sol-renning

* * *

(renn; rann, runnum; runninn), v.

1) to run (rakkar þar renna);

renna í köpp við e-n, to run a race with;

hón á þann hest, er rennr lopt ok lög, that runs through the air and over the sea;

renna e-m hvarf, to run out of one’s sight;

2) to run away, flee (rennr þú nú Úlfr hinn ragi);

renna undan e-m, to run away from one (ek get þess, at þú vilir eigi renna undan þeim);

3) to run, flow (rennr þaðan lítill lœkr);

4) to melt, dissolve (ok hafði runnit málmrinn í eldsganginum);

reiði rennr e-m, anger leaves one;

5) to arise (= renna upp);

sól rennr, the sun rises;

dagr rennr, it dawns;

6) with preps.:

renna af e-m, to leave one, pass away from one (reiði rann af honum);

renna á e-n, to come over one;

svefn, svefnhöfgi rennr á e-n, one falls asleep;

reiði rennr á e-n, one gets angry;

þá rann á byrr, then a fair wind arose;

renna eptir e-m, to run after one (þá var runnit eptir þeim, er flóttann ráku);

renna frá e-m, to run away from, leave one;

renna í e-t, to run into;

e-m rennr í skap, one is much (deeply) affected (er eigi trútt, at mér hafi eigi í skap runnit sonardauðinn);

renna saman, to heal up (þá var saman runninn leggrinn);

renna undir, to assist, give support (margar stoðir runnu undir, bæði frændr ok vinir);

renna upp, to originate (var þess ván, at illr ávöxtr mundi upp renna af illri rót);

of the sun or daylight, to rise;

sól (dagr) rennr upp (cf. 5);

7) recipr., rennast at (á), to attack one another, begin a fight.

(-da, -dr), v.

1) to make (let) run, with dat. (keyrði hann hestinn sporum ok renndi honum at);

2) to put to flight (þeir renndu þeim tíu, er undan kómust);

3) to prevent, thwart (eigi má sköpunum renna);

er rennt þeim ráðahag, that match is thwarted;

4) to slip, let loose;

renna veiðarfœri, to let the fishing-line run out;

Tjörvi renndi fyrir hann törgu, T. flung a target in his way;

impers., atgeirinum renndi gegnum skjöldinn, the halberd was run through the shield;

renna e-u niðr, to swallow;

renna grunum á e-t, to suspect;

5) renna augum, to direct the eyes, to look (renna ástaraugum til e-s);

6) to pour (var gulli rennt í skurðina);

7) with acc., renna mjólk, to run millk, by pouring out the thin milk;

renna ór tunnu, to let the liquid out from a cask;

8) with acc. to turn (renna tré, spánu);

9) absol. to move quickly, slide, glide (konungsskipin renndu at þeim);

þá renndi hringrinn af hendi mér, the ring slipped off my hand;

10) refl., rennast augum til, to look to one another;

þá renndust skipin hjá, the ships passed by one another.

f. run, course;

ok nú er skírðr allr Danaherr í þessi rennu, in one run, at one sweep.

