Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

unna

  • 1 UNNA

    (ann, unna, unnat and unnt), v.
    1) not to grudge; to grant, allow, bestow; unna e-m e-s (Hreiðmarr unni þeim einskis pennings af gullinu); unna e-m laga, to give one the benefit of the law, give one a fair trial; ek ann þér eigi faðmlagsins Helgu ennar fögru, I grudee thee the embrace of H. the Fair; with infinitive, hann unni øngum at njóta fjárins nema. sér, he could not bear that any one should enjoy the money but himself;
    2) to love, with dat. (eigi leyna augu, ef ann kona manni); unna e-m hugdstum, to love one dearly; þeim var ek verst, er ek unna mest, I was worst to him whom I loved the most;
    3) recipr., unnast, to love one another (þau unnust mikit systkin).
    * * *
    see Gramm. p. xxiii; pres. with a pret. form ann, annt, ann, pl. unnum, unnut, unnu; pret. unni; subj. ynni; part. neut. unnt and unnat; unnt, Band. (Cod. Reg.) 20, Sturl. i. 207, Ld. 94, 194, Nj. 146: unnat (as kunnat from kunna), Fb. i. 36, Str. 32, (Nj. a vellum fragment, Lat. Ed. 315, foot-note y): a weak pret. unti (Dan. undte) occurs in later vellums, Fb. iii. 469 (l. 6 from the bottom), Gísl. 129 (paper transcript), and is used in mod. speech: even a weak pres. occurs in the burden to an Icel. lullaby, sofðú, eg unni þér, sleep thou, I love thee: [A. S. and Hel. unnan; Engl. own; in Early Engl. with a pres. pret. an (Morris, Spec. 36, l. 19); Germ. g-önnen, qs. ge-unnan.]
    B. USAGE.—To grant, allow, bestow, with dat. of the person, gen. of the thing (unna e-m e-s); ann ek honum ísetu í dómi, Grág. i. 17, 78; bæta munda-baugi er jamnendr unnu, the sum which the umpires allowed, Hbl.; bið þú Ólaf, at hann unni þér grundar sinnar, Ó. H. (in a verse); unna e-m gamans, Skm. 39; Hreiðmarr unni þeim einskis pennings af gullinu, Edda 73, Þiðr. 308; hann unni honum öngra bóta fyrir, Fs. 125; þá penninga sem biskup vildi unna honum, Dipl. v. 2; unna e-m sætta, Fær. 113; unna e-m sæmdar, Fms. vi. 133; unna e-m laga, to give one the benefit of the law, give one a fair trial. Eg. 473; unna e-m sannmælis, to give a fair report; þeir unnu þeim bezt ríkis er þeim vóru undir hendi, Fms. i. 7; ef þú annt honum betr konungdómsins, Sks. 761: eigi má þat vita, þar sem margir koma saman, þeir sem lítt eru vandaðir, nema nökkurir ynni sér glæps, where many who are not very honest are gathered together, some will allow themselves evil, i. e. will do some wicked thing, Fms. xi. 275: allvel ann ek þér nafns þessa, vi. 229; gaf honum ríki, þvíat hann unni honum bezt at njóta, Fb. ii. 134; unna honum ennar æztu tignar, Ó. H. 35; varð þeim þá unnt af metorða, Laxdælum, Ld. 94; nú mætti svá vera, at svá kæmi málinu Odds, at oss frændum væri þess af unnt, at Bandamenn tæki sjálfdæmi, that we might succeed in getting sjálfdæmi, Band. 20 (MS.); ek meðkennist at ek hafi unnt ok veitt velbornum manni, Birni Guðnasyni, míns herra kongsins sýslu ok umboð, Safn ii. 191; ek ann þér eigi faðmlagsins Helgu innar Fögru, Ísl. ii. 269; Guð unti (sic) honum eigi ríkisins, Fb. iii. 469; ek ann eigi þess Þorkatli frænda mínum, Nj. 223; ek ann eigi þess frændum mínum ok fóstbræðrum ( I cannot bear that), at þeir hafi hingat þvílíka ferð, Eb. 332; ek ann engum manni tignar-namn(s) í þessu landi nema mér einum, O. H. L. 18.
    2. the phrase, unna e-m ást, to bestow one’s love on one; öll Engla fylki unnu heita ást Guði, ‘paid warm love to God,’ i. e. loved God, Hom. 136; (þeir) er svá heita ást unnu Guði, 135: hence
    II. with dat. to love, prop, ellipt., qs. unna e-m ást, to bestow one’s love on a person; unna e-m hugástum, to love dearly, Fms. x. 239; maðr sá er manngi ann, Hm. 49; unna frá vísum vilja, 98; Egill unni henni lítið, Eg. 702; einn son er hann ann lítið, Hkr. i. 204; meistari þinn ann þér mikit, Bs. i. 228; hón unni honum mikit, Nj. 27; ek mun þér vel unnandi verða, 24; hón varð honum lítt unnandi, Ísl. ii. 274; Magnúss varð henni eigi unnandi, Fms. vii. 176; hvárt unni öðru með leyndri ást. Fb. ii. 134; hón þú annt at vísu, … þú mátt unna, Str. 8; hinir sem Guði hafa unnat, Fb. i. 36; aldrei hafði hann henni meirr unnt enn þá, Sturl. i. 207; þú hefir engum manni jamnmikit unnt sem Bolla, Ld. 194; eigi leyna augu, ef ann kona manni, a saying, Ísl. ii. 251; lengi hefi ek mikit unnt Þráni, Nj. 146; þeim var ek verst er ek unna mest, Ld. 334.
    2. recipr., unnusk þau af öllu hjarta, Mar.; þau unnusk mikit systkin, Fms. iii. 107; ok unnumk vit mikit, Glúm. 326, Gísl. 44; þeir unnusk mikit fóstbræðr, Ld. 110; svá unntusk (sic) þau mikit, Gísl. 129.

    Íslensk-ensk orðabók > UNNA

  • 2 unna

    v. пр.-пр.; praes. ann, pl. unnum; praet. unna, pl. unnum; conj. ynna; pp. unnat и unnt
    1) (e-m e-s) давать, позволять, предоставлять (кому-л. что-л.)
    2) (dat.) любить
    посл.

    eigi leyna augu, ef ann kona manni — глаза не скроют, если женщина любит мужчину, Gunnl. 11

    unna e-m hugástum — нежно любить кого-л.

    þeim var ek verst, er ek unna mest — тому принесла я величайшее горе, кого я любила больше всех, Ld. 78

    * * *
    гл. пр.-пр. любить (с дат.)
    д-а. unnan благоволить, д-в-н. (gi-)unnan не завидовать, позволять (н. gönnen), ш. unna то же, д. unde то же, нор. unne то же, к ást

    Old Norse-ensk orðabók > unna

  • 3 unna

    [ʏn:a]
    ann, unni, unnum, unnað
    1. vt (D)
    2) ( e-m e-s) давать, позволять, предоставлять (кому-л. что-л.)

    ef mér er unnt — если мне будет дано, если мне можно

    það er ekki unnt — это невозможно, нельзя

    3)

    eiga e-m gott upp að unna — быть обязанным кому-л., быть в долгу перед кем-л.

