-
21 cogito
1. cōgito, āvī, ātum, āre (eig. coigito, aus co = com u. agito), im Geiste (dah. auch mit dem Zusatz cum animo, in animo, secum) zusammenstellen, denken, I) im allg., etw. denken, s ich vorstellen, an etw. denken, auf etw. denken, sinnen, auf od. für etw. bedacht sein, etw. bedenken, berechnen, erwägen, über etwas nachdenken, a) absol. (Ggstz. facere, dicere): vis cogitandi, Quint.: cui vivere est cogitare, Cic.: qui cum cogitasset facere auderet et prius cogitare quam conari consuesset, Nep.: duas res non modo agere uno tempore, sed ne cogitando quidem explicare quisquam potest, Cic.: ita sum irritatus, animum ut nequeam ad cogitandum instituere, Ter.: alci (id) cogitandum dare, zu bedenken geben, Cic.: sprichw., non animo, sed auribus cogitant, Apul. de deo Socr. 19. – m. Ang. wie? durch Advv., c. acutissime, Cic.: callide, Nep.: stulte (Ggstz. stulte dicere), Quint.: si vere cogitare volumus (als Parenthese), die Sache richtig betrachtet, Cic. – u. sic cogitabam m. folg. Gedankenreihe in direkter Rede, s. Ter. Andr. 110: ebenso coepi egomet mecum sic cogitare, Sulpic. in Cic. ep. 4, 5, 4: u. sic cogitabam mit folg. indirekten Rede, Cic. Quint. 77: quo magis cogito cum meo animo m. direkter Rede ( si etc.), Plaut. most. 702. – b) m. Acc., u. zwar: α) m. Acc. rei: c. nihil abiectum, Cic.: nihil nisi triste, Cael. in Cic. ep.: diu omnia,————Curt.: deus nihil aliud quam »Mihi pulchre est« cogitans, Cic.: si quid aliud attentius cogitet, Cic. – c. insulam Britanniam, Cic.: pacem, Cic.: beneficia alcis, Cic.: nihil his in locis nisi saxa et montes, Cic.: ultima, sich das Schrecklichste vormalen, Amm.: eam rem sibi cogitandam et suscipiendam esse, Caes. – hoc tu facito cum animo cogites, Ter.: id potestis cum animis vestris cogitare, Cic.: quae in animo cogitat irata, Ter.: haec si voles in animo vere cogitare, Ter.: id, quod muliebri cogitabat animo, Liv.: semper secum c. pericula, damna, uxoris mortem, Ter.: sive quid mecum ipse cogito, sive aliquid aut scribo aut lego, Cic.: cogito ad verbum (meditiere Wort für Wort) nunc pauciora, nunc plura, Plin. ep.: animal non videtur, sed cogitatur, wird bloß gedacht, besteht bloß in der Vorstellung, Sen. – Partiz. cogitatus prägn. = durchdacht, wohl erwogen, res multum et diu cogitatae, Cic.: sapientis hominis cogitata ratio, Cic. – neutr. Partic. subst., das Gedachte, quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus, Nep. Dat. 6, 8. – bes. im Plur., das Gedachte, die Gedanken, optime ab ipso cogitata (Ggstz. male facta collegarum), Vell.: cogitata praeclare eloqui, Cic.: cogitata proloqui non posse, Ter.: u. ex quo et ex ceteris dictis, factis cogitatisque quivis potest intellegere etc., Cic. – β) m. Acc. pers., teils = sich jmd. denken, Catonem tantum————(nur) c., Tac. dial. 2: Regulum cogita, Plin. ep. 4, 2, 2: matrem, patrem, propinquos tantum cogitasti, Ps. Quint. decl. 6, 22 extr.: mit dopp. Acc., quem ultimae gentes castiorem, moderatiorem, sanctiorem non modo viderunt, sed aut sperando umquam aut optando cogitarunt? Cic. Balb. 9. – teils = an jmd. denken, te vero, M. Scaure, equidem video, video inquam, non cogito solum, Cic. Scaur. 49: c. Scipionem, Laelium, Cic. de fin. 5, 2: et maiores et posteros cogitate, Tac. Agr. 32, 7: si principem cogitares, Plin. ep. 6, 31, 31: cum Persas et Orientem cogitaret, Flor. 2, 8, 2: iuvenis te quietam semper nominatus cogitatusque (indem du oft ihn nennst u. an ihn denkst) faciat, Sen. ad Marc. 3, 4: o felicem illum, qui non praesens tantum, sed etiam cogitatus (wenn man nur an ihn denkt) emendat, Sen. ep. 11, 9. – c) m. Acc. u. Infin.: uxor te amare cogitat, Ter.: cogitat assidue beatum esse se, Cic.: homines ea sibi accĭdere posse non cogitant, Cic.: fac memineris et cum animo tuo cogites G. Caesarem atrocissimo bello Gallico cum alia multa militaria, tum etiam duos de analogia libros scrupulosissimos scripsisse, Fronto de bell. Parth. p. 221, 8 N. – mit vorhergeh. allg. Acc., denique illud cogita: quod offensae fuerit in ista cunctatione, te subisse, Cael. in Cic. ep. – d) m. de u. Abl., u. zwar teils zugl. m. allg. Acc., nihil posse de dis immortalibus cogitare, Cic.: non de pace, sed de me ipso et de meo officio ut ali-————quid cogitet, Cic.: eadem de profectione cogitans, quae ante senserat, Caes. – teils absol. = denken an usw., nachdenken über usw., de deo, Cic.: de te et de Ser. Sulpicio cogitans, Cic.: cum de tuis cogitas, Cic.: mihi de rationibus tuis cogitanti, Cic. – u. = an etw. denken, auf etw. bedacht sein, de Scapulanis hortis toto pectore cogitemus, Cic.: c. spe atque animo de se et gloria sua, Cic.: toto animo de te ac de tuis commodis c., Cic.: de salute, non de victoria c., Cic. – e) m. folg. indir. Fragesatz: quid agam cogito, Ter.: cogita, qui sis, quo loco sis, Cic.: fac cogites in quanta calamitate sis, Sall.: nec quibus rationibus superare possent, sed quemadmodum uti victoriā deberent, cogitabant, Caes.: si cogitaverimus, unde et quousque provecta sit orandi facultas, Quint. – Ciceronem secum cogitasse, utrumne Brutum an Cassium peteret, Sen. suas. 6, 19. – cogitate cum animis vestris, si quid vos per laborem recte feceritis, labor ille a vobis cito recedet, Cato oratt. 5. fr. 1. b. Gell. 16, 1, 4: itaque diebus noctibusque cogito, si quā me quoque possim tollere humo, Plin. ep. 5, 8, 3. – f) mit ad u. Akk.: ad haec igitur cogita, vel potius excogita, Cic. ep.: ut ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias, Ter.: quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit, Nep. – g) m. ut od. ne u. Konj., darauf denken = darauf od. dafür bedacht sein, das im Auge haben, neque iam, ut aliquid acquireret————proelioque hostes lacesseret, sed ut incolumem exercitum Agedincum reduceret, cogitabat, Caes. b. G. 7, 59, 4 (u. so m. ut u. Konj. Cic. Tusc. 1, 32. Nep. Dion. 9, 2. Curt. 10, 6 [19], 8): ne quam occasionem rei bene gerendae dimitteret, cogitabat, Caes. b. G. 5, 57, 1. – h) m. pro u. Abl.: non minus pro adversa parte, quam pro mea cogitabam, Quint. 7, 1, 4. – i) elliptisch: ut (wie) saepe cogitavissent (verst. fieri), Caes. b. c. 3, 86, 5.II) insbes.: a) etw. ausdenken, quantum ille potuit cogitare commode (geschickt), Ter. heaut. prol. 14: et cogitavi plura quam reliquerat, Phaedr. 3. prol. 39: aliud agendum ac cogitandum, quo modo resistatur patribus, Liv. 2, 55, 2. – b) auf od. an etw. denken, auf etw. sinnen, etw. zu tun gedenken, = etw. beabsichtigen, vorhaben, im Sinne haben, Willens sein, α) m. Acc.: nihil cogitant nisi caedes, nisi incendia, Cic.: c. proscriptiones et dictaturas, Cic.: c. accusationem, Cic.: quod iam diu cogito, Cic. – m. Ang. mit wem? durch cum u. Abl., sunt qui mecum rem pulcherrimam cogitaverunt, Curt. 8, 7 (25), 9. – mit Ang. gegen wen? durch in od. adversus m. Akk., tantum nefas in alqm, Curt. 6, 7 (27), 30 u. 8, 6 (24), 3: si qua aut cogitarentur gravius adversus se aut dicerentur, Suet. Caes. 75, 4. – v. personif. lebl. Subjj., quid cogitet umidus auster, was der f. Au. im Schilde führe (Schlimmes bringe), Verg. georg. 1, 462. – dah. Par-————tiz. cogitatus = beabsichtigt, gewollt, vorbedacht, facinus (Ggstz. facinus perfectum), Cic.: furores, Cic.: in noverca commissum stuprum et parricidium cogitatum, Val. Max.: utrum perturbatione aliqua animi, an consulto et cogitata fiat iniuria, Cic.: u. Partiz. n. pl. subst., das Gedachte = das Vorhaben, die Absichten, cogitata patefacere, Nep.: cogitata perficere, Cic. – β) m. Infin.: quid nunc facere cogitas? Ter.: qui nocere alteri cogitat, Cic.: impeditos in agmine adoriri cogitabant, Caes. – γ) m. de u. Abl.: magis de reliqua fuga quam de castrorum defensione, Caes.: de parricidio, de alcis interitu, Cic.: de reditu, Frontin.: de nuptiis, Apul.: de laqueo et suspendio, Val. Max.: de toto senatu trucidando, Sen.: cum de pernicie populi Romani et exitio huius urbis tam acerbe tamque crudeliter cogitarit, Cic. – v. personif. lebl. Subjj.: cum spiritus coepit de exitu cogitare, Sen. nat. qu. 6, 25, 1. – δ) elliptisch (im Briefstil), m. in od. ad u. Akk. od. m. bl. Acc. der Städtenamen = zu reisen, zu gehen gedenken (verst. iter facere, ire, proficisci), inde cogito in Tusculanum, deinde Arpinum, Romam ad Kal. Iun., Cic.: etiam Lepidus cras cogitabat, Cic.: inde ad Taurum cogitabam, Cic. – m. in u. Abl. = wo zu sein gedenken (verst. esse), eo die cogitabam in Anagnino, postero autem in Tusculano, Cic. – c) so u. so denken = so u. so gesinnt sein, m. Ang. wie? durch Advv., male c., Cic. u.a. – m. Ang. gegen wen?————durch in u. Akk., si humaniter et sapienter et amabiliter in me cogitare vis, Cic. – m. Ang. in Betreff wessen? durch de m. Abl., male de alqo c., Cael. in Cic. ep.: si quid amice de Romanis cogitabis, Nep.————————2. cōgito, āre (Intens. v. cogo), I) zusammenziehen, milites, Treb. Poll. 14, 7. – u. einberufen, berufen, quod iudex alius cogitabatur, Amm. 23, 6, 82 codd. VP (Gardth. cogebatur). – II) = ἀναγκάζω, nötigen, m. Infin., num praecellit vinum? quis sic cogitat facere, Vulg. 3. Esdr. 3, 24. -
22 nē-sciō
nē-sciō īvī, —, īre, not to know, to be ignorant: quid agam nescio, T.: de Oropo opinor, sed certum nescio: animae sit (illa vis) ignisve, nescio: nescis, Quem fugias, O.: Tu nescis id quod scis, si sapies, i. e. keep closely secret, T.: nescibam id dicere illam, T.: vincere scis, victoriā uti nescis, L.: utrum velit... nescitur: futura, O.—With quis or quid, I know not who, some one, somebody, a certain person, I know not what, something, some, a certain: oblatum ab nescio quo inprobo, T.: postea quam nescio quid impendit: hoc nescio quid, quod ego gessi, this trifle: quia nescio quid in philosophiā dissentiret, a little: nescio quid litterularum, a sort of letter: Laetus est nescio quid, over something, T.: casu nescio quo: nescio quid praeclarum, indefinable excellence.—With quo modo, somehow, I know not how: fit enim, nescio quo modo, ut, etc.: qui, nescio quo modo, conspirant, N.—With quando, at some time or other: me nescio quando venisse questus est.—With an, I know not whether, probably, perhaps (softening an assertion): constantiam dico? nescio an melius patientiam possim dicere, perhaps I might better say: nescio an modum excesserint, L.—Not to know, to be unacquainted with: Nescio alias, i. e. how others may act, T.: eas artīs: hiemem, V.: vinum toto nescire Decembri, i. e. abstain from, Iu.—Not to understand, to be unable: scire Latine... nescire: stare loco nescit (of a horse), V.: nescit vox missa reverti, cannot be unsaid, H.: irasci: Uxor invicti Iovis esse nescis, know not how to be, H. -
23 cogito [1]
