well-informed

a. knowing, learned, well-informed (hón var fróð at mörgu); fróðar bœkr, instructive books.

* * *

adj. [Ulf. frôþs = φρόνιμος, σοφός, σώφρων, συνετός; Hel. frôd; A. S. frôd]:—knowing, learned, well-instructed; fróðr, er margkunnigr er, Fms. xi. 413; hón var fróð at mörgu, Nj. 194; þat er sögn fróðra manna, Ísl. ii. 206; verða fróðari um e-t, Sks. 37; at Finnum tveim er hér eru fróðastir ( greatest wizards), Fms. i. 8; fás er fróðum vant, little is lacking to the knowing, cp. the Engl. ‘knowledge is power,’ Hm. 107: of books, containing much information, instructive, bækr beztar ok fróðastar, Bs. i. 429.

β. in some passages in Hm. fróðr seems to mean clever, Hm. 7, 27, 30, 6l, 107; þá nam ek at frævask ok fróðr vera, 142; fróðir menn, knowing men, Ýt. 6; fróð regin, the wise powers, Vþm. 26; enn fróði jötunn, 30, 33, 35:—in some few poët. compds (in which it seems to be used almost = prúðr, brave, valiant, as böð-f., eljun-f.) the true meaning is skilled in war (cp. the Gr. δαιφρων); sann-f., truly informed; óljúgfróð, Íb. 4; ú-fróðr, ignorant, = Goth. unfróþs, which Ulf. uses to translate ἄφρων, ἀνόητος; sögu-fróðr, skilled in old lore. As fróðr chiefly refers to historical knowledge, ‘hinn Fróði’ was an appellation given to the old Icel. chroniclers—Ari Fróði, Brandr Fróði, Sæmundr Fróði, Kolskeggr Fróði, who lived between 1050 and 1150 A. D. But the historians of the next age were seldom called by this name: Odd Munk (of the end of the 12th century) is only once called so, (Ing. S. fine); Snorri (of the 13th) twice, viz. Ann. 1241 in a single MS., and Sturl. iii. 98, but in a part of the Saga probably not written by Sturla himself; Sturla (who died in 1284) is never called by that name; and the only real exception is Styrmir ‘Fróði’ (who died in 1245), though he least deserved the name. Of foreign writers the Icel. gave the name Fróði to Bede (Landn. pref.), whom they held in great honour.

adj. truly informed, well-informed, ÓH. (pref.), Fms. ix. 253, 465, xi. 120, 280, Sks. 194; sannfróðar bækr, Stj. 47.

a. truly informed, well informed (sannfróðr um e-t, at e-u).

* * *

n. pl.

1) distinction; heyra, nema orða s., to be able to make out words; menn sá varla handa (fingra) sinna s., they could hardly see their own hands (fingers);

2) discernment, knowledge; kunna, vita góð s. á e-u, to be well informed of, have good knowledge of; kunna s. rúna, to know how to read runes;

3) adjustment; fœra mál til skila, to put a case right; gera s. á e-u, to perform, discharge (mér þykkir úsýnt, hver s. ek geri á yðru erendi); verða at litlum skilum, to be of little account, come to nought; koma e-u til skila, to put in order; e-t kemr til skila, is duly delivered, comes to hand (hann sendi konunginum hest, ok kom sá vel til skila); svá at allír hefði góð s., so that all should have their due; hann hafði engan erfingja þann er s. væri at, he had no trusty heir;

4) pleading (öll jögmælt s.).

* * *

n. pl. [skilja; Engl. skill; Dan. skjel; a word borrowed from the Norse]:—a distinction, of eyesight and hearing; menn sá varla handa sinna skil, one could hardly distinguish one’s own hands, Eb. 260; sjá varla fingra sinna skil, Bs. i. 352; nema orða-skil, to catch the distinction of words, Eb. 28; kunna daga-skil, Sks.

2. a weaver’s term, the space between the threads.

II. metaph. discernment, knowledge; kunna góð skil á e-m (e-u), to have favourable knowledge of, to know distinctly, well, Ld. 22; vita skil á e-u, id., K. Á. 108, Gþl. 25; kunna skil e-s, Am. 9; Snorri vissi góð skil á honum, Eb. 142.

