-
1 prodo
prō-do, didī, ditum, ere1) вести дальше, продолжать ( genus a sanguine Teucri V)2) передавать, выдавать ( classem praedonibus C)3) выпускать ( fumum L); испускать ( suspiria pectore O); издавать ( vocem VF); наливать ( vina cado O)5) показывать, подавать (exemplum C, L, VP)6) устанавливать, вводить ( bellicas caerimonias L)7) провозглашать, именовать, назначать ( interrēgem C)8) порождать, производить ( fetum olivae O)9) доводить до всеобщего сведения, обнародовать ( decretum C)10) разглашать ( arcanum J)11) сообщать, передавать, рассказывать ( aliquid ad memoriam posteritatis C)quod est proditum memoriā (или memoriae) ac litteris C — что закреплено как в устных преданиях, так и в письменностиin proverbium prōditus L — вошедший в пословицу12) выдавать (conscios C; aliquem ad mortem V; in omnes cruciatūs L)13) выдавать, показывать, обнаруживать ( gaudia vultu H); изобличать, раскрывать (voluntatem et consilium alicujus QC)p. officium C — изменять долгуp. fidem Sl — нарушать слово16) расстраивать ( alvum Pl)17) продлевать ( alicui vitam ad miseriam Pl); откладывать, отсрочить (aliquot dies nuptiis p. Ter)18) приносить в жертву, жертвовать, отдавать ( suam vitam et pecuniam omnem Ter) -
2 prodo
prō-do, didī, ditum, ere, I) hervorgeben, – bringen, -tun, A) im allg.: anima extra prodita, Lucr.: pr. alto suspiria pectore, Ov.: pr. fumoso condita vina cado, Ov.: Medusae squalentia prodidit ora, zeigte, Ov. – B) insbes.: 1) zur Welt bringen, hervorbringen, parvā prodite patriā, Acc. tr. fr.: ex eadem domo et gente proditi, ICt. – übtr., vom Boden, aus sich hervorsprießen lassen, fetum olivae, Ov. – 2) zur öffentlichen Kenntnis bringen, a) zur Achtgebung, Warnung usw. aufstellen, bekanntmachen, decretum, Cic.: exemplum, statuieren, Liv.: übtr., exemplum perniciosum, turpe, anderen geben, Cic. u. Vell. – b) als publiz. t. t., jmd. (zu einem Amte) ernennen, alqm consulum rogandorum ergo, Cic.: bes. flaminem, interregem, Cic. – c) als Erzähler, Geschichtschreiber berichten, melden, falso proditum esse, Liv.: utrumque auctores prodidere, Tac.: sicut proditur, Liv.: quae scriptores prodiderunt, Cic.: m. folg. Acc. u. Infin., Tac. ann. 12, 67 u. 15, 16: proditur (es wird berichtet, erzählt, es heißt) m. Nom. u. Infin., Iustin. 28, 4, 14 u. 44, 4, 12. – d) Verborgenes od. Geheimes mitteilen, entdecken, verraten, conscios, Cic.: commissa, Hor.: secretum uxori, Suet.: crimen vultu, Ov.: v. Lebl., gaudia prodens vultus, Hor. sat. 2, 5, 104: servabam vultus ducis ac prodentia sensum lumina, Sil. 6, 384: cum turbato iam prodita voltu ira ducis tandem testata est voce dolorem, Lucan. 3, 356. – 3) treulos, verräterisch in die Hände spielen, übergeben, ausliefern, verraten, anui filiam planissime (auf Gnade u. Ungnade), Ter.: classem praedonibus, Cic.: supplicem, Nep.: verb. alqm proicere (preisgeben) ac prodere, prodere et proicere, Caes. u. Cic. – u. wie verraten übh. = der Gefahr preisgeben, alqm ad mortem, Verg.: commilitones ad caedem, Liv.: alqm in omnes cruciatus, Liv.: verb. proicere ac prodere ad inconsultam atque improvidam pugnam legiones, leichtsinnig preisgeben, Liv. – urbem, Liv.: patriam, Liv.: ne fortunas meas, ne unicam filiam tam temere proderem, Cic.: vitam et pecuniam, Ter.: caput et salutem alcis, Cic.: utilitatem communem, Cic.: libertatem, Liv.: officium, Cic.: fidem, sein Wort brechen, Sall.: alvum, den Magen verderben, Plaut.: prodita iudiciis fallacibus, Lucr. – II) weitergeben, -gehen lassen, A) ausdehnen, fristen, illi prodit vitam ad miseriam, Plaut. trin. 340. – B) verschieben, weiter hinaussetzen, porro diem, Lucil. 214: diem militibus legionis III., Cato oratt. 72, 12 (b. Fest. 242, 16): diem nuptiis, Ter. Andr. 313. – C) übergeben, überliefern, hinterlassen, sa cra suis posteris, Cic.: ius imaginis ad memoriam posteritatemque prodendae, Cic.: regnum a Tantalo proditum, Cic. – bes. schriftlich, nostrae amicitiae memoriam, Cael. in Cic. ep.: exercitus memoriam, Caes.: de Magonis interitu duplex memoria prodita est, ist eine doppelte Erzählung überliefert worden, Nep.: memoriae prodere, schriftlich hinterlassen, -überliefern, sermonem eius, Cic.: u. so memoriae prodiderunt m. folg. Acc. u. Infin., Cic. u. Nep.: und memoriae proditur m. folg. Acc. u. Infin., Tac. u. Liv.: multos deerrasse memoria prodidit, Colum.: quos natos in insula ipsi memoriā proditum (mündlich überliefert) dicunt, Caes.: so auch quod memoriā proditum, quod est memoriā proditum ac litteris, Cic. – D) fortpflanzen, genus a sanguine Teucri, Verg. Aen. 4, 231. – / Archaist. Konj. Perf. produit, Fest. 229 (a), 16.
