Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

watch+me!

  • 1 hafa auga meî

    Íslensk-ensk orðabók > hafa auga meî

  • 2 horfa á, fylgjast meî

    Íslensk-ensk orðabók > horfa á, fylgjast meî

  • 3 vara sig á

    Íslensk-ensk orðabók > vara sig á

  • 4 GÆTA

    * * *
    (-tta, -tt), v.
    1) to watch, take care of, guard, with gen.; g. skóklæða e-s, to take care of one’s shoes; g. dura í höllinni, to guard the door of the hall; g. kúa, hesta, to tend cows, horses; g. dóma, to observe justice; g. ráðsins, to take heed to the advice; g. til e-s, to mind, take care of, attend to (svá gættu þeir til, at ekki varð at);
    2) refl., ok um þat gættust, and took counsel together.
    * * *
    tt, (gjáta, Hom. 34, 156, esp. in Norse MSS.), [ gæte = to find sheep, Ivar Aasen]:—to watch, tend, take care of, with gen.; at gæta eigna sinna, Fms. i. 245; gætum vandliga þessa burðar, viii. 8; Guð gæti mín, God protect me! ix. 482; gæta skipa sinna, 484; þá látum en hafit gæta vár, Orkn. 108; þeir létu myrkrit gæta sín, Fs. 85; Þórir bað sína menn hlífa sér ok gæta sín sem bezt, Gullþ. 24; ok báðu hann gæta lífs síns, Orkn. 164; gjáta laga ok landsréttar, Hom. 34; þá er at gæta ráðsins, then take heed to the advice, Nj. 61; gæta dóma, to observe justice, Sks. 658:— to tend [cp. Norse gæte], gæta kúa, to tend cows, Fms. vi. 366, Ld. 98; gæta hesta, to tend horses, Fb. ii. 340, Fs. 88; hón gaetir dura í Valhöllu, Edda 21; Móðguðr er nefnd mær sú er gætir brúarinnar, 38; hann sitr þar við himins-enda at gæta brúarinnar fyrir bergrisum, 17; gæta segls, to take care of the sail, Fms. vii. 340 (in a verse); gæta skips, Anal. 191:—absol., stofan gætti ( guarded) at baki þeim, Eg. 91; því at rekendrnir gættu fyrir utan, Fms. vii. 184; gættu ( take care) ok vinn eigi á Kálfi, Fb. ii. 360; gæta sín, to be on one’s guard.
    β. with prep., gæta til, to take care of, mind; var eigi betr til gætt en svá, at …, Orkn. 210; svá gættu þeir til, at ekki varð at, Nj. 57; gætið hér til Önundar húsbónda yðvars, at eigi slíti dýr né fuglar hræ þeirra, Eg. 380; hann skyldi til gæta at eigi slægisk aptr liðit, Ó. H. 215; sá er til saka gætir, Sks. 28, Rb. 396; ef þú kannt til at gæta, if thou behave well, Eg. 96; mun ek þá ekki taka af þér eignir þínar, ef þu kannt til gæta, id., Fms. ii. 178: in mod. usage also, gæta að e-u, to observe a thing: to heed, Guðs vegna að þér gæt min sál, Pass. 8. 16.
    II. reflex., Þorleikr kvaðsk ekki mundu hafa mikit fé, því at úsýnt er hversu mér gætisk til, because it is uncertain how I may keep it, Ld. 300: cp. geta A. IV.
    III. [cp. geta with gen., signif. B], getask um e-t, to deliberate or take counsel about …; ok um þat gættusk, hvárt …, and took counsel together, whether …, Vsp. 6, 9, 27, 29; gætask e-s, to tell of, mention a thing; gættisk ok Glaumvör, at væri grand svefna, G. told that she had dreary dreams, Am. 20; gættisk þess Högni, at árna ánauðgum, H. spoke of interceding for the bondsman, 60.
    IV. part. gætandi, a keeper, Edda 94.

    Íslensk-ensk orðabók > GÆTA

  • 5 vakt

    * * *
    n. a watch, (mod.)

    Íslensk-ensk orðabók > vakt

  • 6 gæta sín (á)

    Íslensk-ensk orðabók > gæta sín (á)

  • 7 vaka yfir, gæta

    Íslensk-ensk orðabók > vaka yfir, gæta

  • 8 GEYMA

    * * *
    (-da, -dr), v.
    1) to heed, mind, watch (geym þess, at enginn komist í braut); hann hafði geymt hlutverka sinna, he had minded his work; g. sin, to take care of oneself; g at e-u, til e-s = g. e-s;
    2) to watch, keep, with acc. (g. bœinn, heilræðit).
    * * *
    d, [Ulf. gaumjan = οραν, βλέπειν, etc.; A. S. gyman; lost in Germ., but gaume = to keep house, in the Zürich idiom, De Herr Professer by August Corrodi; Dan. gjemme; Swed. gömma]:—to keep, watch, heed, mind; and with gen. to take care of; at allir geymi þín sem bezt, Nj. 14; ok g. eigna várra, Fms. i. 156; hann hafði geymt hlutverka (not hlut verks) sinna, he had minded his work, Gísl. 29; g. tungu sinnar, to keep a guard on one’s tongue, Th. 78; göra hark, svá at lögréttu-menn mega eigi g. dóma sinna, to make a noise (in court) so that the judges cannot mind their duty, Gþl. 16; g. þess ( to watch) at enginn komizt í braut, Nj. 198, Fms. vi. 390; g. at e-u, id.; nú geymir Björn eigi, B. heeded not, iv. 110; geyma til, id.; geymit þér til vel ( mark well) ef þér verðit við nokkura nýbreytni varir, i. 71.
    β. with dat., g. sauðum, to watch sheep, Stj. 177; þú skalt g. mínum skilmála, 115, and geymir þeim síðan, 81, 99.
    γ. absol., Fms. i. 126; hann geymdi eigi hvat tré þat var, Grett. 151 A, Stj. 365, 486.
    δ. with acc., hvárt hann vildi heldr g. ( watch) bæinn eðr ganga at jarli, Grett. 85 A; g. heilræðit, Fms. xi. 433, both of them late MSS.; bað hann þá hlífa sér ok g. skotvápn öll, Fb. ii. 43; but gætum vápna várra, Ó. H. l. c.; cp. Stj. 231, where dat. in text, but acc. in v. 1.; þó treystisk hann eigi at g. þá, Sd. 160 (paper MS.), Bev. 16. The acc. seems not to occur in very old MSS., but in mod. usage it is very freq., although the gen. is not quite obsolete: Icel. still say, geyma Guðs boðorð, to keep God’s commandments, N. T., Pass., Vídal. passim:—to keep a thing for another, eg skal g. bókina fyrir þig á meðan, geymdu það fyrir mig: reflex, to be observed, of law, H. E. i. 509, N. G. L. i.
    II. part. geymdr, observed, retained, Rb. 202.

