Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

scĕlus

  • 1 scelus

    scĕlus, ĕris, n. [Sanscr. root skhal, to fall, akin to khal-, to deceive; cf. Goth. skal, to owe], an evil deed; a wicked, heinous, or impious action; a crime, sin, enormity, wickedness (the strongest general term for a morally bad act or quality; very freq. both in sing. and plur.; cf. nefas).
    I.
    Lit.
    1.
    Absol.:

    facinus est vincire civem Romanum, scelus verberare, prope parricidium necare,

    Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170; cf. so (opp. to flagitia and delicta) Tac. G. 12:

    majus in sese scelus concipere nefariis sceleribus coöpertus,

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 9; id. Rosc. Am. 13, 37:

    detestabile scelus,

    id. Lael. 8, 27:

    scelus atque perfidia,

    id. Rosc. Am. 38, 109; so (with perfidia) id. Phil. 11, 2, 5; id. Att. 2, 22, 2; 3, 13, 2; Sall. J. 107, 2; Liv. 40, 39 al.; cf. (with audacia) Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170; (with furor) id. ib. 2, 5, 62, § 161; (with avaritia) id. ib. 2, 5, 9, § 24; id. Clu. 8, 23:

    documentum Persarum sceleris,

    id. Rep. 3, 9, 15:

    ex hac parte pudor pugnat, illinc petulantia... hinc pietas, illinc scelus,

    id. Cat. 2, 11, 25:

    scelus est igitur, nocere bestiae, quod scelus qui velit, etc.,

    id. Rep. 3, 11, 19:

    quid mali aut sceleris fingi aut excogitari potest, quod, etc.,

    id. Cat. 2, 4, 7:

    nefario scelere concepto,

    id. Verr. 2, 4, 32, § 72:

    concipere in se,

    id. ib. 2, 1, 4, §

    9 (v. supra): tantum sceleris admittere,

    id. Att. 9, 10, 3:

    scelus nefarium facere,

    id. de Or. 1, 51, 221; cf. id. Rosc. Am. 9, 25:

    perficere,

    id. Clu. 68, 194:

    scelus an-helare,

    id. Cat. 2, 1, 1:

    moliri,

    id. Att. 7, 11, 1:

    edere,

    id. Phil. 13, 9, 21; cf.:

    edere in aliquem,

    id. Sest. 27, 58:

    suscipere,

    id. Phil. 11, 1, 2:

    scelere se alligare,

    id. Fl. 17, 41:

    scelere astringi,

    id. Sest. 50, 108:

    scelere obstringi,

    id. Verr. 2, 4, 32, § 71:

    obrui,

    Liv. 3, 19 et saep.—
    2.
    With gen. obj.:

    scelus legatorum contra jus gentium interfectorum,

    the crime of murdering their deputies, Liv. 4, 32.—Prov.:

    vulgo dicitur: Scelera non habere consilium,

    Quint. 7, 2, 44.—
    II.
    Transf.
    A.
    Of animals or inanimate things (post-Aug.; perh. only in Plin.), a bad quality, vicious nature, a vice, fault: nec bestiarum solum ad nocendum scelera [p. 1641] sunt, sed interim aquarum quoque et locorum, Plin. 25, 3, 6, § 20:

    maximum salamandrae,

    id. 29, 4, 23, § 74:

    Scythae sagittas tingunt viperină sanie... inremediabile id scelus,

    id. 11, 53, 115, § 279.—
    B.
    Concr., in vulgar lang. as a term of reproach, rascal, scoundrel, villain, rogue; and of women, drab, baggage, etc.: minime miror, navis si fracta tibi, Scelus te et sceleste parta quae vexit bona, Plant. Rud. 2, 6, 22; id. Am. 2, 1, 7; id. Bacch. 5, 1, 9; id. Mil. 3, 2, 14; 3, 2, 27; id. Pers. 4, 9, 6; Ter. And. 2, 1, 17; 4, 1, 42; id. Eun. 5, 4, 19; id. Ad. 5, 1, 6; 5, 1, 12 al.; cf.:

    scelus viri,

    you scoundrel of a man, Plaut. Truc. 2, 7, 60.— With a masc. pron.:

    is me scelus attondit, etc.,

    Plaut. Bacch. 5, 1, 9:

    ubi illic est scelus, quid me perdidit?

    Ter. And. 3, 5, 1; cf.:

    scelus, quemnam hic laudat?

    id. ib. 5, 2, 3.—
    C.
    In Plaut., Ter., and Mart., a mishap (qs. arising from wickedness), a misfortune, calamity (cf. sceleratus, B. 2., and scelestus, II.):

    perdidi unum filium puerum quadrimum... Major potitus hostium est: quod hoc est scelus!

    Plaut. Capt. 3, 5, 104: Pa. Quid hoc est sceleris? Ch. Perii, Ter. Eun. 2, 3, 34 Ruhnk.; Mart. 7, 14, 1.—
    D.
    A natural catastrophe: scelera naturae, i. e. earthquakes, inundations, etc., Plin. 2, 93, 95, § 206.

    Lewis & Short latin dictionary > scelus

  • 2 scelus

    scelus, eris, n. (Wz. [s]quel, biegen, krümmen, verkehrt handeln, griech. σκαλιός, krumm, σκέλος, Schenkel; abh. scëlah = nhd. scheel), die Bosheit, I) eig., subjektiv = die Verruchtheit, Ruchlosigkeit, der verbrecherische Sinn, der Frevelmut, die Bosheit, Tücke (Ggstz. pietas), Cic. Cat. 2, 25 u. 4, 20. Cic. Verr. 3, 152; 5, 106 u. 189. Cic. Sull. 16 u. 70; de rep. 3, 27. – v. der Tücke der Tiere, des Wassers usw., Plin. 25, 20. – II) meton., objektiv. A) die Bosheit = frevelhafte-, gottlose-, ruchlose-, verruchte Tat, ein mit Verachtung der Gesetze, der Religion und der eigenen Schande unternommenes Verbrechen, der Frevel, die Freveltat, Bluttat, wie Mord, Hochverrat usw., 1) eig.: scelus facere od. admittere od. committere od. edere od. concipere od. in sese concipere od. suscipere, Cic.: scelere se devincire od. se obstringere od. se alligare od. astringi, sich beladen, Cic.: in scelera simul ac dedecora prorumpere. Tac.: Piso sceleris condemnat generum suum, wegen Hochverrats, als Empörer gegen den Staat, Cic.: so auch hinc pietas (Vaterlandsliebe), hinc scelus (Hochverrat), Cic.: sc. divinum et humanum, gegen Götter u. Menschen, Liv.: sc. legatorum interfectorum, Verbrechen des Gesandtenmordes, Liv.: minister sceleris, des Mordes, Liv.: scelus est m. Infin., sc. est (civem Romanum) verberare, Cic. Verr. 5, 170. – 2) übtr.: a) im unwilligen Gesprächston für verfluchter Streich, Unglück, quod hoc est scelus? welch hartes Los! Plaut. capt. 762: quid hoc est sceleris! Ter. eun. 326: accĭdit infandum nostrae scelus puellae, Mart. 7, 14, 1. – b) von schrecklichen Naturereignissen, Greuel, scelera naturae, wie Überschwemmungen, Erdbeben, Plin. 2, 206. – c) v. schlecht schmeckenden Dingen, sinapis scelera, greulicher, abscheulicher Senf, Plaut. Pseud. 817. – B) der verworfene-, ruchlose-, verruchte Mensch, der Schurke, das Laster, ne bestiis quae tantum scelus attigissent, immanioribus uteremur, Cic.: bes. als Schimpfwort, Schelm, Schurke, Komik. u. Apul. (s. Spengel Ter. Andr. 607): scelerum caput, Erzhalunke, Plaut. (s. Brix u. Lorenz Plaut. mil. 495): mit Genet., scelus viri, Schurke (Schelm) von Kerl, Plaut.; u. so scelus artificis, Verg. (vgl. Brix Plaut. Men. 488): von männlichen Wesen mit Pronom. masc., is scelus, Plaut.: illic scelus, Ter. – / ungew. Abl. sceleri, Sen. Phaed. 685.

