Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

retreat

  • 1 merki um undanhald

    Íslensk-ensk orðabók > merki um undanhald

  • 2 HORFA

    * * *
    I)
    (-ða, -t), v.
    1) to turn (be turned) in a certain direction;
    horfði upp eggin, the edge turned upwards;
    suðr horfðu dyrr, the door looked south;
    h. baki við e-m, to turn the back against one;
    h. við e-m, to face one; fig. to set oneself against one (þeir er heldr höfðu við honum horft í sínum huga);
    2) to look in a certain way, to have a certain appearance;
    h. úvænt, to look unpromising (úvænt horfir um sættir);
    hvárum horfir vænna, who is more likely to get the betler;
    h. fastliga, erfiðliga, to look difficult;
    horfir mjök í móti oss, matters look bad for us;
    3) refl., Hjalta þótti þá úvænt á horfast, H. thought that matters looked unpromising;
    horfðust þeir Gizurr höfðum at, he and Gizurr lay with their heads together.
    (að), v. = hörfa.
    * * *
    ð, subj. hyrfði, Rb. 470, Skáld. H. 4. 21, Fms. xi. 76, [akin to hverfa, q. v.]:—to turn in a certain direction, Lat. vergere; horfði upp eggin, kjölrinn, the edge, keel, turned uppermost, Nj. 136, Ld. 142; h. frá landi, the ship turns towards the sea, Fms. xi. 101; er eigi veit hvárt söðull skal fram h. á hrossi eðr aptr, eða hvárt hann skal h., Grág. ii. 175; horfa bökum við e-m, to stand back to back, Hkr. iii. 384; horfa höfði til jarðar en fótum til himins, Post. 656 C. 37; hann hljóp æ sem horfði, he ran ever headlong on, Bret. 90; suðr horfðu dyrr, the doors looked south, Vsp., Fb. ii. 138; horfði botninn inn at höfðanum, Landn. 34; þótti honum ílla af sér h. fótrinn, i. e. the leg was awry, Sturl. ii. 63; hann horfði í lopt upp, Fs. 7.
    II. to turn so as to look on, behold; hann horfði út ór hringinum, Ld. 276: with prepp. to look on, hón horfði þar á löngum, Ísl. ii. 274, passim; h. við e-m, to face one, Eg. 293; þeir bleyðask skjótt ef vel er við horft, Fms. vi. 312; h. öndurðr við, Ó. H. 183: metaph. to set oneself against a person, þeir er heldr höfðu við honum horft í sínum huga, Bs. i. 81; vóru þeir hinir mestu örskipta-menn er þeim tók við at horfa, i. e. they (the berserkers) were great ruffians if any one opposed them, Eb. 38 new Ed.; horfa ekki í e-t, not to turn away from, not to shirk, eg horfi ekki í að göra það.
    2. metaph. matters take a turn, look so and so; þetta horfir til úefna, Ísl. ii. 239; at þar horfi til gamans mikils, that things look towards great joy, Fas. i. 317; horfði til landauðnar, 526; h. fastliga, to look bad, difficult, Lv. 94, Ld. 92; h. þungliga, Ísl. ii. 19; h. erfiðliga, Nj. 139; h. úvænt, to look unpromising, Eg. 340, Fms. xi. 76; hvárum horfir vænna, who is more likely to get the better, Nj. 45; e-m horfir betr, Lv. 54; ok horfir mjök í móti oss, 10; h. til handa e-m, to devolve upon one, Grág. i. 269.
    III. reflex., with prepp.; horfask á, matters look so and so; betri sætt en nú þykir á horfask, Eg. 113; hér horfisk eigi sköruliga á, Fms. vii. 33; Hjalta þótti þá úvænt áhorfask, iv. 141, x. 214; horfask vel á, to look well, promise well; horfðisk á með þeim heldr en eigi, i. e. it looked rather good than not, Bjarn. 56; h. til e-s, to look as if …; eðr til hvers váða horfðisk, Fms. vii. 125; með fíflsku slíkri sem hér horfisk til, Eg. 729, Lv. 10.
    2. recipr., horfask á, to face one another, Sturl. i. 176; horfðusk þeir Gizurr at höfðunum, turned the heads together, iii. 189.

    Íslensk-ensk orðabók > HORFA

  • 3 HÖRFA

    * * *
    I)
    (-ða, -t), v.
    1) to turn (be turned) in a certain direction;
    horfði upp eggin, the edge turned upwards;
    suðr horfðu dyrr, the door looked south;
    h. baki við e-m, to turn the back against one;
    h. við e-m, to face one; fig. to set oneself against one (þeir er heldr höfðu við honum horft í sínum huga);
    2) to look in a certain way, to have a certain appearance;
    h. úvænt, to look unpromising (úvænt horfir um sættir);
    hvárum horfir vænna, who is more likely to get the betler;
    h. fastliga, erfiðliga, to look difficult;
    horfir mjök í móti oss, matters look bad for us;
    3) refl., Hjalta þótti þá úvænt á horfast, H. thought that matters looked unpromising;
    horfðust þeir Gizurr höfðum at, he and Gizurr lay with their heads together.
    (að), v. = hörfa.
    * * *
    að, [akin to hvarfa, q. v.], to retire, Fas. iii. 34; h. frá í brott, Nj. 216; hvárt sem þeir h. með ánni norðr eða suðr, 228; h. fyrir, to give way, Grett. 114; h. undan, Sd. 175, Fbr. 41 new Ed., Fs. 45; nú h. þeir innar eptir höllinni, Fas. ii. 261; hann hörfaði at borðinu út, Fms. vii. 264; þá skal ganga á feld þó áðr hafi af hörfat, Korm. 86: to pass round, hefir þat (viz. the moon) hörfat hring sinn, Rb. 116: reflex., láta hörfask undan, Ísl. ii. 447.

    Íslensk-ensk orðabók > HÖRFA

  • 4 athvarf

    * * *
    n. courteous attentions to any one, in the phrases, gøra e-m athvarf, gøra at athvarfi við e-n.

    Íslensk-ensk orðabók > athvarf

  • 5 undanhald

    * * *
    n. flight.

    Íslensk-ensk orðabók > undanhald

  • 6 AKA

    * * *
    (ek, ók, ókum, ekinn), v.
    1) to drive (a vehicle or animal drawing a vehicle), with dat.: gott er heilum vagni heim at a., it is good to get home safe and sound; a. þrennum eykjum, with three yoke of horses;
    2) to carry or convey in a vehicle, to cart, with dat. or acc. (hann ók heyjum sínum á yxnum; hann ók skarni á hóla); a. saman hey, to cart hay; líkin váru ekin í sleða, carried in a sledge;
    3) with the prep. í or á; Freyr ók í kerru með gelti; ríðr Þ. hesti þeim, er hann hafði ekit á;
    4) absol., to drive in a vehicle (fóru þeir í sleðann ok óku alla nóttina); with acc. of the road (óku úrgar brautir);
    5) naut., to trim the sail (aka seglum at endilöngum skipum);
    6) to remove, with dat.; ók hann af sér fjötrinum, worked it off by rubbing; ók Oddr sér þar at, worked himself thither (of a fettered prisoner); a. e-m á bug or a. bug;á e-n, to make one give way, repel; intrans. = ‘akast’, to move slowly; hvárrgi ók (gave way) fyrir oðrum; a. undan, to retire, retreat;
    7) impers., hart ekr at e-m, one is in great straits; ekr nú mjók at, I am hard pressed; e-m verðr nær ekit, one gets into straits, is hard pressed;
    refl., e-m ekst e-t í tauma, one is thwarted in a thing.
    * * *
    ók, óku, ekit; pres. ek. It also occurs in a weak form, að, Fagrsk. 104, which form is now perhaps the most common. [Neither Ulf. nor Hel. use this word, which appears also to be alien to the South-Teut. idioms. The Germans say fahren; the English to drive, carry; cp. Engl. yoke. In Latin, however, agere; Gr. άγειν] Gener. to move, drive, transport, carry:
    I. to drive in harness in a sledge or other vehicle (where the vehicle is in dat.), as also the animal driven; bryggjur svá breiðar, at aka mátti vögnum á víxl, ‘briggs’ (i. e. wharfs or piers,, cp. ‘Filey Brigg’) so broad, that wains might meet and pass each other, Hkr. ii. 11; gott er heilum vagni heim at aka, ‘tis good to drive home with a whole wain, to get home safe and sound, cp. Horace solve senescentem, Orkn. 464, Al. 61; þórr á hafra tvá, ok reið þá er hann ekr, in which he drives, Edda 14, Ób. adds í (viz. reið þá er hekr i), which may be the genuine reading.
    β. with the prep. í; Freyr ók ok í kerru með gelti, Edda 38.
    γ. absol. to drive, i. e. travel by driving; þeir óku upp á land, Eg. 543; fóru þeir í sleðann ok óku nóttina alia, drove the whole night, Fms. iv. 317. With the road taken in acc.; aka úrgar brautir, Rm. 36; báðu hennar ok heim óku (dat. henni being understood), carrying a bride home, 37. 20.
    II. to carry or cart a load, ( to lead, in the north of England):—in Iceland, where vehicles are rare, it may perhaps now and then be used of carrying on horseback. The load carried is commonly in dat. or acc.:
    α. acc.: aka saman hey, to cart hay, Eb. 150; saman ok hann heyit, Ísl. ii. 330; hann ok saman alla töðu sína, Landn. 94; þá tekr Gísli eyki tvá, ok ekr fé sitt til skógar, Gísl. 121; but absol., ok ekr til skógar með fjárhlut sinn, l. c. 36; þá let konungr aka til haugsins vist ok drykk, then the king let meat and drink be carted to the ‘how’ ( barrow), Fms. x. 186; vill hann húsit ór stað færa, ok vill hann aka þat, carry it away, Grág. ii. 257; líkin váru ekin í sleða, carried in a sledge, Bs. i. 144.
    β. dat. more freq., as now; hann ók heyjum sínum á öxnum, carried his hay on oxen, Fbr. 43 new Ed.; einn ók skarni á hóla, carted dung alone on the fields, Nj. 67, Rd. 277.
    γ. with the animals in dat., Þórólfr let aka þrennum eykjum um daginn, with three yoke of oxen, Eb. 152; or with the prep. á, ríðr Þórðr hesti þeim er hann hafði ekit á um aptaninn, Ísl. ii. 331, Fbr. 43; ef maðr ekr eðr berr klyfjar á, leads or carries on packsaddles, Grág. i. 441.
    δ. absol., þat mun ek til finna, at hann ok eigi í skegg ser, that he did not cart it on his own beard, Nj. 67.
    ε. part., ekinn uxi, a yoked, tamed ox, Vm. 152.
    III. used by sailors, in the phrase, aka segli, to trim the sail; aka seglum at endilöngum skipum, Fms. vii. 94; bað hann þá aka skjótt seglunum, ok víkja út í sund nokkut, 131. In mod. Icel. metaph., aka seglum eptir vindi, to set one’s sail after ( with) the wind, to act according to circumstances; cp. aktaumar.
    IV. metaph. in a great many proverbs and phrases, e. g. aka heilum vagni heim, v. above; aka höllu fyrir e-m, to get the worst of it, Ld. 206; aka undan (milit), to retire, retreat slowly in a battle; óku þeir Erlingr undan ofan með garðinum, Fms. vii. 317; akast undan (reflex.), id., 278; þeir ökuðust undan ok tóku á skógana, they took to the woods, Fagrsk. 174 (where the weak form is used); sumir Norðmenn óku undan á hæli ofan með sjónum, x. 139: aka e-m á bug, the figure probably taken from the ranks in a battle, to make one give way, repel, en ef Ammonite aka, þér á bug, if they be too strong for thee, Stj. 512. 2 Sam. x. 11. Mkv. 7; also metaph., aka bug á e-n, id.; mun oss þat til Birkibeinum, at þeir aki á oss engan bug, to stand firm, with unbroken ranks, Fms. viii. 412. It is now used impers., e-m á ekki ór að aka, of one who has always bad luck, probably ellipt., ór steini or the like being understood; cp. GÍsl. 54, the phrase, þykir ekki ór steini hefja, in the same sense, the figure being taken from a stone clogging the wheels; ok hann af sér fjötrinum, threw it off by rubbing, Fas. ii. 573; þá ekr Oddr sér þar at, creeps, rolls himself thither, of a fettered prisoner, id.; the mod. phrase, að aka sér, is to shrug the shoulders as a mark of displeasure: aka ór öngum, ex angustiis, to clear one’s way, get out of a scrape, Bjarn. 52; aka í moínn, to strive against, a cant phrase. Impers. in the phrase, e-m verðr nær ekit, is almost run over, has a narrow escape, varð honum svá nær ekit at hann hleypti inn í kirkju, he was so hard driven that he ran into the church, Fms. ix. 485; hart ekr at e-m, to be in great straits, ok er þorri kemr, þá ekr hart at mönnum, they were pressed hard, Ísl. ii. 132; ekr mi mjök at, I am hard pressed, GÍsl. 52; er honum þótti at sér aka, when death drew near,, of a dying man, Grett. 119 A. Reflex., e-m ekst e-t í tauma, to be thwarted in a thing, where the figure is taken from trimming the sail when the sheet is foul, Fms. xi. 121. In later Icelandic there is a verb akka, að, to heap together, a. e-u saman, no doubt a corruption from aka with a double radical consonant, a cant word. Aka is at present a rare word, and is, at least in common speech, used in a weak form, akar instead of ekr; akaði = ók; akat = ekit.

