Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

sēstertius

  • 1 sestertius

    sestertĭus, a, um, num. adj. [contr. from semis-tertius], two and a half; only in the phrases sestertius nummus and milia sestertia; v. I. A. and I. B. 1. infra.— Mostly as subst.
    I.
    sestertĭus (written also with the characters HS.; v. B. 4. infra), ii, m. (sc. nummus); also in full: sestertius nummus; gen. plur. sestertiūm; rarely sestertiorum or sestertiūm nummūm, a sesterce, a small silver coin, originally equal to two and a half asses, or one fourth of a denarius. When the as was reduced in weight, during the Punic wars, the denarius was made equal to sixteen asses, and the sestertius continued to be one fourth of the denarius. Its value, up to the time of Augustus, was twopence and half a farthing sterling, or four and one tenth cents; afterwards about one eighth less. The sestertius was the ordinary coin of the Romans, by which the largest sums were reckoned. The sestertium (1000 sestertii) was equal (up to the time of Augustus, afterwards about one eighth less) to
    8 17 s.
    1 d. sterling, or $42.94 in United States coin (v. Zumpt, Gram. § 842; Dict. of Ant. s. v. as, sestertius).
    A.
    In gen.:

    sestertius, quod duobus semis additur (dupondius enim et semis antiquus sestertius est) et veteris consuetudinis, ut retro aere dicerent, ita ut semis tertius, quartus semis pronunciarent, ab semis tertius sestertius dicitur,

    Varr. L. L. 5, § 173 Müll.: nostri quartam denarii partem, quod efficie [p. 1686] batur ex duobus assibus et tertio semisse, sestertium nominaverunt, Vitr. 3, 1 med.; Cic. Div. in Caecil. 10, 30:

    taxatio in libras sestertii singuli et in penuriā bini,

    Plin. 18, 13, 34, § 130.—Freq. joined with nummus:

    mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9.— Gen. plur. sestertiūm: quid verum sit, intellego;

    sed alias ita loquor, ut concessum est, ut hoc vel pro deum dico vel pro deorum, alias, ut necesse est, cum triumvirum non virorum, cum sestertiūm nummūm non nummorum, quod in his consuetudo varia non est,

    Cic. Or. 46, 56:

    sestertiūm sexagena milia nummūm,

    Varr. R. R. 3, 6, 1; cited ap. Plin. 10, 20, 23, § 45.—Rarely, sestertiorum:

    duo milia sestertiorum,

    Col. 3, 3, 13.—
    B.
    In partic.
    1.
    As adj. in neutr. plur., with milia (in Varr. and Col.):

    ut asinus venierit sestertiis milibus LX. (= sexaginta milibus sestertium),

    Varr. R. R. 2, 1, 14:

    grex centenarius facile quadragena milia sestertia ut reddat,

    id. ib. 3, 6, 6:

    hos numquam minus dena milia sestertia ex melle recipere,

    id. ib. 3, 6, 11:

    Hirrius ex aedificiis duodena milia sestertia capiebat,

    id. ib. 3, 17, 3:

    sestertiis octo milibus,

    Col. 3, 3, 8; 3, 3, 9; 3, 3, 10.—
    2.
    To express more than two complete thousands sestertia is used as plurale tantum, with distrib. numerals (rare before the Aug. per.):

    si qui vilicus ex eo fundo, qui sestertia dena meritasset... domino XX. milia nummūm pro X. miserit (= decem milia sestertiūm),

    Cic. Verr. 2, 3, 50, § 119:

    candidati apud eum HS. quingena deposuerunt (= quindecim milia sestertiūm),

    id. Att. 4, 15, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcena sestertia, ego centena ex meis,

    id. Par. 6, 3, 49:

    bis dena super sestertia nummum,

    Hor. Ep. 2, 2, 33:

    Tiberius Hortalo se respondisse ait, daturum liberis ejus ducena sestertia singulis,

    Tac. A. 2, 38:

    princeps capiendis pecuniis posuit modum usque ad dena sestertia,

    id. ib. 11, 7.—Rarely with card. numerals:

    sestertia centum,

    Sall. C. 30, 6:

    septem donat sestertia,

    Hor. Ep. 1, 7, 80:

    centum sestertia,

    Mart. 6, 20, 1:

    sex sestertia,

    id. 6, 30, 1; cf.:

    ne cui jus esset nisi qui... HS. CCCC. census fuisset,

    Plin. 33, 2, 8, § 32.—
    3.
    Millions of sesterces were expressed in three ways:
    a.
    By the words centena (or centum) milia sestertiūm, preceded by a numeral adverb (rare): miliens centena milia sestertium, a hundred millions, etc., Plin. 12, 18, 41, § 84.—
    b.
    With ellips. of the words centena milia, the gen. plur. sestertiūm being preceded by the numeral adv. (rare;

    once in Cic.): HS. (i. e. sestertium) quater decies P. Tadio numerata Athenis... planum faciam (i.e. sestertiūm quater decies centena milia, = 1,400,000 sesterces),