    lateinisch-deutsches > scelus

  • 3 scelus

    scelus, eris, n. (Wz. [s]quel, biegen, krümmen, verkehrt handeln, griech. σκαλιός, krumm, σκέλος, Schenkel; abh. scëlah = nhd. scheel), die Bosheit, I) eig., subjektiv = die Verruchtheit, Ruchlosigkeit, der verbrecherische Sinn, der Frevelmut, die Bosheit, Tücke (Ggstz. pietas), Cic. Cat. 2, 25 u. 4, 20. Cic. Verr. 3, 152; 5, 106 u. 189. Cic. Sull. 16 u. 70; de rep. 3, 27. – v. der Tücke der Tiere, des Wassers usw., Plin. 25, 20. – II) meton., objektiv. A) die Bosheit = frevelhafte-, gottlose-, ruchlose-, verruchte Tat, ein mit Verachtung der Gesetze, der Religion und der eigenen Schande unternommenes Verbrechen, der Frevel, die Freveltat, Bluttat, wie Mord, Hochverrat usw., 1) eig.: scelus facere od. admittere od. committere od. edere od. concipere od. in sese concipere od. suscipere, Cic.: scelere se devincire od. se obstringere od. se alligare od. astringi, sich beladen, Cic.: in scelera simul ac dedecora prorumpere. Tac.: Piso sceleris condemnat generum suum, wegen Hochverrats, als Empörer gegen den Staat, Cic.: so auch hinc pietas (Vaterlandsliebe), hinc scelus (Hochverrat), Cic.: sc. divinum et humanum, gegen Götter u. Menschen, Liv.: sc. legatorum interfectorum, Verbrechen des Gesandtenmordes, Liv.: minister sceleris, des Mordes, Liv.: scelus est m. Infin., sc. est (civem Romanum) verberare, Cic. Verr. 5,
    ————
    170. – 2) übtr.: a) im unwilligen Gesprächston für verfluchter Streich, Unglück, quod hoc est scelus? welch hartes Los! Plaut. capt. 762: quid hoc est sceleris! Ter. eun. 326: accĭdit infandum nostrae scelus puellae, Mart. 7, 14, 1. – b) von schrecklichen Naturereignissen, Greuel, scelera naturae, wie Überschwemmungen, Erdbeben, Plin. 2, 206. – c) v. schlecht schmeckenden Dingen, sinapis scelera, greulicher, abscheulicher Senf, Plaut. Pseud. 817. – B) der verworfene-, ruchlose-, verruchte Mensch, der Schurke, das Laster, ne bestiis quae tantum scelus attigissent, immanioribus uteremur, Cic.: bes. als Schimpfwort, Schelm, Schurke, Komik. u. Apul. (s. Spengel Ter. Andr. 607): scelerum caput, Erzhalunke, Plaut. (s. Brix u. Lorenz Plaut. mil. 495): mit Genet., scelus viri, Schurke (Schelm) von Kerl, Plaut.; u. so scelus artificis, Verg. (vgl. Brix Plaut. Men. 488): von männlichen Wesen mit Pronom. masc., is scelus, Plaut.: illic scelus, Ter. – ungew. Abl. sceleri, Sen. Phaed. 685.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > scelus

  • 4 scelus

    scelŭs, ĕris, n. [st2]1 [-] acte criminel, crime, forfait, attentat. [st2]2 [-] Plaut. scélérat, coquin, crapule, canaille. [st2]3 [-] action malfaisante (des animaux ou des éléments), influence pernicieuse, méfait. [st2]3 [-] calamité, désastre, malheur.
    * * *
    scelŭs, ĕris, n. [st2]1 [-] acte criminel, crime, forfait, attentat. [st2]2 [-] Plaut. scélérat, coquin, crapule, canaille. [st2]3 [-] action malfaisante (des animaux ou des éléments), influence pernicieuse, méfait. [st2]3 [-] calamité, désastre, malheur.
    * * *
        Scelus, sceleris, pen. corr. n. g. Virgil. Meschanceté.
    \
        Artifex scelerum. Seneca. Ouvrier de meschancetez.
    \
        Socii scelerum atque ministri. Lucret. Compaignons ou consors et complices.
    \
        Admittere scelus. Horat. Commettre.
    \
        Aggredi scelus. Ouid. Entreprendre.
    \
        Edere scelus in aliquem. Cic. Commettre quelque meschanceté à l'encontre d'aucun.
    \
        Expendere scelus. Virgil. Estre puni de son malfaict.
    \
        Refugere scelus. Ouid. Refuir, Se tirer arriere.
    \
        Suspectare scelus alicuius. Tacit. Souspeconner.

    Dictionarium latinogallicum > scelus

  • 5 scelus

        scelus eris, n    [SCEL-], a wicked deed, heinous act, crime, sin, enormity, wickedness: civem scelus verberare: scelus atque perfidia: inde omnia scelera ac maleficia gignuntur: documentum Persarum sceleris: nefario scelere concepto: ad perficiendum scelus incitare: in me edere: se scelere adligare: obrui, L.: caecum domūs scelus omne retexit, V.: legatorum interfectorum, the crime of murdering the deputies, L.: quod scelus Calydona merentem (concessit)? i. e. the penalty of what crime? V.—As a term of reproach, rascal, scoundrel, villain, rogue, baggage (colloq.): Abin hinc scelus! T.: ubi illic est scelus, T.: Artificis scelus, i. e. cunning rogue, V.— A misfortune, calamity: Pa. Quid hoc est sceleris? perii, T.
    * * *
    crime; calamity; wickedness, sin, evil deed

    Latin-English dictionary > scelus

  • 6 scelus

    scelus scelus, eris n преступление, преступность

    Латинско-русский словарь > scelus

  • 7 scelus

    scelus scelus, eris n злодеяние

    Латинско-русский словарь > scelus

  • 8 scelus

    eris n.
    1) злодеяние, преступление
    facere (committere, admittere, ēdere, concipere, suscipere) s. C etc.совершить преступление
    2) pl. преступные слова, бесчестные речи (audi, Juppiter, haec scelera! L)
    3) порочность, коварство, злоба ( bestiarum PM)
    4) (тж. s. viri Pl) негодяй
    s. artifĭcis Vинтриган
    5) беда, бедствие, несчастье ( scelera naturae PM)

    Латинско-русский словарь > scelus

  • 9 scelus

    преступление (1. 3 pr. D. 48, 21. 1. 16 § 2 D. 4, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > scelus

  • 10 scelus

    crime, sin, evil deed, wickedness.

    Latin-English dictionary of medieval > scelus

  • 11 scelus

    , sceleris n
      преступление; преступный замысел, злодеяние

    Dictionary Latin-Russian new > scelus

  • 12 Cylonium scelus

    Cylōnium scelus (Κυλώνιον od. Κυλώνειον), der an den Anhängern des Atheners Cylon verübte Frevel. Diese wurden, nachdem Cylons Plan, eine Tyrannis in Athen (um 612 v. Chr.) zu errichten, mißlungen u. er selbst geflüchtet war, an dem Altar der Athene, an dem sie Schutz gesucht, trotz des Versprechens eines freien Abzugs ruchlos ermordet. Zur Sühnung dieser Blutschuld rief man den Epimenides, den berühmtesten der damaligen Wahrsager, herbei, Cic. de legg. 2, 28.

    lateinisch-deutsches > Cylonium scelus

  • 13 a) alio incredibili scelere hoc scelus cumulasti

    a) alio incredibili scelere hoc scelus cumulasti, Cic. Cat. 1, 14 tu as mis le comble à ce dernier crime par un autre crime incroyable; erat surdaster M. Crassus, sed aliud molestius quod... Cic. Tusc. 5, 116: M. Crassus était un peu sourd; mais il y avait une autre chose plus fâcheuse, c'est que...; aliud esse causae suspicamur, Cic. Flacc. 39: je soupçonne qu'il y a une autre raison; "alio die" inquit, Cic. Phil. 2, 83: "à un autre jour", dit-il [formule des augures pour renvoyer une affaire, les auspices étant défavorables]; alio loco, Cic. Verr. 1, 61: ailleurs, cf. Verr. 2, 15; Or. 203, etc.; alio loco antea, Cic. Verr. 5, 58: ailleurs précédemment, cf. Fam. 1, 9, 7; Att. 9, 10, 6, etc.; alia ratione ulla, Cic. Cat. 2, 18: par aucun autre moyen;

    Dictionarium latinogallicum > a) alio incredibili scelere hoc scelus cumulasti

  • 14 Cylonium scelus

    Cylōnium scelus (Κυλώνιον od. Κυλώνειον), der an den Anhängern des Atheners Cylon verübte Frevel. Diese wurden, nachdem Cylons Plan, eine Tyrannis in Athen (um 612 v. Chr.) zu errichten, mißlungen u. er selbst geflüchtet war, an dem Altar der Athene, an dem sie Schutz gesucht, trotz des Versprechens eines freien Abzugs ruchlos ermordet. Zur Sühnung dieser Blutschuld rief man den Epimenides, den berühmtesten der damaligen Wahrsager, herbei, Cic. de legg. 2, 28.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Cylonium scelus

  • 15 Scelere velandum est scelus

    покрывать злодейство – есть злодейство

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Scelere velandum est scelus

  • 16 Videtis quantum scelus contra rem publicam vobis nuntiatum sit?

