to+be+in+credit

* * *

1) loan; at láni, as a loan; hafa at láni, to get on credit;

2) fief; hafa at láni = hafa at léni.

* * *

n., but an older feminine is indicated by the compd lánar-dróttinn; [A. S. læn; Engl. loan; Dan. laan]:—a loan; in the saying, ekki er lán lengr en léð er; þiggja lán, to receive as a loan, Grág. i, 437; at láni, as a loan, Fms. ix. 404; hafa at láni, to get on credit, Nj. 259; selja at láni, to lend, Grág. i. 400; ekki er lán lengr en léð er, Vídal., a saying.

2. with the notion of land, a fief; en ef þú vilt þráliga halda á ríkinu, þá mun þér hinn til at fara á fund hans ok görask hans maðr, munu vér þá biðja með þér, at hann fái þér at láni þetta ríki, Ó. H. 45; á því láni, Sighvat, cp. láð; Guðs lán, a loan from God, Hom. 149.

3. metaph. luck, good luck; ó-lán, ill-luck, freq. in mod. usage.

COMPDS: lánsfé, lánshestr, lánshross, lánsklæði, lánsmaðr.

* * *

(gen. trú), f. = trú; svá njóta ek trú minnar, þat veit trúa mín, in good sooth, upon my word.

(trúi, trúða, trúat), v.

1) to believe, with dat. (mundir þú t. fyrirburð þessum, ef Njáll segði þér?);

2) in a religious sense, to believe; t. á e-n, to believe in (t. á einn guð);

3) to believe in, trust (meyjar orðum skýli manngi t.).

* * *

f., gen., dat., and acc. trú, like frú (q. v.), but without plur.; this is the old form, whence comes the contr. nom. trú, and later even a gen. trúar, which is prevalent in mod. usage; the gen. trúar occurs in vellums, Barl. 151. l. 16, Fs. 103 (from the Arna-Magn. No. 132), and Skálda (in a verse); so also passim in Post. S. Edit. C.R.Unger, 1872; the old bissyll. form still occurs in the Icel. N. T., ó þú kona, mikil er þín trúa, Matt. xv. 28: [Dan. troe; A. S. treowe]:—trust, belief; segja upp á trú sína, Fms. xi. 285; þeir sögðusk vildu tala við hann með trú, 400; rjúfa trú sína, 356; ok gáfu þar til trú sína, Fas. ii. 540; svá sem trúa þeirra öðlask, Blas. 50: as an oath, þat veit trúa mín, upon my word! by my troth! Edda 25, Bær. 2; þat er mín trúa, at …, Edda 5; svá njóta ek trú minnar, by my troth! i. 130.

II. faith, belief, in a theological sense; Helgi var blandinn mjök í trú, þann trúði á Krist, en hét á Þór til sjófara ok harðræða, Landn. 206; taka við trú, to receive the Christian faith, Nj. 158, 162; at trúa þessi skuli við gangask, id.; ung er nú trúan, Valla L. 209, Lil. 34; at sú var sönn trúa, Fms. i. 231; þat er heiðinna manna trúa, at …, Bret. 56; trú várrar, Greg. 14; sinnar trú, Pd. 8; þinnar trú, Blas.; snúask til trú, Blanda; réttrar trú, id., Lex. Poët.; til styrkðar trúar (gen.) várrar, Greg. 14; þat hafði hann helzt til trúar, at …, Fs. 103; ung at aldri fegri at trú, svá var trúa hennar mikil, at …, Bs. i. 204; ó-trú, unbelief; van-trú (as also Fb. i. 312, l. c.)

B. COMPDS: trúboð, trúbót, trúarbót, trúbrögð, trúfylgja, trúhald, trúarjátning, trúarníðingr, trúskjöldr, trúverk, trúarvilla.

* * *

(gen. trú), f. = trú; svá njóta ek trú minnar, þat veit trúa mín, in good sooth, upon my word.

(trúi, trúða, trúat), v.

1) to believe, with dat. (mundir þú t. fyrirburð þessum, ef Njáll segði þér?);

2) in a religious sense, to believe; t. á e-n, to believe in (t. á einn guð);

3) to believe in, trust (meyjar orðum skýli manngi t.).

* * *

trúi (monosyll. trý, Str. 46, l. 17), pret. trúði; subj. trýði (thus rhymed, lýði, trýði, Bs. ii. 308, in a poem of A. D. 1540, but the mod. form is tryði with a short vowel); imperat. trú, trúðu; part. trúað: [Ulf. trauan = πεποιθέναι; A. S. treowian; Engl. trow; Germ. trauen; Dan.-Swed. troe, tro]:—to trow, believe; seg þú frá, Njáll, segir Gunnarr, þvíat allir munu því trúa, Nj. 51; mundir þú trúa fyrirburð þessum ef Njáll segði þér eða ek?—Trúa munda ek, segir hann, ef Njáll segði, þvíat þat er sagt, at hann ljúgi aldri, 119; henni var trúað sem góðri konu, Sks. 457; trúa megit þér mér þar um, at …, Fms. ii. 241; vilið þér mér ei til þess trúa, sem talað hefig um búskap lands, Bb. 3. 100; mant þú trúa mér bezt til órræða um þitt mál, Nj. 12; engu öðru því er mér er til trúat, 112; ek trúi honum til þess bezt allra manna, Eg. 34: imperat. as adv., tíminn líðr, trúðu mér, trow once! forsooth! a ditty; trú mér til, depend on it! trúi-eg, I trow, Skíða R. 34, 35; eg trú ‘ann sé dáinn, freq. in mod. usage.