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 (where B. and K. after Orell. read. ex conj., sestertium; v. Kühner, Gram. § 229, 5 b.).—
    c.
    With sestertium, declined as subst. neutr., and the numeral adverbs from decies upward (also with ellips. of centena or centum milia; sestertium here = centum milia sestertiūm. The origin of this usage, which became general, has been much disputed, and it is usual to explain it, after Non. p. 495 (cf. Quint. 1, 6, 18), as a grammatical blunder, by which the gen. plur. sestertium has been mistaken for a neutr. sing., Zumpt, Gram. § 873; but it more probably grew out of the adj. use of sestertium with mille, supra; v. Fischer, Gram. 2, p. 269; cf. Neue, Formenl. 1, p. 116; Kühner, Gram. § 209).
    (α).
    Nom. and acc.:

    quom ei testamento sestertium milies relinquatur,

    Cic. Off. 3, 24, 93:

    nonne sestertium centies et octogies... Romae in quaestu reliquisti?

    id. Pis. 35, 86:

    sestertium sexagies, quod advexerat Domitius,

    Caes. B. C. 1, 23, 4:

    sestertium quadringenties aerario illatum est,

    Tac. A. 13, 31:

    sestertium deciens numeratum esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 7, § 20; 2, 3, 70, § 163:

    quadringenties sestertium, quod debuisti,

    id. Phil. 2, 37, 93; id. Off. 3, 24, 93; Nep. Att. 14, 2:

    sestertium ducenties ex eā praedā redactum esse,

    Liv. 45, 43, 8; Val. Max. 9, 1, 6:

    sestertium milies in culinam congerere,

    Sen. Cons. ad Helv. 10, 3:

    quater milies sestertium suum vidit,

    id. Ben. 2, 27, 1; Plin. 18, 6, 7, § 37; Tac. A. 6, 45; 12, 22; 12, 53; 13, 31; id. H. 4, 47; Suet. Calig. 37; id. Galb. 5.—Sometimes with ellips. of sestertium:

    dissipatio, per quam Antonius septies miliens avertit,

    Cic. Phil. 5, 4, 11.—
    (β).
    Gen.:

    syngrapha sestertii centies per legatos facta,

    Cic. Phil. 2, 37, 95:

    argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,

    Liv. 45, 4, 1:

    sestertii milies servus,

    Sen. Q. N. 1, 16, 1:

    liberalitas decies sestertii,

    Tac. A. 2, 37; 2, 86:

    centies sestertii largitio,

    id. ib. 12, 58; 12, 53; Plin. Ep. 10, 3 (5), 2.—
    (γ).
    Abl.:

    quadragies sestertio villam venisse,

    Varr. R. R. 3, 17, 3:

    sexagies sestertio, tricies sestertio,

    Val. Max. 9, 1, 4:

    centies sestertio cenavit uno die,

    Sen. Cons. ad Helv. 9, 11:

    pantomimae decies sestertio nubunt,

    id. ib. 12, 5; id. Ben. 4, 36, 1; Plin. 8, 48, 74, § 196:

    accepto quinquagies sestertio,

    Tac. A. 3, 17; 6, 17; 16, 13; id. H. 4, 42; Plin. Ep. 3, 19, 7; Suet. Caes. 50; id. Tib. 48; id. Calig. 38, 4.—The sign HS., i.e. II. and semis, stands for sestertius, sestertia, and sestertium, in all the uses described above; when it is necessary, to avoid ambiguity, its meanings are distinguished thus: HS. XX. stands for sestertii viginti; HS. X̅X̅., with a line over the numeral, = sestertia vicena, or 20,000 sesterces; H̅S̅. X̅X̅., with lines over both signs, = sestertium vicies, or 2,000,000 sesterces (Kühner, Gram. § 229 Anm. 1). But in recent edd. the numerals are usu. written in full, when the meaning would otherwise be doubtful.—
    C.
    Transf., in gen.
    a.
    Nummo sestertio or sestertio nummo, for a small sum, for a trifle (good prose):

    ecquis est, qui bona C. Rabirii Postumi nummo sestertio sibi addici velit? Tua, Postume, nummo sestertio a me addicuntur,

    Cic. Rab. Post. 17, 45; Val. Max. 5, 2, 10:

    C. Matienus damnatus sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestiman da sunt,

    Sen. Ep. 95, 59; Val. Max. 8, 2, 3.—
    * b.
    Money, a sum of money:

    sestertio amplo comparare,

    for a large sum, Sol. 27 (40) fin.
    D.
    In the times of the emperors, also, a copper coin, worth four asses, Plin. 34, 2, 2, § 4; cf. Eckhel. Doctr. Num. 6, p. 283.—
    * II.
    ses-tertĭum, ii, n., in econom. lang., as a measure of dimension, two and a half feet deep:

    ipsum agrum sat erit bipalio vertere: quod vocant rustici sestertium,

    Col. Arb. 1, 5 (for which:

    siccus ager bipalio subigi debet, quae est altitudo pastinationis, cum in duos pedes et semissem convertitur humus,

    id. ib. 3, 5, 3).