    Íslensk-Russian dictionary > unna

  • 4 unna

    Íslensk-tékknesk orðabók > unna

  • 5 AUGA

    * * *
    (gen. pl. augna), n.
    1) eye;
    lúka (bregða) upp augum, bregða augum í sundr, to open (lift up) the eyes;
    lúka aptr augum, to shift the eyes;
    renna (bregða, leiða) augum til e-s, to turn the eyes to;
    leiða e-n augum, to measure one with the eyes;
    berja augum í e-t, to take into consideration;
    koma augum á e-t, to set eyes on, become aware of;
    hafa auga á e-u, t have, keep, an eye upon;
    segja e-t í augu upp, to one’s face, right in the face;
    unna e-m sem augum í höfði sér, as one’s own eye-balls;
    e-m vex e-t í augu, one has scruples about;
    gløggt er gests augat, a guest’s eye is sharp;
    mörg eru dags augu, the day has many eyes;
    eigi leyna augu, ef ann kona manni, the eyes cannot hide it if a woman loves a man;
    2) hole, aperture in a needle (nálarauga), in a millstone (kvarnarauga) or an axe-head;
    3) pit full of water.
    * * *
    n., gen. pl. augna, [Lat. oculus, a dimin. of an obsolete ocus; Gr. οφθαλμός (Boeot. οκταλμός); Sanskr. aksha: the word is common to Sanskrit with the Slavonic, Greek, Roman, and Teutonic idioms: Goth. augo; Germ, auge; A. S. eâge; Engl. eye; Scot. ee; Swed. öga; Dan. öje, etc. Grimm s. v. suggests a relationship to Lat. acies, acutus, etc. The letter n appears in the plur. of the mod. northern languages; the Swedes say ‘ögon,’ oculi, the Danes ‘öjne;’ with the article ‘ögonen’ and ‘öjnene;’ Old Engl. ‘eyne;’ Scot. ‘een’]
    I. an eye. It is used in Icel. in a great many proverbs, e. g. betr sjá augu en auga, ‘two eyes see better than one,’ i. e. it is good to yield to advice: referring to love, unir auga meðan á sér, the eye is pleased whilst it can behold (viz. the object of its affection), Fas. i. 125, cp. Völs. rím. 4. 189; eigi leyna augu, ef ann kona manni, the eyes cannot bide it, if a woman love a man, i. e. they tell their own tale, Ísl. ii. 251. This pretty proverb is an απ. λεγ. l. c. and is now out of use; it is no doubt taken from a poem in a dróttkvætt metre, (old proverbs have alliteration, but neither rhymes nor assonance, rhyming proverbs are of a comparatively late date): medic., eigi er sá heill er í augun verkir, Fbr. 75; sá drepr opt fæti ( slips) er augnanna missir, Bs. i. 742; hætt er einu auganu nema vel fari, he who has only one eye to lose will take care of it (comm.); húsbóndans auga sér bezt, the master’s eye sees best; glögt er gests augat, a guest’s eye is sharp; mörg eru dags augu, the day has many eyes, i. e. what is to be hidden must not be done in broad daylight, Hm. 81; náið er nef augum, the nose is near akin to the eyes (tua res agitur paries quum proximus ardet), Nj. 21; opt verðr slíkt á sæ, kvað selr, var skotinn í auga, this often happens at sea, quoth the seal, when he was shot in the eye, of one who is in a scrape, Fms. viii. 402. In many phrases, at unna ( to love) e-m sem augum í höfði sér, as one’s own eye-balls, Nj. 217; þótti mér slökt it sætasta ljós augna minna, by his death the sweetest light of my eyes was quenched, 187: hvert grætr þú nú Skarphéðinn? eigi er þat segir Skarphéðinn, en hitt er satt at súrnar í augum, the eyes smart from smoke, 200: renna, líta augum, to seek with the eyes, to look upon: it is used in various connections, renna, líta ástaraugum, vánaraugum, vinaraugum, trúaraugum, öfundaraugum, girndarauga, with eyes of love, hope, friendship, faith, envy, desire: mæna a. denotes an upward or praying look; stara, fixed; horfa, attentive; lygna, blundskaka, stupid or slow; blína, glápa, góna, vacant or silly; skima, wandering; hvessa augu, a threatening look; leiða e-n a., to measure one with the eyes; gjóta, or skjóta hornauga, or skjóta a. í skjálg, to throw a side glance of dislike or ill-will; gjóta augum is always in a bad sense; renna, líta mostly in a good sense: gefa e-u auga, oculum adjicere alicui; hafa auga á e-u, to keep an eye on it; segja e-m e-t í augu upp, to one’s face, Orkn. 454; at augum, adverb. with open eyes, Hervar. S. (in a verse), etc. As regards various movements of the eyes; ljúka upp augum, to open the eyes; láta aptr augun, to shut the eyes; draga auga í pung, to draw the eye into a purse, i. e. shut one eye; depla augum, to blink; at drepa titlinga (Germ. äugeln, blinzen), to wink, to kill tits with the suppressed glances of the eye; glóðarauga, a suffusion on the eye, hyposphagma; kýrauga. proptosis; vagl á auga, a beam in the eye; skjálgr, Lat. limus; ský, albugo; tekinn til augnanna, with sunken eyes, etc., Fél. ix. 192; a. bresta, in death: hafa stýrur í augum, to have prickles in the eyes, when the eyes ache for want of sleep: vatna músum, ‘to water mice,’ used esp. of children weeping silently and trying to hide their tears. As to the look or expression of the eyes there are sundry metaph. phrases, e. g. hafa fékróka í augum, to have wrinkles at the corners of the eyes, of a shrewd money getting fellow, Fms. ii. 84, cp. Orkn. 330, 188, where krókauga is a cognom.; kvenna-króka, one insinuating with the fair sex; hafa ægishjalm í augum is a metaphor of one with a piercing, commanding eye, an old mythical term for the magical power of the eye, v. Grimm’s D. Mythol. under Ægishjalmr: vera mjótt á milli augnanna, the distance between the eyes being short, is a popular saying, denoting a close, stingy man, hence mjóeygr means close: e-m vex e-t í augu (now augum), to shrink back from, of a thing waxing and growing before one’s eyes so that one dares not face it. As to the shape, colour, etc. of the eye, vide the adj. ‘eygr’ or ‘eygðr’ in its many compds. Lastly we may mention the belief, that when the water in baptism touches the eyes, the child is thereby in future life prevented from seeing ghosts or goblins, vide the words úfreskr and skygn. No spell can touch the human eye; en er harm sá augu hans (that of Loki in the shape of a bird), þá grunaði hann (the giant) at maðr mundi vera, Edda 60; í bessum birni þykist hón kenna augu Bjarnar konungs sonar, Fas. i. 51, vide Ísl. Þjóðs.
    II. meton. and metaph. auga is used in a great many connections:
    α. astron.; þjaza augu, the eyes of the giant Thiazi, is a constellation, probably the Dioscuri, Castor and Pollux; the story is told in the Edda 47, cp. Harbarðsljóð 19; (Snorri attributes it to Odin, the poem to Thor.)
    β. botan., auga = Lat. gemma, Hjalt. 38; kattarauga, cat’s eye, is the flower forget-me-not.
    γ. the spots that form the numbers on dice, Magn. 530.
    δ. the hole in a millstone; kvarnarauga, Edda 79, 221, Hkr. i. 121: the opening into which an axe handle is fastened, Sturl. ii. 91: a pit full of water, Fs. 45: nálarauga, a needle’s eye: vindauga, wind’s eye or window (which orig. had no glass in it), A. S. eag-dura (eye-door); also gluggi, q. v.: gleraugu, spectacles.
    ε. anatom., the pan of the hip joint, v. augnakarl, Fms. iii. 392: gagnaugu, temples.
    ζ. hafsauga, the bottom of the ocean, in the popular phrase, fara út í hafsauga, descendere ad tartara.
    η. poët. the sun is called heimsauga, dagsauga, Jónas 119.
    COMPDS either with sing. auga or pl. augna; in the latter case mod. usage sometimes drops the connecting vowel a, e. g. augn-dapr, augn-depra, augn-fagr, etc. auga-bragð (augna-), n. the twinkling of an eye, Hm. 77; á einu a., in the twinkling of an eye, Ver. 32, Edda (pref.) 146, Sks. 559, Rb. 568: a glance, look, snart a., Fms. ii. 174; mikit a., v. 335; úfagrligt a., Fs. 43; hafa a. af e-u, to cast a look at, Fbr. 49, Fms. xi. 424: in the phrase, at hafa e-n (or verða) at augabragði, metaph. to make sport of, to mock, deride, gaze at, Stj. 627, 567, Hm. 5, 29. auga-brun, f. the eye-brow. auga-staðr, m. an eye-mark; hafa a. á e-u, to mark with the eye. auga-steinn (augna-), m. the eye-ball, Hkr. iii. 365, Fms. v. 152. augna-bending, f. a warning glance, Pr. 452. augna-blik, n. mod. = augnabragð, s. augna-bólga, u, f. ophthalmia. augna-brá, f. the eye-lid, D. N. i. 216. augna-fagr and aug-fagr, adj. fair-eyed, Fas. ii. 365, Fms. v. 200. augna-fró, f. a plant, eye-bright, euphrasia, also augna-gras, Hjalt. 231. augna-fræ, n. lychnis alpina. augna-gaman, n. a sport, delight for the eyes to gaze at, Ld. 202, Bær. 17, Fsm. 5 (love, sweetheart). augna-gróm, n. (medic.) a spot in the eye; metaph., ekki a., no mere speck, of whatever can easily be seen. augna-hár, n. an eye-lash. augna-hvannr, m. the eye-lid. augna-hvita, u, f. albugo. augna-karl, n. the pan of the hip joint; slíta or slitna or augnaköllunum, Fas. iii. 392. augna-kast, n. a wild glance, Barl. 167. augna-kláði, a, m. psorophthalmi. augna-krókr, n. the corner of the eye. augna-lag, n. a look, Ld. 154. augna-lok, n. ‘eye-covers,’ eye-lids. augna-mein, n. a disease of the eye. augna-mjörkvi, a, m. dimness of the eye, Pr. 471. augna-ráð, n. expression of the eye. augna-skot, n. a look askance, Gþl. 286, Fs. 44 (of cats). augna-slím, n. glaucoma. augna-staðr, m. the socket of the eye, Magn. 532. augna-sveinn, m. a lad leading a blind man, Str. 46. augn-tepra, u, f. hippus. augna-topt, f. the socket of the eye. augna-verkr, m. pain in the eye, Hkr. ii. 257, Bs. i. 451, Pr. 471, Bjarn. 58. augna-vik, n. pl. = augnakrókr. augna-þungi, a, m. heaviness of the eye, Hkr. ii. 257.

