Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

solvō

  • 21 Debitum

    dēbĕo ( dehibeo, Plaut. Trin. 2, 4, 24 infra, cf. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 590), ŭi, ĭtum, 2, v. a. [de-habeo], (lit., to have or keep from some one: "qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit, qui autem debet, aes retinet alienum," Cic. Planc. 28, 68 Wund.; hence), to owe (Gr. opheilô; opp. reddo, solvo, dissolvo, persolvo, freq. and class.).
    I.
    Lit., of money and money's worth.
    a.
    Act.,
    (α).
    with acc.:

    quas (drachmas) de ratione dehibuisti,

    Plaut. Trin. 2, 4, 24; cf. Ter. Heaut. 4, 5, 43:

    Mylasis et Alabandis pecuniam Cluvio debent,

    Cic. Fam. 13, 56; so,

    pecuniam alicui,

    id. ib. 13, 14 et saep.:

    qui dissolverem quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 51:

    appellatus es de pecunia, quam pro domo, pro hortis, pro sectione debebas,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; so,

    grandem pecuniam,

    Sall. C. 49, 3: quadringenties HS. Cic. Phil. 2, 37:

    talenta CC,

    id. Att. 5, 21, 12:

    quadruplum, duplum,

    Quint. 7, 4, 44 et saep.—
    (β).
    Without acc.:

    illis quibus debeo,

    Ter. Ph. 5, 7, 30:

    ut illi quam plurimi deberent,

    Sall. J. 96, 2:

    nec ipsi debeo,

    Quint. 4, 4, 6: Cal. Jan. debuit;

    adhuc non solvit,

    Cic. Att. 14, 18; Caes. B. C. 3, 20, 3 et saep.— Part. pres. as subst.: debentes, ium, m., debtors, Liv. 6, 27, 3; cf. Sen. Ben. 1, 4, 5.—
    b.
    Pass.:

    dum pecunia accipitur, quae mihi ex publica permutatione debetur,

    Cic. Fam. 3, 5, 4; id. Verr. 2, 3, 82; cf.:

    quam ad diem legioni frumentum deberi sciebat,

    Caes. B. G. 6, 33:

    a publicanis suae provinciae debitam biennii pecuniam exegerat,

    id. B. C. 3, 31; Quint. 5, 10, 117:

    quod si omnino non debetur? Quid? praetor solet judicare deberi?

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf.:

    quaeretur an debeatur,

    Quint. 7, 1, 21 et saep.—Hence,
    (β).
    Dēbĭ-tum, i, n., what is owing, a debt, Cic. Att. 13, 23 fin.:

    ne de bonis deminui paterentur priusquam Fundanio debitum solutum esset,

    id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:

    tamquam debito fraudetur,

    id. Or. 53, 178:

    ex quibus unum haec epistula in debitum solvet,

    will pay a debt with one, Sen. Ep. 7, 10:

    reddere,

    to repay, Col. 10, pr. 1.
    2.
    Prov.:

    animan debere,

    to be over head and ears in debt, Ter. Ph. 4, 3, 56 ("Graecum proverbium, kai autên tên psuchên opheilei," Don.).
    II.
    Trop., to owe something, i. e. to be under obligation, both to and for something.
    A.
    To owe, i. e. to be bound or under obligation to render, pay, etc., something (for syn. cf.: necesse est, oportet, cogo, decet, opus est, par est, meum, tuum... alicujus est).
    1.
    In gen.
    a.
    Act.
    (α).
    with acc.:

    ego hoc tibi pro servitio debeo,

    Ter. Andr. 4, 1, 51:

    quo etiam majorem ei res publica gratiam debet,

    Cic. Phil. 2, 11, 27; so,

    gratiam,

    Sall. J. 110; cf. no. b:

    videris patriae hoc munus debere,

    Cic. Leg. 1, 25:

    si fidem debet tutor,

    Quint. 5, 10, 73 (acc. to Cic. Top. 10, 42, si tutor fidem praestare debet); cf. no. b:

    dies longa videtur opus debentibus,

    Hor. Ep. 1, 1, 21:

    quos mundo debes oculos,

    Ov. M. 4, 197:

    debueram patriae poenas odiisque meorum,

    Verg. A. 10, 853; cf. Ov. M. 6, 538; id. F. 5, 648:

    juvenem nil jam caelestibus ullis debentem,

    Verg. A. 11, 51; cf. Sil. 15, 371: navis, quae tibi creditum Debes Vergilium finibus Atticis, Hor. Od. 1, 3, 6; Ov. M. 1, 481 sq.:

    Turnum debent haec jam mihi sacra,

    Verg. A. 12, 317 Wagn. N. cr.; cf. id. ib. 11, 179:

    isti tibi quid homines debent?

    i. e. what business have you with those men? Plaut. Trin. 4, 2, 51; cf. infra b fin.
    (β).
    With inf., to be bound, in duty bound to do something; I ought, must, should, etc., do it (in class. prose always in the sense of moral necessity; in the poets sometimes for necesse est):

    debetis velle quae velimus,

    Plaut. Am. prol. 39:

    num ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt?

    Cic. Lael. 11:

    multo illa gravius aestimare debere,

    Caes. B. G. 7, 14 fin.:

    Africam forte Tubero obtinere debebat,

    id. B. C. 1, 30:

    debes hoc etiam rescribere,

    Hor. Ep. 1, 3, 30 et saep.:

    ut agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes, B. G. 1, 11: summae se iniquitatis condemnari debere, si, etc.,

    id. ib. 7, 19 fin.:

    scriptor... inter perfectos veteresque referri debet, etc.,

    Hor. Ep. 2, 1, 37 (for which ib. 41: inter quos referendus erit? cf. also ultima semper Exspectanda dies homini;

    dicique beatus Ante obitum nemo debet,

    Ov. M. 3, 137):

    ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici,

    Hor. A. P. 43 et saep.— Poet. for necesse est, oportet, it is necessary, it must needs (so almost everywhere in Lucret.):

    omnia debet enim cibus integrare novando et fulcire cibus, etc.,

    Lucr. 2, 1146; 3, 188; 4, 61; 1, 232 Munro.—
    b.
    Pass., to be due or owing:

    Veneri jam et Libero reliquum tempus deberi arbitrabatur,

    Cic. Verr. 2, 5, 11:

    quanta his (sc. dis) gratia debeatur,

    id. Fin. 3, 22, 73; id. Q. Fr. 1, 1, 9 fin.:

    honores non ex merito, sed quasi debitos repetere,

    Sall. J. 85, 37 et saep.:

    persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

    Verg. A. 2, 538:

    debita quam sulcis committas semina,

    id. G. 1, 223; Prop. 1, 6, 17; 2, 28, 60 (3, 26, 14 M.):

    debitae Nymphis opifex coronae,

    Hor. Od. 3, 27, 30:

    calentem debita sparges lacrima favillam,

    id. ib. 2, 6, 23; Prop. 3, 7, 9 (4, 6, 9 M.):

    soli mihi Pallas debetur,

    Verg. A. 10, 443 et saep.:

    quid tibi istic debetur?

    what business have you there? Plaut. Mil. 2, 5, 18; id. Truc. 2, 2, 8; id. Rud. 1, 1, 34; cf. supra, a
    (α).
    .—Hence, Dēbĭtum, i, n., what is due, debt, duty, obligation (post-Aug. and rare):

    velut omni vitae debito liberatus,

    Curt. 10, 5, 3:

    nepotum nutriendorum,

    Val. Max. 2, 9, 1:

    non secundum gratiam, sed secundum debitum,

    Vulg. Rom. 4, 4; 1 Cor. 7, 3:

    solvere debito,

    to free from obligation, Sen. Ben. 6, 4, 1.—
    2.
    Poet. (esp. in Verg.) and in post-Aug. prose like the Gr. opheilô and ophliskanô.
    a.
    To owe, i. e. to be bound or destined by fate or by nature (v. Lidd. and Scott sub. opheilô, no. 3).
    (α).
    Act.. urbem et jam cerno Phrygios debere nepotes, i. e. are destined to found, Ov. M. 15, 444:

    debet multas hic legibus aevi (i. e. fato) Ante suam mortes,

    Luc. 2, 82; cf. id. 6, 530.—More usually,
    (β).
    pass., to be due i. e. to be destined:

    cui regnum Italiae Romanaque tellus Debentur,

    Verg. A. 4, 276; cf. id. ib. 3, 184; 7, 120;

    145: indigetem Aeneam scis Deberi caelo,

    id. ib. 12, 795:

    animae, quibus altera fato Corpora debentur,

    id. ib. 6, 714:

    sors ista senectae Debita erat nostrae,

    id. ib. 11, 166:

    fatis debitus Arruns,

    i. e. devoted to death, id. ib. 11, 759:

    dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita casurasque inimicis ignibus arces,

    id. ib. 8, 375 (" fataliter ad exitium destinata," Serv.); cf. so absol.:

    tempora Parcae debita complerant,

    id. ib. 9, 108:

    morbo naturae debitum reddiderunt,

    Nep. Reg. 1 fin.: DEBITVM NATVRAE PERSOLVIT, etc., Inscr. Orell. no. 3453;

    and simply DEBITVM PERSOLVIT,

    id. ib. no. 4482.—
    b.
    So, because what one is destined by the fates to suffer is regarded as his debt (ophliskanein gelôta tini):

    tu nisi ventis debes ludibrium, cave,

    Hor. Od. 1, 14, 16.
    B.
    To owe something to some one, to be indebted to or to have to thank one for something.
    (α).
    With acc.:

    ut hoc summum beneficium Q. Maximo debuerim,

    Cic. de Or. 1, 26, 121; so magna beneficia mihi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12;

    qui mihi laudem illam eo minus deberet,

    Cic. Att. 1, 14, 3:

    me paene plus tibi quam ipsi Miloni debiturum,

    id. Fam. 2, 6 fin.; cf. id. Planc. 28;

    and quantum cuique deberet,

    Nep. Epam. 3 fin.; Plin. Pan. 30, 1 et saep.:

    o cui debere salutem Confiteor,

    Ov. M. 7, 164;

    so vitam,

    id. Pont. 4, 5, 31;

    and in a like sense: se,

    id. M. 7, 48; 2, 644; so,

    in a bad sense, hoc quoque Tarquinio debebimus,

    id. Fast. 2, 825. —
    (β).
    Absol., to be indebted, obliged, under obligation to one:

    verum fac me multis debere, et in iis Plancio, etc.,

    Cic. Planc. 28; cf.

    with a clause: tibi nos debere fatemur, quod, etc.,

    Ov. M. 4, 76.
    C.
    To continue to owe something; i. e. to withhold, keep back:

    quod praesenti tibi non tribueram, id absenti debere non potui,

    Cic. Fam. 7, 19, init. —So pass.:

    sic enim diximus, et tibi hoc video non posse debere,

    id. Tusc. 2, 27, 67 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > Debitum

  • 22 desolvo

    dē-solvo, vi, lūtum, 3, v. a., to pay, Dig. 40, 5, 41, § 9.