1. cōgito, āvī, ātum, āre (eig. coigito, aus co = com u. agito), im Geiste (dah. auch mit dem Zusatz cum animo, in animo, secum) zusammenstellen, denken, I) im allg., etw. denken, s ich vorstellen, an etw. denken, auf etw. denken, sinnen, auf od. für etw. bedacht sein, etw. bedenken, berechnen, erwägen, über etwas nachdenken, a) absol. (Ggstz. facere, dicere): vis cogitandi, Quint.: cui vivere est cogitare, Cic.: qui cum cogitasset facere auderet et prius cogitare quam conari consuesset, Nep.: duas res non modo agere uno tempore, sed ne cogitando quidem explicare quisquam potest, Cic.: ita sum irritatus, animum ut nequeam ad cogitandum instituere, Ter.: alci (id) cogitandum dare, zu bedenken geben, Cic.: sprichw., non animo, sed auribus cogitant, Apul. de deo Socr. 19. – m. Ang. wie? durch Advv., c. acutissime, Cic.: callide, Nep.: stulte (Ggstz. stulte dicere), Quint.: si vere cogitare volumus (als Parenthese), die Sache richtig betrachtet, Cic. – u. sic cogitabam m. folg. Gedankenreihe in direkter Rede, s. Ter. Andr. 110: ebenso coepi egomet mecum sic cogitare, Sulpic. in Cic. ep. 4, 5, 4: u. sic cogitabam mit folg. indirekten Rede, Cic. Quint. 77: quo magis cogito cum meo animo m. direkter Rede ( si etc.), Plaut. most. 702. – b) m. Acc., u. zwar: α) m. Acc. rei: c. nihil abiectum, Cic.: nihil nisi triste, Cael. in Cic. ep.: diu omnia, Curt.: deus nihil aliud quam »Mihi pulchre est« cogitans, Cic.: si quid aliud attentius cogitet, Cic. – c. insulam Britanniam, Cic.: pacem, Cic.: beneficia alcis, Cic.: nihil his in locis nisi saxa et montes, Cic.: ultima, sich das Schrecklichste vormalen, Amm.: eam rem sibi cogitandam et suscipiendam esse, Caes. – hoc tu facito cum animo cogites, Ter.: id potestis cum animis vestris cogitare, Cic.: quae in animo cogitat irata, Ter.: haec si voles in animo vere cogitare, Ter.: id, quod muliebri cogitabat animo, Liv.: semper secum c. pericula, damna, uxoris mortem, Ter.: sive quid mecum ipse cogito, sive aliquid aut scribo aut lego, Cic.: cogito ad verbum (meditiere Wort für Wort) nunc pauciora, nunc plura, Plin. ep.: animal non videtur, sed cogitatur, wird bloß gedacht, besteht bloß in der Vorstellung, Sen. – Partiz. cogitatus prägn. = durchdacht, wohl erwogen, res multum et diu cogitatae, Cic.: sapientis hominis cogitata ratio, Cic. – neutr. Partic. subst., das Gedachte, quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus, Nep. Dat. 6, 8. – bes. im Plur., das Gedachte, die Gedanken, optime ab ipso cogitata (Ggstz. male facta collegarum), Vell.: cogitata praeclare eloqui, Cic.: cogitata proloqui non posse, Ter.: u. ex quo et ex ceteris dictis, factis cogitatisque quivis potest intellegere etc., Cic. – β) m. Acc. pers., teils = sich jmd. denken, Catonem tantum (nur) c., Tac. dial. 2: Regulum cogita, Plin. ep. 4, 2, 2: matrem, patrem, propinquos tantum cogitasti, Ps. Quint. decl. 6, 22 extr.: mit dopp. Acc., quem ultimae gentes castiorem, moderatiorem, sanctiorem non modo viderunt, sed aut sperando umquam aut optando cogitarunt? Cic. Balb. 9. – teils = an jmd. denken, te vero, M. Scaure, equidem video, video inquam, non cogito solum, Cic. Scaur. 49: c. Scipionem, Laelium, Cic. de fin. 5, 2: et maiores et posteros cogitate, Tac. Agr. 32, 7: si principem cogitares, Plin. ep. 6, 31, 31: cum Persas et Orientem cogitaret, Flor. 2, 8, 2: iuvenis te quietam semper nominatus cogitatusque (indem du oft ihn nennst u. an ihn denkst) faciat, Sen. ad Marc. 3, 4: o felicem illum, qui non praesens tantum, sed etiam cogitatus (wenn man nur an ihn denkt) emendat, Sen. ep. 11, 9. – c) m. Acc. u. Infin.: uxor te amare cogitat, Ter.: cogitat assidue beatum esse se, Cic.: homines ea sibi accĭdere posse non cogitant, Cic.: fac memineris et cum animo tuo cogites G. Caesarem atrocissimo bello Gallico cum alia multa militaria, tum etiam duos de analogia libros scrupulosissimos scripsisse, Fronto de bell. Parth. p. 221, 8 N. – mit vorhergeh. allg. Acc., denique illud cogita: quod offensae fuerit in ista cunctatione, te subisse, Cael. in Cic. ep. – d) m. de u. Abl., u. zwar teils zugl. m. allg. Acc., nihil posse de dis immortalibus cogitare, Cic.: non de pace, sed de me ipso et de meo officio ut aliquid cogitet, Cic.: eadem de profectione cogitans, quae ante senserat, Caes. – teils absol. = denken an usw., nachdenken über usw., de deo, Cic.: de te et de Ser. Sulpicio cogitans, Cic.: cum de tuis cogitas, Cic.: mihi de rationibus tuis cogitanti, Cic. – u. = an etw. denken, auf etw. bedacht sein, de Scapulanis hortis toto pectore cogitemus, Cic.: c. spe atque animo de se et gloria sua, Cic.: toto animo de te ac de tuis commodis c., Cic.: de salute, non de victoria c., Cic. – e) m. folg. indir. Fragesatz: quid agam cogito, Ter.: cogita, qui sis, quo loco sis, Cic.: fac cogites in quanta calamitate sis, Sall.: nec quibus rationibus superare possent, sed quemadmodum uti victoriā deberent, cogitabant, Caes.: si cogitaverimus, unde et quousque provecta sit orandi facultas, Quint. – Ciceronem secum cogitasse, utrumne Brutum an Cassium peteret, Sen. suas. 6, 19. – cogitate cum animis vestris, si quid vos per laborem recte feceritis, labor ille a vobis cito recedet, Cato oratt. 5. fr. 1. b. Gell. 16, 1, 4: itaque diebus noctibusque cogito, si quā me quoque possim tollere humo, Plin. ep. 5, 8, 3. – f) mit ad u. Akk.: ad haec igitur cogita, vel potius excogita, Cic. ep.: ut ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias, Ter.: quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit, Nep. – g) m. ut od. ne u. Konj., darauf denken = darauf od. dafür bedacht sein, das im Auge haben, neque iam, ut aliquid acquireret proelioque hostes lacesseret, sed ut incolumem exercitum Agedincum reduceret, cogitabat, Caes. b. G. 7, 59, 4 (u. so m. ut u. Konj. Cic. Tusc. 1, 32. Nep. Dion. 9, 2. Curt. 10, 6 [19], 8): ne quam occasionem rei bene gerendae dimitteret, cogitabat, Caes. b. G. 5, 57, 1. – h) m. pro u. Abl.: non minus pro adversa parte, quam pro mea cogitabam, Quint. 7, 1, 4. – i) elliptisch: ut (wie) saepe cogitavissent (verst. fieri), Caes. b. c. 3, 86, 5.
II) insbes.: a) etw. ausdenken, quantum ille potuit cogitare commode (geschickt), Ter. heaut. prol. 14: et cogitavi plura quam reliquerat, Phaedr. 3. prol. 39: aliud agendum ac cogitandum, quo modo resistatur patribus, Liv. 2, 55, 2. – b) auf od. an etw. denken, auf etw. sinnen, etw. zu tun gedenken, = etw. beabsichtigen, vorhaben, im Sinne haben, Willens sein, α) m. Acc.: nihil cogitant nisi caedes, nisi incendia, Cic.: c. proscriptiones et dictaturas, Cic.: c. accusationem, Cic.: quod iam diu cogito, Cic. – m. Ang. mit wem? durch cum u. Abl., sunt qui mecum rem pulcherrimam cogitaverunt, Curt. 8, 7 (25), 9. – mit Ang. gegen wen? durch in od. adversus m. Akk., tantum nefas in alqm, Curt. 6, 7 (27), 30 u. 8, 6 (24), 3: si qua aut cogitarentur gravius adversus se aut dicerentur, Suet. Caes. 75, 4. – v. personif. lebl. Subjj., quid cogitet umidus auster, was der f. Au. im Schilde führe (Schlimmes bringe), Verg. georg. 1, 462. – dah. Partiz. cogitatus = beabsichtigt, gewollt, vorbedacht, facinus (Ggstz. facinus perfectum), Cic.: furores, Cic.: in noverca commissum stuprum et parricidium cogitatum, Val. Max.: utrum perturbatione aliqua animi, an consulto et cogitata fiat iniuria, Cic.: u. Partiz. n. pl. subst., das Gedachte = das Vorhaben, die Absichten, cogitata patefacere, Nep.: cogitata perficere, Cic. – β) m. Infin.: quid nunc facere cogitas? Ter.: qui nocere alteri cogitat, Cic.: impeditos in agmine adoriri cogitabant, Caes. – γ) m. de u. Abl.: magis de reliqua fuga quam de castrorum defensione, Caes.: de parricidio, de alcis interitu, Cic.: de reditu, Frontin.: de nuptiis, Apul.: de laqueo et suspendio, Val. Max.: de toto senatu trucidando, Sen.: cum de pernicie populi Romani et exitio huius urbis tam acerbe tamque crudeliter cogitarit, Cic. – v. personif. lebl. Subjj.: cum spiritus coepit de exitu cogitare, Sen. nat. qu. 6, 25, 1. – δ) elliptisch (im Briefstil), m. in od. ad u. Akk. od. m. bl. Acc. der Städtenamen = zu reisen, zu gehen gedenken (verst. iter facere, ire, proficisci), inde cogito in Tusculanum, deinde Arpinum, Romam ad Kal. Iun., Cic.: etiam Lepidus cras cogitabat, Cic.: inde ad Taurum cogitabam, Cic. – m. in u. Abl. = wo zu sein gedenken (verst. esse), eo die cogitabam in Anagnino, postero autem in Tusculano, Cic. – c) so u. so denken = so u. so gesinnt sein, m. Ang. wie? durch Advv., male c., Cic. u.a. – m. Ang. gegen wen? durch in u. Akk., si humaniter et sapienter et amabiliter in me cogitare vis, Cic. – m. Ang. in Betreff wessen? durch de m. Abl., male de alqo c., Cael. in Cic. ep.: si quid amice de Romanis cogitabis, Nep.
-
24 cogito
cōgĭto, āvi, ātum, 1, v. a. [contr. from cŏ-ăgito, acc. to Varr. L. L. 6, § 43 Müll.; but more prob. from con and root of aio, Sanscr. ah; cf.: nego, adagium], to pursue something in the mind (cf. agito, II.), i. e.I.To consider thoroughly, to ponder, to weigh, reflect upon, think (class. in prose and poetry); constr. absol., with aliquid, de aliquo, or de aliquā re, sic, ita, or a rel. -clause: cogitate cum animis vestris si quid, etc., Cato ap. Gell. 16, 1, 4; so Plaut. Most. 3, 2, 13; Ter. Ad. 3, 4, 55; 5, 3, 32; Cic. Agr. 2, 24, 64; cf.:b.in animo cogitare,
Ter. Ad. 1, 1, 5:toto animo,
Cic. Fam. 1, 7, 3:coepi egomet mecum Aliam rem ex aliā cogitare,
Ter. Eun. 4, 2, 3; so id. ib. 4, 2, 8; 1, 1, 19; id. Ad. 5, 3, 22:placuit tum id mihi. Sic cogitabam: hic, etc.,
id. And. 1, 1, 83; cf. id. Eun. 1, 1, 11; 3, 3, 1; 4, 6, 21; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4:sic cogitabam! fore uti, etc.,
Cic. Quint. 24, 77:severā fronte curas cogitans (i. e. animo volvens),
Plaut. Mil. 2, 2, 46; cf. Cic. Leg. 2, 1, 2:nec, aequum anne iniquum imperet, cogitabit,
Plaut. Am. 1, 1, 19; cf. id. ib. 1, 1, 291:quid agam cogito,
Ter. And. 2, 2, 21; cf. id. ib. 5, 1, 7 sq.; id. Ad. 4, 2, 30; Plaut. Merc. 2, 3, 10; Lucr. 4, 789; cf. id. 4, 782; Cic. Rab. Perd. 10, 29:ad haec igitur cogita, vel potius excogita,
id. Att. 9, 6, 7.—With acc. of person:Regulum cogita,
think, imagine, picture to yourself, Plin. Ep. 4, 2, 2:tamquam in eo tragoediae argumento sui oblitus tantum Catonem cogitasset,
Tac. Or. 2:matrem, patrem, propinquos,
Quint. Decl. 22 fin.; cf.:o felicem illum, qui non praesens tantum, sed etiam cogitatus emendat,
Sen. Ep. 11, 9.—With two accs.:quem ultimae gentes castiorem non modo viderunt sed cogitaverunt?
Cic. Balb. 4, 9:Scipionem, Laelium, avum,
to think of, call to mind, id. Fin. 5, 1, 2:et majores et posteros cogitate,
Tac. Agr. 32 fin.:si principem cogitares,
Plin. Ep. 6, 31, 31:cum Persas cogitaret,
Flor. 2, 8, 2; Sen. Cons. Marc. 3, 4. —cōgĭtāta, ōrum, n. subst., reflections, thoughts, ideas:B.postquam ad judices Ventum est, non potuit cogitata proloqui,
Ter. Phorm. 2, 1, 53:so cogitata (mentis) eloqui,
Cic. Brut. 72, 253:perficere,
id. Deiot. 7, 21:patefacere,
Nep. Paus. 3, 1:sapientium,
Cic. Agr. 1, 1, 1:Naevii,
id. Quint. 29, 90.—Rare in sing.:quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus,
Nep. Dat. 6, 8.—Cogitare in, adversus aliquem, with an adv., to think in some way in respect to one, to be disposed towards (very rare): si humaniter et sapienter et amabiliter in me cogitare vis, etc., Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 2:II.adversus se,
Suet. Caes. 75 Bremi; cf. with de aliquo:si quid amice de Romanis cogitabis,
Nep. Hann. 2, 6: ut multi mihi renuntiarent... male eum de me cogitare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; and absol.: male cogitantes, Cato, R. R. praef. 4; cf.:Karthagini male jam diu cogitanti bellum multo ante denuntio,
Cic. Sen. 6, 18.—In respect to a work to be undertaken or a conclusion to be made, to have something in mind, to intend, meditate, design, plan, purpose, etc.(α).With inf.:(β).praedium parare,
Cato, R. R. 1, 1; 3, 1; Plaut. Am. 1, 1, 163:cogitat recipere hunc in aedes,
Ter. Eun. 5, 2, 58:facere,
id. Heaut. 3, 3, 46:recipere me,
Cic. Att. 2, 9, 4:cenare,
id. ib. 4, 12, 1:uti,
Hor. Ep. 1, 2, 50:ex fumo dare lucem,
id. A. P. 144:deducere exercitum,
Suet. Ner. 18 al. —With acc.:(γ).proscriptiones et dictaturas cogitare,
Cic. Cat. 2, 9, 20:caedem principis et res novas,
Tac. A. 4, 28 fin.:cogitatum facinus,
Suet. Tib. 19;and parricidium,
id. Calig. 12:mecum rem pulcherrimam,
Curt. 8, 7, 9:tantum nefas in aliquem,
id. 6, 7, 30; 8, 6, 3; cf.:si qua cogitarentur, gravius adversus se,
Suet. Caes. 75:quid bellicosus Cantaber et Scythes cogitet,
what he plots, devises, Hor. C. 2, 11, 2; and so poet. of the (personified) wind:quid cogitet humidus Auster,
Verg. G. 1, 462 Heyne.—With ut and subj.:(δ).neque jam, ut aliquid acquireret... cogitabat,
Caes. B. G. 7, 59:quid... viros cogitasse arbitramur? Ut nomen suum, etc.,
Cic. Tusc. 1, 15, 32; Nep. Dion, 9, 2.—With de:a.cogitavit etiam de Homeri carminibus abolendis,
Suet. Calig. 34:de reddendā republicā,
id. Aug. 28:de consciscendā morte,
id. Caes. 36; id. Claud. 31:de quo,
id. Caes. 9:cum spiritus coepit de exitu cogitare,
Sen. Q. N. 6, 25, 1.—In epistolary style, with ellipsis,Of ire:b.in Pompeianum cogitabam inde Aeculanum,
Cic. Att. 16, 2, 4; 9, 1, 2; id. Fam. 7, 4 init.; id. Att. 2, 8, 2; 5, 15, 3.—Of manere:A.eo die cogitabam in Anagnino, postero autem in Tusculano,
Cic. Att. 12, 1, 1; cf.:ut eo die apud T. Titium in Anagnino manerem. Postridie autem in Laterio cogitabam,
id. Q. Fr. 2, 5, 4 (2, 7, 1).—Hence, *P. a.: cōgĭtātus, a, um, deliberate:B.utrum perturbatione aliquā animi, an consulto et cogitata fiat injuria,
Cic. Off. 1, 8, 27 B. and K. (al. cogitato).—cōgĭtātē, adv., with mature reflection, considerately (rare):tractare rem suam,
Plaut. Trin. 2, 2, 45:meditari,
id. Mil. 3, 3, 69:quae vero accurate cogitateque scripsisset,
Cic. Arch. 8, 18. -
25 potis
pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].I.Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:II. A.nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,
Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:at ea supterfugere potis es pauca,
Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:at non Evandrum potis est vis ulla tenere,
Verg. A. 11, 148:quod nunquam potis est sejungi,
Lucr. 1, 452:nec potis est cerni,
id. 5, 719; Cat. 76, 24:qui potis est?
