Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

quadrigae+meae+decucurrerunt

  • 1 quadrigae

    quā̆drīgae, ārum (collat. form in the sing. v. infra), f. [contr. from quadrijugae], a set or team of four, a four-abreast, fourin-hand, four together (class.).
    I.
    Lit.
    1.
    Of horses, applied to the animals with or without the car or vehicle, rarely to the car or chariot alone: quadrigarum currus duplici temone olim erant, perpetuoque, et qui omnibus equis iniceretur jugo. Primus Clisthenes Sicyonius tantum medios jugavit, eosque singulos ex utrāque parte simplici vinculo applicuit, quos Graeci seiraphorous, Latini funarios vocant, Isid. Orig. 17, 5:

    exinde duabus admotis quadrigis, in currus earum distentum illigat Mettum,

    Liv. 1, 28 fin.; so Col. 3, 9:

    Glauci Potniades malis membra absumpsere quadrigae,

    Verg. G. 3, 267 et saep.; Fest. s. v. October, p. 178 Müll.—
    2.
    Of other animals:

    quadrigae (asinorum),

    Varr. R. R. 2, 1:

    camelorum,

    Suet. Ner. 11.—
    3.
    Esp. freq. of the four-horse team used in races:

    curru quadrigarum vehi,

    Cic. Div. 2, 70, 144; id. Brut. 47, 173; id. Or. 47, 157; id. Mur. 27, 57:

    cum carceribus sese effudere quadrigae,

    Verg. G. 1, 512:

    quadrigas agitare,

    Suet. Caes. 39.—
    4.
    Of the horses drawing a war chariot or car:

    in extremis jugis binae eminebant falces... sic armatae quadrigae,

    with scythes attached to the yokes, Liv. 37, 41, 8:

    falcatae,

    id. 37, 40, 12.—
    5.
    Poet., of the four-horse team of the Sun, Aurora, Luna, etc.:

    cum quadrigis Sol exoriens,

    Plaut. Am. 1, 1, 226:

    roseis Aurora quadrigis,

    Verg. A. 6, 535:

    nox aetherium nigris emensa quadrigis Mundum,

    Tib. 3, 4, 17.— In sing. (post-class.):

    quod unum ergo rarissimum videbatur, invenimus quadrigam numero singulari dictam in libro satirarum M. Varronis qui inscriptus est Exdemetricus,

    Gell. 19, 8, 17; Prop. 2, 34 (3, 32), 39; 3, 9 (4, 8), 17; Mart. 6, 46; Grat. Cyn. 228; Plin. 7, 21, 21, § 85; 36, 5, 4, § 36; Suet. Vit. 17; Val. Max. 1, 8, 9 ext.; Dig. 31, 1, 67; Vulg. Isa. 43, 17; id. Zech. 6, 2 and 3 et saep.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of abstract things:

    initiorum quadrigae: locus et corpus, tempus et actio,

    the four parts, Varr. L. L. 5, § 12 Müll.—
    2.
    Of a chariot drawn by four horses, a chariot, car:

    eburneis quadrigis ludere,

    Suet. Ner. 22; cf. Liv. 37, 41, 8; 37, 40, 12, supra:

    apta quadrigis equa,

    Hor. C. 2, 16, 35. —
    II.
    Trop.
    A.
    The rapid course of any thing: irarumque effunde quadrigas, i. e. give free course to your wrath, Enn. ap. Serv. Verg. A. 12, 499 (Ann. v. 464 Vahl.; for which Verg., in this [p. 1500] passage, irarumque omnes effundit habenas):

    numquam edepol quadrigis albis indipiscet postea (as an image of great speed),

    Plaut. As. 2, 2, 13:

    quadrigae poëticae,

    Cic. Q. Fr. 2, 13 (15 a), 2; cf.:

    quadrigas inscendere Jovis,

    Plaut. Am. 1, 1, 294; id. Aul. 4, 1, 13; id. Poen. 1, 2, 155:

    jam quadrigae meae decucurrerunt,

    i.e. my joy, cheerfulness, is gone, Petr. 64:

    navibus atque Quādrigis petimus bene vivere,

    i.e. by sea and land, in every way, Hor. Ep. 1, 11, 29.—
    B.
    Of the union of four persons or things in a common work:

    quadrigae tyrannorum,

    Vop. Prob. 24:

    initiorum quadrigae, locus et corpus, tempus et actio,

    Varr. L. L. 5, § 12 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > quadrigae