    Íslensk-ensk orðabók > GEYMA

  • 9 HALDA

    * * *
    (held; hélt, héldum; haldinn), v.
    I. with dat.
    1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);
    to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);
    2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);
    3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);
    to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);
    halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    4) to hold, keep one’s stock;
    also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);
    5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);
    halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;
    halda hendi yfir e-m, to protect one;
    6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;
    þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;
    halda heim, to steer homewards;
    7) to graze, put in the field (halda fé til haga);
    8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);
    II. with acc.
    1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);
    2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);
    3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);
    to observe (halda guðs lög ok landsins);
    4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);
    5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);
    halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;
    halda sik aptr af e-u, to abstain from;
    6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);
    7) to hold, keep up;
    halda varnir, to keep up a defence;
    halda vörð, to keep watch;
    8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);
    þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;
    III. with preps.:
    halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);
    to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);
    halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);
    halda mikit af e-m, to make much of one;
    halda eptir e-m, to pursue one;
    halda e-u eptir, to keep back;
    halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;
    halda e-u fram, to uphold, support;
    halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;
    to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);
    halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);
    halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);
    halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;
    heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;
    hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;
    halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);
    halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;
    halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);
    halda barni undir skírn, to hold at baptism;
    halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);
    halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;
    to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);
    to keep going (halda upp bardaga);
    to discharge (halda upp kostnaði, bótum);
    halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;
    halda e-u við, to maintain a thing;
    halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);
    hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;
    heldr nú við hót, it is little short of threats;
    IV. refl., haldast.
    * * *
    pret. hélt (= Goth. haihald), 2nd pérs. hélt, mod. hélzt, pl. héldum; pres. held, pl. höldum; pret. subj. héldi; part. haldinn; imperat. hald and haltú: [Ulf. haldan = βόσκειν, ποιμαίνειν, whereas he renders to keep, hold by other words; Hel. haldan = alere, fovere, colere, which thus seems to be the primitive sense of the word, and to be akin to Lat. cŏlo; again, A. S. healdan, Engl. hold, O. H. G. haltan, Germ. halten, Swed. hålla, halda, Dan. holde, are all of them used in a more general sense]:—to hold.
    A. WITH DAT. to hold to:
    I. to hold fast by; with the notion of restraint or force, tók Gizurr förunaut Ögmundar ok hélt honum, Sturl. i. 150; Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr, Nj. 92; ef maðr heldr manni …, varðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 110; h. e-m undir drep, 17; h. skipum ( to grapple the ships) með stafnljám, Fms. ii. 315: to keep back, Hrafn fékk eigi haldit henni heima þar, Ísl. ii. 249; ok halda þeim veðr í enni sömu höfn, Grág. i. 92; h. (sér) í e-t, to hold oneself fast by, grasp, þú skalt h. í hurðar-hringinn, Dropl. 29; heldr sér í faxit, Sd. 177.
    β. so in the phrases, halda barni (manni) undir skírn, vatn, primsignan, biskups hönd, eccl. to hold a bairn ( man) at baptism, prima signatio, confirmation, Grág. i. 29; h. vatni (tárum), to hold one’s tears, 623. 56, Fms. viii. 232, vi. (in a verse); halda munni, to hold one’s tongue, be silent, vii. 227; halda tungu sinni, Þórð.
    2. to withhold; þá megu þeir h. tíundum hans í móti, K. Þ. K. 62; h. vætti, Grág. i. 42; h. gögnum, 56; ef goði heldr tylftar-kvið, er hann heldr kviðnum, 58; halda matinum fyrir honum, 47; h. sköttum fyrir e-m, Nj. 8; h. skógar-manni fyrir e-m, Finnb. 334; um þat er hann hefir konunni haldit, Grág. i. 313; héldu bændr gjaldinu, Fms. vii. 302; hélt ek því (i. e. the money) fyrir honum, i. e. paid it not, Ísl. ii. 244.
    II. to hold, of a rope or the like; sá maðr hugði h. mundu er festi, … ok h. mundu í slíku veðri, Grág. ii. 361; reip þau tíu er tveggja manna afli haldi hvert, id.; skal hann svá göra at haldi fyrir fyrnsku, 268.
    β. to hold, hold out, last; optast halda þar íllviðri litla hríð, Sks. 212; sunnudags-helgi ríss upp á laugardegi, ok heldr ( lasts) til mánadags, N. G. L. i. 138.
    III. to keep, retain, Germ. behalten; fá-ein skip héldu seglum sinum, Fms. x. 143; þú skalt jafnan þessu sæti h., Nj. 6; h. bústað sínum, Ld. 26; h. ríki sínu, Al. 58, Fms. i. 13; h. öllum Noregi, viii. 155; h. frelsi ok eignum, vi. 40; h. hlut sínum, to uphold one’s right, Eg. passim; halt sömum vinum sem ek hefi haft, Fas. i. 375; h. hreinleik sínum, Al. 58.
    β. to hold, keep safe, preserve; h. hlut sínum, Ld. 54; h. heilsu, Grág. i. 145; h. virðingu sinni, Ld. 16; þá heldr hann kosti sínum, Grág. ii. 209; h. tíma ( honour) sínum, Al. 59; h. lífi ok limum, Eg. 89; h. lífinu, Nj. 111; h. trúnaði sínum, 109; vináttu sinni, Ld. 200; einorð sinni, Fb. ii. 265; h. sér réttum, to keep oneself right, Ld. 158; h. e-m heilum, Odd. 30; h. ríki fyrir e-m, Fms. v. 279; h. manna-forræði fyrir e-m, Hrafn. 19; h. réttu máli fyrir e-m, Fms. vii. 64.
    2. to continue to keep, keep all along; h. teknum hætti, Fms. iv. 254; h. vöku, to keep oneself awake, Ld. 152; but h. vöku fyrir e-m, to keep another awake; halda sýslu sinni, Fs. 36; h. högum, to keep grazing, Eb. 104, Ld. 148.
    3. to hold, keep one’s stock; ellipt., vetr var íllr ok héldu menn ílla, the winter was cold and it was ill to keep live stock, Sturl. ii. 143, (cp. fjár-höld); hann hélt vel svá at nær lifði hvat-vetna, Hrafn. 22: metaph., ílla hefir þinn faðir þá haldit, Fms. xi. 144; öld hefir ílla haldit, the people have had a sad loss, vi. (in a verse); h. fangi, and also ellipt. halda, of sheep and cattle, opp. to ‘to go back.’
    4. phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy, Fms. viii. 146, Nj. 113; hann hélt njósnum til Önundar, Landn. 287; hélt konungr njósnum til, ef …, Fms. vii. 128; hann skyldi h. njósnum til ok gera orð konungi, i. 54; h. njósnum til um e-t, iv. 119, Nj. 93; halda njósn (sing.) um skip þat, Eg. 74; þér haldit njósnum nær færi gefr á Arnkatli, Eb. 186; hann lét h. njósnum uppi á landi, Fms. vii. 316; hann hélt fréttum til, ef …, iv. 349.
    β. halda (hendi) fyrir auga, to hold ( the hand) before the eyes, shade the eyes, Nj. 132, Fms. v. 196; h. fyrir munn e-m, to hold ( the hand) over one’s mouth; h. hendi yfir e-m, to hold the hand over one, protect one, Nj. 266, Fbr. 22, Korm.; h. hendi um háls e-m, to clasp the hands around one’s neck, Fms. i. 9; h. skildi fyrir e-n, to hold the shield for one as a second in a duel, Ísl. ii. 257, passim; h. e-m til náms, to hold one to the book, make one study, K. Þ. K. 56; h. e-m til virðingar, Ld. 98.