    Íslensk-ensk orðabók > AUGA

  • 6 GETA

    * * *
    I)
    (get; gat, gátum; getinn), v.
    I. with acc.
    1) to get;
    geta orðstír, to get fame;
    geta sér e-t, to get for oneself (góðs um œðis ef sér geta mætti);
    geta gott af e-m, to get good of one;
    with dat. of the person, geta váluðum vel, to be kind to the poor;
    geta e-m illa, to do harm to one;
    impers., getr e-t, there is (got);
    eigi getr slíkan (there is none such) í konungs herbergjum;
    2) with pp. of another verb, geta veiddan fisk, to be able to catch fish;
    ek get eigi fylgt yðr, I cannot follow you;
    3) almost like an auxil. verb with infin.;
    ek Gunnari gat at unna, I loved G.;
    geta at lita, sjá (to get) to see;
    without ‘at’, er slíkt getr fœða jóð, that shall rear such a child;
    4) to learn (lengi man þat er ungr getr);
    5) to beget, engender (fótr gat son við fœti);
    6) refl., getast at e-u, to like;
    því at mér gezt vel at þér, because I like thee well;
    láta sér getit at e-u, to be pleased with;
    eigi læt ek mér at einu getit, I am not pleased to have always the same, I want some change;
    II. with gen.
    geta gatu, to guess a riddle;
    geta rétt, to guess right;
    geta e-s til, to guess, suppose;
    geta í hug e-m, to guess one’s thoughts;
    2) to speak of, mention, in speech or writing (þess er getit, sem gört er);
    geta um e-t, to speak about (hann gat ekki um þetta fyrir sínum mönnum);
    þess er við getit, at, it is told that.
    f. guess, conjecture (er þat geta mín, at);
    spá er spaks geta, a wiseman’s guess is a prophecy;
    ætla ek eigi þat til getu, at hann sé þar, it is not likely that he is there;
    leiða getum um e-t, to make a guess at.
    * * *
    pret. gat, 2nd pers. gazt, pl. gátu; pres. get; pret. subj. gætí; sup. getið, but getað in the mod. sense of could; part. getinn; reflex. pres. and pret. getsk or gezk, gatsk or gazk, mod. gezst and gazst; with the neg. suff. gátu-ð, Korm. 224, Sighvat; gat-at, Lex. Poët.
    WITH ACC.
    A. [Ulf. begitan = ευρίσκειν; A. S. getan; Engl. get; O. H. G. gezan]:—to get; this use of the word, which is so common in Engl., is dying out in Icel.; it is found in the old poems, esp. in the old Hm.; it is used in law phrases, but is rare in common prose, even in the oldest Sagas; geta þögn, to get silence, a hearing, Höfuðl. 3, Hm. 8; geta orðstír, to get fame; en orðstír deyr aldrigi hveim sér góðan getr, 75; orðstír of gat, Eirekr at þat, Höfuðl.; ey getr kvikr kú, Hm. 69; sjaldan liggjandi úlfr lær um getr, né sofandi maðr sigr, 57; ef hann sylg um getr, 17; né þat máttu … geta hvergi, they could nowhere get it, Hým. 4; gambantein at geta, gambantein ek gat, Skm. 34; hvar gaztú vára aura, Vkv. 12; geta gjaforð, to marry, Alm. 6: geta sér, to get for oneself; hættr er heimis-kviðr nema sér góðan geti, Sdm. 25; sá er sæll er sér um getr lof ok líknstafi, Hm. 8; er sér getr slíkan sefa, Hkm. 19; góðs um æðis, ef sér geta mætti, if he could get it, Hm. 4; geta gjöld, laun e-s, 64, 124, Gm. 3; geta gott af e-m, to get good of one, Hm. 43, 44:—in law, nema hann getí þann kvið, at …, unless he can get that verdict, that …, Grág. i. 17; goðinn seksk ef hann getr engi (acc.) til at nefna féránsdóm, 95; ella skal hverr þeirra geta mann fyrir sik, 26:—in common prose, biðja konu þeirrar er honum væri sómi í, ef hann gæti, Fms. xi. 47; veit ek eigi hvar sú kona sitr er mér sé mikit happ í at geta, Ld. 88: to get, earn, svá at hann megi sér mat geta af sínu fé eðr verkum, Grág. i. 293:—to get, learn, fátt gat ek þegjandi þar, Hm. 104; lengi man þat er ungr getr, an old saying, Ísl. ii. 248; þá skal hann eiga stefnu við fimm lögmenn, þá er hann má helzt geta af (five lawyers of whom he can best learn, i. e. five of the wisest men of law) áðr hann segi hvern þátt upp, Grág. i. 3.
    2. with dat. of the person added, mostly in reference to feeding or entertaining; get þér vel at borði þínu, keep a good table, Sks. 20; get þú váluðum vel, entertain well the poor, Hm. 136; nú er honum vel getið ( he has good cheer) af gnógum mat ok góðum drykk, Str. 7; geta e-m sumbl, to give a feast to one, Ls. 8; geta e-m fótlaug, to get him a foot-bath, Hkv. 2. 37; geta e-m drápu, to entertain one with a poem, Sighvat: the phrase, geta sér (e-m) vel, ílla, to do, cause good or evil to one; ofrmælgi hygg ek at ílla geti hveim er …, a loose tongue will bring evil to any one that …, Vþm. 10; en ef hann forðask minn fund þá mun hann sér ílla geta í því, if he shuns me he will do worse to himself, Orkn. 252 (in a verse).
    II. joined to an infinitive, a participle, or a supine, to get to do (fá, q. v., is used in a similar sense),—hence to be able:
    1. almost like an auxil. verb,
    α. with infin. but without ‘at;’ ek gat’k unna Gunnari, I got to love G., Óg. 21; en sá gat taka við syndum, Sl. 6; ek gat líta, I got to see, beheld, Korm. 14 (in a verse); ek gat blóta, Hallfred (Fs. 94); getum hræra, we do rear, Edda; geta sjá, to get to see, Hkr. i. 205 (in a verse); hann gat teygja at sér, he did draw to himself, Edda 65 (in a verse); geta fæða, to give birth to, Am. 103; ef hann eignask getr, Hm. 78; hveim er eiga getr, Hkv. Hjörv. 9:—with ‘at,’ esp. in the phrase, geta at sjá, líta; þá geta þeir Hákon jarl at líta, earl H. got to see, behold, Fms. xi. 131; þá gátu menn at sjá land fyrir stafu fram, 656 C. 22; Sölvi gat at líta hvar þeir flýðu, Nj. 247; Enok gat at eiga þann son, Stj. 45; gat at heita, Rm. 42.
    β. with part. acc., with a notion of being able, Lat. posse; Gyðingar gátu enga sök sannaða, the Jews could not prove any of their charges, 656 C. 19; því mér lízt svá, sem vér munim þá aldri sótta geta, Nj. 197; ef vér getum Harald Gráfeld af lífi tekinn, Fms. xi. 21; ok geta rétta fylking sína, 131; mikinn fisk ok fagran ok gátu eigi veiddan, iv. 89.
    γ. so also with sup.; gátu þeir ekki at gört, Nj. 115; ok hætta á hvárt ek geta keypt (kaup, v. l.) fyrir yðr. if I can get a bargain for you, 157; Björn gat séð ( beheld) manna-reiðina, 260; ef ek gæta vel fyrir mér séð, 22; sem mest gat hann flutt eptir sér, Ó. H. 85; eigi at heldr gat hann veitt þann íkorna, id.; ef ek get eigi fylgt yðr, Fms. vi. 211.
    2. absol. in old writers geta seems never to occur in the sense of to be able, but only periphrastically as above; but in mod. usage geta has almost displaced the old verb kunna in this sense, e. g. eg get það ekki, I cannot; getr-ðú komið, canst thou come? ef hann hefði getað, if he could have; ekki þurfti, eg gat, I could, and endless other instances.
    III. impers. there is got, there is, cp. Germ. es giebt; eigi getr slíkan ( there is none such) í konungs herbergjum, Fms. vii. 148; þar getr stein (acc.) er asbestos heitir, there is got the stone asbestos, xi. 415; eigi getr vitrara mann, no wiser man is to be got; slíka menn getr varla til vitrleiks, Lv. 54; þar getr reykelsi, Hb, 8.
    IV. reflex., in the phrase, e-m getsk at e-u, one is pleased at a thing, one likes it; því at mér gezk vel at þér, because I like thee well, Fms. i. 66; ok mun mér ekki at getask, nema hann sé sæmilega af höndum leystr, and I shall not be pleased, unless …, Ld. 298; at þú fengir mér konu þá er mér gætisk at, Fms. i. 289; honum gatsk ílla at þessu, Ld. 104; eru þeir nokkurir hér at þér getisk eigi at, Fms. vii. 104; konungr sagði at honum gatsk eigi at þeirri sætt svá búit, ix. 486; haf þökk fyrir, ok getsk mér nú vel at, vi. 372; segir, at henni getsk eigi at þessi ætlan, Finnb. 312; Þorgrímr bað hann til hætta hve honum gætisk at, 336; svá hefir þeim at getisk vápnum Franceisa, so they have tasted thus far the weapons of the French, Karl. 184: with sup., láta sér getið at e-u, to take interest in, be pleased with; eigi læt ek mér at einu getið, ‘tis not my taste to have always the same, I want some change, something new, Grett. 149 new Ed.; lát þér at góðu getið, rejoice in the good, Hm. 129.
    B. To get, beget, engender, used alike of both parents, severally or jointly; fótr gat son við fæti, Vþm. 33: hve sá börn gat, 32; þá ek mög gat, Ls. 35; við systur þinni gaztu slíkan mög, 36; hann gat son er Guðröðr hét, Fms. i. 11; þat barn er þau geta, Grág. i. 178; ef austmaðr getr barn með konu, ef skógarmaðr getr launbarn með konu, 352; svein þann sem hón hafði getið með Abram, Stj. 114; dróttning gat son við Ívari, Fms. vii. 230; sonu marga Öndurdís við Óðni gat, Ht.; þau gátu sér son er Mörðr hét, Nj. 38; fíllinn getr eigi optarr en um sinn, Stj. 70; þegar sem þeir geta burð saman, 97; hann var getinn ( born) austr, Landn. 148; throughout Matth. i. the Icel. text renders begat by gat, cp. Mar. S. 19, Luke i. 35:—to conceive, þú munt verða getandi í kviði, Stj. 409. Judges xiii. 5; fyrir sinn erfingja getinn ok ógetinn, Grág. ii. 170; þú munt son geta ok fæða, Mar. 18; gefr hann son at geta þann er hon fæðir síðan, Mar.: reflex. to be engendered, þaðan getsk löngunin, 656 B. 7: to be born, Mar. 19.
    WITH GEN., of the same form throughout, though different in construction and sense.
    A. [Engl. guess (from the Scandin.?); Swed. gissa; Dan. gjætte; not in Germ. nor Saxon]:—to guess; geta gátu, to guess a riddle, Fas. i. 465; in the saying, opt verðr villr sá er geta skal, Fb. iii. 384; hvárt getr þú þessa, eðr veiztú með sannindum, Fms. ii. 260; ef þik hefði svá dreymt sem áðr gat ek, xi. 7; ok gat þess til, at þú mundir, Nj. 90; þess munda ek geta, at …, Lv. 104; þá fór sem hann gat, at …, Fms. xi. 22; ek get verit munu hafa Gunnar á Hlíðarenda, Nj. 35; sendimenn sögðu at hann gat rétt, Eg. 541; ef ek skal geta til, þá ætla ek …, Nj. 134; eptir því sem Halldórr gat til, Ld. 324; sem Ólafr konungr gat til, Fms. vii. 104, x. 354; get þú til (guess!) segir Stúfr, rétt getr þú ( thou guessest right) segir Stúfr, vi. 390; gat síns hverr til hvat skipum vera mundi, viii. 213; nú geta menn þess til at Gísli muni druknaðr vera, Gísl. 46, (tilgáta); þá get ek at á sína hönd mér setisk hvárr þeirra, Ld. 324: so in the phrase, geta til launanna í knefa e-m, to guess for the reward into another’s nieve ( closed hand), Sturl. iii. 151; geta í kollinn, to guess, guess right, passim.
    2. to think, mean, almost like the American I guess; ekki get ek at hón sálug sé mjök djarftæk, I guess that she, poor thing, will …, Stj. 422; ek get hann eigi þessa eina hjálp okkr veita, 423, passim: recipr. getask, proncd. getrast.
    B. [Found neither in Engl., Saxon, nor Germ.; lost in mod. Swed. and Dan.]:—to speak of, mention; þess er getið sem gört er, Grett.; gettu eigi vafurleysu þeirrar, Band. 28; öngra manna gat Kári jafnopt sem Njáls, Nj. 211; konungr þagnar hvert sinn er Þórólfs er getið, Eg. 54; þá þarf þess eigi at geta ef sættask skal, Fms. iv. 130; so also, geta um e-t, to speak about; Guanarr reið heim ok gat fyrir öngum manni um, Nj. 82; ok gátu fyrir henni um bónorðit, Fms. xi. 22; ok er ekki getið um ferð þeirra fyrr en þeir kómu til hirðar Rögnvalds jarls, iv. 130.
    2. to tell of (in records etc.); þess getr Glúmr Geirason í Gráfeldar drápu, Fms. i. 25, 30, 38, 50, 55, 65, 91, iv. 62, 63, passim; en í annarri sögu er þess getið, at …, xi. 14; enn getr Einarr hversu Hákon jarl hefndi föður síns, i. 56; sem síðarr mun getið verða, as will be told later (i. e. below), 230; sem fyrr var getið, as is told above, v. 24: impers., e-s getr, it is told, recorded (in books, poems); þess getr í Hrunhendu, at …, opt skal góðs geta, a saying, the good shall be often spoken of, Hm. 102.