    Íslensk-ensk orðabók > AKA

  • 7 FARA

    go
    * * *
    (fer; fór, fórum; farinn), v.
    1) to move, pass along, go;
    gekk hann hvargi sem hann fór, he walked wherever he went;
    fara heim (heiman), to go home (from home);
    fara á fund e-s to visit one;
    fjöld ek fór, I travelled much;
    hann sagði, hversu orð fóru með þeim, what words passed between them;
    absol., to go begging (ómagar, er þar eigu at fara í því þingi);
    2) with ‘ferð, leið’ or the like added in acc., gen., or dat.;
    fara leiðar sinnar, to go one’s way, proceed on one’s journey (= fara ferðar sinnar or ferða sinna, fara ferð sina, fara för sina, förum sínum);
    fara þessa ferð, to make this journey;
    fara fullum dagleiðum, to travel a full days journeys;
    fara stefnuför, to go a-summoning;
    fara bónorðsför, to go a-wooing;
    fara sigrför, to go on the path of victory, to triumph;
    fara góða för, to make a lucky journey;
    fig., fara ósigr, to be defeated;
    fara mikinn skaða, to suffer great damage;
    fara hneykju, skömm, to incur disgrace;
    fara erendleysu, to fail in one’s errand;
    with the road in acc. (fara fjöll ok dala);
    3) fara búðum, bygðum, vistum, to move, change one’s abode;
    fara eldi ok arni, to move one’s hearth and fire;
    4) fara einn saman, to go alone;
    fara eigi ein saman, to go with child (= fara með barni);
    5) with infin.;
    fara sofa, to go to sleep (allir menn vóru sofa farnir);
    fara vega, to go to fight;
    fara leita, to go seeking (var leita farit);
    6) with an a., etc.;
    fara villr, to go astray;
    fara haltr, to walk lame;
    fara vanstiltr, to go out of one’s mind;
    fara duldr e-s, to be unaware of;
    fara andvígr e-m, to give battle;
    fara leyniliga (leynt), to be kept secret;
    eigi má þetta svá fara, this cannot go on in that way;
    fjarri ferr þat, far from it, by no means;
    fór þat fjarri, at ek vilda, I was far from desiring it;
    7) to turn out, end;
    fór þat sem líkligt var, it turned out as was likely (viz. ended ill);
    svá fór, at, the end was, that;
    ef svá ferr sem ek get til, if it turns out as I guess;
    á sómu leið fór um aðra sendimenn, it went the same way with the other messengers;
    8) to fare well, ill;
    biðja e-n vel fara, to bid one farewell;
    9) to suit, fit, esp. of clothes, hair (ekki þykkir mér kyrtill þinn fara betr en stakkr minn; hárit fór vel);
    impers., fór illa á hestinum, it sat ill on the horse;
    10) impers., e-m ferr vel, illa, one behaves or acts well, ill;
    honum hafa öll málin verst farit, he has behaved worst in the whole matter;
    e-m ferr vinveittliga, one behaves in a friendly way;
    11) fara e-t höndum, to touch with the hands, esp. of a healing touch, = fara höndum um e-t (bið hann fara höndum meinit);
    fara land herskildi, brandi, to visit a land with ‘warshield’, with fire, to ravage or devastate it (gekk síðan á land upp með liði sínu ok fór alit herskildi);
    12) to overtake (Án hrísmagi var þeirra skjótastr ok gat farit sveininn);
    tunglit ferr sólina, the moon overtakes the sun;
    áðr hana Fenrir fari, before F. overtakes her;
    13) to ill-treat, treat cruelly;
    menn sá ek þá, er mjök höfðu hungri farit hörund, that had chastened their flesh with much fasting;
    14) to put an end to, destroy;
    fara sér (sjálfr), to kill oneself;
    fara lífi (fjörvi) e-s, to deprive one of life;
    þú hefir sigr vegit ok Fáfni (dat.) um farit, killed F.;
    15) to forfeit (fara löndum ok lausafé);
    16) refl., farast;
    17) with preps. and advs.:
    fara af klæðum, to take off one’s clothes;
    fara at e-m, to make an attack upon, to assault (eigi mundi í annat sinn vænna at fara at jarlinum);
    fara at e-u, to mind, pay heed to;
    ekki fer ek at, þótt þú hafir svelt þik til fjár (it does not matter to me, I do not care, though);
    to deal with a thing, proceed in a certain way;
    fara at lögum, úlögum, to proceed lawfully, unlawfully;
    fara mjúkliga at, to proceed gently;
    hér skulu við fara at með ráðum, act with, deliberation;
    impers. with dat., to do, behave;
    illa hefir mér at farit, I have done my business badly; to go in pusuit (search) of (víkingar nökkurir þeir sem fóru at féföngum);
    fara at fuglaveiðum, to go a-fowling;
    fara at fé, to tend sheep;
    fara á e-n, to come upon one;
    sigu saman augu, þá er dauðinn fór á, when death seized him;
    fara á hæl or hæli, to step back, retreat;
    fara eptir e-m, to follow one;
    fara eptir e-u, to go for, go to fetch (Snorri goði fór eptir líkinu; fara eptir vatni); to accommodate oneself to, conform to (engi vildi eptir öðrum fara);
    þau orð er eptir fara, the following words;
    fara fram, to go on, take place;
    ef eigi ferr gjald fram, if no payment takes place;
    veizlan ferr vel fram, the feast went on well;
    spyrr, hvat þar fœri fram, he asked, what was going on there;
    fara fram ráðum e-s, to follow one’s advice;
    allt mun þat sínu fram fara, it will take its own course;
    kváðu þat engu gegna ok fóru sínu fram, took their own way;
    segir honum, hversu þeir fóru fram, how they acted;
    fara e-t fram, to do., perform a thing;
    spyrr hann, hvat nú sé fram faranda, what is to be done;
    fara fyrir e-t, to pass for, be taken for (fari sá fyrir níðing, er);
    fara hjá sér, to be beside oneself;
    fara í e-t, to go into (fara í tunnu);
    fara í sæng, rekkju, to go to bed;
    fara í sess sinn, sæti sitt, to take one’s seat;
    fara í klæði, to put on clothes, dress;
    fara í vápn, brynju, to put on armour;
    fara í lag, to go right or straight again (þá fóru brýnn hans í lag);
    fara í vöxt, to increase;
    fara í þurð, to wane;
    fara í hernað, víking, to go a-freebooting;
    nú ferr í úvænt efni, now matters look hopeless;
    to happen, occur (alit þat, er í hafði farit um nóttina);
    fara með e-t, to wield handle, manage;
    fór Hroptr með Gungni, H. wielded (the spear) Gungnir;
    fara með goðorð, to hold a goðorð;
    fara með sök, to manage a lawsuit;
    to practice, deal in;
    fara með rán, to deal in robbery;
    fara með spott ok háð, to go scoffing and mocking;
    fara með galdra ok fjölkyngi, to practice sorcery;
    to deal with, treat, handle (þú munt bezt ok hógligast með hann fara);
    fara af hljóði með e-t, to keep matters secret;
    fara með e-m, to go with one, follow one (ek skal með yðr fara með allan minn styrk);
    fara með e-u, to do (so and so) with a thing, to deal with, manage;
    hvernig þeir skyldu fara með vápnum sínum, what they were to do with their weapons;
    sá maðr, er með arfinum ferr, who manages the inheritance;
    fara með málum sínum, to manage one’s case;
    fara vel með sínum háttum, to bear oneself well;
    undarliga fara munkar þessir með sér, these monks behave strangely;
    fara með barni, to go with child;
    impers., ferr með þeim heldr fáliga, they are on indifferent terms;
    fara ór landi, to leave the country;
    fara ór klæðum, fötum, to take off one’s clothes, undress;
    fara saman, to go together; to shake, shudder;
    fór en forna fold öll saman, shivered all through;
    to concur, agree (hversu má þat saman f);
    fara til svefns, to go to sleep (= fara at sofa);
    fara um e-t, to travel over (fara um fjall);
    fara höndum um e-n, to stroke or touch one with the hands (hann fór höndum um þá, er sjúkir vóru);
    fara mörgum orðum um e-t, to dilate upon a subject;
    fara myrkt um e-t, to keep a matter dark;
    fara undan, to excuse oneself (from doing a thing), to decline, refuse (hvat berr til, at þú ferr undan at gera mér veizluna);
    borð fara upp, the tables are removed;
    fara út, to go from Norway to Iceland; to come to a close, run out (fóru svá út þessir fimm vetr);
    fara útan, to go abroad (from Iceland);
    fara við e-n, to treat one, deal with one in a certain way;
    margs á, ek minnast, hve við mik fóruð, I have many things to remember of your dealings with me;
    fara yfir e-t, to go through;
    nú er yfir farit um landnám, now an account of the settlements has been given;
    skjótt yfir at fara, to be brief.
    * * *
    pret. fóra, 2nd pers. fórt, mod. fórst, pl. fóru; pres. ferr, 2nd pers. ferr, in mod. pronunciation ferð; pret. subj. færa; imperat. far and farðu (= far þú); sup. farit; part. farinn; with the suffixed neg. fór-a, Am. 45; farið-a ( depart not), Hkr. i. 115 MS. (in a verse). [In the Icel. scarcely any other verb is in so freq. use as fara, as it denotes any motion; not so in other Teut. idioms; in Ulf. faran is only used once, viz. Luke x. 7; Goth. farjan means to sail, and this seems to be the original sense of fara (vide far); A. S. faran; the Germ. fahren and Engl. fare are used in a limited sense; in the Engl. Bible this word never occurs (Cruden); Swed. fara; Dan. fare.]
    A. NEUT. to go, fare, travel, in the widest sense; gékk hann hvargi sem hann fór, he walked wherever he went, Hkr. i. 100; né ek flý þó ek ferr, I fly not though I fare, Edda (in a verse); létt er lauss at fara (a proverb), Sl. 37: the saying, verðr hverr með sjálfum sér lengst at fara, Gísl. 25; cp. ‘dass von sich selbst der Mensch nicht scheiden kann’ (Göthe’s Tasso), or the Lat. ‘patriae quis exul se quoque fugit?’ usually in the sense to go, to depart, heill þú farir, heill þú aptr komir, Vþm. 4; but also to come, far þú hingat til mín, come here, Nj. 2.
    2. to travel, go forth or through, pass, or the like; þú skalt fara í Kirkjubæ, Nj. 74; fara ór landi, to fare forth from one’s country, Fms. v. 24; kjóll ferr austan, Vsp. 51; Surtr ferr sunnan, 52; snjór var mikill, ok íllt at fara, and ill to pass, Fms. ix. 491; fóru þeir út eptir ánni, Eg. 81; siðan fór Egill fram með skóginum, 531; þeim sem hann vildi at færi … Njáll hét at fara, Nj. 49; fara munu vér, Eg. 579; Egill fór til þess er hann kom til Álfs. 577, Fms. xi. 122; fara þeir nú af melinum á sléttuna. Eg. 747; fara heiman, to fare forth from one’s home, K. Þ. K. 6; alls mik fara tíðir, Vþm. 1; fjölð ek fór, far I fared, i. e. travelled far, 3: the phrase, fara utan, to fare outwards, go abroad (from Iceland), passim; fara vestr um haf, to fare westward over the sea, i. e. to the British Isles, Hkr. i. 101; fara á fund e-s, to visit one, Ld. 62; fara at heimboði, to go to a feast, id.; fara fæti, to fare a-foot, go walking, Hkr.; absol. fara, to travel, beg, hence föru-maðr, a vagrant, beggar; in olden times the poor went their rounds from house to house within a certain district, cp. Grág. i. 85; ómagar er þar eigu at fara í því þingi eðr um þau þing, id.; ómagar skolu fara, 119; omegð þá er þar ferr, 296: in mod. usage, fara um and um-ferð, begging, going round.