-
3 prodo
prō-do, didī, ditum, ere, I) hervorgeben, – bringen, - tun, A) im allg.: anima extra prodita, Lucr.: pr. alto suspiria pectore, Ov.: pr. fumoso condita vina cado, Ov.: Medusae squalentia prodidit ora, zeigte, Ov. – B) insbes.: 1) zur Welt bringen, hervorbringen, parvā prodite patriā, Acc. tr. fr.: ex eadem domo et gente proditi, ICt. – übtr., vom Boden, aus sich hervorsprießen lassen, fetum olivae, Ov. – 2) zur öffentlichen Kenntnis bringen, a) zur Achtgebung, Warnung usw. aufstellen, bekanntmachen, decretum, Cic.: exemplum, statuieren, Liv.: übtr., exemplum perniciosum, turpe, anderen geben, Cic. u. Vell. – b) als publiz. t. t., jmd. (zu einem Amte) ernennen, alqm consulum rogandorum ergo, Cic.: bes. flaminem, interregem, Cic. – c) als Erzähler, Geschichtschreiber berichten, melden, falso proditum esse, Liv.: utrumque auctores prodidere, Tac.: sicut proditur, Liv.: quae scriptores prodiderunt, Cic.: m. folg. Acc. u. Infin., Tac. ann. 12, 67 u. 15, 16: proditur (es wird berichtet, erzählt, es heißt) m. Nom. u. Infin., Iustin. 28, 4, 14 u. 44, 4, 12. – d) Verborgenes od. Geheimes mitteilen, entdecken, verraten, conscios, Cic.: commissa, Hor.: secretum uxori, Suet.: crimen vultu, Ov.: v. Lebl., gaudia prodens vultus, Hor. sat. 2, 5, 104: servabam vultus ducis ac prodentia sensum lumina, Sil. 6, 384: cum turbato iam prodita voltu ira————ducis tandem testata est voce dolorem, Lucan. 3, 356. – 3) treulos, verräterisch in die Hände spielen, übergeben, ausliefern, verraten, anui filiam planissime (auf Gnade u. Ungnade), Ter.: classem praedonibus, Cic.: supplicem, Nep.: verb. alqm proicere (preisgeben) ac prodere, prodere et proicere, Caes. u. Cic. – u. wie verraten übh. = der Gefahr preisgeben, alqm ad mortem, Verg.: commilitones ad caedem, Liv.: alqm in omnes cruciatus, Liv.: verb. proicere ac prodere ad inconsultam atque improvidam pugnam legiones, leichtsinnig preisgeben, Liv. – urbem, Liv.: patriam, Liv.: ne fortunas meas, ne unicam filiam tam temere proderem, Cic.: vitam et pecuniam, Ter.: caput et salutem alcis, Cic.: utilitatem communem, Cic.: libertatem, Liv.: officium, Cic.: fidem, sein Wort brechen, Sall.: alvum, den Magen verderben, Plaut.: prodita iudiciis fallacibus, Lucr. – II) weitergeben, -gehen lassen, A) ausdehnen, fristen, illi prodit vitam ad miseriam, Plaut. trin. 340. – B) verschieben, weiter hinaussetzen, porro diem, Lucil. 214: diem militibus legionis III., Cato oratt. 72, 12 (b. Fest. 242, 16): diem nuptiis, Ter. Andr. 313. – C) übergeben, überliefern, hinterlassen, sa cra suis posteris, Cic.: ius imaginis ad memoriam posteritatemque prodendae, Cic.: regnum a Tantalo proditum, Cic. – bes. schriftlich, nostrae amicitiae memoriam, Cael. in Cic. ep.: exercitus memoriam,————Caes.: de Magonis interitu duplex memoria prodita est, ist eine doppelte Erzählung überliefert worden, Nep.: memoriae prodere, schriftlich hinterlassen, - überliefern, sermonem eius, Cic.: u. so memoriae prodiderunt m. folg. Acc. u. Infin., Cic. u. Nep.: und memoriae proditur m. folg. Acc. u. Infin., Tac. u. Liv.: multos deerrasse memoria prodidit, Colum.: quos natos in insula ipsi memoriā proditum (mündlich überliefert) dicunt, Caes.: so auch quod memoriā proditum, quod est memoriā proditum ac litteris, Cic. – D) fortpflanzen, genus a sanguine Teucri, Verg. Aen. 4, 231. – ⇒ Archaist. Konj. Perf. produit, Fest. 229 (a), 16. -