    Lewis & Short latin dictionary > sestertius

  • 2 sestertius

    sēstertius, a, um (semis-tertius), dritthalb, I) als Münzbezeichnung, sestertius (mit Zeichen HS, d. t. II u. semis), iī, m. u. vollst. sestertius nummus, Genet. Plur. sestertiûm nummûm u. bl. sestertiûm od. sestertiorum, der Sesterz, A) eine Silbermünze, zur Zeit der Republik dritthalb As oder ein Vierteldenar, ungefähr 20 Pfennige (1000 sestertii = 200 Mark), 1) eig.: s. duodeni, Cic.: s. singuli, Plin.: s. nummus, Cic. u. Colum. – Der häufige Gebrauch der Genetivform sestertiûm bei den Zahlbestimmungen über mille bewirkte, daß man sie schon sehr früh für einen neutralen Nominativ hielt u. nicht bloß einen Plural sestertia bildete, sondern sestertium selbst als Singular deklinierte. Und zwar bedeutet sestertium (mit Auslassung von mille) die Summe von tausend Sesterzen u. neben dem multiplikativen Adv. decies, centies etc. (mit Auslassung von centena milia) die Summe von hunderttausend Sesterzen, also decies sestertium eine Million, centies sestertium zehn Millionen usw.: sescenta sestertia = 600000 Sesterze, Cic.: quadragena milia sestertia, Varro: septem sestertia, Hor.: milies sestertium = 100 Millionen, Cic.: sexagies sestertium, Caes.: decies sestertii, Liv.: sestertio decies, Cic.: sexagies sestertio, Suet.: a trecentis sestertiis (300 S.) ad-ūsqueduo sestertia (2000 S.) sūmptuscenarum propagatus est, Gell. 2, 24, 15. – 2) übtr.: a) nummo sestertio od. sestertio nummo, für eine geringe Summe, für eine Kleinigkeit, nummo sestertio od. sestertio nummo alci addici, Cic. Rab. Post. 45. Val. Max. 5, 2, 10: sestertio nummo venire (verkauft werden), Liv. epit. 55: alqm sestertio nummo damnare, Aur. Vict. 8, 2, 3: ut quae maxima inter nos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sint, Sen. ep. 95, 59. – b) amplo sestertio, für vieles Geld, basilisci reliquias amplo sestertio comparare, Solin. 27, 53. – B) in der Kaiserzeit auch eine Kupfermünze, 4 Asse an Wert, Plin. 34, 4. – II) in der ökonom. Sprache als Maßbestimmung, dritthalb Fuß Tiefe, sat erit bipalio vertere, quod vocant rustici sestertium, Colum. de arb. 1, 5.

    lateinisch-deutsches > sestertius

  • 3 sestertius

    sēstertius, a, um (semis-tertius), dritthalb, I) als Münzbezeichnung, sestertius (mit Zeichen HS, d. t. II u. semis), iī, m. u. vollst. sestertius nummus, Genet. Plur. sestertiûm nummûm u. bl. sestertiûm od. sestertiorum, der Sesterz, A) eine Silbermünze, zur Zeit der Republik dritthalb As oder ein Vierteldenar, ungefähr 20 Pfennige (1000 sestertii = 200 Mark), 1) eig.: s. duodeni, Cic.: s. singuli, Plin.: s. nummus, Cic. u. Colum. – Der häufige Gebrauch der Genetivform sestertiûm bei den Zahlbestimmungen über mille bewirkte, daß man sie schon sehr früh für einen neutralen Nominativ hielt u. nicht bloß einen Plural sestertia bildete, sondern sestertium selbst als Singular deklinierte. Und zwar bedeutet sestertium (mit Auslassung von mille) die Summe von tausend Sesterzen u. neben dem multiplikativen Adv. decies, centies etc. (mit Auslassung von centena milia) die Summe von hunderttausend Sesterzen, also decies sestertium eine Million, centies sestertium zehn Millionen usw.: sescenta sestertia = 600000 Sesterze, Cic.: quadragena milia sestertia, Varro: septem sestertia, Hor.: milies sestertium = 100 Millionen, Cic.: sexagies sestertium, Caes.: decies sestertii, Liv.: sestertio decies, Cic.: sexagies sestertio, Suet.: a trecentis sestertiis (300 S.) adusque duo sestertia (2000 S.) sumptus cenarum propagatus est, Gell. 2, 24, 15. – 2)
    ————
    übtr.: a) nummo sestertio od. sestertio nummo, für eine geringe Summe, für eine Kleinigkeit, nummo sestertio od. sestertio nummo alci addici, Cic. Rab. Post. 45. Val. Max. 5, 2, 10: sestertio nummo venire (verkauft werden), Liv. epit. 55: alqm sestertio nummo damnare, Aur. Vict. 8, 2, 3: ut quae maxima inter nos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sint, Sen. ep. 95, 59. – b) amplo sestertio, für vieles Geld, basilisci reliquias amplo sestertio comparare, Solin. 27, 53. – B) in der Kaiserzeit auch eine Kupfermünze, 4 Asse an Wert, Plin. 34, 4. – II) in der ökonom. Sprache als Maßbestimmung, dritthalb Fuß Tiefe, sat erit bipalio vertere, quod vocant rustici sestertium, Colum. de arb. 1, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sestertius