    Íslensk-ensk orðabók > GETA

  • 7 sannindi

    n. pl.
    1) truth, verity (ef hann vill heldr trúa lygi en sannindum); e-t er með sannindum, it is true (biskup trúði, at þat mundi með sannindum, er sagt var frá); fara með sannindum, to tell the truth; reynast með sannindum, to prove true; með sannindum at segja, to tell the truth; unna e-m sanninda um e-t, to give one his due;
    2) evidence, proof (engi önnur s. hafa menn till þess, nema þau); til sanninda e-s, um e-t, as a proof of.
    * * *
    n. pl. (sing., Sks. 500, 505, 570, Hom. 117, but rare), sannendi, sannyndi, sooth, truth, verity; með sannendum, for sooth, K. Á. 200; með sannindum at segja, Ísl. ii. 201; vita með sannindum, to know for sooth, Fms. ii. 260; er þat sagt með miklum sannindum, Ísl. ii. 344; ef hann vill heldr trúa lygi en sannindum ok einurð, Eg. 63; manndómr ok s., Fms. ix. 333; unna e-m sanninda um e-t, to give one his due, viii. 149; flytja mál af skynsemi ok sannindum, ix. 451.
    2. an evidence, proof; engi önnur sannindi hafa menn til þess, Eb. 332; vér sám ok vissum fyrir full s., with full certainty, Dipl. ii. 16; en vita hver s. til eru, af þeim er þér kennit málit, Lv. 77; nú er þat meirr til sanninda þessa fundar, as a token of this battle, Fs. 18; en þó þykki mér þat merkiligast til sanninda, er berum orðum er sagt á kvæðum … ef eigi væri kvæði bæði ný ok forn, þau er menn tæki þar af s. fræðinnar, proof of, Ó. H. (pref.); með sannindum, Sks. 593; görit sem yðr finnask s. til, Eg. 66; sem honum þætti þar engin s. til, 39; innti hann upp hver s. hann hafði í tilkalli fjár þess, 341; þeir gengu þar til er dómrinn sat, at flytja fram s. sín, 340.
    COMPDS: sannindamaðr, sannindasamliga, sannindasögn, sannindisumræða.