2. an adjustment, fair dealings, due, Dan. skjel; segja skil á e-u, to declare, Ld. 234; göra skil á e-u, to give an account of, Grág. i. 440; at skilum ok at lögmáli réttu, Gþl. 306; stefna e-m til skila, to cite a person to answer in court, Grág. i. 175, 179, ii. 227; færa mál til skila, to put a case right, Fms. v. 324; verða at litlum skilum, to be of little account, come to naught, Fms. ix. 297; svara skilum fyrir e-t, vii. 127; sá arfr skal at skilum fara, Jb. 156; koma öllu til skila, Ísl. ii. 131; hann sendi konunginum einn fríðan hest, ok kom sá vel til skila, Bs. i. 710; þar sem þryti silfr skyldi borðbúnaðinn fyrir gefa, svá at allir hefði góð skil, so that all should have their due, Fms. x. 147; hann átti engan erfingja þann er skil væri at, he had no trusty heir, Sturl. i. 45.

3. as a law term, pleading, public speaking; leysa öll lögmælt skil, Grág. i. 28, Nj. 232.

4. a despatch, message.

COMPDS: skilaboð, skiladómr, skiladottir, skilalítill, skilamaðr.

a. well-informed and truthful.

I) adv.

1) yet, though, nevertheless, still (þeir vóru síð búnir ok sigldu þó í haf);

2) connected with other particles; ok þó, and besides, and even, to boot (í Nóregi er lítil bygð ok þó sundrlaus); mörgum mönnum ófróðum ok þó óvitrum, ill-informed and unwise as well; er þó, since yet, considering that (kvazt hjá bóndum skyldu vera, er þó buðu þeir honum svá góða kosti);

3) conj., þó at, contracted þót, þótt, although, even though, with subj. (hann rengdi til augum, þó at úskygn væri); halda máttu þessu sæti, þótt hón komi sjalf til, though she comes herself into the hall; dropping the ‘at’; þó þú sért lítillar ættar, although thou art of low extraction.

II) from þvá.

* * *

conj. [Goth. þau or þau-h = ἄν, ni-þau = οὐκ ἄν; A. S. þeah; Engl. though; O. H. G. doh; Germ. doch; Dan. dog; the Icel. being a contracted form; this particle was originally pronominal, the h being a suffix; see Grimm’s Gramm. iii. 176, 177.]

A. Though, yet, but yet, nevertheless; hefir mér þó tvennt um sýnzt, … en þó hefi ek í einum stað á stofnat, Nj. 3; þeir vóru síð búnir, ok sigldu þó á haf, 281; en þó vil ek mik eigi frá kjósa, Fms. vi. 10; ok fengit þó minna hlut, vii. 256; en ef eigi náir þeim, þá er þó rétt, at…, Grág. i. 207; svá þó ( yet so) at biskup væri skaðlauss, Dipl. v. 2; en ef þeir setja lík niðr þó at hváru, nevertheless, N. G. L. i. 347; eigi var skegglauss Þorvaldr bóndi þinn, ok réttú þó honum bana, Nj. 52; ok vartú þó vetri ellri, Fms. vii. 119.

II. connected with other particles:

1. er þó, ‘as though,’ considering that, yet after all, or the like; er þó hafði hann tekit við Birni, Eg. 166; er þér þreytið þetta mál þó svá mjök, Fms. vii. 169; er þó buðu þeir honum svá góða kosti, ix. 398; þú hrópar sonu Njáls ok sjálfan hann er þó er mest vert, Nj. 68: dropping the particle ‘er,’ þó hefir hann at sjálfvilja sínum farit þingat á fund yðvarn, Eg. 424; biðja vil ek henni friðar, þó hefir hón mitt traust sótt, Mork. 204; fari á land heiðit, þó vill hann eigi Kristinn vera, N. G. L. i. 341; eigi mun ek drepa þik, þó biðr þú miskunnar, Sks. 740.