  • 2 decurro

    dē-curro, cŭcurri or curri (cf.:

    decucurrit,

    Caes. B. G. 2, 21; Tac. A. 2, 7; Suet. Ner. 11:

    decucurrerunt,

    Caes. B. G. 2, 19, 7; Petr. 64, 3:

    decucurrerat,

    Liv. 1, 12:

    decucurrisse,

    id. 25, 17; also,

    decurrerunt,

    id. 26, 51; 38, 8:

    decurrēre,

    Verg. A. 4, 153; 11, 189:

    decurrisset,

    Liv. 33, 26), cursum, 3, v. n. and (with homogeneous objects, viam, spatium, trop. aetatem, etc.) a., to run down from a higher point; to flow, move, sail, swim down; to run over, run through, traverse (class. and very freq.). —
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    Neutr.:

    de tribunali decurrit,

    Liv. 4, 50: Laocoon ardens [p. 524] summa decurrit ab arcs, Verg. A. 2, 41; cf.:

    ab agro Lanuvino,

    Hor. Od. 3, 27, 3; for which merely with the abl.:

    altā decurrens arce,

    Verg. A. 11, 490; cf.:

    jugis,

    id. ib. 4, 153:

    Caesar ad cohortandos milites decucurrit,

    Caes. B. G. 2, 21; Suet. Ner. 11:

    ad naves decurrunt,

    Caes. B. C. 1, 28, 3; cf.:

    ad mare,

    Liv. 41, 2:

    ego puto te bellissime cum quaestore Mescinio decursurum (viz., on board ship),

    Cic. Fam. 16, 4, 3; cf.:

    tuto mari,

    to sail, Ov. M. 9, 591:

    celeri cymbā,

    id. F. 6, 77:

    pedibus siccis super summa aequora,

    id. M. 14, 50:

    piscis ad hamum,

    Hor. Ep. 1, 7, 74:

    monte decurrens velut amnis,

    id. Od. 4, 2, 5; Liv. 38, 13; Ov. M. 3, 569:

    uti naves decurrerent,

    should sail, Tac. A. 15, 43:

    in insulam quamdam decurrentes,

    sailing to, Vulg. Act. 27, 16:

    amnis Iomanes in Gangen per Palibothros decurrit,

    Plin. 6, 19, 22, § 69:

    in mare,

    Liv. 21, 26.— Pass. impers.:

    nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 8, 15:

    quo decursum prope jam siet,

    Lucr. 2, 962.—
    (β).
    Act.:

    septingenta milia passuum vis esse decursa biduo?

    run through, Cic. Quint. 21, 81:

    decurso spatio ad carceres,

    id. Sen. 23, 83; cf.

    , with the accessory idea of completion: nec vero velim quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari,

    id. de Sen. 23, 83; and:

    decursa novissima meta,

    Ov. M. 10, 597: vada salsa puppi, Catull. 64, 6.—
    2.
    Transf., of the stars ( poet.), to accomplish their course: stellaeque per vacuum solitae noctis decurrere tempus, Lucan. 1, 531; cf.

    lampas,

    id. 10, 501. —
    B.
    Esp., milit. t. t., to go through military exercises or manœuvres, to advance rapidly, to charge, skirmish, etc.:

    pedites decurrendo signa sequi et servare ordines docuit,

    while performing evolutions, Liv. 24, 48; cf. id. 23, 35; 26, 51; 40, 6 al.:

    ex montibus in vallem,

    Caes. B. G. 3, 2, 4; cf.:

    ex omnibus partibus,

    id. ib. 3, 4:

    ex superiore loco,

    Liv. 6, 33:

    ex Capitolio in hostem,

    id. 9, 4:

    ab arce,

    id. 1, 12:

    inde (sc. a Janiculo),

    id. 2, 10 et saep.:

    incredibili celeritate ad flumen,

    Caes. B. G. 2, 19, 7.— Pass. impers.:

    quinto (die) iterum in armis de cursum est,

    Liv. 26, 51.—
    2.
    Transf., to walk or run in armor, in celebrating some festival (usually in funeral games):