* * *

(older form rinna, Hom. 125), pres. renn and rennr; pret. raun, rannt (mod. ranst), rann, pl. runnum; subj. rynni; imper. renn, renndú; part. runninn; with neg. suff. renni-a, Hkv. 2. 30: [Ulf. rinnan = τρέχειν, Mark ix. 25, = ρειν, John vii. 38; as also bi-rinnan, and-rinnan; a word common to all Teut. languages; the Engl. run is prob. formed from the pret. 3rd pers. plur.]:— to run = Lat. currere, of any swift, even, sliding motion (for hlaupa is to leap, bound), used not only of living things, but also of streams, water, wind, light, sun; rakkar þar renna, Am. 24; freki mun renna, Vsp. 41, Gm. 32; vargar runnu á ísi milli Noregs ok Daumerkr, Ann. 1047; rennia sá marr, Hkv. 2. 30; renni und vísa vígblær hinnig, Gh. 34; renni rökn bitluð, Hkv. i. 50; Grani rann at þingi, Gkv. 2. 4; hest inn hraðfæra láttú hinnig renna, Gh.18; þann hest er renn lopt ok lög, Edda 21; renna í köpp við e-n, 31; renna skeið, to run a race, id.; þeir runnu heim, Fas. ii. 101; r. at skeið, to take a run, 111; fór hann til ok rann bergit upp at manninum, 277; hann rennr upp vegginn, Nj. 202; r. e-m hvarf, to run out of one’s sight, Sturl iii. 50; mjúkr ok léttr bæði at ríða ok rinna, Hom. 125; renna ok ríða, Gþl 411; r. eptir e-m, to run after one, Nj. 275; runnit hefir hundr þinn, Pétr postuli, til Róms tysvar ok myndi renni it þriðja sinn ef þú leyfðir, id.; þat þolir hvergi, nema renn til trés eðr staurs, 655 xxx. 5; runnu þeir upp til bæjar með alvæpni. Eg. 388; hann rann þá fram í mót Bergönundi, 378; r. á hendr e-m, to use force, K. Á. 116, 150; margar stoðir runnu undir ( supported him) bæði frændr ok vinir, Ld. 18; renna á skíðum, to run in snow-shoes.

2. to run, fly; þá spurði Kerþjálfaðr hví hann rynni eigi svá sem aðrir, Nj. 275; hvárt skal nú renna, 96, 247; ef maðr stígr öðrum fæti út um höslur, ferr hann á hæl, en rennr ef báðum stígr, Korm. 86; nú hefir þú runnit, ok beðit eigi Skútu, Glúm. 310; rennr þú nú Úlfr inn ragi, … lengra mundir þú r. …, Ó. H. 167; r. undan e-m, Nj. 95; reyndusk ílla menn Þóris ok runnu frá honum, Fms. vii. 11.

II. of things; snara rennr at hálsi e-m, of a loop, Mar.; þat skal maðr eigi ábyrgjask at kýr renni eigi kálfi, ef hann hefir öxn í nautum sínum, N. G. L. i. 25:—of a weapon, hyrnan rann (= renndi) í brjóstið ok gékk á hol, Nj. 245:—of the sun, daylight, and the like, to arise, er sól rennr á fjöll Páska-dag, K. Þ. K. 124; sem leið móti degi ok sólin rann, Bév. 20; rennr dagr, rökkrið þrýtr, Úlf. 9. 83; renna upp, to rise; um mörguninn er sól rann upp ok var lítt farin, Fms. viii. 146; þat var allt senn, at dagrinn rann upp, ok konungr kom til eldanna, ix. 353; þá rann söl upp, ok litu allir bændr til sölarinnar, Ó. H. 109; en er hann vaknaði þa rann dagr upp, 207; dýr og fagr austri í upp er dagr renninn, a ditty; stjörnur renna upp ok setjask, Rb. 466; rennr ljós þat upp, 625. 66: less correctly of the setting sun, as, sólin rann, ljós leið, in a mod. hymn, (the Norsemen call the sunset sol-renning):—to run up, of plants, var þess ok ván, at íllr ávöxtr mundi upp renna af íllri rót, Fms. ii. 48; þar renna eigi upp þyrnar né íllgresi, 656 A. ii. 14; eru vér ok svá gamlir ok runnir bitar (?) upp, Fms. viii. 325, v. l.: the phrase, renna upp sem fífill í brekku (see fífill): to originate, æðar renna þar upp ok nætask, … renn ok rödd upp fyrir hverju orði, Skálda 169, Stj. 198, (upp-runi, origin):—of a stream, river, water, to flow, opin renna hón skal um aldrdaga, Vþm, 16; á hugða ek hér inn renna, Am. 25; rennr þaðan lítill lækr, Fms. i. 232; rennanda vatn, a running water, Bs. ii. 18; rennandi ár, Hom. 45: blóð rennr ór sári, a running sore, wound; þar rann blóð svá mjök at eigi varð stöðvat, Fms. i. 46; vatn, sjór rennr ór klæðum, etc.:—to run, lead, trend. þjóðvegir, er renna eptir endilöngum bygðum, ok þeir er renna frá fjalli ok til fjörn, Gþl. 413:—to run, melt, dissolve, ok hefði runnit málmrinn í eldsganginum, Orkn. 368; málmr rennr saman, Blas. 47; þat renn saman, blends together, 655, xxx. 5:—of wind, to arise, byrr rann á af landi, Eg. 389; þá rann á byrr, Nj. 135; en er Björn var albúinn ok byrr rann á, Eg. 158: hvergi var á runnit á klaæeth;i hans, his clothes were untouched, Fms. xi. 38:—of sleep or mental motion, rann á hann höfgi móti deginum, Ó. H. 207; þá rann á hann svemn, 240; rennr á hann svefnhöfgi, ok dreymir hann, Gísl. 67; þá rann á hann þegar reiði ok öfund, Sks. 154 new Ed.; rann þá úmegin á hann, he swooned, Fms. viii. 332: þá rann af Gretti úmegit, he recovered his senses, Grett. 114; lét hann r. af sér reiðina, Fms. i. 15, iii. 73; rann nú af konunginum reiði við mág sinn, xi. 13: e-m rennr í skap, to be affected to tears; er eigi trautt at mér hafi í skap runnit sonar-dauðinn, Þorst. Stang. 55 (cp. Gísl. 39, allt í skap ‘komit’): to be angry, var nú svá komit at honum rann í skap ok reiddisk hann, Fms. vi. 212, and so in mod. usage.