2. ok þó, and even; en Símon læzk Guð vera, er hann er maðr ok þó íllr, S. says he is a god, being a man, and even a bad one. Post. 656 C. 28; mörgum mönnum ófróðum ok þó óvitrum, ill-informed and unwise to boot, Bs. i. 59; sagði þeim öngan frama at drepa fá menn ok þó áðr ílla leikna, Fms. ix. 47; væri þat mönnum skyldugt ok þó nauðsynligt, Sks. 45 B; rjúf aldri sætt … ok þó sízt á þvi máíi, Nj. 85.

B. þó-at, and contr. þótt, although, even though:

I. separated, þo … at, þó er rétt at nýta, at hann sé fyrr skorinn, it is still right …, even though, even in case that …, K. Þ. K. 134.

II. þó at, although; heimsku mæla skaltu, þó at þú vel hvat vitir, thou speakest vain, ‘although thou knowest all well,’ Em. 3; hann rengði til augum, þó at úskygn væri, Fms. ii. 59; þeir máttu eigi vita hvárt hann var á lífi eðr eigi, þó at hann færi þaðan vetr-gamall, i. 185; at oss Íslendingum kippi á kyn, þó at vér gangim heldr fyrir blíðu en stríðu, ii. 34: somewhat irregular is the usage in, munu vér því eigi várkynna öðrum, þó at hér skatyrðisk, we will not excuse others for using bad words, Ísl. ii. 384; eigi vanntú framarr en þú áttir, þó at þú hefndir föður þíns, thou didst not more than what was right when thou didst avenge thy father, Sd. 190.

2. dropping the ‘at;’ en Sverri studdi hvárki fé né frændr þó (at) hann kæmi ungr ok einmana ok öllum ókunnigr inn í landit (coming as he did young, etc.), Fms. viii. 3; eigi met ek þat til óvirðingar þó ek fóstra honum barn, vi. 5; þó þeir sé svá miök þrengðir at, although they be so oppressed that …, Hom. 38; þó þú sért lítillar ættar, Fms. vi. 10; þó ek gefi yðr frjálsa, id.

III. contracted þótt = þóat, although; with subj., þótt hón hafi …, Grág. i. 228; varðar þat skóggang, þótt þat verði fjörbaugs-garð, ef þat færi eitt saman, ii. 10; halda máttú þessu sæti, þótt hón komi sjálf til, Nj. 6; þetta væri at vísu lög, þótt fáir kunni, 237: þó ( yet still) hafa húsfreyjur verit góðar, þótt ( although) eigi hafi staðit í mannráðum, 53 (repeating the particle þó); er ek hirði aldri þótt drepizk, 85; en létir hann eigi gjalda, þótt hann hefndi bróður síns, Eg. 174; at Eríkr konungr léti sér óþokka í, þótt Hákon konungr léti brenna Vermaland, that king H. had burned W., Fms. x. 27; engi maðr skal banna för fjörbaugs-manni, þótt fé eigi at þeim, Grág. i. 90:—special usages, at hann væri at vísu mestr laga-maðr, þótt reyna þyrfti, even if that should be tried, Nj. 237; nær ætla ek þat lögum Íra, þótt þeir kalli fé þetta vágrek, Ld. 76.

2. as a Latinism with no verb following; gef þú mér þó at óverðugri, da mihi quamvis indignae, Stj.; dreifðum vér guðs úvini þótt með drápi ranglátra, Már.

3. ef tveir menn eigu bú saman ok hafa þeir öngan griðimann ok er þótt ( nevertheless) réttr annarr þeirra í kvöð, Grág. ii. 44; better þó (but this is very rare); skorti þar eigi mjólk, þótt hann hefði vitað hvers við þurfti, as if he had known, Finnb. 234.

4. suffixing -tú (i. e. thou), although thou; ekki fer ek at, þóttú hafir svelt þik til fjár, Nj. 18; muntú þykkja röskr maðr, þóttú hafir ratað í stórvirki þetta, 257.

a prefixed particle denoting lacking, under-, un-.

* * *

a particle prefixed to nouns and adverbs, [cp. vanr; Goth. and A. S. wan-, deficient; O. H. G. wana-]:—lacking, wanting: only used as a compd except in the phrase, of og van, or það er of sem van, now too much, now too little.