    IV. ellipt. (liði, skipi, för, stefnu, etc. understood), to hold, stand in a certain direction, esp. as a naut. term; þeir héldu aptr ( stood back again) um haustið, Eg. 69; treystisk hann eigi á haf at halda, Eb. 6; héldu þeir vestr um haf, id.; stigu þeir á skip sín, ok héldu út ( stood out) eptir firði, Fms. i. 63; þeir héldu þat sama sumar til Íslands, Ld. 6; hann hélt upp eptir hinni eystri kvísl, Fms. vii. 55; h. heim, to hold one’s course, stand homewards, Odd. 30; h. á braut, Grág. i. 92; Hrútr hélt suðr til Eyrar-sunds, Nj. 8; h. eptir e-m, to pursue one, 7; h. undan, to fly, Fms. x. 396, Nj. 98 (on land); kom móti þeim sunnan-veðr með myrkri, ok urðu þeir fyrir at h., to lay one’s course for the wind, A. A. 271; h. útleið, to stand on the outer tack, Eg. 78; h. til, to turn against, attack (on sea), Fms. xi. 72; hélt hann liði sínu suðr á Mæri, i. 62; þeir héldu liði sínu norðr til Þrándheims, id.; Haraldr konungr hélt norðan liði sínu, Eg. 32; héldu þeir skipi því suðr með landi, 69; skipi því lét hann halda vestr til Englands, id.; Unnr hélt skipinu í Orkneyjar, eptir þat hélt Unnr skipi sínu til Færeyja, Ld. 8.
    β. to graze, put in the field, of sheep, cattle; þykkir mér þat miklu skipta at þeim sé vel til haga haldit, Eg. 714; hvert Steinarr hafði látið nautum sínum halda, 715; ok bað hann h. nautunum annan veg, 716.
    γ. phrases, halda kyrru fyrir, to hold still, remain quiet, Ld. 216, Þórð. 30 new Ed., Nj. 223, 258; Hallr heldr nú til fangs ( went fishing) sem áðr, Ld. 38.
    V. with prep.; halda á e-u, to hold, wield in the hand, freq. in mod. usage, h. á bók, penna, fjöðr, hníf, skærum, nál, etc.; hafði hverr þat er hélt á, Nj. 279; h. á sverði, Fb. i. 33; hann tók við öxinni ok hélt (viz. á), ok sá á, Eg. 180: to hold fast, heldr nú maðr á manni, Fas. i. 12; eigi máttu helvítis byrgi h. á honum, 656 C. 6; ef hann heldr á fénu ( withholds it), Grág. i. 427.
    β. [Germ. anhalten], to hold to a thing, go on with, be busy about; h. á sýslu, to be busy, Rm. 14; h. á keri, qs. halda á drykkju, to go on drinking, carousing, Hm. 18: h. á hinni sömu bæn, Stj. 417; h. á fyrirsátrum við e-n, Þórð. 51 new Ed.; h. á búnaði sínum, Ld. 164; hélt hann þá á búnaði sínum sem skjótligast, Fms. ix. 215, x. 119, Sturl. ii. 245; þogar á bak Jólum hélt Ólafr konungr á búningi, Fms. v. 41; hann heldr nú á málinu, Nj. 259; nú heldr Þórðr á málinu ok verðr Oddný honum gipt, Bjarn. 11, Konr. (Fr.); h. á tilkalli, Fms. i. 84; h. á þessum sið, xi. 41; h. á för, to go on with one’s journey, Sighvat; gengu síðan brott ok héldu á ferð sinni, and went on their journey, Sturl.;—whence the mod. phrase, halda áfram, to go on, which seems not to occur in old writers.
    2. halda e-u fram, to hold up, make much of; bróðir minn mun mér mjök hafa fram haldit fyrir ástar sakir, Nj. 3.
    β. to hold on doing, (hence fram-hald, continuation); halda fram upp-teknu efni, Fms. i. 263; slíku hélt hann fram meðan hann lifði, iv. 254; hélt hann (fram) teknum hætti um veizlurnar, id., Grett. 14.
    3. halda saman, to hold together, Eluc. 6, Fms. vii. 140, Rb. 340.
    4. halda e-u upp, to hold aloft, Yngvarr hélt upp vísu þeirri, Eg. 152; steinninn heldr upp annarr öðrum, Rb. 390; h. upp árum, to hold up the oars, cease pulling, Fas. ii. 517, N. G. L. i. 65.
    β. to uphold, maintain, support; halda upp hofi, Landn. 64, Eb. 24; h. upp hofum ok efla blót, Fms. i. 91; h. upp kirkju, K. Þ. K. 52; h. upp Kristninni, Fms. i. 32: to keep going, h. upp bardaga, orrostu, xi. 66, 188, 340.
    γ. to discharge; h. upp féráns-dómi, Grág. i. 120; h. upp lögskilum, 145; h. upp svörum, Ó. H. 174; h. upp kostnaði, Eg. 77; h. upp gjaldi, Grág. i. 384; gjöldum, Fms. i. 81; h. upp bót, Grág. ii. 182; bótum, Eb. 100, 162, N. G. L. i. 311; ef hann heldr upp yfirbót ( penance) þeirri, Hom. 70; h. upp bænum fyrir e-m, to pray for one, Fms. xi. 271; hélt hann því vel upp sem vera átti, discharged it well, x. 93.
    δ. halda sér vel upp, to hold oneself well up, Sturl.
    ε. metaph., skal-at hann lögvillr verða, svá at honum haldi þat uppi (i. e. went unpunished), Grág. i. 316; ok heldr honum þat uppi ( that will save him), ef hann er rétt-hafi at orðinn, ii. 242.
    5. halda e-u við, to maintain a thing, Hkr. i. 195.
    VI. impers.,
    1. to continue, last; hélt því nokkura stund dags, Fms. x. 125: hélt því lengi um vetrinn, Ld. 288; regni hélt haustnótt gegnum, Fms. vi. 83.
    2. with prep. við, to be on the brink of; hélt þá við atgöngu, they were within a hair’s breadth of coming to fight, Hkr. i. 143; hélt þá við vandræði, Fms. ix. 434; heldr við bardaga, vi. 8; heldr nú við hót, it is little short of a threat, i. 305; hélt við blót, x. 106; ok hélt við flótta, i. 174; hélt við meiðingar, Nj. 21, Sd. 143; henni hélt við, at hón mundi drepa hana, Nj. 118; þeim hélt við váða sjálfan, Ó. H. 168; konungi hélt við, hvárt hann mundi standask eðr eigi, Mag. 100; honum hélt við kafnan, Bs. i. 18; hélt þó við at þeir mundi berjask, Fs. 53.
    B. WITH ACC. to hold:
    I. to hold in possession, a fief, land, estate, office, or the like; þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum, Fms. xi. 131; þeir er áðr höfðu haldit land af Dana-konungi, i. 232; Eirekr skyldi h. land af Aðalsteini konungi, 23; Vemundr hélt Firða-fylki, Eg. 12; hélt hann þat ríki undir Knút konungi, Ísl. ii. 242; í þeirri borg héldu þeir langfeðgar fimmtán konungdóma, Ver. 37; h. land sem leigu-land, Grág. ii. 278; konungrinn heldr af Guði nafnit, Sks. 599 B; prestar er kirkjur halda, H. E. i. 486; sá prestr er heldr Pétrs-kirkju, N. G. L. i. 312; presta þeirra er kirkju halda, 346; skal sá maðr ráða er kirkju heldr, K. Þ. K. 60; Ólafs kirkju þá er Væringjar halda (the parish church of W.), Hkr. iii. 408.
    2. halda ábyrgju, ábyrgð á e-n, to have the responsibility of a thing, Grág. ii. 399, K. Þ. K. 66; h. grip, to be in the possession of, Grág. i. 438, ii. 190; h. skóla, to keep a school, Mar.; h. fylgð, to perform, Fms. ix. 279; eiga vandræði at h., to be in a strait, difficulty, Eb. 108.
    II. to hold, keep, observe, a feast, holiday, or the like; halda kirkju-dag, K. Þ. K. 42; í hvers minning heldr þú þenna dag? Nj. 157; h. helgan þvátt-dag hvern, Pr. 437; h. helga daga, Sl.; h. Jóla-dag, Páska, Hvíta-sunnu, Rb. 134; minnstú að h. helgan hvíldar-daginn Drottins Guðs þíns (the Fourth Commandment in the Icel. version); h. heilagt, to keep holiday, Dipl. ii. 14; í dag þá hátíð höldum vér til himna sté vor Herra, Hólabók 54; er Júdar héldu hátíðligt, Stj. 110; (hence forn-haldinn, time-honoured): of the day-marks (vide dagr, p. 95), er þaðan haldinn miðr-morgin, Hrafn. 9.
    2. to keep; halda orð sín, to keep one’s word, Fms. x. 95; höldum öll einka-mál vár, vii. 305; h. sættir, Nj. 57; gerðú svá vel, félagi, at þú halt vel sætt þessa, 111, Sturl. iii. 153, Fs. 65, Gullþ. 20; hann kvaðsk vilja hafa svardaga af þeim ok festu, at halda, Nj. 164; h. eið, Sturl. iii. 153; h. frið, to keep peace, Greg. 7; ef þú vilt nokkura hluti eigi h. þá er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738: to observe faith, law, rite, etc., halda átrúnað, Fms. i. 34, x. 277; h. Guðs lög ok landsins, vii. 305; h. lands lög, viii. 155; h. ein lög, 625. 52; hafa ok halda þau lög, Fms. i. 34; h. Kristilega trú, K. Á. 74; h. mál (orð) e-s, Greg. 17; h. alla hluti með athugasamlegu minni, Sks. 439.
    3. to keep, tend; halda geitr, Hkv. 2. 20 (exactly as in Gothic).
    III. to uphold, maintain, support; þykkir mér þér sé nú ísjár-vert, hvárt þú munt fá haldit þik eðr eigi, Nj. 155; munu vér þó ekki einhlitir at h. oss eptir þessi verk, Háv. 50; at hón mætti með valdi h. sik ok menn sína, Fas. i. 375; þat væri nokkurr várkunn, at þú héldir frænda þinn eðr fóstbróður, en þetta er alls engi (at) halda útlaga konungs, Ó. H. 145; enda ætla ek lítinn viljann til at h. vini þína, Fms. vii. 244; því at Eysteinn konungr kenndi Inga konungi, at hann héldi þá menn, 248; ef þú heldr hann ( upholdest him) til þess at ganga á vini mína, Eg. 339; viljum vér allir fylgja þér ok þik til konungs halda, Fms. i. 34; Stephanus skyldi h. hann til laga ok réttinda, Sks. 653; h. e-n til ríkis, Fb. i. 236; vinsæld föður hans hélt hann mest til alþýðu vináttu, Fms. vii. 175; þeir sem upp h. ( sustain) þenna líkama, Anecd. 4.