    β. with prep.: fara at e-m, to make an inroad upon one, Nj. 93, 94, 102 (cp. at-för); fara á e-n, to mount, e. g. fara á bak, to mount on horseback; metaph., dauðinn fór á, death seized him, Fms. xi. 150; f. saman, to go together, Edda 121, Grág. ii. 256; f. saman also means to shudder. Germ. zusammenfahren, Hým. 24: metaph. to concur, agree, hversu má þat saman f., Nj. 192; þeim þótti þat mjök saman f., Fms. iv. 382; fara á hæl, or á hæli, to go a-heel, i. e. step back. retreat, xi. 278, Eg. 296; fara undan, metaph. to excuse oneself, refuse (v. undan), Nj. 23, Fms. x. 227; fara fyrir, to proceed; fara eptir, to follow.
    3. with ferð, leið or the like added, in acc. or gen. to go one’s way; fara leiðar sinnar, to proceed on one’s journey, Eg. 81, 477, Fms. i. 10, Grág. ii. 119; fara ferðar sinnar, or ferða sinna, id.. Eg. 180, Fms. iv. 125; fara derð sina, id.. Eg. 568; fara förum sínum, or för sinní, id., K. Þ. K. 80, 90; fara dagfari ok náttfari, to travel day and night, Fms. i. 203; fara fullum dagleiðum, to go full days-journeys, Grág. i. 91; or in a more special sense, fara þessa ferð, to make this journey, Fas. ii. 117; f. stefnu-för, to go a-summoning; f. bónorðs-för, to go a-courting, Nj. 148; f. sigr-för, to go on the way of victory, to triumph, Eg. 21; fara sendi-för, to go on a message, 540.
    β. in a metaph. sense; fara hneykju-för, to be shamefully beaten, Hrafn. 19 (MS.); fara ósigr, to be defeated, Eg. 287; fara mikinn skaða, to ‘fare’ (i. e. suffer) great damage, Karl. 43; fara því verrum förum, fara skömm, hneykju, erendleysu, úsæmð, to get the worst of it, Fms. viii. 125.
    4. with the road in acc.; hann fór Vánar-skarð, Landn. 226; f. sjó-veg, land-veg, K. Þ. K. 24; fór mörg lönd ok stórar merkr, Fas. ii. 540; fara sömu leið, Fms. i. 70; f. sama veg, Luke x. 31; f. fjöll ok dala, Barl. 104; fara út-leið, þjóð-leið, Fms. iv. 260; also, fara um veg, fara um fjall, to cross a fell, Hm. 3; fara liði, to march, Fms. i. 110.
    II. in a more indefinite sense, to go; fara búðum, bygðum, vistum, to move, change one’s abode, Ld. 56, Hkr. ii. 177, Nj. 151, Vigl. 30; fara búferla, to more one’s household, Grág. ii. 409; fara vöflunarförum, to go a-begging, i. 163, 294, ii. 482.
    2. the phrases, fara eldi ok arni, a law term, to move one’s hearth and fire. Grág. ii. 253; fara eldi um land, a heathen rite for taking possession of land, defined in Landn. 276. cp. Eb. 8, Landn. 189, 284.
    3. fara einn-saman, to be alone. Grág. ii. 9; the phrase, f. eigi einn-saman, to be not alone, i. e. with child, Fms. iii. 109; or, fór hón með svein þann, Bs. i. 437; cp. ganga með barni.
    4. adding an adj., to denote gait, pace, or the like; fara snúðigt, to stride haughtily, Nj. 100; fara mikinn, to rush on, 143; fara flatt, to fall flat, tumble, Bárð. 177; fara hægt, to walk slowly.
    β. fara til svefns, to go to sleep, Nj. 35; f. í sæti sitt, to go to one’s seat, 129; f. í sess, Vþm. 9; f. á bekk, 19; fara á sæng, to go to bed, N. G. L. i. 30; fara í rúmið, id. (mod.); fara í mannjöfnuð, Ísl. ii. 214; fara í lag, to be put straight, Eg. 306; fara í vöxt, to wax, increase, Fms. ix. 430, Al. 141; fara í þurð, to wane, Ld. 122, l. 1 (MS.); fara í úefni, to go to the wrong side, Sturl. iii. 210; fara at skakka, to be odd ( not even). Sturl. ii. 258; fara at sölum, to be put out for sale, Grág. ii. 204.
    5. fara at fuglum, to go a-fowling, Orkn. (in a verse); fara at fugla-veiðum, id., Bb. 3. 36; fara í hernað, í víking, to go a-freebooting, Fms. i. 33, Landn. 31; fara at fé, to watch sheep, Ld. 240; fara at fé-föngum, to go a-fetching booty, Fms. vii. 78.
    β. with infin., denoting one’s ‘doing’ or ‘being;’ fara sofa, to go to sleep, Eg. 377; fara vega, to go to fight, Vsp. 54, Gm. 23; fara at róa, Vígl. 22; fara leita, to go seeking, Fms. x. 240; fara að búa, to set up a household, Bb. 2. 6; fara að hátta, to go to bed.
    γ. akin to this is the mod. use of fara with an infin. following in the sense to begin, as in the East Angl. counties of Engl. it ‘fares’ to …, i. e. it begins, is likely to be or to do so and so; það fer að birta, það er farit að dimma, it ‘fares’ to grow dark; það fer að hvessa, it ‘fares’ to blow; fer að rigna, it ‘fares’ to rain. etc.:—no instance of this usage is recorded in old Icel., but the Engl. usage shews that it must be old.
    δ. with an adj. etc.; fara villr, to go astray, Sks. 565; fara haltr, to go lame, Fms. x. 420; fara vanstiltr, to go out of one’s mind, 264; fara hjá sér, to be beside oneself, Eb. 270; fara apr, to feel chilly, Fms. vi. 237 (in a verse); fara duldr e-s, to be unaware of, Skálda 187 (in a verse); fara andvígr e-m, to give battle, Stor. 8; fara leyniliga, to go secretly, be kept hidden, Nj. 49.
    6. to pass; fór sú skipan til Íslands, Fms. x. 23; fara þessi mál til þings, Nj. 100; hversu orð fóru með þeim, how words passed between them, 90; fóru þau orð um, the runner went abroad, Fms. i. 12; ferr orð er um munn líðr (a saying), iv. 279; þá fór ferligt úorðan, a bad report went abroad, Hom. 115.
    7. fara fram, to go on, take place; ferr þetta fram, Ld. 258; ef eigi ferr gjald fram, if no payment takes place, K. Þ. K. 64; ferr svá fram, and so things went on without a break, Nj. 11, Eg. 711; veizlan ferr vel fram, the feast went on well, Nj. 11, 51; spyrr hvat þar færi fram, he asked what there was going on. Band. 17; fór allt á sömu leið sem fyrr, it went on all the same as before, Fms. iv. 112; fara fram ráðum e-s, to follow one’s advice, Nj. 5, 66, Fms. vii. 318; allt mun þat sínu fram f., it will take its own course, Nj. 259; nú er því ferr fram um hríð, it went on so for a while, Fms. xi. 108; a law term, to be produced, gögn fara fram til varnar, Grág. i. 65; dómar fara út, the court is set (vide dómr), Grág., Nj., passim.
    8. borð fara upp brott, the tables are removed (vide borð), Eg. 247, 551; eigi má þetta svá f., this cannot go on in that way, Nj. 87; fjarri ferr þat, far from it, by no means, 134; fór þat fjarri at ek vilda, Ld. 12; fór þat ok svá til, and so if came to pass, Fms. x. 212.
    9. to turn out, end; hversu ætlar þú fara hesta-atið, Nj. 90; fór þat sem likligt var, it turned out as was likely (i. e. ended ill). Eg. 46; svá fór, at …, the end was, that …, Grett. 81 new Ed.; ef svá ferr sem ek get til, if it turns out as I guess, Dropl. 30, Vígl. 21; ef svá ferr sem mín orð horfa til, Fms. v. 24; ef svá ferr sem mik varir, if it comes to pass as it seems to me, vi. 350; svá fór um sjóferð þá, Bjarni 202; á sömu leið fór um aðra sendi-menn, Eg. 537; to depart, die, þar fór nýtr maðr, Fs. 39; fara danða-yrði, to pass the death-weird, to die, Ýt. 8.
    10. to fare well, ill, in addressing; fari þér vel, fare ye well, Nj. 7; biðja e-n vel fara, to bid one farewell, Eg. 22, Ld. 62; far heill ok sæll, Fms. vii. 197: in a bad sense, far þú nú þar, ill betide thee! Hbl. 60; far (impers.) manna armastr, Eg. 553; Jökull bað hann fara bræla armastan, Finnb. 306; fari þér í svá gramendr allir, Dropl. 23.
    11. fara í fat, í brynju (acc.), etc., to dress, undress; but fara ór fötum (dat.), to undress, Fms. x. 16, xi. 132, vii. 202, Nj. 143, Gh. 16, etc.
    III. metaph.,
    1. to suit, fit, esp. of clothes, hair, or the like; ekki þykkir mér kyrtill þinn fara betr en stakkr minn, Fas. ii. 343; hárið fór vel, Nj. 30; jarpr á hár ok fór vel hárit, Fms. ii. 7; gult hár sem silki ok fór fagrliga, vi. 438, Fs. 88; klæði sem bezt farandi, Eb. 256; var sú konan bezt f., the most graceful, lady-like, Ísl. ii. 438; fór ílla á hestinum, it sat ill on the horse, Bs. i. 712.
    2. impers. it goes so and so with one, i. e. one behaves so and so: e-m ferr vel, ílla, etc., one behaves well, ill, etc.; honum hafa öll málin verst farit, he has behaved worst in the whole matter, Nj. 210; bezta ferr þér, Fms. vii. 33; vel mun þér fara, Nj. 55; at honum fari vel, 64; þer hefir vel farit til mín, Finnb. 238; e-m ferr vinveittliga, one behaves in a friendly way, Nj. 217; ferr þér þá bezt jafnan ok höfðinglegast er mest liggr við, 228; mun honum nokkurn veg vel f., Hrafn. 10; údrengiliga hefir þér farit til vár, Ld. 48; ferr þér illa, Nj. 57; hversu Gunnari fór, how ( well) G. behaved, 119.
    3. fara at e-u, to deal with a thing (i. e. proceed) so and so; svá skal at sókn fara, thus is the pleading to be proceeded with, Grág. i. 323; svá skal at því f. at beiða …, 7; fara at lögum, or úlögum at e-u, to proceed lawfully or unlawfully, 126; hversu at skyldi f., how they were to proceed, Nj. 114; fara mjúklega at, to proceed gently, Fms. vii. 18; hér skulu vér f. at með ráðum, to act with deliberation, Eg. 582; Flosi fór at öngu óðara ( took matters calmly), en hann væri heima, Nj. 220.
    β. impers. with dat., to do, behave; ílla hefir mér at farit, I have done my business badly, Hrafn. 8; veit Guð hversu hverjum manni mun at f., Fms. x. 212: in mod. phrases, to become, ironically, þér ferr það, or þér ferst það, it becomes thee, i. e. ‘tis too bad of thee.
    γ. hví ferr konungrinn nú svá (viz. at), Fms. i. 35; er slíkt úsæmiliga farit, so shamefully done, Nj. 82; hér ferr vænt at, here things go merrily, 232; karlmannliga er farit, manfully done, 144.
    δ. to mind, care about; ekki ferr ek at, þótt þú hafir svelt þik til fjár, it does not matter to me, I do not care, though …, Nj. 18; ekki munu vit at því fara ( never mind that), segir Helgi, 133.
    ε. fara eptir, to be in proportion; hér eptir fór vöxtr ok afl, his strength and stature were in proportion, Clar.
    4. fara með e-t, to wield, handle, manage; fór Hroptr með Gungni, H. wielded Gungni ( the spear), Kormak; f. með Gríðar-völ, to wield the staff G., Þd. 9: as a law term, to wield, possess; fara með goðorð, to keep a goðorð, esp. during the session of parliament, Dropl. 8, Grág. and Nj. passim; fara með sök, to manage a lawsuit, Grág., Nj.; or, fara við sök, id., Nj. 86.
