Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

quam+diū

  • 121 contingo

    1. contingo, tigī, tāctum, ere (con u. tango), I) v. tr. berühren, anrühren, A) eig.: a) übh., bei Ang. womit? m. Abl., v. leb. Wesen, crus alcis calce, Suet.: mento humum, Curt.: alqm digito, s. digitus: summas pede undas, Ov.: exstinctos ore suo focos, Ov.: terram osculo, m. einem Kusse b. = einen K. auf die Erde drücken, Liv. – summa sidera plantis, auf Sternen wandeln (poet. zur Bezeichnung der höchsten Glückseligkeit), Prop. – v. lebl. Subjj., c. montes suo igni (v. der Sonne), Lucr.: paene terram (v. Monde), Cic.: caules nulla ex parte (v. Weinstocke), Cic.: ne arbusculae inter se contingant, Col.: curalium, quo primum contigit auras tempore, durescit, mit der Luft in Berührung gekommen ist, Ov. – im Passiv, paene ut radiis (solis) prius quam terra contingeretur, Suet.: fenestrae sic editae, ne manu contingi (berührt = erreicht werden) possint, Col.
    b) fassend, anfassend, umfassend, berühren, dah. deutsch zuw. fassen, erfassen, umfassen, ergreifen, funem manu, Verg.: alterā manu orientem, alterā occidentem, Curt.: datas habenas manibus, Ov.: (alcis) manum, Vell.: (alcis) dextram, Liv. u. Val. Max.: alcis genua, Apul. u. Dict. – taurum, quamvis mitem, metuit contingere primo, Ov.: contigit et glebam; contactu gleba potenti massa fit, Ov. – v. Vögeln, facile cibum terrestrem rostris, Cic. – prägn., etw. anrüh-
    ————
    ren = sich aneignen, an etw. sich vergreifen, ideoque nec sua custodiunt, nec aliena contingunt Mela 2, 1, 11 (2. § 11).
    c) kostend, speisend berühren, anrühren, deutsch auch von etw. kosten, cibos ore, Ov.: granum, Hor.: aquas, fontem, Ov. – feindl., v. Vögeln = anfressen, asservarent corpus, ut ne aves quidem contingerent, Curt. 7, 5 (24), 40.
    d) bestreichend, bestreuend, benetzend berühren, bestreichen, bestreuen, ora nati sacro medicamine, Ov.: cibos sale modice, Cels.: caseum torrido sale, Col.: lac parco sale, Verg.
    e) befleckend, entehrend berühren, corpus corpore, Plaut. Amph. 834.
    f) ansteckend berühren, anstecken, morsu serpentis contingitur, Dict. 2, 14: venenatis morsibus contacta nonnulla iumenta, Apul. met. 9, 2: quaedam in contactos corporis vitia transiliunt, Sen. de ira 3, 8, 1.
    g) auf od. an etw. anstoßend berühren, α) seiner Höhe, Länge nach bis zu etw. hinauf- od. hinabreichen, nubes aërio vertice (v. einem hohen Berge), Tibull.: sidera comā (v. einem hohen Baume), Ov.: nullas profecto terras caelum contingere, Liv.: u. (im Bilde) dum corporis aut externa (bona) iaceant humi...; alia autem illa divina longe lateque se pandant caelumque contingant, sich bis zum H. erheben, Cic. – cum pedes imum gradum (sellae regiae) non
    ————
    contingerent, mensam subdidit pedibus, Curt. – β) seiner Ausdehnung in die Breite nach bis zu etw. hinreichen, reichen, an etw. unmittelbar stoßen, milites disponit non certis spatiis intermissis, sed perpetuis vigiliis stationibusque, ut contingant inter se, Caes. – v. Lebl., turris contingens vallum, Caes.: agger murum hostium paene contingit, Caes.: trabes non inter se contingunt, Caes. – bes. als geogr. t. t., unmittelbar stoßen, -liegen, -angrenzen an usw., quorum agri non contingunt mare, Cic.: Helvii, qui fines Arvernorum contingunt, Caes.: saltus Vescinus Falernum contingens agrum, Liv.: sinum parva oppida contingunt, Mela: contingentes Illyricum coloniae, Suet.: Aegyptus dorso Aethiopiam contingit, Mela. – m. ex od. ab u. Abl., radices montis ex utraque parte ripae fluminis contingunt, Caes.: Atlanticus Oceanus terras ab occidente contingit, Mela.
    h) ein Ziel erreichend berühren, etw. erreichen, α) ein Ziel mit einem Geschosse treffend erreichen, treffen, ex tanta altitudine contingere hostem posse, Liv. – ipsam avem contingere ferro non valuit, Verg.: da mihi quod petitur certo contingere ferro, Ov. – β) ein Ziel infolge der Bewegung erreichen, sowohl v. Pers. = wohin gelangen, einen Ort betreten, optatam cursu metam, Hor.: Ephyren pennis, Ov.: Italiam, Verg.: Coronen, Dict.: Cadmeïda arcem, Ov.: terram od. litora, das Land, das Ufer betreten (v. Seefahr-
    ————
    ern), Ov., Dict. u.a. (s. Deder. Dict. 2, 1). – als v. Lebl. = etw. erreichen, treffen, quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit atque agnovit, Cic. Tusc. 1, 43 (vgl. ibid. cum ad sui simile penetravit). – γ) bis zu jmd. od. jmds. Ohren dringen, v. Tönen, v. Gerüchten usw., inde deos hominesque voco; nec contigit ullum vox mea mortalem, Ov.: contigerat nostras infamia temporis aures, Ov.: u. fando contigit aures m. folg. Acc. u. Infin. = es drang das Gerücht zu Ohren, das usw., Ov. met. 15, 497 sqq.
    B) übtr.: a) jmd. od. etw. berühren = mit jmd. od. etw. in Berührung (Beziehung) stehen, α) übh., v. Umständen, jmd. od. etw. angehen, jmdm. zustehen, zuständig sein, haec consultatio tota de re pertinente ad vos est; Romanos nihil contingit, nisi quatenus etc., Liv.: meam causam, quae nihil eo facto contingitur, ne miscueris, Liv.: absol., cognitio de suspectis tutoribus contingit (ist zuständig), Macer dig. 1, 21, 4. – β) mit jmd. durch irgend ein Verhältnis (Verwandtschaft, Freundschaft, Umgang usw.) in Berührung (Beziehung) stehen, alqm sanguine, Sen.: alqm sanguine ac genere, Liv.: alqos aut propinquitate aut amicitiā, Liv.: regiam aut propinquitate aut affinitate aut ministeriis, Liv.: alqm longinquā od. propinquā cognatione, Curt.: alqm a matre artissimo gradu, Suet.: Caesarum domum nullo gradu, Suet.:
    ————
    Claudiorum familiam artissimo sanguinis vinculo, Val. Max.: alqm modico usu (Umgang), Tac.: deos propius, mit den Göttern (= mit den Größen der Erde) im näheren Umgang stehen, Hor.
    b) jmd. ergreifend berühren, sowohl v. angenehmen u. unangenehmen Eindrücken, jmd. berühren, ergreifen, treffen, numine contactae suo, begeistert, Ov.: quam me manifesta libido contigit, Ov.: quos in aliqua sua fortuna publica quoque contingebat cura, Liv.: contactus nullis ante cupidinibus, Prop. – als v. Schicksalen, jmd. betreffen, nec umquam contacti simili sorte rogetis opem, Ov. trist. 3, 4, 78.
    c) moralisch befleckend, entweihend berühren = antasten, anstecken, beflecken, entweihen (s. Drak. Liv. 2, 5, 2 u. 4, 15, 8), contacturum (sese) funebribus diris signa tela arma hostium, mit dem Fluche der Vernichtung beladen, Liv.: quae (auspicia) ut primum contacta sint ab eo, a quo nec ius nec fas fuerit, Liv. – gew. im Partiz. Perf., dies contactus religione, mit Fluch beladen, Liv.: bona contacta pretiis regni mercandi, Liv.: equi nullo mortali opere contacti, Tac.: casta et nullis contacta vitiis pectora, Tac. – bes. durch Teilnahme, plebs contacta regiā praedā, Liv.: milites contacti sacrilegio, Liv.: ut omnia contacta societate peculatus viderentur, Liv.: omnes contacti eā violatione templi, Liv.: velut contactā civitate rabie duorum iuvenum, Liv.: hic contactus ensis dese-
    ————
    rat castum latus, Sen. poët.
    d) teilhaftig werdend berühren, α) v. dem, der etw. erlangt, etw. erlangen, zu etw. kommen, aevi c. florem, Lucr. 1, 564: prius periere, quam quod petierant contingerent, Phaedr. 1, 20 (22), 6. – β) v. dem, was jmdm. zuteil wird, jmdm. zufallen, palma frugum indubitata Italiam contigit, Plin. 18, 109: sors Tyrrhenum contigit, Vell. 1, 1. § 4: ut quemque sors contigerat, Dict. 5, 13 extr. – v. Üblen, jmd. treffen, auf jmd. fallen, quos aliquā parte suspicio favoris in regem contigerat, Liv. 45, 31, 3.
    e) teilhaftig werden lassend mit etw. berühren = von etw. treffen od. ergreifen lassen, ignotā animum (virginis) contingere curā (v. der Venus), Val. Flacc. 7, 173.
    f) darstellend berühren, alqd strictim, Lact. 2, 10, 15 (bei Cic. ad Att. 2, 1. § 1 strictim attingere).
    II) v. intr. zutreffen, eintreffen, sich treffen, sich fügen, eintreten, v. Ereignissen, die infolge günstiger od. ungünstiger Verhältnisse sich zutragen, begegnen, v. glücklichen Ereignissen zuw. = glücken, gelingen, m. Dat. (wem?) auch = zuteil werden (vgl. Otto Cic. de rep. 1, 14. p. 38 ed. Osann. Heusinger Cic. de off. 2, 14, 12), α) ganz absol.: hanc mihi expetivi; contigit, Ter.: si contingit od. si continget, Quint.: forsitan si contigerit, wenn ich etwa das Glück haben sollte (als Parenthese), Amm. – β) m.
    ————
    Ang. was? im Nom.: id cum contigit, Cic.: si qua pugnandi occasio esset, postquam ea nulla contigerat, Liv.: neque prius cursus contingere potest (kann ein Wettlauf vor sich gehen) quam scierimus, quo sit et quā perveniendum, Quint.: ubi quid melius contingit et unctius, Hor.: ambulas inter nos, non quasi contingas, nicht als ob es ein Glück für uns wäre, Plin. pan.: id quod in hoc contigit bello, Auct. b. Hisp.: quantulumcumque temporis contigit, Sen.: animus supra omnia quae contingunt acciduntque eminens, über alle Begegnisse und Zufälle, Sen. ep. 66, 6. – mit Abl. (durch), magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit, Cic.: quae (examina apium) dono vel aucupio contingunt, man geschenkt bekommt oder selbst einfängt, Col. 9, 8, 5. – m. ex (infolge) u. Abl., contingit eadem claritas etiam ex accidentibus, Quint.: ex nidore hilaritas contingit, Mela. – m. Dat. (wem?), quoniam tantum habemus otii, quantum iam diu nobis non contigit, Cic.: quam rem paucis contigisse docebat, Caes.: contigit tibi magnifica res, Val. Max.: si mihi vita contigerit, Planc. in Cic. ep.: mihi omnia, quae opto, contingant, Cic.: an est quicquam, quod Veientibus optatum aeque contingere possit, quam ut etc., Liv.: ne quid iis, quos amasti, mali putes contigisse, Cic.: contingent oculis videnda crura, Ov.: qualis (dux) si qui nunc esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic. Phil. 2, 17: m. Abl.
    ————
    (durch), hoc si tibi felicitate quādam contigisset, Cic. – zugl. m. Dat. des Prädikats, ut tamen id per M. Agrippam securo ei posse contingere non existimarent, Vell. – γ) mit Angabe was? im Infin.: celeriter antecellere omnibus ingenii gloriā contigit, Cic. Arch. 4: fingere cinctutis non exaudita Cethegis continget, Hor.: ita mihi contingat aut honeste degere aut mori, Sen. rhet.: contingat modo te filiamque tuam fortes invenire, Plin. ep. – m. Dat. (wem?), non cuivis homini contingit adire Corinthum, Hor.: nec tamen scio quem reum illi defendere nisi se contigerit, Sen. rhet.: contigit nobis bene componere animum, Sen.: ita mihi contingat herede filio mori, Quint.: contigit ei ter triumphare, Val. Max. – zugl. m. Dat. des Prädikats, Iovis esse nepoti contigit haud uni, Ov.: quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit, Vell.: ita mihi libero et vivere contingat et mori, Sen. rhet. – δ) m. Ang. was? durch einen Satz m. ut u. Konj., quoniam autem, tecum ut essem, non contigit, Cic.: vix mehercle contingere potest, ut hilares ab hac impatientia laetique discedant, quos pudor dimittit, Ps. Quint. decl. – m. Dat. (wem?), huic contigit (diesem glückte es, dieser hatte das Glück, war so glücklich), ut patriam e servitute in libertatem vindicaret, Nep.: nec ulli alii contigisse scio, ut discipuli non audiri desiderarent, sed contenti essent audire, Sen. rhet. – gew. m. vorhergehender (allg.) Ang. des was? im
    ————
    Nom., nec ullo casu arbitror hoc constanti homini posse contingere, ut ulla intermissio fiat officii, Cic.: soli hoc contingit sapienti, ut nihil faciat invitus, Cic.: qui honos huic uni ante id tempus contigit, ut, cum patri populus statuam posuisset, filio quoque daret, Nep.
    ————————
    2. con-tingo (-tinguo), ere, benetzen, colore semina rerum, Lucr. 2, 755: u. so Lucr. 1, 938. – übtr., musaeo cuncta lepore, würzen, Lucr. 1, 934. – Andere Beispiele ziehe ich zu 1. contingo no. I, d, w. s.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > contingo

  • 122 haece

    hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
    (α).
    With subst.:

    hic homo sanus non est,

    Plaut. Am. 1, 1, 246:

    rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,

    id. Bacch. 1, 1, 53:

    quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,

    Cic. Rep. 1, 17:

    genus hoc,

    id. ib. 1, 25:

    hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,

    id. ib. 1, 19; cf.:

    quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,

    id. ib. 1, 1:

    his libris,

    id. ib. 1, 7:

    hae feriae,

    id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:

    hoc otio,

    id. ib. 9 fin.:

    haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,

    id. ib. 1, 10:

    ad haec cituma,

    id. ib. 1, 21:

    hic vir,

    Liv. 7, 39, 12.—
    (β).
    Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):

    hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,

    Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:

    feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,

    id. ib. 1, 21 fin.:

    hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 87:

    docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,

    Cic. Rep. 1, 15:

    dixerat hoc ille, cum, etc.,

    id. ib. 1, 12:

    haec Scipio cum dixisset,

    id. ib. 1, 11:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,

    id. ib. 1, 7.—
    B.
    More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);

    and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 17:

    eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,

    Plaut. Capt. prol. 10; so,

    hujusce,

    id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:

    atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,

    Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

    hisce homines ubi habitent,

    Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,

    hisce,

    id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:

    haec aedes,

    Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,

    haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,

    id. Aul. 3, 5, 58:

    haec (puellae),

    Ter. Eun. 3, 5, 34:

    haec sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:

    aliut posticum harunce aedium,

    Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:

    harunc aedium,

    id. Most. 2, 1, 57:

    sine opera tua nihil di horunc facere possunt,

    id. Cist. 1, 1, 53:

    horunc,

    id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:

    cedo signum, si harunc Baccharum es,

    Plaut. Mil. 4, 2, 25:

    harunc aedium,

    id. Merc. 5, 1, 3:

    hisce ego Placidum ted hodie reddam,

    id. Curc. 5, 3, 48; cf.:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    tu ab hisce rebus animum avoca,

    Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,

    hisce,

    Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,

    hosce,

    id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:

    apud hasce aedes,

    Plaut. Am. 1, 1, 194; so,

    hasce,

    id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—

    With the interrog. particle: hicin' Achilles est?

    Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,

    hicinest?

    id. Pers. 5, 2, 49; cf.:

    hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?

    Cic. Mil. 38, 104 et saep.:

    haecine,

    Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:

    huncine hominem,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:

    huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!

    Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:

    hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 43:

    o Juppiter, hoscine mores!

    Ter. Ad. 4, 7, 40:

    hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,

    Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;

    so in the shorter form, hicne,

    Cic. Rosc. Am. 48, 141:

    ex hocne equo,

    id. Fat. 3, 5:

    cum hocne,

    id. Att. 9, 7, 3:

    ex hacne natura,

    id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;

    in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,

    Inscr. Orell. 5; cf.:

    HVIVSQ. LOCI,

    id. ib. 1580; 2300;

    and HOIVSQVE AEDIS ERGO,

    id. ib. 2488.—
    C.
    With other pronouns:

    hos eosdem motus perturbationes dixerimus,

    Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:

    cum idem hoc visum diceretur,

    id. Rep. 1, 14:

    hoc idem fit in reliquis civitatibus,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:

    haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,

    Caes. B. G. 7, 17 fin.:

    haec eadem genera,

    Quint. 6, 3, 54:

    hoc ipsum civile jus,

    Cic. Rep. 1, 2:

    sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,

    Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:

    ad hunc eum ipsum,

    Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:

    idem hoc ipsum,

    id. Tusc. 5, 9, 26:

    huic illi legato,

    id. Fl. 22, 52:

    hunc illum fatis Portendi generum,

    Verg. A. 7, 255; cf.:

    hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    hic est ille status quantitatis,

    Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:

    hujus istius facti stultitia,

    Cic. Rab. Post. 9, 24:

    ista haec epigrammata,

    Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    callidum quendam hunc,

    Cic. de Or. 1, 50, 218.—
    D.
    Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):

    ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,

    Cic. Inv. 2, 16, 50:

    in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,

    id. Rep. 1, 1:

    si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,

    Quint. 7, 2, 30:

    cum hic testamento, ille proximitate nitatur,

    id. 3, 6, 95:

    in his judicem sibi, in illis alii credere,

    id. 5, 7, 33:

    haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,

    id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:

    cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,

    Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:

    iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,

    id. Inv. 2, 41, 121:

    has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,

    id. Ac. 2, 42, 130:

    Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,

    this... that, id. Fam. 9, 16, 4:

    ego hoc dico. adversarius hoc,

    Quint. 4, 4, 8:

    vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,

    Verg. A. 6, 621 sq.:

    hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,

    Tac. A. 14, 8:

    quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,

    Quint. 6, 1, 3 sq.:

    interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?

    id. 7, 3, 9:

    alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,

    Ov. M. 1, 293.—
    2.
    Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:

    hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,

    id. Fin. 4, 4, 10:

    hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,

    Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:

    melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,

    the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:

    quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,

    Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
    E.
    In the neutr. sing. subst., with gen.:

    quid hoc hominist?

    Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:

    quid hoc morbi est?

    id. ib. 2, 1, 19:

    quid hoc est negoti?

    id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:

    hoc fructi pro labore ab his fero,

    id. Ad. 5, 4, 16:

    edormiscam hoc villi,

    id. ib. 5, 2, 11:

    hoc commodi est, quod, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91:

    hoc copiarum in Hispanias portatum est,

    Liv. 42, 18, 7:

    hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,

    id. 5, 2, 8:

    hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,

    id. 3, 25, 4:

    hoc consilii,

    id. 5, 39, 6:

    hoc solacii,

    id. 30, 13, 13:

    hoc noctis,

    Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
    F.
    Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):

    eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,

    there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:

    lucet hoc,

    Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
    G.
    Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:

    hic homost omnium hominum praecipuos,

    Plaut. Trin. 5, 1, 1:

    hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,

    huic homini, i. q. mihi,

    Plaut. Ep. 1, 2, 38:

    hic homo, i. q. ego,

    id. Curc. 2, 1, 33:

    hunc hominem, i. q. me,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:

    vin' tu huic seni auscultare?

    Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:

    haec res,

    my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:

    hunc in collum,

    my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
    H.
    With reference to time, of this time, now present, actual, this:

    cena hac annona est sine sacris hereditas,

    in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:

    sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,

    Liv. 3, 20:

    his temporibus,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    M. Cato, hujus nostri Catonis pater,

    id. Off. 3, 16, 66; cf.:

    si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,

    Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:

    etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,

    the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:

    ne horum quidem magnificentia operum,

    Liv. 1, 55 fin.;

    very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,

    Plin. 14, 22, 28, § 143:

    ante hos sex menses,

    Phaedr. 1, 1, 10:

    ante hoc triduum,

    Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
    II.
    Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
    (α).
    With relat. clause:

    Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,

    Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:

    eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,

    Cic. Rep. 1, 2:

    neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,

    id. ib. 1, 22:

    non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?

    Plaut. Am. 1, 1, 136:

    unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:

    haec quae sunt in hoc genere,

    id. ib. 1, 11:

    mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,

    id. ib. 1, 13:

    hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,

    id. ib. 1, 14;

    1, 16: in his libris, quos legistis,

    id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:

    quam quisque norit artem, in hac se exerceat,

    id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:

    lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:

    servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,

    Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:

    de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,

    id. Att. 13, 36 fin.; cf.:

    is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,

    Quint. 1, 2, 30:

    hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:

    mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,

    Quint. 9, 2, 41.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16:

    sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,

    id. ib. 2, 3:

    hoc tantum admiror, Flavum, etc.,

    Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:

    unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,

    Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.

    with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 48:

    ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,

    Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
    (γ).
    With quod or quia:

    maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6:

    quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,

    id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:

    propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,

    id. 12, 9, 6:

    nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,

    in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:

    hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,

    id. 9, 2, 53:

    hoc ipso, quod,

    id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:

    id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,

    Caes. B. G. 1, 2, 3:

    hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,

    id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:

    hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,

    id. 6, 2, 36:

    hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,

    Plaut. Rud. 2, 3, 57:

    quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,

    Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:

    hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,

    Quint. 10, 1, 15.—
    (δ).
    With ut or ne:

    nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,

    Plaut. Am. prol. 64; cf.:

    hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,

    id. ib. 81:

    atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,

    id. Ps. 2, 3, 19:

    nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,

    Cic. Rep. 1, 24:

    neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,

    id. ib. 1, 4;

    for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,

    id. ib. 6, 15:

    quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,

    id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:

    plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,

    Quint. 8 praef. § 6; cf.:

    habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,

    id. 11, 2, 51; so,

    in hoc, ut,

    id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,

    in hoc scilicet, ne suspectus his foret,

    Vell. 2, 41 fin.
    B.
    Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:

    in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,

    Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

    quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,

    id. Caecin. 7, 19; 34, 100:

    cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,

    id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:

    primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,

    id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:

    ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,

    Cic. Mil. 9, 24:

    at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,

    id. Phil. 2, 28, 70.—
    C.
    Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:

    hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?

    Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
    III.
    Advv.
    1.
    hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:

    nunc hac An illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 30:

    plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:

    sequere hac, reducam te ubi fuisti,

    this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:

    sequere hac me intus ad Glycerium nunc,

    Ter. And. 5, 6, 14:

    sequere me ergo hac intro,

    id. Ad. 4, 3, 18:

    i hac mecum intro,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:

    quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,

    Cic. Leg. 1, 4, 14:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,

    Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):

    namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,

    Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:

    utrum hacin feriam an ab laeva latus?

    Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
    2.
    hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
    I.
    In space.
    A.
    Lit.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.:

    ego jam dudum hic adsum,

    Ter. Eun. 4, 6, 5:

    quem praestolare hic ante ostium?

    id. ib. 5, 6, 5:

    hic propter hunc adsiste,

    id. Ad. 2, 1, 15:

    hic tui omnes valent,

    Cic. Fam. 6, 20, 3:

    non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143:

    mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,

    Ov. M. 1, 319:

    hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,

    Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:

    hicine,

    id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:

    facile hic plus mali est, quam illic boni,

    Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54:

    hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,

    Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:

    hic proxume viciniae,

    in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:

    modo vidi virginem hic viciniae miseram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
    B.
    Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:

    hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,

    Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:

    hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,

    id. Arch. 4, 8; cf.:

    hic vos dubitabitis, judices,

    id. Verr. 2, 2, 44, § 109:

    hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,

    id. de Imp. Pomp. 13, 39:

    hic jam plura non dicam,

    id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14:

    ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,

    Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):

    alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,

    Vell. 2, 49, 3.—
    II.
    Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:

    hic reddes omnia,

    Ter. And. 2, 3, 15:

    hic ego quid praedicem?

    Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:

    hic cum uterque me intueretur,

    id. Fin. 2, 1, 1; so,

    hic cum,

    id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:

    hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,

    Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §

    66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,

    Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;

    hic Scipio, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
    3.
    huc (access. form hoc), v. huc.

    Lewis & Short latin dictionary > haece

  • 123 hic

    hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
    (α).
    With subst.:

    hic homo sanus non est,

    Plaut. Am. 1, 1, 246:

    rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,

    id. Bacch. 1, 1, 53:

    quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,

    Cic. Rep. 1, 17:

    genus hoc,

    id. ib. 1, 25:

    hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,

    id. ib. 1, 19; cf.:

    quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,

    id. ib. 1, 1:

    his libris,

    id. ib. 1, 7:

    hae feriae,

    id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:

    hoc otio,

    id. ib. 9 fin.:

    haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,

    id. ib. 1, 10:

    ad haec cituma,

    id. ib. 1, 21:

    hic vir,

    Liv. 7, 39, 12.—
    (β).
    Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):

    hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,

    Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:

    feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,

    id. ib. 1, 21 fin.:

    hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 87:

    docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,

    Cic. Rep. 1, 15:

    dixerat hoc ille, cum, etc.,

    id. ib. 1, 12:

    haec Scipio cum dixisset,

    id. ib. 1, 11:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,

    id. ib. 1, 7.—
    B.
    More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);

    and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 17:

    eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,

    Plaut. Capt. prol. 10; so,

    hujusce,

    id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:

    atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,

    Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

    hisce homines ubi habitent,

    Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,

    hisce,

    id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:

    haec aedes,

    Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,

    haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,

    id. Aul. 3, 5, 58:

    haec (puellae),

    Ter. Eun. 3, 5, 34:

    haec sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:

    aliut posticum harunce aedium,

    Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:

    harunc aedium,

    id. Most. 2, 1, 57:

    sine opera tua nihil di horunc facere possunt,

    id. Cist. 1, 1, 53:

    horunc,

    id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:

    cedo signum, si harunc Baccharum es,

    Plaut. Mil. 4, 2, 25:

    harunc aedium,

    id. Merc. 5, 1, 3:

    hisce ego Placidum ted hodie reddam,

    id. Curc. 5, 3, 48; cf.:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    tu ab hisce rebus animum avoca,

    Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,

    hisce,

    Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,

    hosce,

    id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:

    apud hasce aedes,

    Plaut. Am. 1, 1, 194; so,

    hasce,

    id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—

    With the interrog. particle: hicin' Achilles est?

    Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,

    hicinest?

    id. Pers. 5, 2, 49; cf.:

    hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?

    Cic. Mil. 38, 104 et saep.:

    haecine,

    Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:

    huncine hominem,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:

    huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!

    Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:

    hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 43:

    o Juppiter, hoscine mores!

    Ter. Ad. 4, 7, 40:

    hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,

    Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;

    so in the shorter form, hicne,

    Cic. Rosc. Am. 48, 141:

    ex hocne equo,

    id. Fat. 3, 5:

    cum hocne,

    id. Att. 9, 7, 3:

    ex hacne natura,

    id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;

    in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,

    Inscr. Orell. 5; cf.:

    HVIVSQ. LOCI,

    id. ib. 1580; 2300;

    and HOIVSQVE AEDIS ERGO,

    id. ib. 2488.—
    C.
    With other pronouns:

    hos eosdem motus perturbationes dixerimus,

    Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:

    cum idem hoc visum diceretur,

    id. Rep. 1, 14:

    hoc idem fit in reliquis civitatibus,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:

    haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,

    Caes. B. G. 7, 17 fin.:

    haec eadem genera,

    Quint. 6, 3, 54:

    hoc ipsum civile jus,

    Cic. Rep. 1, 2:

    sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,

    Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:

    ad hunc eum ipsum,

    Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:

    idem hoc ipsum,

    id. Tusc. 5, 9, 26:

    huic illi legato,

    id. Fl. 22, 52:

    hunc illum fatis Portendi generum,

    Verg. A. 7, 255; cf.:

    hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    hic est ille status quantitatis,

    Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:

    hujus istius facti stultitia,

    Cic. Rab. Post. 9, 24:

    ista haec epigrammata,

    Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    callidum quendam hunc,

    Cic. de Or. 1, 50, 218.—
    D.
    Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):

    ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,

    Cic. Inv. 2, 16, 50:

    in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,

    id. Rep. 1, 1:

    si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,

    Quint. 7, 2, 30:

    cum hic testamento, ille proximitate nitatur,

    id. 3, 6, 95:

    in his judicem sibi, in illis alii credere,

    id. 5, 7, 33:

    haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,

    id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:

    cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,

    Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:

    iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,

    id. Inv. 2, 41, 121:

    has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,

    id. Ac. 2, 42, 130:

    Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,

    this... that, id. Fam. 9, 16, 4:

    ego hoc dico. adversarius hoc,

    Quint. 4, 4, 8:

    vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,

    Verg. A. 6, 621 sq.:

    hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,

    Tac. A. 14, 8:

    quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,

    Quint. 6, 1, 3 sq.:

    interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?

    id. 7, 3, 9:

    alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,

    Ov. M. 1, 293.—
    2.
    Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:

    hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,

    id. Fin. 4, 4, 10:

    hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,

    Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:

    melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,

    the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:

    quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,

    Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
    E.
    In the neutr. sing. subst., with gen.:

    quid hoc hominist?

    Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:

    quid hoc morbi est?

    id. ib. 2, 1, 19:

    quid hoc est negoti?

    id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:

    hoc fructi pro labore ab his fero,

    id. Ad. 5, 4, 16:

    edormiscam hoc villi,

    id. ib. 5, 2, 11:

    hoc commodi est, quod, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91:

    hoc copiarum in Hispanias portatum est,

    Liv. 42, 18, 7:

    hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,

    id. 5, 2, 8:

    hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,

    id. 3, 25, 4:

    hoc consilii,

    id. 5, 39, 6:

    hoc solacii,

    id. 30, 13, 13:

    hoc noctis,

    Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
    F.
    Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):

    eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,

    there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:

    lucet hoc,

    Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
    G.
    Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:

    hic homost omnium hominum praecipuos,

    Plaut. Trin. 5, 1, 1:

    hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,

    huic homini, i. q. mihi,

    Plaut. Ep. 1, 2, 38:

    hic homo, i. q. ego,

    id. Curc. 2, 1, 33:

    hunc hominem, i. q. me,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:

    vin' tu huic seni auscultare?

    Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:

    haec res,

    my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:

    hunc in collum,

    my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
    H.
    With reference to time, of this time, now present, actual, this:

    cena hac annona est sine sacris hereditas,

    in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:

    sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,

    Liv. 3, 20:

    his temporibus,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    M. Cato, hujus nostri Catonis pater,

    id. Off. 3, 16, 66; cf.:

    si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,

    Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:

    etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,

    the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:

    ne horum quidem magnificentia operum,

    Liv. 1, 55 fin.;

    very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,

    Plin. 14, 22, 28, § 143:

    ante hos sex menses,

    Phaedr. 1, 1, 10:

    ante hoc triduum,

    Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
    II.
    Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
    (α).
    With relat. clause:

    Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,

    Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:

    eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,

    Cic. Rep. 1, 2:

    neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,

    id. ib. 1, 22:

    non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?

    Plaut. Am. 1, 1, 136:

    unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:

    haec quae sunt in hoc genere,

    id. ib. 1, 11:

    mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,

    id. ib. 1, 13:

    hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,

    id. ib. 1, 14;

    1, 16: in his libris, quos legistis,

    id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:

    quam quisque norit artem, in hac se exerceat,

    id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:

    lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:

    servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,

    Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:

    de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,

    id. Att. 13, 36 fin.; cf.:

    is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,

    Quint. 1, 2, 30:

    hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:

    mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,

    Quint. 9, 2, 41.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16:

    sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,

    id. ib. 2, 3:

    hoc tantum admiror, Flavum, etc.,

    Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:

    unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,

    Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.

    with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 48:

    ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,

    Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
    (γ).
    With quod or quia:

    maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6:

    quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,

    id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:

    propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,

    id. 12, 9, 6:

    nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,

    in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:

    hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,

    id. 9, 2, 53:

    hoc ipso, quod,

    id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:

    id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,

    Caes. B. G. 1, 2, 3:

    hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,

    id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:

    hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,

    id. 6, 2, 36:

    hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,

    Plaut. Rud. 2, 3, 57:

    quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,

    Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:

    hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,

    Quint. 10, 1, 15.—
    (δ).
    With ut or ne:

    nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,

    Plaut. Am. prol. 64; cf.:

    hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,

    id. ib. 81:

    atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,

    id. Ps. 2, 3, 19:

    nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,

    Cic. Rep. 1, 24:

    neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,

    id. ib. 1, 4;

    for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,

    id. ib. 6, 15:

    quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,

    id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:

    plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,

    Quint. 8 praef. § 6; cf.:

    habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,

    id. 11, 2, 51; so,

    in hoc, ut,

    id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,

    in hoc scilicet, ne suspectus his foret,

    Vell. 2, 41 fin.
    B.
    Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:

    in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,

    Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

    quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,

    id. Caecin. 7, 19; 34, 100:

    cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,

    id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:

    primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,

    id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:

    ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,

    Cic. Mil. 9, 24:

    at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,

    id. Phil. 2, 28, 70.—
    C.
    Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:

    hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?

    Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
    III.
    Advv.
    1.
    hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:

    nunc hac An illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 30:

    plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:

    sequere hac, reducam te ubi fuisti,

    this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:

    sequere hac me intus ad Glycerium nunc,

    Ter. And. 5, 6, 14:

    sequere me ergo hac intro,

    id. Ad. 4, 3, 18:

    i hac mecum intro,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:

    quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,

    Cic. Leg. 1, 4, 14:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,

    Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):

    namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,

    Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:

    utrum hacin feriam an ab laeva latus?

    Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
    2.
    hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
    I.
    In space.
    A.
    Lit.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.:

    ego jam dudum hic adsum,

    Ter. Eun. 4, 6, 5:

    quem praestolare hic ante ostium?

    id. ib. 5, 6, 5:

    hic propter hunc adsiste,

    id. Ad. 2, 1, 15:

    hic tui omnes valent,

    Cic. Fam. 6, 20, 3:

    non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143:

    mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,

    Ov. M. 1, 319:

    hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,

    Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:

    hicine,

    id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:

    facile hic plus mali est, quam illic boni,

    Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54:

    hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,

    Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:

    hic proxume viciniae,

    in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:

    modo vidi virginem hic viciniae miseram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
    B.
    Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:

    hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,

    Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:

    hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,

    id. Arch. 4, 8; cf.:

    hic vos dubitabitis, judices,

    id. Verr. 2, 2, 44, § 109:

    hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,

    id. de Imp. Pomp. 13, 39:

    hic jam plura non dicam,

    id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14:

    ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,

    Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):

    alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,

    Vell. 2, 49, 3.—
    II.
    Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:

    hic reddes omnia,

    Ter. And. 2, 3, 15:

    hic ego quid praedicem?

    Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:

    hic cum uterque me intueretur,

    id. Fin. 2, 1, 1; so,

    hic cum,

    id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:

    hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,

    Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §

    66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,

    Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;

    hic Scipio, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
    3.
    huc (access. form hoc), v. huc.

    Lewis & Short latin dictionary > hic

  • 124 Hoc erat quod

    hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
    (α).
    With subst.:

    hic homo sanus non est,

    Plaut. Am. 1, 1, 246:

    rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,

    id. Bacch. 1, 1, 53:

    quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,

    Cic. Rep. 1, 17:

    genus hoc,

    id. ib. 1, 25:

    hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,

    id. ib. 1, 19; cf.:

    quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,

    id. ib. 1, 1:

    his libris,

    id. ib. 1, 7:

    hae feriae,

    id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:

    hoc otio,

    id. ib. 9 fin.:

    haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,

    id. ib. 1, 10:

    ad haec cituma,

    id. ib. 1, 21:

    hic vir,

    Liv. 7, 39, 12.—
    (β).
    Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):

    hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,

    Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:

    feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,

    id. ib. 1, 21 fin.:

    hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 87:

    docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,

    Cic. Rep. 1, 15:

    dixerat hoc ille, cum, etc.,

    id. ib. 1, 12:

    haec Scipio cum dixisset,

    id. ib. 1, 11:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,

    id. ib. 1, 7.—
    B.
    More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);

    and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 17:

    eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,

    Plaut. Capt. prol. 10; so,

    hujusce,

    id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:

    atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,

    Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

    hisce homines ubi habitent,

    Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,

    hisce,

    id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:

    haec aedes,

    Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,

    haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,

    id. Aul. 3, 5, 58:

    haec (puellae),

    Ter. Eun. 3, 5, 34:

    haec sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:

    aliut posticum harunce aedium,

    Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:

    harunc aedium,

    id. Most. 2, 1, 57:

    sine opera tua nihil di horunc facere possunt,

    id. Cist. 1, 1, 53:

    horunc,

    id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:

    cedo signum, si harunc Baccharum es,

    Plaut. Mil. 4, 2, 25:

    harunc aedium,

    id. Merc. 5, 1, 3:

    hisce ego Placidum ted hodie reddam,

    id. Curc. 5, 3, 48; cf.:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    tu ab hisce rebus animum avoca,

    Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,

    hisce,

    Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,

    hosce,

    id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:

    apud hasce aedes,

    Plaut. Am. 1, 1, 194; so,

    hasce,

    id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—

    With the interrog. particle: hicin' Achilles est?

    Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,

    hicinest?

    id. Pers. 5, 2, 49; cf.:

    hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?

    Cic. Mil. 38, 104 et saep.:

    haecine,

    Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:

    huncine hominem,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:

    huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!

    Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:

    hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 43:

    o Juppiter, hoscine mores!

    Ter. Ad. 4, 7, 40:

    hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,

    Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;

    so in the shorter form, hicne,

    Cic. Rosc. Am. 48, 141:

    ex hocne equo,

    id. Fat. 3, 5:

    cum hocne,

    id. Att. 9, 7, 3:

    ex hacne natura,

    id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;

    in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,

    Inscr. Orell. 5; cf.:

    HVIVSQ. LOCI,

    id. ib. 1580; 2300;

    and HOIVSQVE AEDIS ERGO,

    id. ib. 2488.—
    C.
    With other pronouns:

    hos eosdem motus perturbationes dixerimus,

    Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:

    cum idem hoc visum diceretur,

    id. Rep. 1, 14:

    hoc idem fit in reliquis civitatibus,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:

    haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,

    Caes. B. G. 7, 17 fin.:

    haec eadem genera,

    Quint. 6, 3, 54:

    hoc ipsum civile jus,

    Cic. Rep. 1, 2:

    sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,

    Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:

    ad hunc eum ipsum,

    Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:

    idem hoc ipsum,

    id. Tusc. 5, 9, 26:

    huic illi legato,

    id. Fl. 22, 52:

    hunc illum fatis Portendi generum,

    Verg. A. 7, 255; cf.:

    hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    hic est ille status quantitatis,

    Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:

    hujus istius facti stultitia,

    Cic. Rab. Post. 9, 24:

    ista haec epigrammata,

    Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    callidum quendam hunc,

    Cic. de Or. 1, 50, 218.—
    D.
    Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):

    ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,

    Cic. Inv. 2, 16, 50:

    in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,

    id. Rep. 1, 1:

    si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,

    Quint. 7, 2, 30:

    cum hic testamento, ille proximitate nitatur,

    id. 3, 6, 95:

    in his judicem sibi, in illis alii credere,

    id. 5, 7, 33:

    haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,

    id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:

    cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,

    Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:

    iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,

    id. Inv. 2, 41, 121:

    has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,

    id. Ac. 2, 42, 130:

    Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,

    this... that, id. Fam. 9, 16, 4:

    ego hoc dico. adversarius hoc,

    Quint. 4, 4, 8:

    vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,

    Verg. A. 6, 621 sq.:

    hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,

    Tac. A. 14, 8:

    quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,

    Quint. 6, 1, 3 sq.:

    interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?

    id. 7, 3, 9:

    alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,

    Ov. M. 1, 293.—
    2.
    Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:

    hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,

    id. Fin. 4, 4, 10:

    hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,

    Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:

    melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,

    the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:

    quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,

    Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
    E.
    In the neutr. sing. subst., with gen.:

    quid hoc hominist?

    Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:

    quid hoc morbi est?

    id. ib. 2, 1, 19:

    quid hoc est negoti?

    id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:

    hoc fructi pro labore ab his fero,

    id. Ad. 5, 4, 16:

    edormiscam hoc villi,

    id. ib. 5, 2, 11:

    hoc commodi est, quod, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91:

    hoc copiarum in Hispanias portatum est,

    Liv. 42, 18, 7:

    hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,

    id. 5, 2, 8:

    hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,

    id. 3, 25, 4:

    hoc consilii,

    id. 5, 39, 6:

    hoc solacii,

    id. 30, 13, 13:

    hoc noctis,

    Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
    F.
    Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):

    eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,

    there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:

    lucet hoc,

    Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
    G.
    Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:

    hic homost omnium hominum praecipuos,

    Plaut. Trin. 5, 1, 1:

    hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,

    huic homini, i. q. mihi,

    Plaut. Ep. 1, 2, 38:

    hic homo, i. q. ego,

    id. Curc. 2, 1, 33:

    hunc hominem, i. q. me,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:

    vin' tu huic seni auscultare?

    Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:

    haec res,

    my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:

    hunc in collum,

    my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
    H.
    With reference to time, of this time, now present, actual, this:

    cena hac annona est sine sacris hereditas,

    in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:

    sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,

    Liv. 3, 20:

    his temporibus,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    M. Cato, hujus nostri Catonis pater,

    id. Off. 3, 16, 66; cf.:

    si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,

    Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:

    etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,

    the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:

    ne horum quidem magnificentia operum,

    Liv. 1, 55 fin.;

    very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,

    Plin. 14, 22, 28, § 143:

    ante hos sex menses,

    Phaedr. 1, 1, 10:

    ante hoc triduum,

    Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
    II.
    Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
    (α).
    With relat. clause:

    Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,

    Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:

    eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,

    Cic. Rep. 1, 2:

    neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,

    id. ib. 1, 22:

    non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?