    Lewis & Short latin dictionary > desolvo

  • 23 diffluo

    dif-flŭo, ĕre, v. n., to flow in different directions, to flow away (class.; repeatedly in Lucr.—cf.: laxo, rescindo, solvo).
    I.
    Lit.:

    diffluere humorem cernis,

    Lucr. 3, 436; cf.:

    ut nos quasi extra ripas diffluentes coerceret,

    Cic. Brut. 91 fin.; cf.:

    in plures partes (Rhenus),

    divides itself, Caes. B. G. 4, 10, 4:

    ut ab summo tibi diffluat altus acervus,

    Lucr. 3, 198.— Poet., of that from which any thing flows:

    duo juvenes, Sudore multo diffluentes,

    dripping with perspiration, Phaedr. 4, 25, 23; so,

    sudore,

    Plin. 21, 13, 44, § 75.—
    2.
    Transf., to dissolve, melt away, disappear:

    privata cibo natura animantum Diffluit amittens corpus,

    Lucr. 1, 1038:

    juga montium diffluunt,

    Sen. Ep. 91, p. 19 Bip.;

    so,

    to be wasted, Amm. 15, 8, 18.—
    II.
    Trop., to be dissolved in, abandoned to:

    luxuriā et lasciviā,

    Ter. Heaut. 5, 1, 72:

    luxuriā,

    Cic. Off. 1, 30, 106:

    luxu et inertia,

    Col. 12 prooem. § 9, for which, in luxum, Prud: Symm. 1, 125:

    deliciis,

    Cic. Lael. 15; cf.:

    otio diffluentes,

    id. de Or. 3, 32 fin.:

    luxu,

    id. Tusc. 2, 22, 52; cf.

    risu,

    App. M. 3, p. 132.—In rhet.:

    diffluens ac solutum,

    loose, not periodic, Cic. Or. 70; 233; cf.:

    verbis humidis et lapsantibus diffluere,

    Gell. 1, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > diffluo

  • 24 dissolutum

    dis-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to loosen asunder, to unloose, disunite, separate, dissolve, destroy (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facilius est apta dissolvere quam dissipata conectere,

    Cic. Or. 71, 235:

    opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit,

    id. de Sen. 20, 72:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356:

    contextum,

    id. 1, 243:

    stamina,

    Tib. 1, 7, 2:

    ornatus comae,

    id. 1, 10, 62:

    capillum,

    Plin. 28, 7, 23, § 78:

    sparta navium,

    id. 24, 9, 40, § 65:

    pontem,

    Nep. Them. 5, 1 et saep.:

    nubila ventis,

    Lucr. 6, 514; cf.

    nubes (ventus, with diducit),

    id. 6, 216:

    glaciem (sol),

    to melt, id. 6, 964:

    aes (fulmen),

    id. 6, 352:

    corpora (vis),

    id. 1, 224:

    se (venti vortex),

    id. 6, 446:

    tenebras luce,

    Varr. L. L. 6, § 79 Müll.:

    dissolutum navigium vel potius dissipatum,

    Cic. Att. 15, 11, 3; so,

    navem,

    Phaedr. 4, 22, 10; Ov. Tr. 4, 8, 18:

    stomachum,

    i. e. to loosen, relax, Plin. 20, 23, 96, § 256:

    ilia sua visu,

    Petr. 24, 5:

    resinam omnem oleo,

    Plin. 14, 20, 25, § 123: collegia, Suet. Aug. 32:

    cohortem Germanorum,

    id. Galb. 12 et saep.:

    animam,

    i. e. to die, Lucr. 3, 601; cf. id. 456; Cic. Tusc. 1, 11, 24.—
    B.
    In partic.
    1.
    In mercant. lang., to pay, discharge what one owes:

    dinumerando solvere: aes alienum praediis venditis,

    Cic. Sull. 20, 56; id. Off. 2, 2, 4; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    nomen,

    Cic. Planc. 28:

    omne quod debuit,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 50: pecuniam pro iis rebus, * Caes. B. C. 1, 87, 1:

    pecuniam publicam ulli civitati,

    Cic. Verr. 2, 3, 75:

    poenam,

    to pay a fine, id. Tusc. 1, 42, 100; cf.:

    dissolvere et compensare damna,

    id. Verr. 2, 5, 13:

    vota,

    id. Att. 15, 11 fin.; Cat. 66, 38.—
    * b.
    Mid., transf. to the person: quarum (possessionum) amore adducti dissolvi nullo modo possunt, free or release themselves from debt, Cic. Cat. 2, 8, 18.—
    2.
    In medic. lang., like digerere, discutere, to discuss, dissipate morbid matter, Plin. 20, 12, 48, § 122; 24, 6, 14, § 23; 24, 9, 38, § 60 al.
    II.
    Trop., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy.
    A.
    In gen.:

    utilitas si amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret,

    Cic. Lael. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 42, 188:

    amicitiam,

    id. Rosc. Am. 39:

    societatem,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    consortionem,

    id. Off. 3, 6:

    matrimonia,

    Cod. Just. 5, 17, 8 et saep.:

    perjurium,

    Cic. Off. 3, 32, 113; cf.

    religiones,

    Liv. 40, 29:

    acta Caesaris,

    Cic. Phil. 1, 7 fin.; cf.:

    leges Caesaris,

    ib. 1, 8 init.:

    judicia publica,

    id. Agr. 2, 13 fin.:

    hoc interdictum,

    id. Caecin. 14, 40 et saep.:

    argentariam,

    id. ib. 4, 11:

    regiam potestatem,

    Nep. Lys. 3 fin.; cf.

    rem publicam,

    Liv. 5, 6 fin.:

    severitatem,

    Cic. Mur. 31, 65:

    frigus,

    Hor. C. 1, 9, 5 et saep.:

    mortem cuncta mortalium mala dissolvere,

    Sall. C. 51, 20; cf.

    with pers. object: plerosque senectus dissolvit,

    id. J. 17, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In rhet. and philos. lang., to refute, reply to, answer an assertion:

    criminatio tota dissoluta est (with diluere),

    Cic. Rosc. Am. 29, 82:

    seu proposita confirmamus, seu contra dicta dissolvimus,

    Quint. 4 prooem. § 6; Cic. de Or. 2, 38; id. Tusc. 3, 30; Quint. 5, 13, 2; Tac. A. 13, 21 al.—
    2.
    (Acc. to I. B. 1. b.) To release, disengage one:

    obsecro, dissolve jam me,

    Plaut. Merc. 1, 2, 54; id. Poen. 1, 1, 20; Ter. Heaut. 3, 1, 102.—Hence, dissŏ-lūtus, a, um, P. a., unloosed, loose, disconnected.
    A.
    Of discourse: alterum nimis est vinctum, ut de industria factum appareat;

    alterum nimis dissolutum, ut pervagatum ac vulgare videatur,

    Cic. Or. 57, 195; Quint. 2, 11, 7; 8, 6, 62 al.—Hence, subst.: dissolūtum, i, n., a gram. fig., i. q. asundeton, asyndeton, Auct. Her. 4, 30, 41; Cic. de Or. 3, 54, 207 (also ap. Quint. 9, 1, 34).—
    B.
    Of character, lax, remiss, negligent, inattentive, careless; licentious, dissolute (cf.:

    mollis, luxuriosus, effeminatus): negligere quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed omnino dissoluti,

    Cic. Off. 1, 28, 99:

    cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf.:

    in praetermittendo (opp. crudelis in animadvertendo),

    id. Verr. 2, 5, 3 fin.:

    opp. vehemens,

    id. ib. 2, 5, 40:

    (Verres) omnium hominum dissolutissimus crudelissimusque,

    id. ib. 2, 3, 56; cf. id. ib. 2, 3, 57; id. Tusc. 4, 25 fin.; Nep. Alcib. 1 fin. al.:

    quis tam dissolutus in re familiari fuisset, quis tam negligens, etc.?

    Cic. Quint. 11, 38; cf. id. ib. 12, 40 et saep.:

    animus,

    id. Rosc. Am. 11, 32; cf.

    mens luxu,

    Tac. A. 15, 49 fin.:

    consuetudo Graecorum,

    Cic. Fl. 9;

    and, mores,

    Phaedr. 1, 2, 12:

    comitas,

    Quint. 2, 2, 5:

    libelli multo dissolutiores ipsis actionibus,

    Sen. Contr. 5 praef.:

    nihil asperum... nec tamen quicquam populare ac dissolutum,

    Cic. Att. 1, 19, 8; id. Off. 1, 35, 129.— Adv.: dissŏlūte.
    a.
    Acc. to A., loosely, disconnectedly:

    dicere demptis conjunctionibus,

    Cic. Or. 39, 135.—
    b.
    Acc. to B., laxly, negligently, carelessly:

    dissolute et turpiter scribere de restitutione alicujus,

    Cic. Att. 14, 13 fin.:

    vendere decumas,

    id. Verr. 2, 3, 39 fin.:

    jus suum relinquere,

    id. Caecin. 36:

    factum aliquid,

    id. Verr. 2, 5, 8; cf. id. Phil. 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > dissolutum

  • 25 dissolvo

    dis-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to loosen asunder, to unloose, disunite, separate, dissolve, destroy (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facilius est apta dissolvere quam dissipata conectere,

    Cic. Or. 71, 235:

    opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit,

    id. de Sen. 20, 72:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356:

    contextum,

    id. 1, 243:

    stamina,

    Tib. 1, 7, 2:

    ornatus comae,

    id. 1, 10, 62:

    capillum,

    Plin. 28, 7, 23, § 78:

    sparta navium,

    id. 24, 9, 40, § 65:

    pontem,

    Nep. Them. 5, 1 et saep.:

    nubila ventis,

    Lucr. 6, 514; cf.

    nubes (ventus, with diducit),

    id. 6, 216:

    glaciem (sol),

    to melt, id. 6, 964:

    aes (fulmen),

    id. 6, 352:

    corpora (vis),

    id. 1, 224:

    se (venti vortex),

    id. 6, 446:

    tenebras luce,

    Varr. L. L. 6, § 79 Müll.:

    dissolutum navigium vel potius dissipatum,

    Cic. Att. 15, 11, 3; so,

    navem,

    Phaedr. 4, 22, 10; Ov. Tr. 4, 8, 18:

    stomachum,

    i. e. to loosen, relax, Plin. 20, 23, 96, § 256:

    ilia sua visu,

    Petr. 24, 5:

    resinam omnem oleo,

    Plin. 14, 20, 25, § 123: collegia, Suet. Aug. 32:

    cohortem Germanorum,

    id. Galb. 12 et saep.:

    animam,

    i. e. to die, Lucr. 3, 601; cf. id. 456; Cic. Tusc. 1, 11, 24.—
    B.
    In partic.
    1.
    In mercant. lang., to pay, discharge what one owes:

    dinumerando solvere: aes alienum praediis venditis,

    Cic. Sull. 20, 56; id. Off. 2, 2, 4; Plin. 33, 3, 13, § 44:

    nomen,

    Cic. Planc. 28:

    omne quod debuit,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    quae debeo,