  • 4 sestertius

    sēstertius, ī m. [ semis + tertius ] (sc. nummus)
    1) сестерций, римск. серебряная монета = до 217 г. до н. э. 2 1/2 ассам C позднее = 4 ассам PM; обозначался LLS (т. е. libra libra semis или сокращённо IIS, откуда HS)
    2) 2,5 римских фута (мера глубины) Col

    Латинско-русский словарь > sestertius

  • 5 sēstertius or HS

        sēstertius or HS (i. e. II semis), adj. num.    [for * semis-tertius], two and a half.—As subst m. (sc. nummus; gen plur. sestertiūm), a sesterce (a small silver coin, originally two and a half asses, worth twopence and half a farthing sterling, or four and one tenth cents): cum esset tritici modius sestertiis duobus: cum HS XXX scripta essent pro HS CCC: praedia pluris sestertiūm XXX milium habere, L.— Plur n. as subst., with ellipse of milia, thousands of sesterces.—Usu. with num distr.: fundus, qui sestertia dena meritasset: HS quingena (i. e. quindecim milia sestertiūm).— Rarely with num card.: sestertia centum, S.: septem donat sestertia, H.—With ellipse of centena milia: HS quater deciens (i. e. sestertiūm quater deciens centena milia, or 1,400,000 sesterces).—For the phrase, centena milia sestertiūm, the word sestertium was commonly used, and declined as subst n., with the numeral adverbs from deciens upward: quom ei testamento sestertium milies relinquatur: sestertium centiens et octogiens: HS LX, quod advexerat Domitius, Cs.: sestertium deciens numeratum esse: argenti ad summam sestertii deciens in aerarium rettulit, L.: in sestertio centiens adfluentius vivere, N.—With nummus, in abl. of price, at an insignificant sum, for a trifle: bona nummo sestertio sibi addici velle: si amplius HS nummo petisti.

    Latin-English dictionary > sēstertius or HS

  • 6 sestertius

    [st1]1 [-] sestertĭus, a, um, adj. num.: qui contient deux et demi. (cet adjectif s'emploie uniquement dans les expressions: sestertius nummus et milia sestertia)    - sestertius nummus: sesterce.    - au fig. sestertio nummo: pour rien, pour une bagatelle, à vil prix.    - pes sestertius, Tab.: deux pieds et demi. [st1]2 [-] sestertĭus (s.-ent. nummus), ĭi, m. (gén. plur. sestertiūm, sestertiūm nummūm, qqf. sestertiorum): sesterce. - [abcl][b]a - deux as et demi. - [abcl]b - pièce de cuivre de quatre as (époque impériale).[/b]    - bini sestertii in libras, Plin.: deux sesterces la livre.    - duo millia sestertiorum, Col.: deux mille sesterces. Au gén. plur. avec un adverbe multiplicatif, en sous-entendant centena millia:    - sestertiūm millies, Cic.: cent millions de sesterces. (mille fois cent mille).    - sestertiūm sexagies, Caes.: six millions de sesterces.    - amplius sestertiūm ducentiens, Cic.: plus de vingt millions de sesterces.    - quadringentiens sestertiūm, quod Idibus Martiis debuisti, Cic. Phil. 2: les quarante millions de sesterces que tu devais aux ides de mars.    - sestertiūm ter et quadragiens, Cic. Flac.: quatre millions trois cent mille sesterces. Les mots sestertius et sestertium étaient souvent remplacés par HS (H = 2 1/2; S = Semis.    - voir la grammaire.
    * * *
    [st1]1 [-] sestertĭus, a, um, adj. num.: qui contient deux et demi. (cet adjectif s'emploie uniquement dans les expressions: sestertius nummus et milia sestertia)    - sestertius nummus: sesterce.    - au fig. sestertio nummo: pour rien, pour une bagatelle, à vil prix.    - pes sestertius, Tab.: deux pieds et demi. [st1]2 [-] sestertĭus (s.-ent. nummus), ĭi, m. (gén. plur. sestertiūm, sestertiūm nummūm, qqf. sestertiorum): sesterce. - [abcl][b]a - deux as et demi. - [abcl]b - pièce de cuivre de quatre as (époque impériale).[/b]    - bini sestertii in libras, Plin.: deux sesterces la livre.    - duo millia sestertiorum, Col.: deux mille sesterces. Au gén. plur. avec un adverbe multiplicatif, en sous-entendant centena millia:    - sestertiūm millies, Cic.: cent millions de sesterces. (mille fois cent mille).    - sestertiūm sexagies, Caes.: six millions de sesterces.    - amplius sestertiūm ducentiens, Cic.: plus de vingt millions de sesterces.    - quadringentiens sestertiūm, quod Idibus Martiis debuisti, Cic. Phil. 2: les quarante millions de sesterces que tu devais aux ides de mars.    - sestertiūm ter et quadragiens, Cic. Flac.: quatre millions trois cent mille sesterces. Les mots sestertius et sestertium étaient souvent remplacés par HS (H = 2 1/2; S = Semis.    - voir la grammaire.
    * * *
        Sestertius, sestertii, Idem quod Nummus, apud Romanos. Sestertius. Bud. Dix tournois obole.
    \
        Mille sestertii, et Mille nummi: vel Mille sestertium, et Mille nummum: vel copulate, Mille sestertium nummum. Budaeus. Vingtcinq escuts couronne.