2. in a religious sense, to believe, with dat., or trúa á e-n, to believe in; þeir trúðu seint upprisu hans, Greg. 14; trúa á mátt sinn ok megin, Landn.; æ trúði Óttarr á Ásynjur, Hdl.; á sik þau trúðu, Sól.; þeim er eigi trúðu Guði, Hom. 51; er á Guð trúðu, 625. 70; skulu allir vera Kristnir hér á landi ok trúa á einn Guð, Nj. 164; trúðu þeir því at þeir dæi í hólana, they believed that they were to die into (i. e. go after death to) these hills, Landn. 111.

II. to trust; vin þann er þú vel trúir, … ef þú átt annan þanns þú ílla trúir, Hm. 43–45; akri ársánum skyli engi trúa, 87; meyjar orðum skyli manngi trúa, 83; véla þik í trygð ef þú trúir, Sdm. 7; ef þú hug trúir, if thou hast heart to do it, Hým. 17; trúa magni, trust on his strength, Fas. i. 438 (in a verse); nótt verðr feginn sá er nesti trúir, Hm. 73; trúðir vel jöxlum, Am. 80; Hlenni mælti at þú skyldir eigi trúa þeim, Glúm. 369.

n. delay, respite; á viku fresti, at the end of a week; also pl., þótt frestin væri löng, although the delay was long; ljá e-m fresta, to give one respite; selja á f., to sell on credit.

* * *

usually n. pl., but also f. sing. (in mod. usage frestr, m.), delay; löng frest, Fms. ii. 216: ok væri þar lögð frest á, Hkr. i. 292; þessi frest, Stj. 446; þó at frestin væri löng, Fms. v. 72; biðja sér fresta, ii. 114, Rb. 364; ljá e-m fresta um e-t, Fms. iv. 225, Hom. 33; Uni kvað sér ílla líka öll frestin, Fs. 32: the saying, frest eru ílls bezt, Fms. v. 294,—mod., frestr er á illu bestr: the phrase, selja á frest, to sell on credit, Vápn. 7, Sturl. 91, Gísl. 12; hence frest-skuld, f. credit, Snót 62.

* * *

(sel, selda, seldr), v.

1) to hand over, deliver;

selja e-m e-t (Ásta selr honum sverðit);

selja e-t í hendr e-m, to make over to one (hann seldi búit í hendr Þorsteini);

selja vápn ór hendi sér, to give up (deliver) one’s weapons;

selja e-t fram, to deliver up;

selja e-m e-t til varðveizlu, to commit to another’s keeping (þér skulut nú selja mér til varðveizlu vápn yður);

hann kvazt hvárki vildu selja grið né taka, he said that he would neither give nor receive pardon;

selja e-m laun, to give reward, pay;

selja fé at láni, to lend money;

selja á leigu, to put out at interest;

selja á frest, to give on credit;

2) to sell, part with (hann seldi land sitt);

selja e-t við litlu (miklu) verði, to sell for a small (great) sum;

selja mansali, to sell into bondage;

þótti þeim konungr út seldr, a done man (= fram seldr);

3) refl., seljast, to give oneself up (seljast arfsali);

seljast út, to turn out;

aldri mun þat vel út seljast, it will never go well.

f. sallow, willow.

* * *

pres. sel, selr (sell, Grág. ii. 80); pret. seldi; part. seldr; [A. S. seljan; Engl. sell; Dan. sælge]:—to hand over to another; s. e-m e-t, or absol.; Ásta selr honum sverðit, Fms. iv. 37: hann tók sverð búit ok seldi Birni ok fingrgull—Sverð þetta, sagði hann, gef ek þér, Ó. H. 53; hann seldi smala-manni höfuðit, Nj. 70; hann tók menit af hálsi sér ok seldi Finni, Ó. H. 136, 148: selja fram, to deliver up, Hkr. ii. 243; mun hann s. framm Hrapp, Nj. 133, 134; selja af höndum, Fms. iv. 278; s. e-t í hendr e-m, Eg. 180, 715; hann seldi búit í hendr Þorsteini, 704; s. vápn ór hendi sér, Fs. 29; hann seldu þan til fóstrs í Suðreyjar, Fms. i. 250; s. e-m sonu sína til fóstrs, 5; seldu honum margir sonu sína til læringar, Ib. 14; meirr en efni sé til seld, more than is due, Bs. i. 137, Fs. 84.

2. to yield milk, of a cow; hún (the cow) selr ekki, vill ekki selja, in which case the Scottish milk-maids use a tulchan or stuffed calfskin.

3. a law term, selja sök, to make over a suit into the hands of a delegate to plead it in court; svá skal sök selja, at þeir skolu takask í hendr, sú er sök tekr ok hinn er sell (hand-sal), Grág. ii. 80; aðra skóggangs sök sel ek þér á hendr Starkaði … mun ek s. þér í hendr legorðs-sökina, Ni. 98, 99; s. vig-sök, Grág. ii. 80; s. mál í hendr e-m, Eg. 732; s. e-m sjálfdæmi (q. v.), Nj. 92; s. e-m grið, Edda. 57; hann kvaðsk hvárki vildu s. grið né taka, neither give nor receive pardon, Nj. 92: phrases, s. e-m laun, to give a reward, pay; hefir hann áðr selt mér laun í heilræðum, 1 79, 214; s. fé at láni, to put out money on credit, lend money, Ísl. ii. 223; s. á leigu, to put out on interest, Grág. i. 390; ljá eða selja á leigu, 437; selja á frest, to sell on credit, Vápn. 7: selja upp, to throw up, vomit, (upp-sala.)