    How great an evil do you see that may have been announced by you against the Republic? (Cicero)

    Latin Quotes (Latin to English) > Videtis quantum scelus contra rem publicam vobis nuntiatum sit?

  • 17 concipio

    con-cipio, cēpī, ceptum, ere (con u. capio), zusammenfassen, aufnehmen, auffassen, auffangen, I) im allg.: 1) eig., vermittelst eines Gefäßes u. dgl., a) übh.: nuces vix sesquimodio, Varr.: aquam trulleo, Varr. LL.: multum ignem trullis ferreis, Liv.: ingrediendo ventum veste, Quint.: auras (verst. ex tibiis), Ov.: in quibus aura illa concipitur, Quint.: quorum nomina nostro ore concipi nequeant, nicht in unsern Mund genommen, d.i. nicht ausgesprochen werden können, Mela. – b) Wasser in eine Röhre fassen (t.t.), Alsietinam aquam, Frontin. aqu. 11; u. so ibid. 5 sqq. – Partiz. subst., concepta commentariorum, die in den Kommentarien verzeichneten Fassungsmaße, Frontin. aqu. 67 u. 73. – c) Pass. concipī, α) sich ansammeln, v. Flüssigkeiten übh., ut quisque (umor) ibi (in den Ställen) conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur, Col. 1, 6, 5. – β) sich fangen, entspringen, v. Flüssen, torrens velut ex alio fonte conceptus, Curt.: Ganges multis fontibus conceptus, Mela: Indus conceptam pluribus alveis undam trahit, Mela: torrens imbribus conceptus, ein Gießbach, Col. – γ) sich ansammelnd entstehen, sich bilden, in ea parte nivem concipi, Sen. nat. qu. 4, 12, 1. – bes. v. phys. Übeln, is morbus aestate plerumque concipitur, Col. 7, 5, 14: si ex calore et aestu concepta pestis invasit, Col. 7, 5, 2.

    2) übtr., Worte in eine (bestimmte, gesetzliche, feierliche) Formel bringen, die Formel von etw. abfassen, -aufsetzen (als t.t.): a) übh.: verba (iurisiurandi), iusiurandum, Liv.: conceptis verbis iurare, einen förmlichen (feierlichen) Eid schwören, Plaut. u. Liv. (vgl. quod EX ANIMl SENTENTIA iuraris, sicut concipitur more nostro, wie es in der bei uns üblichen Formel heißt, Cic.): verbis conceptissimis iurare, den förmlichsten (feierlichsten) Eid schwören, Petr. 113, 13: conceptis verbis peierare, einen förmlichen Meineid schwören, Cic.: dass. conceptis verbis deierare, Nep. fr. X II, 2 Stav.: verbis conceptis affirmare m. folg. Akk. u. Infin., Sen. apoc. 1, 3. – c. vadimonium, Cic.: edictum, obligationem, ICt. – dah. prägn., α) etw. in feierlicher Formel aus- od. nachsprechen (vgl. Bach Ov. met. 7, 594. Ruperti Tac. hist. 4, 31, 3), preces, Ov.: vota, Ov.: Q. Marcio Philippo praeeunte in foro votum (v. Volke), Liv.: c. cetera iurisiurandi verba, Tac.: sic verba concipito, sprich folgende Gebetsformel aus, Cato r.r. 139, 1 u. 141, 4: verba iurationis concipit (er schwört) m. folg. Akk. u. Infin., Macr. sat. 1, 6, 30. – β) in feierlicher (offizieller) Formel schließen, ankündigen, bestimmen, anordnen, foedus, Verg.: iustum bellum, Varr. LL.: Latinas (ferias) sacrumque in monte Albano rite, Liv.: nova atque integra auspicia, Liv. – b) eine Summe in Zahlen fassen, anschlagen, berechnen, bestimmen, c. summas (der Gefallenen), Liv. 3, 5, 12.

    II) insbes., an od. in sich nehmen, annehmen, in sich aufnehmen, 1) eig.: a) als jurist. t.t., eine Sache bei jmd. abfangen, abfassen, penes quem res concepta et inventa est, Paul. sent. 2, 31, 5. – insbes., c. furtum, einen Diebstahl in Gegenwart von Zeugen bei jmd. feststellen, Gell. 11, 18, 9 sqq. Gaius inst. 3, 186. – b) eine Flüssigkeit in sich aufnehmen, an sich ziehen, einsaugen, concipit Iris aquas, Ov.: vinea omnes imbres limumque concipit, Col.: concipiunt (nubes) multum marinum umorem, Lucr.: madefacta terra caducas concepit lacrimas ac venis perbibit imis, Ov.: ne (frumentum) concepto umore vitietur, Sen.: patere (laß zu) medicamentum concipi venis, Curt. – c) Feuer, α) v. Gebäuden u.a. brennbaren Ggstdn., c. ignem od. flammam, Feuer fangen, angehen (s. Oudend. Caes. b.c. 2, 14, 2), zB. materies, quae nisi admoto igni ignem concipere possit, Cic.: turris concipit ignem od. flammam, Curt. u. Caes.: stuppa iacit flammam concepto protinus igni, Lucr.: herba, cuius radix e longinquo concipit ignes, Plin.: conceptum ignem late od. latius fundere, Curt.: ne sacer tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: caedatur omnis silva et Oetaeum nemus concipiat ignes, Sen. poët.: ignitis lapidibus igne concepto, Vulg. 2. Mach. 10, 3. – u. im Bilde v. Verliebten, quem mens mea concipit ignem? welch Feuer der Liebe ergreift meinen Sinn? Ov.: concipit interea validos Aeëtias ignes, es erfaßt die Ä. heftige Glut, Ov.: cuncto concepit pectore flammam, Catull.: excute virgineo conceptas pectore flammas, Ov. – β) v. Kalk beim Löschen, c. ignem, sich erhitzen, Ov. met. 7, 108. – d) Luft aufnehmen, fangen, einziehen, cum magnam vim venti vela conciperent, Curt.: bucina concepit aëra, Ov.: pars (animae) concipitur cordis parte quādam, quem ventriculum cordis appellant, Cic. – e) in od. an den Körper aufnehmen, α) übh.: praecordiis conceptam mortem continere, Cic. Tusc. 1, 96. – β) befruchtenden Samen in sich aufnehmen, v. der Erde u. dgl., omnia quae terra concipiat semina, Cic.: censes, ante coronam herbae exstitisse, quam conceptum esse semen? Cic.: inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiant, Verg. – γ) v. weibl. Wesen, empfangen = schwanger-, trächtig werden, absol., ubi concepit aliqua, Cels.: cum concepit mula, Cic. – m. Acc., ut id quod conceperat servaret, Cic.: phoenix se ipsa concipit, Mela: concepta crimina (die durch Verbrechen empfangene Leibesfrucht, das Sündenkind) portat, Ov.: ita fit ut sola piscium et animal pariant et ova concipiant, Plin. – u. (im Bilde) hoc quod conceptum res publica periculum parturit (mit der der Staat gleichs. schwanger geht), Cic. – mit ex od. (selten) m. de od. ab u. Abl., od. m. Adv. (woher?), ex illo concipit ales, Ov.: quod erat ex fratre conceptum, Cic.: Tiberius ut ex adulterio conceptus, Suet.: u. (mehr im Bilde) funestum illud animal ex nefariis stupris, ex civili cruore conceptum, Cic.: de lupo concepta Nape, Ov.: conceptus a captiva servus, Ov.: Apis bos divinitus conceptus, Mela. – m. Abl. womit? partum od. alqm conceptum utero habere, Val. Max. – m. Abl. wodurch? quem pluvio Danaë conceperat auro, Ov.: anguis immanis concubitu conceptus, Cic.: puer furto conceptus, ein Kind von geheimer (unehelicher) Geburt, ein Bastard, Ov.: phoenix non coitu concipitur, Mela. – m. usque in u. Akk. der Zeit, feminae (canes) concipiunt usque in annos novem, Col. – dah. prägn., concipe = heirate, Ov. met. 11, 222. – u. Partiz. Perf. subst., conceptum, ī, n., die Leibesfrucht, ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur, Scrib. ep. ad C. Iul. Callist. p. 3 R.: coacta conceptum a se abigere, Suet. Dom. 22: u. so timeo ne (ova) iam concepti (sc. pulli) sint, schon Junge sind (wir: schon besessen sind), Petr. 33, 5. – f) eine Frucht usw. an sich erzeugen, ansetzen, spicam (v. Halme), Plin.: radicem (v. Baume), ICt. – g) eine physische Eigenschaft od. Beschaffenheit annehmen, bekommen, v. Lebl., alias aliasque vires (v. Flüssen u. Seen), Ov. met. 15, 336. – c. acorem, amaritudinem, sauer, bitter werden, Col.: saporem salis, Pallad.: teporem, lauwarm werden, Pallad. – od. ein phys. Gut od. Übel bekommen, sich zuziehen, v. leb. Wesen, eo sapore cupidinem bibendi pascendique (v. Schafen), Col.: veram noxam (Schaden am Leibe), Col.: aes alienum, Schulden machen, ICt. – h) mit den Augen auffassen = wahrnehmen, qui haec tanta oculis bona (so viel Schönes) concipio? Plaut. Poen. 277.