    Dictionarium latinogallicum > sestertius

  • 7 sestertius

    semis-tertius -- 2 1/2 assses = small silver coin

    Latin-English dictionary > sestertius

  • 8 sestertius

    , i m
      сестерций, римская денежная единица

    Dictionary Latin-Russian new > sestertius

  • 9 sestertius nummus

    серебряная монета в два с половиной асса (около 5 коп. серебр.) (1. 37 C. 8, 54. Gai. IV. 51. 53а. 53b.); как мера, sestertius pes (L. XII tab. VII. 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > sestertius nummus

  • 10 nummus

    nummus (thus written in the better MSS., others nūmus), i ( gen. plur. usu. nummūm, but nummorum, Plaut. Trin. 1, 2, 115; Cic. Verr. 2, 3, 49, § 117; Hor. S. 2, 3, 149, etc.), m. [from root nemô; cf. numerus], a piece of money, a coin, money.
    I.
    In gen.:

    adulterini,

    counterfeit money, Cic. Off. 3, 23, 91:

    adulterati,

    Paul. Sent. 5, 25, 1:

    aurei,

    Cic. Phil. 12, 8, 20:

    plumbei,

    Plaut. Most. 4, 2, 11:

    argenteus,

    Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    putat suos nummos vos comedisse,

    Cic. Att. 6, 1, 25:

    habere in nummis,

    in ready money, id. Off. 8, 10, 1; id. Verr. 2, 3, 86, § 199; cf.:

    (hominem) non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse,

    id. ib. 2, 4, 6, § 11;

    jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,

    the value of money fluctuated, id. Off. 3, 20, 80:

    asper,

    i. e. not worn smooth by use, Pers. 3, 69; cf. Sen. Ep. 19, 10: crescit amor nummi, Juv 14, 139.—
    II.
    In partic.
    A.
    A Roman silver coin, called also nummus sestertius, and simply sestertius (v. sestertius), a sesterce:

    eccos trīs nummos habes,

    Plaut. Men. 1, 4, 1:

    cogit Scandilium quinque illa milia nummum dare atque annumerare Apronio,

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140; cf. id. ib. 2, 3, 61, §

    140: binis milibus nummum,

    Plin. 17, 1, 1, § 8; cf. for the gen. nummūm, Cic. Or. 46, 156, and v. Ritschl, prol. p. 89; gen. nummorum, Hor. Ep. 2, 2, 5; Suet. Aug. 46 fin.; id. Dom. 4 fin.; Plin. 8, 43, 68, § 167—With sestertius, Liv. 8, 11:

    percipere mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9:

    sestertiis sescentis nummis,

    id. 3, 3, 9, § 13.—
    2.
    Transf., like our farthing, cent, to denote a very small sum, a trifle, low price, etc.:

    assident, subducunt, ad nummum convenit,

    to a farthing, to a cent, Cic. Att. 5, 21, 12:

    ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii nummo sestertio sibi addici velit?

    at a farthing's value, id. Rab. Post. 17, 45; id. Fin. 2, 17, 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sunt,