II. to sell, part with (derived from the preceding sense), Fms. x. 5, 227; hann seldi land sitt, Ld. 134; ef þú selr land þetta þeim Bolla, 212; ek em kominn at fala at þér hey ok mat, … Hvártki vil ek þér selja—Viltú gefa mér þá? Nj. 73; ef hón kaupir meira, ok á sá eigi heimting til þess er hann seidi henni, Grág. i. 334; s. við litlu verði, to sell for a small sum, Eg. 100; ekki sel ek hann nema við miklu verði, Fms. x. 227; cp. við hleifi seldu, they sold me for a loaf (?), Hm.: selja mansali, to sell into bondage, Fms. x. 224; s. sik sem dýrast, to sell one’s life as dear as possible, xi. 376; þótti þeim konungr út seldr, a done man, Odd. 12; þeir Erlendr vóru fram seldir ( lost men), ef …, Fms. vii. 318; fram seldir ok til dauða dæmdir, 65.

III. reflex. to give oneself up; seljask arfsali, to give oneself up as arfsals-maðr (q. v.), Grág. i. 204, Vápn. 13; gjarna vilda ek at hann seldisk með minnum vandræðum en á horfðisk, Ld. 254; aldri mun þat vel út seljask, it will never go well, Karl. 152; við marga hafit er heit góð, en misjafnt þykkir út seljask, Nj. 122: to hire oneself out, ef hann selsk dýrra á leigu, Grág. i. 149.

2. recipr. to exchange; þeir görðu frið ok seldusk gíslar, Hkr. i. 7; hafit heilir grið selzk, ii. 166

3. pass. to be sold, Fms. i. 79, 186.

4. part. seljandi, a seller, vendor; seljandi saka, Grág. i. 370, 480; selendr ok kaupendr, Grág. 39.

(-s, pl. -ir, gen. -ja), m.

1) a bold, valiant, chivalrous man; drengr góðr, a goodhearted, nobleminded man (auðigr at fé ok drengr góðr); ekki þykki mér þú sterkr, en drengr ertu g., but thou art a good fellow; drengir, en eigi dáðleysingjar, gallant men, and no fainthearts; at þú mættir drengrinn af verða sem beztr, that you might get the greatest credit from it; hafa dreng í serk, to have a stout heart in one’s breast;

2) a young unmarried man (drengir heita ungir menn búlausir, meðan þeir afla sér fjár eða orðstírs);

3) attendant (þeir heita konungs drengir, er höfðingjum þjóna);

4) fellow (lætr síðan sverðit ríða á hálsinn á þeim leiða dreng);

5) pole cf. ásdrengr.

* * *

m., pl. ir, gen. drengs, pl. drengir, on Runic stones drengjar; this is a most curious word, and exclusively Scandinavian; it occurs in the A. S. poem Byrnoth, but is there undoubtedly borrowed from the Danes, as this poem is not very old.

1. the earliest form was probably drangr, q. v., a rock or pillar, which sense still remains in Edda (Gl.) and in the compds ás-drengr, stýris-drengr, cp. Ivar Aasen; it also remains in the verb drengja.

2. it then metaphorically came to denote a young unmarried man, a bachelor, A. S. hagestald, N. H. G. hagestolz; drengir heita ungir menn ok búlausir, Edda 107; ungr d., a youth, 623. 22, Post. 656 C. 32, Edda 35; drengr, a youth, Stj. 409; hverrar ættar ertú d., 465; (hence the mod. Dan. sense of a boy); far-d., a sailor.

3. hence came the usual sense, a bold, valiant, worthy man, and in this sense it is most freq. in all periods of the language. Drengr is a standing word in the Swed. and Dan. Runic monuments, góðr drengr, drengr harða góðr, denoting a good, brave, gallant man, a bold and gentle heart; lagði þá hverr fram sitt skip sem d. var ok skap hafði til, Fms. vi. 315; drengir heita vaskir menn ok batnandi, Edda 107; hraustr d., a gallant d., Ld. 50; d. fullr, a bluff, out-spoken man, Ísl. ii. 363; göfuligr d., Bær. 12; d. góðr, noble-minded; auðigr at fé ok d. góðr, Fms. vi. 356; hann var enn bezti d. ok hófsmaðr um allt, Ld. loo; drengr góðr ok öriggr í öllu, Nj. 30; ekki þyki mér þú sterkr, en drengr ertú góðr, thou art not strong, but thou art a good fellow, Lv. 109; drengs dáð, a ‘derring do,’ the deed of a drengr, Fbr. 90 (in a verse): also used of a lady, kvennskörungr mikill ok d. góðr ok nokkut skaphörð, Nj. 30 (of Bergthora); allra kvenna grimmust ok skaphörðust ok ( but) d. góðr þar sem vel skyldi vera, 147 (of Hildigunna): the phrases, lítill d., a small dreng, or d. at verri, denoting a disgraced man, Nj. 68; at kalla þik ekki at verra dreng, to call thee a dreng none the less for that, Ld. 42; drengir en eigi dáðleysingjar, ‘drengs’ and no lubbers, Sturl. iii. 135; drengr and níðingr are opposed, N. G. L. ii. 420: at Hallgerðr yrði þeim mestr drengr, greatest helper, prop, Nj. 76; at þú mættir drengrinn af verða sem beztr, that thou couldst get the greatest credit from it, Gísl. 48: the phrase, hafa dreng í serk, to have a man (i. e. a stout, bold heart) in one’s sark, in one’s breast, Fms. ix. 381: in addressing, góðr d., my dear fellow, Eg. 407: cp. ‘et quod ipsi in posterurn vocarentur Drenges,’ Du Cange (in a letter of William the Conqueror).