4 prodo
prō-do, dĭdi, dĭtum, 3 (archaic produit for prodiderit, = porro dederit, porticum sartam tectamque habeto, prodito, Lex Censor. ap. Fest. p. 229, 17 Müll.; pres. part. abl. sing. prodente, Cic. Tusc. 2, 13, 31), v. a.I.To give, put, or bring forth (class.;B.syn. edo, profero, promo): prodit fumoso con dita vina cado,
Ov. F. 5, 518:suspiria pectore,
id. M. 1, 656:hydraulam et choraulam,
to show, Suet. Ner. 54:exemplum tur pe,
to give a bad example, Vell. 2, 119, 4:perniciosum exemplum,
Cic. Fl. 11, 25:prodendi exempli causā,
of setting an example, Liv. 1, 11, 7.—In partic.1.To bring forth, bear, produce ( poet.): parvā prodite patriā, Att. ap. App. de Deo Socr. p. 55:2.quae tam festa dies ut cesset prodere furem, Perfidiam, fraudes,
Juv. 13, 23.—To put forth in writing, i. e. to publish, make known, relate, report, record:3.cum decretum proditur, lex veri rectique proditur,
Cic. Ac. 2, 9, 27:Procilius non idem prodidit, quod Piso,
Varr. L. L. 5, § 148:ea, quae scriptores Graeciae prodiderunt,
Cic. Tusc. 1, 13, 29:haec monumenta nobis litterae prodiderunt,
id. Planc. 39, 94: Thucydides ossa ejus clam ab amicis esse sepulta, memoriae prodidit, has handed down to memory, i. e. has recorded, Nep. Them. 10, 5:hujus bella gesta multi memoriae prodiderunt,
id. Hann. 13, 3:ut produnt,
as they say. Plin. 34, 7, 16, § 33: prodere aliquid memoriā, to put forth from memory, i. e. to record, relate:quos natos in insulā ipsā, memoriā proditum dicunt,
Caes. B. G. 5, 12:ut quod proditum memoriā est,
Cic. Rep. 2, 31, 54.—Esp., to publish, proclaim any one as appointed to an office, i. e. to appoint, elect, create a public officer of any kind (syn.:creo, designo): cum populo agendi jus esto ei, quem produnt patres consulum creandorum ergo,
Cic. Leg. 3, 4, 10;flaminem,
id. Mil. 17, 46:interregem,
id. Dom. 14, 38:dictatorem,
Dig. 1, 2, 2, § 18; to make known, disclose, discover, betray, Plaut. Cist. 4, 2, 75:homine prodente conscios,
Cic. Tusc. 2, 13, 31:crimen vultu,
Ov. M. 2, 447:tamquam prodiderim quidquid scio,
Juv. 9, 97:arcanum,
id. 9, 115.—To betray perfidiously, surrender treacherously:4.si Brutum prodideritis, et deserueritis,
Cic. Phil. 10, 3, 7:is me deseruit ac prodidit,
id. Fl. 33, 81; id. Sest. 14, 32; cf. id. Verr. 2, 1, 33, § 84:prodebas caput et salutem meam,
id. Pis. 24, 56:classem praedonibus,
id. Verr. 2, 5, 41, § 106:hosti rempublicam,
Sall. J. 31, 18:patriam,
Cic. Fin. 3, 9, 32.—To give up, surrender, abandon: rem summam, Enn. ap. Fest. p. 229 Müll. (Ann. v. 411 Vahl.):II.suam vitam, et Pecuniam omnem,
Ter. Heaut. 3, 1, 70.—To extend, permit to go farther.A.To put off, defer (anteclass.), Fest. p. 242 Müll.—B.To prolong, = produco, de mendico male meretur qui ei dat quod edit, nam illi prodit vitam ad miseriam, Plaut. Trin. 2, 2, 58 sq.—C.To hand down, transmit, bequeath (class.):D.qui sacra suis posteris prodiderunt,
Cic. Mil. 30, 83:jus imaginis ad memoriam posteritatemque prodendae,
id. Verr. 2, 5, 14, § 36:regnum a Tantalo proditum,
id. Off. 3, 21, 84.—To propagate ( poet.):qui genus alto a sanguine Teucri Proderet,
Verg. A. 4, 230. -
5 cadus