    Sen. Ep. 95, 59:

    damnatus... et sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55; Plaut. Most. 1, 2, 34.—
    B.
    As a Greek coin, two drachmae (only in Plaut.): illi sunt drachumis miseri;

    me nemo potest Minoris quisquam nummo, ut surgam, subigere,

    Plaut. Ps. 3, 2, 19: Me. Quibus hic pretiis porci veneunt sacres sinceri? Cy. Nummo, id. Men. 2, 2, 16; id. Ep. 1, 1, 52; id. Aul. 3, 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > nummus

  • 11 numus

    nummus (thus written in the better MSS., others nūmus), i ( gen. plur. usu. nummūm, but nummorum, Plaut. Trin. 1, 2, 115; Cic. Verr. 2, 3, 49, § 117; Hor. S. 2, 3, 149, etc.), m. [from root nemô; cf. numerus], a piece of money, a coin, money.
    I.
    In gen.:

    adulterini,

    counterfeit money, Cic. Off. 3, 23, 91:

    adulterati,

    Paul. Sent. 5, 25, 1:

    aurei,

    Cic. Phil. 12, 8, 20:

    plumbei,

    Plaut. Most. 4, 2, 11:

    argenteus,

    Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    putat suos nummos vos comedisse,

    Cic. Att. 6, 1, 25:

    habere in nummis,

    in ready money, id. Off. 8, 10, 1; id. Verr. 2, 3, 86, § 199; cf.:

    (hominem) non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse,

    id. ib. 2, 4, 6, § 11;

    jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,

    the value of money fluctuated, id. Off. 3, 20, 80:

    asper,

    i. e. not worn smooth by use, Pers. 3, 69; cf. Sen. Ep. 19, 10: crescit amor nummi, Juv 14, 139.—
    II.
    In partic.
    A.
    A Roman silver coin, called also nummus sestertius, and simply sestertius (v. sestertius), a sesterce:

    eccos trīs nummos habes,

    Plaut. Men. 1, 4, 1:

    cogit Scandilium quinque illa milia nummum dare atque annumerare Apronio,

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140; cf. id. ib. 2, 3, 61, §

    140: binis milibus nummum,

    Plin. 17, 1, 1, § 8; cf. for the gen. nummūm, Cic. Or. 46, 156, and v. Ritschl, prol. p. 89; gen. nummorum, Hor. Ep. 2, 2, 5; Suet. Aug. 46 fin.; id. Dom. 4 fin.; Plin. 8, 43, 68, § 167—With sestertius, Liv. 8, 11:

    percipere mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9:

    sestertiis sescentis nummis,

    id. 3, 3, 9, § 13.—
    2.
    Transf., like our farthing, cent, to denote a very small sum, a trifle, low price, etc.:

    assident, subducunt, ad nummum convenit,

    to a farthing, to a cent, Cic. Att. 5, 21, 12:

    ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii nummo sestertio sibi addici velit?

    at a farthing's value, id. Rab. Post. 17, 45; id. Fin. 2, 17, 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sunt,

    Sen. Ep. 95, 59:

    damnatus... et sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55; Plaut. Most. 1, 2, 34.—
    B.
    As a Greek coin, two drachmae (only in Plaut.): illi sunt drachumis miseri;

    me nemo potest Minoris quisquam nummo, ut surgam, subigere,

    Plaut. Ps. 3, 2, 19: Me. Quibus hic pretiis porci veneunt sacres sinceri? Cy. Nummo, id. Men. 2, 2, 16; id. Ep. 1, 1, 52; id. Aul. 3, 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > numus

  • 12 sestertium

    sēstertium, ī n. (первоначально gen. pl. к sestertius)
    1) при колич. числ. тысяча сестерциев (см. sestertius)
    decem sestertia ( или s.) C etc. — десять тысяч сестерциев; слово s. часто при этом опускается
    2) при наречном числ. 100 000 сестерциев