    Ter. Ph. 4, 3, 50: pecuniam pro iis rebus, * Caes. B. C. 1, 87, 1:

    pecuniam publicam ulli civitati,

    Cic. Verr. 2, 3, 75:

    poenam,

    to pay a fine, id. Tusc. 1, 42, 100; cf.:

    dissolvere et compensare damna,

    id. Verr. 2, 5, 13:

    vota,

    id. Att. 15, 11 fin.; Cat. 66, 38.—
    * b.
    Mid., transf. to the person: quarum (possessionum) amore adducti dissolvi nullo modo possunt, free or release themselves from debt, Cic. Cat. 2, 8, 18.—
    2.
    In medic. lang., like digerere, discutere, to discuss, dissipate morbid matter, Plin. 20, 12, 48, § 122; 24, 6, 14, § 23; 24, 9, 38, § 60 al.
    II.
    Trop., to dissolve, abolish, abrogate, annul, destroy.
    A.
    In gen.:

    utilitas si amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret,

    Cic. Lael. 9, 32; cf. id. de Or. 1, 42, 188:

    amicitiam,

    id. Rosc. Am. 39:

    societatem,

    id. Rosc. Com. 13, 38:

    consortionem,

    id. Off. 3, 6:

    matrimonia,

    Cod. Just. 5, 17, 8 et saep.:

    perjurium,

    Cic. Off. 3, 32, 113; cf.

    religiones,

    Liv. 40, 29:

    acta Caesaris,

    Cic. Phil. 1, 7 fin.; cf.:

    leges Caesaris,

    ib. 1, 8 init.:

    judicia publica,

    id. Agr. 2, 13 fin.:

    hoc interdictum,

    id. Caecin. 14, 40 et saep.:

    argentariam,

    id. ib. 4, 11:

    regiam potestatem,

    Nep. Lys. 3 fin.; cf.

    rem publicam,

    Liv. 5, 6 fin.:

    severitatem,

    Cic. Mur. 31, 65:

    frigus,

    Hor. C. 1, 9, 5 et saep.:

    mortem cuncta mortalium mala dissolvere,

    Sall. C. 51, 20; cf.

    with pers. object: plerosque senectus dissolvit,

    id. J. 17, 6.—
    B.
    In partic.
    1.
    In rhet. and philos. lang., to refute, reply to, answer an assertion:

    criminatio tota dissoluta est (with diluere),

    Cic. Rosc. Am. 29, 82:

    seu proposita confirmamus, seu contra dicta dissolvimus,

    Quint. 4 prooem. § 6; Cic. de Or. 2, 38; id. Tusc. 3, 30; Quint. 5, 13, 2; Tac. A. 13, 21 al.—
    2.
    (Acc. to I. B. 1. b.) To release, disengage one:

    obsecro, dissolve jam me,

    Plaut. Merc. 1, 2, 54; id. Poen. 1, 1, 20; Ter. Heaut. 3, 1, 102.—Hence, dissŏ-lūtus, a, um, P. a., unloosed, loose, disconnected.
    A.
    Of discourse: alterum nimis est vinctum, ut de industria factum appareat;

    alterum nimis dissolutum, ut pervagatum ac vulgare videatur,

    Cic. Or. 57, 195; Quint. 2, 11, 7; 8, 6, 62 al.—Hence, subst.: dissolūtum, i, n., a gram. fig., i. q. asundeton, asyndeton, Auct. Her. 4, 30, 41; Cic. de Or. 3, 54, 207 (also ap. Quint. 9, 1, 34).—
    B.
    Of character, lax, remiss, negligent, inattentive, careless; licentious, dissolute (cf.:

    mollis, luxuriosus, effeminatus): negligere quid de se quisque sentiat, non solum arrogantis est, sed omnino dissoluti,

    Cic. Off. 1, 28, 99:

    cupio in tantis rei publicae periculis me non dissolutum videri,

    id. Cat. 1, 2, 4; cf.:

    in praetermittendo (opp. crudelis in animadvertendo),

    id. Verr. 2, 5, 3 fin.:

    opp. vehemens,

    id. ib. 2, 5, 40:

    (Verres) omnium hominum dissolutissimus crudelissimusque,

    id. ib. 2, 3, 56; cf. id. ib. 2, 3, 57; id. Tusc. 4, 25 fin.; Nep. Alcib. 1 fin. al.:

    quis tam dissolutus in re familiari fuisset, quis tam negligens, etc.?

    Cic. Quint. 11, 38; cf. id. ib. 12, 40 et saep.:

    animus,

    id. Rosc. Am. 11, 32; cf.

    mens luxu,

    Tac. A. 15, 49 fin.:

    consuetudo Graecorum,

    Cic. Fl. 9;

    and, mores,

    Phaedr. 1, 2, 12:

    comitas,

    Quint. 2, 2, 5:

    libelli multo dissolutiores ipsis actionibus,

    Sen. Contr. 5 praef.:

    nihil asperum... nec tamen quicquam populare ac dissolutum,

    Cic. Att. 1, 19, 8; id. Off. 1, 35, 129.— Adv.: dissŏlūte.
    a.
    Acc. to A., loosely, disconnectedly:

    dicere demptis conjunctionibus,

    Cic. Or. 39, 135.—
    b.
    Acc. to B., laxly, negligently, carelessly:

    dissolute et turpiter scribere de restitutione alicujus,

    Cic. Att. 14, 13 fin.:

    vendere decumas,

    id. Verr. 2, 3, 39 fin.:

    jus suum relinquere,

    id. Caecin. 36:

    factum aliquid,

    id. Verr. 2, 5, 8; cf. id. Phil. 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > dissolvo

  • 26 erogo

    ē-rŏgo, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    Orig., a pub. law t. t., to expend, pay out money from the public treasury, after asking the consent of the people:

    pecunias ex aerario,

    Cic. Vat. 12; cf. id. Verr. 2, 3, 71; 2, 5, 19; id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 14; Liv. 22, 23; 33, 47 al.; cf.:

    pecuniam in classem,

    Cic. Fl. 13:

    in aes alienum,

    id. Att. 6, 1, 21:

    unde in eos sumptus, pecunia erogaretur,

    Liv. 1, 20; Vulg. Marc. 5, 26.—
    B.
    Transf. beyond the pub. law sphere, to pay, pay out, disburse, expend (cf.:

    pendo, expendo, perpendo, pondero, solvo, luo): Tironem Curio commendes, ut ei, si quid opus erit, in sumptum eroget,

    Cic. Att. 8, 5 fin.:

    aliquid in pretium servi,

    Dig. 25, 2, 36 fin.:

    bona sua in fraudem futurae actionis,

    to squander, ib. 17, 2, 68:

    grandem pecuniam in Tigellinum,

    to bequeath, Tac. A. 16, 17; cf.:

    in Tiridatem erogavit,

    Suet. Ner. 30:

    odores, unguenta ad funus,

    Dig. 15, 3, 7:

    nihil de bonis,

    ib. 24, 1, 5 fin.; cf.:

    aliquid ex bonis,

    ib. 26, 7, 12:

    aliquid pro introitu,

    ib. 32, 1, 102 fin. et saep.—
    C.
    Trop., in Tertullian: aliquem, to expose to death, to destroy, kill:

    tot innocentes,

    Tert. Apol. 44; id. Spect. 12; id. Praescript. 2.—
    II.
    To entreat, prevail on by entreaties:

    precibus erogatus,

    App. M. 5, p. 165.

    Lewis & Short latin dictionary > erogo

  • 27 expendo

    ex-pendo, di, sum, 3, v. a., to weigh out, weigh.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (very rare):

    aliquem,

    Plaut. As. 2, 2, 34:

    ut jam expendantur, non numerentur pecuniae,

    Cic. Phil. 2, 38, 97:

    bacam, nucem,

    Cels. 5, 19, 12.—With abl. of that against which any thing is weighed:

    hunc hominem decet auro expendi,

    i. e. is worth his weight in gold, Plaut. Bacch. 4, 4, 1.— Poet.:

    ibat et expenso planta morata gradu,

    measured, Prop. 2, 4, 6 (16).—
    B.
    In partic., to weigh out money in payment, to pay out, pay; to lay out, expend (class.;

    syn.: pendo, impendo, pondero, solvo, luo): ante pedes praetoris in foro expensum est auri pondo centum,

    Cic. Fl. 28, 68:

    nummos nominibus certis,

    Hor. Ep. 2, 1, 105:

    usuras gravissimas,

    Dig. 19, 1, 47:

    viginti milia talenta in hos sumptus,

    Just. 12, 11.—With abl.:

    aurum auro expendetur, argentum argento exaequabitur,

    Plaut. Rud. 4, 4, 43. —
    2.
    In the part. perf. as a neutr. subst.: expensum, i, money paid, a payment:

    bene igitur ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

    of debt and credit, Plaut. Most. 1, 3, 146; id. Truc. 1, 1, 54:

    in codicem expensum et receptum referre,

    Cic. Rosc. Com. 3:

    probari debere pecuniam datam consuetis modis, expensi latione, mensae rationibus, chirographi exhibitione, etc.,

    Gell. 14, 2, 7.—Esp. freq.: ferre alicui expensum or pecuniam expensam, to set down, enter, charge, reckon, account a sum as paid (opp. accipio):

    quod minus Dolabella Verri acceptum retulit quam Verres illi expensum tulerit... quid proderat tibi te expensum illis non tulisse?

    Cic. Verr. 2, 1, 39, §§

    100 and 102: haec pecunia necesse est aut data aut expensa lata aut stipulata sit,

    id. Rosc. Com. 5, 14: pecunias ferre (opp. acceptas referre), Auct. B. Alex. 56, 3: homines prope quadringentos produxisse dicitur, quibus sine fenore pecunias expensas tulisset, had set down, i. e. lent, Liv. 5, 20, 6.—Rarely transf., of other things: legio, quam expensam tulit C. Caesari Pompeius, i. e. transferred, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4; for which also: expenso ferre vestem supellectilis nomine, Dig. 33, 10, 19.
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To weigh mentally, to ponder, estimate, consider, judge, decide (class.):

    equidem cum colligo argumenta causarum, non tam ea numerare soleo quam expendere,

    Cic. de Or. 2, 76 fin.; cf.:

    in dissensione civili... expendendos cives non numerandos puto,

    id. Rep. 6, 1:

    omnia expendet ac seliget,

    id. Or. 15, 47:

    vos in privatis minimarum rerum judiciis testem diligenter expenditis,

    id. Fl. 5, 12:

    singula animo suo,

    Ov. Am. 3, 5, 34:

    haec arte aliqua,

    Cic. Brut. 50, 186; cf.:

    verba arte,

    Tac. A. 13, 3:

    omnes casus,

    Verg. A. 12, 21:

    belli consilia,

    Tac. H. 1, 87:

    causam meritis,

    to decide, Ov. M. 13, 150 et saep.:

    quae contemplantes expendere oportebit, quid quisque habeat sui,

    Cic. Off. 1, 31, 113:

    Hannibalem,

    Juv. 10, 147:

    quid conveniat nobis,

    id. 10, 347.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) To pay a penalty, suffer a punishment ( poet. and in post-Aug. prose): poenas Jovi expendisse (shortly after, in prose, poenas pendens), Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; cf.:

    infanda per orbem Supplicia et scelerum poenas expendimus omnes,

    Verg. A. 11, 258:

    dignas poenas pro talibus ausis,

    Sil. 13, 698:

    poenas capite,

    Tac. A. 12, 19:

    dura supplicia,

    Sil. 6, 588.—Hence, to pay for, expiate:

    scelus,

    Verg. A. 2, 229:

    dignum pretium Poeno,

    Sil. 7, 713.—
    C.
    (Cf. I. B. 2.) Ipsam facilitati suae expensum ferre debere, i. e. have to ascribe to, Dig. 36, 4, 3:

    creditores suae negligentiae expensum ferre debeant,

    ib. 42, 8, 24.—
    * expense, adv., largely, very much (late Lat.), Theod. Prisc. de Diaeta, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > expendo

  • 28 laedo

    laedo, si, sum, 3, v. a. [perh. for lavido, root lu-; cf.: luo, solvo, and Germ. los-], to hurt by striking, wound, injure, damage (syn.: saucio, vulnero).
    I.
    Lit.:

    lora laedunt bracchia,

    Plaut. Truc. 4, 3, 9:

    lembus ille mihi laedit latus,

    id. Bacch. 2, 3, 47:

    tua laesuro subtrahe colla,

    Ov. R. Am. 90:

    frondes laedit hiems,

    id. F. 6, 150:

    teneros laedunt prima juga juvencos,

    id. H. 4, 21; cf.:

    thymum laeditur imbribus,

    Plin. 21, 10, 31, § 56:

    aliquem vulnere,

    Ov. M. 4, 601:

    quid me dente captas laedere?