how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):duae plus satis dare potis sunt,
Plaut. Poen. 1, 2, 17:quid pastores potis sint,
Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:si non aliud pote est,
Cat. 43, 16. Without est:nec devitari letum pote,
Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,
id. R. R. 2, 2:nec eniti remis pote,
Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:qui pote? vis dicam? nugaris,
Pers. 1, 56:in te dici pote, Id, quod,
Cat. 98, 1:nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,
id. 67, 11:hoc facito, sive id non pote sive pote,
be it impossible or possible, id. 76, 16:quid pote simplicius?
what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:nihil pote supra,
nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:quantum pote,
as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):aufugiamus istinc quam pote longissime,
App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—Of persons:B.numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,
Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:quem aequiust potiorem habere quam te?
id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:itaque cives potiores quam peregrini,
id. Lael. 5, 19:Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,
Liv. 26, 31, 4:at tu, qui potior nunc es,
happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):ut in judicio possessionis potior esset,
Dig. 18, 1, 34.—Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:III. A.nulla potior serenda,
Varr. R. R. 1, 15:sucus,
Plin. 36, 22, 43, § 158:novistine locum potiorem rure beato?
Hor. Ep. 1, 10, 14:sententia,
id. Epod. 16, 17:mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,
Cic. Phil. 10, 9, 19:illi turpis vita integrā famā potior fuit,
Sall. J. 67, 3:nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,
I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:illa semper potiora duxisti, quae, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,
Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:ut probetis potiora,
Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):B.item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,
Plaut. Men. 2, 3, 9:tantis potissimus umbris,
Stat. Th. 4, 627:potissimos libertorum veneno interficere,
Tac. A. 14, 65.—Of things (class.):A.utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,
Cic. Inv. 1, 12, 17:cura,
Stat. S. 4, 4, 20:nobilitas,
Plin. 14, 2, 4, § 25:opusculum,
Plin. Ep. 4, 14, 10:causa,
Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:2.sed scin', quid volo potius, sodes, facias?
Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,
Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,
Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,
rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,
Cic. de Or. 2, 78, 317:privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,
id. Ac. 2, 1, 3:scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,
id. Att. 5, 6, 2:nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,
Liv. 8, 7, 17:per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,
id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,
Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:quam potius,
Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:tacita, bona est mulier semper, quam loquens,
Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,
Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:Uticae potius quam Romae esse malle,
Cic. Lig. 2, 5:favorabiliores rei potius, quam actores habentur,
Dig. 50, 17, 167.—Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:B.efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,
Cic. Tusc. 1, 11, 23:quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,
id. Sen. 11, 35:erravit aut potius insanivit Apronius?
id. Verr. 2, 3, 48, § 113:Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,
id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:responde, quo leto censes me ut peream potissimum?
Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,
Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:nos id potissimum consecuti sumus,
id. Tusc. 5, 4, 11:tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,
Caes. B. C. 2, 43:quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?
Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3. -
26 potissimum
pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].I.Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:II. A.nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,
Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:at ea supterfugere potis es pauca,
Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:at non Evandrum potis est vis ulla tenere,
Verg. A. 11, 148:quod nunquam potis est sejungi,
Lucr. 1, 452:nec potis est cerni,
id. 5, 719; Cat. 76, 24:qui potis est?
how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):duae plus satis dare potis sunt,
Plaut. Poen. 1, 2, 17:quid pastores potis sint,
Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:si non aliud pote est,
Cat. 43, 16. Without est:nec devitari letum pote,
Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,
id. R. R. 2, 2:nec eniti remis pote,
Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:qui pote? vis dicam? nugaris,
Pers. 1, 56:in te dici pote, Id, quod,
Cat. 98, 1:nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,
id. 67, 11:hoc facito, sive id non pote sive pote,
be it impossible or possible, id. 76, 16:quid pote simplicius?
what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:nihil pote supra,
nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:quantum pote,
as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):aufugiamus istinc quam pote longissime,
App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—Of persons:B.numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,
Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:quem aequiust potiorem habere quam te?
id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:itaque cives potiores quam peregrini,
id. Lael. 5, 19:Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,
Liv. 26, 31, 4:at tu, qui potior nunc es,
happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):ut in judicio possessionis potior esset,
Dig. 18, 1, 34.—Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:III. A.nulla potior serenda,
Varr. R. R. 1, 15:sucus,
Plin. 36, 22, 43, § 158:novistine locum potiorem rure beato?
Hor. Ep. 1, 10, 14:sententia,
id. Epod. 16, 17:mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,
Cic. Phil. 10, 9, 19:illi turpis vita integrā famā potior fuit,
Sall. J. 67, 3:nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,
I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:illa semper potiora duxisti, quae, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,
Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:ut probetis potiora,
Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):B.item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,
Plaut. Men. 2, 3, 9:tantis potissimus umbris,
Stat. Th. 4, 627:potissimos libertorum veneno interficere,
Tac. A. 14, 65.—Of things (class.):A.utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,
Cic. Inv. 1, 12, 17:cura,
Stat. S. 4, 4, 20:nobilitas,
Plin. 14, 2, 4, § 25:opusculum,
Plin. Ep. 4, 14, 10:causa,
Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:2.sed scin', quid volo potius, sodes, facias?
Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,
Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,
Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,
rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,
Cic. de Or. 2, 78, 317:privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,
id. Ac. 2, 1, 3:scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,
id. Att. 5, 6, 2:nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,
Liv. 8, 7, 17:per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,
id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,
Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:quam potius,
Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:tacita, bona est mulier semper, quam loquens,
Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,
Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:Uticae potius quam Romae esse malle,
Cic. Lig. 2, 5:favorabiliores rei potius, quam actores habentur,
Dig. 50, 17, 167.—Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:B.efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,
Cic. Tusc. 1, 11, 23:quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,
id. Sen. 11, 35:erravit aut potius insanivit Apronius?
id. Verr. 2, 3, 48, § 113:Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,
id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:responde, quo leto censes me ut peream potissimum?
Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,
Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:nos id potissimum consecuti sumus,
id. Tusc. 5, 4, 11:tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,
Caes. B. C. 2, 43:quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?
Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3. -
27 potissimus
pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].I.Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:II. A.nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,
Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:at ea supterfugere potis es pauca,
Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:at non Evandrum potis est vis ulla tenere,
Verg. A. 11, 148:quod nunquam potis est sejungi,
Lucr. 1, 452:nec potis est cerni,
id. 5, 719; Cat. 76, 24:qui potis est?
how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):duae plus satis dare potis sunt,
Plaut. Poen. 1, 2, 17:quid pastores potis sint,
Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:si non aliud pote est,
Cat. 43, 16. Without est:nec devitari letum pote,
Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,
id. R. R. 2, 2:nec eniti remis pote,
Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:qui pote? vis dicam? nugaris,
Pers. 1, 56:in te dici pote, Id, quod,
Cat. 98, 1:nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,
id. 67, 11:hoc facito, sive id non pote sive pote,
be it impossible or possible, id. 76, 16:quid pote simplicius?
what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:nihil pote supra,
nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:quantum pote,
as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):aufugiamus istinc quam pote longissime,
App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—Of persons:B.numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,
Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:quem aequiust potiorem habere quam te?
id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:itaque cives potiores quam peregrini,
id. Lael. 5, 19:Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,
Liv. 26, 31, 4:at tu, qui potior nunc es,
happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):ut in judicio possessionis potior esset,
Dig. 18, 1, 34.—Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:III. A.nulla potior serenda,
Varr. R. R. 1, 15:sucus,
Plin. 36, 22, 43, § 158:novistine locum potiorem rure beato?
Hor. Ep. 1, 10, 14:sententia,
id. Epod. 16, 17:mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,
Cic. Phil. 10, 9, 19:illi turpis vita integrā famā potior fuit,
Sall. J. 67, 3:nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,
I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:illa semper potiora duxisti, quae, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,
Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:ut probetis potiora,
Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):B.item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,
Plaut. Men. 2, 3, 9:tantis potissimus umbris,
Stat. Th. 4, 627:potissimos libertorum veneno interficere,
Tac. A. 14, 65.—Of things (class.):A.utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,
Cic. Inv. 1, 12, 17:cura,
Stat. S. 4, 4, 20:nobilitas,
Plin. 14, 2, 4, § 25:opusculum,
Plin. Ep. 4, 14, 10:causa,
Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:2.sed scin', quid volo potius, sodes, facias?
Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,
Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,
Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,
rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,
Cic. de Or. 2, 78, 317:privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,
id. Ac. 2, 1, 3:scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,
id. Att. 5, 6, 2:nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,
Liv. 8, 7, 17:per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,
id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,
Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:quam potius,
Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:tacita, bona est mulier semper, quam loquens,
Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,
Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:Uticae potius quam Romae esse malle,
Cic. Lig. 2, 5:favorabiliores rei potius, quam actores habentur,
Dig. 50, 17, 167.—Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:B.efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,
Cic. Tusc. 1, 11, 23:quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,
id. Sen. 11, 35:erravit aut potius insanivit Apronius?
id. Verr. 2, 3, 48, § 113:Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,
id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:responde, quo leto censes me ut peream potissimum?
Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,
Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:nos id potissimum consecuti sumus,
id. Tusc. 5, 4, 11:tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,
Caes. B. C. 2, 43:quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?
Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3. -
28 potissume
pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].I.Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:II. A.nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,
Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:at ea supterfugere potis es pauca,
Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:at non Evandrum potis est vis ulla tenere,
Verg. A. 11, 148:quod nunquam potis est sejungi,
Lucr. 1, 452:nec potis est cerni,
id. 5, 719; Cat. 76, 24:qui potis est?
how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):duae plus satis dare potis sunt,
Plaut. Poen. 1, 2, 17:quid pastores potis sint,
Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:si non aliud pote est,
Cat. 43, 16. Without est:nec devitari letum pote,
Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,
id. R. R. 2, 2:nec eniti remis pote,
Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:qui pote? vis dicam? nugaris,
Pers. 1, 56:in te dici pote, Id, quod,
Cat. 98, 1:nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,
id. 67, 11:hoc facito, sive id non pote sive pote,
be it impossible or possible, id. 76, 16:quid pote simplicius?
what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:nihil pote supra,
nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:quantum pote,
as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):aufugiamus istinc quam pote longissime,
App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—Of persons:B.numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,
Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:quem aequiust potiorem habere quam te?
id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:itaque cives potiores quam peregrini,
id. Lael. 5, 19:Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,
Liv. 26, 31, 4:at tu, qui potior nunc es,
happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):ut in judicio possessionis potior esset,
Dig. 18, 1, 34.—Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:III. A.nulla potior serenda,
Varr. R. R. 1, 15:sucus,
Plin. 36, 22, 43, § 158:novistine locum potiorem rure beato?
Hor. Ep. 1, 10, 14:sententia,
id. Epod. 16, 17:mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,
Cic. Phil. 10, 9, 19:illi turpis vita integrā famā potior fuit,
Sall. J. 67, 3:nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,
I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:illa semper potiora duxisti, quae, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,
Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:ut probetis potiora,
Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):B.item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,
Plaut. Men. 2, 3, 9:tantis potissimus umbris,
Stat. Th. 4, 627:potissimos libertorum veneno interficere,
Tac. A. 14, 65.—Of things (class.):A.utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,
Cic. Inv. 1, 12, 17:cura,
Stat. S. 4, 4, 20:nobilitas,
Plin. 14, 2, 4, § 25:opusculum,
Plin. Ep. 4, 14, 10:causa,
Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:2.sed scin', quid volo potius, sodes, facias?
Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,
Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,
Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,
rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,
Cic. de Or. 2, 78, 317:privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,
id. Ac. 2, 1, 3:scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,
id. Att. 5, 6, 2:nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,
Liv. 8, 7, 17:per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,
id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,
Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:quam potius,
Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:tacita, bona est mulier semper, quam loquens,
Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,
Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:Uticae potius quam Romae esse malle,
Cic. Lig. 2, 5:favorabiliores rei potius, quam actores habentur,
Dig. 50, 17, 167.—Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:B.efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,
Cic. Tusc. 1, 11, 23:quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,
id. Sen. 11, 35:erravit aut potius insanivit Apronius?
id. Verr. 2, 3, 48, § 113:Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,
id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:responde, quo leto censes me ut peream potissimum?
Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,
Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:nos id potissimum consecuti sumus,
id. Tusc. 5, 4, 11:tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,
Caes. B. C. 2, 43:quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?
Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3. -
29 potissumum
pŏtis (in the positive rarely declined, and in the neutr. pŏte), adj. ( comp. pŏ-tĭor, ius; sup. pŏtissĭmus, a, um; class. only in the comp.) [Sanscr. patis, lord; Gr. posis, husband; des-potês, lord; Lat. compotis (compos) potiri].I.Posit., able, capable; possible (mostly ante-class. and poet.): divi qui potes pro illo quod Samothraces theoi dunatoi, Varr L. L. 5, § 58 Müll.; Macr. S. 3, 4:II. A.nisi qui colaphos perpeti Potis parasitus,
Plaut. Capt. 1, 1, 21.—Usually in the connection potis or pote est, he, she, or it is able, may, or can:at ea supterfugere potis es pauca,
Plaut. Capt. 5, 2, 17: neque sanguis ullo potis est pacto profluens consistere, old poet ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38: istam non potis est vis saeva exstinguere venti, Poët. ap. Gell. 19, 9, 12:at non Evandrum potis est vis ulla tenere,
Verg. A. 11, 148:quod nunquam potis est sejungi,
Lucr. 1, 452:nec potis est cerni,
id. 5, 719; Cat. 76, 24:qui potis est?
how is it possible? id. 72, 7.—With plur.: si speres quicquam prodesse potis sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):duae plus satis dare potis sunt,
Plaut. Poen. 1, 2, 17:quid pastores potis sint,
Varr. R. R. 2, 2.—Without est: quis potis ingentes oras evolvere belli? Enn. ap. Diom. p. 381 P. (Ann. v. 178 Vahl.); Verg. A. 3, 671; Hor. C. 3, 17, 13.—Form pote:si non aliud pote est,
Cat. 43, 16. Without est:nec devitari letum pote,
Lucr. 3, 1079: viget, veget, utpote plurimum, Varr. ap Non. 2, 876:nec non emptor pote ex empto vendito illum damnare,
id. R. R. 2, 2:nec eniti remis pote,
Val. Fl. 4, 680; Prop. 2, 1, 46:qui pote? vis dicam? nugaris,
Pers. 1, 56:in te dici pote, Id, quod,
Cat. 98, 1:nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam,
id. 67, 11:hoc facito, sive id non pote sive pote,
be it impossible or possible, id. 76, 16:quid pote simplicius?
what can be more simple? Mart. 9, 16, 2:nihil pote supra,
nothing could exceed it, Ter. Ad. 2, 3, 11; Auct. ap. Cic. Brut. 46, 172; Cic. Att. 13, 38, 1:quantum pote,
as soon as possible, id. ib. 4, 13, 1: quam pote, as much as possible (post-class.):aufugiamus istinc quam pote longissime,
App. M. 1, p. 107, 9; 2, p. 119, 33.—Of persons:B.numquam edepol erit ille potior Harpax, quam ego,
Plaut. Ps. 4, 1, 17; 1, 3, 95:quem aequiust potiorem habere quam te?
id. Stich. 1, 2, 40: qui plus pollet potiorque est patre, old poet ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69; id. Fam. 10, 3, 2:itaque cives potiores quam peregrini,
id. Lael. 5, 19:Sosim et Moericum quibus tantam crederem rem, potiores habui,
Liv. 26, 31, 4:at tu, qui potior nunc es,
happier in love, preferred, Tib. 1, 6, 33 (5, 69):ut in judicio possessionis potior esset,
Dig. 18, 1, 34.—Of things, better, stronger, preferable, more useful or important:III. A.nulla potior serenda,
Varr. R. R. 1, 15:sucus,
Plin. 36, 22, 43, § 158:novistine locum potiorem rure beato?
Hor. Ep. 1, 10, 14:sententia,
id. Epod. 16, 17:mors civibus Romanis semper fuit servitute potior,
Cic. Phil. 10, 9, 19:illi turpis vita integrā famā potior fuit,
Sall. J. 67, 3:nihil mihi potius fuit quam ut Massinissam convenirem,
I had nothing more important, nothing more urgent to do, Cic. Rep. 6, 9, 9:illa semper potiora duxisti, quae, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:semper se rei publicae commoda privatis necessitatibus habuisse potiora,
Caes. B. C. 1, 8.— Subst.:ut probetis potiora,
Vulg. Phil. 1, 10: hem, mater mea, tibi rem potiorem video (sc. verbis), I see a fact stronger than words, i. e. a clearer proof, Plaut. Aul. 4, 7, 12.—Of persons ( poet. and in post-Aug. prose):B.item huic ultro fit, ut Meret, potissimus nostrae domi ut sit,
Plaut. Men. 2, 3, 9:tantis potissimus umbris,
Stat. Th. 4, 627:potissimos libertorum veneno interficere,
Tac. A. 14, 65.—Of things (class.):A.utrum potius, aut quid potissimum sit, quaeritur,
Cic. Inv. 1, 12, 17:cura,
Stat. S. 4, 4, 20:nobilitas,
Plin. 14, 2, 4, § 25:opusculum,
Plin. Ep. 4, 14, 10:causa,
Tac. A. 4, 16.—Hence, adv., only in the comp. and sup.Comp.: pŏtĭus, rather, preferably, more (class.; cf.: satius, prius): quo nos vocabis nomine? Ar. Libortos. Le. Non patronos? Ar. Id potius, Plaut. As. 3, 3, 62:2.sed scin', quid volo potius, sodes, facias?
Ter. Hec. 5, 1, 27; id. And. 5, 3, 2:nec vero imperia expetenda: ac potius non accipienda interdum,
Cic. Off. 1, 20, 68.— With quam, Plaut. Aul. 4, 2, 11:Galliam potius esse Ariovisti quam populi Romani,
Caes. B. G. 1, 45.—When the predicates are compared, the verb in the following clause is always in the subj.:perpessus est omnia potius quam conscios indicaret,
rather than, Cic. Tusc. 2, 22, 52:in oratione non vis potius quam delectatio postulatur,
Cic. de Or. 2, 78, 317:privabo potius illum debito testimonio quam id cum meā laude communicem,
id. Ac. 2, 1, 3:scribam aliquid potius, quam committam ut litterae non reddantur,
id. Att. 5, 6, 2:nos potius nostro delicto plectemur, quam res publica nostra peccata luat,
Liv. 8, 7, 17:per interregem comitia habenda potius, quam consulum alter a bello avocaretur,
id. 22, 23, 10; 9, 14, 16.— So with quam ut:se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8: audeo dicere hoc malo domitos ipsos potius cultores agrorum fore, quam ut armati, etc., id. 2, 34, 11; 6, 28, 8; 9, 14, 7.—But after verbs of willing, wishing (sometimes of declaring), the inf. is used:dictatore obstinato tollere potius totum e re publicā consulatum, quam promiscuum facere,
Liv. 7, 21, 1; 23, 9, 8; 21, 13, 8: v. Weissenb. ad Liv. 2, 15, 2; Fest. s. v. olivitam, p. 202 Müll.; v. Muuml;ll. ad. loc. p. 203, a. —In an inverted order:quam potius,
Verg. Copa, 5: quid mihi negotii est eum istis nugacibus, quam potius potamus mulsum? C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—Sometimes potius is to be supplied:tacita, bona est mulier semper, quam loquens,
Plaut. Rud. 4, 4, 70; id. Men. 5, 1, 26:tamen statuit congredi, quam cum tantis copiis refugere,
Nep. Dat. 8, 1.—Pleon., with words which already express comparison.— Comp., Ter. Hec. 4, 1, 19:Uticae potius quam Romae esse malle,
Cic. Lig. 2, 5:favorabiliores rei potius, quam actores habentur,
Dig. 50, 17, 167.—Esp., introducing a repetition of a thought in a corrected or strengthened form: aut potius, vel potius, or rather, or I may better say, etc.:B.efficiet enim ratio ut... mors aut malum non sit, aut sit bonum potius,
Cic. Tusc. 1, 11, 23:quam fuit imbecillus P. Africani filius, quam tenui aut nullā potius valetudine,
id. Sen. 11, 35:erravit aut potius insanivit Apronius?
id. Verr. 2, 3, 48, § 113:Cato magnus hercule homo, vel potius summus et singularis vir,
id. Brut. 85, 293; Dig. 1, 5, 16.—Sup.: pŏtissĭmē ( pŏtissŭ-), and more freq. pŏtissĭmum ( pŏtissŭ-), chiefly, principally, especially, in preference to all others, above all, most of all (class.).—Form potissime, Cels. 3, 6.—Form potissimum:responde, quo leto censes me ut peream potissimum?
Plaut. Merc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 6, 23:exsistat aliquis et potissimum Caecus ille,
Cic. Cael. 14, 33; id. Mur. 2, 4:nos id potissimum consecuti sumus,
id. Tusc. 5, 4, 11:tanta erat contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut,
Caes. B. C. 2, 43:quid agam? aut quo potissimum infelix accedam?
Sall. J. 14, 15; Auct. Her. 3, 2, 2; Lact. 2, 18, 3. -
30 cōgitō
cōgitō āvī, ātus, āre [com- + agito], to consider thoroughly, ponder, weigh, reflect upon, think: etiam atque etiam, T.: animo, T.: rationem: maiores vestros, Ta.: te video, non cogito solum: Scipionem, to call to mind: quid agam, T.: in quantā calamitate sis, S.: quo loco sis: quantum in illo sceleris fuerit: tantum sibi esse permissum, quantum, etc.: haec posse accidere, Cs.: quem gentes castiorem cogitaverunt?: de nobis. — To feel, be inclined, be disposed: humaniter in me: si quid amice de Romanis cogitabis, are friendly to, N.: Karthago male iam diu cogitans, hostile in disposition. — To have in mind, intend, meditate, design, plan, purpose, mean: hunc in aedīs Recipere, T.: si liberi esse cogitaretis: ex fumo dare lucem, H.: nihil nisi caedes: quid mali cogitari potest, quod, etc.: mecum rem, Cu.: latere arbitrabantur quae cogitaverant, their purposes, N.: quid Cantaber cogitet, H.: scelus, Iu.: quid cogitet Auster, V.: ut aliquid acquireret, Cs.: ut haberet, quā fugeret, N.: ne quam occasionem dimitteret, Cs.: dies ac noctes de pernicie filii, plotted for: de nostro interitu: in Pompeianum cogitabam (sc. ire): eo die cogitabam in Agnanino (sc. manere).* * *cogitare, cogitavi, cogitatus Vthink; consider, reflect on, ponder; imagine, picture; intend, look forward to -
31 igitur
ĭgĭtur, conj. [pronom. stem i- of is; suffix -ha (-dha); Gr. -tha; Sanscr. -iha, here; -tur, = -tus (Sanscr. -tas), as in penitus, antiquitus, etc., from thence], introduces an inference or deduction, then, therefore, thereupon, accordingly, in these circumstances (in class. prose usu. placed after the first word of the clause; cf. below, III.; syn.: itaque, ergo; cf.: eo, ideo, idcirco, propterea; quamobrem, quare, etc.).I.In gen. (rare):II.SI. IN. IVS. VOCAT. NI. IT. ANTESTATOR. IGITVR EM. CAPITO, Fragm. XII. Tab.: mox magis, cum otium mihi et tibi erit, igitur tecum loquar,
Plaut. Cas. 2, 2, 39:quando habebo, igitur rationem mearum fabricarum dabo,
id. Mil. 3, 1, 177; id. Bacch. 3, 4, 17:cetera consimili mentis ratione peragrans, Invenies igitur multarum semina rerum Corpore celare, etc.,
Lucr. 2, 677.—In partic.A.Pleon., with tum, deinde, or demum, then at length, then certainly, then first:B.ubi emeritum'st stipendium, igitur tum Specimen cernitur, quo eveniat aedificatio,
Plaut. Most. 1, 2, 51:tum igitur tibi aquae erit cupido,
id. Trin. 3, 2, 50:igitur tum accedam hunc, quando quid agam invenero,
id. Most. 3, 1, 159:post id igitur deinde faciam palam,
id. Stich. 1, 2, 29:miserumst opus, igitur demum fodere puteum, ubi sitis fauces tenet,
id. Most. 2, 1, 32:igitur demum omnes scient quae facta,
id. Am. 1, 2, 11; 1, 1, 145:post igitur demum faciam ut res flat palam,
id. ib. 3, 1, 16:demum igitur, quom seis jam senex, tum in otium te conloces, etc.,
id. Merc. 3, 2, 9.—In drawing a logical conclusion (but not with et, atque, que; v. Krebs, Antibarb. p. 540), therefore, accordingly, consequently: St. Ligna hic apud nos nulla sunt. Co. Sunt asseres. St. Sunt pol. Co. Sunt igitur ligna, Plaut. Aul. 2, 6, 8:C.si enim est aliquid in rerum natura, quod hominis mens, quod ratio, quod vis, quod potestas humana efficere non possit, est certe id, quod illud efficit, homine melius. Atqui res caelestes omnesque eae, quarum est ordo sempiternus, ab homine confici non possunt. Est igitur id, quo illa conficiuntur, homine melius,
Cic. N. D. 2, 6, 16: quid ergo haec ab illa conclusione differt, Si mentiris, mentiris;mentiris autem, mentiris igitur?
id. Ac. 2, 30, 96; id. Tusc. 4, 17, 40: quodsi melius geruntur, quae consilio, quam quae sine consilio administrantur;nihil autem omnium rerum melius quam omnis mundus administratur: consilio igitur mundus administratur, Quint 5, 14, 9: quod cum ita sit, certe nec secerni nec dividi nec discerpi nec distrahi potest, ne interire quidem igitur,
Cic. Tusc. 1, 29, 71; cf. id. ib. 1, 34, 82; 1, 36, 88: sequitur, ut nihil paeniteat, nihil desit, nihil obstet: ergo omnia profluenter, absolute, prospere;igitur beate,
id. ib. 5, 18, 53; so,corresp. with ergo,
id. Lael. 14 fin., and 15 init.:atqui falsum quod est, id percipi non potest, ut vobismet ipsis placet. Si igitur memoria perceptarum comprehensarumque rerum est: omnia, etc.,
id. Fin. 2, 33, 106.—In consecutive interrogations, then:D.dolor igitur, id est summum malum, metuetur semper, etiam si non aderit: jam enim adesse poterit. Qui potest igitur habitare in beata vita summi mali metus?
Cic. Fin. 2, 28, 92; cf.:utrum igitur hactenus satis est?
id. Top. 4, 25:in quo igitur loco est? credo equidem in capite,
id. Tusc. 1, 29, 70:ubi igitur locus fuit errori deorum?
id. N. D. 3, 31, 76:possumusne igitur in Antonii latrocinio aeque esse tuti?
id. Phil. 12, 12, 27; cf.:totiesne igitur sententiam mutas?
id. Att. 8, 14, 2:cur has igitur sibi tam graves leges imposuerit, cum? etc.,
id. Ac. 2, 8, 23.—In ironical or sarcastic interrog. clauses:igitur hocine est amare? arare mavelim quam sic amare,
Plaut. Merc. 2, 3, 20:dicet aliquis: Haec igitur est tua disciplina? sic tu instituis adulescentes?