B. In COMPDS van- is freq. as a prefixed particle, mostly denoting lacking, slowly, short, not sufficient, under-, but also simply as a negative, much like Gr. δυσ-: van-afla, -afli, adj. weak, waning in strength, Al. 5. Fms. vi. 107, Sks. 590. van-alinn, part. under-fed, Grág. i. 455. van-brúka. ð, to misuse; mod. van-brúkun, f. a misuse. van-burða, adj. born prematurely; v. eldi. 656 B. 7. van-búinn, part. unprepared, Korm. 202, Ld. 324, Fms. vi. 214, vii. 127, viii. 288. van-drengr, m. a bad man, Fs. 166. van-dæmt, part. under-judging, i. e. too leniently: hafa v. eða ofdæmt, Grág. (pref.) van-efni, n. pl. lack of means, Grág. i. 257, Band. 31 new Ed., Fms. viii. 23. van-erð, f.(?). inferiority, N. G. L. i. 212. van-farinn, part. in a strait, Fas. i. 518 (see also the verse); vér erum vanfarnir hjá honum, we are much short of him, Orkn. 332. van-ferli, n. things going wrong, Fms. x. 131. van-festr, part. badly fastened, MS. 4. 8. van-fylgt, n. part.; hafa v. e-m, to back one slowly, Bs. i. 739. van-færi, n. disability, Stj. 1. van-færr, adj. disabled, infirm, Fms. ii. 146, x. 354, xi. 325, Fas. i. 532, Bs. i. 393; vanærr ok ílla heill, Hom. 122. van-gá, f. lack of care. van-gefinn, see vargefinn. van-gerðing, f. a defective fencing, Gpl. 382. van-geymsla, u, f. = vangá, Ld. 128, Jb. 42, Dipl. v. 26. van-geymt, n. part.; hafa v. e-s, to neglect, H. E. ii. 110. van-giptr, part. married beneath one, Nj. 17, v. l. van-goldit, part. n. underpaid, Ó. H. 87. van-gætt, n. part. = vangeymt, Gþl. 463. van-gæzla, u, f. = vangeymsla, Grág. ii. 341, Fms. viii. 364. van-görr, part. defective, imperfect, imperfectly done, half done, Fms. vi. 13, x. 318, Bs. i. 59; ung Kristni ok mjök vangör, Fbr. 7; mér sýndisk vangört, faulty, Fms. x. 320. van-haft, n. part.; hafa v., not to get one’s due, Grág. i. 265. van-haga, að; impers., mig vanhagar um e-t, to miss a thing, want. van-hagr, m. dismay, disadvantage, Grág. ii. 49, Fms. xi. 245, Fær. 7: misconduct, Bs. i. 687. van-hald, n. a damage, loss; bíða vanhald af e-m, Fms. x. 421: in plur. ill-luck, thriftlessness, Band. 37 new Ed. van-haldinn, part. getting less than one’s due, wronged, H. E. ii. 126; ef þú þykkisk v., Ld. 108, Slurl. i. 77 C, Fas. ii. 297. van-hefnt, n. part. (better var-hefnt), Nj. 280, v. l. van-heiðr, m. dishonour, H. E. i. 562, Fas. ii. 289. van-heila, u, f. = vanheilsa, Bs. i. 353. van-heilagr, adj. profane. van-heilindi, n. failing health, illness, Fms. vii. 208, viii. 280, H. E. i. 12. van-heill, adj. [A. S. wanhâl], not hale, disabled, ill, Grág. i. 50, Fms. x. 420; e-m verðr vanheilt, to be taken ill, Grág. i. 277: = pregnant, Bret. 10. van-heilligr, adj. ill, wretched, Fms. vii. 30. van-heilsa, u, f. failing health, illness, Bs. i. 83, 84, 353 (v. l.), Grág. i. 226, Fms. vii. 157, passim. van-helga, að, to profane. van-helti, f., better vammhelti, q. v., Jb. 366 A. van-henta, t, to stand in need of, to want; hann kvað sér v. annat, he said it was not that he wanted, Ld. 212. van-hentr, adj.; e-m er e-t vanhent, it suits one not well, Fms. x. 260. van-herðr, part. not pushed up to one’s mettle, Fas. iii. 487. van-hirða, t; v. um e-t, to neglect. van-hirðing, f. = vangeymsla. van-hirzla, u, f. = vanhirðing, Sks. 446. van-hluta, adj. unfairly dealt with; verða v., to be worsted, Bjarn. 