    Íslensk-ensk orðabók > sannindi

  • 8 ÖFUND

    * * *
    f. grudge, envy, ill-will, hatred (sakir öfundar við Nóregs konung);
    e-m leikr (vex) öfund á e-u, one envies, feels envy at;
    verk þat var með hinni mestu öfund, that act was the object of the greatest indignation.
    * * *
    f., also spelt afund; [Dan. avind; Swed. afund; prob. from af- and unna, and thus prop. meaning a disowning, a grudge]:—a grudge, envy, ill-will, Sks. 609, Al. 153, Hom. 20, 52, 86; rægðr fyrir öfundar sakir, Ver. 52; sakir öfundar við Noregs konung, Fms. x. 9; gjalda e-m öfund, Ls. 12; öfundar-eyrir, öfundar-fé, money which is a cause of envy, in the proverb, afgjarnt verðr öfundar fé, Fas ii. 332; hann taldi þat sízt öfundar eyri, ok allir mundu honum þar bezt sæmdar unna, Fs. 12; e-m leikr, vex öfund á e-u, Fms. vi. 342, Fb. i. 91.
    2. as a law term, malice, hatred; allt þat er manni verðr með öfund misþyrmt, Gþl. 187; öfundar blóð, blood shed in enmity. K. Á. 28; öfundar drep, -högg, a premeditated blow, with intention to harm, N. G. L. i. 68, Gþl. 209.
    3. in compounded phrases; öfundar krókr, a malicious trick. Fas. ii. 355, Orkn. (in a verse); öfundar-bragð, id., Grett. 154 A: öfundar þáttr, Fms. xi. 442; öfundar skeyti, darts of envy, Stj, H. E. i. 470; öfundar verk, Sks. 448; öfundar-orð, words of envy, slander, Edda 11 (Gm. 32); öfundar-kennt, invidious, Magn. 438, Fms. ix. 445: öfundar-mál, slander, calumny, Eb. 264; öfundar-réttr, a right to damages for an outrage, Gþl. 397; öfundar-maðr, an ill-wisher, Ver. 31, Fms. ix. 262; öfundar-samr = öfundsamr; öfundar-bót = öfundar réttr, Gþl., 358, 397, Jb. 411; öfundar-engill, Mar.; öfundar-fullr, full of envy, Fms. vii. 132, Sks. 529; öfundar-lauss = öfundlauss, K. Á. 30; öfundar-laust blóð, blood not shed maliciously, N. G. L. i. 10, 11.

    Íslensk-ensk orðabók > ÖFUND

  • 9 ann

    [an:]
    praes sg ind от unna

    Íslensk-Russian dictionary > ann

  • 10 sannmæli

    [sanmailɪ]
    n
    правда; справедливое суждение

    unna e-m sannmælis, láta e-n njóta sannmælis — воздавать кому-л. должное, оценивать кого-л. по достоинству

    Íslensk-Russian dictionary > sannmæli

  • 11 unnast

    см. unna

    Íslensk-Russian dictionary > unnast

  • 12 unnum

    [ʏn:ʏm̬]
    1) praet pl ind от vinna II.
    2) praes и praet pl ind от unna

    Íslensk-Russian dictionary > unnum

  • 13 annt

    I) a. n., e-m er annt, eager, anxious;
    mörgum var annt heim, many were eager to get home;
    hví mun honum svá annt at hitta mik, why is he so eager?
    ekki er annt um þat, it is not pressing;
    hvat er nú annt mínum einga syni, what has my only son at heart?
    sagði sér annt (that he was busy) um daga;
    vera annt til e-s, to be eager for.
    II) from unna.
    * * *
    n. adj. [önn], in such phrases as, vera a. um e-t, to be busy, concerned, eager, anxious about, Hkr. i. 115; mörgum var a. heim, many were eager to get home, Fms. xi. 278; hví mun honum svá a. at hitta mik, why is he so eager? Eg. 742; ekki er a. um þat, it is not pressing, Sd. 174; Hánefr kvad sér a. um daga ( had so much to do) svá at hann mátti þá eigi at vera, Rd. 241; vera annt til e-s, to be in a very great hurry, eager for, Fms. ii. 150, 41. Compar. annara, in impers. phrases, to be more eager, Fms. ii. 38; mér er ekki a. at vita forlög mín en fram koma, Fs. 19. Superl., vera annast til e-s, to be most eager, Fms. iii. 187: without prep., hvat er nú annt minum eingasyni, what hath my darling son at heart? Gg. 2.

    Íslensk-ensk orðabók > annt

  • 14 ÁST

    * * *
    f.
    1) love, affection; hafa á. á e-m to feel a love for; fella á. til e-s or við e-n, to take a fancy to or for one;
    2) pl. ástir, love between man and woman, esp. affection between man and wife (vel er um ástir okkrar, sagði hón).
    * * *
    f., old form ́st, [Ulf. ansts = χάρις; A. S. est or æst; O. H. G. anst; old Fr. enst; cp. unna (ann), to love]:—love, affection; mikla ást hefir þú sýnt við mik, Eg. 603; fella ást til e-s, to feel love to, Sturl. i. 194, Fms. x. 420; líkamleg ást, 656 A. ii. 15, Ver. 47: with the article, ástin, or ástin mín, my dear, darling, pet, love, a term of endearment used by husband to wife or parents to child; her er nú ástin mín, Sighvatr bóndi, Sturl. ii. 78.
    β. in pl. love between man and woman, the affection between man and wife; vel er um ástir okkar, sagði hón, Nj. 26; takast þar ástir miklar, Ld. 94 (of a newly-wedded pair), 298: love of a woman, þá mælti Frigg, ok spurði hverr sá væri með Ásum er eignast vildi ástir hennar ok hylli, Edda 37: metaph. the white spots on the nails are called ástir, since one will have as many lovers as there are spots, Ísl. Þjóðs., Fél. ix; vide elska, which is a more common word.
    COMPDS: ástafundr, ástalauss, ástarandi, ástarangr, ástaratlot, ástaraugu, ástarákefð, ástarband, ástarbrími, ástarbruni, ástareldr, ástarfundr, ástargyðja, ástarharmr, ástarhirting, ástarhiti, ástarhót, ástarhugi, ástarhygli, ástarilmr, ástarkveðja, ástarkveikja, ástarlogi, ástarmark, ástarorð, ástarpallr, ástarreiði, ástarsamband, ástarsigr, ástarsætleikr, ástarvárkunn, ástarvekka, ástarverk, ástarvél, ástarvili, ástarvængr, ástarþjónusta, ástarþokki, ástaræði.