cadus, i, m. (gén. plur. cadûm lorsqu'il s'agit de mesure) [st2]1 [-] grande jarre de terre (pour conserver le vin), jarre de vin, cruche; tonneau, baril; le vin (pour les poètes). [st2]2 [-] jarre, cruche (pour conserver le miel, l'huile, les fruits, le poisson). [st2]3 [-] urne funéraire. [st2]4 [-] jarre (mesure pour les liquides, contenant trois urnes ou douze conges). - vina bonus quae cadis onerarat (= oneraverat) Acestes, Virg. En. 1, 195: [le vin que le bon Aceste avait chargé dans des tonneaux] = le vin dont le bon Aceste avait rempli les tonneaux. - nec parce cadis tibi destinatis, Hor. C. 2, 7, 20: et ne ménage pas le vin qui t'est destiné. - ossa cado texit Corynaeus aeno, Virg. En. 6, 228: Corynée conserva les os dans des urnes d'airain.* * *cadus, i, m. (gén. plur. cadûm lorsqu'il s'agit de mesure) [st2]1 [-] grande jarre de terre (pour conserver le vin), jarre de vin, cruche; tonneau, baril; le vin (pour les poètes). [st2]2 [-] jarre, cruche (pour conserver le miel, l'huile, les fruits, le poisson). [st2]3 [-] urne funéraire. [st2]4 [-] jarre (mesure pour les liquides, contenant trois urnes ou douze conges). - vina bonus quae cadis onerarat (= oneraverat) Acestes, Virg. En. 1, 195: [le vin que le bon Aceste avait chargé dans des tonneaux] = le vin dont le bon Aceste avait rempli les tonneaux. - nec parce cadis tibi destinatis, Hor. C. 2, 7, 20: et ne ménage pas le vin qui t'est destiné. - ossa cado texit Corynaeus aeno, Virg. En. 6, 228: Corynée conserva les os dans des urnes d'airain.* * *Cadus, Genus vasis vinarii. Columella. Un caque.\Cadus temeti. Horat. Un caque de vin.\Potus cadus. Horat. Qui est beu.\Siccati cadi. Horat. Beuz.\Onerare vina cadis. Virg. Charger du vin dedens des caques.\Parcere cadis. Horat. Espargner le vin. -
6 defundo
dē-fundo, fūdī, fūsum, ere, I) herab- od. hinabgießen, -schütten, von oben eingießen, im Passiv sich herabergießen, herabströmen, a) übh.: ut sint fenestrae (die Fenster = die Leute im Fenster) contentae patulas defundere pelves, Iuven.: plurimus auster defundit imbres, Stat.: ovi et album et vitellum in vas defundendum est, Cels.: puteus brevis in tenues plantas facili defunditur haustu, Iuven.: ex uno fonte in occidentem orientemque defusi amnes, Sen.: et (arcus, Regenbogen) caelo defusum reddit aequor, gibt den herabgeströmten Regen dem H. zurück, Lucan.: donec abundanter defuso sanguine late procubuit moriens, Sil. – im Bilde, sic flumine largo plenus Pierio defundis pectore verba, Petron. poët. 5. v. 24 sq. – b) insbes.: α) einem Tiere in einen Körperteil von oben eingießen, einflößen, potionem, Veget. mul.: alqd in nares, in fauces, Veget. mul.: alqd per os, per dextram narem, Veget. mul. – β) spendend herabgießen, -schütten, spenden, aurea fruges Italiae pleno defundit Copia cornu, Hor. ep. 1, 12, 29. – u. als Libation, def. merum pateris (aus Sch.), Hor. carm. 4, 5, 33: Mercurio (dem M.) delibamenta, Val. Max. 2, 6, 8. – II) weggießen, bes. in ein anderes Gefäß abgießen, abschütten, abfüllen, aquam, Vitr.: aquam non omnem, Cato: omne ius, Col.: vinum, Hor. u. Pallad.: vina Manlio Torquato consule defusa, Porphyr. Hor. epod.: defusa Massica prisco cado, Gratt.: quibus vinum defusum de pleno (vom vollen Fasse) siet, Lucil. 1175: def. aquam in vas plumbeum, Col.: oleum in fictilia labra, Col.: ceram per stramenta, Col.