    β. metaph. to practise, deal in; fara með rán, to deal in robbing, Nj. 73; fara með spott ok háð, to go sporting and mocking, 66; f. með fals ok dár, Pass. 16. 5; fara með galdra ok fjölkyngi, K. Þ. K. 76; f. með hindr-vitni, Grett. 111; cp. the phrase, farðu ekki með það, don’t talk such nonsense.
    γ. to deal with, treat, handle; þú munt bezt ok hógligast með hann fara, thou wilt deal with him most kindly and most gently, Nj. 219; fara af hljóði með e-t, to keep matters secret, id.; Ingimundr fór vel með sögum (better than sögur, acc.), Ing. dealt well with stories, was a good historian. Sturl. i. 9.
    δ. with dat.; fara með e-u, to do so and so with a thing, manage it; hversu þeir skyldi fara með vápnum sínum, how they were to do with their weapons, Fms. ix. 509; sá maðr er með arfinum ferr, who manages the arfr, Grág. i. 217; ef þeir fara annan veg með því fé, 216; fara með málum sínum, to manage one’s case, 46; meðan hann ferr svá með sem mælt er, 93; Gunnarr fór með öllu ( acted in all) sem honum var ráð til kennt, Nj. 100; ef svá er með farit, Ld. 152; f. vel með sínum háttum, to bear oneself well, behave well, Eg. 65; Hrafn fór með sér vel, H. bore himself well, Fms. vi. 109; undarliga fara munkar þessir með sér, they behave strangely, 188; við förum kynlega með okkrum málum, Nj. 130; vant þyki mér með slíku at fara, difficult matters to have to do with, 75; f. málum á hendr e-m, to bring an action against one, Ld. 138; fara sókn ( to proceed) sem at þingadómi, Grág. i. 463; fara svá öllu máli um sem …, 40, ii. 348; fara með hlátri ok gapi, to go laughing and scoffing, Nj. 220; cp. β above.
    IV. fara um, yfir e-t, to pass over slightly; nú er yfir farit um landnám, shortly told, touched upon, Landn. 320; skjótt yfir at f., to be brief, 656 A. 12; fara myrkt um e-t, to mystify a thing, Ld. 322; fara mörgum orðum um e-t, to dilate upon a subject, Fbr. 124, Nj. 248, Fms. ix. 264.
    β. in the phrase, fara höndum um e-t, to go with the hands about a thing, to touch it, Germ. befühlen, esp. medic. of a healing touch; jafnan fengu menn heilsubót af handlögum hans, af því er hann fór höndum um þá er sjúkir vóru, Játv. 24; ok pá fór hann höndum um hann, Bs. i. 644; þá lét Arnoddr fara aðra höndina um hann, ok fann at hann var berfættr ok í línklæðum. Dropl. 30; cp. fóru hendr hvítar hennar um þessar görvar, Fas. i. 248 (in a verse): note the curious mod. phrase, það fer að fara um mig, I began to feel uneasy, as from a cold touch or the like.
    γ. impers. with dat.; eigi ferr þér nær Gunnari, en Merði mundi við þik, thou camest not nearer to G. than Mord would to thee, i. e. thou art just as far from being a match for G. as Mord is to thee, Nj. 37; þá ferr honum sem öðrum, it came to pass with him as with others, 172; þá mun mér first um fara, I shall fall much short of that, Fms. vi. 362; því betr er þeim ferr öllum verr at, the worse they fare the better I am pleased, Nj. 217.
    V. reflex., esp. of a journey, to fare well; fórsk þeim vel, they fared well, Eg. 392, Fms. xi. 22; honum fersk vel vegrinn, he proceeded well on his journey, ii. 81; hafði allt farizt vel at, all had fared well, they had had a prosperous journey, Íb. 10; fórsk þeim þá seint um daginn, they proceeded slowly, Eg. 544; mönnum fórsk eigi vel um fenit, Fms. vii. 149; hversu þeim hafði farizk, Nj. 90; at þeim færisk vel, Ísl. ii. 343, 208, v. l.: the phrase, hamri fórsk í hægri hönd, he grasped the hammer in his right hand, Bragi; farask lönd undir, to subdue lands, Hkr. i. 134, v. l. (in a verse).
    2. recipr., farask hjá, to go beside one another, miss one another, pass without meeting, Nj. 9; farask á mis, id., farask í móti, to march against one another, of two hosts; þat bar svá til at hvárigir vissu til annarra ok fórusk þó í móti, Fms. viii. 63, x. 46, Fas. ii. 515.
    VI. part.,
    1. act., koma farandi, to come of a sudden or by chance; þá kómu hjarðsveinar þar at farandi, some shepherds just came, Eg. 380; Moses kom farandi til fólksins, Sks. 574; koma inn farandi, 369, Fbr. 25.
    2. pass. farinn, in the phrase, á förnum vegi, on ‘wayfaring,’ i. e. in travelling, passing by; finna e-n á förnum vegi, Nj. 258, K. Þ. K. 6; kveðja fjárins á förnum vegi, Grág. i. 403; also, fara um farinn veg, to pass on one’s journey; of the sun. sól var skamt farin, the sun was little advanced, i. e. early in the morning, Fms. xi. 267, viii. 146; þá var dagr alljós ok sól farin, broad day and sun high in the sky, Eg. 219; also impers., sól (dat.) var skamt farit, Úlf. 4. 10: the phrase, aldri farinn, stricken in years, Sturl. i. 212; vel farinn í andliti, well-favoured, Ld. 274; vel at orði farinn, well spoken, eloquent, Fms. xi. 193; mod., vel orði, máli farinn, and so Ld. 122; gone, þar eru baugar farnir, Grág. ii. 172; þó fætrnir sé farnir, Fas. iii. 308.
    β. impers. in the phrase, e-m er þannig farit, one is so and so; veðri var þannig farit, at …, the winter was such, that …, Fms. xi. 34; veðri var svá farit at myrkt var um at litask, i. e. the weather was gloomy, Grett. 111; hversu landinu er farit, what is the condition of the country, Sks. 181; henni er þannig farit, at hón er mikil ey, löng …, ( the island) is so shapen, that it is large and long, Hkr. ii. 188; er eigi einn veg farit úgæfu okkari, our ill-luck is not of one piece, Nj. 183: metaph. of state, disposition, character, er hánum vel farit, he is a well-favoured man, 15; undarliga er yðr farit, ye are strange men, 154; honum var svá farit, at hann var vesal-menni, Boll. 352: adding the prepp. at, til, þeim var úlíkt farit at í mörgu, they were at variance in many respects, Hkr. iii. 97; nú er annan veg til farit, now matters are altered, Nj. 226; nú er svá til farit, at ek vil …, now the case is, that I wish …, Eg. 714; hér er þannig til farit, … at leiðin, 582; þar var þannig til farit, Fms. xi. 34. ☞ Hence comes the mod. form varið (v instead of f), which also occurs in MSS. of the 15th century—veðri var svá varit, Sd. 181; ér honum vel varið, Lv. 80, Ld. 266, v. l.; svá er til varið, Sks. 223, 224,—all of them paper MSS. The phrase, e-m er nær farit, one is pressed; svá var honum nær farit af öllu samt, vökum ok föstu, he was nearly overcome from want of sleep and fasting.
    B. TRANS.
    I. with acc.:
    1. to visit; fara land herskildi, brandi, etc., to visit a land with ‘war-shield,’ fire, etc., i. e. devastate it; gékk siðan á land upp með liði sínu, ok fór allt herskildi, Fms. i. 131; land þetta mundi herskildi farit, ok leggjask undir útlenda höfðingja, iv. 357; (hann) lét Halland farit brandi, vii. 4 (in a verse); hann fór lvist eldi, 41 (in a verse); hann hefir farit öll eylönd brandi, 46 (in a verse); fara hungri hörund, to emaciate the body, of an ascetic, Sl. 71.
    2. to overtake, with acc.; hann gat ekki farit hann, he could not overtake ( catch) him, 623. 17; tunglit ferr sólina, the moon overtakes the sun, Rb. 116; áðr hana Fenrir fari, before Fenrir overtakes her, Vþm. 46, 47; knegut oss fálur fara, ye witches cannot take us, Hkv. Hjörv. 13; hann gat farit fjóra menn af liði Steinólfs, ok drap þá alla, … hann gat farit þá hjá Steinólfsdal, Gullþ. 29; hann reið eptir þeim, ok gat farit þá út hjá Svelgsá, milli ok Hóla, Eb. 180; Án hrísmagi var þeirra skjótastr ok getr farit sveininn, Ld. 242; viku þeir þá enn undan sem skjótast svá at Danir gátu eigi farit þá, Fms. (Knytl. S.) xi. 377 (MS., in the Ed. wrongly altered to náð þeim); hérinn hljóp undan, ok gátu hundarnir ekki farit hann (Ed. fráit wrongly), Fas. iii. 374; ok renna allir eptir þeim manni er víg vakti, … ok verðr hann farinn, Gþl. 146: cp. the phrase, vera farinn, to dwell, live, to be found here and there; þótt hann sé firr um farinn, Hm. 33.
    II. with dat. to destroy, make to perish; f. sér, to make away with oneself; kona hans fór sér í dísar-sal, she killed herself, Fas. i. 527; hón varð stygg ok vildi fara sér, Landn. (Hb.) 55; ef þér gangit fyrir hamra ofan ok farit yðr sjálfir, Fms. viii. 53; hví ætla menn at hann mundi vilja f. sér sjálfr, iii. 59; fara lífi, fjörvi, öndu, id.; skal hann heldr eta, en fara öndu sinni, than starve oneself to death, K. Þ. K. 130; ok verðr þá þínu fjörvi um farit, Lv. 57, Ýt. 20, Fas. i. 426 (in a verse), cp. Hkv. Hjörv. 13; mínu fjörvi at fara, Fm. 5; þú hefir sigr vegit, ok Fáfni (dat.) um farit, 23; farit hafði hann allri ætt Geirmímis, Hkv. 1. 14; ok létu hans fjörvi farit, Sól. 22; hann hafði farit mörgum manni, O. H. L. 11.
    β. to forfeit; fara sýknu sinni, Grág. i. 98; fara löndum ok lausafé, ii. 167.
    2. reflex. to perish (but esp. freq. in the sense to be drowned, perish in the sea); farask af sulti, to die of hunger, Fms. ii. 226; fellr fjöldi manns í díkit ok farask þar, v. 281; fórusk sex hundruð Vinda skipa, xi. 369; alls fórusk níu menn, Ísl. ii. 385; mun heimr farask, Eluc. 43; þá er himin ok jörð hefir farisk, Edda 12; farask af hita, mæði, Fms. ix. 47; fórsk þar byrðingrinn, 307; hvar þess er menn farask, Grág. i. 219; heldr enn at fólk Guðs farisk af mínum völdum, Sks. 732: of cattle, ef fé hins hefir troðisk eðr farisk á þá lund sem nú var tínt, Grág. ii. 286.
    β. metaph., fersk nú vinátta ykkur, your friendship is done with, Band. 12.
    γ. the phrase, farask fyrir, to come to naught, Nj. 131; at síðr mun fyrir farask nokkut stórræði, Ísl. ii. 340; en fyrir fórusk málagjöldin af konungi, the payment never took place, Fms. v. 278; lét ek þetta verk fyrir farask, vii. 158; þá mun þat fyrir farask, Fs. 20; en fyrir fórsk þat þó þau misseri, Sd. 150: in mod. usage (N. T.), to perish.
    δ. in act. rarely, and perhaps only a misspelling: frá því er féit fór (fórsk better), K. Þ. K. 132; fóru (better fórusk, were drowned) margir Íslenzkir menn, Bs. i. 436.
    3. part. farinn, as adj. gone, undone; nú eru vér farnir, nema …, Lv. 83; hans tafl var mjök svá farit, his game was almost lost, Fas. i. 523; þá er farnir vóru forstöðumenn Tróju, when the defenders of Troy were dead and gone, Ver. 36; tungl farit, a ‘dead moon,’ i. e. new moon, Rb. 34; farinn af sulti ok mæði, Fms. viii. 53; farinn at e-u, ruined in a thing, having lost it; farnir at hamingju, luckless, iv. 73; f. at vistum, xi. 33; f. at lausa-fé;. iii. 117: in some cases uncertain whether the participle does not belong to A.