    Латинско-русский словарь > sestertium

  • 13 sestertium

    [st1]1 [-] sestertĭum, ĭi, n. (contraction de sestertiorum, gén. plur. de sestertius): somme de mille sesterces (le grand sesterce). Ce génitif a été considéré comme un substantif neutre au singulier.    - septem sestertia, Hor.: sept mille sesterces.    - centum sestertia ou centena sestertia: cent mille sesterces. Au singulier, avec adverbe multiplicatif et ellipse de centena milia ou centum milia:    - summam sestertii decies referre, Liv.: rapporter une somme d'un million de sesterces.    - in sestertio vicies, Nep.: avec deux millions de sesterces.    - septuagies sestertio saginatus, Tac.: gorgé de sept millions de sesterces.    - syngrapha sestertii centies, Cic. Phil. 2, 37, 95: une créance de dix millions de sesterces.    - centies sestertio cenare, Sen. Cons. ad Helv. 9, 11: faire un repas pour dix millions de sesterces.    - accepto quinquagies sestertio, Tac. A. 3, 17: après avoir reçu cinq millions de sesterces.    - sestertio amplo comparare, Sol. (au fig.): acheter à prix d'or. [st1]2 [-] sestertĭum, ĭi, n.: Col. deux pieds et demi (de profondeur).
    * * *
    [st1]1 [-] sestertĭum, ĭi, n. (contraction de sestertiorum, gén. plur. de sestertius): somme de mille sesterces (le grand sesterce). Ce génitif a été considéré comme un substantif neutre au singulier.    - septem sestertia, Hor.: sept mille sesterces.    - centum sestertia ou centena sestertia: cent mille sesterces. Au singulier, avec adverbe multiplicatif et ellipse de centena milia ou centum milia:    - summam sestertii decies referre, Liv.: rapporter une somme d'un million de sesterces.    - in sestertio vicies, Nep.: avec deux millions de sesterces.    - septuagies sestertio saginatus, Tac.: gorgé de sept millions de sesterces.    - syngrapha sestertii centies, Cic. Phil. 2, 37, 95: une créance de dix millions de sesterces.    - centies sestertio cenare, Sen. Cons. ad Helv. 9, 11: faire un repas pour dix millions de sesterces.    - accepto quinquagies sestertio, Tac. A. 3, 17: après avoir reçu cinq millions de sesterces.    - sestertio amplo comparare, Sol. (au fig.): acheter à prix d'or. [st1]2 [-] sestertĭum, ĭi, n.: Col. deux pieds et demi (de profondeur).
    * * *
        Sestertium, sestertii, neut. gen. Vingtcinq escuts couronne à trentecinq solz tournois pour escut.
    \
        Dies sestertium, Idem est quod Decies centena millia sestertium: siue mille sestertia. Budaeus. Vingtcinq mille escuts couronne.
    \
        Duodecies sestertium. Budaeus. Trente mille escuts.
    \
        Centies sestertium. Bud. Deux cents cinquante mille escuts.
    \
        Millies sestertiuum. Bud. Deux millions cinq cents mille escuts.

    Dictionarium latinogallicum > sestertium

  • 14 H

    h
    H — hic, habet, heres, honos, hora и др.
    H. C. — Hispania citerior
    HH. — herēdes
    HS — сестерций (см. sestertius)
    HAR. — haruspex
    H. E. T. — heres ex testamento
    H. N. S. — herēdem non sequītur
    H. S. — hic situs (est)

    Латинско-русский словарь > H

  • 15 nummus

    ī (gen. pl. ōrum и um) m.
    2) pl. деньги, наличные (omnia in nummis habere Pt; nummis vendĕre aliquid Pt)
    5) (тж. n. sestertius C, Sen) мелочь, грош, копейка, безделица
    nummo H — за бесценок, но тж. PJ за деньги
    ad nummum convēnit C — сошлось до копейки, точно
    6) греч. монета драхма или дидрахма (две драхмы) ( emere nummo Pl)

    Латинско-русский словарь > nummus

  • 16 sestertiarius

    sēstertiārius, a, um [ sestertius ]
    ценой не выше сестерция, перен. грошовый, ничтожный ( homo Pt)

    Латинско-русский словарь > sestertiarius

  • 17 libella

    lībella, ae, f. (Demin. v. libra), I) im Münz- und Rechnungswesen: 1) eine röm.-kampan. Silbermünze = 1/10 denarius, im Werte = 1 As, Cato r. r. 15, 1. Varro LL. 5, 174. – übtr., für eine beliebig kleine Münze, wie unser Pfennig, Heller, Plaut. u. Cic.: tibi libellam argenti numquam credam, Plaut.: dah. HSIɔɔɔ ad libellam sibi deberi, auf den Pfennig (Heller), ganz genau, Cic. Rosc. com. 11. – 2) in der Silberrechnung = dem zehnten Teile eines sestertius, dh. das Zehntel, fecit te (heredem) ex libella, me ex teruncio, hat dich zum Erben eines Zehntels eingesetzt, doch so, daß du mir ein Vierteil abgibst, Cic. ad Att. 7, 2, 3. – II) die Bleiwage, Setzwage, Wasserwage, Schrotwage, Lucr. 4, 513. Vitr. 1, 6, 6 u. 3, 4, 5. Plin. 36, 172 u. 188: vollst. libella fabrilis, Colum. 3, 13, 12. Veget. mil. 3, 20. p. 107, 22 L.2: dah. locus, qui est ad libellam aequus, völlig wagerecht, Varro r. r. 1, 6, 6.