-
7 defundo
dē-fulguro, āre, herabblitzen, Auson. perioch. Iliad. 5.\dēfūnctio, ōnis, f. (defungor), I) die Überstehung, Verrichtung, Salv. de gub. dei 1, 8. – II) der Tod, Iren. 1, 21, 5 u. 1, 24, 1. Vulg. Sirach 1, 13 u.a. Eccl.\dēfūnctōriē, Adv. (defunctorius), leichthin, oberflächlich, causam suam agere, Sen. contr. 10, 3 (31), 18: petere alqd, Ulp. dig. 38, 17, 2.\dēfūnctōrius, a, um (defungor), leichthin gemacht, oberflächlich,Petron. 132, 10 u. 136, 5.\\dē-fundo, fūdī, fūsum, ere, I) herab- od. hinabgießen, -schütten, von oben eingießen, im Passiv sich herabergießen, herabströmen, a) übh.: ut sint fenestrae (die Fenster = die Leute im Fenster) contentae patulas defundere pelves, Iuven.: plurimus auster defundit imbres, Stat.: ovi et album et vitellum in vas defundendum est, Cels.: puteus brevis in tenues plantas facili defunditur haustu, Iuven.: ex uno fonte in occidentem orientemque defusi amnes, Sen.: et (arcus, Regenbogen) caelo defusum reddit aequor,————gibt den herabgeströmten Regen dem H. zurück, Lucan.: donec abundanter defuso sanguine late procubuit moriens, Sil. – im Bilde, sic flumine largo plenus Pierio defundis pectore verba, Petron. poët. 5. v. 24 sq. – b) insbes.: α) einem Tiere in einen Körperteil von oben eingießen, einflößen, potionem, Veget. mul.: alqd in nares, in fauces, Veget. mul.: alqd per os, per dextram narem, Veget. mul. – β) spendend herabgießen, -schütten, spenden, aurea fruges Italiae pleno defundit Copia cornu, Hor. ep. 1, 12, 29. – u. als Libation, def. merum pateris (aus Sch.), Hor. carm. 4, 5, 33: Mercurio (dem M.) delibamenta, Val. Max. 2, 6, 8. – II) weggießen, bes. in ein anderes Gefäß abgießen, abschütten, abfüllen, aquam, Vitr.: aquam non omnem, Cato: omne ius, Col.: vinum, Hor. u. Pallad.: vina Manlio Torquato consule defusa, Porphyr. Hor. epod.: defusa Massica prisco cado, Gratt.: quibus vinum defusum de pleno (vom vollen Fasse) siet, Lucil. 1175: def. aquam in vas plumbeum, Col.: oleum in fictilia labra, Col.: ceram per stramenta, Col. -
8 caecidi
caedo, cĕcīdi (in MSS. freq. caecīdi, v. Neue, Formenl. 2, 460), caesum, 3, v. a. [root cīd- for scid-; cf. scindo; Gr. schizô].I.Lit.A.In gen.1.To cut, hew, lop, cut down, fell, cut off, cut to pieces: caesa abiegna trabes, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 30, 75 (Trag. v. 281 Vahl.):b.frondem querneam caedito,
Cato, R. R. 5, 8:arbores,
Cic. Div. 2, 14, 33; Ov. M. 9, 230:robur,
Cic. Div. 2, 41, 86; Ov. M. 8, 769:lignum,
Plaut. Merc. 2, 3. 63: silvam, Varr ap. Non. p. 272, 5; Lucr. 5, 1265; Caes. B. G. 3, 29; Ov. M. 8, 329; Suet. Aug. 94 fin.; Pall. Mai, 4, 1:nemus,
Ov. M. 2, 418; cf. id. ib. 1, 94; 9, 230; 9, 374;14, 535: harundinem,
Dig. 7, 1, 59, § 2:arboris auctum,
Lucr. 6, 167:comam vitis,
Tib. 1, 7, 34:faenum,
Col. 2, 18, 1:murus latius quam caederetur ruebat,
Liv. 21, 11, 9:caesis montis fodisse medullis,
Cat. 68, 111; so,caedi montis in marmora,
Plin. 12, prooem. §2: lapis caedendus,
Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147:silicem,
id. Div. 2, 41, 85:marmor,
Dig. 24, 3, 7, § 13:toga rotunda et apte caesa,
cut out, Quint. 11, 3, 139: caedunt securibus umida vina, with axes they cut out the wine (formerly liquid, now frozen), Verg. G. 3, 364: volutas, to carve or hollow out volutes, Vitr. 3, 3: tineae omnia caedunt, Lucil. ap. Non. p. 272, 14.—Prov.:c.ut vineta egomet caedam mea,
i. e. carry my own hide to market, Hor. Ep. 2, 1, 220 (proverbium in eos dicitur, qui sibi volentes nocent, Schol. Crucq.; cf. Tib. 1, 2, 98; Verg. A. 5, 672).—Ruta caesa; v ruo, P. a.—2.In gen., to strike upon something, to knock at, to beat, strike, cudgel, etc.:b.ut lapidem ferro quom caedimus evolat ignis,