    β. phrases, halda e-m kost, borð, to keep at board, entertain, Fms. ix. 220, x. 105, 146, Nj. 6; or, halda e-n at klæðum ok drykk, Ó. H. 69; h. stríð, bellum gerere (not class.), Fms. x. 51; h. úfrið, Fas. ii. 539.
    2. halda sik, to comfort oneself, Sks. 281, Hom. 29; kunna sik með hófi at h., Sturl. iii. 108; h. sik ríkmannliga, to fare sumptuously, Ld. 234; hann hélt betr húskarla sína en aðrir, Fms. vii. 242; h. mjök til skarts, to dress fine, Ld. 196; þar var Hrefna ok hélt allmjök til skarts, id.; hann var hægr hvers-dagliga, ok hélt mjök til gleði, Sturl. iii. 123; hélt hann hér mjök til vinsælda ok virðinga, he enjoyed much popularity and fame, Ld. 298.
    β. ellipt. (sik understood), at h. til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one, Ld. 40; ef þér hefir eigi til þess hug eðr afl at h. til jafns við e-n húskarl Þorsteins, Eg. 714; h. til fullnaðar, to stand on one’s full rights; ef þær taka eigi fullrétti, eðr h. eigi til fullnaðar, Grág. ii. 109; h. fullara, to hold one above other men, Ó. H. (in a verse); lét konungr þá h. mjök til ( make great preparations) at syngja messu hátíðliga, Hkr. i. 287.
    3. to hold forth, put forward; at þeim inyiidi þungbýlt vera í nánd honum, ef þeir héldi nokkurn annan fyrir betra mann en hann, Ld. 26; síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan mann, Fms. ix. 399.
    β. to hold, deem, be of opinion; the old writers seem not to use the word exactly in this sense, but near to it come such phrases as, hón hélt engan hans jafningja innan hirðar hvárki í orðum né öðrum hlutum, i. e. she held him to be above all men, Ld. 60; halda menn hann fyrir konung, Fb. i. 216; still closer, halda menn at Oddný sé nú betr gipt, Bjarn. 12 (but only preserved in a paper MS.): this sense is very freq. in mod. usage, to hold, mean, eg held það; eg held ekki, I think not; (hence hald, opinion.)
    γ. phrases, halda mikit upp á e-n, to hold one in much esteem, love, Stj. 33; halda af e-m, id., Fas. i. 458, ii. 63, 200, iii. 520, esp. freq. in mod. usage, (upp-á-hald, af-hald, esteem.)
    4. to hold on, keep up; halda varnir, to keep up a defence, Sks. 583; halda vörð, to keep watch, Eg. 120, Grág. i. 32, 264; halda njósn, Eg. 72, 74, Fms. xi. 46; halda tal af e-m, to speak, communicate with one, ii. 88.
    5. to hold, be valid, be in force, a law term; á sú sekt öll at halda, Grág. i. 89; á þat at h. allt er þeir urðu á sáttir, 86; enda á þat at h. með þeim síðan, ii. 336.
    IV. to hold, compel, bind (with the notion of obligation or duty); heldr mik þá ekki til utan-ferðar, Nj. 112; þó heldr þik várkunn til at leita á, i. e. thou art excused, thou hast some excuse in trying, 21; var auðsætt hvat til hélt um sættir, Bjarn. 70; þik heldr eigi hér svá mart, at þú megir eigi vel bægja héraðs-vist þinni, Eb. 252; þar mælir þú þar, er þik heldr várkunn til at mæla, Nj. 227; ek mun vera vinr hans, ok alla þá, er at mínum orðum láta, halda til vináttu við hann, i. e. I will be his friend, and all those who lend ear to my words I will hold to friendship with him, Eg. 18.
    2. halda sik frá e-u, to keep oneself from, to refrain from a thing, Sks. 276 B; h. sik frá munaðlífi, Post. 656 A. ii. 16, Hom. 53, 135; h. sik aptr af e-u, to abstain from, Hkr. i. 512.
    V. absol. to be the cause of, be conducive to a thing; heldr þar margt til þess, there are many reasons for this, Nj. 192; vildim vér vita hvat til heldr, Fms. vii. 106; en hann vissi eigi hvat til hafði haldit, er hann kom eigi, xi. 11; margir hlutir héldu til þess, Eg. 38; þat hélt til þess, at …, Al. 94; hélt til þess ( conduced to it) góðgirnd hans, stórmennska ok vitsmunir, Fs. 29; hefir þat mjök til haldit, er ek hefi svá lengi dvalizt, at ek ætlaða, Ld. 32; hann lét bæði til h. vingan ok mágsemd, Fs. 24; heldr þat mest til at þá var komit útfall sjávar, Ld. 56; hélt þat mest til þess, at hann gafsk bezt í öllum mannraunum, 60; þat eitt hélt til, at þeir fóru eigi málum á hendr Þórði, at þeir höfðu eigi styrk til, 138.
    VI. to hold, comprise; sólar-öld heldr tuttugu ok átta ár, Rb. 510; h. skor (of weight), Grág. i. 500.
    ☞ In some instances the use of dat. and acc. wavers, e. g. halda húsum, to keep up the houses, Grág. ii. 278, 335; h. hliði, to keep the gate in repair, 265; but halda hlið (acc.), 332: to keep, observe, h. lögum, griðum, boðorðum, Glúm. 333, Grág. i. 357, ii. 166, 623. 28; hélt hann þessu sumu, Fms. x. 416 (Ágrip); halda ílla orðum, vii. (in a verse); þeir er því þingi áttu at h., Glúm. 386; h. sáttum, St. 17; h. eiðum, Bkv. 18; Gizuri þótti biskup h. ríkt ( protect strongly) brennu-mönnum, Sturl. i. 201 C; Guð er sínum skepnum heldr (keeps, protects) ok geymir, Mar.; þá hélt engi kirkju mönnum, … kept no man safe, Fms. ix. 508; h. njósn (acc.) um e-t, Eg. 74; h. til njósn, 72; njósnir, Fms. xi. 46. In most of these instances the acc. is the correct case, and the dat. is due either to careless transcribers or incorrect speaking: in some instances an enclitic um has been taken for a dative inflexion, thus e. g. sáttum haldi in Stor. l. c. is to be restored to sátt um haldi; eiðum haldit in Bkv. l. c. to eið (for eiða) um haldit; in others the prep. um has caused the confusion, as ‘halda njósn um at’ has been changed into halda njósnum at. But in the main the distinction between the use of dat. and acc. is fixed even at the present time: the acc. seems to represent the more primitive usage of this verb, the dat. the secondary.
    C. REFLEX.:
    I. to hold oneself, to stay; héldusk þeir þá ekki fyrir norðan Stað, Fms. i. 63; mátti hann eigi þar haldask, Landn. 246; h. á baki, to keep oneself on horseback, keep one’s seat, Grág. ii. 95; munu þeir skamma stund hér við haldask, Nj. 247: to be kept, remain, þá skal hann h. með Helju, Edda 39: to resist, megu vér ekki við h. fyrir ofreflis-mönnum þessum, Nj. 254; hélzk þá ekki við honum, Eg. 289; mann er svá hefir haldisk við höfuð-syndum, Hom. 157.
    β. to hold out, last, continue; ok hélzk ferillinn, Eg. 579; hélzk undr þetta allt til dags, Nj. 272 (twice); hélzk konungdómr í kyni hans, Rb. 394; lengi síðan hélzk bruna-öld með Svíum, Yngl. S.; lengi hélzk þat í ætt þeirri, at …, Eg. 770; hélzk vinátta með þeim, Nj. 66; þat hefir enn haldizk í ætt hans, Fms. iv. 8; ok hefir þat haldizk ( it has continued to be so) síðan er ek hefi hann séð, Ld. 174; honum haldisk (imperat.) sigr ok langt líf, Ver. 57; betr þætti mér, at hún héldisk þér, that it (the luck) would hold out for thee, Fb. ii. 74; ef hann helzk í útrú sinni, if he perseveres in his untruth, 623. 26.
    γ. to be kept safe and sound; menn allir héldusk ( all bands were saved) ok svá fé, Ld. 8, Fs. 143; þar héldusk menn allir ok mestr hluti fjár, Eg. 405; hafði fé vel haldizk, has been well kept, done well, Ld. 34.
    δ. to be valid, stand; eigu þau handsöl hennar at haldask, Grág. i. 334; engi má haldask dómr hans, Edda 15; skyldu þau (the truce) haldask um þingit, Nj. 348.
    2. impers., mér helzk, e-m helzk vel, ílla, á e-u, to have a good hold, have luck with a thing; mér helzk lítt á sauða-mönnum, Grett. 110 A.
    3. recipr., haldask á, to hold or pull one against another, wrestle, (hence á-höld); var sagt Magnúsi, at þeir héldisk á úti, that they were fighting outside, Sturl. ii. 44.
    II. part. pass. haldinn, [Dan. holden], so ‘holden,’ in such and such a state; vel haldinn, in good condition, faring well, well to do, Eg. 20, 234; hugðusk þar ok haldnir ( safe) mundu vera, Ver. 34; þungliga h., very sick, Eg. 565, Hkr. ii. 199; vel haldinn, doing well; tak heldr annat fé, svá mikit, at þú þykisk vel haldinn af, i. e. fully satisfied, having got full redress, Boll. 350; Sveinn sagði, at hann vill hafa tvá hluti fjárins, Hrani sagðisk ekki af því haldinn ( satisfied) vera, Fms. iv. 31: in the phrase, heilu ok höldnu, safe and sound, Bs. i. 191, Fms. xi. 376, Hkr. i. 319; með höldnu hljóði, preserving the sound, Skálda 175.
    2. ok mun þykkja sér misboðit ef þú ert haldinn (kept, protected), Finnb. 344.
    β. kept, observed, Fms. xi. 99.
    γ. held in custody, in prison, Bs. i. 419, Sturl. i. 151.
    III. gerund., haldandi, holding good, valid; sá dómr er eigi haldandi, is not valid, K. Á. 304; af öllu afli er friðr haldandi, Hom. 5.
    2. part. act., með upp haldandi höndum, with uplifted hands, Bs. i. 684.