    Phaedr. 4, 8, 6:

    ferro retunso Semina,

    Verg. G. 2, 301:

    salsā laedit rubigine ferrum,

    id. ib. 2, 220: servum aliqua parte corporis, Gai Inst. 3, 219.— Poet.:

    collum,

    i. e. to hang one's self, Hor. C. 3, 27, 60:

    laesus nube dies,

    i. e. darkened, Luc. 5, 456.—
    II.
    Trop., to trouble, annoy, vex, injure, offend, afflict, grieve, hurt:

    dicto, facto,

    Plaut. Capt. 2, 2, 53:

    injuste neminem laesit,

    Cic. Mur. 40, 87:

    non minus nos stultitia illius sublevat, quam laedit improbitas,

    id. Caecin. 9, 23:

    aliquem perjurio suo,

    to attack, id. ib. 10, 28:

    Pisonem,

    to rail at, id. de Or. 2, 70, 285:

    nulli os,

    to offend no one to his face, Ter. Ad. 5, 4, 10:

    tua me infortunia laedunt,

    Hor. A. P. 103:

    tristi laedere versu scurram,

    id. S. 2, 1, 21: te a me ludibrio laesum iri, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 5, 1, 1:

    quae laedunt oculum, demere,

    Hor. Ep. 1, 2, 38; 1, 17, 8.— Absol.:

    quia laesit prior,

    Ter. Eun. prol. 6:

    nec laedere nec violari,

    Lucr. 5, 1020.—
    B.
    Esp.
    1.
    Of pledged faith, one's word, agreement, etc., to break, violate, betray:

    fidem,

    Cic. Rosc. Am. 38, 111; Caes. B. C. 2, 44:

    cur tibi junior laesa praeniteat fide,

    Hor. C. 1, 33, 4:

    laesi testatur foederis aras,

    Verg. A. 12, 496:

    laesae vulnera pacis,

    Petr. 119.—
    2.
    Of reputation, to harm, injure:

    famam alicujus gravi opprobrio,

    Suet. Caes. 49.—
    3.
    Freq. of an offended divinity:

    quo numine laeso,

    Verg. A. 1, 8; 2, 183:

    tu magnorum numen laesura deorum,

    Hor. Epod. 15, 3:

    ego laedor,

    Ov. M. 1, 608:

    Veneris numina,

    Tib. 1, 3, 79; 3, 6, 26:

    superos,

    Luc. 7, 848.—
    4.
    Of circumstances:

    res laesae,

    disaster, misfortune, Sil. 11, 6, 5.—Esp., in the phrase laedere majestatem, to commit treason (late Lat., v. also majestas):

    laesae majestatis arcessere maritum,

    Amm. 16, 8, 4:

    laesae crimina majestatis,

    id. 19, 12, 1; 21, 12, 19; so,

    laedere majestatem populi Romani,

    Sen. Contr. 4, 25, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > laedo

  • 29 laxo

    laxo, āvi, ātum, 1, v. a. (rarely n.; v. I. B. 2. b. and II. B. b. infra) [id.], to stretch out, extend, to make wide or roomy, to expand.
    I.
    Lit.:

    forum,

    Cic. Att. 4, 16, 8:

    manipulos,

    to open the ranks, Caes. B. G. 2, 25:

    lilium ab angustiis in latitudinem paulatim se laxans,

    Plin. 21, 5, 11, § 22.—
    B.
    Transf.
    1.
    To open, undo, unloose (syn. solvo):

    vincula epistolae laxavit,

    Nep. Paus. 4:

    nodos Herculeos,

    Luc. 4, 632:

    ubi dolor vocem laxaverat,

    had loosened his voice, Just. 42, 4, 13:

    claustra,

    Verg. A. 2, 259:

    claustra portarum,

    Juv. 8, 261:

    intestina,

    Plin. 8, 36, 54, § 129.—
    2.
    To slacken, relax:

    laxare arcum,

    to slacken, unbend, Phaedr. 3, 14, 11:

    excussos rudentes,

    Verg. A. 3, 267:

    laxantur corpora rugis,

    become flabby with wrinkles, Ov. A. A. 3, 73:

    laxatis habenis invehi jussit,

    Curt. 4, 9, 24; 4, 15, 3:

    laxatisque vinculis... ostendit manum,

    Just. 14, 4, 1:

    se cutis arida laxet,

    Juv. 6, 144:

    oleum ad nervos laxandos utile est,

    Plin. 23, 8, 80, § 157:

    corpus velut laxatum,

    Petr. 82:

    ferrum,

    to smelt, Stat. Achill. 1, 429.—
    (β).
    Neutr.:

    crebris fluctibus compages operis verberatae laxavere,

    were loosened, opened, Curt. 4, 3, 6.—
    3.
    To lighten, ease:

    pharetra graves laxavit umeros,

    Sen. Herc. Oet. 787.—
    II.
    Trop.
    A.
    To lighten, relieve, unbend, recreate (syn.: levo, libero): a contentione disputationis animos curamque laxemus, Cic. de Or. 3, 61, 230:

    judicum animos atque a severitate ad hilaritatem traducere,

    id. Brut. 93, 322:

    animum ab assiduis laboribus,

    Liv. 32, 5: ut istis te molestiis laxes, release yourself, Luc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 3.—
    B.
    To relax, mitigate, moderate, abate, weaken:

    alicui laxare aliquid laboris,

    Liv. 9, 16:

    vix primos inopina quies laxaverat artus,

    Verg. A. 5, 187:

    placida laxarant membra quiete... nautae,

    id. ib. 5, 836:

    subtile examen justitiae,

    Gell. 1, 3:

    iram,

    Stat. Th. 6, 831: nigrantes tenebras id. ib. 12, 254:

    paulatim temeritate laxata,

    Petr. 82:

    longiore dierum spatio laxare dicendi necessitatem,

    to prolong, delay, defer, Quint. 10, 5, 22:

    memoriae inhaeret fldelius, quod nulla scribendi securitate laxatur,

    id. 10, 6, 2:

    rarescit multo laxatus vulnere miles,

    weakened, Sil. 17, 422.— To lay open, disclose, reveal ( poet.):

    fata latentia laxa,

    Stat. Achill. 1, 508.—
    (β).
    To reduce the price of:

    annonam,

    Liv. 2, 34, 12; so neutr., to lessen, fall in price:

    annona laxaverat,

    Liv. 26, 20.— laxātus, a, um, P. a., spread out, separated, extended, wide.
    A.
    Lit.:

    custodiae,

    i. e. separated, withdrawn, Liv. 21, 32 fin.:

    custodia,

    Petr. 112:

    membrana laxatior,

    Plin. 19, 1, 3, § 17:

    laxati ordines (aciei),

    Tac. H. 3, 25; Sil. 9, 364:

    corpore laxati,

    released from the body, Cic. Rep. 6, 15 fin.
    B.
    Trop.:

    libidinum vinculis laxati,

    released, freed, free, Cic. de Sen. 3, 7:

    laxatus curis,

    id. Tusc. 1, 19, 44:

    pugna,

    a battle broken off, Liv. 21, 59:

    nox,

    i. e. clear, Sil. 13, 550.

    Lewis & Short latin dictionary > laxo

  • 30 libero

    lībĕro, āvi, ātum, 1 (old form of the fut. perf. liberasso, Plaut. Most. 1, 3, 66), v. a. [1. liber], to make or set free, to free, liberate (syn. vindico).
    I.
    Lit., to release from slavery, to free, manumil:

    amicas emite, liberate,

    Plaut. Most. 1, 1, 22:

    liberem ego te?

    id. Men. 5, 7, 35:

    servos,

    Caes. B. C. 3, 9:

    sese,

    Cic. de Or. 1, 40, 182:

    aliquem vindictā liberare,

    Plin. Ep. 7, 16, 4.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to free, release, extricate, deliver (cf. levo) a person or thing from something (an obligation, debt, difficulty, etc.); constr.: aliquem (aliquid) ab aliqua re, with simple abl.; less freq. with gen.
    a.
    With personal objects.
    (α).
    With ab:

    teque item ab eo vindico ac libero,

    Cic. Q. Fr. 3, 1:

    se a Venere,

    to release one's self from one's duty to Venus, id. Div. in Caecil. 17, 53.—
    (β).
    With abl.: divortio te liberabo incommodis, Poët. ap. Auct. Her. 2, 24, 38:

    defensionum laboribus senatoriisque muneribus liberatus,

    Cic. Tusc. 1, 1, 1:

    aliquem culpā,

    id. Att. 13, 22, 3:

    aliquem invidiā,

    id. N. D. 1, 6, 13:

    aliquem suspicione crudelitatis,

    id. Fam. 1, 2, 3:

    aliquem magnā sollicitudine,

    id. Att. 6, 1, 10; cf.:

    populum metu,

    id. Rep. 1, 16, 25:

    liberatus omni perturbatione animi,

    id. ib. 1, 17, 28:

    aliquem periculo,

    Caes. B. C. 3, 83:

    obsidione,

    id. B. G. 4, 19:

    se aere alieno,

    to pay a debt, Cic. Att. 6, 2, 4.—
    (γ).
    With gen.:

    aliquem culpae,

    Liv. 41, 19:

    voti liberari,

    id. 5, 28.—
    * (δ).
    With ex:

    multos ex incommodis pecuniā,

    Cic. Verr. 2, 5, 9, § 23.—
    (ε).
    With simple acc.:

    vectigales multos ac stipendiarios liberavit,

    exempted from taxes, Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    Volusii liberandi, meum fuit consilium,

    to release from obligation, id. Fam. 5, 20, 4:

    Buthrotios cum Caesar decreto suo liberavisset, viz.,

    from a division of their lands, id. Att. 16, 16, C, 11:

    amotusque post triumphum abdicatione dictaturae terror et linguam et animos liberaverat hominum,

    Liv. 6, 16, 8:

    (debitores) capitis deminutione liberantur,

    i. e. from debt, Gai. Inst. 3, 84 al. —
    b.
    With inanim. and abstr. objects:

    eum (mundum) ab omni erratione liberavit,

    Cic. Univ. 6; cf.

    below, at the end of this number: quorum linguae sic inhaererent, ut loqui non possent, eae scalpello resectae liberarentur,

    would be set free, id. Div. 2, 46, 96: liberare agros, to free or exempt from taxes, id. Agr. 1, 4, 10:

    publica liberare,

    id. ib. 2, 21, 57; cf.:

    liberari omnia Asiae emporia portusque,

    Liv. 32, 33:

    liberata vectigalia,

    id. 41, 28:

    fundum alii obligatum liberare,

    Dig. 18, 1, 41:

    liberare fidem,

    to discharge one's promise, keep one's word, Cic. Fl. 20, 47:

    liberare promissa,

    to cancel promises, to make them void and of no effect, id. Off. 1, 10, 33:

    nomina,

    to settle debts, Liv. 7, 21: impensam, to clear or repay expenses, Col. 3, 3.—Of an abstr. object:

    divinum animum corpore liberatum cogitatione complecti,

    Cic. Tusc. 1, 22, 51.—
    B.
    In partic.
    1.
    To absolve or acquit in a court of justice (syn.:

    absolvo, solvo): aliquem, opp. condemnare,

    Cic. Clu. 22, 60:

    aliquem crimine aliquo,

    id. Verr. 2, 2, 29, § 71: liberatur Milo, non eo consilio profectus esse, is acquitted of the charge of having undertaken a journey with the design, etc., id. Mil. 18, 47:

    reum a judicibus hoc defensionis modo liberari non posse,

    Quint. 7, 4, 20.—Very rarely with acc. of the charge:

    crimen libidinis confessio intemperantiae liberavit,

    Val. Max. 8, 1, 12.—
    2.
    To clear, i. e. to pass, traverse, cross over a place without hinderance (post - Aug.):

    flumen,

    Front. Strat. 1, 5, 3; 4, 7, 28; Hyg. Fab. 257:

    angustias freti,

    Front. Strat. 1, 4, 13:

    limen,

    Petr. 136.—
    3.
    Templa liberata, freed from buildings that obstructed the view, i. e. having a free prospect, Cic. Leg. 2, 8, 21.