COMPDS: drengjamóðir, drengjaval, drengsaðal, drengsbót, drengsbragð.

* * *

(legg, lagða, lagiðr, lagðr, laginn), v.

1) to lay, place (Már hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar);

leggja net, to lay a net;

2) to put;

leggja eld í, to put fire to;

leggja söðul á hest, to put a saddle on a horse;

leggja árar upp, to lay up the oars, give up pulling;

leggja ofan segi, to haul down, take in the sails;

leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, slay, kill;

leggja hlut sinn, to lose one’s lot, be worsted;

3) to lay, drop, of a beast (hvelparnir, er eigi vóru lagðir);

4) to lay, make, build;

leggja garða, to make fences;

5) to appoint, fix (leggja stefnu, leika, bardaga);

6) to tax, value (hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs);

leggja e-n úgildan, to award no fine for, put no price on;

leggja at léttu, to make light of;

7) to settle;

leggja sakar, to settle strife;

leggja lög, to lay down laws;

leggja leið sína, to take a direction;

hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming often to O.;

8) to allot, assign (þér mun lagit verða at vera einvaldskonungr yfir Noregi);

hvat mun til líkna lagt Sigurði, what comfort is there appointed for S.?;

þér var lengra líf lagit, a longer life was destined for thee;

9) to lay out, pay, discharge;

leggja at veði, to give as bail;

leggja á hættu, to risk;

leggja á mikinn kostnað, to run into great expenses;

leggja líf á, to stake one’s life on a thing;

leggja fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head;

10) to lay a ship’s course, stand of or on, sail, absol., or the ship in dat. or acc., lét hann blása herblástr ok leggja út ór höfninni, and sailed out of the harbour;

leggja at, to land (lagði hann at við Sundólfsstaði);

in a naval battle, to attack (lögðu þeir þá at þeim);

leggja undir land, to stand in towards land;

fig. to give in;

leggja (skip) í rétt, to drift or run before the wind;

11) to set off, start;

leggja á flótta, to take toftight;

leggja eptir e-m, to pursue;

leggja upp, to start on a journey;

12) to stab, thrust, with a weapon (Þ. leggr hann spjóti til bana);

13) impers. it turns, is driven in a direction (of smoke, smell, fire);

hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows hitherward;

to freeze over, be covered with snow or ice (þá er ísa lagði á vötn);

leggja nær, to be on the brink of;

nær lagði þat úfœru einu sinni, it had well nigh come to a disaster;

14) with preps.:

leggja e-t af, to cede, give up (H. bróðir hans lagði af við hann sinn part í eyjunni);

to leave off, desist from (legg af héðan af versagørð, sagði erkibiskup);

leggja af fénað, to slaughter cattle;

leggja e-t aptr, to give back, return (báðu mik leggja aptr taflit);

leggja at, leggja at landi, to land;

leggja at e-m, to attack;

leggja e-t á e-n, to impose, lay (a burden, tax) upon one (leggja skatt, skyldir, yfirbót á e-n);

leggja e-t á við e-n = leggja e-t á e-n;

leggja stund, kapp, hug á e-t, to take pains about, great interest in, a thing;

leggja ást, elsku, mætur á e-t, to feel love, affection, interest for a thing, to cherish a thing or person;

leggja fæð, öfund, hatr á, to take dislike, envy, hatred to;

leggja móti e-m, to oppose, contradict one;

leggja e-t til, to furnish, contribute, as one’s share (hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér?);

leggja fátt til, to say little, be reserved;

leggja lof til, to give praise to;

leggja gott (illt) til e-s, to lay a good (or ill) word to one, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner;

leggja e-t til lofs e-m, to put a thing to a person’s credit;

leggja e-t til orðs, to talk about;

leggja e-m e-t til ámælis, orðs, to blame one for a thing;

leggja e-t undir or undir sik, to conquer, vanquish (Knútr konungr lagði allt land undir sik íNoregi);

leggja e-t undir e-n, to submit a matter to a person, refer to (þeir höfðu lagit mál undir Njál);

leggja undir trúnað e-s, to trust;

ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him;

leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour;

leggja e-t upp við e-n, to hand over to one;

leggja e-t eigi langt upp, not to make much of, to make light of (eigi legg ek slíkt langt upp);

leggja e-t við e-t, to add to (leggja aðra tölu við aðra);

leggja við líf sitt, höfuð sitt, to stake one’s life;

leggja við sekt, to fix a fine;

15) refl., leggjast.

* * *

a causal of liggja, q. v.; pres. legg, pl. leggjum; pret. lagði; subj. legði; imperat. legg or leggðú; part. lagiðr, lagið, lagit; contr. lagðr, lögð, lagt; part. laginn, Fb. ii. 386, which form is in mod. Icel. used as an adjective only; a part. pass. lagztr, lögzt, lagzt, Fas. ii. 345, and in mod. usage: [Ulf. lagjan = τιθέναι; A. S. lecgan; Engl. lay; O. H. G. legjan; Germ. legen; Swed. lägga; Dan. lægge]:—to lay.

A. Prop. to lay, place; ok lagði hann á altara, Ver. 14; er hann var lagiðr á bálit, Hkr. i. 32; á lúðr lagiðr, Vþm.; vóru steinar lagðir í hring utan um, Eg. 486; Már lá útar á bekk, ok hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar, Sturl. i. 13; leggja net, to lay a net, K. Þ. K. 88:—to lay down, leggja sinn aldr, Ht.