III. recipr., rennask at (á), to attack one another, run together, fight; síðan rennask at hestarnir, … þá er á rynnisk hestarnir, Nj. 91; þeir runnusk á allsterkliga, of wrestlers, Ld. 158.

* * *

(renn; rann, runnum; runninn), v.

1) to run (rakkar þar renna);

renna í köpp við e-n, to run a race with;

hón á þann hest, er rennr lopt ok lög, that runs through the air and over the sea;

renna e-m hvarf, to run out of one’s sight;

2) to run away, flee (rennr þú nú Úlfr hinn ragi);

renna undan e-m, to run away from one (ek get þess, at þú vilir eigi renna undan þeim);

3) to run, flow (rennr þaðan lítill lœkr);

4) to melt, dissolve (ok hafði runnit málmrinn í eldsganginum);

reiði rennr e-m, anger leaves one;

5) to arise (= renna upp);

sól rennr, the sun rises;

dagr rennr, it dawns;

6) with preps.:

renna af e-m, to leave one, pass away from one (reiði rann af honum);

renna á e-n, to come over one;

svefn, svefnhöfgi rennr á e-n, one falls asleep;

reiði rennr á e-n, one gets angry;

þá rann á byrr, then a fair wind arose;

renna eptir e-m, to run after one (þá var runnit eptir þeim, er flóttann ráku);

renna frá e-m, to run away from, leave one;

renna í e-t, to run into;

e-m rennr í skap, one is much (deeply) affected (er eigi trútt, at mér hafi eigi í skap runnit sonardauðinn);

renna saman, to heal up (þá var saman runninn leggrinn);

renna undir, to assist, give support (margar stoðir runnu undir, bæði frændr ok vinir);

renna upp, to originate (var þess ván, at illr ávöxtr mundi upp renna af illri rót);

of the sun or daylight, to rise;

sól (dagr) rennr upp (cf. 5);

7) recipr., rennast at (á), to attack one another, begin a fight.

(-da, -dr), v.

1) to make (let) run, with dat. (keyrði hann hestinn sporum ok renndi honum at);

2) to put to flight (þeir renndu þeim tíu, er undan kómust);

3) to prevent, thwart (eigi má sköpunum renna);

er rennt þeim ráðahag, that match is thwarted;

4) to slip, let loose;

renna veiðarfœri, to let the fishing-line run out;

Tjörvi renndi fyrir hann törgu, T. flung a target in his way;

impers., atgeirinum renndi gegnum skjöldinn, the halberd was run through the shield;

renna e-u niðr, to swallow;

renna grunum á e-t, to suspect;

5) renna augum, to direct the eyes, to look (renna ástaraugum til e-s);

6) to pour (var gulli rennt í skurðina);

7) with acc., renna mjólk, to run millk, by pouring out the thin milk;

renna ór tunnu, to let the liquid out from a cask;

8) with acc. to turn (renna tré, spánu);

9) absol. to move quickly, slide, glide (konungsskipin renndu at þeim);

þá renndi hringrinn af hendi mér, the ring slipped off my hand;

10) refl., rennast augum til, to look to one another;

þá renndust skipin hjá, the ships passed by one another.

f. run, course;

ok nú er skírðr allr Danaherr í þessi rennu, in one run, at one sweep.