    Lewis & Short latin dictionary > libero

  • 31 lues

    1.
    lŭes, is (nom. lŭis, Prud. Hamart. 250; id. Psych. 508; old acc. lueruem, i. e. luerem for luem, Carm. Fratr. Arv.), f. [akin to loimos; Sanscr. root lū, to cut; cf. lutêr, lutron, solvo], a plague, pestilence.
    I.
    Lit., Carm. Fratr. Arv.:

    dira lues quondam Latias vitiaverat auras,

    Ov. M. 15, 626:

    lues et pestifer annus,

    Verg. A. 3, 139; Mart. 1, 79, 2; Luc. 2, 199; Licin. Macer. ap. Non. 52, 10.—
    II.
    Transf.
    A.
    Any spreading evil, common calamity or misfortune; of war:

    immensa belli lues,

    Tac. H. 3, 15;

    of an earthquake,

    id. A. 2, 47;

    of a tempest,

    Sen. Hippol. 1117.—
    B.
    As a term of abuse, of whatever has a blighting influence, a plague, pest, Cic. Harusp. Resp. 12:

    saeva Thebarum lues,

    i. e. the Sphinx, Sen. Phoen. 131:

    illa horrida lues,

    of Hannibal, Sil. 10, 603:

    dira illa lues,

    id. 16, 622:

    pellere saevam Quondam fata luem dederunt Aquilone creatis,

    i. e. the Harpies, Val. Fl. 4, 431. —
    C.
    Decay, corruption:

    morum,

    Plin. 29, 1, 8, § 27.
    2.
    lŭes, is, f. [cf. luô], that which is not bound; hence, fluid, water not frozen:

    paulo ante lues, jam considenda jacebat,

    Petr. 123.

    Lewis & Short latin dictionary > lues

  • 32 luo

    1.
    lŭo, lui, 3, v. a. [root lu-, to wash; Gr. louô, loutron; cf. luma, luthron, polluo, diluo, and lavo], to wash, lave. — Lit.:

    Graecia luitur Ionio,

    Sil. 11, 22: amnis moenia luit, Prud. steph. 3, 190.—
    II.
    Trop., to cleanse, purge:

    insontes errore luit,

    Val. Fl. 3, 407.
    2.
    lŭo, lui (no sup., but fut. part. act. luiturus, Tert. adv. Marc. 5, 16; Claud. VI. Cons. Hon. 140; Prud. Psych. 535; v. Neue, Formenl. 2, p. 585), 3, v. a. [root lu, to loose, let go; Gr. luô; cf. lutêr, lutron; Lat. solvo, reluo; Germ. los; Engl. loose; prob. not connected with luo, 1.], to loose, let go, set free. —Hence,
    A.
    To release from debt:

    fundum a testatore obligatum,

    Dig. 36, 1, 78, § 6.—
    B.
    To pay a debt or penalty:

    aes alienum,

    Curt. 10, 2, 25:

    debitum, Cod. Th. 2, 4, 3: cautum est ut lueret in singulas (arbores caesas) aeris XXV.,

    Plin. 17, 1, 1, § 7.—
    C.
    Luere poenas or poenam, to suffer as a punishment, undergo:

    itaque mei peccati luo poenas,

    Cic. Att. 3, 9, 1:

    ad luendas rei publicae poenas,

    id. Sull. 27, 76:

    qui Tuscā pulsus ab urbe Exsilium dirā poenam pro caede luebat,

    was undergoing banishment as a punishment, Ov. M. 3, 624:

    augurium malis,

    to suffer the misfortune which the augury predicted, Plin. 7, 8, 6, § 46:

    supplicia crucibus,

    Just. 2, 5, 6.—
    D.
    To atone for, expiate (class.):

    stuprum voluntariā morte luere,

    Cic. Fin. 5, 22, 64:

    noxam pecuniā,

    Liv. 38, 37:

    qui (obsides) capite luerent, si pacto non staretur,

    id. 9, 5:

    sanguine perjuria,

    Verg. G. 1, 502:

    commissa,

    id. ib. 4, 454.—
    E.
    To satisfy, appease:

    libidinem alicujus sanguine innocentium,

    Cic. Verr. 2, 1, 30, § 77.—
    F.
    To avert by expiation or punishment:

    pericula publica,

    Liv. 10, 28, 13:

    responsa,

    to render void, of no effect, Val. Fl. 2, 569.

    Lewis & Short latin dictionary > luo

  • 33 persolvo

    per-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to release or discharge completely; acc. to the signif. of the simple verb.
    I.
    To pay, pay out:

    stipendium militibus,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    pecuniam alicui,

    Tac. A. 1, 37:

    pecuniam ab aliquo,

    to pay by a draft on any one, Cic. Fl. 20, 46: aes alienum alienis nominibus suis copiis, to pay the debts of others, Cat. ap. Sall. C. 35, 3; Plin. Ep. 9, 37, 2:

    legatā cum fide,

    Suet. Calig. 16:

    veteranis promissa praemia,

    id. Aug. 15.—
    B.
    Transf., in gen., to pay, give, show, render what is due to another:

    quod relicum restat, volo persolvere,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40:

    alicui laborum praemia pro me,

    Cic. Planc. 42, 101:

    hanc tibi animam pro morte Daretis,

    Verg. A. 5, 484; 2, 537:

    grates,

    to render thanks, id. ib. 1, 600; cf.:

    meritam dis immortalibus gratiam,

    Cic. Planc. 33, 80: honorem dis, to pay due honor to the gods by sacrifices, Verg. A. 8, 62:

    vota,

    to fulfil, Tac. A. 3, 64; Cic. Har. Resp. 13, 28; Prop. 2, 25, 23:

    velim reliquum, quod est promissi ac muneris tui mihi persolvas,

    Cic. Fam. 3, 9, 3; id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    quod huic promisi, id ei persolvere,

    id. Planc. 42, 103:

    persolvere justa,

    to pay due honors to the dead, Sen. Oedip. 998; so Curt. 6, 6, 19: poenas, to suffer punishment:

    poenas dis hominibusque meritas debitasque persolvat,

    Cic. Phil. 11, 12, 29:

    mihi sanguine poenas Persolves,

    Verg. A. 9, 423.—Without the dat.:

    ea (pars civitatis) princeps poenas persolvit,

    Caes. B. G. 1, 12, 6; cf.:

    supplicia persolvit,

    Tac. A. 6, 26 fin. —On the contrary:

    poenae alicui ab omnibus persolutae,

    imparted, inflicted by all, Cic. Or 63, 214; so,

    mortem alicui,

    i. e. to kill, put to death, Suet. Calig. 26:

    persolvi primae epistulae,

    have answered, Cic. Att. 14, 20, 2:

    NATVRAE DEBITVM,

    to die, Inscr. Orell. 3453; so,

    DEBITVM,

    Inscr. Orell. 4482. —
    * II.
    To unravel, solve, explain: si hoc mihi zêtêma persolveris, magnā me molestiā liberaris, Cic. Att. 7, 3, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > persolvo

  • 34 relaxo

    rĕ-laxo, āvi, ātum, 1, v. a., to stretch out or widen again; to unloose, loosen, open (class.; cf.: solvo, libero).
    I.
    Lit.:

    alvus tum astringitur, tum relaxatur,

    Cic. N. D. 2, 54, 136; cf.:

    tum astringentibus se intestinis tum relaxantibus,

    id. ib. 2, 55, 138:

    densa relaxare (opp. rara densare),

    Verg. G. 1, 419:

    dissolvunt nodos omnes et vincla relaxant,

    Lucr. 6, 356: tunicarum vincula, Ov. F. 2, 321; cf.

    nodos (sc. aquaï),

    Lucr. 6, 878 (with exsolvere glaciem); cf.:

    fontibus ora,

    Ov. M. 1, 281:

    caecos fontes,

    Sil. 3, 51:

    glaebas,

    to loosen, Varr. R. R. 1, 27, 2:

    humum,

    Col. 11, 3, 46 Schneid. N. cr.; Pall. 2, 13, 3:

    vias et caeca Spiramenta,

    Verg. G. 1, 89:

    claustra,

    Ov. Am. 1, 6, 17; cf.

    flores,

    Sen. Thyest. 903:

    diversa bracchia,

    to spread out, Sil. 14, 399:

    arcum,

    to unbend, Sen. Agam. 322:

    ut, quae (aedificia) sunt vetustate sublapsa, relaxentur in melius,

    restored, Plin. Ep. 10, 70 (75), 1 Keil (al. reparentur).—
    II.
    Trop., to slacken, ease, lighten, alleviate, mitigate, soften, assuage; to cheer up, enliven, relax (a favorite word of Cic.; cf.:

    relevo, recreo, mitigo): animos doctrinā,

    Cic. Arch. 6, 12; cf.:

    tu a contentionibus cottidie relaxes aliquid,

    id. Leg. 1, 4, 11: quaero enim non quibus intendam rebus animam, sed quibus relaxem, ac remittam, id. Fragm. ap. Non. 329, 7, and 383, 23:

    constructio verborum tum conjunctionibus copuletur, tum dissolutionibus relaxetur,

    id. Part. 6, 21:

    pater nimis indulgens, quicquid ego astrinxi, relaxat,

    id. Att. 10, 6, 2:

    animus somno relaxatus,

    id. Div. 2, 48, 100:

    animum,

    id. Brut. 5, 21; id. Rep. 1, 9, 14; cf.:

    relaxare animos et dare se jucunditati,

    id. Off. 1, 34, 122:

    ut ex pristino sermone relaxarentur animi omnium,

    id. de Or. 1, 8, 29:

    anxiferas curas requiete, id. poët. Div. 1, 13, 22: (risus) tristitiam ac severitatem mitigat et relaxat,

    id. de Or. 2, 58, 236; cf.:

    tristem vultum relaxare,

    Sen. Cons. ad Helv. 15;

    and, with this, cf.: relaxato in hilaritatem vultu,

    Petr. 49, 8:

    ne nocturna quidem quiete diurnum laborem relaxante,

    Curt. 5, 13, 5: mores aetas lasciva relaxat, i. e. makes dissolute, Claud. Prob. et Olybr. 153:

    (animi) cum se plane corporis vinculis relaxaverint,

    Cic. Sen. 22, 81; Claud. Rapt. Pros. 2, 330:

    se occupationibus,

    Cic. Fam. 7, 1, 5; id. Att. 16, 16, 2:

    se a nimiā necessitate,

    id. Or. 52, 176. —

    Mid.: homines quamvis in turbidis rebus sint, tamen interdum animis relaxantur,

    Cic. Phil. 2, 16, 39:

    insani cum relaxentur,

    when they come to themselves, when the attack abates, id. Ac. 2, 17, 52.— Absol.: (dolor) si longus, levis;

    dat enim intervalla et relaxat,

    Cic. Fin. 2, 29, 94.