Cic. Cael. 17, 39; id. Fam. 9, 10, 2:id indigne ferens ille: Hunc igitur, regem agnoscimus, inquit?
Curt. 6, 11, 23:quin igitur ulciscimur Graeciam et urbi faces subdimus?
id. 5, 7, 4; cf. id. 10, 6, 23.—In resuming an interrupted thought:E.cum Q. Metellus L. F. causam de pecuniis repetundis diceret, ille, ille vir, cui patriae salus dulcior quam conspectus fuit, qui de civitate decedere quam de sententia maluit: hoc igitur causam dicente, cum, etc.,
Cic. Balb. 5, 11; id. Off. 1, 2, 6; id. Tusc. 1, 13, 30; id. Brut. 48, 177 al.—Esp. after a parenthesis: recta effectio (katorthôsin enim ita appello, quoniam rectum factum katorthôma) recta igitur effectio crescendi accessionem nullam habet, Cic. Fin. 3, 14, 45; 2, 22, 74:scripsi etiam (nam etiam ab orationibus dijungo me fere, etc.) scripsi igitur Aristotelio more, etc.,
id. Fam. 1, 9, 23:tu enim sapienter (nunc demum enim rescribo iis litteris, quas mihi misisti convento Antonio Tiburi) sapienter igitur, quod manus dedisti, etc.,
id. Att. 16, 3, 1:rerum autem cognitiones (quas vel comprehensiones vel perceptiones appellemus licet) has igitur ipsas propter se asciscendas arbitramur,
id. Fin. 3, 5, 18; 2, 33, 107; 4, 14, 38; Sall. C. 54 init.; Curt. 3, 2, 2; Nep. Thras. 4, 3.—In emphatically repeating a word or thought:F.quae mihi omnia grata sunt, de L. Mescinio gratissimum... id igitur—puto enim etiam atque etiam mihi dicendum esse—velim existimes mihi te fecisse gratissimum,
Cic. Fam. 13, 28 a, 1:ea vis, ea igitur ipsa, quae, etc.,
id. Mil. 31, 84.—In returning to or summing up a preceding train of thought, I say then, so then, as I was saying, in short: ut cum videmus speciem primum candoremque caeli;G.deinde conversionis celeritatem tantam, quantam, etc.... tum vicissitudines dierum ac noctium... tum globum terrae eminentem e mari... tum multitudinem pecudum... hominemque ipsum... atque hominis utilitati agros omnes ac maria parentia: haec igitur et alia innumerabilia cum cernimus, etc.,
Cic. Tusc. 1, 28, 70; id. Cat. 4, 11, 23; id. Fam. 13, 1, 3; id. de Or. 2, 25, 105 al.—To introduce a special amplification of a thought previously introduced in general terms, then:III.de hominibus dici non necesse est. Tribus igitur modis video, etc.,
Cic. Fin. 1, 20, 66; id. Brut. 32, 122:quoniam pluribus modis accipi solet, non equidem in omnes eam particulas secabo, sed maxime necessarias attingam. Est igitur unum genus, etc.,
Quint. 8, 3, 63:ut igitur ante meridiem discesserunt, etc.,
Cic. de Or. 3, 5, 17:sit igitur (ut supra significavi) divisio rerum plurium in singulas, partitio singularum in partes discretus ordo,
Quint. 7, 1. 1:prima est igitur amplificandi vel minuendi species,
id. 8, 4, 1 (v. also III. A. below).—Position.A.Sometimes igitur begins a sentence (in Cic. only in sense last described, II. E. above; freq. in Sall., Tac., Curt., and Liv.;B.v. Zumpt, Gram. § 357): nunc juris principia videamus. Igitur doctissimis viris proficisci placuit a lege, etc.,
Cic. Leg. 1, 6, 18:igitur his genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere,
Sall. C. 54, 1; 46, 3; Quint. 1, 1, 1: de quo, quia nunc primum oblatus est, pauca repetam:nam et ipse pars Romanarum cladium erit. Igitur matre libertina ortus, etc.,
Tac. A. 15, 72; 1, 31.—Igitur is sometimes placed after several words:referamus nos igitur ad eum quem volumus incohandum,
Cic. Or. 9, 33:eamne rationem igitur sequare?
id. Fin. 2, 23, 76:quid dicis igitur?
id. Tusc. 1, 6, 12; cf.:quid me igitur mones?
id. Div. 2, 64, 132:paria sunt igitur,
id. Fin. 4, 27, 75; cf.:videndum est igitur,
id. Off. 1, 14, 43:hujus quoque igitur criminis, te accusante, mentio nulla fiet,
id. Div. in Caecil. 10, 32:huic homini parcetis igitur?
id. Verr. 2, 1, 32, § 81:in hominem dicendum est igitur,
id. Fl. 10, 23:hi autem non sunt: ne Nymphae quidem deae igitur?
id. N. D. 3, 17, 43; cf.:ne in animo quidem igitur sensus remanet,
id. Tusc. 1, 34, 82:ille mihi videtur igitur vere augurari,
id. Div. 1, 15, 27:quae est melior igitur in hominum genere natura?
id. Tusc. 1, 14, 32:quid tibi negoti est meae domi igitur?
Plaut. Ep. 3, 4, 63. -
32 certus
certus, a, um [cerno] [st1]1 [-] décidé, résolu, arrêté (en parl. de choses). - quando imago'st hujus in me, certum'st hominem eludere, Plaut.: puisque j'ai pris son apparence, c'est décidé, je vais me jouer de lui. - luce certum est igni circumdare muros,Virg. En. 9, 153: en plein jour, c'est décidé, je vais envelopper de flammes les murs. - certum est, jam dicam patri, Plaut. Bacch.: c'est décidé, je vais le dire à ton père. - mihi certum est + inf.: je suis bien décidé à. - mihi abjurare certius est quam... Cic. Att. 1: je suis résolu à nier plutôt que de... - dignos indignos adire atque experiri certumst mihi, nam si mutuas non potero, certumst, sumam faenore, Plaut. As.: honnêtes gens ou fripons, je suis résolu à tâter tout le monde; si je ne trouve pas à emprunter, c'est décidé, j'aurai recours aux usuriers. - certumne'st tibi istuc? --- Non moriri certius, Plaut. Capt.: est-ce là une chose bien arrêtée dans ton esprit? --- aussi arrêtée que notre mort un jour. - id certum atque obstinatum est, Liv.: c'est une résolution inébranlable. - certum est deliberatumque... omnia non modo dicere, verum etiam... Cic. Am.: c'est (pour moi) une idée bien arrêtée non seulement de dire tout... mais aussi de... - certa res est + inf. Plaut.: c'est une chose décidée que de... - certa res hanc est objurgare, Plaut. Am.: c'est décidé, je vais la gronder. - certa mori, Virg. En. 4, 564: résolue à mourir. - avec gén. - certus eundi, Virg.: décidé à aller. - certus relinquendae vitae, Tac. An. 4, 34: résolu à quitter la vie. - fugae certus, Plin. Ep. 6: décidé à s'éloigner. - destinationis certus, Tac. An. 12: ferme dans sa résolution. - sceleris certa, Tac.: décidée au crime. - certum habeo: je tiens pour certain. - pro certo habeo: je tiens pour certain. [st1]2 [-] fixé, déterminé, précis. - certo signo: au signal donné. - certum tempus: un moment précis, une heure précise. - certo die: le jour fixé. - concilium totius Galliae in diem certam indicere, Caes. BG. 1: fixer un jour pour l'assemblée générale de la Gaule. - certae pecuniae imperabantur, Caes. BC. 3: des sommes fixées étaient réclamées. - certus conviva, Hor.: convive assidu. [st1]3 [-] certain, sûr, digne de confiance, honnête. - tu ex amicis certis mi es certissimus, Plaut. Trin. 1: de mes amis sûrs, toi, tu es le plus sûr de tous. - certus Apollo, Hor. C. 1: Apollon dont l'oracle est digne de foi. - certi, ōrum, m.: des gens sûrs, des hommes de confiance. - certo animo, Cic.: avec assurance. - certa hasta, Virg.: trait assuré. - certi fructus, Quint.: fruits assurés. - certa maris, Tac. H. 4, 81: le moment où la mer est sûre. (certa: subst. neutre). [st1]4 [-] qui n'est pas douteux, clair, avéré, certain, sûr, réel, positif, manifeste; vrai, authentique. - tu certi nihil scribis, Cic. Att. 2: tu ne me dis rien de positif. - ecquem tu illo certiorem nebulonem? Cic. Att. 15: connais-tu un vaurien plus authentique que celui-là? - certiora intuentes vallum secum portare Samnitem adfirmant, Liv. 10: distinguant les objets plus clairement, ils affirment que les Samnites transportent des pieux. - adv. certum vigilans, Hor.: bien éveillé. - clare certumque loqui, Hor.: parler clair et net. - nondum certum constituerat, Cic. Scaur.: il n'avait pas encore pris clairement sa décision. [st1]5 [-] certain (de qqch), sûr (de qqch); au courant de, instruit de. - certus de sua genitura, Suet. Vesp.: sûr de l'horoscope de ses enfants. - certa sui matrimonii, Tac.: sûre de son mariage. - certi sumus periisse omnia, Cic. Att. 2: nous sommes sûrs que tout a péri. - per exploratores certior factus: informé par ses éclaireurs. - nec sat certa an patriis an cederet armis, Sil. 9: elle ne sait si elle doit céder aux armes de son père. - certiorem facere aliquem de aliqua re: informer qqn de qqch. - dat negotium Senonibus uti ea quae apud eos gerantur cognoscant seque de his rebus certiorem faciant, Caes. BG. 2: il charge les Sénons de s’informer de ce qu’on fait chez eux et de l’en avertir. - certiorem facere aliquem alicui rei: informer qqn de qqch. - certiorem me consilii sui fecit, Cic. Att. 9: il me fit part de son projet. - certiorem facere aliquem + inf.: informer quelqu’un que... - certiorem fecit Helvetias abiisse, Caes.: il lui fit savoir que les Helvètes étaient partis. - certior factus + prop. inf.: informé que. - faciam te certiorem quid egerim, Cic. Att. 3: je t'informerai de ce que j'ai fait. - avec idée d'ordre, d'exhortation - certiorem facere (ut) + subj.: ordonner de. - milites certiores facit intermitterent proelium, Caes. BG. 3, 5: il ordonne à ses soldats d'interrompre le combat. [st1]6 [-] qqf. = quidam (qqf. chez Quint. avec aliquis ou quidam). - insolentia certorum hominum, Cic.: l'insolence de certains hommes. - certi homines ad eam rem positi monuerunt ut esset cautior, Cic.: des gens apostés l'avertirent de se tenir davantage sur ses gardes. - certae quaedam dicendi leges, Quint. 8: certaines règles d'éloquence. - habet certos sui studiosos, Cic. Brut.: il a quelques partisans.* * *certus, a, um [cerno] [st1]1 [-] décidé, résolu, arrêté (en parl. de choses). - quando imago'st hujus in me, certum'st hominem eludere, Plaut.: puisque j'ai pris son apparence, c'est décidé, je vais me jouer de lui. - luce certum est igni circumdare muros,Virg. En. 9, 153: en plein jour, c'est décidé, je vais envelopper de flammes les murs. - certum est, jam dicam patri, Plaut. Bacch.: c'est décidé, je vais le dire à ton père. - mihi certum est + inf.: je suis bien décidé à. - mihi abjurare certius est quam... Cic. Att. 1: je suis résolu à nier plutôt que de... - dignos indignos adire atque experiri certumst mihi, nam si mutuas non potero, certumst, sumam faenore, Plaut. As.: honnêtes gens ou fripons, je suis résolu à tâter tout le monde; si je ne trouve pas à emprunter, c'est décidé, j'aurai recours aux usuriers. - certumne'st tibi istuc? --- Non moriri certius, Plaut. Capt.: est-ce là une chose bien arrêtée dans ton esprit? --- aussi arrêtée que notre mort un jour. - id certum atque obstinatum est, Liv.: c'est une résolution inébranlable. - certum est deliberatumque... omnia non modo dicere, verum etiam... Cic. Am.: c'est (pour moi) une idée bien arrêtée non seulement de dire tout... mais aussi de... - certa res est + inf. Plaut.: c'est une chose décidée que de... - certa res hanc est objurgare, Plaut. Am.: c'est décidé, je vais la gronder. - certa mori, Virg. En. 4, 564: résolue à mourir. - avec gén. - certus eundi, Virg.: décidé à aller. - certus relinquendae vitae, Tac. An. 4, 34: résolu à quitter la vie. - fugae certus, Plin. Ep. 6: décidé à s'éloigner. - destinationis certus, Tac. An. 12: ferme dans sa résolution. - sceleris certa, Tac.: décidée au crime. - certum habeo: je tiens pour certain. - pro certo habeo: je tiens pour certain. [st1]2 [-] fixé, déterminé, précis. - certo signo: au signal donné. - certum tempus: un moment précis, une heure précise. - certo die: le jour fixé. - concilium totius Galliae in diem certam indicere, Caes. BG. 1: fixer un jour pour l'assemblée générale de la Gaule. - certae pecuniae imperabantur, Caes. BC. 3: des sommes fixées étaient réclamées. - certus conviva, Hor.: convive assidu. [st1]3 [-] certain, sûr, digne de confiance, honnête. - tu ex amicis certis mi es certissimus, Plaut. Trin. 1: de mes amis sûrs, toi, tu es le plus sûr de tous. - certus Apollo, Hor. C. 1: Apollon dont l'oracle est digne de foi. - certi, ōrum, m.: des gens sûrs, des hommes de confiance. - certo animo, Cic.: avec assurance. - certa hasta, Virg.: trait assuré. - certi fructus, Quint.: fruits assurés. - certa maris, Tac. H. 4, 81: le moment où la mer est sûre. (certa: subst. neutre). [st1]4 [-] qui n'est pas douteux, clair, avéré, certain, sûr, réel, positif, manifeste; vrai, authentique. - tu certi nihil scribis, Cic. Att. 2: tu ne me dis rien de positif. - ecquem tu illo certiorem nebulonem? Cic. Att. 15: connais-tu un vaurien plus authentique que celui-là? - certiora intuentes vallum secum portare Samnitem adfirmant, Liv. 10: distinguant les objets plus clairement, ils affirment que les Samnites