* * *

d, a causal to the preceding word, [Ulf. rannjan, Matth. v. 25]:—to make run, let run; keyrði hann hestinn ok renndi honum at, put him into a gallop, Fms. ix. 56; renna hundum at dýrum, to run the hounds after game, let slip, Gþl. 448; konungr renndi eptir honum hestinum, Fms. viii. 353; renna sér, to slide:—to put to flight, þeir renndu þeim tíu er undan kómusk, Nj. 254; hverjum hesti renndi hann sem við hann átti, Vígl. 20:—to prevent, thwart, eigi má sköpunum renna, Ísl. ii. 106; þat hygg ek at rennt hafa ek nú þeim sköpunum, at hann verði mér at bana, Fas. ii. 169, 558; r. e-u ráði, to thwart it, Bret., Grág. i. 307; ok er nú rennt þeim ráða-hag, Valla L. 204; ek skal því renna, Jv. 49:—r. færi, neti, togum, öngli, to let the line, net … run out, Gþl. 426: Tjörvi renndi fyrir hann tjörgu, T. flung a targe in his way, Nj. 144: impers. of a weapon, atgeirinum renndi gögnum skjöldinn, the halberd was run through the shield, 116:—of the eyes, mind, renna augum, to turn, move the eyes, look, Ísl. ii. 251; r. ástar-augum til e-s, 199; r. girndar-augum, 623. 23; renna hug sínum, to wander in mind, consider, O. H. L. 84, Rb. 380, Hom. 39 (hug-renning); renna grunum, to suspect, Gísl. 25, Fms. x. 335:—of a melted substance, to pour, var gulli rennt í skurðina, Vígl. 15, Fb. i. 144, Fas. iii. 273; renndr skjöldr, Nj. 96, v. l.:—renna mjólk, to run milk, by pouring out the thin milk (undan-renning), Fas. iii. 373; renna úr trogunum, renna ór tunnu, Ó. H. 148; renna niðr, to let run down, swallow, Fms. v. 40; renna berjum í lófa, to run the berries out into the hollow hand, Fb. ii. 374:—a turner’s term, to turn, with acc., flest tré vóru þar koppara-járnum rennd, Fms. v. 339; hann hélt á tannara ok renndi þar af spánu, Ó. H. 197; tréstikur renndar, Vm. 110.

II. absol. (qs. renna sér), to slide, glide, of swift movement; flotinn renndi at þeim, Fms. viii. 222, 288: skip Kormaks renndi við, the ship veered round, Korm. 230; síðan renna fram skipin, Nj. 8; skipin renndu fyrir straum, Fms. vii. 260; þá renndi járnit neðan, sem fiskr at öngli, Greg. 62; þá renndi hringrinn ( slipped) af hendi mér ok á vatnid, Ld. 126; þá renndu sverð ór slíðrum, Nj. 272; hann (the salmon) rennir upp í forsinn. Edda 40; þá renndi hann (the hawk) fram ok drap þrjá orra, Ó. H. 78; lagit renndi upp í kviðinn, 219; hann renndi þegar frá óðfluga, Nj. 144; hann rennir at fram fótskriðu (acc.), id.

III. reflex., recipr., rennask augum, to look to one another, Ísl. ii. 251, v. l.; þá renndusk skipin hjá, passed by one another, Eg. 361; skipin renndusk á, Fms. ix. 50, v. l.

u, f. a run, course; ok nú er skírðr allr Dana-herr í þessi rennu, in one run, in one sweep, Fms. xi. 39; í þeirri rennu, O. H. L. 7, 55.