    Plaut. Am. 1, 1, 136:

    unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:

    haec quae sunt in hoc genere,

    id. ib. 1, 11:

    mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,

    id. ib. 1, 13:

    hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,

    id. ib. 1, 14;

    1, 16: in his libris, quos legistis,

    id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:

    quam quisque norit artem, in hac se exerceat,

    id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:

    lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:

    servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,

    Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:

    de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,

    id. Att. 13, 36 fin.; cf.:

    is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,

    Quint. 1, 2, 30:

    hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:

    mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,

    Quint. 9, 2, 41.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16:

    sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,

    id. ib. 2, 3:

    hoc tantum admiror, Flavum, etc.,

    Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:

    unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,

    Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.

    with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 48:

    ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,

    Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
    (γ).
    With quod or quia:

    maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6:

    quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,

    id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:

    propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,

    id. 12, 9, 6:

    nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,

    in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:

    hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,

    id. 9, 2, 53:

    hoc ipso, quod,

    id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:

    id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,

    Caes. B. G. 1, 2, 3:

    hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,

    id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:

    hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,

    id. 6, 2, 36:

    hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,

    Plaut. Rud. 2, 3, 57:

    quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,

    Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:

    hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,

    Quint. 10, 1, 15.—
    (δ).
    With ut or ne:

    nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,

    Plaut. Am. prol. 64; cf.:

    hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,

    id. ib. 81:

    atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,

    id. Ps. 2, 3, 19:

    nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,

    Cic. Rep. 1, 24:

    neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,

    id. ib. 1, 4;

    for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,

    id. ib. 6, 15:

    quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,

    id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:

    plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,

    Quint. 8 praef. § 6; cf.:

    habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,

    id. 11, 2, 51; so,

    in hoc, ut,

    id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,

    in hoc scilicet, ne suspectus his foret,

    Vell. 2, 41 fin.
    B.
    Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:

    in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,

    Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

    quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,

    id. Caecin. 7, 19; 34, 100:

    cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,

    id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:

    primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,

    id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:

    ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,

    Cic. Mil. 9, 24:

    at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,

    id. Phil. 2, 28, 70.—
    C.
    Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:

    hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?

    Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
    III.
    Advv.
    1.
    hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:

    nunc hac An illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 30:

    plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:

    sequere hac, reducam te ubi fuisti,

    this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:

    sequere hac me intus ad Glycerium nunc,

    Ter. And. 5, 6, 14:

    sequere me ergo hac intro,

    id. Ad. 4, 3, 18:

    i hac mecum intro,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:

    quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,

    Cic. Leg. 1, 4, 14:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,

    Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):

    namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,

    Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:

    utrum hacin feriam an ab laeva latus?

    Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
    2.
    hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
    I.
    In space.
    A.
    Lit.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.:

    ego jam dudum hic adsum,

    Ter. Eun. 4, 6, 5:

    quem praestolare hic ante ostium?

    id. ib. 5, 6, 5:

    hic propter hunc adsiste,

    id. Ad. 2, 1, 15:

    hic tui omnes valent,

    Cic. Fam. 6, 20, 3:

    non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143:

    mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,

    Ov. M. 1, 319:

    hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,

    Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:

    hicine,

    id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:

    facile hic plus mali est, quam illic boni,

    Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54:

    hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,

    Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:

    hic proxume viciniae,

    in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:

    modo vidi virginem hic viciniae miseram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
    B.
    Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:

    hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,

    Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:

    hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,

    id. Arch. 4, 8; cf.:

    hic vos dubitabitis, judices,

    id. Verr. 2, 2, 44, § 109:

    hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,

    id. de Imp. Pomp. 13, 39:

    hic jam plura non dicam,

    id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14:

    ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,

    Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):

    alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,

    Vell. 2, 49, 3.—
    II.
    Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:

    hic reddes omnia,

    Ter. And. 2, 3, 15:

    hic ego quid praedicem?

    Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:

    hic cum uterque me intueretur,

    id. Fin. 2, 1, 1; so,

    hic cum,

    id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:

    hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,

    Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §

    66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,

    Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;

    hic Scipio, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
    3.
    huc (access. form hoc), v. huc.

    Lewis & Short latin dictionary > Hoc erat quod

  • 125 Hoc est

    hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
    (α).
    With subst.:

    hic homo sanus non est,

    Plaut. Am. 1, 1, 246:

    rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,

    id. Bacch. 1, 1, 53:

    quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,

    Cic. Rep. 1, 17:

    genus hoc,

    id. ib. 1, 25:

    hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,

    id. ib. 1, 19; cf.:

    quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,

    id. ib. 1, 1:

    his libris,

    id. ib. 1, 7:

    hae feriae,

    id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:

    hoc otio,

    id. ib. 9 fin.:

    haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,

    id. ib. 1, 10:

    ad haec cituma,

    id. ib. 1, 21:

    hic vir,

    Liv. 7, 39, 12.—
    (β).
    Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):

    hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,

    Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:

    feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,

    id. ib. 1, 21 fin.:

    hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 87:

    docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,

    Cic. Rep. 1, 15:

    dixerat hoc ille, cum, etc.,

    id. ib. 1, 12:

    haec Scipio cum dixisset,

    id. ib. 1, 11:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,

    id. ib. 1, 7.—
    B.
    More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);

    and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 17:

    eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,

    Plaut. Capt. prol. 10; so,

    hujusce,

    id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:

    atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,

    Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

    hisce homines ubi habitent,

    Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,

    hisce,

    id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:

    haec aedes,

    Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,

    haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,

    id. Aul. 3, 5, 58:

    haec (puellae),

    Ter. Eun. 3, 5, 34:

    haec sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:

    aliut posticum harunce aedium,

    Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:

    harunc aedium,

    id. Most. 2, 1, 57:

    sine opera tua nihil di horunc facere possunt,

    id. Cist. 1, 1, 53:

    horunc,

    id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:

    cedo signum, si harunc Baccharum es,

    Plaut. Mil. 4, 2, 25:

    harunc aedium,

    id. Merc. 5, 1, 3:

    hisce ego Placidum ted hodie reddam,

    id. Curc. 5, 3, 48; cf.:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    tu ab hisce rebus animum avoca,

    Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,

    hisce,

    Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,

    hosce,

    id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:

    apud hasce aedes,

    Plaut. Am. 1, 1, 194; so,

    hasce,

    id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—

    With the interrog. particle: hicin' Achilles est?

    Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,

    hicinest?

    id. Pers. 5, 2, 49; cf.:

    hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?

    Cic. Mil. 38, 104 et saep.:

    haecine,

    Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:

    huncine hominem,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:

    huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!

    Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:

    hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 43:

    o Juppiter, hoscine mores!

    Ter. Ad. 4, 7, 40:

    hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,

    Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;

    so in the shorter form, hicne,

    Cic. Rosc. Am. 48, 141:

    ex hocne equo,

    id. Fat. 3, 5:

    cum hocne,

    id. Att. 9, 7, 3:

    ex hacne natura,

    id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;

    in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,

    Inscr. Orell. 5; cf.:

    HVIVSQ. LOCI,

    id. ib. 1580; 2300;

    and HOIVSQVE AEDIS ERGO,

    id. ib. 2488.—
    C.
    With other pronouns:

    hos eosdem motus perturbationes dixerimus,

    Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:

    cum idem hoc visum diceretur,

    id. Rep. 1, 14:

    hoc idem fit in reliquis civitatibus,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:

    haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,

    Caes. B. G. 7, 17 fin.:

    haec eadem genera,

    Quint. 6, 3, 54:

    hoc ipsum civile jus,

    Cic. Rep. 1, 2:

    sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,

    Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:

    ad hunc eum ipsum,

    Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:

    idem hoc ipsum,

    id. Tusc. 5, 9, 26:

    huic illi legato,

    id. Fl. 22, 52:

    hunc illum fatis Portendi generum,

    Verg. A. 7, 255; cf.:

    hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    hic est ille status quantitatis,

    Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:

    hujus istius facti stultitia,

    Cic. Rab. Post. 9, 24:

    ista haec epigrammata,

    Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    callidum quendam hunc,

    Cic. de Or. 1, 50, 218.—
    D.
    Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):

    ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,

    Cic. Inv. 2, 16, 50:

    in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,

    id. Rep. 1, 1:

    si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,

    Quint. 7, 2, 30:

    cum hic testamento, ille proximitate nitatur,

    id. 3, 6, 95:

    in his judicem sibi, in illis alii credere,

    id. 5, 7, 33:

    haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,

    id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:

    cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,

    Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:

    iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,

    id. Inv. 2, 41, 121:

    has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,

    id. Ac. 2, 42, 130:

    Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,

    this... that, id. Fam. 9, 16, 4:

    ego hoc dico. adversarius hoc,

    Quint. 4, 4, 8:

    vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,

    Verg. A. 6, 621 sq.:

    hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,

    Tac. A. 14, 8:

    quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,

    Quint. 6, 1, 3 sq.:

    interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?

    id. 7, 3, 9:

    alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,

    Ov. M. 1, 293.—
    2.
    Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:

    hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,

    id. Fin. 4, 4, 10:

    hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,

    Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:

    melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,

    the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:

    quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,

    Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
    E.
    In the neutr. sing. subst., with gen.:

    quid hoc hominist?

    Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:

    quid hoc morbi est?

    id. ib. 2, 1, 19:

    quid hoc est negoti?

    id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:

    hoc fructi pro labore ab his fero,

    id. Ad. 5, 4, 16:

    edormiscam hoc villi,

    id. ib. 5, 2, 11:

    hoc commodi est, quod, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91:

    hoc copiarum in Hispanias portatum est,

    Liv. 42, 18, 7:

    hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,

    id. 5, 2, 8:

    hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,

    id. 3, 25, 4:

    hoc consilii,

    id. 5, 39, 6:

    hoc solacii,

    id. 30, 13, 13:

    hoc noctis,

    Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
    F.
    Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):

    eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,

    there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:

    lucet hoc,

    Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
    G.
    Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:

    hic homost omnium hominum praecipuos,

    Plaut. Trin. 5, 1, 1:

    hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,

    huic homini, i. q. mihi,

    Plaut. Ep. 1, 2, 38:

    hic homo, i. q. ego,

    id. Curc. 2, 1, 33:

    hunc hominem, i. q. me,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:

    vin' tu huic seni auscultare?

    Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:

    haec res,

    my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:

    hunc in collum,

    my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
    H.
    With reference to time, of this time, now present, actual, this:

    cena hac annona est sine sacris hereditas,

    in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:

    sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,

    Liv. 3, 20:

    his temporibus,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    M. Cato, hujus nostri Catonis pater,

    id. Off. 3, 16, 66; cf.:

    si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,

    Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:

    etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,

    the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:

    ne horum quidem magnificentia operum,

    Liv. 1, 55 fin.;

    very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,

    Plin. 14, 22, 28, § 143:

    ante hos sex menses,

    Phaedr. 1, 1, 10:

    ante hoc triduum,

    Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
    II.
    Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
    (α).
    With relat. clause:

    Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,

    Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:

    eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,

    Cic. Rep. 1, 2:

    neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,

    id. ib. 1, 22:

    non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?

    Plaut. Am. 1, 1, 136:

    unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:

    haec quae sunt in hoc genere,

    id. ib. 1, 11:

    mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,

    id. ib. 1, 13:

    hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,

    id. ib. 1, 14;

    1, 16: in his libris, quos legistis,

    id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:

    quam quisque norit artem, in hac se exerceat,

    id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:

    lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:

    servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,

    Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:

    de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,

    id. Att. 13, 36 fin.; cf.:

    is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,

    Quint. 1, 2, 30:

    hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:

    mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,

    Quint. 9, 2, 41.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16:

    sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,

    id. ib. 2, 3:

    hoc tantum admiror, Flavum, etc.,

    Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:

    unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,

    Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.

    with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 48:

    ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,

    Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
    (γ).
    With quod or quia:

    maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6:

    quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,

    id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:

    propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,

    id. 12, 9, 6:

    nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,

    in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:

    hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,

    id. 9, 2, 53:

    hoc ipso, quod,

    id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:

    id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,

    Caes. B. G. 1, 2, 3:

    hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,

    id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:

    hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,

    id. 6, 2, 36:

    hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,

    Plaut. Rud. 2, 3, 57:

    quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,

    Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:

    hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,

    Quint. 10, 1, 15.—
    (δ).
    With ut or ne:

    nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,

    Plaut. Am. prol. 64; cf.:

    hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,

    id. ib. 81:

    atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,

    id. Ps. 2, 3, 19:

    nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,

    Cic. Rep. 1, 24:

    neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,

    id. ib. 1, 4;

    for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,

    id. ib. 6, 15:

    quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,

    id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:

    plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,

    Quint. 8 praef. § 6; cf.:

    habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,

    id. 11, 2, 51; so,

    in hoc, ut,

    id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,

    in hoc scilicet, ne suspectus his foret,

    Vell. 2, 41 fin.
    B.
    Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:

    in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,

    Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

    quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,

    id. Caecin. 7, 19; 34, 100:

    cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,

    id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:

    primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,

    id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:

    ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,

    Cic. Mil. 9, 24:

    at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,

    id. Phil. 2, 28, 70.—
    C.
    Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:

    hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?

    Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
    III.
    Advv.
    1.
    hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:

    nunc hac An illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 30:

    plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:

    sequere hac, reducam te ubi fuisti,

    this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:

    sequere hac me intus ad Glycerium nunc,

    Ter. And. 5, 6, 14:

    sequere me ergo hac intro,

    id. Ad. 4, 3, 18:

    i hac mecum intro,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:

    quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,

    Cic. Leg. 1, 4, 14:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,

    Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):

    namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,

    Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:

    utrum hacin feriam an ab laeva latus?

    Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
    2.
    hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
    I.
    In space.
    A.
    Lit.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.:

    ego jam dudum hic adsum,

    Ter. Eun. 4, 6, 5:

    quem praestolare hic ante ostium?

    id. ib. 5, 6, 5:

    hic propter hunc adsiste,

    id. Ad. 2, 1, 15:

    hic tui omnes valent,

    Cic. Fam. 6, 20, 3:

    non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143:

    mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,

    Ov. M. 1, 319:

    hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,

    Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:

    hicine,

    id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:

    facile hic plus mali est, quam illic boni,

    Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54:

    hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,

    Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:

    hic proxume viciniae,

    in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:

    modo vidi virginem hic viciniae miseram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
    B.
    Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:

    hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,

    Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:

    hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,

    id. Arch. 4, 8; cf.:

    hic vos dubitabitis, judices,

    id. Verr. 2, 2, 44, § 109:

    hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,

    id. de Imp. Pomp. 13, 39:

    hic jam plura non dicam,

    id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14:

    ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,

    Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):

    alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,

    Vell. 2, 49, 3.—
    II.
    Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:

    hic reddes omnia,

    Ter. And. 2, 3, 15:

    hic ego quid praedicem?

    Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:

    hic cum uterque me intueretur,

    id. Fin. 2, 1, 1; so,

    hic cum,

    id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:

    hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,

    Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §

    66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,

    Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;

    hic Scipio, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
    3.
    huc (access. form hoc), v. huc.

    Lewis & Short latin dictionary > Hoc est

  • 126 hoce

    hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
    (α).
    With subst.:

    hic homo sanus non est,

    Plaut. Am. 1, 1, 246:

    rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,

    id. Bacch. 1, 1, 53:

    quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,

    Cic. Rep. 1, 17:

    genus hoc,

    id. ib. 1, 25:

    hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,

    id. ib. 1, 19; cf.:

    quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,

    id. ib. 1, 1:

    his libris,

    id. ib. 1, 7:

    hae feriae,

    id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:

    hoc otio,

    id. ib. 9 fin.:

    haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,

    id. ib. 1, 10:

    ad haec cituma,

    id. ib. 1, 21:

    hic vir,

    Liv. 7, 39, 12.—
    (β).
    Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):

    hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,

    Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:

    feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,

    id. ib. 1, 21 fin.:

    hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 87:

    docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,

    Cic. Rep. 1, 15:

    dixerat hoc ille, cum, etc.,

    id. ib. 1, 12:

    haec Scipio cum dixisset,

    id. ib. 1, 11:

    haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,

    id. ib. 1, 7.—
    B.
    More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);

    and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,

    Ter. And. 2, 3, 17:

    eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,

    Plaut. Capt. prol. 10; so,

    hujusce,

    id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:

    atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,

    Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

    hisce homines ubi habitent,

    Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,

    hisce,

    id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:

    haec aedes,

    Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,

    haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,

    id. Aul. 3, 5, 58:

    haec (puellae),

    Ter. Eun. 3, 5, 34:

    haec sententiae,

    Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:

    aliut posticum harunce aedium,

    Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:

    harunc aedium,

    id. Most. 2, 1, 57:

    sine opera tua nihil di horunc facere possunt,

    id. Cist. 1, 1, 53:

    horunc,

    id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:

    cedo signum, si harunc Baccharum es,

    Plaut. Mil. 4, 2, 25:

    harunc aedium,

    id. Merc. 5, 1, 3:

    hisce ego Placidum ted hodie reddam,

    id. Curc. 5, 3, 48; cf.:

    quid dicam hisce, incertus sum,

    Ter. Hec. 3, 4, 36:

    tu ab hisce rebus animum avoca,

    Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,

    hisce,

    Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,

    hosce,

    id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:

    apud hasce aedes,

    Plaut. Am. 1, 1, 194; so,

    hasce,

    id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—

    With the interrog. particle: hicin' Achilles est?

    Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,

    hicinest?

    id. Pers. 5, 2, 49; cf.:

    hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?

    Cic. Mil. 38, 104 et saep.:

    haecine,

    Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:

    huncine hominem,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:

    huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!

    Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:

    hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 43:

    o Juppiter, hoscine mores!

    Ter. Ad. 4, 7, 40:

    hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,

    Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;

    so in the shorter form, hicne,

    Cic. Rosc. Am. 48, 141:

    ex hocne equo,

    id. Fat. 3, 5:

    cum hocne,

    id. Att. 9, 7, 3:

    ex hacne natura,

    id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;

    in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,

    Inscr. Orell. 5; cf.:

    HVIVSQ. LOCI,

    id. ib. 1580; 2300;

    and HOIVSQVE AEDIS ERGO,

    id. ib. 2488.—
    C.
    With other pronouns:

    hos eosdem motus perturbationes dixerimus,

    Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:

    cum idem hoc visum diceretur,

    id. Rep. 1, 14:

    hoc idem fit in reliquis civitatibus,

    Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:

    haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,

    Caes. B. G. 7, 17 fin.:

    haec eadem genera,

    Quint. 6, 3, 54:

    hoc ipsum civile jus,

    Cic. Rep. 1, 2:

    sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,

    Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:

    ad hunc eum ipsum,

    Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:

    idem hoc ipsum,

    id. Tusc. 5, 9, 26:

    huic illi legato,

    id. Fl. 22, 52:

    hunc illum fatis Portendi generum,

    Verg. A. 7, 255; cf.:

    hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    hic est ille status quantitatis,

    Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:

    hujus istius facti stultitia,

    Cic. Rab. Post. 9, 24:

    ista haec epigrammata,

    Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

    callidum quendam hunc,

    Cic. de Or. 1, 50, 218.—
    D.
    Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):

    ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,

    Cic. Inv. 2, 16, 50:

    in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,

    id. Rep. 1, 1:

    si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,

    Quint. 7, 2, 30:

    cum hic testamento, ille proximitate nitatur,

    id. 3, 6, 95:

    in his judicem sibi, in illis alii credere,

    id. 5, 7, 33:

    haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,

    id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:

    cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,

    Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:

    iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,

    id. Ac. 2, 33, 105:

    si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,

    id. Inv. 2, 41, 121:

    has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,

    id. Ac. 2, 42, 130:

    Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,

    this... that, id. Fam. 9, 16, 4:

    ego hoc dico. adversarius hoc,

    Quint. 4, 4, 8:

    vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,

    Verg. A. 6, 621 sq.:

    hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,

    Tac. A. 14, 8:

    quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,

    Quint. 6, 1, 3 sq.:

    interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?

    id. 7, 3, 9:

    alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,

    Cic. Rosc. Am. 6, 17:

    occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,

    Ov. M. 1, 293.—
    2.
    Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:

    hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,

    id. Fin. 4, 4, 10:

    hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,

    Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:

    melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,

    the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:

    quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,

    Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
    E.
    In the neutr. sing. subst., with gen.:

    quid hoc hominist?

    Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:

    quid hoc morbi est?

    id. ib. 2, 1, 19:

    quid hoc est negoti?

    id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:

    hoc fructi pro labore ab his fero,

    id. Ad. 5, 4, 16:

    edormiscam hoc villi,

    id. ib. 5, 2, 11:

    hoc commodi est, quod, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 32, 91:

    hoc copiarum in Hispanias portatum est,

    Liv. 42, 18, 7:

    hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,

    id. 5, 2, 8:

    hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,

    id. 3, 25, 4:

    hoc consilii,

    id. 5, 39, 6:

    hoc solacii,

    id. 30, 13, 13:

    hoc noctis,

    Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
    F.
    Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):

    eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,

    there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:

    lucet hoc,

    Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
    G.
    Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:

    hic homost omnium hominum praecipuos,

    Plaut. Trin. 5, 1, 1:

    hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

    Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,

    huic homini, i. q. mihi,

    Plaut. Ep. 1, 2, 38:

    hic homo, i. q. ego,

    id. Curc. 2, 1, 33:

    hunc hominem, i. q. me,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:

    vin' tu huic seni auscultare?

    Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:

    haec res,

    my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:

    hunc in collum,

    my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
    H.
    With reference to time, of this time, now present, actual, this:

    cena hac annona est sine sacris hereditas,

    in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:

    sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,

    Liv. 3, 20:

    his temporibus,

    Cic. Fam. 13, 77, 1:

    M. Cato, hujus nostri Catonis pater,

    id. Off. 3, 16, 66; cf.:

    si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,

    Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:

    etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,

    the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:

    ne horum quidem magnificentia operum,

    Liv. 1, 55 fin.;

    very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,

    Plin. 14, 22, 28, § 143:

    ante hos sex menses,

    Phaedr. 1, 1, 10:

    ante hoc triduum,

    Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
    II.
    Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
    (α).
    With relat. clause:

    Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,

    Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:

    eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,

    Cic. Rep. 1, 2:

    neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,

    id. ib. 1, 22:

    non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,

    id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

    quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?

    Plaut. Am. 1, 1, 136:

    unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,

    Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:

    haec quae sunt in hoc genere,

    id. ib. 1, 11:

    mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,

    id. ib. 1, 13:

    hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,

    id. ib. 1, 14;

    1, 16: in his libris, quos legistis,

    id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:

    quam quisque norit artem, in hac se exerceat,

    id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:

    lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:

    servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,

    Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:

    de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,

    id. Att. 13, 36 fin.; cf.:

    is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,

    Quint. 1, 2, 30:

    hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,

    Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:

    mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,

    Quint. 9, 2, 41.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

    Cic. Rep. 1, 16:

    sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,

    id. ib. 2, 3:

    hoc tantum admiror, Flavum, etc.,

    Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:

    unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,

    Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.

    with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

    Plaut. Am. 1, 1, 48:

    ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,

    Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
    (γ).
    With quod or quia:

    maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,

    Cic. Rep. 1, 6:

    quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,

    id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:

    propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,

    id. 12, 9, 6:

    nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,

    in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:

    hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,

    id. 9, 2, 53:

    hoc ipso, quod,

    id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:

    id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,

    Caes. B. G. 1, 2, 3:

    hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,

    id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:

    hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,

    id. 6, 2, 36:

    hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,

    Plaut. Rud. 2, 3, 57:

    quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,

    Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:

    hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,

    Quint. 10, 1, 15.—
    (δ).
    With ut or ne:

    nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,

    Plaut. Am. prol. 64; cf.:

    hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,

    id. ib. 81:

    atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,

    id. Ps. 2, 3, 19:

    nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,

    Cic. Rep. 1, 24:

    neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,

    id. ib. 1, 4;

    for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,

    id. ib. 6, 15:

    quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,

    id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:

    plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,

    Quint. 8 praef. § 6; cf.:

    habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,

    id. 11, 2, 51; so,

    in hoc, ut,

    id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,

    in hoc scilicet, ne suspectus his foret,

    Vell. 2, 41 fin.
    B.
    Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:

    in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,

    Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

    quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,

    id. Caecin. 7, 19; 34, 100:

    cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,

    id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:

    primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,

    id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:

    ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,

    Cic. Mil. 9, 24:

    at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,

    id. Phil. 2, 28, 70.—
    C.
    Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:

    hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?

    Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
    III.
    Advv.
    1.
    hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:

    nunc hac An illac eam, incerta sum consili,

    id. Rud. 1, 3, 30:

    plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,

    Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:

    hac illac circumcursa,

    id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:

    sequere hac, reducam te ubi fuisti,

    this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:

    sequere hac me intus ad Glycerium nunc,

    Ter. And. 5, 6, 14:

    sequere me ergo hac intro,

    id. Ad. 4, 3, 18:

    i hac mecum intro,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:

    quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,

    Cic. Leg. 1, 4, 14:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,

    Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):

    namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,

    Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:

    utrum hacin feriam an ab laeva latus?

    Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
    2.
    hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
    I.
    In space.
    A.
    Lit.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.:

    ego jam dudum hic adsum,

    Ter. Eun. 4, 6, 5:

    quem praestolare hic ante ostium?

    id. ib. 5, 6, 5:

    hic propter hunc adsiste,

    id. Ad. 2, 1, 15:

    hic tui omnes valent,

    Cic. Fam. 6, 20, 3:

    non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 55, § 143:

    mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,

    Ov. M. 1, 319:

    hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,

    Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:

    hicine,

    id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:

    facile hic plus mali est, quam illic boni,

    Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:

    hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

    Verg. G. 1, 54:

    hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,

    Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:

    hic proxume viciniae,

    in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:

    modo vidi virginem hic viciniae miseram,

    Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
    B.
    Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:

    hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,

    Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:

    hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,

    id. Arch. 4, 8; cf.:

    hic vos dubitabitis, judices,

    id. Verr. 2, 2, 44, § 109:

    hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,

    id. de Imp. Pomp. 13, 39:

    hic jam plura non dicam,

    id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):

    hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

    Ter. And. 4, 1, 14:

    ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,

    Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):

    alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,

    Vell. 2, 49, 3.—
    II.
    Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:

    hic reddes omnia,

    Ter. And. 2, 3, 15:

    hic ego quid praedicem?

    Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:

    hic cum uterque me intueretur,

    id. Fin. 2, 1, 1; so,

    hic cum,

    id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:

    hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,

    Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §

    66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,

    Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;

    hic Scipio, etc.,

    Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
    3.
    huc (access. form hoc), v. huc.

    Lewis & Short latin dictionary > hoce

  • 127 in

    1.
    in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.
    I.
    With abl.
    A.
    In space.
    1.
    Lit., in (with abl. of the place or thing in which):

    aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,

    Plin. 19, 4, 22, § 61:

    alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    id. Brut. 43, 161:

    qui sunt cives in eadem re publica,

    id. Rep. 1, 32 fin.:

    facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,

    id. ib.:

    T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,

    Caes. B. G. 2, 26, 4:

    quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,

    Cic. Lael. 26, 97:

    in foro palam Syracusis,

    id. Verr. 2, 2, 33, § 81:

    plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,

    Caes. B. C. 2, 35:

    tulit de caede, quae in Appia via facta esset,

    Cic. Mil. 6, 15:

    in via fornicata,

    Liv. 22, 36:

    vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,

    Cic. de Sen. 11, 37:

    in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,

    Quint. 5, 10, 16:

    nupta in domo,

    Liv. 6, 34, 9:

    copias in castris continent,

    in, within, Caes. B. C. 1, 66:

    cum in angusto quodam pulpito stans diceret,

    Quint. 11, 3, 130:

    se ac suos in vehiculo conspici,

    Liv. 5, 40, 10:

    malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,

    Cic. Att. 4, 10:

    sedere in solio,

    id. Fin. 2, 21, 66:

    Albae constiterant, in urbe opportuna,

    id. Phil. 4, 2, 6. —

    Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,

    Plaut. Mil. 3, 1, 182:

    heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,

    Ter. Eun. 3, 4, 1:

    navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,

    Cic. Att. 8, 3, 6:

    complures (naves) in Hispali faciendas curavit,

    Caes. B. C. 2, 18:

    caesos in Marathone ac Salamine,

    Quint. 12, 10, 24:

    in Berenice urbe Troglodytarum,

    Plin. 2, 73, 75, § 183.—
    2.
    In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):

    in his poeta hic nomen profitetur suum,

    Ter. Eun. prol. 3:

    Thales, qui sapientissimus in septem fuit,

    Cic. Leg. 2, 11, 26:

    peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,

    id. Fam. 13, 78, 2; cf.:

    in perditis et desperatis,

    id. ib. 13, 56, 1:

    omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,

    id. de Sen. 19, 71:

    dolor in maximis malis ducitur,

    id. Leg. 1, 11, 31:

    justissimus unus in Teucris,

    Verg. A. 2, 426:

    cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,

    Liv. 27, 12, 16:

    in diis et feminae sunt,

    Lact. 1, 16, 17.—
    3.
    Of analogous relations of place or position:

    sedere in equo,

    on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:

    quid legati in equis,

    id. Pis. 25, 60:

    sedere in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109:

    in eo flumine pons erat,

    on, over, Caes. B. G. 2, 5:

    in herboso Apidano,

    on the banks of, Prop. 1, 3, 6:

    in digitis,

    on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:

    castra in limite locat,

    on the rampart, Tac. A. 1, 50:

    ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,

    on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    oleae in arbore,

    Cels. 2, 24:

    Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,

    among, Caes. B. C. 1, 61:

    in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,

    Liv. 25, 16, 7:

    in juvenibus,

    Quint. 11, 1, 32:

    nutus in mutis pro sermone est,

    id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:

    in veste candida,

    Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:

    in calceis,

    id. 24, 38, 2:

    in insignibus,

    id. 5, 41, 2:

    in tunicis albis,

    Plin. Ep. 7, 27, 13:

    in Persico et vulgari habitu,

    Curt. 3, 3, 4:

    in lugubri veste,

    id. 10, 5, 17:

    in Tyriis,

    Ov. A. A. 2, 297:

    in Cois,

    id. ib. v. 298; cf.:

    homines in catenis Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:

    duas legiones in armis,

    Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:

    in armis hostis,

    under arms, Ov. M. 12,65:

    quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),

    Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,

    in oculis provinciae,

    id. Q. Fr. 1, 1, 2:

    in oculis omnium,

    id. ib. 1, 3, 7:

    divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,

    Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:

    Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,

    Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):

    in populorum institutis aut legibus,

    Cic. Leg. 1, 15, 42:

    in illis libris qui sunt de natura deorum,

    id. Fat. 1, 1:

    in Timaeo dicit,

    id. N. D. 1, 12, 30:

    epistula, in qua omnia perscripta erant,

    Nep. Pelop. 3, 2:

    perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,

    Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:

    in Thucydide orbem modo orationis desidero,

    Cic. Or. 71, 234:

    in Herodoto omnia leniter fluunt,

    Quint. 9, 4, 18.—Of books:

    libri oratorii diu in manibus fuerunt,

    Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus,

    id. Tusc. 5, 7, 18:

    quam spem nunc habeat in manibus, exponam,

    id. Verr. 1, 6, 16:

    rem habere in manibus,

    id. Att. 6, 3, 1; cf.:

    neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,

    in my power, Sall. J. 14, 4:

    postquam nihil esse in manu sua respondebatur,

    Liv. 32, 24, 2:

    quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,

    Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:

    inter manus),

    Liv. 4, 57, 1; so,

    quorum epistulas in manu teneo,

    Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:

    in manu poculum tenens,

    id. Tusc. 1, 29, 71:

    coronati et lauream in manu tenentes,

    Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:

    in animo esse,

    Cic. Fam. 14, 11:

    in animo habere,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    lex est ratio insita in natura,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    in memoria sedere,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    tacito mutos volvunt in pectore questus,

    Luc. 1, 247:

    quanta auctoritas fuit in C. Metello!

    Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:

    erat in eo summa eloquentia, summa fides,

    Cic. Mur. 28, 58; cf.:

    in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,

    id. Fin. 4, 41, 37:

    si quid artis in medicis est,

    Curt. 3, 5, 13; cf.:

    nibil esse in morte timendum,

    Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:

    in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,

    Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,

    quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,

    Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,

    Liv. 30, 19, 3:

    cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,

    id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—
    B.
    In time, indicating its duration, in, during, in the course of:

    feci ego istaec itidem in adulescentia,

    in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:

    in tempore hoc,

    Ter. And. 4, 5, 24:

    in hoc tempore,

    Tac. A. 13, 47:

    in tali tempore,

    Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:

    in diebus paucis,

    Ter. And. 1, 1, 77:

    in brevi spatio,

    id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:

    in qua aetate,

    Cic. Brut. 43 fin.:

    in ea aetate,

    Liv. 1, 57:

    in omni aetate,

    Cic. de Sen. 3, 9:

    in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,

    Suet. Caes. 7:

    qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,

    in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):

    nihil in vita se simile fecisse,

    id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:

    in tota vita inconstans,

    id. Tusc. 4, 13, 29.—
    b.
    In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:

    ni pedites equitesque in tempore subvenissent,

    Liv. 33, 5:

    spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,

    id. 2, 47:

    rebellaturi,

    Tac. A. 12, 50:

    atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,

    Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—
    c.
    In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:

    sic enim mihi in praesentia occurrit,

    Cic. Tusc. 1, 8, 14:

    vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,

    id. ib. 5, 35, 100:

    id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,

    Liv. 21, 37:

    haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,

    for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—
    d.
    With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:

    fit, ut distrahatur in deliberando animus,

    Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:

    vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,

    id. Fin. 2, 9, 26:

    quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,

    Caes. B. G. 2, 21:

    in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,

    in laying waste, id. ib. 5, 19:

    in excidenda Numantia,

    Cic. Off. 1, 22, 76:

    cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,

    id. Or. 21, 74.—
    C.
    In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:

    qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

    Cic. Cat. 2, 8, 18:

    se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,

    id. Cat. 2, 9, 20:

    Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,

    id. Clu. 8, 25.—

    So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,

    Caes. B. C. 3, 31:

    torpescentne dextrae in amentia illa?

    Liv. 23, 9, 7:

    hunc diem perpetuum in laetitia degere,

    Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:

    in metu,

    Tac. A. 14, 43:

    in voluptate,

    Cic. Fin. 1, 19, 62:

    alicui in amore esse,

    beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    alicui in amoribus esse,

    id. Att. 6, 1, 12:

    res in invidia erat,

    Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:

    num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?

    in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:

    mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—

    So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    similia iis, quae in consilio dixerat,

    Curt. 5, 5, 23:

    in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,

    Quint. 9, 4, 8:

    agi in judiciis,

    id. 11, 1, 78:

    tum vos mihi essetis in consilio,

    Cic. Rep. 3, 18, 28:

    in actione... dicere,

    Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:

    in quo tum magistratu forte Brutus erat,

    Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:

    in eo magistratu pari diligentia se praebuit,

    Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):

    in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,

    Cic. Brut, 43, 160:

    qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,

    is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:

    non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,

    id. ib. 4, 12, 29; cf.:

    an omnino nulla sit in eo genere distinctio,

    id. Or. 61, 205:

    Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,

    on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:

    et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,

    id. ib. 3, 5, 5;

    but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,

    in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:

    horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,

    in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:

    quod mihi in parte verum videtur,

    Quint. 2, 8, 6:

    patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,

    id. 5, 7, 22:

    hoc facere in eo homine consueverunt,

    in the case of, Caes. B. G. 7, 21:

    in furibus aerarii,

    Sall. C. 52, 12:

    Achilles talis in hoste fuit,

    Verg. A. 2, 540:

    in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,

    in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:

    suspectus et in morte matris fuit,

    Suet. Vit. 14:

    qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,

    Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:

    non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,

    Quint. 9, 3, 36:

    aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,

    id. 9, 3, 69:

    Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,

    Gell. 1, 22, 15:

    stips non dicitur in significatione trunci,

    Charis. 1, 18, 39:

    semper in significatione ea hortus,

    Plin. 19, 4, 19, § 50. —
    2.
    In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:

    cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,

    Liv. 3, 8, 9:

    adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,

    id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:

    in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,

    id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:

    dum in dubiost animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:

    in integro esse,

    Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:

    in incerto esse,

    Liv. 5, 28, 5:

    in obvio esse,

    id. 37, 23, 1:

    in tuto esse,

    id. 38, 4, 10; cf.:

    videre te in tuto,

    Cat. 30, 6:

    in aequo esse,

    Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:

    in expedito esse,

    Curt. 4, 2, 22:

    in proximo esse,

    Quint. 1, 3, 4:

    in aperto esse,

    Sall. C. 5, 3:

    in promisco esse,

    Liv. 7, 17, 7:

    in augusto esse,

    Cels. 5, 27, 2:

    in incerto haberi,

    Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:

    in levi habitum,

    id. H. 2, 21; cf.:

    in incerto relinquere,

    Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.
    II.
    With acc.
    A.
    In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;

    v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

    Cic. Rep. 2, 19:

    in Ephesum advenit,

    Plaut. Mil. 2, 1, 35:

    in Epirum venire,

    Cic. Att. 13, 25, 3:

    ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;

    non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,

    id. Rep. 2, 19:

    remigrare in domum veterem e nova,

    id. Ac. 1, 4, 13:

    cum in sua rura venerunt,

    id. Tusc. 5, 35, 102:

    a te ipso missi in ultimas gentes,

    id. Fam. 15, 9:

    in Ubios legatos mittere,

    Caes. B. G. 4, 11:

    dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,

    Sall. J. 75, 1:

    Regillum antiquam in patriam se contulerat,

    Liv. 3, 58, 1:

    abire in exercitum,

    Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:

    cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,

    Tac. A. 4, 56:

    nuntiatur in castra,

    Lact. Most. Pers. 46; cf.:

    allatis in castra nuntiis,

    Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:

    iste unumquodque vas in manus sumere,

    Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Falerios se in manus Romanis tradidisse,

    Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):

    in crimen populo ponere,

    Plaut. Trin. 3, 3, 10:

    ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,

    Caes. B. G. 4, 19:

    duplam pecuniam in thesauros reponi,

    Liv. 29, 19, 7:

    prius me collocavi in arborem,

    Plaut. Aul. 4, 8, 6:

    sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,

    Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:

    in caelum ascendere,

    Cic. Lael. 23 fin.:

    filium ipse paene in umeros suos extulisset,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    tamquam in aram confugitis ad deum,

    up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:

    Saturno tenebrosa in Tartara misso,

    Ov. M. 1, 113:

    in flumen deicere,

    Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—
    2.
    Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis,

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,

    Cels. 2, 3:

    Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1:

    in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,

    Tac. Agr. 10:

    in laevum prona nixus sedet Inachus urna,

    Stat. Th. 2, 218.—With versus:

    castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,

    towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:

    in Galliam versus movere,

    Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:

    si in urbem versus venturi erant,

    Plin. Ep. 10, 82. —
    3.
    So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):

    in memoriam reducere,

    Cic. Inv 1, 52, 98:

    in animum inducere,

    Liv. 27, 9:

    in mentem venire,

    Cic. Fam. 7, 3:

    frequens imitatio transit in mores,

    Quint. 1, 11, 3. —

    Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,

    Cic. Att. 1, 13, 5.—
    B.
    In time, into, till, for:

    dormiet in lucem,

    into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:

    statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,

    Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:

    in multam noctem luxit,

    Suet. Tib. 74:

    si febris in noctem augetur,

    Cels. 7, 27:

    dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,

    Plin. Ep. 4, 9, 14:

    indutias in triginta annos impetraverunt,

    for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:

    nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

    forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:

    ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,

    for the following day, id. Off. 3, 14, 58:

    audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,

    id. Agr. 1, 2, 4:

    subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,

    id. Mil. 9, 24:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    for many years, id. Div. 2, 6, 17:

    postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,

    Liv. 27, 2:

    qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,

    Plin. 2, 31, 31, § 99:

    seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,

    Col. 2, 10, 17.—With usque:

    neque illi didicerunt haec usque in senectutem,

    Quint. 12, 11, 20:

    in illum usque diem servati,

    id. 8, 3, 68:

    in serum usque patente cubiculo,

    Suet. Oth. 11:

    regnum trahat usque in tempora fati,

    Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:

    sancit in posterum, ne quis, etc.,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    res dilata est in posterum,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

    id. Cat. 1, 9, 22:

    id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 34, 27, 10; cf.:

    ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,

    id. 30, 17, 1:

    effugis in futurum,

    Tac. H. 1, 71:

    quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?

    Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:

    oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,

    id. Fam. 13, 4, 2:

    quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,

    Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):

    sensit miles in tempus conficta,

    Tac. A. 1, 37:

    ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,

    id. ib. 6, 11:

    scaena in tempus structa,

    id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:

    nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,

    Liv. 22, 40, 8:

    rapto in diem frumento,

    id. 4, 10, 1;

    but, cum illa fundum emisset in diem,

    i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:

    vitium in dies crescit,

    Vell. 2, 5, 2:

    in dies singulos breviores litteras ad te mitto,

    Cic. Att. 5, 7:

    qui senescat in dies,

    Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:

    nos in diem vivimus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    in diem et horam,

    Hor. S. 2, 6, 47;

    and in horas,

    hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—
    C.
    In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:

    id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,

    about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:

    Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,

    id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:

    cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,

    towards, id. ib. 1, 44, 196:

    in liberos nostros indulgentia,

    id. ib. 2, 40, 168:

    de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,

    id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:

    in dominum quaeri,

    to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:

    in eos impetum facere,

    id. Att. 2, 22, 1:

    invehi in Thebanos,

    Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29:

    num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?