    Íslensk-ensk orðabók > ÁST

  • 15 DANZ

    mod. dans, n. a word of for. origin; [cp. mid. Lat. dansare; Fr. danser; Ital. danzare; Engl. dance; Germ. tanz, tanzen.] This word is certainly not Teutonic, but of Roman or perhaps Breton origin: the Icel. or Scandin. have no genuine word for dancing,—leika means ‘to play’ in general: the word itself (danza, danz, etc.) never occurs in the old Sagas or poetry, though popular amusements of every kind are described there; but about the end of the 11th century, when the Sagas of the bishops (Bs.) begin, we find dance in full use, accompanied by songs which are described as loose and amorous: the classical passage is Jóns S. (A. D. 1106–1121), ch. 13. Bs. i. 165, 166, and cp. Júns S. by Gunnlaug, ch. 24. Bs. i. 237—Leikr sá var kær mönnum áðr en hinn heilagi Jón varð biskup, at kveða skyldi karlmaðr til konu í danz blautlig kvæði ok rægilig; ok kona til karlmanns mansöngs vísur; þenna leik lét hann af taka ok bannaði styrkliga; mansöngs kvæði vildi hann eigi heyra né kveða láta, en þó fékk hann því eigi af komið með öllu. Some have thought that this refers to mythical (Eddic) poetry, but without reason and against the literal sense of the passage; the heathen heroic poems were certainly never used to accompany a dance; their flow and metre are a sufficient proof of that. In the Sturl. (Hist. of the 12th and 13th century) dancing is mentioned over and over again; and danz is used of popular ballads or songs of a satirical character (as those in Percy’s ballads): flimt ( loose song) and danz are synonymous words; the Sturl. has by chance preserved two ditties (one of A. D. 1221, running thus—Loptr liggr í Eyjum, bítr lunda bein | Sæmundr er á heiðum, etr berin ein. Sturl. ii. 62, and one referring to the year 1264—Mínar eru sorgirnar þungar sem blý, Sturl. iii. 317) sufficient to shew the flow and metre, which are exactly the same as those of the mod. ballads, collected in the west of Icel. (Ögr) in the 17th century under the name of Fornkvæði, Old Songs, and now edited by Jon Sigurdsson and Svend Grundtvig. Danz and Fornkvæði are both of the same kind, and also identical with Engl. ballads, Dan. kæmpeviser. There are passages in Sturl. and B.S. referring to this subject — færðu Breiðbælingar Lopt í flimtun ok görðu um hann danza marga, ok margskonar spott annat, Sturl. ii. 57, cp. 62; Danza-Bergr, the nickname of a man (Stud, ii), prob. for composing comic songs; danza-görð, composing comic songs; fylgðar-menn Kolbeins fóru með danza-görð, … en er Brandr varð varr við flimtan þeirra, iii. 80; þá hrökti Þórðr hestinn undir sér, ok kvað danz þenna við raust, 317.
    β. a wake, Arna S. ch. 2; in Sturl. i. 23; at the banquet in Reykhólar, 1119, the guests amused themselves by dancing, wrestling, and story-telling; þá var sleginn danz í stofu, ii. 117; í Viðvík var gleði mikil ok gott at vera; þat var einn Drottins dag at þar var danz mikill; kom þar til fjöldi manna; ok ríðr hann í Viðvík til danz, ok var þar at leik; ok dáðu menn mjök danz hans, iii. 258, 259; honum var kostr á boðinn hvat til gamans skyldi hafa, sögur eða danz um kveldit, 281;—the last reference refers to the 21st of January, 1258, which fell on a Sunday (or wake-day): in ballads and tales of the Middle Ages the word is freq.:—note the allit. phrase, dansinn dunar, Ísl. Þóðs. ii. 8: the phrases, stiga danz; ganga í danz; brúðir í danz, dansinn heyra; dans vill hun heyra, Fkv. ii. 7. Many of the burdens to the mod. Icel. ballads are of great beauty, and no doubt many centuries older than the ballads to which they are affixed; they refer to lost love, melancholy, merriment, etc., e. g. Blítt lætur veröldin, fölnar fögr fold | langt er síðan mitt var yndið lagt í mold, i. 74; Út ert þú við æginn blá, eg er hér á Dröngum, | kalla eg löngum, kalla eg til þin löngum; Skín á skildi Sól og sumarið fríða, | dynur í velli er drengir í burtu riða, 110; Ungan leit eg hofmann í fögrum runni, | skal eg í hljóði dilla þeim mér unm; Austan blakar laufið á þann linda, 129; Fagrar heyrða eg raddirnar við Niflunga heim; Fagrt syngr svanrinn um sumarlanga tíð, | þá mun list að leika sér mín liljan fríð, ii. 52: Einum unna eg manninum, á meðan það var, | þó hlaut eg minn harm að bera í leyndum stað, 94; Svanrinn víða. svanurinn syngr viða, 22; Utan eptir firðinum, sigla fagrar fleyr | sá er enginn glaður eptir annan þreyr, 110; Svo er mér illt og angrsamt því veldur þú, | mig langar ekki í lundinn með þá jungfrú, Espol. Ann. 1549. The earliest ballads seem to have been devoted to these subjects only; of the two earliest specimens quoted in the Sturl. (above), one is satirical, the other melancholy; the historical ballads seem to be of later growth: the bishops discountenanced the wakes and dancing (Bs. l. c., Sturl. iii), but in vain: and no more telling proof can be given of the drooping spirits of Icel. in the last century, than that dancing and wakes ceased, after having been a popular amusement for seven hundred years. Eggert Olafsson in his poems still speaks of wakes, as an eyewitness; in the west of Icel. (Vestfirðir) they lasted longer, but even there they died out about the time that Percy’s ballads were published in England. The Fornkvæði or songs are the only Icel. poetry which often dispenses with the law of alliteration, which in other cases is the light and life of Icel. poetry; vide also hofmaðr, viki-vakar, etc. In the 15th century the rímur (metrical paraphrases of romances) were used as an accompaniment to the danz, höldar danza harla snart, ef heyrist vísan mín; hence originates the name man-söngr ( maid-song), minne-sang, which forms the introduction to every ríma or rhapsody; the metre and time of the rímur are exactly those of ballads and well suited for dancing. An Icel. MS. of the 17th century, containing about seventy Icel. Fornkvæði, is in the Brit. Mus. no. 11,177; and another MS., containing about twenty such songs, is in the Bodl. Libr. no. 130.

    Íslensk-ensk orðabók > DANZ

  • 16 GAMAN

    (dat. gamni), n. game, sport, pleasure, amusement; mér þykkir g. at e-u, I am amused by it; henda (sér) g. at e-u, to make game of; jötni at gamni, to the deight of the giant; taka undir í gamni, to respond in jest; hafa. e-t til gamans, to amuse oneself with.
    * * *
    n., dat. gamni, (gafni, Fas. i. 176, Fms. x. 328, Bær. 9); [A. S. gomen, gamen; Engl. game; O. H. G. gaman; mid. H. G. gamen; Dan. gammen]:—game, sport, pleasure, amusement; in the sayings, lítið er ungs manns gaman; maðr er manns gaman, Hm. 46; and in the phrases, göra e-t að gamni sínu, or, sér til gamans, to do a thing for amusement; mart er sér til gamans gert, Tíma R.; jötni at gamni, Þkv. 23; var þá mest g. Egils at ræða við hana, Eg. 764; þykja g. at e-u, to make game of; þá mun Rútr hlæja ok þykja g. at, Rut will then laugh and be amused by it, Nj. 33: gaman þykir kerlingunni at móður várri, 68; henda g. at e-u, to make game of, Bs. i. 790, Þiðr. 226, Grett. 142 new Ed., Fms. xi. 109.
    β. in proverbial sayings; kalt er kattar gamanið, cold is the cat’s play, i. e. she scratches; þá ferr að grána gamanið, the game begins to be rather rude; or, það fer að fara af gamanið, the game fares to be serious:—love, pleasure, poët., in the allit. phrase, hafa geð ok gaman konu, Hbl. 18, Hm. 98, 162; gamni mær undi, Hbl. 30; unna e-m gamans, Skm. 39, Fsm. 43, 51: coitus, er hann hafði-t gýgjar g., Vþm. 32.

    Íslensk-ensk orðabók > GAMAN

  • 17 geta

    * * *
    I)
    (get; gat, gátum; getinn), v.
    I. with acc.
    1) to get;
    geta orðstír, to get fame;
    geta sér e-t, to get for oneself (góðs um œðis ef sér geta mætti);
    geta gott af e-m, to get good of one;
    with dat. of the person, geta váluðum vel, to be kind to the poor;
    geta e-m illa, to do harm to one;
    impers., getr e-t, there is (got);
    eigi getr slíkan (there is none such) í konungs herbergjum;
    2) with pp. of another verb, geta veiddan fisk, to be able to catch fish;
    ek get eigi fylgt yðr, I cannot follow you;
    3) almost like an auxil. verb with infin.;
    ek Gunnari gat at unna, I loved G.;
    geta at lita, sjá (to get) to see;
    without ‘at’, er slíkt getr fœða jóð, that shall rear such a child;
    4) to learn (lengi man þat er ungr getr);
    5) to beget, engender (fótr gat son við fœti);
    6) refl., getast at e-u, to like;
    því at mér gezt vel at þér, because I like thee well;
    láta sér getit at e-u, to be pleased with;
    eigi læt ek mér at einu getit, I am not pleased to have always the same, I want some change;
    II. with gen.
    geta gatu, to guess a riddle;
    geta rétt, to guess right;
    geta e-s til, to guess, suppose;
    geta í hug e-m, to guess one’s thoughts;
    2) to speak of, mention, in speech or writing (þess er getit, sem gört er);
    geta um e-t, to speak about (hann gat ekki um þetta fyrir sínum mönnum);
    þess er við getit, at, it is told that.
    f. guess, conjecture (er þat geta mín, at);
    spá er spaks geta, a wiseman’s guess is a prophecy;
    ætla ek eigi þat til getu, at hann sé þar, it is not likely that he is there;
    leiða getum um e-t, to make a guess at.
    * * *
    u, f. a guess, mostly in pl.; leiða getum um e-t, Nj. 14, 205; margar getur, guess-work, Fms. iv. 288, vi. 400, xi. 244, Eg. 766: rarely in sing., getu verðir eða frásagnar, worth mentioning, Sks. 180; ætla ek eigi þat til getu, at hann sé þar, it is not likely that he is there, Fms. ii. 110; vandast oss nú getan, Mork. 167: cp. the saying, spá er spaks geta, the spae ( prophecy) is the wise man’s guess, Fms. xi. 154. getu-mál, n. a doubtful case, Fs. 59.

