ch. 20, Sturl. i. 23, Bárð. ch. 20 new Ed.: the burying in cairns was typical of the heathen age, whence such law phrases as, frá heiðnum haugi, from heathen how, i. e. from time immemorial, D. N. passim, vide Fr.; telja langfeðr frá haugi, or til haugs ok heiðni, to count one’s forefathers up to hows and heathen times, Rétt. 48, D. N. iii. 122: in early Dan. laws unbaptized children were called höghæmen = how-men.
    COMPDS: haugabrjótr, haugaeldr, haugaherr, haugaöld, brunaöld, haugsdyrr, haugsgólf, haugsgörð.

    Íslensk-ensk orðabók > HAUGR

См. также в других словарях:

  • Whence — Whence, adv. [OE. whennes, whens (with adverbial s, properly a genitive ending; see { wards}), also whenne, whanene, AS. hwanan, hwanon, hwonan, hwanone; akin to D. when. See {When}, and cf. {Hence}, {Thence}.] [1913 Webster] 1. From what place;… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • whence — (also from whence) ► ADVERB formal or archaic 1) from what place or source? 2) from which; from where. 3) to the place from which. 4) as a consequence of which. USAGE Whence means ‘from what place’, as in who are you and whence come you? Strictly …   English terms dictionary

  • whence — [hwens, wens] adv. [ME whennes (< whenne, WHEN + adv. gen. s), replacing OE hwanan] from what place, source, or cause?; from where? [whence does he find his strength?] conj. 1. from what place, source, or cause [I know whence he comes] 2. from …   English World dictionary

  • whence — [ wens, hwens ] adverb, conjunction 1. ) LITERARY used for introducing the result of a fact that has just been stated: The work is slow and dangerous, whence the high costs. 2. ) an old or literary word meaning from where : He arrived at the… …   Usage of the words and phrases in modern English

  • whence — whence, whither Both words have centuries of history behind them and were once routine in their respective meanings ‘from which place’ and ‘to which place’, but in current use they are regarded as archaic or at least highly formal, although they… …   Modern English usage

  • whence — [wens] adv, pron [Date: 1200 1300; : Old English; Origin: whanon from which place ] old use from where ▪ I walked to Rainbagh, whence I could complete the journey by car. →↑whither …   Dictionary of contemporary English

  • whence — c.1300, whennes, with adverbial genitive s, from O.E. hwanone, related to hwænne (see WHEN (Cf. when)) …   Etymology dictionary

  • whence|so|ev|er — «HWEHNS soh EHV uhr», conjunction, adverb. from whatever place, source, or cause …   Useful english dictionary

  • whence — [[t](h)we̱ns[/t]] PRON REL Whence means from where. [LITERARY or OLD FASHIONED] We looked down to the river whence we d climbed, and nobody complained of the effort as I had anticipated... He was educated at Quakers Yard Grammar School, whence he …   English dictionary

  • whence — /hwens, wens/ adv. 1. from what place?: Whence comest thou? 2. from what source, origin, or cause?: Whence has he wisdom? conj. 3. from what place, source, cause, etc.: He told whence he came. [1250 1300; ME whennes, whannes, equiv. to whanne (by …   Universalium

  • whence — [[t](h)wɛns, wɛns[/t]] adv. 1) from what place?: Whence comest thou?[/ex] 2) from what source, origin, or cause?: Whence has he wisdom?[/ex] 3) from what place, source, cause, etc.: He told whence he came[/ex] • Etymology: 1250–1300; ME whennes,… …   From formal English to slang

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»