    (in funere Gracchi tradunt) armatum exercitum decucurrisse cum tripudiis Hispanorum,

    Liv. 25, 17:

    ter circum rogos, cincti fulgentibus armis, decurrēre,

    Verg. A. 11, 189; Tac. A. 2, 7; Suet. Claud. 1 (v. decursio). —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.
    (α).
    Neutr.:

    quin proclivius hic iras decurrat ad acreis,

    Lucr. 3, 312; 4, 706; 5, 1262: quibus generibus per totas quaestiones decurrimus, go over or through, Quint. 9, 2, 48; cf. id. 10, 3, 17; Plin. 7, 16, 15, § 72:

    omnium eo sententiae decurrerunt, ut, pax, etc.,

    come to, Liv. 38, 8:

    ides se non illuc decurrere, quod,

    Tac. A. 4, 40:

    ad Philotam,

    Curt. 7, 1, 28:

    ad consulendum te,

    Plin. Ep. 10, 96.— Pass. impers.:

    decurritur ad leniorem sententiam,

    they come to, Liv. 6, 19; Quint. 6, 1, 2:

    sermo extra calcem decurrens,

    Amm. 21, 1, 14:

    postremo eo decursum est, ut, etc.,

    Liv. 26, 18; so id. 22, 31; 31, 20; Tac. A. 3, 59.—
    (β).
    Act., to run or pass through:

    decurso aetatis spatio,

    Plaut. Stich. 1, 2, 14;

    and so of one's course of life,

    id. Merc. 3, 2, 4; Ter. Ad. 5, 4, 6; Ov. Tr. 3, 4, 33; cf.:

    lumen vitae,

    Lucr. 3, 1042: noctis iter, Pac. ap. Varr. L. L. 6, p. 6 Müll. (v. 347 Ribb.):

    vitam,

    Prop. 2, 15, 41; Phaedr. 4, 1, 2;

    aetatem (with agere),

    Cic. Quint. 31 fin.: tuque ades inceptumque unā decurre laborem (the fig. is that of sailing in a vessel; cf.

    soon after: pelagoque volans da vela patenti),

    Verg. G. 2, 39 Heyne:

    ista, quae abs te breviter de arte decursa sunt,

    treated, discussed, Cic. de Or. 1, 32, 148; cf.:

    equos pugnasque virum decurrere versu,

    to sing, Stat. Silv. 5, 3, 149: prius... quam mea tot laudes decurrere carmina possint, Auct. Paneg. in Pis. 198.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn.: ad aliquid, to betake one's self to, have recourse to:

    ad haec extrema et inimicissima jura tam cupide decurrebas, ut, etc.,

    Cic. Quint. 15; so,

    ad istam hortationem,

    id. Caecin. 33, 65:

    ad medicamenta,

    Cels. 6, 18, 3:

    ad oraculum,

    Just. 16, 3:

    ad miseras preces,

    Hor. Od. 3, 29, 59:

    Haemonias ad artes,

    Ov. A. A. 2, 99; cf.:

    assuetas ad artes (Circe),

    id. Rem. Am. 287. Rarely to persons:

    ad Alexandri exercitum,

    Just. 14, 2.— Pass. impers.:

    decurritur ad illud extremum atque ultimum S. C.... DENT OPERAM CONSVLES, etc.,

    Caes. B. C. 1, 5, 3.—
    2.
    Of the heavenly bodies, to set, move downwards:

    qua sol decurrit meridies nuncupatur,

    Mel. 1, 1, 1; Manil. 1, 505.—With acc., to traverse, Tibull. 4, 1, 160.—
    3.
    In the rhetor. lang. of Quint., said of speech, to run on, Quint. 9, 4, 55 sq.; 11, 1, 6; 12, 9, 2 al.—
    4.
    Proverb., to run through, i. e. to leave off:

    quadrigae meae decucurrerunt (sc. ex quo podagricus factus sum),

    i. e. my former cheerfulness is at an end, is gone, Petr. 64, 3.—So, haec (vitia) aetate sunt decursa, laid aside, Coel. in Cic. Fam. 8, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > decurro