    Íslensk-ensk orðabók > FARA

  • 8 OPA

    (að), v. to retreat, go back (also, opa undan, á hæl). Cf. hopa.
    * * *
    að, to retreat, go back, akin to opinn; this is the older form, whence comes hopa the common form, under which see the references.

    Íslensk-ensk orðabók > OPA

  • 9 frá-laga

    u, f. retreat (in a sea-fight, leggja frá), Sturl. iii. 68.

    Íslensk-ensk orðabók > frá-laga

  • 10 HEFJA

    enter on/upon
    * * *
    (hef; hóf, hófum; hafiðr and hafinn), v.
    1) to heave, raise, lift (hefja stein);
    hann hóf upp augu sin, he lifted up his eyes;
    hefja sik á lopt, to make a leap;
    hefja handa, to lift the hands (for defense);
    hefja höfuðs, to lift the head, be undaunted;
    hefja graut, to lift the porridge, eat it with a spoon;
    2) to exalt, raise in rank;
    hefja e-n til ríkis, to raise one to the throne;
    hefja mál sitt, to begin one’s speech;
    hefja ferð, to set out on a journey, to start;
    hefja flokk, to raise a party;
    hefja ákall, to raise a claim;
    impers., hefr e-t = hefr upp e-t, it begins (hér hefr Kristnisögu);
    refl., hefjast, to begin, originate (hvaðan af hefir hafizt skáldrskarpr?);
    4) impers. to be carried, drifted (by storm or tide);
    höf skipin öll saman (all the ships were drifted) inn at landinu;
    þeir létu hefja skipin ofan forstreymis, they let the ships drift down the stream;
    5) with preps.:
    hefja e-t af e-u, to take it off;
    impers., en er af henni hóf öngvit (acc.), when she recovered from her swoon;
    þá hóf af mér vámur allar, all ailments left me;
    refl., hefjast af höndum e-m, to leave one;
    hefja á rás, to take to one’s feet (= hafa á rás);
    refl., láta hefjast fyrir, to retreat, withdraw;
    hefja munn sinn í sundr, to open one’s mouth;
    impers., Birkibeina (acc.) hefr undan, the B. drew back;
    hefja e-t upp, to lift up (hann hóf orminn upp á hendi sér);
    impers., hóf honum upp brýn (acc.), his face brightened;
    hefja e-t upp, to begin (= hefja 3);
    Egill hóf upp kvæðit, E. began his poem;
    impers., hér hefr upp Konunga-bók, here begins the K.;
    refl., hefjast upp, to begin (hér hefjast upp landnám);
    hefjast upp til ófriðar (með ófriði), to begin warfare;
    láta hefjast við, to lay to (naut.).
    * * *
    pret. hóf, pl. hófu; part. hafinn, but also hafiðr (weak); pres. indic. hef; pret. subj. hæfi, with neg. suff. hóf-at, Korm.; [Ulf. hafjan; A. S. hebban; Engl. heave, pret. hove; O. H. G. hafan; Germ. heben; Dan. hæve; Swed. häfva; cp. Lat. capere, in-cipere.]
    A. To heave, lift, raise; hefja stein, to lift a stone, Eg. 142; ok munu nú ekki meira hefja fjórir menn, 140; (hón) hóf hann at lopti, hove him aloft, Ýt. 9; hefja e-n til himins, Edda 61 (in a verse); hóf hann sér af herðum hver, Hym. 36; þá er hefja af hvera (mod. taka ofan pott, to take the pot off), Gm. 42; hóf sér á höfuð upp hver Sifjar verr, Hým. 34; hón hófat augu af mér, she took not her eyes off me, Korm. 16; hann hóf upp augu sín, he lifted up his eyes, 623. 20; hefja sik á lopt, to make a leap, Nj. 144.
    2. phrases, hefja handa, to lift the hands (for defence), Nj. 65, Ld. 262; h. höfuðs, to lift the head, stand upright, be undaunted; sá er nú hefir eigi höfuðs, Nj. 213: h. sinn munn í sundr, to open one’s mouth, Sturl. iii. 189: hefja graut, skyr, etc., to lift the porridge, curds, etc., eat food with a spoon, Fms. vi. 364; Rindill hóf (Ed. hafði wrongly) skyr ok mataðisk skjótt, Lv. 63.
    3. hefja út, to lift out a body, carry it from the house (út-hafning), Eg. 24; er mik út hefja, Am. 100; var konungr hafiðr dauðr ór hvílunni, Hkr. iii. 146. The ceremony of carrying the corpse out of the house is in Icel. still performed with solemnity, and followed by hymns, usually verses 9 sqq. of the 25th hymn of the Passíu-Sálmar; it is regarded as a farewell to the home in which a person has lived and worked; and is a custom lost in the remotest heathen age; cp. the Scot. to lift.
    β. hefja (barn) ór heiðnum dómi, to lift ( a bairn) out of heathendom, is an old eccl. term for to be sponsor (mod. halda undir skírn), Sighvat (in a verse); N. G. L. i. 350 records three kinds of sponsorship—halda barni undir primsignan, önnur at hefja barn ór heiðnum dómi, þriðja at halda á barni er biskup fermir: to baptize, skal þat barn til kirkju færa ok hefja ór heiðnum dómi, 12; barn hvert er borit verðr eptir nótt ina helgu, þá skal haft vera ( baptized) at Páskum, id.
    4. to exalt, Ad. 20, cp. with Yngl. S. ch. 10; hóf hann Jóseph til sæmðar, Sks. 454; hafðr til ríkis, 458; upp hafðr, 451; önd hennar var upp höfð yfir öll engla fylki, Hom. 129; hann mektaðisk mjök ok hóf sik of hátt af þeim auðæfum, Stj. 154; at hann hæfi upp ( exaltaret) Guðs orð með tungunni, Skálda 208; konungr hóf hann til mestu metorða, 625. 31: er hans ríki hóf, 28.
    II. impers.,
    1. to be heaved, hurled, drifted, by storm, tide, or the like; þá hóf upp knörr (acc.) undir Eyjafjöllum, a ship was upheaved by the gale, Bs. i. 30; hóf öll skipin (acc. the ship drifted) saman inn at landinu, Hkr. i. 206; þetta hóf ( drifted) fyrir straumi, iii. 94; þeir létu hefja ofan skipin forstreymis, let the ship drift before the stream, Fms. vii. 253; Birkibeina hefr undan, the B. went back, ix. 528.
    2. medic., en er af henni hóf öngvit (acc. when she awoke, of one in a swoon), Bjarn. 68; þá hóf af mér vámur allar (acc. all ailments left me), svá at ek kenni mér nú hvergi íllt, Sturl. ii. 54; ek sé at þú ert fölr mjök, ok má vera, at af þér hafi, I see thou art very pale, but may be it will pass off, Finnb. 236; hóf honum heldr upp brún (acc. his face brightened), Eg. 55.
    III. reflex. to raise oneself, to rise; hefjask til ófriðar, to raise war, rebel, Eg. 264.
    β. to be raised; hefjask til ríkis, to be raised to the throne, Fms. i. 99; hefjask hátt, to be exalted, Fs. 13; hann hafði hafisk af sjálfum sér, he had risen by himself, Eg. 23; féll Hákon en hófsk upp Magnúss konungr, Sturl. i. 114; Þórðr hófsk ( rose) af þessu, Landn. 305, Hom. 152.