    Lewis & Short latin dictionary > relaxo

  • 35 resolvo

    rĕ-solvo, solvi, sŏlūtum, 3, v. a., to untie, unfasten, unbind; to loose, loosen, release, open (not freq. till after the Aug. per.; cf.: relaxo, resero, recludo, libero).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    equos,

    to unyoke, Ov. F. 4, 180; cf.:

    juncta juga leonibus,

    Cat. 63, 76:

    quem suā sponte vinxerit, non resolvat, etc.,

    Col. 1, 8, 16; 11, 1, 22:

    cinctas vestes,

    Ov. M. 1, 382; cf.

    nodum,

    Cels. 7, 4, 4:

    fila,

    to loose, separate, Ov. M. 2, 654:

    vulnera,

    to unbind, Quint. 6, 1, 30; 49:

    oras,

    to cast loose from the shore, Liv. 22, 19, 10 Drak. N. cr.:

    virginem catenis,

    i. e. to release, Ov. M. 4, 737; cf.:

    crura vinclis,

    id. A. A. 3, 272:

    (puella) resoluta capillos,

    id. Am. 2, 14, 39:

    claustra,

    to open, Lucr. 1, 415:

    litteras,

    Liv. 26, 15:

    venas,

    Tac. A. 6, 48:

    jugulum mucrone,

    Ov. M. 1, 227:

    ferro,

    id. ib. 6, 643:

    manum in diversum,

    Quint. 11, 3, 97:

    fauces haec in verba,

    Ov. M. 2, 282; cf.:

    exspectato Ora sono,

    id. ib. 13, 126:

    fatis ora,

    Verg. G. 4, 452;

    and simply ora,

    id. A. 3, 457:

    ignis aurum resolvit,

    melts, dissolves, Lucr. 6, 967:

    nivem,

    to melt, thaw, Ov. Tr. 3, 10, 13; cf.:

    resolutus repente Rhenus,

    Suet. Dom. 6:

    margaritas in tabem,

    Plin. 9, 35, 58, § 120:

    glaebam in pulverem,

    Col. 11, 2, 60:

    nummos,

    to melt down, Lampr. Alex. Sev. 30 fin. — Poet.:

    nebulas ventis ac sole,

    to disperse, dissipate, scatter, Ov. M. 14, 400; cf.

    tenebras (sidere),

    Verg. A. 8, 591:

    resoluta caligo,

    Sil. 5, 58: Zephyro se glaeba, becomes loose or soft, Verg. G. 1, 44; Curt. 4, 6, 11:

    terra resoluta,

    Col. 4, 1, 4; 11, 3, 5:

    muros ariete,

    to break down, Sil. 5, 553:

    cinctos muros,

    id. 12, 495:

    saxa,

    id. 1, 369. —
    B.
    In partic.
    1.
    To relax, unnerve, enervate, enfeeble the body (cf. remitto):

    felicitas hos inflat, illos mollit et totos resolvit,

    Sen. Ep. 36, 1:

    (Cerberus) immania terga resolvit Fusus humi,

    stretched out, Verg. A. 6, 422:

    nexos artus,

    id. ib. 4, 695:

    utrumque (concubitus),

    Ov. A. A. 2, 683:

    corpus (somno),

    id. M. 7, 328:

    placitā resoluta quiete,

    id. ib. 9, 468:

    membra ad molles choros,

    Prop. 2, 34 (3, 32), 42; Curt. 4, 16, 13:

    fatigatione resolutus,

    id. 6, 8, 21; 9, 5, 10.—
    2.
    Mostly ante-class., to pay a debt:

    minas,

    Plaut. Ep. 1, 2, 39:

    argentum,

    id. ib. 3, 2, 16; id. Men. 5, 5, 30:

    pro vecturā,

    id. As. 2, 4, 27; cf. Cato, R. R. 144, 3; 145, 1; 148, 2:

    damnum boni viri arbitratu resolvere,

    id. ib. 149, 2. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen. (acc. to I. A.), to separate, unbind, set free, release; to disclose, show, reveal, lay open; to annul, cancel, make void, abolish, destroy (syn. rescindo):

    ipsas periodos majoribus intervallis et velut laxioribus nodis resolvemus,

    Quint. 9, 4, 127:

    quoniam, quā fieri quicquid posset ratione, resolvi,

    have disclosed, shown, Lucr. 5, 773:

    teque piacula nulla resolvent,

    release, Hor. C. 1, 28, 34:

    amore resolutus,

    Tib. 1, 10, 83:

    (Hannibal) Quod sponte abscedat tandemque resolvat Ausoniam,

    liberate, Sil. 17, 206:

    resoluta legibus urbs,

    id. 11, 36:

    ira resoluta frenis legum,

    Luc. 2, 145:

    litem quod lite resolvit,

    does away with, ends, Hor. S. 2, 3, 103:

    invitat genialis hiems curasque resolvit,

    banishes, dispels, Verg. G. 1, 302:

    tristitiam animi,

    Plin. 24, 6, 15, § 24:

    dolos tecti ambagesque,

    i. e. find the way through, Verg. A. 6, 29:

    jura (pudoris),

    id. ib. 4, 27:

    dolos fraudesque,

    Sil. 7, 153:

    gaudia ferro,

    id. 13, 508:

    amphiboliam,

    to destroy, remove, Quint. 7, 9, 4:

    ambiguitatem,

    id. 12, 2, 13:

    dicta ex parte diversā,

    i. e. refute, id. 5, 13, 12:

    vectigal et onera commerciorum,

    to abolish, Tac. H. 4, 65:

    stipulationem,

    Dig. 21, 2, 57 fin.:

    conventionem,

    ib. 41, 5, 2:

    emptionem,

    ib. 18, 2, 2 et saep. —
    B.
    In partic. (acc. to I. B.).
    1.
    To relax, soften:

    disciplinam militarem,

    Tac. H. 1, 51:

    judices,

    Quint. 4, 2, 19; id. 8, prooem § 12. —
    2.
    To pay:

    unā plagā (cf. I. B. 2. supra),

    Plaut. Am. 2, 2, 73 (but in Cic. Phil. 14, 14, 38, the correct reading is persoluturum). — Hence, rĕsŏlūtus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 1.), relaxed, enervated, effeminate:

    corpora juvenum (with fluxa), Col. praef. § 17: minister Idaeo resolutior cinaedo,

    Mart. 10, 98.—
    2.
    Free, unhampered: os, Val.Max. 8, 7, ext. 1.—
    3.
    Unbridled:

    gaudia,

    Sil. 11, 305.— Adv.: rĕsŏlūtē, without restraint:

    quo resolutius decachinnetis,

    more unrestrainedly, Tert. ad Nat. 1, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > resolvo

  • 36 solubilis

    sŏlūbĭlis, e, adj. [solvo] (post-class.).
    I.
    Pass., that may be loosed or taken apart, dissolvable:

    pons,

    Amm. 16, 8, 10: mundus, Min. Oct. 34: caro, Prud. steph. 10, 506. —
    * II.
    Act., loosening, relaxing:

    aër,

    Cael. Aur. Acut. 2, 37, 192.

    Lewis & Short latin dictionary > solubilis

  • 37 solute

    sŏlūtē, adv., v. solvo, P. a. fin.

    Lewis & Short latin dictionary > solute

  • 38 solutilis

    sŏlūtĭlis, e, adj. [solvo], that is easily loosed or taken apart:

    navis,

    Suet. Ner. 34.

    Lewis & Short latin dictionary > solutilis

  • 39 solutus

    sŏlūtus, a, um, Part. and P. a. of solvo.

    Lewis & Short latin dictionary > solutus

  • 40 sum

    1.
    sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

    esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

    Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

    FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

    fuerim,

    id. ib. 4, 8, 54:

    fuerit,

    id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

    sies,

    Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

    siet,

    Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

    sient,

    Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

    fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

    fuant,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.
    I.
    As a verb substantive, to be.
    A.
    In gen.
    1.
    Asserting existence, to be, exist, live:

    definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

    Cic. Top. 5, 26 sq.:

    si abest, nullus est,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

    nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

    id. Truc. 1, 2, 95:

    omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

    Cic. de Or. 2, 38, 157:

    non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

    Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

    flumen est Arar, quod, etc.,

    Caes. B. G. 1, 12:

    homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

    Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

    id. Lael. 22, 83:

    nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

    id. Fam. 6, 3, 4:

    si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

    id. Att. 11, 4, 1:

    si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

    id. Fam. 2, 16, 6:

    nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

    id. Sen. 22, 79:

    si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

    id. Fam. 2, 16, 5:

    fuimus Troes, fuit Ilium,

    Verg. A. 2, 325:

    sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

    Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—
    2.
    Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

    illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    neque enim est periculum, ne, etc.,

    id. ib. 1, 23, 37:

    amabo, quid tibi est?