    Íslensk-ensk orðabók > HALDA

  • 10 SITJA

    * * *
    (sit; sat, sátum; setinn), v.
    1) to sit, be seated;
    hann sat it næsta honum, he sat next him;
    sitja upp, to sit erect (þeir létu hann sitja upp í hauginum); to sit at table;
    2) to stay, sojourn;
    sitja heima, to stay at home (sitr Gunnarr nú heima nökkura hríð);
    sitja kyrr, to remain quiet, stay at home;
    sitja í festum, to sit as one’s betrothed (of the bride between the betrothal and wedding);
    to reside (Haraldr konungr sat optast á Rogalandi);
    to sit fishing (þeir vóru komnir á þær vastir, er hann var vanr at sitja);
    3) to tarry (gørði liðinu leitt at sitja);
    sitja veðrfastr, to lie weather-bound;
    4) with acc., sitja e-t ór hendi sér, to let it slip through idleness;
    sitja byr ór hendi sér, to miss a fair wind;
    5) sitja vel (illa) jörð, to keep one’s estate in good (bad) order;
    sitja launþing, to hold a secret meeting;
    6) sitja e-t, to put up with, endure (eigi mundu þeir þvílíka skömm eða hneisu setið hafa);
    sitja e-m e-t, to submit to, put up with at one’s hand (sitja mönnum skammir ok skapraunir);
    er slíkt engum manni sitjanda, it is not to be endured from any man;
    7) sitja e-m e-t, to cut one off from (hugðust þeir Sveinn at sitja honum vatn);
    8) with preps.:
    sitja at sumbli, to sit at a banquet;
    sitja at tafli, to sit at chess;
    sitja at fé, nautum, to tend sheep, cattle;
    sitja at málum, to sit over a case, debate it;
    sitja á sannindum, to withhold (conceal) the truth;
    sitja á sér, to control oneself, keep down one’s temper (Hallgerðr sat mjök á sér um vetrinn);
    sitja á svikrædum, svikum við e-n, to plot against one;
    sitja fyrir, to be on the spot (úvíst er at vita, hvar úvinir sitja á fleti fyrir);
    sitja fyrir e-u, to be a hindrance to (sitja fyrir sœmd e-s);
    to be exposed to, have to bear (sitja fyrir hvers manns ámæli);
    sitja fyrir ádrykkju e-s, to be one’s drinking-mate;
    sitja fyrir svörum, to stand questions, be the spokesman;
    sitja fyrir málum, to lead the discussion;
    sitja hjá e-u, to be present at (sitja hjá ráðagerðum e-s);
    to sit idly by (þú munt þó drepa vilja bróður minn, ok er þat skömm, ef ek sit hjá);
    sitja inni, to sit in prison;
    sitja til e-s, to wait;
    er þar til at sitja, we may wait till then;
    to plot against (hann sitr um ríki hans);
    sitja um líf e-s, to seek one’s life;
    sitja um e-n, to lie in wait for, waylay;
    sitja um e-u, to be busy with (sitja um nauðsynjamálum);
    sitja um borðum, to sit at table;
    sitja undir e-u, to be subject to;
    sitja yfir e-u, to sit over a thing, be busy with (ekki mun ek lengr yfir þessu sitja);
    sitja yfir drykkju, borðum, to sit drinking, at table;
    to attend to (sitja yfir málum manna);
    sitja yfir kvæðum, to listen to songs;
    sitja yfir e-u, to take possession of;
    to bear down (hann sat yfir virðland);
    sitja yfir skörðum hlut, to suffer a loss of right;
    sitja yfir sjúkum manni, to sit up with (nurse) a sick person, esp. a woman in labour;
    9) recipr., sitjast nær, to sit near one another.
    * * *
    pres. sit; pret. sat, sazt, sat, pl. sátu; subj. sæti; imperat. sit, sittú; part. setinn; with the neg. suff. sit-k-a, I sit not, Hkv. 2. 34: [Ulf. sitan = καθησθαι; A. S. sittan; Engl. sit; Germ. sitzen; Swed. sitta; Dan. sidde; Lat. sedere; Gr. ἔδος, ἔζεσθαι]:—to sit; s. á haugi. Vsp. 34, Þkv. 6, Skm. 11; þeir sátu á vellinum, Nj. 114; þar sem búarnir sitja, 110, Grág. i. 4; konungr sat á hesti, Fms. x. 255, 408; hann sat it næsta honum, Nj. 2; ganga til matar, ok sátu þeir um hríð, Eg. 483; svá vildi hverr maðr sitja ok standa sem hann bauð, … ok var rétt at segja at hann væri bæði konungr ok biskup yfir landinu, Bs. i. 67; s. fyrir, to be on the spot, Hm. 1: in greetings, sit heill! sitið heilir, ‘sit hale,’ be seated and welcome, Fms. x. 201, Ísl. ii. 438; nú sittú heill, Sighvat (Ó. H. in a verse); seggi biðr hann s. í frið, Skíða R. 28; s. at mat, to sit at meat, Fms. x. 378; s. at sumbli, Ls. 10; s. at tafli, to sit at chess, Ísl. ii. 359; s. at fé, s. at nautum, to tend sheep, neat-cattle, Boll. 336, Eg. 714, Sturl. i. 77; s. at málum, to sit over a case, debate it, Ld. 18; s. á stefnu, to be in the chair at a meeting, Ó. H. 85: s. upp, to sit up, sit erect; þeir létu hann s. upp í hauginum, Nj. 118: to sit at table, Jökull sat upp ok orti vísu, Ó. H. 191; gékk konungrinn at sjá þá er upp sátu, who sate at table, Greg. 43; Eyvindr hafði mest forráð at veizlunni, ok sat ekki upp, Orkn. 246; þeim sinnum er jarl sat upp (uppi Ed.) mataðisk sveinninn með honuni, Fms. ix. 245: s. úti, to sit outside (at night), of wizards (úti-seta), Vsp. 21, Orkn. 234, 246; þat er úbóta-verk at s. úti, N. G. L. i. 350; svá segja menn at Gunnhildr, fóstra Hákonar, léti s. úti til sigrs honum … en Þórdís skeggja er sú kona kölluð sem sagt er at úti sæti, Fms. vii. 275.
    2. with prepp.; sitja á svikræðum, svikum við e-n, to plot against, Fms. i. 263, ii. 34; sitja á sér, to control, constrain oneself; Hallgerðr sat mjök á sér um vetrinn, Nj. 25; hann gat ekki á sér setið, he could not keep quiet:—s. fyrir e-u, to be exposed to, to have to stand the brunt of; s. fyrir ámæli, hættu, afar-kostum, Nj. 71, Fms. v. 71, vii. 125; s. fyrir svörum, to stand questions, be the spokesman, iv. 274, vi. 13, Ölk. 36, Band. 12; s. fyrir málum, to lead a discussion, Fms. ix. 98; s. fyrir e-m, to sit in ambush (fyrir-sát), Nj. 94, 107. Ld. 218: ellipt., Nj. 94, Eg. 577, 743:—s. hjá, to sit by:—s. til e-s, to watch for; er þar til at sitja, Nj. 103:—s. um e-t, to watch for an opportunity; þeir sátu um at rengja, 242; er ætíð sátu um þat at spilla friðinum, Magn. 464: to plot against, s. um sæmd e-s, Fms. v. 273; hann sitr um ríki hans, 293; s. um líf e-s, to seek one’s life, Ld. 40, Fms. i. 223; s. um e-n, to waylay, Landn. 287, Nj. 131:—s. undir, to sit under one, keep him on one’s knees; s. undir barni, sittu undir mér! s. undir lestri, to ‘sit under’ a preaching; s. undir hlyðni, to be subject to, Sks. 476 B:—s. yfir e-u, to sit over a thing; s. yfir drykkju, Eg. 6; s. yfir sjúkum manni, to sit up with a sick person, Fms. vii. 166, x. 250; esp. with a woman in labour, iv. 32, viii. 8 (yfirsetu-kona = a midwife); also, sitja yfir málum manna, to attend to (as judge), Ó. H. 86, Fms. vii. 60, Nj. 189; ekki er nú tóm at s. yfir kvæðum, to listen to songs, Ísl. ii. 235; s. yfir varningi sínum, to sit over one’s wares, Sks. 28: to superintend, Fms. viii. 5 (Fb. ii. 533): sitja yfir e-u, to take possession of what belongs to another person; at úvinir mínir siti eigi yfir mínu, Ísl. ii. 146, 224; þeir menn hafa setið yfir eignum várum ok ættleifð, Fms. i. 223; sitr nú yfir fé því Atli inn skammi, Eg. 468; hann sat yfir virðingu allra höfðingja, Nj. 173; s. yfir hlut e-s, 89, Ld. 66, Eg. 512: s. yfir skörðum hlut, to suffer a loss of right, Ld. 266.
    II. to abide, stay, sojourn; sitja heima, to stay at home; sitr Gunnarr nú heima nokkuta hríð, Nj. 106; s. heima sem dóttir (heima-sæta); s. heima sem mær til kosta, Sams. S. 6; sat hann þar hálfan mánuð, Nj. 106; þat var engi siðr at s. lengr en þrjár nætr at kynni, Eg. 698; viku var at boðinu setið, Ld. 200; í slíkum fagnaði sem þeir sátu, Fms. x. 260; hann sat at Gufuskálum inn þriðja vetr, Eg. 592; setið hefir þú svá nær, at þú mættir hafa hefnt þessa, Nj. 178; sátu þingmenn Runólfs í hverju húsi, Bs. i. 20; s. kyrr, to remain quiet, stay at home, Grág. i. 163; s. í festum, of a betrothed woman between the espousals and the wedding, Nj. 4: to reside, Haraldr konungr sat optast á Rogalandi, Eg. 367, Nj. 268, Fms. i. 23, Ver. 60: s. at löndum, to reign, Hkr. ii. 3; s. at búum sínum, Fs. 12; sitja búðsetu, to live in a booth, Grág. i. 187, ii. 71; s. strandsetri, to live on the coast(fishing), i. 263, 290; s. slímu-setri, to hang on to a place, living upon other people, Gþl. 200, N. G. L. i. 70; þér munut þurrt hafa um setið allar vitundir, had no part nor knowledge of it, Sturl. iii. 261: to stay, answer not to a call, Grág. i. 447; nú sitr einn hverr lengr niðri, N. G. L. i. 40; s. um stefnu, 344; ef hann sitr svá þrjá vetr at hann geldr eigi tíund sína rétta, K. Á. 94; s. hjá e-u, to be neutral, take no part; hann hafði áðr setið hj;á málum þessum, Lv. 9, Ísl. ii. 267, Nj. 84, 97; þú lætr þá menn s. hjá kyrra, remain undisturbed, Ld. 258; s. hjá fé, to tend sheep.
    2. a fishing term, to sit fishing on a mið, q. v.; á þær vastir er hann var vanr at s. ok draga flata fiska … þeir váru komnir svá langt út, at hætt var at s. útarr fyrir Miðgarðs-ormi, Edda 35.
    3. to tarry; görði liðinu leitt at sitja, Fms. x. 344; s. veðr-fastr, to lie weather-bound, Eg. 482; s. í díblissu, to sit in a dungeon, Fms. ix. 219; s. kyrr, Grág. i. 163; s. fyrir, to remain sitting, Fms. v. 66; sitja til járns, to sit preparing for the ordeal, 308, 311; s. fyrir ádrykkju e-s, to be one’s cup-mate, Eg. 253.
    III. with acc.; sitju e-t ór hendi sér, to ‘sit a thing out of one’s hands,’ let it slip through idleness, Fms. v. 276: mod., s. e-t af sér, id.; skulut ér ekki sitja byri því heldr, miss a fair wind, vi. 358; þegjandi sitr þetta Þórir jarl á Mæri, Orkn. (in a verse); hafði annat bréf komit til Lopts á sama sumri, ok sat hann bæði (acc.), he ‘sate it off,’ i. e. did not answer to the call, Bs. i. 726; (so in mod. usage, s. e-n af stokki, to ‘sit him off,’ wait till he is gone;) sátu margir af sínum hestum, many ‘sate off’ dismounted from, their horses, Fms. vi. 211; sitja rétti sínum, to remain inactive until one’s right is prescribed, Grág. ii. 91, K. Þ. K. 26.
    2. sitja vel (ílla) jörð, to keep one’s estate in good (bad) order; sal hann þann bæ vel, Brandkr. 57; þessi jörð er vel setin; sátu þessir allir brullaup sitt í Gautavík, Vígl. 33; s. launþing, to hold a secret meeting, Fms. xi. 219.
    3. sitja e-t, to put up with an injury; eigi mundu þeir þvilíka skömm eðr hneisu setið hafa, Ísl. ii. 338; þykkisk hann þá lengr hafa setið Sveini þann hlut er hann mundi eigi öðrum þola, Fms. xi. 62; menn munu þat eigi s. þér, ef þú meiðir fé manna, Glúm. 342; s. mönnum slíkar hneisur, Ld. 278; s. mönnum skammir ok skapraunir, Fms. ii. 14; s. e-m frýju, Hkr. iii. 397; er slíkt engum manni sitjanda (gerund.), ‘tis not to be endured from any man, Korm. 162.
    4. to cut one off from; fyrr munu þér svelta í hel, enn þér sitið oss mat, Fms. vi. 152; hugðusk þeir Sveinn at s. honum vatn, x. 407; ok mundi svá ætla at s. þeim mat þar í Eyjunum, Orkn. 410.
    IV. reflex. in recipr. sense; þeir skulu svá nær sitjask ( sit so near one another) at hvárir-tveggi nemi orð annarra, Grág. i. 69; er mér lítið um at hætta til lengr at þit sitisk svá nær, Ld. 158.
    2. part., nú mun eigi mega sitjanda hlut í eiga, there is no time to rest, Nj. 110.