56, Ísl. ii. 255, Grág. i. 157, ii. 92, Fms. i. 306; rétta þeirra hlut er áðr eru v., Eb. 156. van-hlutr, m. an unfair share, Sturl. i. 47 C. van-hugaðr, n. part. [? A. S. vanhygig]; e-t er v. í máli, it was not well considered, Lv. 30. van-hyggja, u, f. a lack of forethought, Ld. 152; bæta fyrir vanhyggju mína, Valla L. 209. van-kunnandi, part. wanting in knowledge, ignorant, ill-informed, Gþl. van-kunnigr, adj. ignorant. van-kunnindi, f. ignorance, Gþl. (pref.) van-kunnusta (mod. van-kunnátta), u, f. want of knowledge, ignorance, H. E. i. 479. van-leitað, n. part.; e-s er v., examined imperfectly, Bs. i. 329. van-lofaðr, part. under-praised, Fms. vi. 196. van-lokinn, part. half paid, of debt; vanloknar skuldir, Grág. i. 93. van-luktr, part. half finished; ganga frá mörgu vanluktu, Sturl. iii. 279. van-lykta, að, to leave unfinished, H. E. i. 409. van-lyktir, f. pl.; með vanlyktum, unfinished, half done, Fms. vi. 13; ok var at vanlykðum nökkut, er hón þó höfuð hans, Ísl. ii. 333; hvárigar vanlykðir ( faults) er þær koma á goðans hendi, Grág. i. 94. van-mátta, adj. weak, sick, sore; í tána þá er v. var, a sore toe, Hrafn. 15. van-máttigr, adj. failing in strength, weak, impotent, Fms. v. 163. van-máttr, m. failing strength, illness, Eg. 565, Vápn. 17, Fms. ii. 12, Bs. i. 84. van-megin, n. weakness, Fms. vii. 156: a swoon, fainting, sló yfir mik hræzlu ok vanmegni, 108. van-meginn (van-megn, Stj. 20), adj. weak, feeble, Fms. i. 305, Stj. 20, v. l.; v. af megri, Fb. iii. 447; höndina þá má vanmegnu, an infirm hand, Sturl. i. 189. van-megna, adj. = vanmeginn. van-megna, að, to weaken; v. sterkjan hug, Al. 6: reflex., vanmegnast, to faint, sink down, Vídal. passim. van-menni, n. (van-menna, u, f., Lv. 30; vanmennur þær, Fms. xi. 257), a worthless person, Gísl. 149, Vápn. 15, Fms. iii. 149. van-meta, adj. in a weak, bad condition; var fótrinn v., of a sick leg. Bs. i. 344; vanmeta skepna, an ill-favoured creature. van-metnaðr, m. a disgrace, Grett. 160 A. van-mettr, part. hungry, Sól. 3. van-mælt, n. part.; eiga e-t vanmælt, if thou hast anything unsaid, anything to say, Bs. i. 668; hvárt mér verðr ofmælt eðr vanmælt, Nj. 232. van-mætti, n. an infirmity. van-refsaðr, part. not duly punished, Sturl. ii. 10. van-refst, n. part. = refsað; ef v. er af dómarans hendi, Gþl. 172. van-rekstr, m. = vanréttr, Fms. xi. 253, v. l. van-rétti, n. loss of right, Ls. 40; þola v., Ó. H. 238: a defeat, Ísl. ii. 367. van-réttr, m. = vanrétti, Fms. xi. 253. van-rækiliga, adv. carelessly, slovenly, Bs. i. (Laur. S.) van-rækja, t, to disregard, Stj. 157, Fms. xi. 423, K. Á. 72: reflex., vanrækjask e-n, Fms. viii. 252. van-rækt, f. lack of care, Gþl. 332, H. E. i. 251, Dipl. ii. 14. van-rætt, n. part. not fully discussed; v. er um e-t, Sks. 271 B. van-samit, part. unsettled, Stj. van-semd, f. a disgrace, offence, Bjarn. 