2. to put; leggja band um, umhverfis, to fasten a string round the body, Eg. 340; leggja saman augun, to put the eyes together, shut them, id.; leggja eld í, to put fire to, Nj. 74, 131; leggja hendr at síðum mér, Fms. x. 331; leggja stýri í lag, to put it right, Hkr. i. 32; leggja ofan segl ok viðu, to haul down, take in the sails, Fms. iv. 372, ix. 23; l. lénur, söðul, á hest, to put a saddle on a horse, Nj. 74, Landn. 151; l. á hest, or leggja á (simply), to saddle; leggja hapt á hest, Grág. i. 436; l. mark á, of sheep, 426; l. hús ofan, to pull it down, Bs. i. 163; l. klyfjar ofan, to unload a horse, K. Þ. K. 94; l. klyfjar upp, to pack a horse, N. G. L. i. 349; l. árar upp, to lay up the oars, give up pulling, Edda 36: the mod. phrase, leggja árar í bát, to give a thing up, lose heart; l. fyrir lið, to give up, see lið; fyrir lagðr, outworn, exhausted, Mar. 1060, Fas. ii. 278.

3. leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, make bite the dust, Nj. 117, Eg. 426, Fms. vii. 296, viii. 43, x. 257, Njarð. 378; leggja fyrir borð, to put overboard, metaph. to forsake, Clem. 47; leggja í leg, to lay waste, Grág. ii. 278; leggja hlut sinn, to lay down or lose one’s lot, be worsted, Sturl. iii. 103: leggja mál í görð, to put into court, Nj. 88, 101; l. mál í umræðu, to put it to discussion, Orkn. 426; l. mál til sætta, Nj. 111.

4. to lay, drop, of a beast; hvelparnir er eigi vóru lagðir, Fb. i. 104.

II. metaph. in a mental sense; leggja stund, starf, hug, kapp … á e-t, to study a thing, take pains about, interest in it; as also, leggja ást, elsku, mætr á e-t, to feel love, affection, interest for, to love, cherish a thing or person; and again, leggja fæð, öfund, hatr … á, to take dislike, envy to, Al. 95, Ísl. ii. 197, Nj. 31, 46, Eg. 42, 418, Ld. 60, Fb. ii. 229, Fms. i. 31: freq. in old and mod. usage, thus, Sturla lagði mikinn hug á, at láta rita sögu-bækr eptir bókuni þeim er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123; leggja e-t e-m til orðs, ámælis, to put a thing to a person’s blame, blame him for it, Nj. 62, 85, 138, 246, Ld. 250; l. e-t til lofs e-m, to laud one, put a thing to a person’s credit, Fms. x. 98.

2. with prepp.; leggja á, to impose, put upon; leggja skyldir, skatt … á, Fms. x. 51, 93, Rb. 394:—leggja af, to leave off, cease doing; legg af héðan af versa-görð, sagði erkibiskup, ok stúdera heldr í kirkjunnar lögum, Bs. i. 799:—leggja e-t fyrir sik, to set a task before one, Fms. ii. 103, xi. 157:—leggja til, to add to, xi. 51, Hom. 138:—leggja undir or undir sik, to lay under oneself, conquer, vanquish, Fms. i. 3, x. 35, Eg. 12, Stj. 46, 146; leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour, Grág. i. 29, Nj. 150; leggja e-t undir e-n, to submit it to a person, refer to, 105; l. e-t undir trúnað e-s, to trust, Fms. ix. 397; ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him, Bjarn. 52:—leggja út, mod. to translate (út-legging):—leggja við, to add to, Grág. i. 22, Hom. 138, 155. Rb. 88, Al. 358.

III. to lay, place, found, build; leggja afla, Vsp. 7; leggja garða, to make fences, Rm. 12; leggja götur, to make roads, Dipl. iv. 12; leggja lúðra, to place right, adjust the bin, Gs. 3; leggja leið, to take a direction, Fas. i. 57; hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming to O., Fbr. 30; leggja e-t í vana sinn, to make a habit of.

2. metaph. to lay, settle; leggja sakar, to settle strife, Vsp. 64; leggja landrétt, to settle the public rights, make laws, Sighvat; leggja lög, to lay down laws, of the three weird sisters ordering the fate of men, Vsp.:—to lay down, ordain, lagt er allt fyrir, all is predestined, Skv. I, Skm. 13, Ls. 48; era með löstum lögð æfi þér, Skv. 1, 33; hvat mun til líkna lagt Sigurði, 30; leggja á, to ordain, en þú hugfest þá hluti er ek segi þér, ok legg á þik, Bs. i. 199; ef þeir eru á lagðir ( ordered) fyrir váttum, Gþl. 439; þá hluti er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738; leggja lög á, to make, lay down a law, Bs. i. 28: leggja ríkt á, to order peremptorily: of a spell, leggja á, to enchant; ‘mæli eg um og legg eg á!’ is in the tales the formula with which witches say the spell.

3. to appoint, fix, a meeting or the like; eru þá leikar lagðir í Ásbjarnar-nesi, Ld. 196; leikr var lagiðr á Hvítár-völlum, Eg. 188; þeir lögðu við landsmenn hálfs-mánaðar frið, 228; leggja stefnu með sér, Fms. i. 36; var lögð konunga-stefna í Elfi, vii. 62; leggja bardaga við e-n, xi. 418; l. með sér vináttu, Eg. 278; Augustus keisari lagði frið ( established peace) um allan heim, Edda.