    Íslensk-ensk orðabók > SITJA

  • 11 vörðr

    (gen. varðar, dat. verði; pl. verðir, acc. vörðu), m.
    1) ward, warder (Heimdallr er v. goða); hafa á sér vörðu, to have watches out (þeir höfðu á, sér vörðu; Sverrir konungr hafði fengit njósn af, hvar verðir þeira vöru);
    2) guard, watch; halda vörð, to keep watch or guard; ganga á vörð, to mount guard; vera á verði, to be on guard; veita e-u vörð, to watch, take care of.

    Íslensk-ensk orðabók > vörðr

  • 12 GREIÐA

    (-dda, -ddr), v.
    1) to unravel, disentangle, arrange; g. hár, to comb or dress the hair; greiddi hón hárit frá augum sér, she stroked back the hair from her eyes;
    3) to speed, further (g. ferð e-s);
    refl., greiddist honum vel, it sped well with him, he got on well;
    4) to pay (g. fé af hendi); g. fram, to pay out;
    5) to discharge, perform; g. skírslu af höndum, to perform the ordeal; g. vörð, to keep watch; g. róðr, to pull at the oars; g. atróðr, g. til atlögu, to attack (in a sea-fight); g. mál, to settle a case.
    * * *
    dd, [Ulf. garaidjan = διατάττειν, 1 Cor. xvi. i, Tit. i. 5, and προτίθεσθαι, Ephes. i. 9; A. S. gerædan; North. E. (see Atkinson’s Cleveland Glossary) to graith = to furnish or equip; in Icel. greiða and reiða seem to be only a double form of the same word, the former having kept the prefixed g; in sense they are akin, cp. Dan. rede, Swed. reda, and see greiðr]:—to arrange, disentangle; greiða hár, to comb or dress the hair; Hildigunnr greiddi hárit frá augum sér, H. combed or stroked back the hair from her eyes, Nj. 176; þá tók konungr þar laugar, ok let greiða ( comb) hár sitt, Fms. i. 189; en hón hafði hendr at, ok greiddi lokka hans, Karl. 532; sem fyrst er hann var greiddr ( combed), Mar. 161; ógreitt hár, unkempt hair; greiða ull, to comb or card wool, Bret. 30, 32.
    2. to make or get ready; greiða segl, to make the sail ready, Sturl. i. 118; g. vað, to make the fishing-line ready, Edda 36; g. net, a fishing term:—also intrans. to get ready, g. til um e-t, to get ready for a thing, i. e. get it ready; g. til um vápn sín, to get the weapons ready, Eg. 220; sagði at hann skyldi til g. at verðir væri öruggir, that he should take it in charge, that …, Fms. ix. 22; g. til frásagnar, to make ready for the story, 655 xxvii. 6.
    3. to speed, further; g. ferð e-s, Fms. ii. 16; greiðit Drottins götur, make straight the way of the Lord, 625. 90. Luke iii. 4: reflex., greiddisk honum vel, it speeds well with him, he speeds well, Eg. 180; honum greiddisk vel ferðin, Ísl. ii. 393; greiddisk ferð hans vel, Eg. 140; ef henni greiðisk seint, if she speeds slowly, Fms. iv. 28.
    II. [Ulf. garaþjan = ἀριθμειν, Matth. x. 30; Dan. rede, udrede], to pay; hann skal honum greiða í slíku fé sem hann hefir til, Gþl. 305; nú vil ek at þú greiðir öxar-verðit, Fs. 68; fé þetta skyldi greiðask á þremr várum, Fms. ii. 114; hann skyldi heimta landskyldir ok sjá yfir at allt greiddisk vel, x. 227; Mörðr greiðir fram ( paid out) heimanfylgju dóttur sinnar, Nj. 11; g. aptr, to pay back, H. E. i. 460: to discharge, annan dag eptir greiðir Þórólfr skattinn af hendi, Eg. 64; þeir leggja féð fram þóat ek greiða af hendi, they find the money although I pay it, Fms. v. 293.
    2. to discharge, perform; greiða vörð, to keep watch, Fms. ix. 23; g. útvörð, hestvörð, viii. 90, Sturl. iii. 241; g. róðr, to pull, Fms. ii. 178; g. atróðr, to attack (in a sea-fight), vii. 264; g. til atlögu, id., 290: merely circumlocutory, g. rás, to run, Rb. 210; g. göngu, to proceed, walk, Stj. 566; g. skírslu af höndum, to perform the ordeal, Fms. vii. 230; g. ok gjalda leiðangr, to perform (of personal duty) and pay the levy, 173.
    III. metaph. to interpret, make out; at þeir gangi í lögréttu ok í setur sínar, at greiða lögmál þetta, to expound the law, Grág. i. 7; en þat eru stórsögur, ef þær eru greiddar út í gegnum, if they are told to the end, Al. 36; hann ræddi um við Árna at hann skyldi greiða ( settle) mál hans búandans, Orkn. 336; bað Þorstein eiga í allan hlut at þetta mál greiddisk, Boll. 352; hví gengr eigi fram málit? Guðmundr kvað brátt greiðask munu, Fs. 74; greiða fyrir e-m, to entertain one, or the like.

    Íslensk-ensk orðabók > GREIÐA

  • 13 gæzla

    f. watch, keeping.
    * * *
    u, f. watch, keeping, Grág. i. 147, Fms. xi. 246; svína-g., tending swine, Fs. 71: metaph., Fms. vii. 187, Sks. 675.
    COMPDS: gæzluengill, gæzlukerling, gæzlulauss, gæzluleysi, gæzlumaðr, gæzlusótt.

    Íslensk-ensk orðabók > gæzla

  • 14 halda

    * * *
    (held; hélt, héldum; haldinn), v.
    I. with dat.
    1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);
    to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);
    2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);
    3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);
    to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);
    halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    4) to hold, keep one’s stock;
    also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);
    5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);
    halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;
    halda hendi yfir e-m, to protect one;
    6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;
    þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;
    halda heim, to steer homewards;
    7) to graze, put in the field (halda fé til haga);
    8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);
    II. with acc.
    1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);
    2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);
    3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);
    to observe (halda guðs lög ok landsins);
    4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);
    5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);
    halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;
    halda sik aptr af e-u, to abstain from;
    6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);
    7) to hold, keep up;
    halda varnir, to keep up a defence;
    halda vörð, to keep watch;
    8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);
    þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;
    III. with preps.:
    halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);
    to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);
    halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);
    halda mikit af e-m, to make much of one;
    halda eptir e-m, to pursue one;
    halda e-u eptir, to keep back;
    halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;
    halda e-u fram, to uphold, support;
    halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;
    to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);
    halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);
    halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);
    halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;
    heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;
    hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;
    halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);
    halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;
    halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);
    halda barni undir skírn, to hold at baptism;
    halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);
    halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;
    to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);
    to keep going (halda upp bardaga);
    to discharge (halda upp kostnaði, bótum);
    halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;
    halda e-u við, to maintain a thing;
    halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);
    hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;
    heldr nú við hót, it is little short of threats;
    IV. refl., haldast.
    * * *
    u, f. = hadda, q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > halda