    2) übtr., a) übh. an sich od. in sich aufnehmen, ein moral. Übel sich zuziehen, auf sich laden, dedecus (Schande), Cic.: vitia, Cic.: dolor a se ipso conceptus, von selbst entstandener (Ggstz. a deo immissus), Cic.: illa macula Mithridatico bello superiore concepta, Cic.: aliquot iam per annos concepta huic ordini turpitudo atque infamia, anhaftende, Cic. – m. ex u. Abl., maculam ex paterno sanguine, Cic.: furorem ex maleficiis, Cic. – b) etw. Straffälliges auf sich laden, begehen, tantum scelus, Cic.: malum aut scelus, Cic. – m. in u. Akk., non istum (Verres) maius in sese (gegen das röm. Volk) scelus concepisse, Cic. – m. cum u. Abl., quod flagitium Lentulus non cum Autronio concepit? Cic. – m. Abl. (durch), violandā re publicā fraudes inexpiabiles, Cic. Vgl. Benecke Cic. Cat. 2, 7. – c) (m.u. ohne animo, mente u. dgl.) etw. in die Seele, in die Gedanken, in das Gefühl aufnehmen = etw. in sich entstehen od. aufkommen lassen, ihm Raum geben, Eingang finden lassen, in sich nähren, im Busen hegen, empfin den, fühlen, tanta flagitia (schmähliche Behauptungen) animo, Cic.: iram intimo animo et corde, Cic.: animo ingentes iras, Ov.: c. mente vaticinos furores (Begeisterung), Ov.: pectore robur, Kraft im Busen fühlen, Verg.: tantum robur intra pectora pro facto spemque metumque suo, Ov.: corde metus, Stat.: auribus tantam cupiditatem, Cic.: pectora concipiunt alios motus, das Herz wird von andern Regungen ergriffen, Verg. – ohne animo u. dgl., spem regni, Liv.: spem suae mortis, Ov.: spem ostentis, Suet.: tantam od. ingentem iram, Curt. u. Iustin.: odium in alqm, Cic.: inimicitiae privatae ex praetura conceptae, Caes.: furor incredibilis biennio ante conceptus, der unbegreifliche u. wahnsinnige Gedanke, der zwei Jahre vorher unter m.K. gefaßt war, Cic.: c. curam ducis, die Führung (das Kommando) übernehmen, Verg. – bene concepti affectus, tief empfundene Gefühle, Quint. – dah. (mit [u. poet. ohne] spe, mente) der Hoffnung auf etw., dem Gedanken an etw. Raum geben, auf etw. hoffen, nach etw. streben, trachten, auf etw. sinnen, scelus, Cic.: hoc spe concipere, audacis animi esse, Liv.: concipit aethera mente, Ov.: c. thalamos alieni orbis, Ov. – non servili animo c. m. folg. Infin. = den nicht sklavischen Entschluß fassen, zu usw., Tac. ann. 2, 39. – d) etw. in die Phantasie aufnehmen = etw. sich vorstellen (von etw. sich eine Vorstellung machen), sich einbilden, (sich) denken, gew. m. Abl. animo, mente (s. Drak. Liv. 9, 18, 8), α) übh.: agedum inaugura, fierine possit, quod nunc ego mente concipio, Liv.: quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo, unius tamen ea magnitudo hominis erit, Liv.: quid mirum si in auspiciis... imbecilli animi superstitiosa ista concipiant? Cic.: opulentia (Reichtum), quantam qui oculis non subiecere, animis concipere non possunt, von dessen Größe sich diejenigen, die ihn nicht mit Augen gesehen, keine Vorstellung machen können, Curt.: protinus concepit ›Italiam‹ et ›arma virumque‹, dachte sich J. usw. (= kam auf den Gedanken, die Äneide zu dichten), v. Vergil, Mart. 8, 56, 19. – m. folg. Acc. u. Infin., concepit, (Germanos) esse homines, qui etc., Vell. 2, 117, 3: forsitan et lucos illic urbesque deorum concipias animo esse, Ov. met. 2, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, concipere animo potes, quam simus fatigati, Plin. ep. 3, 9, 24. – Partiz. Perf. im Plur. subst., mente concepta, ōrum, n., das Vorgestellte, Gedachte, die Gedanken, Einbildungen, Quint. 5, 10. § 1 u. 4: mente concepta sensus vocamus, Quint. 8, 5, 2. – β) = etw. ahnen, argwöhnen, nec nutrix etiamnum concipit ullum mente nefas, Ov.: nec tantos mente furores concipit, ihr kam in die Seele kein Gedanke von solcher Wut, Verg. – e) in die Erkenntnis, in das Bewußtsein aufnehmen, auffassen, erkennen, begreifen, principio rerum omnium quasi adumbratas intellegentias animo ac mente c., Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, wohlverstanden u. ziemlich bestimmt aufgefaßt u. begriffen haben, Cic.: si qua divinae opis auguria mente concipi possent, Curt. – m. folg. Acc. u. Infin., quod enim ita iuratum est, ut mens conciperet fieri oportere, id servandum est, jeden Eid, den man mit dem Bewußtsein geschworen hat, man sei zu seiner Erfüllung verpflichtet, muß man halten, Cic. de off. 3, 107. – / arch. Infin. Präs. Pass. concipei, Corp. inscr. Lat. 1, 205. col. I, 45 u. 48.