strike upon with iron, Lucr. 6, 314:caedere januam saxis,
Cic. Verr 2, 1, 27, § 69:silicem rostro,
Liv. 41, 13, 1:vasa dolabris,
Curt. 5, 6, 5:femur, pectus, frontem,
Quint. 2, 12, 10; cf. id. 11, 3, 123 al.:verberibus,
Plaut. Most. 5, 2, 45; so Ter. And. 1, 2, 28:pugnis,
Plaut. Curc. 1, 3, [p. 262] 43:aliquem ex occulto,
Ter. Eun. 4, 7, 17:at validis socios caedebant dentibus apri,
they fell with their strong tusks upon their own party, Lucr. 5, 1325; cf. Plaut. Poen. 3, 3, 71:virgis ad necem caedi,
Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69; Hor. S. 1, 2, 42:populum saxis,
id. ib. 2, 3, 128:ferulā aliquem,
id. ib. 1, 3, 120:flagris,
Quint. 6, 3, 25:aliquem loris,
Cic. Phil. 8, 8, 24; Suet. Ner. 26; 49; id. Dom. 8:caeduntur (agrestes) inter potentium inimicitias,
Sall. H. Fragm. 3, 61, 27 Dietsch:nudatos virgis,
Liv. 2, 5, 8:hastilibus caedentes terga trepidantium,
id. 35, 5, 10:servum sub furcā caesum medio egerat circo, i.e. ita ut simul caederet,
id. 2, 36, 1.—Prov.:c. B.stimulos pugnis caedere,
to kick against the pricks, to aggravate a danger by foolish resistance, Plaut. Truc. 4, 2, 55.—Pregn.1.(Cf. cado, I. B. 2.) To strike mortally, to kill, murder:b.ille dies, quo Ti. Gracchus est caesus,
Cic. Mil. 5, 14:P. Africanus de Tiberio Graccho responderat jure caesum videri,
id. de Or. 2, 25, 106; id. Off. 2, 12, 43:caeso Argo,
Ov. M. 2, 533; 5, 148; 12, 113; 12, 590; 12, 603; Suet. Caes. 76 al. — Poet., transf. to the blood shed in slaying:caeso sparsuros sanguine flammam,
Verg. A. 11, 82.—Esp. freq.,In milit. lang., to slay a single enemy; or, when a hostile army as a whole is spoken of, to conquer with great slaughter, to cut to pieces, vanquish, destroy (cf. Oud., Wolf, and Baumg.Crus. upon Suet. Vesp. 4):c.exercitus caesus fususque,
Cic. Phil. 14, 1, 1:Romani insecuti (hostem), caedentes spoliantesque caesos, castra regia diripiunt,
Liv. 32, 12, 10; 2, 47, 9:infra arcem caesi captique multi mortales,
id. 4, 61, 6; 22, 7, 2 and 9; Quint. 12, 10, 24; Suet. Aug. 21; 23; id. Vesp. 4:Indos,
Curt. 9, 5, 19:passim obvios,
id. 5, 6, 6:praesidium,
id. 4, 5, 17:propugnatores reipublicae,
Quint. 12, 10, 24:caesus (hostis) per calles saltusque vagando circumagatur,
Liv. 44, 36, 10 Kreyss.:consulem exercitumque caesum,
id. 22, 56, 2:legio-nes nostras cecidere,
id. 7, 30, 14; so Nep. Dat. 6, 4; Tac. Agr. 18; Suet. Claud. 1.— And poet., the leader is put for the army:Pyrrhum et ingentem cecidit Antiochum Hannibalemque dirum,
Hor. C. 3, 6, 36.—In poet. hypallage:caesi corporum acervi (for caesorum),
Cat. 64, 359.—To slaughter animals, esp. for offerings, to kill, slay, sacrifice:d.caedit greges armentorum,
Cic. Phil. 3, 12, 31:boves,
Ov. M. 15, 141:deorum mentes caesis hostiis placare,
Cic. Clu. 68, 194:caesis victimis,
id. Att. 1, 13, 1; Liv. 8, 6, 11; 10, 7, 10; 45, 7, 1; Tac. A. 2, 75; Suet. Caes. 81; id. Calig. 14; id. Ner. 25; id. Oth. 8; id. Galb. 18; id. Claud. 25; Just. 11, 5, 6 al.; Verg. A. 5, 96; Hor. Epod. 2, 59; Ov.M.13, 637; Juv. 6, 48; 6, 447; 8, 156; 12, 3 al.: inter caesa et porrecta; v. porricio.—Hence, since security for a person was anciently given by the deposit of sheep belonging to him, which were slaughtered in case of forfeiture, leg. t. t.: pignus caedere (or concidere), to declare the for feiture of a security, to confiscate a pledge: non tibi illa sunt caedenda, si L. Crassum vis coërcere, Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4.—2.In mal. part. ( = concido; cf.:II.jam hoc, caede, concide: nonne vobis verba depromere videtur ad omne genus nequitiae accommodata?