  • 3 decurro

    dē-curro, currī (редко cucurrī), cursum, ere
    1) сбегать, устремляться, быстро спускаться, сходить вниз (d. jugis V; summā ab arce V, но: altā arce V; ex montibus in vallem Cs); стекать ( amnis monte decurrens H); выезжать
    2) падать, опадать
    3)
    а) ринуться ( barbari catervis decurrentes T); пробегать (septingenta milia passuum C; перен. per totas quaestiones Q)
    б) пронестись, промчаться
    quadrigae meae decucurrerunt Pt — колесницы мои пронеслись, перен. миновали мои красные денёчки
    4)
    а) сходиться, съезжаться, подбегать
    5) идти, двигаться, следовать (ad calces C; d. per vestigia paternae virtutis Just)
    7) воен. маневрировать ( cum legionibus L); проходить торжественным маршем, дефилировать (sine gladio d. Q)
    8) плыть, проплывать ( pelago aperto V); протекать ( saxosas inter valles V)
    9) проходить, пережить, прожить (vitae spatium O; tristem vitam Ph; spatium amoris Lcr)
    10) прибегать, обращаться (ad cohortationem C; ad medicamenta CC; ad miseras preces H; ad extremum atque ultimum senatūs consultum C)
    11) рассказывать (breviter de aliquā re C; pugnas d. versu St)
    12) завершать, оканчивать
    13) приходить, достигать
    eo decursum est, ut... L — пришли к тому (договорились о том), что...
    d. in aliquam formam Lcr — принять какую-л. форму
    14) доходить, простираться ( ad Pontum PM)
    populi cum Indo flumine decurrentes PM — народы, живущие вдоль реки Инда
    15) впадать (amnis in mare decurrit L; перен. d. ad iras Lcr)

    Латинско-русский словарь > decurro

  • 4 decurro

    dē-curro, currī u. (selten) cucurrī, cursum, ere, von einem höhern od. obern Punkte nach einem niedern od. untern Punkte herab- (od. herunter- od. hinab-) laufen, -rennen (-stürmen), -eilen, hinlaufen, -rennen, -eilen, u. Passiv decurritur unpers. = man läuft (rennt) herab usw., I) eig., m. de od. ab u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? de tribunali, Liv.: summa ab arce, Verg.: ab agro Lanuvino (v. einer Wölfin), Hor.: clivo Capitolino (v. Pers.), Vell.: iugis (v. Ziegen), Verg.: cito (Adv.) tramite, herabschweben (v. der Isis), Verg. – m. Adv. wohin? sursum deorsum cum sono haedi (v. einem Käfer), Plin.: od. m. Acc. loc. wohin? decurro rus (ich mache einen Ausflug aufs Land), Cic.: od. m. ad u. Akk. wohin? pauci armati, maior pars inermes ad mare decurrunt, Liv.: dec. ad hamum (v. Fische), Ov.: notis itineribus (auf b. W.) ad naves, Caes.: Baccharum habitu crinibus sparsis cum ardentibus facibus ad Tiberim (v. röm. Matronen), Liv. – m. per od. super od. inter u. Akk., cerva fugiens lupum e montibus exacta per campos inter duas acies decurrit, Liv.: eques Romanus elephanto supersedens per catadromum decucurrit, lief auf dem schräg gespannten Seil herab, Suet.: u. (im Bilde) dec. per vestigia paternae virtutis, in die F. der vät. T. treten, Iustin.: pedibus siccis super aequora, einherwallen, Ov. – m. ad u. Akk. des Zweckes, Caesar ad cohortandos milites, quam in partem fors obtulit, decucurrit, Caes. b. G. 2, 21, 1.