    lateinisch-deutsches > concipio

  • 18 concipio

    con-cipio, cēpī, ceptum, ere (con u. capio), zusammenfassen, aufnehmen, auffassen, auffangen, I) im allg.: 1) eig., vermittelst eines Gefäßes u. dgl., a) übh.: nuces vix sesquimodio, Varr.: aquam trulleo, Varr. LL.: multum ignem trullis ferreis, Liv.: ingrediendo ventum veste, Quint.: auras (verst. ex tibiis), Ov.: in quibus aura illa concipitur, Quint.: quorum nomina nostro ore concipi nequeant, nicht in unsern Mund genommen, d.i. nicht ausgesprochen werden können, Mela. – b) Wasser in eine Röhre fassen (t.t.), Alsietinam aquam, Frontin. aqu. 11; u. so ibid. 5 sqq. – Partiz. subst., concepta commentariorum, die in den Kommentarien verzeichneten Fassungsmaße, Frontin. aqu. 67 u. 73. – c) Pass. concipī, α) sich ansammeln, v. Flüssigkeiten übh., ut quisque (umor) ibi (in den Ställen) conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur, Col. 1, 6, 5. – β) sich fangen, entspringen, v. Flüssen, torrens velut ex alio fonte conceptus, Curt.: Ganges multis fontibus conceptus, Mela: Indus conceptam pluribus alveis undam trahit, Mela: torrens imbribus conceptus, ein Gießbach, Col. – γ) sich ansammelnd entstehen, sich bilden, in ea parte nivem concipi, Sen. nat. qu. 4, 12, 1. – bes. v. phys. Übeln, is morbus aestate plerumque concipitur, Col. 7, 5, 14: si ex calore et aestu concepta pestis invasit, Col. 7, 5, 2.
    ————
    2) übtr., Worte in eine (bestimmte, gesetzliche, feierliche) Formel bringen, die Formel von etw. abfassen, -aufsetzen (als t.t.): a) übh.: verba (iurisiurandi), iusiurandum, Liv.: conceptis verbis iurare, einen förmlichen (feierlichen) Eid schwören, Plaut. u. Liv. (vgl. quod EX ANIMl SENTENTIA iuraris, sicut concipitur more nostro, wie es in der bei uns üblichen Formel heißt, Cic.): verbis conceptissimis iurare, den förmlichsten (feierlichsten) Eid schwören, Petr. 113, 13: conceptis verbis peierare, einen förmlichen Meineid schwören, Cic.: dass. conceptis verbis deierare, Nep. fr. X II, 2 Stav.: verbis conceptis affirmare m. folg. Akk. u. Infin., Sen. apoc. 1, 3. – c. vadimonium, Cic.: edictum, obligationem, ICt. – dah. prägn., α) etw. in feierlicher Formel aus- od. nachsprechen (vgl. Bach Ov. met. 7, 594. Ruperti Tac. hist. 4, 31, 3), preces, Ov.: vota, Ov.: Q. Marcio Philippo praeeunte in foro votum (v. Volke), Liv.: c. cetera iurisiurandi verba, Tac.: sic verba concipito, sprich folgende Gebetsformel aus, Cato r.r. 139, 1 u. 141, 4: verba iurationis concipit (er schwört) m. folg. Akk. u. Infin., Macr. sat. 1, 6, 30. – β) in feierlicher (offizieller) Formel schließen, ankündigen, bestimmen, anordnen, foedus, Verg.: iustum bellum, Varr. LL.: Latinas (ferias) sacrumque in monte Albano rite, Liv.: nova atque integra auspicia, Liv. – b) eine Summe in Zahlen fassen, anschlagen, berechnen,
    ————
    bestimmen, c. summas (der Gefallenen), Liv. 3, 5, 12.
    II) insbes., an od. in sich nehmen, annehmen, in sich aufnehmen, 1) eig.: a) als jurist. t.t., eine Sache bei jmd. abfangen, abfassen, penes quem res concepta et inventa est, Paul. sent. 2, 31, 5. – insbes., c. furtum, einen Diebstahl in Gegenwart von Zeugen bei jmd. feststellen, Gell. 11, 18, 9 sqq. Gaius inst. 3, 186. – b) eine Flüssigkeit in sich aufnehmen, an sich ziehen, einsaugen, concipit Iris aquas, Ov.: vinea omnes imbres limumque concipit, Col.: concipiunt (nubes) multum marinum umorem, Lucr.: madefacta terra caducas concepit lacrimas ac venis perbibit imis, Ov.: ne (frumentum) concepto umore vitietur, Sen.: patere (laß zu) medicamentum concipi venis, Curt. – c) Feuer, α) v. Gebäuden u.a. brennbaren Ggstdn., c. ignem od. flammam, Feuer fangen, angehen (s. Oudend. Caes. b.c. 2, 14, 2), zB. materies, quae nisi admoto igni ignem concipere possit, Cic.: turris concipit ignem od. flammam, Curt. u. Caes.: stuppa iacit flammam concepto protinus igni, Lucr.: herba, cuius radix e longinquo concipit ignes, Plin.: conceptum ignem late od. latius fundere, Curt.: ne sacer tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: caedatur omnis silva et Oetaeum nemus concipiat ignes, Sen. poët.: ignitis lapidibus igne concepto, Vulg. 2. Mach. 10, 3. – u. im Bilde v. Verlieb-
    ————
    ten, quem mens mea concipit ignem? welch Feuer der Liebe ergreift meinen Sinn? Ov.: concipit interea validos Aeëtias ignes, es erfaßt die Ä. heftige Glut, Ov.: cuncto concepit pectore flammam, Catull.: excute virgineo conceptas pectore flammas, Ov. – β) v. Kalk beim Löschen, c. ignem, sich erhitzen, Ov. met. 7, 108. – d) Luft aufnehmen, fangen, einziehen, cum magnam vim venti vela conciperent, Curt.: bucina concepit aëra, Ov.: pars (animae) concipitur cordis parte quādam, quem ventriculum cordis appellant, Cic. – e) in od. an den Körper aufnehmen, α) übh.: praecordiis conceptam mortem continere, Cic. Tusc. 1, 96. – β) befruchtenden Samen in sich aufnehmen, v. der Erde u. dgl., omnia quae terra concipiat semina, Cic.: censes, ante coronam herbae exstitisse, quam conceptum esse semen? Cic.: inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiant, Verg. – γ) v. weibl. Wesen, empfangen = schwanger-, trächtig werden, absol., ubi concepit aliqua, Cels.: cum concepit mula, Cic. – m. Acc., ut id quod conceperat servaret, Cic.: phoenix se ipsa concipit, Mela: concepta crimina (die durch Verbrechen empfangene Leibesfrucht, das Sündenkind) portat, Ov.: ita fit ut sola piscium et animal pariant et ova concipiant, Plin. – u. (im Bilde) hoc quod conceptum res publica periculum parturit (mit der der Staat gleichs. schwanger geht), Cic. – mit ex od. (selten) m. de od. ab u. Abl., od. m.
    ————
    Adv. (woher?), ex illo concipit ales, Ov.: quod erat ex fratre conceptum, Cic.: Tiberius ut ex adulterio conceptus, Suet.: u. (mehr im Bilde) funestum illud animal ex nefariis stupris, ex civili cruore conceptum, Cic.: de lupo concepta Nape, Ov.: conceptus a captiva servus, Ov.: Apis bos divinitus conceptus, Mela. – m. Abl. womit? partum od. alqm conceptum utero habere, Val. Max. – m. Abl. wodurch? quem pluvio Danaë conceperat auro, Ov.: anguis immanis concubitu conceptus, Cic.: puer furto conceptus, ein Kind von geheimer (unehelicher) Geburt, ein Bastard, Ov.: phoenix non coitu concipitur, Mela. – m. usque in u. Akk. der Zeit, feminae (canes) concipiunt usque in annos novem, Col. – dah. prägn., concipe = heirate, Ov. met. 11, 222. – u. Partiz. Perf. subst., conceptum, ī, n., die Leibesfrucht, ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur, Scrib. ep. ad C. Iul. Callist. p. 3 R.: coacta conceptum a se abigere, Suet. Dom. 22: u. so timeo ne (ova) iam concepti (sc. pulli) sint, schon Junge sind (wir: schon besessen sind), Petr. 33, 5. – f) eine Frucht usw. an sich erzeugen, ansetzen, spicam (v. Halme), Plin.: radicem (v. Baume), ICt. – g) eine physische Eigenschaft od. Beschaffenheit annehmen, bekommen, v. Lebl., alias aliasque vires (v. Flüssen u. Seen), Ov. met. 15, 336. – c. acorem, amaritudinem, sauer, bitter werden, Col.: saporem salis, Pallad.: teporem, lauwarm
    ————
    werden, Pallad. – od. ein phys. Gut od. Übel bekommen, sich zuziehen, v. leb. Wesen, eo sapore cupidinem bibendi pascendique (v. Schafen), Col.: veram noxam (Schaden am Leibe), Col.: aes alienum, Schulden machen, ICt. – h) mit den Augen auffassen = wahrnehmen, qui haec tanta oculis bona (so viel Schönes) concipio? Plaut. Poen. 277.
    2) übtr., a) übh. an sich od. in sich aufnehmen, ein moral. Übel sich zuziehen, auf sich laden, dedecus (Schande), Cic.: vitia, Cic.: dolor a se ipso conceptus, von selbst entstandener (Ggstz. a deo immissus), Cic.: illa macula Mithridatico bello superiore concepta, Cic.: aliquot iam per annos concepta huic ordini turpitudo atque infamia, anhaftende, Cic. – m. ex u. Abl., maculam ex paterno sanguine, Cic.: furorem ex maleficiis, Cic. – b) etw. Straffälliges auf sich laden, begehen, tantum scelus, Cic.: malum aut scelus, Cic. – m. in u. Akk., non istum (Verres) maius in sese (gegen das röm. Volk) scelus concepisse, Cic. – m. cum u. Abl., quod flagitium Lentulus non cum Autronio concepit? Cic. – m. Abl. (durch), violandā re publicā fraudes inexpiabiles, Cic. Vgl. Benecke Cic. Cat. 2, 7. – c) (m.u. ohne animo, mente u. dgl.) etw. in die Seele, in die Gedanken, in das Gefühl aufnehmen = etw. in sich entstehen od. aufkommen lassen, ihm Raum geben, Eingang finden lassen, in sich nähren, im Busen hegen, empfin-
    ————
    den, fühlen, tanta flagitia (schmähliche Behauptungen) animo, Cic.: iram intimo animo et corde, Cic.: animo ingentes iras, Ov.: c. mente vaticinos furores (Begeisterung), Ov.: pectore robur, Kraft im Busen fühlen, Verg.: tantum robur intra pectora pro facto spemque metumque suo, Ov.: corde metus, Stat.: auribus tantam cupiditatem, Cic.: pectora concipiunt alios motus, das Herz wird von andern Regungen ergriffen, Verg. – ohne animo u. dgl., spem regni, Liv.: spem suae mortis, Ov.: spem ostentis, Suet.: tantam od. ingentem iram, Curt. u. Iustin.: odium in alqm, Cic.: inimicitiae privatae ex praetura conceptae, Caes.: furor incredibilis biennio ante conceptus, der unbegreifliche u. wahnsinnige Gedanke, der zwei Jahre vorher unter m.K. gefaßt war, Cic.: c. curam ducis, die Führung (das Kommando) übernehmen, Verg. – bene concepti affectus, tief empfundene Gefühle, Quint. – dah. (mit [u. poet. ohne] spe, mente) der Hoffnung auf etw., dem Gedanken an etw. Raum geben, auf etw. hoffen, nach etw. streben, trachten, auf etw. sinnen, scelus, Cic.: hoc spe concipere, audacis animi esse, Liv.: concipit aethera mente, Ov.: c. thalamos alieni orbis, Ov. – non servili animo c. m. folg. Infin. = den nicht sklavischen Entschluß fassen, zu usw., Tac. ann. 2, 39. – d) etw. in die Phantasie aufnehmen = etw. sich vorstellen (von etw. sich eine Vorstellung machen), sich einbilden,
    ————
    (sich) denken, gew. m. Abl. animo, mente (s. Drak. Liv. 9, 18, 8), α) übh.: agedum inaugura, fierine possit, quod nunc ego mente concipio, Liv.: quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo, unius tamen ea magnitudo hominis erit, Liv.: quid mirum si in auspiciis... imbecilli animi superstitiosa ista concipiant? Cic.: opulentia (Reichtum), quantam qui oculis non subiecere, animis concipere non possunt, von dessen Größe sich diejenigen, die ihn nicht mit Augen gesehen, keine Vorstellung machen können, Curt.: protinus concepit ›Italiam‹ et ›arma virumque‹, dachte sich J. usw. (= kam auf den Gedanken, die Äneide zu dichten), v. Vergil, Mart. 8, 56, 19. – m. folg. Acc. u. Infin., concepit, (Germanos) esse homines, qui etc., Vell. 2, 117, 3: forsitan et lucos illic urbesque deorum concipias animo esse, Ov. met. 2, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, concipere animo potes, quam simus fatigati, Plin. ep. 3, 9, 24. – Partiz. Perf. im Plur. subst., mente concepta, ōrum, n., das Vorgestellte, Gedachte, die Gedanken, Einbildungen, Quint. 5, 10. § 1 u. 4: mente concepta sensus vocamus, Quint. 8, 5, 2. – β) = etw. ahnen, argwöhnen, nec nutrix etiamnum concipit ullum mente nefas, Ov.: nec tantos mente furores concipit, ihr kam in die Seele kein Gedanke von solcher Wut, Verg. – e) in die Erkenntnis, in das Bewußtsein aufnehmen, auffassen, erkennen, begreifen, principio rerum omnium quasi adumbratas
    ————
    intellegentias animo ac mente c., Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, wohlverstanden u. ziemlich bestimmt aufgefaßt u. begriffen haben, Cic.: si qua divinae opis auguria mente concipi possent, Curt. – m. folg. Acc. u. Infin., quod enim ita iuratum est, ut mens conciperet fieri oportere, id servandum est, jeden Eid, den man mit dem Bewußtsein geschworen hat, man sei zu seiner Erfüllung verpflichtet, muß man halten, Cic. de off. 3, 107. – arch. Infin. Präs. Pass. concipei, Corp. inscr. Lat. 1, 205. col. I, 45 u. 48.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > concipio