    2. phrases, hefjask við, to lay to, a naut. term; lét þá jarl hefjask við ok beið svá sinna manna, Fms. viii. 82; hefjask undan, to retire, draw back, Sd. 144: in the phrase, hefjask af höndum e-m, to leave one; hefsk nú aldregi af höndum þeim, give them no rest, Fms. xi. 59.
    3. part., réttnefjaðr ok hafit upp í framanvert, Nj. 29.
    B. Metaph. to raise, begin, Lat. incipere:
    1. to raise; hefja flokk, to raise a party, a rebellion, Fms. viii. 273; h. rannsókn, to raise an enquiry, Grág. ii. 193; h. ákall, to raise a claim, Eg. 39; h. brigð, to make a reclamation, Gþl. 295.
    2. to begin; hefja teiti, Fms. vii. 119; h. gildi, Sturl. i. 20; h. Jóla-hald, to begin ( keep) Yule, Fms. i. 31; h. boðskap, ii. 44: of a book, þar hefjum vér sögu af hinum helga Jóni biskupi, Bs. i. 151; h. mál, to begin one’s speech, Ld. 2; h. ferð, to start, Fb. ii. 38; h. orrustu.
    β. with prep. upp, (hence upp-haf, beginning); hóf Helgi upp mál sitt, Boll. 350; Egill hóf upp kvæðit, E. began his poem, 427; hann heyrði messu upp hafna, Fms. v. 225; hefja upp sálm, to begin a hymn, 623. 35; Flosi hóf upp suðrgöngu sína, F. started on his pilgrimage, Nj. 281; h. upp göngu sína, to start, Rb. 116.
    γ. hefja á rás, to take to one’s feet; síðan hefr hann á rás ok rann til bæjarins, Eg. 237; hinir Gautsku höfðu (thus weak vide hafa C. 2) á rás undan, Fms. iv. 120.
    δ. absol., hann hóf svá, he began thus, Fms. i. 33; þar hef ek upp, vii. 146; þar skal hefja upp við arftöku-mann, start from the a., Grág. i. 62.
    II. impers. to begin; hér hefr Þingfara-bólk (acc.), Gþl. 5; hér hefr upp Kristindóms-bólk, 39, 75, 378; hér hefr Landnáma-bók, Landn. 24; hér hefr upp landnám í Vestfirðinga fjórðungi, 64, 168 (v. l.), 237 (v. l.); hér hefr Kristni-Sögu, Bs. i. 3; nú hefr þat hversu Kristni kom á Ísland, id.; hér hefr sögu af Hrafni á Hrafnsevri, 639; hér hefr upp ok segir frá þeim tíðindum, er …, Fms. viii. 5; áðr en hefi sjálfa bókina, Gþl.; hér hefr sögu Gísla Súrs-sonar, Gísl. (begin.), v. l.: with upp, ok upp hefr Skáldskapar-mál ok Kenningar, Edda (Arna-Magn.) ii. 427; hér hefr upp Konunga-bók og hefr fyrst um þriðjunga-skipti heimsins, Hkr. Cod. Fris. 3; hann kom til Túnsbergs er upp hóf Adventus Domini, Fms. ix. 338.
    III. reflex. to begin; þar hefsk saga Harðar, Landn. 62; hvaðan hefir hafizk sú íþrótt, whence originates that art? Edda 47; hér hefjask upp landnám, Landn. 275; hófsk ríki Haralds konungs, king H.’s reign began, Ld. 2; áðr Rómverja-ríki hófsk, Rb. 402; hófusk (höfðusk, Ed. wrongly) þá enn orrostur af nýju, Fms. xi. 184; hvernig hafizk hefir þessi úhæfa, Al. 125; nú hefsk önnur tungl-öldin, Rb. 34; þá hefsk vetr, 70–78, 436.

    Íslensk-ensk orðabók > HEFJA

  • 11 HOPA

    * * *
    (að), v.
    1) to move backwards; h. hestinum undan, to back the horse;
    2) to draw back, retreat (= h. aptr, á hæl, undan).
    * * *
    að, spelt opa, Korm. 60, Ísl. ii. 253 (see v. l.), Bs. i. 551, Gullþ. 19:—to bound backwards, to draw back, recoil; þá hopuðu þeir, Fms. vii. 254; sumir hopuðu sumir flýðu, 324: with prepp., hopaði konungr þá upp á borgar-vegginn, i. 104; hopa aptr, to draw back, vi. 419, Eg. 296; hopa á hæl, id., Al. 5, Nj. 170, Fms. viii. 134: hopa til, to take a leap, = skopa skeið, ix. 56; hopa undan, Ísl. ii. 253, Fbr. 66 new Ed., Bs. i. 551; þeir stóðu upp en hann hopaði út undan, Nj. 130; hopar hann þá hestinum undan, he backed the horse, 205.
    2. to bound, of a horse; hestr opaði undir Narfa, Korm. 60; konungr hopaði þá hestinum ok forðaði fótum sínum, Fb. ii. 27.
    II. metaph. phrase, hopar mér til vánar, it bounds for me to a hope, i. e. I hope or believe, Fms. i. 140; whence prob. Engl. hope, Germ. hoffen, which word is otherwise strange to the old Scandin. tongue.
    III. reflex. hopask, to hope, Swed. hoppas, D. N. iv. 493 (Norse); unknown in the Icel.

    Íslensk-ensk orðabók > HOPA

  • 12 HÆLL

    * * *
    I)
    (-s, -ar), m. heel;
    hlaupa (fara, ganga) á hæla e-m, to follow at one’s heels;
    hurð felir (lýkst) á hæla e-m, the door shuts (closes) upon one’s heels;
    fara aptr á hæli, to return immediately;
    hopa (fara) á hæl fyrir e-m, to retreat, recede before one.
    (-s, -ar), m.
    1) peg, pin;
    2) handle in a scythe-shaft (orf-hæll).
    * * *
    m. [Engl. heel, cp. Lat. calx: this is a Scandin. word, for the A. S. term is hóh, the Goth. fairzna,, the Germ. fersen]:—the heel, Bs. i. 423, Hým. 34, N. G. L. i. 339, Stj. 37, passim.
    2. in phrases, hlaupa á hæla e-m, to follow at one’s heels, Nj. 202; falla á hæla e-m, to shut upon one’s heels, of a door; fara, ganga á hæla e-m, Edda 2, Fms. v. 316, viii. 36; fara aptr á hæli, to return immediately, like the Gr. κατα ποδας, Gísl. 272; mod. um hæl, adverb., in return, e. g. skrifa um hæl aptr, to write by return of post; hopa, fara (undan) á hæli, or á hæl, to recede, draw back, Eg. 296, 506, Fms. vii. 70, 298, viii. 134, x. 139, xi. 95, Bret. 46, Nj. 258, Karl. 375; milli hæls ok hnakka, between heel and neck: brjótask um á hæl ok hnakka, to struggle heel and neck, of one restless in sleep:—proverb. phrases, hann stígr aldrei þangat tánum sem hinn hafði hælana, he will never reach with his toes where the other had his heels, i. e. he is far inferior to his predecessor; það er undir hælinn lagt, it is laid under one’s heel, i. e. ‘tis very uncertain.
    II. metaph., kjalar-hæll, ‘keel’s heel,’ the hindmost part of the keel; stýris-hæll, ‘rudder’s heel,’ the hindmost point of the rudder.
    COMPDS: hælbein, hælbítr, hældrepa, hældrepa, hælkrókr, hælsíðr, hælstaðr.
    B. A peg fastened in the earth, either for mooring a vessel (festar-h.) or by which a tent-rope is fastened (tjald-h.); jarðfastr hæll, Stj. 417, Korm. 86, Fms. vi. 334, Hkr. iii. 365, Blas, 48: the handle in a scythe shaft (orf-hæll), Fb. i. 522; hurðar-hælar, door pegs, N. G. L. i. 397, v. l.: belonging to a ship, Edda (Gl.)
    C. Prob. a different word, a widow whose husband has been slain in battle, Edda 108, cp. the pun in Eg. 763 (in a verse).