    So nun bes.: a) als milit. t. t., nach einem niederen Punkte eine Evolution machen, sowohl α) zur Übung od. zu einer Feier, manövrieren, defilieren, einen Waffenlauf halten (s. Fabri Liv. 23, 35, 6), simulacrum decurrentis exercitus, Liv.: miles sine gladio decurrens, Quint.: pedites ordinatos instruendo et decurrendo signa sequi et servare ordines docuit, Liv.: crebro milites decurrere cogebat, Liv.: primo die legiones in armis quattuor milium spatio decurrerunt, Liv.: quinto die iterum in armis decursum est, Liv. – zu einer Feier (bes. zu einer Totenfeier), mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv.: armatum exercitum decurrisse cum tripudiis Hispanorum motibusque armorum et corporum suae cuique genti assuetis, Liv.: ter circa accensos cincti fulgentibus armis decurrēre rogos, Verg.: circa quem (honorarium tumulum) deinceps stato die quotannis miles decurreret, Suet.: honori patris princeps ipse cum legionibus decucurrit, Tac. – β) feindl. herabstürmen, im eiligen Lauf herabrücken, -sich herabziehen, decurrunt omnes, Frontin.: barbari catervis (in Schwadronen) decurrentes, Tac. – m. Advv. od. m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo herab? inde dec. ab arce, Liv.: ex superiore loco, Liv.; u. bl. loco superiore, Hirt. b. G.: ex omnibus partibus, Caes.: ex arce Capitolioque clivo Publicio in equis, aus der B. usw. am publ. H. herabsprengen, Liv. – m. in od. ad u. Akk. wohin? od. gegen wen? in eum locum, Auct. b. Alex.: ad flumen, Caes.: ad conspecta procul a Cremera pecora, Liv.: ex montibus in vallem, Caes.: in hostes, Quint.: ex colle in terga hostium, Frontin.: ex Capitolio in hostem, Liv. – m. pro u. Abl. wo? pro fronte aciei, Frontin. 2, 2, 12.

    b) v. Herablaufen, -rennen auf einer bestimmten Bahn (Rennbahn usw.), iam quadrigae meae decucurrerunt, ex quo podagricus factus sum (sprichw. wie unser »bei mir ist Spiel u. Tanz vorbei« = mein früherer Frohsinn ist dahin), Petron. 64, 3. – m. in u. Abl. wo? in spatio (Rennbahn), v. Pferden, Nep.: in spatio trium milium (sc. passuum) equo (zu Pf.) od. curru biiugo (auf einem Zweigespann), Aur. Vict.: in extremis spatiis subsultim dec., in kleinen Sprüngen einherhüpfen, Suet. – m. ad u. Akk., nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil sit praeterea extimescendum (im Bilde), Cic. Tusc. 1, 15. – m. extra u. Akk., ne extra calcem, quod dicitur, sermo decurrens (übel das Ziel hinausschießend) lecturo fastidium ferat, ad explicanda prospecta revertamur, Amm. 21, 1, 14. – m. Acc. u. beim Passiv m. Nom. der Bahn, quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari (im Bilde), Cic. de sen. 83: u. so im Bilde dec. aetatis od. vitae spatium, Plaut. u. Ov.: spatium amoris, Lucr.: decursā novissimā metā, ist das letzte Ziel im Wettlauf erreicht, Ov.: exorto iubare, noctis decurso itinere, Pacuv. tr. 347.

    c) v. der Schiffahrt, herab od. hinabfahren (-segeln), hinfahren, wohin (wo) einlaufen, uti naves, quae frumentum Tiberi subvectassent, onustae rudere decurrerent, hinab-, stromabwärts fahren sollten, Tac.: ego puto te bellissime cum quaestore Mescinio decursurum, hinüberfahren (von Griechenland nach Italien), Cic. – dec. celeri cymbā, Ov.: pelago aperto, Verg.: tuto mari, auf sicherem Meere dem Ziele zusteuern (im Bilde), Ov. – eo (dahin) classis decurrit, Liv.: nullum portum terrae Africae, quo (wohin) classes decurrerent, pro certo tutum ab hostium praesidio fore suspicabatur, Auct. b. Afr.: naves longae LV Carthaginiensium cum Bomilcare classis praefecto in magnum portum Syracusas ex alto decurrēre, Liv. – m. Acc. (welche Bahn?), vada salsa citā puppi, Catull. 64, 6.