  • 19 anhelo

    anhēlo, āre, āvi, ātum - intr. - [st2]1 [-] respirer difficilement, être hors d’haleine, haleter, respirer. [st2]2 [-] s'exhaler, émettre des vapeurs. [st2]3 - tr. - exhaler, respirer, souffler.    - Catilina scelus anhelans, Cic. Cat. 2.1: Catilina, respirant le crime.    - fornacibus ignis anhelat, Virg. A. 8.421: le feu ronfle aux fournaises.    - frigus anhelare, Cic. N. D. 2, 44: souffler le froid.
    * * *
    anhēlo, āre, āvi, ātum - intr. - [st2]1 [-] respirer difficilement, être hors d’haleine, haleter, respirer. [st2]2 [-] s'exhaler, émettre des vapeurs. [st2]3 - tr. - exhaler, respirer, souffler.    - Catilina scelus anhelans, Cic. Cat. 2.1: Catilina, respirant le crime.    - fornacibus ignis anhelat, Virg. A. 8.421: le feu ronfle aux fournaises.    - frigus anhelare, Cic. N. D. 2, 44: souffler le froid.
    * * *
        Anhelo, anhelas, pe. pro. anhelare. Colum. Haleter, Anheler.
    \
        Anhelare frigus. Cic. Jecter hors le froid.
    \
        Amnis anhelat vapore. Plin. Jecte des vapeurs.
    \
        Anhelare scelus, per translationem. Cic. Souffle de mal talent et de volunté de faire meschanceté.