    Liv. 7, 6, 11:

    vereor coram in os te laudare amplius,

    to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:

    si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,

    Plaut. Am. 1, 1, 168:

    in puppim rediere rates,

    Luc. 3, 545 Burm. (cf.:

    sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,

    to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:

    se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,

    Liv. 21, 42, 2:

    quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,

    Tac. A. 11, 6:

    haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,

    Cic. Verr. 2, 3, 33:

    Rhegium quondam in praesidium missa legio,

    Liv. 28, 28; so,

    datae in praesidium cohortes,

    Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:

    haec et in eam sententiam cum multa dixisset,

    id. Att. 2, 22:

    qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,

    id. Fin. 3, 4, 12:

    in utramque partem disputat,

    on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:

    facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,

    id. Off. 2, 13, 46:

    cives Romani servilem in modum cruciati et necati,

    in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:

    miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,

    id. Prov. Cons. 3, 5:

    senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,

    Liv. 5, 15, 4;

    also: domus et villae in urbium modum aedificatae,

    Sall. C. 12, 3:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,

    Cic. Rosc. Com. 5, 15:

    judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,

    id. Quint. 20, 63; cf.:

    senatusconsultum in haec verba factum,

    Liv. 30, 43, 9:

    pax data Philippo in has leges est,

    id. 33, 30:

    Gallia omnis divisa est in partes tres,

    Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,

    Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:

    itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,

    id. Font. 5, 9:

    extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,

    a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:

    Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,

    id. 32, 17, 2; cf.:

    Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),

    Tac. A. 2, 67.—
    2.
    Of the object or end in view, regarded also as the motive of action or effect:

    non te in me illiberalem, sed me in se neglegentem putabit,

    Cic. Fam. 13, 1, 16:

    neglegentior in patrem,

    Just. 32, 3, 1:

    in quem omnes intenderat curas,

    Curt. 3, 1, 21:

    quos ardere in proelia vidi,

    Verg. A. 2, 347:

    in bellum ardentes,

    Manil. 4, 220:

    nutante in fugam exercitu,

    Flor. 3, 10, 4:

    in hanc tam opimam mercedem agite ( = ut eam vobis paretis, Weissenb. ad loc.),

    Liv. 21, 43, 7:

    certa praemia, in quorum spem pugnarent,

    id. 21, 45, 4:

    in id sors dejecta,

    id. 21, 42, 2:

    in id fide accepta,

    id. 28, 17, 9:

    in spem pacis solutis animis,

    id. 6, 11, 5 et saep.:

    ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc.,

    Hor. Epod. 17, 63:

    nec in hoc adhibetur, ut, etc.,

    Sen. Ep. 16, 3:

    alius non in hoc, ut offenderet, facit, id. de Ira, 2, 26, 3: in quod tum missi?

    Just. 38, 3, 4.—So, like ad, with words expressing affections or inclination of the mind:

    in obsequium plus aequo pronus,

    Hor. Ep. 1, 18, 10:

    paratus in res novas,

    Tac. H. 4, 32:

    in utrumque paratus,

    Verg. A. 2, 61.—
    3.
    Of the result of an act or effort:

    denique in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit,

    Cic. Clu. 66, 188:

    paratusque miles, ut ordo agminis in aciem adsisteret,

    Tac. A. 2, 16: excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, Verg. A. 6, 42:

    portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum,

    id. ib. 3, 533:

    populum in obsequia principum formavit,

    Just. 3, 2, 9:

    omnium partium decus in mercedem conruptum erat,

    Sall. H. 1, 13 Dietsch:

    commutari ex veris in falsa,

    Cic. Fat. 9, 17; 9, 18:

    in sollicitudinem versa fiducia est,

    Curt. 3, 8, 20.—
    4.
    Esp. in the phrase: in gratiam or in honorem, alicujus, in kindness, to show favor, out of good feeling, to show honor, etc., to any one (first in Liv.; cf. Weissenb. ad Liv. 28, 21, 4;

    Krebs, Antibarb. p. 562): in gratiam levium sociorum injuriam facere,

    Liv. 39, 26, 12:

    pugnaturi in gratiam ducis,

    id. 28, 21, 4:

    quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 13; cf. id. 35, 2, 6; 26, 6, 16:

    oratio habita in sexus honorem,

    Quint. 1, 1, 6:

    convivium in honorem victoriae,

    id. 11, 2, 12:

    in honorem Quadratillae,

    Plin. Ep. 7, 24, 7:

    in honorem tuum,

    Sen. Ep. 20, 7; 79, 2; 92, 1; Vell. 2, 41 al.—
    5.
    In the phrase, in rem esse, to be useful, to avail (cf.: e re esse;

    opp.: contra rem esse): ut aequom est, quod in rem esse utrique arbitremur,

    Plaut. Aul. 2, 1, 10:

    si in rem est Bacchidis,

    Ter. Hec. 1, 2, 27; 2, 2, 7:

    hortatur, imperat, quae in rem sunt,

    Liv. 26, 44, 7:

    cetera, quae cognosse in rem erat,

    id. 22, 3, 2; 44, 19, 3:

    in rem fore credens universos adpellare,

    Sall. C. 20, 1; cf.:

    in duas res magnas id usui fore,

    Liv. 37, 15, 7:

    in hos usus,

    Verg. A. 4, 647.—
    6.
    To form adverbial expressions:

    non nominatim, qui Capuae, sed in universum qui usquam coissent, etc.,

    in general, Liv. 9, 26, 8; cf.:

    terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    in universum aestimanti, etc.,

    id. ib. 6:

    aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (Venere),

    wholly, entirely, Cels. 1, 3 fin.; cf. Col. 2, 1, 2:

    in plenum dici potest, etc.,

    fully, Plin. 16, 40, 79, § 217:

    Marii virtutem in majus celebrare,

    beyond due bounds, Sall. J. 73, 5:

    aliter se corpus habere atque consuevit, neque in pejus tantum, sed etiam in melius,

    for the worse, for the better, Cels. 2, 2:

    in deterius,

    Tac. A. 14, 43:

    in mollius,

    id. ib. 14, 39:

    quid enim est iracundia in supervacuum tumultuante frigidius? Sen. de Ira, 2, 11: civitas saepta muris neque in barbarum corrupta (v. barbarus),

    Tac. A. 6, 42; cf.:

    aucto in barbarum cognomento,

    id. H. 5, 2:

    priusquam id sors cerneret, in incertum, ne quid gratia momenti faceret, in utramque provinciam decerni,

    while the matter was uncertain, Liv. 43, 12, 2:

    nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos,

    so much, Verg. A. 6, 876:

    in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

    Liv. 22, 27, 4; cf.:

    quaedam (aquae) fervent in tantum, ut non possint esse usui,

    Sen. Q. N. 3, 24:

    viri in tantum boni, in quantum humana simplicitas intellegi potest,

    Vell. 2, 43, 4:

    quippe pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

    Ov. M. 11, 71:

    meliore in omnia ingenio animoque quam fortuna usus,

    in all respects, Vell. 2, 13:

    ut simul in omnia paremur,

    Quint. 11, 3, 25:

    in antecessum dare,

    beforehand, Sen. Ep. 118.—
    7.
    Sometimes with esse, habere, etc., in is followed by the acc. (constr. pregn.), to indicate a direction, aim, purpose, etc. (but v. Madvig. Gram. § 230, obs. 2, note, who regards these accusatives as originating in errors of pronunciation); so, esse in potestatem alicujus, to come into and remain in one ' s power: esse in mentem alicui, to come into and be in one ' s mind: esse in conspectum, to appear to and be in sight: esse in usum, to come into use, be used, etc.:

    quod, qui illam partem urbis tenerent, in eorum potestatem portum futurum intellegebant,

    Cic. Verr. 2, 5, 38:

    ut portus in potestatem Locrensium esset,

    Liv. 24, 1, 13; 2, 14, 4:

    eam optimam rem publicam esse duco, quae sit in potestatem optimorum,

    Cic. Leg. 3, 17:

    neque enim sunt motus in nostram potestatem,

    Quint. 6, 2, 29:

    numero mihi in mentem fuit,

    Plaut. Am. 1, 1, 25; cf.:

    ecquid in mentem est tibi?

    id. Bacch. 1, 2, 53:

    nec prius surrexisse ac militibus in conspectum fuisse, quam, etc.,

    Suet. Aug. 16:

    quod satis in usum fuit, sublato, ceterum omne incensum est,

    Liv. 22, 20, 6: ab hospitibus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in amicitiam populi Romani dicionemque essent, injurias propulsare, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66: adesse in senatum [p. 914] jussit a. d. XIII. Kal. Octobr., id. Phil. 5, 7, 19.—Less freq. with habere: facito in memoriam habeas tuam majorem filiam mihi te despondisse, call or bring to mind, Plaut. Poen. 5, 4, 108:

    M. Minucium magistrum equitum, ne quid rei bellicae gereret, prope in custodiam habitum,

    put in prison, kept in prison, Liv. 22, 25, 6:

    reliquos in custodiam habitos,

    Tac. H. 1, 87.—So rarely with other verbs:

    pollicetur se provinciam Galliam retenturum in senatus populique Romani potestatem,

    Cic. Phil. 3, 4, 8. —
    III.
    In composition, n regularly becomes assimilated to a foll. l, m, or r, and is changed before the labials into m: illabor, immitto, irrumpo, imbibo, impello.—As to its meaning, according as it is connected with a verb of rest or motion, it conveys the idea of existence in a place or thing, or of motion, direction, or inclination into or to a place or thing: inesse; inhibere, inferre, impellere, etc. See Hand, Turs. III. pp. 243- 356.
    2.
    in (before b and p, im; before l, m, and r, the n assimilates itself to these consonants), an inseparable particle [kindred with Sanscr. a-, an-; Gr. a-, an; Goth. and Germ. un-], which negatives the meaning of the noun or participle with which it is connected; Engl. un-, in-, not: impar, unequal: intolerabilis, unbearable, intolerable: immitis, not mild, rude, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > in

  • 128 causa

    causa (von Cicero u. nach ihm noch von Vergil u. auch in Inschr. caussa geschr., s. Quint. 1, 7, 20; vgl. Osann Cic. de rep. 1, 6. p. 20), ae, f. (v. cūdo), der Fall, I) der veranlassende, die Veranlassung, der Anlaß, der Grund (Beweggrund), der Umstand, die Ursache, Quelle, Schuld von etw. (Ggstz. effecta u. facta, n. pl.; vgl. Cic. de fat. 34 die Definition von causa), a) übh.: causa parva, Ter., parvula, Caes.: magna, Cic., maior, Liv.: c. levis, gravis, Cic.: c. evidens (Ggstz. c. abdita od. obscura od. in obscuro posita), Cels.: c. perspicua (Ggstz. obscura), Cic.: c. externa, Cic.: c. iusta, iustior, Cic.: c. vera, Ter.: c. probabilis, Cic. – cum causa, mit (triftigem, stichhaltigem) Grund, Ggstz. sine causa, Cic.: non sine causa fieri, Cels. – qua de causa, Cic.: quibus de causis, Quint.: his de causis, Cic.: quacunque de causa, Cels.: aliquibus de causis, Cels.: gravi de causa, Cic.: iustis de causis, Cic. – qua ex causa, Cic.: quibus ex causis, Quint., od. ex quibus causis, Plin. ep.: u. ex hac causa, ex his causis, Cels. – ex alia causa, Cels.: nulla alia ex causa, Sen.: multis ex causis, ex pluribus causis, Quint.: obscura aliqua ex causa, Cic. – ob eam causam, Cic.: ob eas causas, Caes.: u. ob eandem causam, Liv.: ob quam causam u. quam ob causam, quas ob causas, Liv.: ob aliam causam, non ob aliam causam, Liv.: ob nullam aliam causam, nullam aliam ob causam, nullam ob aliam causam, Liv. (s. über die Verbindung mit ob übh. Fabri Liv. 24, 8, 5). – propter eam quam dixi causam, Cic. – mit Ang. wessen? wozu? durch Genet., selten (nicht bei Cic.) durch den Infin., od. durch ad mit Akk., c. adventus, Nep.: c. belli, Cic. u.a. (auch v. Pers., s. Fabri Liv. 21, 21, 2): c. criminis, Cic.: c. mortis, v. Pers., Cic., v. einem Umstande, Liv.: parvulae causae vel falsae suscipionis vel terroris repentini, kl. U., die in f. V. od. pl. Schr. liegen, Caes.: quae tot scelerum suscipiendorum causa? Cic.: durch Infin., quae causa fuit consurgere in arma, Verg.: dolor huic et cura Neaerae coniugis ereptae causa perire fuit, Tibull.: durch ad mit Akk., satis vehemens causa ad obiurgandum, Ter. – m. weiterer Ang. weshalb? warum? causae, propter quas, Quint.: ob eam causam, quia speciem habet admirabilem, Thaumante dicitur esse natus, Cic.: cur causa Zenoni non fuerit, quamobrem etc., Cic.: multae causae sunt, quam ob rem etc., Ter. (s. Spengel Ter. Andr. 382): causam Ulixi fuisse, quare interfecerit Aiacem, Cornif. rhet.: quidnam esse causae, cur etc., Cic.: quae causa sit, cur etc., Cic.: cuius rei cum causam quaererem quidnam esset cur in quoquo oratore plurimum esset, ita maxime is pertimesceret, has causas inveniebam duas, Cic. – m. weiterer Ang. des Grundes, weil, daß od. daß nicht usw. durch quod, quo (= ut eo) ut, ne, quin, quominus (s. Fabri Sall. Cat. 51, 41. Weißenb. Liv. 5, 55, 5 u. 40, 26, 5), zB. propter hanc causam, quod etc., Cic.: ob eam causam, ut od. ne etc., Cic.: neque ob eam causam, quo facilius consequerer, Cic.: ea est causa, ut veteres cloacae nunc privata passim subeant tecta, Liv.: huius epistulae non solum ea causa est, ut ne quis a me dies intermittatur, quin etc.... sed etiam haec iustior, ut a te impetrarem, ut etc., Cic.: num quid est causae, quin amicos nostros Stoicos dimittamus? Cic.: quibus aut emerita stipendia aut morbus causae essent, quominus militarent, Liv.: eis causis, quominus dimicare vellet, movebatur, Caes. – Redensarten: in causa esse, U., Sch. sein (vgl. no. II, a am A.), zB. in causa haec sunt, Cic. ep. 1, 1. § 1: in causa (est) amor primum, deinde quod (weil usw.) etc., Plin. ep. 7, 5, 1: vim morbi in causa esse, quo serius perficeretur, Liv. 40, 26, 5: u. esse alci in causa, ut etc., Quint. 12, 5, 2. – afferre causam, causam consilii sui, den Grund angeben von usw., Cic.: afferre causam explicandae philosophiae, Veranlassung geben zu usw., Cic.: alci inferre causam belli, iurgii, gegen jmd. einen Grund zum Kr., zum Streite geltend machen, suchen (vgl. no. II a. E.), Cic. de imp. Pomp. 65. Phaedr. 1, 1, 4: alci causam alcis rei dare, Veranlassung geben zu etw. (zB. harum litterarum), Cic.: esse causam alcis rei (v. Pers.u. Lebl.), Cic. u.a. (auch von mehreren, zB. dicuntur causa mortis fuisse, Quint.: nos causa belli sumus, Liv.): causae esse, Caes., alci causae esse, Liv.: nancisci causam alcis rei, Cic.: quaerere causam eius rei u. novi consilii, nach der U. fragen, Cic. u. Liv. (vgl. quaerit causae quid sit tam repentini consilii, Nep.). – habere multas et graves causas corrumpendi iudicii, Cic.: nec umquam bellorum civilium semen et causa deerit, Cic.: causam alcis rei sustinere, von etw. die Schuld tragen, Cic. – b) der entschuldigende Grund, der Entschuldigungsgrund, die Entschuldigung, die Ausrede, der Einwand, tibi causa est de hac re, Ter.: causam accipere (gelten lassen), Cic. – c) der bemäntelnde, erdichtete Grund, der Vorwand, das Vorgeben (πρόφασις; vgl. Ruhnk. Ter. Andr. 1, 3, 8), causas fingere, Ov.: causam invenire, Ter.: causam interponens (als Vorwand angebend, unter dem Vorwand) se collegas exspectare, Nep.: u. ebenso causam interserens te hostem esse Atheniensibus, Nep. – mit Ang. wessen? durch Genet., muri causam opponere, Cic.: bes. per causam m. Genet. = unter dem Vorwande einer Sache (griech. κατά πρόφασιν), zB. per causam supplementi equitatusque cogendi, Caes.: per causam renovati ab Aequis belli, Liv. (s. Drak. Liv. 2, 32, 1. Broukh. Tibull. 1, 6 [7], 26). – mit Ang. wozu? durch Genet. od. ad m. Akk., causas novarum postulationum quaerere, Cic.: causam bellandi reperire, Nep.: causam habere ad iniuriam, Cic. – m. weiterer Ang. weshalb? iam diu aliquam causam quaerere, quamobrem etc., Ter. – m. weiterer Ang. daß od. daß nicht, fingere causam peracutam, ut etc., Cic.: fingere causas, ut etc., Tibull.: fingere causas, ne etc., Ter. – d) der eingewendete Grund, die Einwendung, der Einwand, causam hau dico, ich mache keinen Einw., Plaut.: nullam od. non causam dico, quin etc., ich habe nichts einzuwenden, daß usw., Plaut. u. Ter.: num quid causae est od. num quae causa est, quin etc., Plaut.: neu causa ulla restet relicua, quin etc., Ter.: causae nihil dicimus, quin etc., Cic. Quinct. 57. Vgl. Brix Plaut. capt. 350. Lorenz Einl. zu Plaut. Pseud. S. 9. Anm. 9. – e) als mediz. t. t., der Krankheitsanlaß, Krankheitszustand (s. Fabri Liv. 22, 8, 3), causa levis (Ggstz. causa gravior), Liv.: causa tenuissima, Cic.: causae externae, Liv.: tantum causam metuere, Cels.: afferre valetudinis causas, Quint. – dah. bei Spät. = Krankheit, Cael. Aur., Veget. u.a. – f) Abl. causā m. Genet. od. Pronom. possess., aus Ursache, auf Veranlassung, in Rücksicht auf, im Interesse eines Ggstds., um... willen, wegen, halber, auch zu, α) m. Genet., gew. dem Genet. nachgestellt, selten (des Gegensatzes, Nachdrucks wegen) ihm vorangesetzt, fili causā, Plaut.: tempestatis causā, auf V. des Wetters, durch das W., Cic.: temporis causā, der Zeit u. Umstände wegen, im Drange des Augenblicks, Cic.: rei publicae causā, Cic.: ioci causā, Cic.: delectationis causā, Cels.: animi causā, s. animus no. II, A, 2, d: auxilii causā, Caes.: contumeliae causā (Ggstz. honoris causā), Cic.: mortis causā patris sui, Liv.: honoris causā, s. honōs: fidei causā, Sall.: exempli causā, Cic.: verbi causā, Cic.: liberorum quaerendorum causā, Plaut. u. Suet.: liberûm quaesundûm causā, Enn. fr.: voluptatum adipiscendarum causā, Cic.: dissimulandi causā, Sall.: u. alcis causā cupere, velle, velle omnia, debere omnia, Cic. – vor dem Genet., causā virginis, Ter. Eun. 202: causā antiquitatis, Vulcat. Sedig. fr. bei Gell. 15, 24. v. 13: causā amicorum, Cic. de amic. 57: causā ignominiae, Liv. 40, 41, 11 H.: causā ludorum, Liv. 40, 44, 10 H.: causā detrectandi sacramenti, Suet. Aug. 24 R., causā conservandae vocis, Augustin. conf. 6, 3, 3, s. Madvig Emendatt. Liv. p. 474. – zwischen zwei Genet., aedificandi causā theatri, Amm. 29, 6, 11. – β) m. Pronom. poss., meā causā, um meinetwillen, meinetwegen, in meinem Interesse, mir zuliebe, Cic. (auch causā meā des Verses wegen bei den Komik. u. bei Hor. sat. 1, 4, 97): u. so tuā causā, nostrā causā, vestrā causā, Cic.: alienā potius causā quam suā, Quint.