IV. to tax, value (fjár-lag); hross eru ok lögð, hestr fjögurra vetra gamall við kú, Grág. i. 503; leggja lag á mjöl, ii. 404; ef fyrr er keypt en lag er á lagt, id.; leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; þat þykkir mér jafnligast at þú leggir land svá dýrt, en ek kjósa hvárr okkarr leysa skal, … hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs, … er þú leggr svá údýrt Helgafells-land, Eb. 38; vil ek þat vinna til sætta at leggja son minn úgildan, Nj. 250; at Hallr af Síðu hafði lagit úgildan son sinn, ok vann þat til sætta, 251; leggja at léttu, to lay a tax on light, Fas. iii. 553.

V. to lay out, pay, discharge; leggja at veði, to give as bail, Edda 17; buðu at leggja sik í veð fyrir þessa menn, Nj. 163; leggja á hættu, to risk, Eg. 86; leggja á mikinn kostnað, to run into great expences, Eg. 43; leggja veð eðr fá vörzlu, Gþl. 389: leggja í kostnað, to expend, Fms. xi. 232; leggja sik í háska, veð, to put oneself in danger, to stake one’s life, vii. 263, Nj. 163:—leggja aptr, to pay back, Grett. 174 new Ed.; leggja líf á, to stake one’s life on a thing, Nj. 106, 178:—l. fram, to lay forth, lay out, exhibit (fram-lag); allan þann sóma er hann hefir fram lagit, Ld. 32; mikit muntú þurfa fram at leggja með honum, þvíat hón á allan arf eptir mik, Nj. 3; l. fram líf sitt, Eg. 426:—leggja til, to pay to, furnish, contribute, as one’s share; hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér, Nj. 7; hvat viltú þá til leggja? langskip tvau, 42; skortir mik eigi fé til at leggja fyrir farit, 128; kunni hann til alls góð ráð at leggja, Eg. 2; hefi ek þar til (lagit) mörg orð, 728; lét ek þar sælu-hús göra ok lagða fé til, Fms. vii. 122, Js. 4; þau ráð er Gregoríus lagði til, Fms. vii. 258; l. fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head, Nj. 112, Grett. passim:—metaph., leggja fátt til, to say little, be reserved, Nj. 88, 112; Gunnarr lagði ekki til, G. remained silent, 52; leggja lof til, to give praise to, Eg. 33; leggja orð í (til), to ‘lay a word to,’ say a word in a matter, remonstrate, Grág. i. 290; leggja gott, íllt til e-s, to lay a good (or ill) word to, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner, Sturl. iii. 151 (til-lögur):—leggja hlut sinn, líf sitt, við, to risk one’s lot, stake one’s life, i. 162, Nj. 113, 218; l. sik allan við, to do one’s best, Eg. 738; l. sekt við, l. lögbrot við, of a penalty, Nj. 113, Eg. 352, H. E. i. 505:—leggja út, to lay out, pay, Vm. 33; of betting, Orkn. 200:—leggja fé upp, to lay up, invest; l. fé upp í jörð, Dipl. v. 21; lagða ek upp við minn kæra Orm biskup hálfan viðreka, I made it over to O., ii. 4; l. upp fé, to lay up, board.

VI. of direction, esp. as a naut. term, to stand off or on, lay a ship’s course, esp. from or towards a port, to or from an attack, to sail, proceed to sea, absol., or the ship in dat. or acc., leggja skip or skipi; þú skalt leggja fram sem þér líkar (place the ship to attack), Nj. 8; ok leggr fram skeiðina jafnfram skipi Rúts, id.; þeir leggja út undir eina ey ok bíða þar byrjar, 133; hann lagði skip sín inn á sundit, 271; þeir bjuggusk um sem skjótast ok lögðu út skipunum, Eg. 358; en er skipit var lagit út undir Fenhring, Fms. x. 64; Sigvaldi leggr skip sitt í miðja fylking ( lays his ship alongside of), xi. 126; þeir hittu drómund einn í hafi ok lögðu til níu skipum ok borðusk, … at lyktum lögðu þeir snekkjunum undir drómundinn, Hkr. iii. 353; leggja undir land, to stand in towards land, Eb. 126, where in a metaph. sense = to give in; lögðu þeir eigi inn í ósinn, en lögðu útarliga á höfnina, Ísl. ii. 126; bauð hann út leiðangri at liði ok skipum ok lagði ( stood) út til Staðs fyrir innan Þórsbjörg, Fms. i. 12; síðan leggja þeir í Löginn upp, Hkr. i. 32; Knútr konungr lagði þegar upp í ána ok at kastalanum, Fms. ix. 23, xi. 196; réru þeir langskipinu upp í ána ok lögðu til bæjar þess, Eg. 80; lögðu víkingar við þat frá, Landn. 223; þá lögðu þeir at nesi einu, Eg. 161; ok lögðu þar at landi, 203; lagði hann at ( landed) við Sundólfs-staði, Fms. ix. 483; en er þeir koma norðr at Hákonar-hellu þá lögðu þeir þar at, Hkr. i. 160: leggja at, to attack, in a naval battle (atlaga); lögðu þeir þá at þeim, Nj. 25, Eg. 81; munu vér leggja til orrostu við þá, Fms. vii. 257; létusk allir búnir at leggja at þeim Hákoni, id.; ef þeir leggja at, Jómsvíkingar, xi. 134:—leggja í rétt, to drift or run before the wind, skipverjar, þeir er sigla vildu, eðr þeir er í rétt vildu leggja skipit, Fbr. 59; mæltu þeir er leið sögðu at varligra væri at lægja seglit ok leggja skipit í rétt um nóttina, en sigla til lands at ljósum degi, Fms. ii. 64; þá kom andviðri ok leggja þeir í rétt, Bs. i. 420; þá lögðu þeir í rétt harðan, kom á stormr svá at eigi fengu þeir lengi í rétti legit, ok sigldu þeir þá við eitt rif, Bær. 5; þá kemr enn landviðri ok leggja cnn í rétt ok rekr vestr í haf, Bs. i. 483; þá lögðu þeir í rétt harðan, 484; féll veðrit ok görði lögn, lögðu þeir þá í rétt, ok létu reiða fyrir nokkurar nætr, Eg. 372.