67. van-signaðr, part. cursed, Stj., MS. 655 xx. 3. van-skörungr, m. = vandrengr, Fs. 4, Eg. 730. van-spurt, n. part. left unasked, Sks. 52, 191. van-stilli, n. lack of moderation, intemperance, Al. 45, 71; gefa svá kappsamliga mat, er á þessu mikit vanstilli, no measure, Ísl. ii. 337, Fms. vii. 162 (of a fit of insanity); v. lopts, Al. 55; þurfa menn ekki hér at lýsa v. ( men need not shew ill temper) fyrir þessa sök, Sturl. i. 101 C. van-stilling, f. = vanstilli. Hom. 25. van-stilltr, part. wanting in tempcr, rash, Fms. i. 207, x. 264; marglyndr, vandlyndr ok v., wanting in temper, 420; v. í orðum, vi. 324: excessive, Stj. 142. van-svarat, n. part. insufficiently answered, of a question; hafa v., H. E. ii. 93; vanspurt eða v., Sks. 270. van-svefta, adj. having too little sleep. van-sæmd, f. dishonour, contumely, Fms. ii. 291, vi. 109. van-sætti, n. discord, Sturl. i. 101, v. l. van-sök, f. a fault, offence, Magn. 524. van-talað, n. part. = vanmælt; er enn mart vantalað, Lv. 20; á ek við hvárigan ykkarn vantalað, I want to speak to neither of you, Fms. v. 327. van-talit ( van-talt), n. part. not full accounted for, short in the tally, Glúm. 385; oftalt, vantalt, Gþl. 478. van-tekit, n. part. pulled insufficiently, Eb. 242. van-traust, n. a lack of trust. van-trú, f. unbelief [Dan. vantro]; villa ok v., K. Á. 218, H. E. i. 390, Vídal. van-trúaðr, part. unbelieving, N. T., Vídal. van-trúnaðr, m. distrust, Fms. i. x. 398. van-unninn, part. unfinished; vanunnin verk, Grág. i. 157; lítið vas eptir vanunnit ( undone) í víngarðinum, Greg. 57. van-virða, t, to disregard, dishonour, put to shame, Ísl. ii. 238; affæra ok v., Bs. i. (Laur. S.): part. vanvirðr, Fms. ii. 67, Fs. 183; vanvirt, Fms. v. 326. van-virða, u, f. a disgrace, Fs. 60, 159, Eb. 128. van-virðing, f. = vanvirða, Fms. ix. 278, 289, Gþl. 157, 181. vanvirðu-lauss, adj. not disgracing, Grett. 118. van-virkja, u, f. a defect, fault, Stj. 158, Ísl. ii. 201, v. l. van-vit, n. [Dan. van-vid = insanity], want of thought, Nj. 135, v. l. van-vita, adj. insane, N. G. L. i. 213, Js. 79. van-vitað, n. part. not quite known; enn er v. nökkut um sættina, Bjarn. 56. van-vizka, u. f. foolishness, Al. 115. van-þakkað, n. part. not duly thanked; eiga e-m e-t v. van-þakklátr, adj. ungrateful. van-þakklæti, n. ingratitude. van-þekking, f. lack of knowledge. van-þyrmsla, u, f. violation; v. hátiða, Hom. 146. van-þökk, f. unthankfulness.

m. (-leiki, a, m.), knowledge, intelligence; göra e-m e-t í kunnleika, to inform a person of, Fms. vi. 400, vii. 33, Ísl. ii. 182, Bs. i. 717, Fs. 21; e-m er k. á e-n, to know, be informed of, Grág. ii. 343; var honum allr k. á Brynjólfi, he knew B. very well, Eg. 162, Rd. 285; ef þeir eru hér sumir, er eigi er þat í kunnleika, who does not know, Fms. viii. 313; ok má þat opt annarr vita er öðrum er eigi í kunnleika, Bret. 99.

2. intimacy, familiarity; þar vóru áðr kunnleikar miklir með þeim Sigurði, Eg. 37; nú hafa lengi kunnleikar milli vár verit, Valla L. 202; fékk Steinn þar allgóðar viðtekjur, þvíat þar vóru áðr kunnleikar miklir með þeim, Ó. H. 143.