    Íslensk-ensk orðabók > HÆLL

  • 13 LÉTTA

    * * *
    (-tta, -ttr), v.
    1) with acc. to lighten (l. skipin);
    2) with dat. to lift (þá létti köttrinn einum fœti);
    3) l. e-u, to desist from, leave off; l. ferð sinni, to stop one’s journey, to halt; also absol., þeir léttu eigi (they stopped not, halted not) fyrr en þeir kómu í Skaptártungur; l. af e-u, l. af at gøra e-t, to leave off doing, give up (hann léttir aldregi af slíkt at vinna); l. af hernaði, to leave off freebooting; l. undan, to withdraw, retreat (svá kom því máli, at Sigvaldi létti undan);
    4) to relieve, ease (hann létti hans meini með mikilli íþrótt);
    5) impers., e-m léttir, one is relieved, eased (of pain, illness); sótt (dat.) léttir, léttir af sóttinni, the illness (fever) abates; with the person in dat., the illness in gen. honum létti brátt sóttarinnar, he soon recovered from the illness; l. upp, to clear up, abate, esp. of the weather; storminum (hríðinni) léttir upp, the storm (snowstorm) abates;
    6) refl., léttast, to be lightened, cleared, of the sky (hinn syðri hlutr léttist); impers., e-m léttist = e-m léttir, one is relieved, eased (léttist honum heldr, ok var á fótum þrjá daga).
    * * *
    t:
    I. with acc. to lighten; hann bað létta skipin, Sturl. iii. 62; þeir köstuðu farminum ok léttu skipin, 656 C. 52.
    II. with dat.:
    1. to lift; þá létti köttrinn einum fæti, Edda 33.
    2. to alight from; létta ferð sinni, þeir léttu eigi fyrr ferð sinni en þeir kómu norðr til Þórólfs, Eg. 76, 106; léttu eigi ferð sinni fyrr, en …, Nj. 61, Fms. i. 72; and absolutely, to stop, halt; þeir léttu eigi (stopped not, halted not) fyrr en þeir kómu í Skaptár-tungur, Nj. 261; er nú mál at létta þessum leik, Fms. xi. 96; l. hernaði, Fær. 99:—létta af e-u, or letta af at göra e-t, to leave off doing, cease doing, give up; hann léttir aldregi af slíkt at vinna, Fb. ii. 391; létta af áleitni við e-n, Fms. vi. 209; létta af at drekka vín, Stj. 428; ef hann léttir af at leita okkar, Bs. i. 228; at aflétta ranglætum, Mar.; létta af hernaði, to leave off freebooting, Fms. i. 30; létta af kvámum, ii. 13; bað þá létta af at drepa menn, Eg. 92: absol., sem þeir léttu at berja hann, D. N. iv. 90: with prepp., létta á e-t, to check, stop, make alight; verðr nú at létta á ofan-förna hennar, Ísl. (Heidarv. S.) ii. 339: var þat auðsýnt á létt hvárttveggia, both were clearly stopped, held in check, Bs. i. 142 (a dubious passage): létta undan, to draw back, Fms. vii. 192; Sigvaldi létti undan ok flýr, xi. 95.
    III. to relieve, ease; hann létti hans meini með mikilli íþrótt, Bs. i. 644; létta sér (mod. létta sér upp), to take recreation (holidays), Mar.
    IV. impers. to clear up, esp. of weather; léttir upp mjorkvanum, Al. 140; síðan létti upp hríðinni, Fb. ii. 194; þá létti hríðinni, Bjarn. 55; veðrit hélzk þrjár nætr, ok er upp létti, Finnb. 312, Eb. 210; eptir þat létti upp storminum, 50:—of illness, eptir þat léttir af sóttinni, Fs. 175; sagði at sótt (dat.) hans mundi þá létta, Sks. 25 new Ed.: with the person in dat., the sickness in gen., honum létti brátt sóttarinnar, Ísl. ii. 175; ef þér léttir þá ekki, Hav. 44; hann spyrr hvárt honum létti nokkut, Gísl. 48.
    V. reflex. to be lightened, cleared, eased; hinn syðri hlutr léttisk, of the sky, Edda 4; léttisk honum heldr, ok var á fótum þrjá daga, Fms. x. 147; nú léttisk honum við þetta mikit, xi. 48; biskupi léttisk mikit um hjarta-rætrnar, he was much eased, Bs. i. 769: pass. to become light.

    Íslensk-ensk orðabók > LÉTTA

  • 14 SNÚA

    * * *
    (sný; snøra or snera; snúinn), v.
    1) to turn, with dat.;
    snýr jarl þangat herinum, the earl turns his host thither;
    snúa úfriði á hendr e-m, to begin hostilities against one;
    snúa aptr ferð sinni, to turn back;
    2) to turn, go;
    sneru þeir þá yfir ána, then they went across the river;
    þeir snerú í móti þeim ok börðust við þá, they turned against them and fought with them;
    snúa aptr, to turn back;
    snúa brott, to go away (maðrinn sneri þá brott);
    3) to change, alter (hann sneri síðan nafni sínu);
    snúa skapi sínu, to change one’s mind;
    4) to turn, twist, twine (snúa vönd í hárit);
    5) to translate (snúa Látinu-bréfinu í norrœnu);
    6) impers., snýr e-u, it is turned (snøri þá mannfalli í lið Kirjala); it changes (brátt sneri fjáærhaginum fyrir Teiti, er G. var í brottu);
    7) with preps.,
    snúa at e-m, to turn on one;
    snúm vér nú at þeim, let us turn upon them;
    snúa at brúðhlaupi, to prepare for;
    halt svá hendi yfir honum, at øngri hefnd sé til hans snúit, protect him so that no vengeance may befall him;
    snúa e-u til leiðar, to bring about;
    skiptir mik miklu, hversu þú vilt til snúa, what turn thou wilt take;
    snúa e-u um, to turn upside down, upset (um snýr þú öllum, sætunum); to change completely (hón kvaðst hafa ætlat at snúa þar um lands-lagi öllu);
    snúa undan, draw back, retreat, flee (en er Baglar sá þat, þá sneru þeir undan);
    8) refl., snúast.
    * * *
    pres. sný, snýr (snýrðu), snýr; plur. snúm, snúit, snúa: pret. snöri, sneri (also spelt sneyri); subj. snöri and sneri: imperat. snú, snúðú: part. snúinn: [Ulf. sniwan; Dan. snoe.]
    A. To turn, with dat.; sný ek hennar öllum sefa, Hm. 162; ek fékk snúit mínum hesti, Fms. ix. 382; himininn snýr sólu frá austri til vestrs. Rb. 474; hón lét hann mala ok s. kvern, Fas. ii. 377; þeir snúa skipum sínum ok láta framstafna horfa frá landi, Fms. xi. 101; Baglar vildu snúa Rauðsúðinni, viii. 378; hann hafði snúit út skinnunum, vii. 34; snýr jarl þangat herinum, Nj. 127; komask fyrir þá ok snúa þeim aptr, Al. 30: snúa umb öllu því er í er húsinu, Greg. 33; um snýr þú ( to turn up and down) öllum sæmdunum, Ölk. 37; snúa sínu ráði áleiðis með sæmd, to proceed well, take a good turn, Fms. vii. 21; mikit (better miklu) þótti mér þeir þá hafa snúit til leiðar, Edda i. 52; s. máli til sættar, Fms. x. 413; þá snýrðu öllum vanda á hendr mér, Nj. 215; sný ek þessu niði á hönd Eiríki, Eg. 389; at öngri hefnd sé til hans snúit, Nj. 266; snúa vináttu sinni til e-s, Fms. x. 51; s. úfriði á hendr e-m, to turn upon a person, begin hostilities, ix. 436; s. e-m til samþykkis við sik, vii. 307; snúa at brullaupi, to prepare for, Ld. 70, Fms. x. 105; s. til seyðis, Edda; nú skiptir miklu hversu þú vilt til snúa, what turn wilt thon take? Gísl. 58; snúa aptr ferð sinni, to turn back, Fms. vi. 89.
    2. to turn on a journey; göra þá ráð sitt, hvert hann sneyri (subj.) þaðan, … snéri konungr þá með þat lið austr, Fms. v. 24: snúa aptr, to turn back; þeir snéru aptr til Kvenlands, Eg. 59, Fms. vii. 289, viii. 378; at þeir snöri (subj.) heimleiðis … vildu þeir við þetta heim snúa, Rb. 261; sneyru þau suðr, Landn. 77; skipin snéru hér ok hvar undir nesit, Fms. ix. 314; snöri hann þá frá, Stj. 401; þá snéru þeir undan, drew back, Fms. ix. 216; snúm at þeim, let us turn upon them, Nj. 245; snéri hann þá í móti honum, 8; hann snýr í móti honum, 125; sólin snýr um jörðina, turns (passes) round the earth, Rb. 488.
    3. to change, alter; hann snéri siðan namni sínu, Fms. ix. 272; nú skulu vit snúa vísum þeim er mest eru ákveðin orð, v. 173; s. skapi sínu, Fas. i. 339; snúa þingboði í herör, Hkr. i. 270: sneri hón því í villu er hann hafði mælt, Nj. 161; sneri hann manns-líki á sik, 623. 35: to turn, translate, snúa Látinu-bréfinu í Norrænu, Bs. i. (Laur. S.); Rodbert ábóti sneri ok Hakon konungr … lét snúa þessi Norrænu-bók, El; snúa þeim lögum í Norrænu. K. Á. 122; s. ór Franzeizu í Norrænu, Art.
    II. to turn, twist, absol.; fá, mér leppa tvá ór hári-þínu, ok snúit þit móðir mín saman til boga-strengs mér, Nj. 114: with, acc., lét hann snúa hinu ramligustu blýbönd, Fb. i. 564; vóru snúin þar fyrir speld, a shutter for the window, Nj. 114; var vöndr snúinn í hár þeim, Fms. xi. 147; snúa e-n undir, to throw down by a turn or twist, in wrestling, 656 B. 9: so also, snúa e-n niðr, to throw down, Stj. 346; harð-snúinn, hard-twisted; margsnúinn, many-twisted, cp. snúðr, snúðigr; snúa vélar ok svik, to twist, contrive, Sks. 349.
    III. impers. it is turned; þá. snéri um sæti því, it was upset, Sks. 110 B: acc., þá snéri um höll konungsins ok öll önnur hús, 648 B, less correct; henni snýr frá austri til vestrs, Rb. 480; snéri þá mannfalli í lið Kirjála, Eg. 59; sneri mannfalli á hendr Ribbungum, Fms. ix. 313; brátt sneri fjárhaginum fyrir Teiti, Sturl. i. 131 C; ef konur hengja klæði út … en ef um snýr, if they be turned up and down, N. G. L. i. 349.
    B. Reflex. to turn oneself; hafði Gunnarr snúizk í hauginum, Nj. 118; snerisk hann á hæli, 253; allir Þrændir snérusk til hans, Fms. i. 55.
    2. snérisk hann suðr aptr, he returned, Fms. xi. 417; snýsk Jörmungandr í jötunmóði, Vsp.: en þegar eptir snýsk fram Viðarr, W. comes forth, Edda i. 192; snerisk sá maðr fyrir honum inn í höllina, wheeled round into the hall, Edda 34; snúask undan, Nj. 129; snúask at e-m, í móti e-m, við e-m, to turn upon, face about, to meet an attack or the like, 84, 115, 129. Eg. 380, 583, passim: snúask um, to turn up and down; snýsk jörðin um fyrir sjónum þeirra. Fms. i. 9; snúask í hring, to spin round, rotate, Rb. 100; svá snerisk ( it turned out so) at þér kómusk í engan lífs-háska, Eg. 45; þá snýsk veðrátta á inn hægra veg, Rb. 100; vatnið snýsk til loptsins svá, sem þat þynnisk, Stj.; þó er líkast hann snúisk til várrar ættar um vinfengit, Nj. 38; snúask til leiðar, to turn towards the right, Fms. vii. 136; snúask til hlýðni við e-n, i. 232; þú neitaðir Guði ok snérisk aptr ( returnest to sin), … þú tókt við skírn ok snérisk til Guðs, Hom. 151: vér snörumk frá Skapara órum, turned away from our Maker, Greg. 38; at þeir snúisk ok fram heilsu anda sinna, 623. 26; snérisk allr lyðr í sút ok sorg, Stj.: pass., snúask um, s. niðr, he turned up and down, Sks. 110 B.
    II. part., for snúandi, Bs. i. 139, l. 28, read suiuandi, i. e. svífandi.
    2. past part. snúinn, turning to, bent on; snúinn til fégirni, Fms. v. 35; snúinn til vináttu við e-n, xi. 350; lýðr s. Guði til handa, 656 B. 8; konungr var mjök snúinn á þat at sigla til Írlands, enn menn hans löttu, Fms. x. 142, v. l.