2. without the notion of sea, to start; leggja á flótta, to turn to flight, fly, Fms. x. 241, xi. 341, 391, Orkn. 4, Hkr. i. 319, passim; leggja ú fund þeirra, Fms. vii. 258; leggja eptir, to pursue, x. 215; leggja upp, to start on a journey: metaph., leggja e-t ekki langt upp, Grett. 51 new Ed.

3. to stab, thrust with a weapon, the weapon in dat. or absol. (lag = a thrust), Nj. 8, 64, Njarð. 378, Eg. 216, 258, 298, Nj. 43, 56, Grág. ii. 7, Gþl. 165, passim; opp. to höggva, höggva ok leggja, hann hjó ok lagði, and the like.

VII. impers. it turns, in driven in a direction, of smoke, smell, fire, or the like; hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows thitherward, Nj. 202; en eldinn lagði at þeim, Fms. i. 266; fyrir údaun er ór hauginum mun út leggja, iv. 28; varask gust þann ok údaun er út lagði or haugnum, … af fýlu þeirri sem út lagði, Ísl. ii. 45; ok er eldrinn var görr, lagði reykinn upp í skarðit, Eb. 220; ef hval leggr út, if a (dead) whale is driven off land, Gþl. 462:—of ice, snow, to freeze, be covered with snow, ice, þá leggr snjó nokkurn fyrir þá, 655 xv. 12; er ís leggr á vatnit, Grág. ii. 287; þá er ísa lagði á vötn, Fms. ii. 103: the place frozen in acc., vóru íslög mikil ok hafði langt lagt lit Breiðafjörð, Ld. 286; lagði ok Ögrsvatn, Fbr. 30 new Ed.; lagði fjörðinn út langt, 60 new Ed.: part., íss var lagðr á Hofstaða-vág, Eb. 236:—of winter, cold, þegar er gott er ok vetr (acc.) leggr á, Grett. 24 new Ed.; lagði þegar á frer ok snjófa, Bs. i. 872; but pers., leggr á hríðir ok snjóvar (better snjóva), Bs. i. 198.

2. the phrase, leggja nær, to ‘lie near,’ be on the brink of; nær lagði þat úfæru eitt sinn, it had well nigh come to a disaster, Edda 17; lagði þá svá nær at allr þingheimr mundi berjask, it was on the brink of …, Nj. 163; lagði nær at hann mundi reka í svelginn, Fms. x. 145.

B. Reflex. to lay oneself, lie; leggjask niðr í runna nokkura, Nj. 132; er Skálm merr yður leggsk undir klyfjum, Landn. 77; þá leggjask í akrinn flugur þær, er …, 673 A. 3:—of going to bed, þeir höfðu lagizk til svefns, were gone to sleep, Nj. 155; Skarphéðinn lagðisk ekki niðr um kveldit, 170:—leggjask með konu, to cohabit (illicitly), Fms. i. 57, K. Á. 118, Fas. iii. 390, Grág. i. 351:—of illness, to fall sick, take to bed, tók hón sótt ok lagðisk í rekkju, Nj. 14; þá lét hann búa hvílu sína ok lagðisk í sótt, Fms. xi. 214: the phrase, leggjask e-t ekki undir höfuð, not lay it under one’s pillow, do it promptly, be mindful of a thing, ii. 120, v. 264:—leggjask á e-t, to fall upon, of robbers, beasts of prey, etc.; at spillvirkjar mundi l. á fé þeirra, i. 226, Grett. 125 new Ed.; Vindr lögðusk á valinn ok raufuðu, xi. 380: örn lagðisk ( prayed) í eyna, Bs. i. 350:—leggjask fyrir, to take rest, lie down, from exhaustion, sickness, or the like, 387; lögðusk þá fyrir bæði menn ok hestar af úviðri, Sturl. iii. 292; þá lögðusk leiðsagnar-menn fyrir, þvíat þeir vissu eigi hvar þeir vóru komnir, Fms. viii. 52; fyrir leggjask um e-t mál, to give it up, Bs. i. 194: leggjask niðr, to pass out of use, cease, Fms. x. 179, xi. 12: leggjask á, to arise, mun sá orðrómr á leggjask, at …, Nj. 32, Fms. i. 291; úþokki lagðisk á milli þeirra bræðra, xi. 14.

2. to cease; at sá úvandi leggisk sem áðr hefir verit, Fms. i. 280.

II. to swim (partly answering to A. VI); leggjask til sunds, to go into the water and swim, Ld. 46; þeir leggjask um hríð … Sigmundr leggsk þá um hríð … hann lagðisk síðar ( swam behind), Fær. 173; hann lagðisk eptir geldingi gömlum út í Hvalsey, Landn. 107; Grettir lagðisk nú inn á fjörðinn, Grett. 148; hann lagðisk yfir þvert sundit ok gékk þar á land, 116, Hkr. i. 287, Finnb. 266; þeir koma upp ok leggjask til lands, Ld. 168; for legðir read legðiz, Njarð. 378.