    lateinisch-deutsches > libella

  • 18 nummus

    nummus (weniger gut nūmus), ī, m. (νοῦμμος od., wie Böckh will, νούμμος, tarentinisch u. sikelisch = νόμος, die gesetzliche, gangbare Silbermünze, 11/2 attische Obolen an Wert, s. Böckh Metrolog. Untersuch. S. 310 ff.), I) übh. Geld, Münze, nummus argenteus, Varro fr. u. Vulg.: aureus, Cic.: Philippeus, s. Philippus unter Philippus: nummus plumbeus, s. plumbeus: nummus asper, noch nicht abgegriffen, Suet.: nummi adulterini, Cic.: habere in nummis, Cic.: in suis nummis versari, esse, Cic.: patrimonium in nummos redigere, zu Geld machen, in Geld umsetzen, Lact.: nummo, Plin. ep., od. nummis, ICt., für Geld. – nummi, Kapital (Ggstz. merces, Zinsen), Hor. sat. 1, 3, 88. – II) insbes.: A) die zu Rom gangbarste u. bei Berechnung zugrunde gelegte Silbermünze, der Sesterz ( sonst sestertius gen., w. s.), ungefähr = 20 Pfennige, nummo sestertio, Cic.: quinque milia nummûm, Cic.: nummo uno venire (verkauft werden), Gaius inst. – übtr., fast sprichw., von einer Kleinigkeit, wie wir sagen, Groschen, Nickel, Pfennig, Kreuzer, si quid nummo sarciri potest, für eine Kleinigkeit, Plaut.: ad nummum convenit, es traf auf den Groschen (Kreuzer) zu, Cic.: nummo (sestertio) alci addicere alqd, s. ad-dīco no. II, b. – B) als griech. Münze, bald Drachme, bald Didrachme (s. Brix Plaut. trin. 146), emere nummo, Plaut.: venire nummo, Plaut. – / Genet. Plur. gew. nummûm, selten nummorum, s. Brix Plaut. trin. 152. Georges Lexikon der lat. Wortf. S. 461.

    lateinisch-deutsches > nummus

  • 19 sestertiarius

    sēstertiārius, a, um (sestertius), für einen Sesterz zu haben, kaum einen Sesterz wert, homo, Petron. 45, 8: gladiatores, ibid. § 11.

    lateinisch-deutsches > sestertiarius

  • 20 sestertiolum

    sēstertiolum, ī, n. (Demin. v. sestertium), 1000 Sesterze (s. sēstertius), sestertiolum bis deciens, zwei Millionen Sesterze, Mart. 1, 58, 5.

    lateinisch-deutsches > sestertiolum

См. также в других словарях:

  • Sestertĭus — (lat.), 1) die gewöhnlichste römische Silbermünze, bis 214 v. Chr. = 1/4 eines Denarius od. 21/2 Asses (woher die Benennung, eigentlich Sesquitertius, dritthalb), galt nach der Verschiedenheit des Denars bald 1 gGr. 7 Pf., bald 1 r. etc. Die… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Sestertius — Sestertĭus (Sestérz), altröm. Silbermünze zu 1/4 Denar = 21/2 As …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Sestertius — Sestertius, altröm. Silbermünze = 21/2 As (s. As), bezeichnet mit HS od. ][S; sestertia (SS), Rechnungsmünze = 1000 S.; sestertium (= sestertiorum), Rechnungsmünze = 100000 S …   Herders Conversations-Lexikon

  • Sestertius — Coin image box 1 double header = Anonymous AR sestertius caption left = Helmed Roma head right, IIS behind caption right = Dioscuri riding right, ROMA in linear frame below. RSC4, C44/7, BMC13. width = 250 footer = AR 0.96 g RSC4, C44/7, BMC13… …   Wikipedia

  • Sestertius — Sesterz von Gallienus Der Sesterz (lat. sestertius) war Münze und Hauptrecheneinheit (Monetär) in der römischen Republik und Kaiserzeit. Der Sesterz hatte ursprünglich den Wert von zweieinhalb As, daher die Bezeichnung der dritte (As) halb =… …   Deutsch Wikipedia

  • sestertius — /se sterr sheuhs, shee euhs/, n., pl. sestertii /shee uy /. sesterce. [ < L sestertius; see SESTERCE] * * * …   Universalium

  • sestertius — noun A large bronze or (rarely) small silver coin minted during the Roman Republic and Empire, valued at two and a half asses …   Wiktionary

  • SESTERTIUS —    a Roman coin either bronze or silver one fourth of a denarius, originally worth 2½ asses but afterwards 4 asses, up to the time of Augustus was worth fully 2d., and subsequently one eighth less; Sestertium, a Roman money of account, never a… …   The Nuttall Encyclopaedia

  • sestertius — ses·ter·tius …   English syllables

  • sestertius — …   Useful english dictionary

  • Double sestertius — The double sestertius was a large Roman coin made of orichalcum (brass) first issued by Trajan Decius in AD 249 251, as a response to the inflationary pressures of the time which had devalued the buying power of the conventional sestertius. In… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»