    Íslensk-ensk orðabók > geta

  • 18 hamingja

    * * *
    f.
    2) luck, good fortune.
    * * *
    u, f. luck, fortune; prop. in a personal sense, a guardian spirit, answering to the guardian angel of Christians; derived from hamr, for the guardian spirits of men—and every man had his hamingja—were believed to take the shape sometimes of animals, sometimes and more commonly of human beings, esp. that of women; but they were themselves supernatural beings; that the hamingjur were giant-females proceeding from the great Norns—who were the hamingjur of the world—is borne out by the passage in Vþm. 48, 49. Hamingja and fylgja or fylgju-kona (Hallfred S. ch. 11) seem to be nearly synonymous, as also gæfa, gipta, auðna, heill; but hamingja is the most personal word, and was almost symbolical of family relationship. At the hour of death the hamingja left the dying person and passed into a dear son, daughter, or beloved kinsman; cp. Hallfr. S. ch. 11, and esp. the charming tale in Glúm. ch. 9. One might also impart one’s own good luck to another, hence the phrase leggja sína hamingju með e-m, almost answering to the Christian, ‘to give one’s blessing to another.’ Examples: sögðusk mundu leggja til með honum hamingju sína, Ld. 74; h. ok gæfa, Fms. vi. 165; þú en ústöðuga h., Al. 23; h. konungsins, 22; ok mun kona sjá hans h. vera er fjöllum hærra gékk, Glúm. 345; etja hamingju við e-n, Fb. ii. 65; ok reyna hvat hamingjan vill unna þér, Fs. 4; vilnask ( hope) at h. mun fylgja, 23; vera má at þat sé til h. várrar ættar, 11; langæligar nytjar munu menn hafa hans hamingju, Bs. i. 229; forlög ekki forðumst ill | fram kemr það hamingjan vill, Úlf. 3. 69; meiri í hreysti en hamingju, Gullþ. 21; sigri eðr hamingju manns þessa, Fs. 10. It is still used in Icel. almost as Heaven, Providence; það má Hamingjan vita, God knows; eg vildi Hamingjan gæfi, would to Heaven! Guð og Hamingjan, God and Good Luck; treysta Guði og Hamingjunni; eiga undir Hamingjunni, to run the risk; and in similar phrases.
    COMPDS: hamingjudrjúgr, hamingjuhjól, hamingjuhlutr, hamingjulauss, hamingjuleysi, hamingjumaðr, hamingjumikill, hamingjumót, hamingjuraun, hamingjusamligr, hamingjuskipti, hamingjuskortr, hamingjutjón.

    Íslensk-ensk orðabók > hamingja

  • 19 HÁR

    * * *
    I)
    (há, hátt), a.
    1) high; á háfum fjöllum, in high mountains; hæri en, higher than;
    2) tall (hár maðr vexti);
    3) superl. at the highest pitch; meðan hæst væri vetrar, sumars, in the depth of winter, in the height of summer;
    4) high, glorious; hæstu hátíðir, the highest feasts;
    5) loud (hár brestr); mæla hátt, to speak loud; hón verðr há við, she becomes clamorous or excited.
    (gen. hás, pl. háir), m. thole.
    n. hair (jarpr á hár).
    * * *
    1.
    adj., fem. há, neut. hátt, vide Gramm. p. xix; compar. hæri or hærri, superl. hæstr; hæðstr and hærstr, which are found in old printed books, are bad forms; for the inflexions, (which vary much, sometimes inserting f or v, sometimes not,) see the references below; in mod. usage the v is usually dropped, but the cases are bisyllabic, e. g. háir, háar, háa, háum, instead of the old hávir, hávar, háva, háfum or hám; the definite form in old writers is hávi or háfi, in mod. hái: [Ulf. hauhs = ὑψηλός; A. S. heah; Engl. high; O. H. G. hoh; Hel. hoh; Germ. hoch; old Frank, hag or hach; Swed. hög; Dan. höj; all of them with a final guttural, which in mod. Dan. has been changed into j; the final labial f or v, which in olden times was so freq. before a vowel, may be compared to laugh, rough, etc. in mod. Engl.; the g remains in the cognate word haugr]:—high; stiga sex álna háfan, Vm. 129; í hám fjalla-tindum, Edda 144 (pref.); á háfum fjöllum, Skálda 181; há fjöll, Getsp.; á hám gálga, Fsm. 45; á bekk hám, Akv. 2; hár bylgjur, Edda (Ht.); á borg inni há, Am. 18; á há fjalli, Gm. 17, Bs. i. 26 (in a verse); enar hæstu fjalla hæðir, Stj. 59; hár turn, Hkr. iii. 63; skaptið var eigi hæra, en …, Eg. 285 (of a spear); hátt hlaup, a high leap, i. e. from a high place, Fms. i. 166; hæri en grön er vex á hæsta fjalli, Hom. 152; hávar bárur, Gh. 13: hávar unnir, Skv. 2. 16; háfan garð, Fms. vi. (in a verse); hávu grasi, Hm. 120; but há grasi. Gm. 17; upp-háfa skúa, high boots, Fms. vii. 321: phrases, bera hæra skjöld, hlut, to carry the highest shield, lot, Fas. i. 383, Ld. 322.
    2. tall; hárr maðr vexti ( tall of stature), manna hæstr, very tall, Fms. i. 155; hárr maðr ok harðvaxinn, vii. 321.
    3. a metrical term; syllables in rhyme having the same consonants and quantity of vowels are jafn-háfar, in the same strain; kvattú svá? ‘gröm skömm’ eigi eru þær hendingar jafn háfar; ‘hrömm skömm’ þat væri jafnhátt, Fms. vi. 386.
    II. metaph. high, sublime, glorious; hærri tign, Fms. i. 214; enir hæstu Guðs postular, 625. 82; í hærra haldi, Fms. vii. 112; margar ræður þvílíkar eða enn hæri, or still sublimer, Sks. 635; hljóta háfan sigr, a glorious victory, Merl. 2. 69; háfan ávöxt, Mar. kv. 17; hæstu daga, hæstu hátíðir, the highest days or feasts (hátíð), Fms. x. 22.
    2. at the highest pitch; meðan hæstir eru stormar um vetrinn, Sks. 46; at hann væri kyrr meðan hæst væri vetrar, in the depth of winter, Fms. ix. 480; meðan hæst væri sumars, in the height of summer, Lv. 43; hátt vetrar megin, Sks.; cp. há-degi, há-vetr, há-sumar (below).
    3. loud; blása hátt (a trumpet), Vsp. 47; brestr hár, Fms. xi. 10, Glúm. 375; mæla hátt, to speak loud, Nj. 33; ok söng í hátt, it gave a loud sound, 83; kveða við hátt ok öskurliga, Fms. v. 164; þó þetta væri eigi hátt talat í fyrstu, ix. 250; æpa hátt, Sks. 653; hafa hátt, to make a noise; cp. gráta hástöfum (below), há-vaði (below); hón verðr há við, she became clamorous, excited, Ísl. ii. 350; hlæja hátt, to laugh loud, Skv. 2. 15.
    III. a mythol. pr. name, both Hár and Hávi, Edda; Hávi and Hár are names of Odin the High, whence Háva-mál, n. pl. the name of a poem, the Sayings of the High.
    2. prefixed in the pr. names Há-kon, Há-leygr, Há-rekr, Há-mundr, Há-steinn, Há-varðr, Há-varr; and in local names, Háfa-fell, etc.
    IV. neut. as adverb; geisa hátt, Edda 146 (pref.); skín hann nú því hærra, Fms. v. 241; unna e-m hærra en öðrum, to love one higher (more) than another, Sturl. i. 198; taka e-n hátt, to make much of one, Bs. i. 727; stökkva hátt, to make a high leap, look high, Fær. 57; sitja skör hærra en aðrir, a step higher, Fms. i. 7.
    B. COMPDS: háaltari, hábakki, hábakkaflæðr, hábeinn, hábjarg, hábogaðr, háborð, hábrók, hábrókan, hábrókask, hádegi, hádegisskeið, háeyrr, háfeti, háfjall, háflæðr, háfæta, háfættr, háhestr, hákirkja, háleggr, háleikr, háleitliga, háleitligr, háleitr, háliga, háligr, hálimar, hámessa, hámessumál, hámælgi, hámæli, hámæltr, hánefjaðr, hánefr, hápallr, háreysti, háreystr, hásalir, hásegl, háseymdr, háskeptr, háskóli, hástaðr, hástafir, hásteint, hástigi, hásumar, hásumartími, hásæti, hásætisborð, hásætiskista, hásætismaðr, hásætisstóll, hátalaðr, hátimbra, hátíð, hátíðaraptan, hátíðardagr, hátíðarhald, hátíðisdagr, hátíðiskveld, hátíðliga, hátíðligr, hávaði, hávaðamaðr, hávaðamikill, hávaðasamr, hávarr, háværr, háværð, hávegir, hávella, hávetr, hávetri.
    2.
    mod. háfr, m. [Germ. hai], a dog-fish, squalus acanthius, Skálda 162. In compds há- marks fish of the shark kind, as há-karl (q. v.), a shark, carcharias, Ann.: há-kerling, f. = hákarl: há-meri, f. squalus glaucus: há-mús, f. chimaera monstrosa, Linn.; also called geirnyt, Eggert Itin. 360: há-skerðingr, m. = hákarl, Edda (Gl.), Grág. ii. 337, 359, Pm. 69: háskerðinga-lýsi, n. shark’s oil, H. E. i. 395: háfs-roð, n. shark’s skin, shagreen.
    3.
    m., acc. há, pl. háir, a thole, Am. 35, Grett. 125, Fas. i. 215, Þiðr. 313; whence há-benda, u, f. = hamla, q. v.; há-borur, f. pl., q. v.; há-reiðar, f. pl. rowlocks, prop. ‘thole-gear,’ synonymous with hamla; inn féll (sjór) um söxin ok háreiðarnar, Sturl. iii. 66, (Cd. Brit. Mus., Cd. Arna-Magn. háborurnar); leggja árar í háreiðar, to lay the oars in the rowlocks, Fms. xi. 70 (v. 1. to hömlur), 101, x. 285; lágu þar árar í háreiðum, Eg. 360 (v. l. to hömlu-böndum), Lex. Poët.: há-seti, a, m. a ‘ thole-sitter,’ oarsman, opp. to the captain or helmsman, Grág. i. 90, N. G. L. i. 98, Landn. 44, Fbr. 62 new Ed., Fms. vi. 239, 246: há-stokkar, m. pl. the gunwale, Bs. i. 385, 390.
    β. in poetry a ship is called há-dýr, n., há-sleipnir, m. the horse of rowlocks.
    4.
    n. [A. S. hær; Engl. hair; Germ. har; Dan.-Swed. hår; Lat. caesaries]:— hair, including both Lat. crines and capilli, Skálda 162, Nj. 2, Sks. 288; fara ór hárum, to change the hair, of beasts, passim; eitt hár hvítt eðr svart, Matth. v. 36; höfuð-hár, the hair of the head; lík-hár, the hair on the body, breast, or hands of men, opp. to the head; úlfalda-hár, iii. 4; hross-hár, horse-hair; hunds-hár, kattar-hár.
    COMPDS: háralag, hárslitr.
    ☞ For the hair of women, see Nj. ch. 1, 78, 117, Landn. 2, ch. 30, Edda 21, passim; of men, Nj. ch. 121, Ld. ch. 63, and passim.