    II) der obwaltende, a) die obwaltende Angelegenheit, Sache, der Gegenstand, Punkt, die Sachlage, der Sachverhalt, Alexandrina causa, Cic.: nec praetermittebat fere quicquam, quod esset in causa, was zur Sache gehörte, Cic. Brut. 303 (vgl. oben no. I, a in causa esse): et causam et hominem probare, Caes.: super tali causa eodem missum esse, Nep.: sic egit causam tuam, ut etc., Cic.: cui senatus dederat publicam (al. publice) causam, ut etc., den offiziellen Auftrag, Cic. – im Ggstz. zu Nebenumständen, armis inferiores, non causā fuisse, Cic.: parum precibus, parum causā proficere, Liv. – b) die obwaltende Lage, Stellung, der obwaltende Fall, obwaltende Zustand, suam causam non nosse, alienas facile discere, Cic.: num alia in causa M. Cato fuit, aliā ceteri qui etc., Cic.: (Regulus) erat in meliore causa, Cic.: in eadem causa erant Usipetes et Tenchteri, Caes.: (praedia) soluta meliore causā sunt quam obligata, Cic. – c) das obwaltende freundschaftliche Verhältnis, die freundschaftliche Beziehung zu jmd., das Freundschaftsverhältnis, die Verbindung, quicum tibi affinitas, societas, omnes denique causae et necessitudines veteres intercedebant, Cic.: ad eas causas quibus inter nos amore sumus, officiis, vetustate coniuncti patriae caritas accessit, Cic.: explicare breviter, quae mihi sit ratio et causa cum Caesare, Cic. – d) das Interesse, das man verfolgt, die Sache, Partei, die man verficht (s. die Auslgg. zu Cic. de imp. Pomp. 2): causa senatoria, popularis, Iustin.: populi Romani vera, Cic.: c. Caesaris melior, Quint.: suarum partium c., Quint.: c., quam Pompeius susceperat, Cic.: causam imperii cognoscere, Cic.: causam rei publicae non tenere, Cic. (s. Halm Cic. Sull. 32): u. ad causam publicam accedere, das Interesse des Staates zu vertreten beginnen, Cic.: causam populi agere (Ggstz. causam optimatium agere), Nep.: rem in causam plebis inclinare, Quint.: ea causa, quae est senatui, quae est dis hominibusque gratissima, Cic.: ii, quorum est una causa, Cic.: non omnibus Sullae causa grata, Cic.: utrum militantium

    adversarii estis, an causam agitis ? Liv.: omnis familiae causa consistit tibi, das Interesse für usw. (die Sorge für die Unterhaltung der usw.), Plaut. asin. 520. – e) der in Frage stehende od. gestellte Gegenstand, Punkt, α) = ὑπόθεσις die Aufgabe, der Stoff, das Thema, der Streitpunkt (s. Cic. top. 79. Quint. 3, 5, 7), sowohl einer philosophischen Erörterung usw., poscere eorum aliquem qui adsunt causam disserendi, Cic.: quod vero maxime rem causamque continet, Cic. – als einer rednerischen Darstellung, der Fall, verae causae aut forenses, wirkliche Geschäfts-od. Gerichtsfälle, Cic.: causarum, quae sint a communi quaestione seiunctae, partim in iudiciis versari, partim in deliberationibus, Cic. – β) der obwaltende Rechtsfall, die Rechtssache, die Rechtsfrage, die gerichtliche Sache, die Streitfrage, der Prozeß, causa capitis, causa capitis aut famae, Cic.: maiestatis, Tac. – causae forenses, Cic.: causae malae, optimae, Cic.: causae privatae, publicae, Cic.: c. centumviralis, Cic.: c. liberalis, Cic.: c. superior, Ggstz. c. inferior, Cic.: c. parvula, Bagatellsache, Cic.: c. tenuis, Cic.: c. vera (gerechte), Cic.: causa iudicata atque damnata, Cic.: causā indictā, ohne Prozeß, Cic.: causā cognitā (Ggstz. causā

    incognitā), Cic. – actio, actor causae, Cic.: causae dictio, Cic.: orationes causarum, Cic. – accedere causae od. ad causam, Cic.: adesse in hac causa, Cic.: adesse tali causae, Quint.: agere causam, s. ago no. II, B, 5, c (S. 270): causam defendere, Cic.: causas defensitare, Cic. – causam dicere = den Prozeß führen (v. gerichtl. Redner) u. = sich verteidigen od. sich verteidigen lassen (v. Angeklagten, Ggstz. accusare), Cic.: causam parricidii dicere (v. gerichtl. Redner), Liv.: coronae subreptae de Capitolio causam dicere (v. Angeklagten), Porphyr.: causam ex vinculis dicere (v. Angeklagten), Caes. u. Liv. – causam discere, sich vortragen lassen (v. Sachwalter), Cic.: causam docere alqm, einem Sachwalter vortragen, Cic.: causam orare, perorare, Cic. – causam alci inferre, Auct. b. Hisp. 1, 4 u. ICt. (versch. v. oben no. I, a). – causam recipere, suscipere, Cic.: causā desistere (v. Kläger), Cic.: causā premi, mit seinem Pr. ins Gedränge kommen, Sen.: in causis iudiciisque versari, Cic. – causam tenere, obtinere, sustinere, den Prozeß gewinnen, Cic.: u. so auch vincere causam suam, Ov. – u. causam perdere, seines Interesses verlustig gehen, den Pr. verlieren, Cic.: causā cadere, infolge eines Formfehlers den Pr. verlieren, Cic., Suet. u. ICt. (s. Piderit Cic. de or. 1, 66. Halm Cic. Mur. 9). – causa labefactatur ad iudicem, Cic. – f) die ganze jurist. Beschaffenheit eines Rechtsobjekts, bes. die damit verbundenen Lasten und Vorteile, tota causa fundi, ICt.: fundus cum sua causa transit, ICt.: dominium cum sua causa transferre, ICt.: bona cum causa, ICt.: dah. oft sine causa, ohne Nutzen od. Vorteil, umsonst, Eccl. (s. Rönsch Itala p. 306). – / Nicht selten steht causa mit einem gewissen Lautspiele in einem Satze in der Bedeutung von no. I u. von no. II nebeneinander, zB. meā causā causam accipite, Ter. heaut. 47: his de causis ego huic causae patronus exstiti, Cic. Rosc. Am. 5 (dazu Halm).

    lateinisch-deutsches > causa

См. также в других словарях:

  • quam diu — (ˈ)kwämˈdē(ˌ)ü adverb Etymology: Latin, so long as : so long as; specifically : during good behavior usually used of the tenure of a judge …   Useful english dictionary

  • Diu satis — (Lat.: Lange genug) ist eine Enzyklika von Papst Pius VII., mit der er am 15. Mai 1800 die „Rückkehr zu den Prinzipien des Evangeliums“ forderte. Diese Enzyklika verfasste er im Exil der Abtei San Giorgio Maggiore in Venedig, welche unter… …   Deutsch Wikipedia

  • Nihil turpius est quam grandis natu senex, qui nullum aliud habet argumentum, quo se probet diu vixi… — Nihil turpius est quam grandis natu senex, qui nullum aliud habet argumentum, quo se probet diu vixisse, praeter aetatem. См. Спрашивай не старого, спрашивай бывалого …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Vineam quam plantavit — (latín: El viñedo (que el Señor) ha plantado) Carta encíclica del papa Pío VII Il trionfo …   Wikipedia Español

  • Vineam quam plantavit — ( „Der bepflanzte Weinberg…“) ist eine Enzyklika von Papst Pius VII., die am 12. Juni 1817 veröffentlicht wurde. Der Papst kündigte, nach der napoleonischen Herrschaft, die Wiederherstellung der Diözesen in Frankreich an und schlägt den Aufbau… …   Deutsch Wikipedia

  • Lernen — 1. As (wenn) dü lernst, Chasergüt. (Jüd. deutsch. Warschau.) Wortspiel mit Chaser = Schwein, und dem Zeitworte chasern = wiederholen. 2. Bat me lärt hiät, dat friet iäm kain Brot af. (Iserlohn.) – Woeste, 72, 184. 3. Bei was man ist, das lernt… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Leben (Verb.) — 1. Allens, wat liewet, dat liewet gêrn. (Waldeck.) Holl.: Al, wat leven heeft ontvangen, gaat op losse en looze gangen. (Harrebomée, II, 19.) 2. Anders lebt man bei uns, anders zu Rom. 3. Aso lang man lebt, thur (darf) män nit reden; as män… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • MARIA — I. MARIA Angliae Regina. Filia Henrici VIII. ex Catharina Arragonia, Eduardo VI. non sine veneni suspicione exstincto, successit A. C. 1553. Iohannâ Suffolciâ, quam Rex heredem scripserat, cum marito et socero Dudlaeo, aliisque, capite plexâ. Mox …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HIEROLOGIA Nuptialis — seu Benedictio, quae Sacrorum genus ab Hebraeis et Christianis, uti varia Sacra a Paganis, Nuptiis adhiberi solita est, magna cum religione. Et quidem, praeter sollennem Sponsalium benedictionem, deductioni in Thalamum seu ipsis Nuptiis, alia… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GRAECIA — Europae reigo, olim omni disciplinarum genere excultissima (semper tamen levitatis, vanitatisque nomine male audiens, de quo postea) Cic. pro Flacco, Haec cuncta Graecia, quae fama, quae gloria, quae doctrina, quae plurimis artibus, quaeetiam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • KABBALA — Hebraeis dicta est lex non scripta, sed per traditionem πατροπαράδοτον ad posteros propagata; a voce Kibbel, i. e. accipere. Sentiunt enim, Verbum Dei s. Legem, iam ab ipsis Mosis temporibus duplicem esse, unam scripto traditam, quam vocant Thora …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»