    d) v. Laufe einer Flüssigkeit, α) des Wassers, bes. eines Flusses, herab- od. hinablaufen (-rinnen, -strömen), hinlaufen (-rinnen, -strömen), Tanais incitatus semper decurrit, Mela: Baetis uno amne decurrit, Mela: lenius aut modico strepitu (v. einem Gießbache), Ov. – m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? e summo monte (v. einem Flusse), Stat.: monte decurrens velut amnis, Hor.: m. in od. ad u. Akk. wohin? rivi decurrentes in prata et hortos et salicta, Col.: dec. pluribus ostiis (in m. M.) in mare (v. einem Flusse), Liv.: in diversa (v. einem Flusse), Mela: a te decurrit ad meos haustus liquor, Phaedr.: quidam salubri temperamento ad nos quoque velut rivi ex benignissimo fonte decurrunt (im Bilde), Plin. ep. – m. Advv. od. m. per od. inter u. Akk. od. m. bl. Abl. auf welchem Wege od. wo? quā (wo) omisso alveo Euphrates decurrit, Frontin.: per saxa (v. einer Quelle), Plin. ep.: inter Elaeam et Pitanen (v. einem Flusse), Mela: saxosas inter valles (v. einem Flusse), Verg.: inter oppida (v. einem Flusse), Plin. – m. Abl. wo? mediā urbe (v. einem Flusse), Liv. – β) v. Flüssigkeiten des Körpers, herabrinnen, -fließen, multa pituita decurrit, Cels. – m. in u. Akk., pituita in oculos decurrens, Cels.

    e) v. der Sonne u.a. Gestirnen, quā (wo) sol decurrit meridies (nuncupatur), ab adversa parte septentrio, Mela 1. § 3: toto semper decurrere mundo, Manil. 1, 505 (512). – m. Acc. (welche Bahn?), seu celer (sol) hibernas properat decurrere luces, Tibull. 4, 1, 160.

    f) v. Ländern u. Völkerschaften, der geogr. Lage nach sich herabziehen, laufen, a quibus (montibus) India tota decurrit in planitiem immensam, Plin.: Moesia ad Pontum usque cum Danuvio decurrens, Plin.: populi cum Indo flumine decurrentes, Plin.: gens Isaurica decurrit ad mare, Plin.

    g) v. Ggstdn., die rasch über eine Fläche herabgleiten, rasch dahingleiten, est usus quidam irrationalis, quem Graeci ἄλογον τριβήν (regellose Routine) vocant, quā manus in scribendo decurrit, Quint. 10, 7, 11; vgl. decurrere per materiam stilo quam velocissimo volunt, mit möglichst rascher Feder über den Stoff hinwegeilen, Quint. 10, 3, 17.

    II) übtr., m. ad od. in u. Akk., quin proclivius hic iras decurrat ad acres, Lucr. 3, 311: posse haec liquefacta calore quamlibet in formam et faciem decurrere rerum, Lucr. 5, 1260 sq. So nun bes.: a) zu etw. übergehen, schreiten, bes. als Auskunftsmittel, zu etw. od. jmd. seine Zuflucht nehmen, die und die Auskunft treffen, α) zu etw., m. Advv. od. m. ad u. Akk., omnium eo sententiae decurrerunt, ut pax, si posset, aequis, si minus, tolerandis condicionibus peteretur, Liv.: postremum eo decursum est, ut populus proconsuli creando in Hispaniam comitia haberet, Liv.: ideo se non illuc decurrere, quod promptum rescriptu, Tac.: decurritur ad leniorem verbis sententiam, vim tamen eandem habentem, Liv.: dec. ad istam cohortationem, Cic.: ad medicamenta, Cels.: ad tacita suffragia quasi ad remedium, Plin. ep.: alcis rei taedio ad mortem irrevocabili constantiā, Plin. ep.: ad oraculum, Iustin.: ad miseras preces, Hor.: ad duo ultima auxilia, summum imperium summumque ad civem, Liv.: decurritur ad illud extremum atque ultimum senatus consultum ›dent operam consules etc.‹, Caes. – β) zu einer Pers., m. ad u. Akk., dec. ad Philotam, Curt. 7, 1 (4), 28: ad Alexandri exercitum, Iustin. 14, 2, 6: ad Ptolemaeum hostem, Iustin. 27, 3, 9: ad regem Macedoniae Demetrium, Iustin. 28, 1, 2: ad consulendum te, Plin. ep. 10, 96 (97).