Cic. Verr. 2, 3, 66, § 155); Cat. 56, 7; Auct. Priap. 25, 10; Tert. Pall. 4.—Trop.: caedere sermones, a Grecism, acc. to Prisc. 18, p. 1118 P., = koptein ta rhêmata, to chop words, chat, talk, converse, Ter. Heaut. 2, 3, 1; cf. Non. p. 272, 13, and Prisc. p. 1188 P.:oratio caesa,
i. e. asyndeton, Auct. Her. 4, 19, 26; Aquil. Rom. §§ 18 and 19; Mart. Cap. 5; § 528.—Hence, caesum, i, n.; subst. in gram. synon. with comma, a stop, pause, comma, Mart. Cap. 5, § 527; Aquil. Rom. § 19; Fortun. Art. Rhet. 3, 10. -
9 caedo
caedo, cĕcīdi (in MSS. freq. caecīdi, v. Neue, Formenl. 2, 460), caesum, 3, v. a. [root cīd- for scid-; cf. scindo; Gr. schizô].I.Lit.A.In gen.1.To cut, hew, lop, cut down, fell, cut off, cut to pieces: caesa abiegna trabes, Enn. ap. Cic. N. D. 3, 30, 75 (Trag. v. 281 Vahl.):b.frondem querneam caedito,
Cato, R. R. 5, 8:arbores,
Cic. Div. 2, 14, 33; Ov. M. 9, 230:robur,
Cic. Div. 2, 41, 86; Ov. M. 8, 769:lignum,
Plaut. Merc. 2, 3. 63: silvam, Varr ap. Non. p. 272, 5; Lucr. 5, 1265; Caes. B. G. 3, 29; Ov. M. 8, 329; Suet. Aug. 94 fin.; Pall. Mai, 4, 1:nemus,
Ov. M. 2, 418; cf. id. ib. 1, 94; 9, 230; 9, 374;14, 535: harundinem,
Dig. 7, 1, 59, § 2:arboris auctum,
Lucr. 6, 167:comam vitis,
Tib. 1, 7, 34:faenum,
Col. 2, 18, 1:murus latius quam caederetur ruebat,
Liv. 21, 11, 9:caesis montis fodisse medullis,
Cat. 68, 111; so,caedi montis in marmora,
Plin. 12, prooem. §2: lapis caedendus,
Cic. Verr. 2, 1, 56, § 147:silicem,
id. Div. 2, 41, 85:marmor,
Dig. 24, 3, 7, § 13:toga rotunda et apte caesa,
cut out, Quint. 11, 3, 139: caedunt securibus umida vina, with axes they cut out the wine (formerly liquid, now frozen), Verg. G. 3, 364: volutas, to carve or hollow out volutes, Vitr. 3, 3: tineae omnia caedunt, Lucil. ap. Non. p. 272, 14.—Prov.:c.ut vineta egomet caedam mea,
i. e. carry my own hide to market, Hor. Ep. 2, 1, 220 (proverbium in eos dicitur, qui sibi volentes nocent, Schol. Crucq.; cf. Tib. 1, 2, 98; Verg. A. 5, 672).—Ruta caesa; v ruo, P. a.—2.In gen., to strike upon something, to knock at, to beat, strike, cudgel, etc.:b.ut lapidem ferro quom caedimus evolat ignis,
strike upon with iron, Lucr. 6, 314:caedere januam saxis,
Cic. Verr 2, 1, 27, § 69:silicem rostro,
Liv. 41, 13, 1:vasa dolabris,
Curt. 5, 6, 5:femur, pectus, frontem,
Quint. 2, 12, 10; cf. id. 11, 3, 123 al.:verberibus,
Plaut. Most. 5, 2, 45; so Ter. And. 1, 2, 28:pugnis,
Plaut. Curc. 1, 3, [p. 262] 43:aliquem ex occulto,
Ter. Eun. 4, 7, 17:at validis socios caedebant dentibus apri,
they fell with their strong tusks upon their own party, Lucr. 5, 1325; cf. Plaut. Poen. 3, 3, 71:virgis ad necem caedi,
Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69; Hor. S. 1, 2, 42:populum saxis,
id. ib. 2, 3, 128:ferulā aliquem,
id. ib. 1, 3, 120:flagris,
Quint. 6, 3, 25:aliquem loris,
Cic. Phil. 8, 8, 24; Suet. Ner. 26; 49; id. Dom. 8:caeduntur (agrestes) inter potentium inimicitias,
Sall. H. Fragm. 3, 61, 27 Dietsch:nudatos virgis,
Liv. 2, 5, 8:hastilibus caedentes terga trepidantium,
id. 35, 5, 10:servum sub furcā caesum medio egerat circo, i.e. ita ut simul caederet,
id. 2, 36, 1.—Prov.:c. B.stimulos pugnis caedere,
to kick against the pricks, to aggravate a danger by foolish resistance, Plaut. Truc. 4, 2, 55.—Pregn.1.(Cf. cado, I. B. 2.) To strike mortally, to kill, murder:b.ille dies, quo Ti. Gracchus est caesus,