    Ter. Heaut. 2, 4, 24:

    quid se futurum esset,

    Liv. 33, 27. —
    3.
    Of location, to be present, to be at a place.
    (α).
    With adv., or other expressions of place:

    cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

    cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

    id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

    cum Africanus constituisset in hortis esse,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    cum essemus in castris,

    id. ib. 1, 15:

    nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

    id. Fam. 4, 7, 4:

    vos istic commodissime sperem esse,

    id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

    deinceps in lege est, ut, etc.,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

    id. Fam. 2, 16, 1.—
    (γ).
    Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

    cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

    id. Brut. 90, 309:

    erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

    id. Fam. 5, 21, 1:

    qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

    id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

    Smyrnae cum simul essemus complures dies,

    id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

    cujus soror est cum P. Quintio,

    Cic. Quint. 24, 77:

    ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

    Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

    cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

    Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

    Curio fuit ad me sane diu,

    Cic. Att. 10, 4, 8:

    cum ad me bene mane Dionysius fuit,

    id. ib. 10, 16, 1; cf.:

    esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

    Liv. 28, 18.—
    4.
    Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

    cum est in sagis civitas,

    Cic. Phil. 8, 11, 32:

    in laxa toga,

    Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

    Sive erit in Cois, Coa decere puta,

    Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

    11: in servitute,

    id. Clu. 7, 21:

    in illa opinione populari,

    id. ib. 51, 142:

    in magno nomine et gloria,

    id. Div. 1, 17, 31:

    in spe,

    id. Fam. 14, 3, 2:

    in tanta moestitia,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    in odio,

    id. Att. 2, 22, 1:

    in probris, in laudibus,

    id. Off. 1, 18, 61:

    in officio,

    id. ib. 1, 15, 49:

    in injustitia,

    id. ib. 1, 14, 42:

    in vitio,

    id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

    ne in mora quom opus sit, sies,

    Ter. And. 2, 5, 13:

    ne in mora illi sis,

    id. ib. 3, 1, 9:

    hic in noxia'st,

    id. Phorm. 2, 1, 36:

    quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

    Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    in ingenti periculo,

    Liv. 5, 47:

    in pace,

    id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

    (statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

    Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

    si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

    id. Lael. 23, 87:

    ne quo periculo proprio existimares esse,

    id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

    in periculo): ego sum spe bona,

    id. ib. 12, 28, 3:

    res nunc difficili loco mihi videtur esse,

    id. ib. 12, 28, 3:

    incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

    id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

    rem illam suo periculo esse,

    id. Att. 6, 1, 6:

    ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

    Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

    dare nummos meo periculo,

    Dig. 46, 1, 24:

    communi periculo,

    ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—
    5.
    To depend upon, rest with, with in and abl.:

    res erat non in opinione dubia,

    Cic. Dom. 5, 11:

    sed totum est in eo, si, etc.,

    id. Att. 2, 22, 5:

    omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

    Liv. 10, 14, 12:

    quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

    Col. 12, 4, 3. —
    B.
    In partic.
    1.
    Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.
    a.
    With indic.
    (α).
    Without subject expressed:

    mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

    Plaut. Cist. 4, 2, 37:

    sunt hic quos credo inter se dicere,

    id. Cas. prol. 67:

    sunt quae te volumus percontari,

    id. Ps. 1, 5, 47:

    quid est, quod tu gestas tabellas?

    id. ib. 1, 1, 10:

    quid est, quod tu me nunc optuere?

    id. Most. 1, 1, 69; cf.:

    quid hoc est, quod foris concrepuit?

    id. ib. 5, 1, 15:

    tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

    id. Ep. 4, 1, 34:

    quid est, quod tuo animo aegre est?

    id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

    at ego est quod volo loqui,

    id. As. 1, 3, 79:

    est quod te volo secreto,

    id. Bacch. 5, 2, 30:

    sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

    id. Trin. 1, 2, 54:

    ita subitum'st, quod eum conventum volo,

    id. ib. 5, 2, 51:

    sunt quae ego ex te scitari volo,

    id. Capt. 2, 2, 13:

    sed est quod suscenset tibi,

    Ter. And. 2, 6, 17:

    est quod me transire oportet,

    id. Hec. 2, 2, 31:

    quid sit quapropter te jussi, etc.,

    id. ib. 5, 1, 7:

    sunt item quae appellantur alces,

    Caes. B. G. 6, 27 init.:

    (nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

    id. ib. 4, 10 fin.:

    sunt qui putant posse te non decedere,

    Cic. Fam. 1, 9, 25:

    sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

    id. Inv. 1, 40, 72:

    quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

    id. ib. 2, 55, 167:

    sunt autem quae praeterii,

    id. Att. 10, 4, 11:

    sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

    id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

    sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

    id. Off. 1, 24, 84:

    Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

    Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

    sunt qui ita dicunt,

    Sall. C. 19, 4:

    sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

    Quint. 11, 3, 55:

    sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

    Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

    sunt quibus in satira videor nimis acer,

    id. S. 2, 1, 1:

    sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

    id. ib. 2, 4, 47.—
    (β).
    With a subject expressed by an indefinite word or clause:

    sunt alii qui te volturium vocant,

    Plaut. Trin. 1, 2, 64:

    est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

    Ter. Eun. 2, 2, 17:

    multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

    id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

    erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

    id. ib. 3, 5, 21:

    multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

    Cic. Lael. 16, 57:

    sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

    id. Brut. 48, 177:

    fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

    id. de Or. 3, 17, 62:

    nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

    id. Cat. 1, 12, 301:

    sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

    id. Lael. 20, 72:

    sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

    id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

    multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

    id. N. D. 2, 52, 130:

    sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

    id. Fin. 5, 14, 38:

    permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

    id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

    fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

    Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

    alia fuere, quae illos magnos fecere,

    Sall. C. 52, 21.—
    b.
    With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

    sunt qui nullum censeant fieri discessum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 18:

    sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

    id. Off. 1, 21, 71:

    de impudentia singulari sunt qui mirentur,

    id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

    est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

    id. Tusc. 3, 15, 32:

    praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

    id. Ac. 2, 32, 101:

    quicquid est quod deceat, id, etc.,

    id. Off. 1, 27, 94:

    sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

    Hor. S. 1, 2, 28:

    sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

    id. Ep. 1, 1, 78:

    vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

    id. ib. 2, 2, 182 et saep.—
    (β).
    With a more or less indefinite expression of the subject:

    sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 31:

    rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

    id. Div. 1, 49, 111:

    quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

    id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

    solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

    id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

    quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

    id. Lael. 23, 86:

    erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

    id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

    quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

    id. Phil. 2, 25, 61:

    sit aliquis, qui nihil mali habeat,

    id. Tusc. 1, 35, 85:

    sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

    id. Off. 1, 2, 5:

    est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

    id. Tusc. 4, 13, 30:

    Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

    id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

    unus est qui curet constantia magis quam consilio,

    id. Att. 1, 18, 7:

    si est una ex omnibus quae sese moveat,

    id. Rep. 6, 26, 28:

    multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

    Sen. Ep. 24, 26:

    erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

    Caes. B. C. 2, 30:

    fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

    Sall. C. 36, 4:

    sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

    Hor. Ep. 1, 1, 34:

    sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

    id. A. P. 347.—
    * c.
    Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

    est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—
    2.
    With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

    nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

    Cic. Brut. 10, 40:

    est igitur homini cum deo similitudo,

    id. Leg. 1, 8, 25:

    familiaritas, quae mihi cum eo est,

    id. Att. 8. 3, 2:

    privatus illis census erat brevis,

    Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

    Trojae et huic loco nomen est,

    Liv. 1, 1, 5:

    Hecyra est huic nomen fabulae,

    Ter. Hec. prol. 1:

    cui saltationi Titius nomen esset,

    Cic. Brut. 62, 225:

    cui (fonti) nomen Arethusa est,

    id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

    Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

    Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

    nec rubor est emisse palam (sc. ei),

    nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

    neque testimonii dictio est (sc. servo),

    has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—
    b.
    Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

    tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

    Ter. Phorm. 2, 3, 74:

    sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

    Cic. Phil. 2, 31, 77:

    jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

    id. Quint. 6, 25:

    si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

    id. Fam. 15, 10, 2.—
    3.
    Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).
    (α).
    Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

    es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

    do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

    ab Andria est ancilla haec,

    Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

    erat enim ab isto Aristotele,

    Cic. de Or. 2, 38, 160:

    sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

    makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —
    (β).
    Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

    (judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

    Cic. Clu. 32, 88.—
    (γ).
    Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

    (creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

    Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

    duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

    id. Or. 63, 212:

    etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

    id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —
    4.
    Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

    horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

    i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

    nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

    id. Capt. 3, 3, 1:

    sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

    Tib. 3, 5, 32:

    fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

    Verg. A. 2, 325:

    certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

    Ov. H. 16, (17), 192.—
    5.
    Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

    quid tibi vis dicam, nisi quod est?

    Plaut. Ep. 1, 1, 17:

    sunt ista, Laeli,

    Cic. Lael. 2, 6:

    ista esse credere,

    id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

    est ut dicis, inquam,

    id. Fin. 3, 5, 19:

    sit quidem ut sex milia seminum intereant,

    Col. 3, 3, 13:

    esto: ipse nihil est, nihil potest,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

    verum esto,

    id. Fin. 2, 23, 75:

    esto,

    Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,
    b.
    The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.
    (α).
    Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

    sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

    Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

    si est, ut dicat velle se, Redde,

    id. Hec. 4, 1, 43:

    si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

    id. Phorm. 2, 1, 40:

    est, ut id maxime deceat,

    Cic. Or. 59, 199:

    quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

    id. Cael. 20, 48:

    non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

    id. Div 1, 56, 128:

    non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

    Lucr. 5, 979:

    futurum esse ut omnes pellerentur,

    Caes. B. G. 1, 31:

    non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

    Hor. Ep. 1, 12, 2:

    est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

    id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

    numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

    Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

    magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

    Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

    quid erat cur Milo optaret,

    id. ib. 13, 34:

    neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

    Plin. 18, 1, 1, § 3. —
    (β).
    Est ubi, sometime or another, sometimes:

    erit, ubi te ulciscar, si vivo,

    Plaut. Ps. 5, 2, 26:

    est, ubi id isto modo valeat,

    Cic. Tusc. 5, 8, 23.—
    (γ).
    Est cum, sometimes:

    est cum non est satius, si, etc.,

    Auct. Her. 4, 26, 36.—
    (δ).
    Est quod, there is reason to, I have occasion:

    est quod visam domum,

    Plaut. Aul. 2, 2, 26:

    etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

    I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

    est quod referam ad consilium: sin, etc.,

    Liv. 30, 31, 9:

    quod timeas non est,

    Ov. H. 19, 159:

    nil est illic quod moremur diutius,

    Ter. Heaut. 4, 7, 6:

    non est quod multa loquamur,

    Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

    non est cur eorum spes infragatur,

    Cic. Or. 2, 6:

    nihil est cur,

    id. Fam. 6, 20, 1.—
    (ε).
    Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

    est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

    Hor. Ep. 1, 1, 32:

    Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

    Ter. Ad. 5, 3, 42:

    nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

    Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

    neque est te fallere quicquam,

    Verg. G. 4, 447:

    unde Plus haurire est,

    Hor. S. 1, 2, 79:

    est Gaudia prodentem vultum celare,

    id. ib. 2, 5, 103:

    quod versu dicere non est,

    id. ib. 1, 5, 87:

    quod tangere non est,

    Ov. M. 3, 478:

    quae verbo objecta, verbo negare sit,

    Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

    ut conjectare erat intentione vultus,

    Tac. A. 16, 34:

    est videre argentea vasa,

    id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

    ne tibi sit frigida saxa adire,

    Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

    tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

    Verg. E. 10, 46:

    fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

    Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—
    (ζ).
    In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

    cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

    Liv. 2, 17, 5:

    si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

    id. 28, 22, 8:

    jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

    id. 8, 27, 3:

    cum res non in eo essent ut, etc.,

    id. 33, 41, 9:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

    id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

    cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

    Hyg. Fab. 261. —
    6.
    Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

    ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

    Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

    nam numero mi in mentem fuit,

    id. Am. 1, 1, 26:

    ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

    Cic. Quint. 5, 22:

    portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

    id. Imp. Pomp. 12, 33:

    ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

    id. Att. 15, 4, 2:

    qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

    id. Fam. 8, 8, 8:

    quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

    Liv. 2, 14, 4:

    nec prius militibus in conspectum fuisse,

    Suet. Aug. 16:

    esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

    Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

    in eorum potestatem portum futurum,

    id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—
    7.
    Of time, to pass, elapse (rare but class.):

    diem scito nullum esse, quo, etc.,

    Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.
    II.
    As a copula, to be any thing or in any manner.
    A.
    In gen.
    1.
    With an adj., subst., or pron.:

    et praeclara res est et sumus otiosi,

    Cic. Lael. 5, 17:

    quod in homine multo est evidentius,

    id. ib. 8, 27:

    sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

    id. ib. 4, 15:

    non sum ita hebes, ut istud dicam,

    id. Tusc. 1, 6, 12:

    cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

    id. Lael. 7, 24:

    consul autem esse qui potui? etc.,

    id. Rep. 1, 6, 10:

    nos numerus sumus et fruges consumere nati,

    are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

    pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

    Liv. 45, 49:

    nobile erit Romae pascua vestra forum,

    Prop. 4 (5), 9, 20:

    sanguis erant lacrimae,

    Luc. 9, 811:

    ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

    Plaut. Stich. 5, 4, 49:

    tuos sum,

    id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

    is enim fueram, cui, etc.,

    id. ib. 1, 4, 7.—
    2.
    Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

    sic, inquit, est,

    Cic. Rep. 1, 38, 60:

    est, inquit, ut dicis,

    id. ib. 1, 40, 63:

    quod ita cum sit,

    id. ib. 1, 45, 69:

    quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

    id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

    nec vero habere virtutem satis est,

    id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

    dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

    apud matrem recte est,

    Cic. Att. 1, 7:

    cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

    id. Deiot. 7, 19:

    omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

    id. Rosc. Am. 5, 11:

    dicta impune erant,

    Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

    quod in maritimis facillime sum,

    Cic. Fam. 2, 16, 2:

    locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

    id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—
    B.
    In partic.
    1.
    With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

    in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

    Nep. Att. 6, 1:

    qui ejusdem civitatis fuit,

    id. Them. 9, 1:

    qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

    Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

    si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

    id. 7, 30, 9 sq. —
    2.
    With gen. or abl. denoting quality.
    (α).
    With gen.:

    nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

    Cic. Sest. 16, 36:

    disputatio non mediocris contentionis est,

    id. de Or. 1, 60, 257:

    magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

    id. Or. 21, 70:

    (virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

    id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

    Sall. J. 95, 3:

    summi ut sint laboris,

    Caes. B. G. 4, 2:

    civitas magnae auctoritatis,

    id. ib. 5, 54:

    refer, Cujus fortunae (sit),

    Hor. Ep. 1, 7, 54:

    se nullius momenti apud exercitum futurum,

    Nep. Alcib. 8, 4:

    qui ejusdem aetatis fuit,

    id. ib. 11, 1:

    invicti ad laborem corporis erat,

    Liv. 9, 16:

    nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

    id. 21, 60:

    somni brevissimi erat,

    Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

    classis centum navium,

    Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

    annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

    Suet. Caes. 40.—
    (β).
    With abl.:

    bono animo es,

    Ter. Eun. 1, 2, 4:

    jam aetate ea sum, ut, etc.,

    id. Hec. 5, 1, 11:

    bellum varia victoria fuit,

    Sall. J. 5, 1:

    L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

    id. C. 5, 1:

    Sulla animo ingenti,

    id. J. 95, 3:

    esse magna gratia,

    Caes. B. G. 1, 8:

    tenuissima valetudine esse,

    id. ib. 5, 40:

    si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    mira sum alacritate ad litigandum,

    id. Att. 2, 7, 2:

    bono animo sint et tui et mei familiares,

    id. Fam. 6, 18, 1:

    ut bono essent animo,

    id. Rep. 1, 17, 29:

    ut uxores eodem jure sint quo viri,

    id. ib. 1, 43, 67:

    qui capite et superciliis semper est rasis,

    id. Rosc. Com. 7, 20:

    abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

    Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —
    3.
    With gen. or abl. of price or value.
    (α).
    With gen.:

    pluris est oculatus testis quam auriti decem,

    Plaut. Truc. 2, 6, 8:

    videtur esse quantivis pretii,

    Ter. And. 5, 2, 15:

    a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

    id. Ad. 5, 9, 20:

    si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

    Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

    ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

    id. Rosc. Com. 12, 33:

    ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

    id. Par. 6, 2, 48:

    magni erunt mihi tuae litterae,

    id. Fam. 15, 15, 4:

    parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

    id. Off. 1, 22, 76:

    an emat denario quod sit mille denarium,

    id. ib. 3, 23, 92:

    parvi pretii est quod nihili est,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4:

    mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

    is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

    neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

    Sall. J. 85, 39:

    erat (agellus) centum milium nummum,

    Plin. Ep. 6, 3, 1. —
    (β).
    With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—
    4.
    With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.
    (α).
    In gen.:

    audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

    who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

    ea ut civitatis Rhodiorum essent,

    Liv. 37, 55, 5:

    teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

    Cic. Rep. 1, 2, 3:

    quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

    id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

    sapientis est consilium explicare suum, etc.,

    id. ib. 2, 81, 333:

    temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

    id. Sen. 6, 20:

    est adulescentis majores natu vereri,

    id. Off. 1, 34, 122:

    Aemilius, cujus tum fasces erant,

    Liv. 8, 12, 13:

    tota tribuniciae potestatis erat,

    id. 3, 48:

    alterius morientis prope totus exercitus fuit,

    id. 22, 50:

    jam me Pompeii totum esse scis,

    Cic. Fam. 2, 13, 2:

    hominum, non causarum, toti erant,

    Liv. 3, 36:

    plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

    were devoted to, favored, id. 23, 14:

    Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

    id. 38, 3:

    Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

    id. 42, 29:

    est miserorum ut malevolentes sint,

    Plaut. Capt. 3, 4, 51:

    quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

    Cic. de Or. 2, 20, 86:

    negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

    id. Fam. 5, 16, 5:

    est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

    Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

    est tuum, Cato, videre quid agatur,

    Cic. Mur. 38, 83:

    fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

    id. Att. 12, 28, 2.—
    (β).
    Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

    quae res evertendae rei publicae solerent esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

    regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

    Sall. C. 6, 7:

    qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

    Liv. 3, 31, 7:

    ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

    id. 27, 9, 12:

    nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

    id. 38, 51, 8:

    frustrationem eam legis tollendae esse,

    id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—
    5.
    With dat. of the end, object, purpose, etc.:

    vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48:

    etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

    Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

    ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

    Liv. 2, 9:

    magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

    id. 4, 21, 5:

    cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

    id. 31, 13:

    iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

    Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

    tu nec solvendo eras,

    Cic. Phil. 2, 2, 4:

    cum solvendo civitates non essent,

    id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—
    6.
    With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.
    (α).
    Without second dat. of pers.:

    auxilio is fuit,

    Plaut. Am. prol. 94:

    magis curae'st,

    id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

    cui bono fuerit,

    Cic. Phil. 2, 14, 35:

    eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

    Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

    tamen ero frugi bonae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 51:

    magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

    Cic. Sen. 21, 78:

    multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

    Cic. Rosc. Com. 4, 11:

    haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

    Liv. 4, 13:

    cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

    Quint. 7, 1, 2.—
    (β).
    With second dat. of pers.:

    obsecro vos ego mi auxilio sitis,

    Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

    ne quid Captioni mihi sit,

    id. ib. 3, 3, 19:

    mihi cordi est,

    id. Cist. 1, 1, 110:

    ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

    id. As. 3, 2, 25:

    metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

    id. Mil. 2, 6, 12:

    nec Salus nobis saluti jam esse potest,

    id. Most. 2, 1, 4:

    bono usui estis nulli,

    id. Curc. 4, 2, 15:

    quae sint nobis morbo mortique,

    Lucr. 6, 1095:

    quo magis quae agis curae sunt mihi,

    Ter. Ad. 4, 5, 46:

    omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

    Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

    accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

    Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

    Liv. 35, 23, 1:

    sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

    id. 4, 7, 6:

    si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

    Plin. Ep. 6, 8, 9:

    quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

    id. Pan. 25, 3:

    quantae sit mihi curae,

    id. Ep. 6, 8, 2:

    si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

    Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

    nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

    Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—
    7.
    Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

    vinum murteum est ad alvum crudam,

    Cato, R. R. 125:

    completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

    Caes. B. C. 3, 101:

    valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—
    8.
    Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

    sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

    Cic. Brut. 46, 172:

    quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

    id. Lael. 26, 97:

    meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

    id. Ac. 1, 2, 8:

    si Epicurum, id est si Democritum probarem,

    id. ib. 1, 2, 6:

    ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

    id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

    cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

    id. 8, 3, 89.—
    9.
    Poet., with Greek inf. pleonastically:

    esse dederat monumentum,

    Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).
    2.
    sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.
    3.
    sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sum

См. также в других словарях:

  • Penzion Solvo — (Стара Лесна,Словакия) Категория отеля: 3 звездочный отель Адрес: Stará Lesná 512, 059 …   Каталог отелей

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • Solvent — For other uses, see Solvent (disambiguation). A solvent (from the Latin solvō, “I loosen, untie, I solve”) is a liquid, solid, or gas that dissolves another solid, liquid, or gaseous solute, resulting in a solution that is soluble in a certain… …   Wikipedia

  • ATP-binding cassette transporter — ATP binding cassette transporters (ABC transporter) are members of a superfamily that is one of the largest, and most ancient families with representatives in all extant phyla from prokaryotes to humans. Ref|Jones2004. These are transmembrane… …   Wikipedia

  • сольволиз — (от лат. solvo  растворяю и ...лиз), обменная реакция между веществом и растворителем. Если растворитель вода, процесс называется гидролизом, если спирт  алкоголизом и т. д. * * * СОЛЬВОЛИЗ СОЛЬВОЛИЗ (от лат. solvo растворяю и ...лиз (см. ЛИЗ)),… …   Энциклопедический словарь

  • сольватация — (от лат. solvo  растворяю), взаимодействие молекул растворителя с молекулами (ионами) растворённого вещества. Образующиеся в результате сольватации молекулярные комплексы называются сольватами. Сольватация в водных растворах называется… …   Энциклопедический словарь

  • solvente — adj. 2 g. 1. Que tem por fim solver; que solve. 2. Que se pode solucionar. • adj. 2 g. s. 2 g. 3. Que ou aquele que paga ou pode pagar o que deve. • adj. 2 g. s. m. 4. Que ou líquido que tem a capacidade de dissolver outras substâncias. =… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • СОЛЬВАТАЦИЯ — (от лат. solvo растворяю) взаимодействие молекул растворителя с молекулами (ионами) растворенного вещества. Образующиеся в результате сольватации молекулярные комплексы называются сольватами. Сольватация в водных растворах называется гидратацией …   Большой Энциклопедический словарь

  • СОЛЬВОЛИЗ — (от лат. solvo растворяю и ...лиз) обменная реакция между веществом и растворителем. Если растворитель вода, процесс называется гидролизом, если спирт алкоголизом и т. д …   Большой Энциклопедический словарь

  • Сольватация — (от лат. solvo растворяю)         связывание молекул растворителя молекулами или ионами растворённого вещества или набухшего твёрдого тела. В случае связывания молекул воды С. называется гидратацией (См. Гидратация). В результате С. образуются… …   Большая советская энциклопедия

  • Сольволиз — (от лат. solvo растворяю и греч. lysis разложение, распад)         химическая реакция обменного разложения растворённого вещества и растворителя, протекающая по ионному механизму. В результате С. из растворённого вещества и растворителя… …   Большая советская энциклопедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»