    b) in der Rede, Darstellung fortschreiten, sich fortbewegen, sed mox plura de hoc, cum membratim historia decurret, Plin.: quibus generibus per totas quaestiones decurrimus, Quint.: in hac (rerum repetitione) decurrendum per capita, Quint. – bes. v. der rhythmischen Bewegung des Verses, versus semper similis est sibi et unā ratione decurrit, Quint.: rhythmi, quā coeperunt sublatione ac positione, ad finem usque decurrunt, Quint.

    c) in der Zeit fortlaufen, origo domini decurrens ab Abraham usque ad Mariam, Tert. de carne Chr. 20.

    d) etw. wie eine Bahn ablaufen, durchlaufen, durchmachen, α) übh.: inceptum unā decurre laborem, Verg.: rursus mihi videor omnium (alles dessen = aller Ehren), quae decucurri, candidatus, Plin. ep. – β) eine Zeit (vgl. oben no. I, b a. E.): decurso iam gravissimo tempore, Cels.: prope actā iam aetate decursāque, Cic.: decurso lumine vitae, Lucr.: talem (qualem) vitam, Prop.: tristem vitam, Phaedr.: decursam vitam resignasse, Lact. – γ) einen Ggstd. der Rede = abhandeln, ista, quae abs te breviter de arte decursa sunt, audire cupimus, Cic. de or. 1, 148: equos pugnasque virûm decurrere versu, besingen, Stat. silv. 5, 3, 149: sed prius emenso Titan versetur Olympo, quam mea tot laudes decurrere carmina possint, Auct. pan. in Pis. 197 (209) sq. – / Über die Perf.-Form decucurri s. Neue-Wagener Formenl.3. Bd. 3 S. 360 u. 361.