transportent des pieux. - adv. certum vigilans, Hor.: bien éveillé. - clare certumque loqui, Hor.: parler clair et net. - nondum certum constituerat, Cic. Scaur.: il n'avait pas encore pris clairement sa décision. [st1]5 [-] certain (de qqch), sûr (de qqch); au courant de, instruit de. - certus de sua genitura, Suet. Vesp.: sûr de l'horoscope de ses enfants. - certa sui matrimonii, Tac.: sûre de son mariage. - certi sumus periisse omnia, Cic. Att. 2: nous sommes sûrs que tout a péri. - per exploratores certior factus: informé par ses éclaireurs. - nec sat certa an patriis an cederet armis, Sil. 9: elle ne sait si elle doit céder aux armes de son père. - certiorem facere aliquem de aliqua re: informer qqn de qqch. - dat negotium Senonibus uti ea quae apud eos gerantur cognoscant seque de his rebus certiorem faciant, Caes. BG. 2: il charge les Sénons de s’informer de ce qu’on fait chez eux et de l’en avertir. - certiorem facere aliquem alicui rei: informer qqn de qqch. - certiorem me consilii sui fecit, Cic. Att. 9: il me fit part de son projet. - certiorem facere aliquem + inf.: informer quelqu’un que... - certiorem fecit Helvetias abiisse, Caes.: il lui fit savoir que les Helvètes étaient partis. - certior factus + prop. inf.: informé que. - faciam te certiorem quid egerim, Cic. Att. 3: je t'informerai de ce que j'ai fait. - avec idée d'ordre, d'exhortation - certiorem facere (ut) + subj.: ordonner de. - milites certiores facit intermitterent proelium, Caes. BG. 3, 5: il ordonne à ses soldats d'interrompre le combat. [st1]6 [-] qqf. = quidam (qqf. chez Quint. avec aliquis ou quidam). - insolentia certorum hominum, Cic.: l'insolence de certains hommes. - certi homines ad eam rem positi monuerunt ut esset cautior, Cic.: des gens apostés l'avertirent de se tenir davantage sur ses gardes. - certae quaedam dicendi leges, Quint. 8: certaines règles d'éloquence. - habet certos sui studiosos, Cic. Brut.: il a quelques partisans.* * *Certus, Adiectiuum. Certain et asseuré.\Certus sum ex hoc metu. Plaut. Je ne crain plus cela.\Amor certus. Oui. Vray et loyal amour, et qui n'est point feinct.\Certo certius est. Vlpian. Il est trescertain.\Animo certo et confirmato posse consistere in causa. Cic. Ferme, Constant et asseuré.\Arboribus certis grauis vmbra tributa est. Lucret. A aucuns certains arbres, et non pas à tous.\Author certissimus. Virgil. Veritable, et Approuvé.\Certis de causis aliter existimare. Cic. Pour certaines causes.\Consul certissimus. Cic. Qui est asseuré d'estre Consul.\Crimen certum. Cic. Notoire et manifeste.\Dextera certa. Martial. La main qui ne fault point à frapper le but, Main seure.\In diem certam conueniunt. Liu. A certain jour et nommé.\Ante certam diem decedere. Cic. Dedens certain temps.\Diebus certis aliquid facere. Virgil. A certains jours establis et ordonnez.\Dolor certus. Horat. Ferme, et qui persevere.\Domus certa. Virgil. Propre, ou particuliere et certaine habitation et demeure.\Facti certa fides est. Oui. Il est certain que cela a esté ainsi faict.\Fides certa segetis. Horat. Loyaulté de la terre envers son maistre, quand elle ne fault à luy rapporter fruict.\Non certae fidei res. Plin. iunior. Dont on n'est point bien certain et asseuré.\Fluitantia reddere certa. Horat. Faire certain et asseuré ce qui est incertain.\Haeres certus. Seneca. Legitime, Vray.\Homines certi. Cic. Certaines personnes, qu'on scait et cognoist, et qu'on pourroit bien nommer qui vouldroit, Hommes seurs, Hommes exprés.\Ictus certus. Virg. Qui n'est point jecté en vain, Seur.\Inimicus certus. Plaut. Ennemi special et formel, Ennemi juré.\Lege certa aliquid facere. Oui. Par, ou soubs certaine condition.\Loca certa. Virgil. Propres, Distincts, Determinez.\Certus et definitus locus. Cic. Lieu determiné et deputé.\Loco certo caedere silicem. Cic. Couper un caillou en certain endroict.\Loco certo dicere. Cic. En son ordre, En temps et lieu.\Manus certa. Quintil. Asseuree, et qui ne fault point à frapper ce qu'elle veult, Main seure.\Matricida certissimus. Cic. Notoire, Manifeste.\Mente certa aliquid agere. Ouid. Obstineement, Opiniastrement.\Motus caeli certi. Cic. Certains, et reiglez.\Nebulo certior nullus illo. Ci. Il n'est point de plus vray vaultneant que cestuy là.\Certo nomine maleficii vocabitur in iudicium. Cic. Pour certain crime ou cas.\Nominibus certis cautos expendere nummos. Horat. Pour certaines causes.\Horum certa est oratio. Plaut. Ce que dient ceulx cy, est vray.\Patre certo nasci. Cic. Estre de loyal mariage.\Pectora certa. Virgil. Fermes, Constans, Asseurez, Hardis.\Penates certi. Virg. Habitation et demeure certaine et peculierement deputee à aucun.\Progenies certa. Seneca. Enfant legitime.\Proles certissima. Virgil. Vray enfant.\Requies certa laborum. Virgil. Repos asseuré.\Sagitta certa. Horat. Qui ne fault point à frapper le but.\Spes certa magis. Ouid. Ferme esperance.\Testis certissimus. Sil. Veritable.\Certior transitus. Plin. Où il y a moins de danger.\Certis verbis se deuouere pro Republica. Ci. En disant certains mots.\Certa res est. Terent. La chose est toute certaine, Il n'en fault point doubter.\Certa res est, Plaut. C'est un poinct vuidé, et conclu, ou arresté.\Amici certi. Plau. Vrais et loyaulx amis, desquels on est asseuré.\Amores certi. Propert. Loyales amours.\Homines certi. Cic. Feaulx messagiers, Messagiers exprés.\Homines certos habere. Cic. Avoir gens feables.\Maris certa. Tacit. Tranquillité de mer.\Certum est. Terent. Il est cler et manifeste, Il n'y a point de doubte.\Certum est. Cic. J'ay deliberé et arresté et conclu en moy.\Mihi autem abiurare certius est, quam dependere. Cic. J'ay deliberé plus tost le renier que de le payer.\Certum est facere. Plaut. J'ay proposé et arresté d'ainsi faire.\Non certum est mihi quid agam. Terent. Je n'ay point encore arresté, ou determiné.\Mihi certum est. Cic. Je suis deliberé, J'ay determiné.\Si istuc ita certum est tibi. Terent. Si tu as arresté.\Certum est istuc? Terent. Est il tout arresté?\Audire certum. Horat. Ouir certainement, au vray, pour certain.\Clare et certum loqui. Horat. Dire la verité hault et cler.\Certum alicui facere. Plaut. Asseurer au vray, Acertener.\Certius alicui facere. Plaut. Advertir aucun.\Certum facere aliquem. Plaut. Luy declarer, Luy dire, L'advertir.\Certum habere aliquid. Cic. Scavoir au vray, ou certainement.\Habere certum de aliquo quid agat. Cic. Scavoir au vray ce qu'il fait.\Inuenire certum. Caelius ad Ciceronem. Scavoir, ou trouver la verité.\Nescire certum. Cic. N'en rien scavoir de certain ou au vray.\Certum scire, Terent. Cic. Scavoir au vray.\Pro certo creditur. Sallust. On tient pour cartain, ou pour tout vray.\Pro certo dicere. Cic. Dire et asseurer pour vray.\Pro certo habere. Cic. Tenir pour certain, ou pour vray.\Pro certo iam habetur, regem Alexandrinum mortuum. Caelius Ciceroni. On tient pour que, etc.\Pro certone tu istaec dicis? Terent. Dis tu cela pour tout vray?\Certiorem facere aliquem. Cic. Luy faire scavoir et entendre.\Certus cum genitiuo. Virgil. Iam certus eundi. Certain et deliberé de partir.\Vtinam tui consilii certior factus essem. Cic. O si j'eusse sceu, et entendu ta volunté, Si j'eusse esté adverti de, etc.\Exitii certus. Tacit. Qui se tient tout asseuré de mourir, Certain de la mort, Qui s'attend asseureement de mourir.\Futuri certus. Senec. Asseurer de l'advenir.\Matrimonii certa. Tacit. Asseuree de son mariage.\Relinquendae vitae certus. Tacit. Deliberé de mourir.\Spei certus. Tacit. Ayant bonne esperance.\Necis certus. Sil. Asseuré de mourir.\Sceleris certa mulier. Tacit. Qui est du tout deliberé de commettre quelque vilain cas.\Certus, cum ablatiuo, vt Iaculis certus. Valer. Flac. Bon jecteur de dard, Seur jecteur, ou dardeur, Qui ne fault point à frapper ce à quoy il vise.\Certus, cum infinitiuo. vt Certus succurrere. Valer. Flac. Prest à secourir.\Certus mori. Stat. Deliberé de mourir.\At Romana ratis stabilem praebere carinam Certior. Lucan. Plus ferme et plus apte, Plus propre. -
33 porro
porro, adv [st2]1 [-] en avant, plus loin, au loin, en avançant. [st2]2 [-] antérieurement, auparavant. [st2]3 [-] à l'avenir, désormais, dorénavant, ensuite. [st2]4 [-] d'un autre côté, par contre, cependant, mais. [st2]5 [-] or, donc. [st2]6 [-] et même, bien plus, qui plus est. [st2]7 [-] eh bien! allons! voyons!* * *porro, adv [st2]1 [-] en avant, plus loin, au loin, en avançant. [st2]2 [-] antérieurement, auparavant. [st2]3 [-] à l'avenir, désormais, dorénavant, ensuite. [st2]4 [-] d'un autre côté, par contre, cependant, mais. [st2]5 [-] or, donc. [st2]6 [-] et même, bien plus, qui plus est. [st2]7 [-] eh bien! allons! voyons!* * *Porro, Aduerbium, significat Certe. Cic. Certainement.\Porro. Virgil. Une voix qu'on dit quand on enhorte aucun.\Porro. Virgil. Long temps apres.\Si ire porro pergas. Liu. Si tu vas plus avant, Si tu veuls passer oultre.\Quae sint ea flumina porro. Virgil. Qui sont loing d'ici.\Porro, Aduerbium ordinis. Terent. Vt quid agam porro intelligas. Puis apres.\Vt quiescant porro moneo. Terent. Finalement, En fin, Ci apres, Desormais, Le temps advenir.\Noua res orta est, porro ab hac quae me abstrahat. Terent. En apres.\Quid restat, nisi porro vt fiam miser? Terent. A la parfin, Puis apres.\Eunuchum porro dixti velle te. Terent. En apres.\Quod ad hanc rem opus est, porro consule. Terent. Desormais.\Iace pater talos, vt porro nos iaciamus. Plaut. Apres.\Etiamne est quid porro? Plaut. D'advantage.\Quid deinde porro? Plaut. Puis apres.\Porro, Coniunctio, pro AVTEM ponitur, locaturque in principio orationis. Quintil. Porro, qui confessum defendit, non absolutionem sceleris petit, sed licentiam. Mais qui, etc.\Porro, pro Coniunctione expletiua aliquando ponitur. Terent. - adeon'me ignauum putas, Adeon'porro ingratum, aut inhumanum, aut ferum, vt, etc. Et si ingrat.\Porro autem, pro Et vero. Cic. Hominibus et natura, et disciplina leuissimis: porro autem Pop. Romani conditione sociis, fortuna seruis. Et d'advantage, Et qui plus est.\Neque porro, pro Neque etiam. Cic. Neque enim perfacete dicta, neque porro hac seueritate digna sunt. Ne aussi.\Ea nos mala dicimus, sed exigua, et porro minima. Cic. Et qui plus est.\Porro, pro Valde. Cic. Se porro pueros a senibus audiuisse dicebant. Fort jeunes. -
34 en
ēn, interj. [etym. dub.; cf. Gr. ên, êni; acc. to Rib. Lat. Part. p. 34 sq. compounded of obsolete interjection e and enclitic ne, as in quin, etc.], lo! behold! see! see there! (class.; most freq. in Verg.; in Plaut. and Ter. often em, q. v.).I.In presenting in a lively (or indignant) manner something important or unexpected (en habet vim indignationis, Donat. ad Ter. Phorm. 2, 3, 1).—With nom. (so usually, v. Krebs, Antibarb. p. 407): ubi rorarii estis? en sunt. Ubi sunt accensi? Ecce, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, § 58 Müll.; cf. Verg. E. 5, 65:II.en foederum interpretes,
Cic. Verr. 2, 5, 21:en crimen, en causa, cur, etc.,
id. Deiot. 6, 17:en Varus et legiones,
Tac. A. 1, 65:en Priamus,
Verg. A. 1, 461 et saep.—With acc. (class.):en memoriam mortui sodalis,
Cic. Verr. 2, 1, 37, § 93:en causam cur, etc.,
id. Phil. 5, 6, 15:en habitum,
Juv. 2, 72:en animam et mentem,
id. 6, 531.—With pronouns:en ego vester Ascanius,
Verg. A. 5 672; so,en ego,
Hor. 1, 1, 15; Plin. 21, 3, 9, § 12:en hic,
Cic. Fam. 13, 15; id. Clu. 65, 184; Ov. M. 11, 7; cf.:consul en, inquit, hic est,
Liv. 22, 6:em illaec sunt aedes,
Plaut. Trin. prol. 3:en cui,
Cic. Verr. 2, 1, 37:en quod,
id. ib. 2, 5, 47.—With whole sentences:en mehercule in vobis resident mores pristini,
Plaut. Truc. prol. 7; Liv. 28, 27; Verg. A. 7, 545; 9, 7; Val. Fl. 1, 226; Luc. 6, 51; Curt. 10, 2 et saep.:en ecce,
Sen. Oedip. 1004; App. M. 8, p. 213, 24; id. ib. 10, p. 243, 6.—Even en en occurs, Sen. Herc. Fur. 523.—In interrogations.A.To excite the attention of the hearer:B.en ibi tu quicquam nasci putas posse, aut coli natum?
Varr. R. R. 1, 2, 5:en quid agis?
Pers. 3, 5; Val. Max. 7, 6, 3 ext. — More freq.,Manifesting the speaker's wonder, anger, or excitement.1.With quid, cur, etc.:2.en quid ago?
Verg. A. 4, 534; cf.:en haec promissa fides est,
id. ib. 6, 346; Prud. Apoth. 470:en quid agam?
why, what shall I do? Pers. 5, 134:en quo discordia cives Produxit miseros?