    Íslensk-ensk orðabók > HÁR

  • 20 HEITR

    a.
    1) hot, burning; eldi heitari, hotter than fire; e-m verðr heitt, one gets warm;
    2) hot, ardent, zealous (verða heitr við e-t).
    * * *
    adj. [cp. Ulf. heito = fever, Matth. viii. 14; A. S. hât; Engl. hot; Hel. hêt; Germ. heiss; Dan. heed;; Swed. het]:—hot, burning; heitan eld, Ísl. ii. 152; eldi heitari, hotter than fire, Hm. 50, Grett. 134; heitt skin, hot sunshine, Fms. i. 118, vi. 411; heitt veðr, hot weather, vii. 165; veðr heitt af sólu, Ísl. ii. 193; skaltú eigi þurfa heitara at baka, Nj. 199; heitt siment, hot mortar, Fms. vi. 153; eða hellir hann á hann því nökkvi er svá heitt er, at (of a fluid), Grág. ii. 129; heit mjólk, Lv. 70; heitr grautr, Eb. 198; ekki er heitt, ‘tis not hot, Lv. l. c.; e-m er (verðr) heitt, to be warm, Sks. 63; mér er heitt, I am hot; eld-h., hot as fire; glóð-h., glowing hot; brenn-h., burning hot; fun-h., sjóð-h., etc., q. v.; heitt blóð, heitr sveiti, Korm.
    II. metaph. hot, ardent; heit ást, hot love; unna (elska) heitt, to love dearly, Lex. Poët., and in mod. usage.
    2. hot, angry; göra sik heitan, Bs. i. 717, Stj. 181; verða h. við e-n, 719.

    Íslensk-ensk orðabók > HEITR

См. также в других словарях:

  • Unna — Bandera …   Wikipedia Español

  • Unna — Unna, 1) Stadt im Kreise Hamm des Regierungsbezirks Arnsberg (preußische Provinz Westfalen); Leinen u. Strumpfweberei, Bierbrauerei, Branntweinbrennerei, Töpfereien, Hospital; 5600 Ew.; in der Nähe ist das Salzwerk Königsborn (s.d.); 2) rechter… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Unna [1] — Unna (Una), rechter Nebenfluß der Save in Bosnien, entspringt im kroatischen Komitat Lika Krbava bei Srb, bildet im obern Laufe die Grenze zwischen Bosnien und Kroatien, nimmt rechts die Unac und die Sana auf und mündet bei Jasenovatz; er ist 230 …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Unna [2] — Unna, Stadt im preuß. Regbez. Arnsberg, Landkreis Hamm, am Fuße der Haar, Knotenpunkt der Staatsbahnlinien Düsseldorf Soest, U. Hamm, Fröndenberg U. u. a., 96 m ü. M., hat 2 evangelische und 2 kath. Kirchen, Synagoge, ein Realgymnasium mit… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Unna — Unna, Fluß in Bosnien, entsteht in den Dinarischen Alpen, fällt nach 230 km bei Jasenovac r. in die Save …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Unna [2] — Unna, Stadt im preuß. Reg. Bez. Arnsberg, (1900) 14.912 (1905: 16.325) E., Amtsgericht …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Unna [1] — Unna, in der Herzegowina entspringender Fluß, scheidet später die kroatische Militärgränze und Bosnien, fällt nach 30 Ml. unterhalb Dubitza in die Save …   Herders Conversations-Lexikon

  • Unna [2] — Unna, preuß. westfälische Stadt im Reg., Bez. Arnsberg, hat 5800 E., war früher Hansestadt; in der Nähe die Saline Königsbronn mit Soolbad …   Herders Conversations-Lexikon

  • Unna — Wappen Deutschlandkarte …   Deutsch Wikipedia

  • Unna — Infobox German Location Art = Stadt Name = Unna image photo = Unna Alter Markt.jpg image caption = The Old Market in Unna. Wappen = Unna stadt.gif lat deg = 51 |lat min = 32 |lat sec = 05 lon deg = 7 |lon min = 41 |lon sec = 20 Lageplan = Unna… …   Wikipedia

  • Unna — 51° 32′ 05″ N 7° 41′ 20″ E / 51.5347, 7.68889 Unna est située dans …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»