  • 15 HUNDR

    (-s, -ar), m. dog, hound; vera ór hunda hljóði or hljóðum, to have made one’s escape.
    * * *
    m. [Ulf. hunds; A. S., O. H. G., Germ., Dan., and Swed. hund; Engl. hound; Lat. canis; Gr. κύων]:—a dog, Hm. 82, Gm. 44, Orkn. 150, Grág. ii. 119, Fms. ii. 224, iv. 314, Nj. 74, Stj. 464, passim; the shepherd’s dog, watch dog, and deer hound were best known;—smala-h. and fjár-h., a shepherd’s dog; dýr-h., a fox hound; búr-h., varð-h., a watch dog; grey-h., a greyhound; spor-h., a slot hound, Orkn. 150, Ó. H.; mjó-h., Dan. mynde, a spaniel; [skikkju-rakki, a lap dog, Orkn. 114;] dverg-h., q. v.; hunda-gá, gnauð, gelt, gnöll, barking, howling, 656 A. ii. 12, Fas. i. 213; vera ór hunda hljóði, to be out of the dog’s bark, have made one’s escape, Orkn. 212, Gísl. 7, cp. hljóð B. 2; hunds hauss, höfuð, a dog’s head (also as an epithet of abuse), Stj. 68, 498, Rb. 346; hunds eyru, dog’s ears, in a book; hunds kjaptr, trýni, löpp, rófa, hár, a dog’s mouth, snout, foot, tail, hair; hunda sveinn, a dog-keeper, Lv. 100: phrases and sayings, það er lítið sem hunds tungan finnr ekki; opt hefir ólmr hundr rifið skinn; as also hlaupa á hunda-vaði yfir e-t, to slur a thing over, scamp work; festa ráð sitt við hunds hala, Mag. 65:—a dog’s age is, partly in fun, partly in contempt, counted by half years; átta vetra á hunda tölu = four years; whence, ek em maðr gamall, ok vánlegt at ek eiga hunds aldr einn ólifat, Fb. ii. 285:—allan sinn hunds aldr, throughout all his wicked, reprobate life.
    II. metaph.,
    1. as abuse; hundrinn þinn, κύον! Ísl. ii. 176; eigi af hundinum þínum, Fms. vi. 323; drepum þenna hund sem skjótast, xi. 146; mann-hundr, a wicked man; hunds-verk, a dog’s work, Sighvat: hund-eygr, adj. κυνος ὄμματ ἔχων, Grett. (in a verse): hund-geðjaðr, adj. currish, Hallfred.
    2. an ogre, destroyer, = vargr, Gr. κύων; hundr segls, viða, elris, herklæða, Lex. Poët., Edda ii. 512.
    3. a nickname, Þórir Hundr, Ó. H.: Hunds-fótr, m. a nickname, Fas.; cp. also the pr. names Hundi, Hundingi, Landn., Sæm.: Hunda-dagar, m. the dog-days: Hunda-stjarna, u, f. the dog-star, Sirius.
    4. botan. = vulgaris; hunda-hvingras, hunda-sóley, etc., Hjalt.: hund-bítr, m. a biter, Bjarn. (in a verse): hund-heiðinn, adj. ‘dog-heathen,’ heathenish, Fms. ii. 130, Fas. ii. 186, Karl. 138, Flóv. 23. Favourite dogs recorded in the Sagas, king Olave’s dog Vígi, the Argus of the northern Sagas, Fms. Ó. T. ch. 82, 208, 259; Gunnar’s dog Sam, Nj. ch. 71, 77, 78; the dog Flóki, Rd. ch. 24; also Hálfs S. ch. 7, 8,—þá ina sömu nótt gó hundr hans Flóki er aldri gó nema hann vissi konungi ótta vánir: mythol. the dog Garm, Vsp., Gm.; the dog Saurr, who was made king over the Thronds, (þeir létu síða í hundinn þrjú manns-vit, ok gó hann til tveggja orða, en mælti it þriðja,) for this curious tale see Hkr. Hák. S. Góða ch. 13: pet names, seppi, rakki, grey; and pr. names, Vígi, Snati, Loddi, Lubbi (a rough dog), Stripill (smooth), etc.

    Íslensk-ensk orðabók > HUNDR

  • 16 VAKA

    * * *
    I)
    (vaki, vakta, vakat), v.
    1) to be awake, to keep awake (hann hefir vakat í alla nótt); v. yfir e-u, to watch during the night (v. yfir fé sínu);
    (gen. pl. vakna), f.
    1) waking halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    2) vigil (fara til hins heilaga Ólafs til vöku);
    3) eve of saint’s day.
    * * *
    pres. vaki; pret. vakði, vakti; subj. vekði; imperat. vaki, mod. vak, vaktú; part. vakat; thus having lost the strong inflexion which it has in Goth. as well as in Engl.: [Ulf. wakan, pret. wôk; A. S. wakjan; Engl. wake, pret. woke; Germ. wachen; Dan. vaage; Lat. vig-ilare]:—to be awake; hann hefir vakat í alla nótt, Nj. 55; attú vakir í alla nótt, Eg. 418; þrælarnir vöktu, Fms. i. 111; vaki ek ávallt, Vkv.; hann hugðisk vesa at Lögbergi ok vaka, enn hann hugði alla menn aðra sofa, Íb. 7; ok einn morgin er þeir vöktu báðir, Fms. ii. 197; ætlar hann at ek skyla þar vaka yfir ok yrkja um skjöld hans, Eg. 699; Ásgrímr vaknaði eina nótt ok heyrði at Kári vakti, Nj. 210; þar hefir ek vakat ok hugsat um nótt ok dag, Fms. i. 84; vaki þú Angantýr, Fas. i. (in a verse); vaki mær meyja, vaki mín vina, Hdl. 1; vaki þú Fróði, Gs. 17; vaki þú Helgi! fullsofit er, Dropl. 30; vaki menn í skálanum! Gísl. 29; the mod. imperat. is vak, as in the verse,—Vak þú minn Jesú, vak í mér! vaka láttú mig eins í þér, Pass. 4, the last verse of the hymn; vakði hann löngum, Ó. H. 207; ósviðr maðr vakir um allar nætr, Hm. 22; vekða ek Einherja, Em.; Litlu síðarr vaknaði Þórhallr ok spurði hvárt Þiðrandi vekti, Fms. ii. 195: with prep., vaka yfir e-u, to watch, i. 9, iv. 299, Eg. 375: the phrase, láta e-t í veðri vaka, to make believe, pretend.
    2. vakna, Sturl. iii. 186 C.
    3. part. vakandi; ván er vakandi (i. e. vakanda manns) draumr, hope is a waking dream.
    II. to come to the surface, of fish; fiskar vaka þar í öllum ám, Snót, passim in mod. usage.

    Íslensk-ensk orðabók > VAKA

  • 17 vakta

    (að), v. to watch, with acc.
    * * *
    að, [as the form shews, a word of Germ. origin, as is Dan. vogte]:—to watch, Al. 171, Stj. 151, Karl. 60, Clar., Fas. iii, and in mod. usage, but not in the old classical Sagas.

    Íslensk-ensk orðabók > vakta

  • 18 varð-hald

    n. a holding ward, keeping watch and ward; vera á varð-haldi. Nj. 264; varðhalds ok varhygðar, Jb. 407: plur., hafa fjölmennt ok varðhöld mikil, to keep good watch and ward, Orkn. 300; hafa á sér styrk varðhöld nótt ok dag, Fms. ii. 31. Eg. 46, Ld. 170; tvenn varð-höld, 656 C. 11.
    2. custody: hafa e-n í varðhaldi, Fms. i. 306, ii. 17.
    COMPDS: varðhaldsengill, varðhaldslaust, varðhaldsmaðr.