Verg. E. 1, 72:en cur magister ejus possideat campi Leontini duo milia jugerum immunia?
Cic. Phil. 3, 9, 22.—With umquam (or in one word, enumquam):III.en umquam aspiciam te?
ever indeed? Plaut. Trin. 2, 4, 189;so very freq.: en umquam,
id. Cist. 1, 1, 88; id. Men. 1, 2, 34; 5, 5, 26; id. Rud. 4, 3, 48; 4, 4, 73; Ter. Phorm. 2, 2, 15; Liv. 4, 3; 8, 30; 9, 10; Verg. E. 1, 68:en erit umquam ille dies, etc.,
id. ib. 8, 7; Sil. 16, 91 et saep.; cf.: enumquam ecquando, Paul. ex Fest. p. 76, 7 Müll.; and, enumquam, ei pote, kai pote, Gloss. Philox.: en usquam, oudamothen, eipou, ib.—With imperatives, to incite to action; Engl, Come! en me dato, Plaut. Poen. 1, 1, 31:hos tibi dant calamos, en accipe, Musae,
Verg. E. 6, 69:en age segnes Rumpe moras,
id. G. 3, 42; so,en age dum,
Prop. 1, 1, 21; Sil. 3, 179; Val. Fl. 4, 70; Pers. 5, 134.—Cf. Hand, Turs. II. p. 367-373. -
35 porro
porro, adv. [root pra-; Sanscr. prathamus, primus; Lat. prae, pro, prior; cf. Gr. porrô, prosô], forward, onward, farther on, to a distance, at a distance, after off, far.I.Lit., in space, with verbs both of motion and of rest (rare and mostly anteclass.), Ter. Hec. 3, 1, 18:II.porro agere armentum,
Liv. 1, 7, 6:ire,
id. 9, 2.—So ellipt.: porro Quirites, on! hither! ye Romans! Laber. ap. Macr. S. 2, 7; Tert. adv. Val. 13 (al. proh).—With verbs of rest:habitare,
Plaut. Rud. 4, 3, 95:inscius Aeneas, quae sint ea flumina porro,
Verg. A. 6, 711:campi deinde porro,
Plin. Ep. 5, 6, 18.—Transf.A.In time.1.Of old, aforetime, formerly (very rare):2.altera (Nympha), quod porro fuerat, cecinisse putatur,
Ov. F. 1, 635.—Henceforth, hereafter, afterwards, in future: me sollicitum habitum esse atque porro fore, Cato ap. Charis. p. 190 P.; Ter. Phorm. 5, 8, 36:B.quid in animo Celtiberi haberent aut porro habituri essent,
Liv. 40, 36:fac, eadem ut sis porro,
Ter. Hec. 5, 1, 38; id. Phorm. 5, 7, 44:move ocius te, ut, quid agam, porro intellegas,
id. And. 4, 3, 16: dehinc ut quiescant porro moneo, id. ib. prol. 22:hinc maxima porro Accepit Roma, et patrium servavit honorem,
in aftertimes, Verg. A. 5, 600.—In a series.1.In gen., again, in turn, Plaut. As. 5, 2, 25:2.saepe audivi a majoribus natu, qui se porro pueros a senibus audisse dicebant,
Cic. Sen. 13, 43; Liv. 27, 51.—In partic., in discourse.a.In the progress of an argument, or in a sequence of ideas, then, next, furthermore, moreover, besides:b.sequitur porro, nihil deos ignorare,
Cic. Div. 2, 51, 105; id. Rosc. Am. 40, 116; id. Rep. 1, 17, 26:age porro, tu, qui, etc.,
id. Verr. 2, 5, 22, § 56; id. Mil. 9, 25:Habonium porro intellegebat rem totam esse patefacturum,
id. Verr. 2, 1, 57, § 149; Juv. 6, 240; 3, 126:porro autem anxius erat, quid facto opus esset,
Sall. C. 46, 2:quid fit deinde? porro loquere,
say on, Plaut. Am. 5, 1, 69:porro dicere,
id. Curc. 3, 83.—Then, on the other hand, but:porro erant qui censerent,
Caes. B. C. 2, 30:porro si in digito Dei eicio daemonas,
Vulg. Luc. 11, 10 (but the true read., Cic. Fin. 5, 26, 78, is paene). -
36 curatio
cūrātio, ōnis, f. (curo), das Sichangelegenseinlassen, I) im allg., das Sichbekümmern um etw., quid tibi c. hanc est rem? Plaut. Amph. 519: quid tibi malum me, aut quid agam, c. est? Plaut. most. 34. – II) insbes., die Besorgung, 1) die Besorgung = Abwartung, Wartung, Verpflegung, physische Pflege, a) übh., m. subj. Genet., cultus et curatio hominum, Cic. – m. obj. Genet., c. corporis od. corporum, Cels. u. Liv.: omnis cultus et curatio corporis erit eadem adhibenda deo, quae adhibetur homini, Cic. – b) die Krankheitspflege, die Behandlung, Kur (auch = Kurart-, methode), Heilung (auch = Heilart-, methode), auch die Operation, ut (aeger) aptus tali curationi sit, Cels.: idonei huic curationi non sunt, Cels.: opportunissimum curationi tempus vernum est, Cels.: esse ibi lac istiusmodi curationibus accomodatissimum, Plin. ep. – m. subj. Genet., c. medici, Cic.: c. Afrorum, Cels.: c. Heraclidis Tarentini, Cels.: c. scalpelli (mit dem Messer, z.B. scalpelli c. brevior est), Cels. – m. obj. Genet., c. morbi, curationes morborum, Cels.: c. valetudinis, Cic.: c. febrium, Cels.: c. aurium, dentium, oculorum, Plin.: c. ulceris, Cels.: c. vulneris, Cels. u. Iustin.: c. regis, Liv.: c. adustorum, vulneratorum, Cels. – m. attrib. Adjj., c. acris (durchgreifende), Cels. u. Scrib.: c. austera (strenge), Plin.: c. difficilis, Cels.: c. dura, Cels.: c. facilis, c. felix, Cels.: c. longior, Cels.: c. mala, Cels.: c. matura (zeitige), Cels.: c. nova, Cels.: c. periculosa et difficilis, Cels.: periculosae curationes et ancipites, Cic.: c. parum prospera, Curt.: c. simplicissima, Cic.: perturbationum curationes variae, mannigf. Kuren, Heilarten, Cic. – m. Verben, curationem non accipere (nicht zulassen), Cels.: ebenso curationem admittere, non admittere, Cels.: adhibere curationem, Cic.: admovere curationem (absol.), Cels., curationem ad alqm, Cic.: commutare (ändern) curationem, Cael. Aur.: desiderare (erfordern) curationem diversam, maturam, Cels.: exspirare inter primam curationem, Liv.: obire curationes, Kuren unternehmen (v. Arzte), Sen.: praeesse curationi (v. Arzte), Liv.: per somnium praescribere curationem valetudinis (v. einer Gottheit), Cic.: procedente curatione, im Verlaufe der Beh., der Kur, Cels. u. Plin.: procedit recte curatio, nimmt ihren gehörigen Verlauf, geht glücklich vonstatten, Cels.: recipit (läßt zu) hanc curationem puerilis aetas, Cels.: recusare omnem curationem austeram (v. einem Kranken), Plin.: transire ad curationes, zu den Kur-od. Heilmethoden übergehen (in einer medizin. Schrift), Cels.: ubi ventum fuerit ad curationem, man zur B. od. K. geschritten ist, Cels.: aliquot menses transeunt ad sanitatem dum venit curatio, Phaedr.: curatio ipsa et contactus aegrorum vulgabat morbos, Liv.
2) die Besorgung = Betreibung einer Sache, a) übh., Besorgung = die Herrichtung, Beschaffung,de curatione aliqua munerum regiorum cum Oppio locutus sum, Cic. ep. 6, 19, 2: u. ut odoratior sit vini c., Col. 12, 25, 4: c. funeris, Augustin. de civ. dei 1, 12: c. (sepulchri) mariti et natorum, die Herrichtung haben G. u. K. besorgt, Corp. inscr. Lat. 2, 2900. – b) die Besorgung des Vorstehers, Leiters usw., α) die Verwaltung, Leitung, Aufsicht u. dgl., im öffentlichen Leben, besonders die auf Zeit übertragene Kommission, das Geschäft, c. bonorum patris, Quint.: c. Nemeorum (nemëischen Spiele), Liv.: c. sacrorum, Liv.: c. ministerii sui ( als praefectus annonae), Liv.: negotii publici c., Cic.: regni, Caes.: Asiatica c. frumenti, die asiat. Getreidekommission (= die Kommission, Getreide in Asien aufzukaufen und nach Rom zu schaffen), Cic.: c. agraria, Ackerverteilungskommission (Amt eines Kommissärs für die Ackerverteilung), Cic.: curatio et quasi dispensatio regia, Verw. u. gleichs. Vertrieb der königl. Einkünfte, Cic. – absol., ea potestas curatiove, Cic.: magistratus, potestas, curatio, legatio, ICt. – vacare omni curatione et administratione rerum (v. den Göttern), Cic.: curationem bonorum patris postulare (v. Sohne), Quint.: magistratibus sacrorum curatione interdicere, Liv.: curationem Nemeorum suffragiis populi ad alqm deferunt, Liv.: qui propter aetatem regis in curatione erant regni, Reichsverweser waren, Caes.: curationem et quasi dispensationem regiam suscipere, Cic.: aedes Telluris est curationis meae, Cic.: cui curatio ( die dedicatio aedis) altior fastigio suo data esset, Liv.: Minucius eandem rei publicae curationem agens, quam Maelius privatim (im eigenen Interesse) agendam susceperat, Liv.: ne eis ea potestas curatiove mandetur, Cic.: curationem eam ( die refectio Capitolii) in alium transferre, Suet. – im Plur., omnes potestates, imperia, curationes ab universo populo Romano proficisci convenit, Cic.: hoc idem transfero in magistratus, curationes, sacerdotia, Cic. – β) die Vormundschaft über einen Mündigen, die Kuratel, vel in tutela esse vel in curatione, ICt.: curationem suscipere, administrare, ICt.
-
37 incertus
incertus, a, um [st2]1 [-] mal assuré, chancelant, peu solide. [st2]2 [-] peu certain, variable, varié, incertain, douteux, équivoque. [st2]3 [-] qui doute, qui ignore. [st2]4 [-] incertain, indécis, irrésolu, inconstant, changeant. [st2]5 [-] peu sûr, dangereux; difficile, critique, malheureux. - incertus pes, Hor.: pied chancelant. - incerta securis, Virg.: hache dont le coup a été mal assuré. - incertus vultus: mine inquiète. - incertum, i, n.: chose douteuse, chose incertaine, incertitude. - incertum, adv. Ov.: d'une manière douteuse. - ad incertum revocare, Cic.: rendre incertain, remettre en question. - in incertum creari, Liv.: être nommé pour un temps indéterminé. - incertum est an: peut-être, on ne sait si. - incerti quid facerent, Sall.: ne sachant que faire. - incerti resistere melius esset an fugere, Curt.: se demandant s'il valait mieux résister ou fuir. - in incerto esse: être dans l'incertitude. - in incerto est (habetur): on ne sait pas. - incerta belli, Liv.: les hasards de la guerre. - incertus animi, Tac.: indéterminé. - nihil est incertius vulgo, Cic.: il n'est rien de plus inconstant que le peuple.* * *incertus, a, um [st2]1 [-] mal assuré, chancelant, peu solide. [st2]2 [-] peu certain, variable, varié, incertain, douteux, équivoque. [st2]3 [-] qui doute, qui ignore. [st2]4 [-] incertain, indécis, irrésolu, inconstant, changeant. [st2]5 [-] peu sûr, dangereux; difficile, critique, malheureux. - incertus pes, Hor.: pied chancelant. - incerta securis, Virg.: hache dont le coup a été mal assuré. - incertus vultus: mine inquiète. - incertum, i, n.: chose douteuse, chose incertaine, incertitude. - incertum, adv. Ov.: d'une manière douteuse. - ad incertum revocare, Cic.: rendre incertain, remettre en question. - in incertum creari, Liv.: être nommé pour un temps indéterminé. - incertum est an: peut-être, on ne sait si. - incerti quid facerent, Sall.: ne sachant que faire. - incerti resistere melius esset an fugere, Curt.: se demandant s'il valait mieux résister ou fuir. - in incerto esse: être dans l'incertitude. - in incerto est (habetur): on ne sait pas. - incerta belli, Liv.: les hasards de la guerre. - incertus animi, Tac.: indéterminé. - nihil est incertius vulgo, Cic.: il n'est rien de plus inconstant que le peuple.* * *Incertus, Adiectiuum, Doubteux, Qui n'est point ferme ne arresté, Incertain.\Nihil est incertius vulgo. Cic. Il n'y a rien plus mal aisé à congnoistre, et où il y ait moins d'asseurance.\Crines incertos colligere. Ouid. Accoustrer et adjancer les cheveux touillez, ou meslez, ou espars ca et là.\Incertus fons. Plin. Laquelle on ne scait dont elle sort.\Pede incerto ferebar. Horat. Le chancelloye en cheminant, comme font ceulx qui sont yvres.\Incertus animi. Terent. Qui ne scait qu'il doibt faire.\Incertus sententiae. Liu. Qui ne scait qu'il doibt dire d'une chose.\Incertus veri. Liu. Qui ne scait rien de quelque chose à la verité, Qui n'est point asseuré de la verité.\Incertus sum. Plaut. Je n'en scay rien.\Nunc habeam, necne, incertum est. Terent. Je ne scay si je l'ay ou non.\Incertum est quid agam. Terent. Je ne scay que je doy faire.\Incertum est quam longa nostrum cuiusque vita futura sit. Cic. Il est incertain, On ne scait point au vray. -
38 curatio