    Íslensk-ensk orðabók > SNÚA

  • 15 æra

    I)
    f. honour (engrar æru verðr).
    (-ða, -t), v. to row, pull (from ár, oar); æra undan e-m, to row away from, retreat before, one.
    (-ða, -t), v. to give a good crop (from ár, year); impers., œrir akr (acc.), the field becomes fertile.
    * * *
    1.
    ð, eira in Ld. 204, Fms. vii. 244. Sturl. i. 72, iii. 103, is evidently the same word, ei = æ, and different from eira, to spare: [from ár = an oar]:—to row, pull; æra undan e-m, æra verðr með árum undan dólga fundi, Skálda (in a verse); rétt er at flýja ok undan at æra, Post. (Unger) 242; see eira, p. 123.
    2.
    ð, [ár = a year], to give a good crop, impers.; því veldr ár at ærir akr (acc.) búmanna spakra, Skálda (in a verse).
    3.
    u, f. [a borrowed word; A. S. âre; O. H. G. êra; mod. Germ. ehre; Dan. ære]:—an honour; the word, appears first about the end of the 13th century; Guði til æru, N. G. L. ii. 469; lof ok æra, MS. 302. 169; lof ok dýrð, heiðr ok æra, Magn. 428; engrar æru verðr, Fas. iii. 430; sæmd ok æra, Mar.
    2. in mod. usage also as a law phrase, a civil honour or privilege: in the Middle Ages a person could be sentenced to lose his ‘æra,’ a kind ot civil or social outlawry, cp. Gr. ἀτιμία; hann misti æruna, var dæmdr ærulaus.
    COMPDS: ærufullr, ærulauss, æruleysi, æruligr.
    4.
    ð, to honour; æra ok sæma, Norske Saml. v. 133.

    Íslensk-ensk orðabók > æra

  • 16 ÆRA

    I)
    f. honour (engrar æru verðr).
    (-ða, -t), v. to row, pull (from ár, oar); æra undan e-m, to row away from, retreat before, one.
    (-ða, -t), v. to give a good crop (from ár, year); impers., œrir akr (acc.), the field becomes fertile.
    * * *
    i. e. œra, ð, [órar], to madden; hvern tíma sem íllr andi ærði Saul, Stj. 469; it ellra barn má œra hit œrra, Skálda 162: œrir huginn, Hom. 53, Al. 154.
    II. reflex. to run mad, run wild, Mart. 118, Fms. vii. 187; en þér munduð. allir ærzk hafa, Landn. 180; ærask nú hestarnir báðir, Nj. 82: ærðr, Flóv. 22.

    Íslensk-ensk orðabók > ÆRA

  • 17 brottlaga

    f. retreat (after a seabattle), opp. to atlaga.

    Íslensk-ensk orðabók > brottlaga

  • 18 frálaga

    f. retreat (in a seafight; cf. leggja frá).

    Íslensk-ensk orðabók > frálaga

  • 19 friðland

    n. friendly country, place of retreat.

    Íslensk-ensk orðabók > friðland

  • 20 hrøkkva

    I)
    (hrøkk; hrökk, hrukkum; hrokkinn), v.
    1) to fall back, recoil, be repelled;
    hrøkkva frá, to shrink back;
    hrøkkva fyrir e-m, to give way before one (gekk konungr svá hart fram, at allt hrökk fyrir honum);
    hrøkkva undan, to give way, draw back, retreat (hrukku Baglar þá undan);
    hrøkkva við, to stand at bay, make a stand (verðr Sigvaldi nú við at hrøkkva);
    2) to curl, of hair (hann hafði gult hár, ok hrökk mjök);
    (-ta, -tr), v.
    1) hrøkkva e-u um e-t, to lash (switch) with a thing;
    beit eigi heldr á en tálknskíði (a piece of whalebone) væri hrøkt um;
    2) to spur or whip a horse (eptir þat hrøkti hann hestinn);
    3) refl., hrøkkvast, to coil, wriggle, of a snake (undan honum hrøktist ein naðra at Oddi);
    hrøkkvast aptr, to turn back (G. reið síðastr ok skyldi geyma, at engir hrøktist aptr).

    Íslensk-ensk orðabók > hrøkkva

См. также в других словарях:

  • Retreat — may refer to:*Retreat (offsite), a single or multi day offsite meeting to discuss strategy, build stronger teams, formulate goals *Retreat (spiritual), a religious or spiritual term for time taken to reflect or meditate *Retreat (military), a… …   Wikipedia

  • Retreat — Retreat, englisch für Rückzug, bezeichnet eine geplante spirituelle Ruhepause oder Rückzug von der gewohnten Umgebung. Während der Begriff im Englischen auch allgemein für Phasen von Entspannung oder Stressabbau benutzt wird, hat sich im… …   Deutsch Wikipedia

  • Retreat — Re*treat , n. [F. retraite, fr. retraire to withdraw, L. retrahere; pref. re re + trahere to draw. See {Trace}, and cf. {Retract}, {Retrace}.] 1. The act of retiring or withdrawing one s self, especially from what is dangerous or disagreeable.… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • retreat — re·treat n: the act or process of withdrawing from a dangerous situation ◇ Many jurisdictions require that a person must have at least attempted a retreat, if it was possible to do so with safety, in order for a defense of self defense to prevail …   Law dictionary

  • Retreat — Données clés Titre original Retreat Réalisation Carl Tibbetts Scénario Janice Hallett Carl Tibbetts Acteurs principaux Cillian Murphy Thandie Newton Jamie Bell …   Wikipédia en Français

  • retreat — [ri trēt′] n. [ME retret < OFr retraite < pp. of retraire, to draw back < L retrahere: see RETRACT] 1. a going back or backward; withdrawal in the face of opposition or from a dangerous or unpleasant situation 2. withdrawal to a safe or… …   English World dictionary

  • Retreat — Retreat, TX U.S. town in Texas Population (2000): 339 Housing Units (2000): 127 Land area (2000): 4.962652 sq. miles (12.853209 sq. km) Water area (2000): 0.018891 sq. miles (0.048928 sq. km) Total area (2000): 4.981543 sq. miles (12.902137 sq.… …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • Retreat, TX — U.S. town in Texas Population (2000): 339 Housing Units (2000): 127 Land area (2000): 4.962652 sq. miles (12.853209 sq. km) Water area (2000): 0.018891 sq. miles (0.048928 sq. km) Total area (2000): 4.981543 sq. miles (12.902137 sq. km) FIPS code …   StarDict's U.S. Gazetteer Places

  • retreat — [n1] departure ebb, evacuation, flight, retirement, withdrawal; concepts 30,195 Ant. advance, arrival, coming retreat [n2] place one goes for peace adytum, ark, asylum, cell, cloister, convent, cover, covert, defense, den, habitat, harbor, haunt …   New thesaurus

  • Retreat — Re*treat , v. i. [imp. & p. p. {Retreated}; p. pr. & vb. n. {Retreating}.] To make a retreat; to retire from any position or place; to withdraw; as, the defeated army retreated from the field. [1913 Webster] The rapid currents drive Towards the… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • retreat — n *shelter, cover, refuge, asylum, sanctuary Analogous words: *harbor, haven, port: safety, security (see corresponding adjectives at SAFE): seclusion, *solitude retreat vb *recede, retrograde, back, retract …   New Dictionary of Synonyms

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»