    Íslensk-ensk orðabók > varð-hald

  • 19 YFIR

    * * *
    prep. with dat. and acc.
    I. with dat. over, above (hvers manns alvæpni hekk y. rúmi hans); sitja y. borðum, to sit at table; s. yfir málum manna, to sit at, attend to cases, as judge; konungr y. Englandi, king over E.; vaka y. e-m, to wake or watch over;
    II. with acc.
    1) over, above (Skaði tók eitr-orm, ok festi upp y. hann); hann tók y. sik skikkjuna, he put on the mantle; komast y. e-t, to come by a thing;
    2) over, across, through (síðan fóru þeir y. Norðrá);
    3) fig. over, beyond; hafa vöxt y. e-n, to have growth over, be taller than; fram y. aðra menn, beyond, above other men;
    4) adverbial usages, sá kvittr kom y., passed over; kveld kemr y., evening draws on.
    * * *
    prep. with dat. and acc., also ellipt. or even as adv.; [in Goth. there are two forms, uf = Lat. sub, and ufar = Lat. super, which, as to the form, answer to Icel. ‘of’ and ‘yfir;’ but in reality ‘of’ is in the old vellums used indiscriminately, sometimes = um (q. v.), sometimes = yfir, see p. 462 and um (umb, of), p. 648 sqq.; ‘of’ as prep. is now obsolete, having been replaced, according to the sense, by um or yfir: Goth. ufar; A. S. ofer; Engl. over; O. H. G. ubar; Hel. ubar; Germ. über; Dan. over; Swed. öfver; Lat. super; Gr. υπέρ]:—over.
    A. WITH DAT. over, above; hvers manns alvæpni hékk yfir rúmi hans, Eg. 88; þriðja stendr yfir Niflheimi … brenn eldr yfir Bifröst, Edda 10; yfir lokhvílu sinni, Nj. 183; spretta skörum yfir sér, Fas. ii. 187; tjalda yfir skipi sínu. Eg. 373; jörð gróin yfir viði eðr beinum, Grág. ii. 354; sitja yfir borðum, matborði, dagverði, drykkju …, to sit at table over one’s meat, drink; Nj. 6, 68, Eg. 63, 407, 577, passim; sitja yfir dómum yfir málum manna, to sit at, attend to cases, as judge, Ó. H. 86; Olafr konungr hafði jafnan með sér tólf ena spökustu menn, þeir sátu yfir dómum með honum ok réðu um vandamál, id.; sitja yfir e-m, to sit over one (a sick person), Fms. vii. 166, ix. 250; styrma yfir e-m, Ld. 40.
    II. metaph. usages; görask konungr bæði yfir Mörkinni ok Hálogalandi, Eg. 71; konungr yfir Englandi, 263; biskup yfir þeim fjórðungi, Grág. i. 326; hafa vald yfir e-u, Fms. i. 227, x. 48; vera höfðingi ok herra yfir e-u, id.; Þorgils er þá var yfir Skagafirði, 61; dómandi allra mála yfir þeim ríkjum, Fas. i. 513; hann setti bróður sinn yfir Víkinni, Fms. i. 29; sektir yfir e-m, H. E. i. 420; til gæzlu yfir e-m, custody over one, Edda 21; vaka yfir e-m, to wake or watch over, Fms. i. 9, iv. 299; vöku vér hér hverja nótt á Aski yfir fé váru, Eg. 375: þú vart trúr yfir litlu, eg mun setja þig yfir mikið, Matt. xxv. 23; vil ek eigi hafa flimtan hennar né fáryrði yfir mér, Nj. 50; sitja yfir hlut e-s, 89 (see sitja I. 2); ok liggi sú íllska lengr yfir þeim, threatening them, Fms. x. 265; búa yfir brögðum, Fas. i. 290; hefi ek sét marga dýrliga hluti yfir honum, 623. 55; mér sýnisk svá mikit yfir þér, at mér byðr þat eitt í skap at þú verðir meira stýrandi, Bs. i. 468; allir þeir er nokkurr þrifnaðr var yfir, leystu sik á þrem vetrum, Fms. iii. 18; opt hafa orðit þvílíkar jarteinir yfir heiðnum mönnum, vii. 195; láta vel ílla … yfir e-u, Ld. 168, Hkr. i. 213, ii. 32 (see láta B. I. 2); láta hljótt yfir e-n, Nj. 232; þegja yfir e-u, Ld. 36; fögnuðr yfir e-u, joy over a thing, MS. 623. 23; aumhjartaðr yfir úförum hvers manns, Sks. 687; lýsa yfir e-u, to declare, Eb. 20, 250, Nj. 93, Ld. 164, 306, Fs. 13, 24, Eg. 141 new Ed., Gísl. 16, Ó. H. 101, 179, Bs. i. 95, 203, 268, 624, Fms. ii. 25, xi. 6, 25: hlyða e-m yfir, see hlýða.
    III. ellipt. or adverb, usages; eldr, ok katlar yfir, Eg. 238; ætlar hann at görask konungr yfir norðr þar, 71; yfir á Espihóli, Sturl. iii. 261.
    B. WITH ACC. over, above, denoting motion; limar hans dreifask yfir heim allan, Edda 10; drógu þeir netið yfir hann, … hlaupa yfir netið … hleypr hann yfir þinulinn, 40; þeir bundu yfir sik flaka af viði, Fms. ix. 421; Skaði tók eitr-orm ok festi yfir hann, Edda 40; hann tók yfir sik skikkjuna, ‘took clothes over himself,’ put on the mantle, Nj. 170; binda boð yfir miðjar dyrr, Gþl. 434; leggja e-t yfir altari þín, 655 xxiii; lauf ok limar tóku út yfir skipit, Ó. H. 36; hann felldi hvern yfir annan, Hkr. i. 151; cp. hverr um annan (um C. V); er aldr fór yfir hann, Ó. H. 123; sló miklum ótta yfir hirðmennina, struck great terror into the king’s men, Fas. i. 68; skjóta skjóli yfir e-n, Ld. 40; setja menn yfir ríki sitt, Eg. 7; at konungr mundi annan höfðingja setja yfir Norðymbra-land, Fms. i. 24; lét hann taka Knút til konungs yfir ríki þat allt, 112; komask yfir e-t, to come by a thing, Bárð. 175; láta lítið yfir sik, Fms. vii. 29.
    2. over, through, across; austr yfir Foldina, Fms. i. 52; hann gékk yfir mark þat, Eg. 490; fara yfir ás nokkurn, … klif bratt yfir at fara, 576; ríða yfir fljótið, Nj. 82; hverr reiddi yfir Markar-fljót, 142; yfir skóginn, Fms. v. 249; ríðu vestr yfir Lómagnúpssand, Nj. 255; yfir hafit, Fms. vi. 21; er hann kom suðr yfir Fjalir, iii. 36; sigla norðr yfir Foldina, viii. 132; síðan fóru þeir yfir Norðrá, Eg. 134; fara at veizlum yfir ríki sitt, Fms. i. 157; skógr er almannavegr liggr yfir, Fs. 4.
    II. metaph. over, beyond; hafa vöxt yfir e-n, to have growth over or above another, be taller, Fas. ii. 234; hafa höfuð ok herðar yfir e-n; fram yfir aðra menn, beyond, above, i. 27; yfir þat fram, beyond that, above that, Vm. 19; fram yfir Páskaviku, Sturl. i. 121; fram yfir Jól, Boll. 344; yfir hálf-þrítugt, Fms. ix. 33.
    III. of direction, with another prep.; yfir á Hól, Hrafn. 9; þeir fúru yfir a Katanes, Fms. ix. 424; þeir sigldu yfir undir Kaupmannaeyjar, 421; upp yfir; fram yfir Grjótteigsá, Hrafn. 6.
    IV. ellipt. and adverb, usages; sá kvittr kom yfir, passed over, Eg. 164; lesa yfir, to read, Dipl. iii. 10, Fms. x. 1; kveld kemr yfir, draws on, Finnb. 230; skýflóki gengr yfir, Bárð. 169; um nóttina þann tíma er hringdi yfir, Fms. x. 29; at hann myndi fljótara yfir bera ef hann riði, Hrafn. 7; hestrinn bar hann skjótt yfir ok víða, id.; undir at leiða eðr yfir at keyra, Gþl. 412; göra brú yfir, 411.
    2. with verbs; bera, gnæfa, taka yfir, to surpass, passim; vofa yfir, to impend; búa yfir e-u, see búa; hylma ylir, to conceal; bætr yfir, to mend; verpa yfir, to calculate; drepa yfir e-t, to hush down; fara yfir, to pass over; líta, sjá yfir, to oversee, superintend; líða yfir, to pass over, also to faint; stíga yfir, to overcome; staupla yfir, sjást yfir, to overlook, neglect, etc., see the verbs.
    3. var hann kátr yfir fram, exceedingly, Sturl. iii. 267; bjargit skútti yfir fram, Fms. vii. 81; sjá yfir upp, Edda 30.

    Íslensk-ensk orðabók > YFIR

  • 20 varðhald

    n.
    1) holding ward, keeping watch;
    vera á varðhaldi, to keep watch (hann skyldi gæta hesta þeira ok vera á varðhaldi);
    2) custody (hafa e-n í varðhaldi).

    Íslensk-ensk orðabók > varðhald

Страницы

См. также в других словарях:

  • Watch — (w[o^]ch), n. [OE. wacche, AS. w[ae]cce, fr. wacian to wake; akin to D. wacht, waak, G. wacht, wache. [root]134. See {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. The act of watching; forbearance of sleep; vigil; wakeful, vigilant, or constantly observant… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • watch — [wäch, wôch] n. [ME wacche < OE wæcce < base of wacian: see WAKE1] 1. the act or fact of keeping awake, esp. of keeping awake and alert, in order to look after, protect, or guard 2. a) any of the several periods into which the night was… …   English World dictionary

  • Watch — Watch, v. i. [Cf. AS. w[oe]ccan, wacian. [root]134. See {Watch}, n., {Wake}, v. i. ] [1913 Webster] 1. To be awake; to be or continue without sleep; to wake; to keep vigil. [1913 Webster] I have two nights watched with you. Shak. [1913 Webster]… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • -watch — The noun watch, meaning ‘a state of alert’, first produced a suffix (or combining form) in the 1950s, and is known earlier in verbs such as firewatch (a term from the Second World War), but it is essentially a creation of the 70s (doomwatch) and… …   Modern English usage

  • watch — [n1] clock worn on body analog watch, chronometer, digital watch, pocket watch, stopwatch, ticker*, timepiece, timer, wristwatch; concept 463 watch [n2] lookout alertness, attention, awareness, duty, eagle eye*, eye*, gander, guard, hawk, heed,… …   New thesaurus

  • watch — ► VERB 1) look at attentively. 2) keep under careful or protective observation. 3) exercise care, caution, or restraint about. 4) (watch for) look out for. 5) (watch out) be careful. 6) maintain an interest i …   English terms dictionary

  • Watch — bezeichnet: Watch (Fernsehsender), britischer Fernsehsender The Watch, italienische Progressive Rock Gruppe Siehe auch Black Watch UN Watch Watch Island Watch Valley …   Deutsch Wikipedia

  • Watch — unix утилита, запускает и следит за программой через фиксированные интервалы времени. Если интервал не задан с помощью опции n , то команда будет запускаться каждые 2 секунды. Завершить программу можно с помощью нажатия соответствующих клавиш… …   Википедия

  • Watch — Watch, v. t. [imp. & p. p. {Watched}; p. pr. & vb. n. {Watching}.] [1913 Webster] 1. To give heed to; to observe the actions or motions of, for any purpose; to keep in view; not to lose from sight and observation; as, to watch the progress of a… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • watch — watch  unix утилита, запускает и следит за программой через фиксированные интервалы времени. Если интервал не задан с помощью опции n, то команда будет запускаться каждые 2 секунды. Завершить программу можно с помощью нажатия соответствующих …   Википедия

  • Watch Me — «Watch Me» Sencillo de Shake It Up del álbum Break It Down Publicación 21 de junio de 2011 …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»