2. to set out; leggjask í hernað, víking, to set out on a freebooting expedition, Fms. x. 414, passim: leggjask út, to set out into the wilderness, as a highwayman, Odd. 8, Fas. i. 154, passim (útilegu-maðr = a highwayman); ek lögðumk út á merkr, Fms. ii. 103; leggjask á flótta = leggja á flótta, to take to flight, xi. 305: leggjask djúpt, to dive deep (metaph.), Nj. 102; leggjask til e-s, to seek, try eagerly for, Stj. 90, Bs. i. 198; leggjask í e-t, to occupy oneself with, Rb. 312.

3. á lögðusk logn mikil, þokur ok sælægjur, Orkn. 358; vindar lögðusk ( the wind wafted) af hrauninu um kveldum, Eb. 218, (see A. VII): the phrase, ekki lagðisk mjök á með þeim frændum, they were not on good terms, Ld. 68: ok lagðisk lítt á með þeim Snorra, Sturl. i. 124; þeir töluðu lengi ok lagðisk vel á með þeim, things went well with them, Orkn. 408; þungt hefir á lagizk með okkr Strút-Haraldi jarli um hríð, Fms. xi. 84; Steinólfi þótti þat líkt ok ekki, ok lagðisk lítt á með þeim, Gullþ. 11:—lítið leggsk fyrir e-n, to come to a shameful end; lítið lagðisk nú fyrir kappann, þvíat hann kafnaði í stofu-reyk sem hundr, Grett. 115; svá lítið sem fyrir hann lagðisk, who had been so easily slain, had made so poor a defence, Ld. 150; lítið lagðisk hór fyrir góðan dreng, er þrælar skyldu at bana verða, Landn. 36; kann vera, at nú leggisk lítið fyrir hann, ek skal ráðin til setja, Fms. iv. 166.

III. recipr., leggjask at, to attack one another, Fms. xi. 130: leggjask hendr á, to lay hands on fine another, Ld. 154; leggjask hugi á, to take a liking for each other, Bárð.: leggjask nær, to run close up to one another, of two boats, Gísl. 51.

IV. part. lagðr, as adj. fit, destined to a thing, or fitted, of natural gifts; at hann mundi bæði spá-maðr vesa ok lagðr til mikils þrifnaðar ok gæfu Gyðinga-lýð, 625. 87; vera kann at þér sé meirr lagðr ( that thou art more fitted for) fésnúðr ok ferðir en tilstilli um mála-ferli, i. e. that thou art more fitted to be a traveller than a lawyer, Band. 5; öllu því íllu sem honum var lagit, Fb. i. 215; hón var þeim til lýta lagin, she was doomed to be their destruction, Sól. 11; sem mælt er um þá menn sem mjök er sú íþrótt lagin, Fms. v. 40; þvíat þér mun lagit verða at vera (’tis weirded for thee, thou art doomed to be) einvalds konungr yfir öllum Noregi, Fb. i. 564; þér var lengra lif lagit, a longer life was doomed to thee, Fas. iii. 344; allar spár sögðu, at harm mundi verða lagðr til skaða þeim, Edda 19: laginn, expert, skilled, disposed, freq. in mod. usage, hann er laginn fyrir að læra, hann er ekki lund-laginn á það, he has no inclination for it, whence lægni = skill; thus also, lagaðr from laga (q. v.), vera lagaðr fyrir e-t, lagaðr fyrir lærdóm, given to learn, of natural gifts.

V. part. pass. lagztr; er hann var lagztr niðr, when he had laid himself down, Fas. ii. 345: freq. in mod. usage, hann er lagztr fyrir, lagztr niðr, and so on.

m. ‘bearing of the head’, fig. honour, credit, prestige;

e-m er lítill höfuðburðn at e-u, it does him little honour (credit).

* * *

(sel, selda, seldr), v.

1) to hand over, deliver;

selja e-m e-t (Ásta selr honum sverðit);

selja e-t í hendr e-m, to make over to one (hann seldi búit í hendr Þorsteini);

selja vápn ór hendi sér, to give up (deliver) one’s weapons;

selja e-t fram, to deliver up;

selja e-m e-t til varðveizlu, to commit to another’s keeping (þér skulut nú selja mér til varðveizlu vápn yður);

hann kvazt hvárki vildu selja grið né taka, he said that he would neither give nor receive pardon;

selja e-m laun, to give reward, pay;

selja fé at láni, to lend money;

selja á leigu, to put out at interest;

selja á frest, to give on credit;

2) to sell, part with (hann seldi land sitt);

selja e-t við litlu (miklu) verði, to sell for a small (great) sum;

selja mansali, to sell into bondage;

þótti þeim konungr út seldr, a done man (= fram seldr);

3) refl., seljast, to give oneself up (seljast arfsali);

seljast út, to turn out;

aldri mun þat vel út seljast, it will never go well.

f. sallow, willow.

* * *

u, f. [A. S. seal; Engl. sallow; Swed. sälg; Dan. sælje; North. E. and Scot. saugh]:—a sallow, a willow, salix capraea, Edda (Gl.), Pr. 473, Lex. Poët.; kirkjan á alla smá-reka, rætr allar ok seljur, Pm. 69. selju-tré, n. a willow-tree, Ám. 111.

II. [selja the verb], a female dealer, whence freq. in poët. circumlocutions of a woman, Edda 68, Lex. Poët.

III. the name of an island in Norway; whence Selju-menn, the saints of Selja; Seljumanna-messa, -vaka, see messa, Bs., N. G. L.; for the story see Fms. i.