cūrātio, ōnis, f. (curo), das Sichangelegenseinlassen, I) im allg., das Sichbekümmern um etw., quid tibi c. hanc est rem? Plaut. Amph. 519: quid tibi malum me, aut quid agam, c. est? Plaut. most. 34. – II) insbes., die Besorgung, 1) die Besorgung = Abwartung, Wartung, Verpflegung, physische Pflege, a) übh., m. subj. Genet., cultus et curatio hominum, Cic. – m. obj. Genet., c. corporis od. corporum, Cels. u. Liv.: omnis cultus et curatio corporis erit eadem adhibenda deo, quae adhibetur homini, Cic. – b) die Krankheitspflege, die Behandlung, Kur (auch = Kurart-, methode), Heilung (auch = Heilart-, methode), auch die Operation, ut (aeger) aptus tali curationi sit, Cels.: idonei huic curationi non sunt, Cels.: opportunissimum curationi tempus vernum est, Cels.: esse ibi lac istiusmodi curationibus accomodatissimum, Plin. ep. – m. subj. Genet., c. medici, Cic.: c. Afrorum, Cels.: c. Heraclidis Tarentini, Cels.: c. scalpelli (mit dem Messer, z.B. scalpelli c. brevior est), Cels. – m. obj. Genet., c. morbi, curationes morborum, Cels.: c. valetudinis, Cic.: c. febrium, Cels.: c. aurium, dentium, oculorum, Plin.: c. ulceris, Cels.: c. vulneris, Cels. u. Iustin.: c. regis, Liv.: c. adustorum, vulneratorum, Cels. – m. attrib. Adjj., c. acris (durchgreifende), Cels. u. Scrib.: c. austera (strenge), Plin.: c. difficilis, Cels.: c. dura, Cels.: c. facilis, c. felix,————Cels.: c. longior, Cels.: c. mala, Cels.: c. matura (zeitige), Cels.: c. nova, Cels.: c. periculosa et difficilis, Cels.: periculosae curationes et ancipites, Cic.: c. parum prospera, Curt.: c. simplicissima, Cic.: perturbationum curationes variae, mannigf. Kuren, Heilarten, Cic. – m. Verben, curationem non accipere (nicht zulassen), Cels.: ebenso curationem admittere, non admittere, Cels.: adhibere curationem, Cic.: admovere curationem (absol.), Cels., curationem ad alqm, Cic.: commutare (ändern) curationem, Cael. Aur.: desiderare (erfordern) curationem diversam, maturam, Cels.: exspirare inter primam curationem, Liv.: obire curationes, Kuren unternehmen (v. Arzte), Sen.: praeesse curationi (v. Arzte), Liv.: per somnium praescribere curationem valetudinis (v. einer Gottheit), Cic.: procedente curatione, im Verlaufe der Beh., der Kur, Cels. u. Plin.: procedit recte curatio, nimmt ihren gehörigen Verlauf, geht glücklich vonstatten, Cels.: recipit (läßt zu) hanc curationem puerilis aetas, Cels.: recusare omnem curationem austeram (v. einem Kranken), Plin.: transire ad curationes, zu den Kur- od. Heilmethoden übergehen (in einer medizin. Schrift), Cels.: ubi ventum fuerit ad curationem, man zur B. od. K. geschritten ist, Cels.: aliquot menses transeunt ad sanitatem dum venit curatio, Phaedr.: curatio ipsa et contactus aegrorum vulgabat morbos, Liv.————2) die Besorgung = Betreibung einer Sache, a) übh., Besorgung = die Herrichtung, Beschaffung,de curatione aliqua munerum regiorum cum Oppio locutus sum, Cic. ep. 6, 19, 2: u. ut odoratior sit vini c., Col. 12, 25, 4: c. funeris, Augustin. de civ. dei 1, 12: c. (sepulchri) mariti et natorum, die Herrichtung haben G. u. K. besorgt, Corp. inscr. Lat. 2, 2900. – b) die Besorgung des Vorstehers, Leiters usw., α) die Verwaltung, Leitung, Aufsicht u. dgl., im öffentlichen Leben, besonders die auf Zeit übertragene Kommission, das Geschäft, c. bonorum patris, Quint.: c. Nemeorum (nemëischen Spiele), Liv.: c. sacrorum, Liv.: c. ministerii sui ( als praefectus annonae), Liv.: negotii publici c., Cic.: regni, Caes.: Asiatica c. frumenti, die asiat. Getreidekommission (= die Kommission, Getreide in Asien aufzukaufen und nach Rom zu schaffen), Cic.: c. agraria, Ackerverteilungskommission (Amt eines Kommissärs für die Ackerverteilung), Cic.: curatio et quasi dispensatio regia, Verw. u. gleichs. Vertrieb der königl. Einkünfte, Cic. – absol., ea potestas curatiove, Cic.: magistratus, potestas, curatio, legatio, ICt. – vacare omni curatione et administratione rerum (v. den Göttern), Cic.: curationem bonorum patris postulare (v. Sohne), Quint.: magistratibus sacrorum curatione interdicere, Liv.: curationem Nemeorum suffragiis populi ad alqm deferunt, Liv.: qui propter aetatem regis in curatione————erant regni, Reichsverweser waren, Caes.: curationem et quasi dispensationem regiam suscipere, Cic.: aedes Telluris est curationis meae, Cic.: cui curatio ( die dedicatio aedis) altior fastigio suo data esset, Liv.: Minucius eandem rei publicae curationem agens, quam Maelius privatim (im eigenen Interesse) agendam susceperat, Liv.: ne eis ea potestas curatiove mandetur, Cic.: curationem eam ( die refectio Capitolii) in alium transferre, Suet. – im Plur., omnes potestates, imperia, curationes ab universo populo Romano proficisci convenit, Cic.: hoc idem transfero in magistratus, curationes, sacerdotia, Cic. – β) die Vormundschaft über einen Mündigen, die Kuratel, vel in tutela esse vel in curatione, ICt.: curationem suscipere, administrare, ICt. -
39 intellegō
intellegō (not intelligō), ēxī (intellēxtī, T., C.; intellēgit, S.), ēctus [inter+lego], to come to know, see into, perceive, understand, discern, comprehend, gather: quod ubi intellexi: id quod omnes intellegunt: cum sententia interdicti intellegatur: non intellecta vox, O.: magna ex parvis: ut quid agam intellegas, T.: utrum apud nos officium an timor valeret, Cs.: Quanti me facias, H.: corpus quid sit: ferre me posse intellego: facile intellectu est, N.: intellegi necesse est, esse deos.—Colloq.: intellego, I understand, take, T.—To understand, be master of: Faciuntne intellegendo ut nihil intellegant? i. e. criticise so keenly, T.: non multum in istis rebus: linguam avium: quantum ego Graece scripta intellegere possum.—To see, perceive, discern: quā re hostis adesse intellegitur, S.: ubi neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit, Cs.: intellego, quid loquar.* * *Iintellegere, additional, forms Vunderstand; realizeIIintellegere, intellexi, intellectus Vunderstand; realize -
40 metuo
mĕtŭo, ŭi, ūtum (cf.:I.nimis ante metutum,
Lucr. 5, 1140), 3, v. a. and n. [metus], to fear, be afraid of a person or thing; to hesitate, not to venture, not to wish (syn.: vereor, formido, timeo); with inf., with ne, to fear lest; with ui or ne non, to fear that not; also of inanimate things, with acc., to fear, revere, reverence one; as a v. n., to fear, be afraid, be in fear, be apprehensive, esp. as the effect of the idea of threatening evil (whereas timere usually denotes the effect of some external cause of terror); to dread, apprehend; with an indirect interrogation: non metuo quin, for non dubito quin, I doubt not but; to be anxious about any one; with dat. (class.).Act.: quem metuont oderunt, Enn. ap. Cic. Off. 2, 7, 23 (Trag. v. 403 Vahl.):(β).deos et amo et metuo,
Plaut. Poen. 1, 2, 73:male ego metuo milvos,
id. ib. 5, 5, 13:metuebant (senem) servi, verebantur liberi,
Cic. Sen. 11, 37:tu, qui crimen ais te metuisse,
id. Verr. 2, 5, 30, § 78: nec pol istae metuunt Deos, Ter. Hec. 5, 2, 6:absentem patrem,
id. Phorm. 1, 2, 68:nec metuit quemquam,
id. Ad. 1, 2, 5.—With ab:quid a nobis metuit?
Plaut. Capt. 2, 1, 12:a me insidias,
Cic. Fam. 5, 6, 2:supplicia a vobis metuere debent,
to fear from you, id. Rosc. Am. 3, 8:a quo (Ajace) sibi non injuriā summum periculum metuebat,
Auct. Her. 2, 19, 29:a quo domino sibi metuebat graves cruciatus,
Aug. Lib. Arbitr. 1, 4, 9; Gregor. M. Homil. 1, 14, 2; Aug. cont. Acad. 2, 8.—With ex:si periculum ex illis metuit,
Sall. C. 52, 16.—With de:de lanificio neminem metuo, una aetate quae sit,
i. e. no one's competition in spinning, Plaut. Merc. 3, 1, 22.—Of inanim. subjects:quae res cotidie videntur, minus metuunt furem,
Varr. R. R. 1, 22.—With inf.:(γ).metuont credere omnes,
Plaut. Ps. 1, 3, 70:ut tentare spem certaminis metuunt,
Liv. 32, 31:nil metuunt jurare,
Cat. 64, 146:reddere soldum,
not to wish, be averse to, Hor. S. 2, 5, 65:praebere,
id. Ep. 1, 18, 1.—Of nonpersonal subjects:illum aget pennā metuente solvi Fama superstes,
Hor. C. 2, 2, 7. —With ne:(δ).nimis metuebam male, ne abiisses,
Plaut. Ps. 4, 1, 8:male metuo ne... morbus aggravescat,
Ter. Hec. 3, 2, 2:fratrem, ne intus sit (Gr. construction),
id. Eun. 3, 5, 62.—With ut:(ε).ornamenta, quae locavi, metuo, ut possim recipere,
Plaut. Curc. 4, 1, 3:metuo ut hodie possim emolirier,
id. Bacch. 4, 5, 2:metuo ut substet hospes,
Ter. And. 5, 4, 11:ut sis vitalis,
Hor. S. 2, 1, 61.—With ne non:(ζ).metuo ne non sit surda,
Plaut. Cas. 3, 3, 12; id. Pers. 4, 6, 4:metuis ne non, quom velis, convincas esse illum tuom?
Ter. Heaut. 5, 3, 15.—With quin:(η).non metuo meae quin uxori latae suppetiae sient,
Plaut. Am. 5, 1, 54.—With object-clause, to await with fear, anxiety; to be in apprehension, concerned about:(θ).metuo, patres quot fuerint,
Plaut. Truc. 4, 3, 35:metui, quid futurum denique esset,
I dreaded, awaited with fear, Ter. Heaut. 3, 3, 8: metuo quid agam. Sy. Metuis? quasi non ea potestas sit tua, etc., id. ib. 4, 3, 42:metuo qualem tu me esse hominem existumes,
id. Eun. 4, 6, 20.—Pass. with dat.:(ι).jam maturis metuendus Juppiter uvis,
Verg. G. 2, 419. —Absol.:B.se e contempto metuendum fecit,
Sall. H. 1, 48, 3.—(Eccl. Lat.) Of religious fear, to revere, dread, hold in reverence:II.Deum,
Vulg. Lev. 25, 43:Dominum Deum nostrum,
id. Jer. 5, 24:sanctuarium meum,
id. Lev. 19, 30.—Neutr., to fear, be afraid, be apprehensive, etc.(α).With de:(β). (γ).neque tam de suā vitā, quam de me metuit,
fears not so much for his own life as for me, Cic. Att. 10, 4, 6.—With pro:(δ).metuere pro aliquo,
Petr. 123.—With dat., to be anxious about or for a person or thing:metuens pueris,
Plaut. Am. 5, 1, 60:inopi metuens formica senectae,
Verg. G. 1, 186:tum decuit metuisse tuis,
id. A. 10, 94.—Hence, mĕtŭens, entis, P. a., fearing, afraid of any thing; anxious for any person or thing; with gen. or absol. (mostly poet. and in post-Aug. prose):contentus parvo metuensque futuri,
Hor. S. 2, 2, 110:metuens virgae,
Juv. 7, 210.— Comp.:quo non metuentius ullum Numinis ingenium,
Ov. F. 6, 259:Nero metuentior in posterum,
Tac. A. 13, 25.
См. также в других словарях:
sçavoir — I. Sçavoir, Aucuns sont d advis qu il faut escrire Savoir, et que de cet infinitif Sapere, en muant p en u, on a premierement fait Saver, et depuis Savoir, Scire, noscere. l Italien dit Sapere, et l Espagnol Saber, et esdites trois langues ores… … Thresor de la langue françoyse
faire — Faire, act. acut. Vient de l infinitif Latin Facere, ostant la lettre c. Facere, agere. L Italien syncope, et dit Fare. Faire de l argent à son creancier, Pecunias conquirere ad nomen eradendum ex tabulis creditoris. Faire argent, Conficere… … Thresor de la langue françoyse
puis — I. Puis, monosyllab. Est ores preposition qui sert à designer ordre, soit de temps, puis ce jour, Post illum diem ab illo die, Soit de lieu, puis cecy, puis cela, Illud postea, hoc deinde, Post, On dit despuis pour le mesmes quant à l ordre du… … Thresor de la langue françoyse
PARENTES — a PARIENDO dicti, magno in honore ubique habiti sunt. Cum enim natura exiguam hominibus vitae periodum circumscripserit, eiusque usuram dederit, tamquam pecuniae, nullâ praestitutâ die, facile suis exhauriretur civitas civibus, nisi cives… … Hofmann J. Lexicon universale
REINKING Theodorus — Curlandus, fil. Ottonis Teufelianorum bonorum heredis et Heduigae a Lampsdorff, Giessae Iura privatim docuit, A. C. 1615. ad extraordinariam dein et publicam Iuris professionem a Ludovico Hassiae Landgrav. vocatus, A. C. 1616. Ius publicum quoque … Hofmann J. Lexicon universale
arrester — Arrester, act. acut. Semble estre composé de ces deux, arriere, et ester (car le François dit ester à droit) comme si l on disoit, Retro stare, c. gradum sistere. Et est dit arriere ester, parce que celuy qui poursuit son chemin, quand il cesse… … Thresor de la langue françoyse
Gewissen — 1. Ae gut Gewissen schläft ruhig ufen Kissen. (Waldeck.) – Curtze, 363, 585. 2. An Gewêten üs an Schlaghterhünj. (Nordfries.) – Firmenich, III, 6, 91. 3. Bei gutem Gewissen und trocknem Brot leidet man nicht Noth. 4. Besser in einem unverletzten… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
Hôtel d'Évreux — Palais de l Élysée Pour les articles homonymes, voir Élysée. Palais de l Élysée Vue générale de l édifice Présentation … Wikipédia en Français
Palais de L'Elysee — Palais de l Élysée Pour les articles homonymes, voir Élysée. Palais de l Élysée Vue générale de l édifice Présentation … Wikipédia en Français
Palais de l'Elysee — Palais de l Élysée Pour les articles homonymes, voir Élysée. Palais de l Élysée Vue générale de l édifice Présentation … Wikipédia en Français
Palais de l'Elysée — Palais de l Élysée Pour les articles homonymes, voir Élysée. Palais de l Élysée Vue générale de l édifice Présentation … Wikipédia en Français