    Dictionarium latinogallicum > anhelo

  • 20 cado

    cădo, ĕre, cĕcĭdi, căsum - intr. -    - voir l'article cado de Gaffiot. [st1]1 [-] tomber, choir, s'abattre, se détacher, descendre.    - cadere ab alto (cadere altius): tomber de haut.    - ab aliquo cadere: tomber sous les coups de qqn.    - cadere de (ex) equo: tomber de cheval.    - cadere ex arbore: tomber de l'arbre.    - cadere in (qqf. ad) terram: tomber à terre.    - alte cadere: tomber de haut.    - cadere de manibus: tomber des mains.    - cadit aure lapis, Mart.: une pierre précieuse pend à son oreille.    - cadunt montes, Lucr.: des montagnes s'affaissent.    - amnis cadit in sinum maris, Liv;: le fleuve se jette dans la mer.    - cadere in laqueos: tomber dans les filets.    - cadere in legem: tomber sous le coup de la loi.    - cadere in vituperationem: s'exposer au blâme.    - cadere in calumniam: s'exposer à la chicane.    - cadere sub imperium (potestatem) alicujus: tomber au pouvoir de qqn. [st1]2 [-] tomber mourant, succomber, mourir, périr; être immolé (comme victime).    - cadere fraude, Tac.: succomber victime de la ruse.    - suo Marte cadunt, Mart.: ils périssent frappés de leurs propres armes.    - tibi cadet hostia, Virg.: une victime te sera immolée. [st1]3 [-] succomber (en justice), être abattu.    - causā cadere, Cic. Inv. 2: perdre son procès.    - formulā cadere, Sen. Ep. 48: perdre son procès.    - cadere in judicio, Cic.: perdre son procès. [st1]4 [-] coïncider, tomber juste, s'appliquer, convenir.    - cadere in + acc.: cadrer avec, convenir à, coïncider avec, concerner.    - in eam diem cadunt nummi, Cic.: c'est ce jour-là que tombe le paiement.    - ea vita in sapientem solum cadit: cette vie ne convient qu’au sage.    - vota cadunt, Tib.: les voeux se réalisent.    - ei, ut cadet, ita solvetur, Cic.: on le paiera à chaque échéance.    - ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic. Fam. 15: que ton arrivée ne tombe pas à un moment tout à fait inopportun.    - cadit ergo in bonum virum mentiri? Cic. Off. 3: un homme de bien est-il donc capable de mentir?    - cadit in quemquam tantum scelus? Virg.: quelqu'un est-il capable de commettre un tel crime?    - illud dictum in hos cadere videtur, Cic.: ce mot semble s'appliquer à eux. [st1]5 [-] tomber (du cornet, au jeu de dés), échoir, arriver par hasard, survenir, aboutir.    - cadebat ut: il arrivait que.    - ut cuique ceciderit primo, Liv.: chacun dans l'ordre qu'aura fixé le sort.    - quibus ad portas cecidit custodia sorti, Virg.: à qui la garde des portes est échue par le sort.    - cadere in irritum (ad irritum, in cassum): n'aboutir à rien, échouer, avorter.    - aliter res cecidit ac putaram, Cic.: la situation tourna autrement que je ne l'avais pensé.    - cadere in morbum, Cic.: tomber malade.    - hoc cadit permoleste: cela tombe mal.    - hoc cecidit mihi peropportune, quod... Cic.: il arriva fort à propos pour moi que... [st1]6 [-] se terminer, finir, cesser, diminuer, se calmer.    - cadere in syllabas longiores, Cic.: se terminer sur des syllabes longues.    - cadit pretium: le prix diminue.    - non debemus cadere animis, Cic. Fam. 6, 1, 4: nous ne devons pas nous laisser abattre, nous ne devons pas perdre courage.    - cadunt vires, Lucr.: les forces s'épuisent.    - cadit ira metu, Ov.: la crainte apaise la colère.
    * * *
    cădo, ĕre, cĕcĭdi, căsum - intr. -    - voir l'article cado de Gaffiot. [st1]1 [-] tomber, choir, s'abattre, se détacher, descendre.    - cadere ab alto (cadere altius): tomber de haut.    - ab aliquo cadere: tomber sous les coups de qqn.    - cadere de (ex) equo: tomber de cheval.    - cadere ex arbore: tomber de l'arbre.    - cadere in (qqf. ad) terram: tomber à terre.    - alte cadere: tomber de haut.    - cadere de manibus: tomber des mains.    - cadit aure lapis, Mart.: une pierre précieuse pend à son oreille.    - cadunt montes, Lucr.: des montagnes s'affaissent.    - amnis cadit in sinum maris, Liv;: le fleuve se jette dans la mer.    - cadere in laqueos: tomber dans les filets.    - cadere in legem: tomber sous le coup de la loi.    - cadere in vituperationem: s'exposer au blâme.    - cadere in calumniam: s'exposer à la chicane.    - cadere sub imperium (potestatem) alicujus: tomber au pouvoir de qqn. [st1]2 [-] tomber mourant, succomber, mourir, périr; être immolé (comme victime).    - cadere fraude, Tac.: succomber victime de la ruse.    - suo Marte cadunt, Mart.: ils périssent frappés de leurs propres armes.    - tibi cadet hostia, Virg.: une victime te sera immolée. [st1]3 [-] succomber (en justice), être abattu.    - causā cadere, Cic. Inv. 2: perdre son procès.    - formulā cadere, Sen. Ep. 48: perdre son procès.    - cadere in judicio, Cic.: perdre son procès. [st1]4 [-] coïncider, tomber juste, s'appliquer, convenir.    - cadere in + acc.: cadrer avec, convenir à, coïncider avec, concerner.    - in eam diem cadunt nummi, Cic.: c'est ce jour-là que tombe le paiement.    - ea vita in sapientem solum cadit: cette vie ne convient qu’au sage.    - vota cadunt, Tib.: les voeux se réalisent.    - ei, ut cadet, ita solvetur, Cic.: on le paiera à chaque échéance.    - ne in alienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic. Fam. 15: que ton arrivée ne tombe pas à un moment tout à fait inopportun.    - cadit ergo in bonum virum mentiri? Cic. Off. 3: un homme de bien est-il donc capable de mentir?    - cadit in quemquam tantum scelus? Virg.: quelqu'un est-il capable de commettre un tel crime?    - illud dictum in hos cadere videtur, Cic.: ce mot semble s'appliquer à eux. [st1]5 [-] tomber (du cornet, au jeu de dés), échoir, arriver par hasard, survenir, aboutir.    - cadebat ut: il arrivait que.    - ut cuique ceciderit primo, Liv.: chacun dans l'ordre qu'aura fixé le sort.    - quibus ad portas cecidit custodia sorti, Virg.: à qui la garde des portes est échue par le sort.    - cadere in irritum (ad irritum, in cassum): n'aboutir à rien, échouer, avorter.    - aliter res cecidit ac putaram, Cic.: la situation tourna autrement que je ne l'avais pensé.    - cadere in morbum, Cic.: tomber malade.    - hoc cadit permoleste: cela tombe mal.    - hoc cecidit mihi peropportune, quod... Cic.: il arriva fort à propos pour moi que... [st1]6 [-] se terminer, finir, cesser, diminuer, se calmer.    - cadere in syllabas longiores, Cic.: se terminer sur des syllabes longues.    - cadit pretium: le prix diminue.    - non debemus cadere animis, Cic. Fam. 6, 1, 4: nous ne devons pas nous laisser abattre, nous ne devons pas perdre courage.    - cadunt vires, Lucr.: les forces s'épuisent.    - cadit ira metu, Ov.: la crainte apaise la colère.
    * * *
        Cado, cadis, cecidi, pen. corr. casum, cadere, Cheoir, Tomber, Tresbucher.
    \
        In classem cadit omne nemus. Luca. On coupe toute la forest pour faire des navires.
    \
        In pectus cadit pronus. Ouid. Il tombe sur sa poictrine.
    \
        In pedes alicuius cadere. Ouid. Luy tomber sur les pieds.
    \
        In plagas cadere dicitur ceruus. Ouid. Dedens les rets, ou filez.
    \
        In plano cadere. Ouid. Cheoir en plaine terre, et unie.
    \
        In pontum cadunt flumina. Seneca. Les rivieres tombent en la mer.
    \
        In vulnus cadere. Lucret. Tomber sur sa playe.
    \
        In vultus cadere. Ouid. Tomber sur le visage, ou le visage en terre.
    \
        Inter verba cadere dicitur lingua. Horat. Se taire soubdainement.
    \
        Per aquas cadere. Lucret. Parmi l'eaue. A travers de l'eaue.
    \
        Mora lenta cadere. Sen. Tomber lentement, et à loisir, bellement.
    \
        Imbres cadunt. Virg. Il tombe de la pluye, Il pleut.
    \
        Homini ilico lachrymae cadunt. Terent. Il pleure incontinent. Les larmes luy tombent.
    \
        In verba singula cadunt lachrymae. Ouid. A chascune parolle les larmes luy tombent des yeulx.
    \
        Cadunt vmbrae. Virgil. Les ombres aggrandissent, Il commence à faire nuict, La nuict approche.
    \
        Cadit illi animus. Ci. Le cueur luy fault. Il perd tout courage.
    \
        Arma ceciderunt. Cic. On a laissé les armes, La guerre est faillie, Le debat est cessé.
    \
        Cadunt Austri. Virgil. Les vents s'appaisent.
    \
        Fabula cadere dicitur, cui Stare opponitur. Hor. Desplaire.
    \
        Cecidit tibi ira. Liu. Ton courroux est appaisé.
    \
        In cassum cadunt omnia tua promissa. Plaut. Viennent à neant.
    \
        Spes mihi cadit. Ouid. Je pers esperance.
    \
        Ad irritum cadit spes. Liu. Quand on est frustré de son esperance.
    \
        Verba cadunt singultu. Propert. On ne peult parler.
    \
        Cadere causa. Cic. Perdre son procez.
    \
        Cadere formula. Quintil. Estre declairé non recevable, Estre debouté par fin de non recevoir.
    \
        Non cadit in alium tam absolutum opus. Pli. Il n'advient point à un autre de si bien besongner, Il n'eschet point à un autre, etc.
    \
        In eum cadit hoc scelus. Virgil. Il peult bien avoir faict ceste meschanceté, Il est bien homme pour l'avoir faict, Il est bien à presumer qu'il l'a faict.
    \
        Cadit suspicio in eum. Cic. Il est souspeconné.
    \
        Cadere non videtur in eundem et contemptus pecuniae et cupiditas. Quintil. Il n'est point à presumer que un mesme homme, etc.
    \
        Non cadit in virum bonum mentiri. Cic. Il n'eschet point à un homme de bien de mentir, Il n'advient point à un bon homme.
    \
        Non cadit in hos mores, non in hunc pudorem, non in hanc vitam, non in hunc hominem ista suspicio. Cic. Un tel souspecon ne convient point à un homme si bien appris, si craintif, ayant si bien vescu, ou ayant tel aage, Il n'est point à presumer ne vray semblable.
    \
        Non cadit in consuetudinem nostram. Cic. Nous ne l'avons point accoustumé, Ce n'est point une chose coustumiere à nous, Nous ne sommes pas coustumiers de ainsi faire, Cela n'accorde pas bien à nostre coustume, Cela et nostre coustume ne s'accordent point, Cela repugne à nostre maniere de faire.
    \
        Cadere in deliberationem. Cic. Estre mis sur le bureau, Estre mis en termes.
    \
        Cadit solutio in diem Calend. Cic. Le payement eschet le premier jour du mois.
    \
        Quaecunque in disceptationem cadere possunt. Cic. Toutes choses de quoy on peult entrer en different.
    \
        Neque in vnam formam cadent omnia. Cic. Il ne peult estre que toutes choses reviennent à une facon.
    \
        Quod in nostram intelligentiam cadit. Cic. Qui chet en nostre sens, Que nous povons bien entendre.
    \
        Cadere in morbum. Cic. Tomber en maladie.
    \
        Cadit in rerum naturam. Quintil. Il peult naturellement advenir.
    \
        Cadere in offensionem alicuius. Cic. Tomber en sa male grace.
    \
        Cadere in potestatem alicuius. Cic. Cheoir entre ses mains ou misericorde.
    \
        Cadere in suspicionem. Cic. Estre souspeconné.
    \
        Cadere in vituperationem. Cic. Estre blasmé.
    \
        Consydera ne cadat aduentus tuus in alienissimum tempus. Cic. Garde toy de venir, ou que ta venue n'eschee en temps qui ne soit point propre.
    \
        Quae cadunt sub aspectum, et sub oculos. Cic. Toutes choses qui peuvent estre veues.
    \
        Cadere sub imperium et ditionem alicuius. Cic. Tomber soubs sa puissance.
    \
        Illa cadunt sub iudicium sapientis. Cic. Ces choses peuvent estre jugees par le sage, L'homme sage en peult juger.
    \
        Cadere. Cic. Advenir, Escheoir.
    \
        Quod cecidit forte. Terent. Qui est advenu d'adventure.
    \
        Incommodit aliquid cecidit ei. Cic. Il luy est advenu quelque desplaisir, Il luy est mescheu, ou mesadvenu.
    \
        Cadere irritum. Tacit. Venir à neant.
    \
        Honesta et iucunda ceciderunt mihi a te. Cic. Tu ne me feis jamais que tout plaisir.
    \
        Quocunque res cadent. Virg. Comment qu'il advienne, En quelque sorte que les affaires se portent, Au pis aller.
    \
        Belle cecidit. Cic. Il est bien advenu.
    \
        Fortuito cecidit. Cic. Il est advenu par fortune, par cas fortuit.
    \
        Male cadere. Caesar. Mal advenir.
    \
        Verum hoc adhuc percommode cadit. Cic. Vient tresbien.
    \
        Peropportune cecidit mihi hoc. Cic. Il m'en est bien prins, Il m'est venu bien à poinct.
    \
        Video mihi opus esse viaticum: sed id ex praediis, vt cadet, ita soluetur. Comme il viendra.
    \
        Quod melius caderet, nihil vidi. Caelius. Qui veint mieulx à poinct.
    \
        Vt qui maxime cadant in orationem. Ci. Ils seent et conviennent bien.
    \
        Verba melius in syllabas longiores cadunt. Cic. Finent, Sont terminez.
    \
        Cadere similiter. Quint. Estre de semblable terminaison, vt dicam, faciam.
    \
        Fonte Graeco cadunt verba quaedam. Horat. Sont derivez du Grec.
    \
        Cadere. Caesar. Mourir.
    \
        Ouis cadit deo. Ouid. Est immolee et sacrifiee à Dieu.
    \
        Ante diem cadere. Virg. Mourir devant son temps selon le cours de nature.
    \
        Acie cadere. Ouid. Mourir en la bataille.
    \
        Ense cadere. Valer. Flac. Estre tué d'une espee.
    \
        Cadere sua manu. Tacit. Se tuer soymesme.
    \
        Marte foemineo cadere. Ouid. Estre tué de la main d'une femme.
    \
        Marte suo cadere. Ouid. Se tuer.
    \
        Cadere per acies. Tacit. Mourir és batailles.
    \
        Dies cadens. Ouid. Jour couchant, Jour faillant.
    \
        Cadens sol. Virgil. Soleil couchant, Occident.
    \
        Magnum tamen periculum non adibit: alte enim cadere non potest. Cic. Il ne peult cheoir de hault.
    \
        Cecidit tua laus pariter cum Repub. Cic. Estre perdue, et abolie.