Cic. Mil. 5, 14:P. Africanus de Tiberio Graccho responderat jure caesum videri,
id. de Or. 2, 25, 106; id. Off. 2, 12, 43:caeso Argo,
Ov. M. 2, 533; 5, 148; 12, 113; 12, 590; 12, 603; Suet. Caes. 76 al. — Poet., transf. to the blood shed in slaying:caeso sparsuros sanguine flammam,
Verg. A. 11, 82.—Esp. freq.,In milit. lang., to slay a single enemy; or, when a hostile army as a whole is spoken of, to conquer with great slaughter, to cut to pieces, vanquish, destroy (cf. Oud., Wolf, and Baumg.Crus. upon Suet. Vesp. 4):c.exercitus caesus fususque,
Cic. Phil. 14, 1, 1:Romani insecuti (hostem), caedentes spoliantesque caesos, castra regia diripiunt,
Liv. 32, 12, 10; 2, 47, 9:infra arcem caesi captique multi mortales,
id. 4, 61, 6; 22, 7, 2 and 9; Quint. 12, 10, 24; Suet. Aug. 21; 23; id. Vesp. 4:Indos,
Curt. 9, 5, 19:passim obvios,
id. 5, 6, 6:praesidium,
id. 4, 5, 17:propugnatores reipublicae,
Quint. 12, 10, 24:caesus (hostis) per calles saltusque vagando circumagatur,
Liv. 44, 36, 10 Kreyss.:consulem exercitumque caesum,
id. 22, 56, 2:legio-nes nostras cecidere,
id. 7, 30, 14; so Nep. Dat. 6, 4; Tac. Agr. 18; Suet. Claud. 1.— And poet., the leader is put for the army:Pyrrhum et ingentem cecidit Antiochum Hannibalemque dirum,
Hor. C. 3, 6, 36.—In poet. hypallage:caesi corporum acervi (for caesorum),
Cat. 64, 359.—To slaughter animals, esp. for offerings, to kill, slay, sacrifice:d.caedit greges armentorum,
Cic. Phil. 3, 12, 31:boves,
Ov. M. 15, 141:deorum mentes caesis hostiis placare,
Cic. Clu. 68, 194:caesis victimis,
id. Att. 1, 13, 1; Liv. 8, 6, 11; 10, 7, 10; 45, 7, 1; Tac. A. 2, 75; Suet. Caes. 81; id. Calig. 14; id. Ner. 25; id. Oth. 8; id. Galb. 18; id. Claud. 25; Just. 11, 5, 6 al.; Verg. A. 5, 96; Hor. Epod. 2, 59; Ov.M.13, 637; Juv. 6, 48; 6, 447; 8, 156; 12, 3 al.: inter caesa et porrecta; v. porricio.—Hence, since security for a person was anciently given by the deposit of sheep belonging to him, which were slaughtered in case of forfeiture, leg. t. t.: pignus caedere (or concidere), to declare the for feiture of a security, to confiscate a pledge: non tibi illa sunt caedenda, si L. Crassum vis coërcere, Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4.—2.In mal. part. ( = concido; cf.:II.jam hoc, caede, concide: nonne vobis verba depromere videtur ad omne genus nequitiae accommodata?
Cic. Verr. 2, 3, 66, § 155); Cat. 56, 7; Auct. Priap. 25, 10; Tert. Pall. 4.—Trop.: caedere sermones, a Grecism, acc. to Prisc. 18, p. 1118 P., = koptein ta rhêmata, to chop words, chat, talk, converse, Ter. Heaut. 2, 3, 1; cf. Non. p. 272, 13, and Prisc. p. 1188 P.:oratio caesa,
i. e. asyndeton, Auct. Her. 4, 19, 26; Aquil. Rom. §§ 18 and 19; Mart. Cap. 5; § 528.—Hence, caesum, i, n.; subst. in gram. synon. with comma, a stop, pause, comma, Mart. Cap. 5, § 527; Aquil. Rom. § 19; Fortun. Art. Rhet. 3, 10.
См. также в других словарях:
Jornada Mundial de la Juventud 2011 — Nombre oficial XXVI Jornada Mundial de la Juventud Madrid 2011 Tipo Jornada Mundial de la Juventud … Wikipedia Español
FALERNUS — mons et ager Campaniae, inter Calenum, et Sinuessam, maximae fertilitatis; agere enim frumenti, mons vini generosissimi ferax est. Virg. Georg. l. 2. v. 96. Nec cellis ideo contende Falernis. Mart. l. 13. in Xeniis Epigr. 107. cuius Epigraphe… … Hofmann J. Lexicon universale