    Dictionarium latinogallicum > cado

См. также в других словарях:

  • Scelus — (lat.), Verbrechen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Prosperum et felix scelus virtus vocatur. — См. Удача брага, неудача квас …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • scelo — ; «scelus (G). A leg …   Dictionary of word roots and combining forms

  • meschanceté — Meschanceté, Facinus illiberale, Improbitas cordis humani, Impuritas, Indignitas, Nequitia, Scelus, Vitium, Flagitium. Grande meschanceté, Perdita nequitia. Fort grande meschanceté, Robusta improbitas. Une mesme meschanceté est entrée és cueurs… …   Thresor de la langue françoyse

  • scélérat — scélérat, ate [ selera, at ] adj. et n. • 1611; sceleréXVe; lat. sceleratus, de scelus, sceleris « crime » 1 ♦ Vx Qui a commis, est capable de commettre des crimes, de mauvaises actions. ⇒ criminel. Un homme scélérat. 2 ♦ N. Vieilli ou littér. ⇒… …   Encyclopédie Universelle

  • Zofia Kossak-Szczucka — in 1946 Born August 10, 1889(1889 08 10) Kośmin, Congress Poland Died April 9, 1968 …   Wikipedia

  • Christopher Frayling — Sir Christopher John Frayling (born 25 December 1946) is a British educationalist and writer, known for his study of popular culture. Contents 1 Biography 1.1 Coat of arms 2 Select bibliography 2.1 Literature …   Wikipedia

  • Liste Des Devises De Villes — Liste des devises de ville : Sommaire 1 Algérie 2 Allemagne 3 Australie 4 Belgique 5 Cana …   Wikipédia en Français

  • Cui bono — Saltar a navegación, búsqueda La expresión Cui bono, también utilizada como Cui prodest (¿Quién se beneficia?), es una locución latina, que hace referencia a lo esclarecedor que puede resultar en muchos casos, a la hora de determinar la autoría… …   Wikipedia Español

  • Homosexualité dans les sources chrétiennes latines — Sodoma (Giovanni Antonio Bazzi), Saint Sébastien, 1525, Florence, palazzo Pitti[1]. Les multiples positions des Églises chrétiennes actuelles sur la question homosexuelle[2] …   Wikipédia en Français

  • cas — I. Cas, Casus. Un cas et meschant fait, Facinus, Flagitium. Un cas aigre, et qui est trouvé fort mauvais, Crimen referuens siue acerbum. C estoit un cas punissable à un Senateur, Criminosum Senatori fuit. Cas digne de mort, Cas capital, Fraus… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»