    lateinisch-deutsches > decurro

  • 5 decurro

    dē-curro, currī u. (selten) cucurrī, cursum, ere, von einem höhern od. obern Punkte nach einem niedern od. untern Punkte herab- (od. herunter- od. hinab-) laufen, -rennen (-stürmen), -eilen, hinlaufen, -rennen, -eilen, u. Passiv decurritur unpers. = man läuft (rennt) herab usw., I) eig., m. de od. ab u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? de tribunali, Liv.: summa ab arce, Verg.: ab agro Lanuvino (v. einer Wölfin), Hor.: clivo Capitolino (v. Pers.), Vell.: iugis (v. Ziegen), Verg.: cito (Adv.) tramite, herabschweben (v. der Isis), Verg. – m. Adv. wohin? sursum deorsum cum sono haedi (v. einem Käfer), Plin.: od. m. Acc. loc. wohin? decurro rus (ich mache einen Ausflug aufs Land), Cic.: od. m. ad u. Akk. wohin? pauci armati, maior pars inermes ad mare decurrunt, Liv.: dec. ad hamum (v. Fische), Ov.: notis itineribus (auf b. W.) ad naves, Caes.: Baccharum habitu crinibus sparsis cum ardentibus facibus ad Tiberim (v. röm. Matronen), Liv. – m. per od. super od. inter u. Akk., cerva fugiens lupum e montibus exacta per campos inter duas acies decurrit, Liv.: eques Romanus elephanto supersedens per catadromum decucurrit, lief auf dem schräg gespannten Seil herab, Suet.: u. (im Bilde) dec. per vestigia paternae virtutis, in die F. der vät. T. treten, Iustin.: pedibus siccis super aequora, einherwallen, Ov. – m. ad u. Akk. des Zweckes, Caesar ad
    ————
    cohortandos milites, quam in partem fors obtulit, decucurrit, Caes. b. G. 2, 21, 1.
    So nun bes.: a) als milit. t. t., nach einem niederen Punkte eine Evolution machen, sowohl α) zur Übung od. zu einer Feier, manövrieren, defilieren, einen Waffenlauf halten (s. Fabri Liv. 23, 35, 6), simulacrum decurrentis exercitus, Liv.: miles sine gladio decurrens, Quint.: pedites ordinatos instruendo et decurrendo signa sequi et servare ordines docuit, Liv.: crebro milites decurrere cogebat, Liv.: primo die legiones in armis quattuor milium spatio decurrerunt, Liv.: quinto die iterum in armis decursum est, Liv. – zu einer Feier (bes. zu einer Totenfeier), mos erat lustrationis sacro peracto decurrere exercitum, Liv.: armatum exercitum decurrisse cum tripudiis Hispanorum motibusque armorum et corporum suae cuique genti assuetis, Liv.: ter circa accensos cincti fulgentibus armis decurrēre rogos, Verg.: circa quem (honorarium tumulum) deinceps stato die quotannis miles decurreret, Suet.: honori patris princeps ipse cum legionibus decucurrit, Tac. – β) feindl. herabstürmen, im eiligen Lauf herabrücken, -sich herabziehen, decurrunt omnes, Frontin.: barbari catervis (in Schwadronen) decurrentes, Tac. – m. Advv. od. m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo herab? inde dec. ab arce, Liv.: ex superiore loco, Liv.; u. bl. loco superiore, Hirt. b. G.: ex omnibus partibus, Caes.: ex arce Capi-
    ————
    tolioque clivo Publicio in equis, aus der B. usw. am publ. H. herabsprengen, Liv. – m. in od. ad u. Akk. wohin? od. gegen wen? in eum locum, Auct. b. Alex.: ad flumen, Caes.: ad conspecta procul a Cremera pecora, Liv.: ex montibus in vallem, Caes.: in hostes, Quint.: ex colle in terga hostium, Frontin.: ex Capitolio in hostem, Liv. – m. pro u. Abl. wo? pro fronte aciei, Frontin. 2, 2, 12.
    b) v. Herablaufen, -rennen auf einer bestimmten Bahn (Rennbahn usw.), iam quadrigae meae decucurrerunt, ex quo podagricus factus sum (sprichw. wie unser »bei mir ist Spiel u. Tanz vorbei« = mein früherer Frohsinn ist dahin), Petron. 64, 3. – m. in u. Abl. wo? in spatio (Rennbahn), v. Pferden, Nep.: in spatio trium milium (sc. passuum) equo (zu Pf.) od. curru biiugo (auf einem Zweigespann), Aur. Vict.: in extremis spatiis subsultim dec., in kleinen Sprüngen einherhüpfen, Suet. – m. ad u. Akk., nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil sit praeterea extimescendum (im Bilde), Cic. Tusc. 1, 15. – m. extra u. Akk., ne extra calcem, quod dicitur, sermo decurrens (übel das Ziel hinausschießend) lecturo fastidium ferat, ad explicanda prospecta revertamur, Amm. 21, 1, 14. – m. Acc. u. beim Passiv m. Nom. der Bahn, quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari (im Bilde), Cic. de sen. 83: u. so im Bilde dec. aetatis od. vitae spatium, Plaut. u. Ov.: spatium amo-
    ————
    ris, Lucr.: decursā novissimā metā, ist das letzte Ziel im Wettlauf erreicht, Ov.: exorto iubare, noctis decurso itinere, Pacuv. tr. 347.
    c) v. der Schiffahrt, herab od. hinabfahren (-segeln), hinfahren, wohin (wo) einlaufen, uti naves, quae frumentum Tiberi subvectassent, onustae rudere decurrerent, hinab-, stromabwärts fahren sollten, Tac.: ego puto te bellissime cum quaestore Mescinio decursurum, hinüberfahren (von Griechenland nach Italien), Cic. – dec. celeri cymbā, Ov.: pelago aperto, Verg.: tuto mari, auf sicherem Meere dem Ziele zusteuern (im Bilde), Ov. – eo (dahin) classis decurrit, Liv.: nullum portum terrae Africae, quo (wohin) classes decurrerent, pro certo tutum ab hostium praesidio fore suspicabatur, Auct. b. Afr.: naves longae LV Carthaginiensium cum Bomilcare classis praefecto in magnum portum Syracusas ex alto decurrēre, Liv. – m. Acc. (welche Bahn?), vada salsa citā puppi, Catull. 64, 6.
    d) v. Laufe einer Flüssigkeit, α) des Wassers, bes. eines Flusses, herab- od. hinablaufen (-rinnen, - strömen), hinlaufen (-rinnen, -strömen), Tanais incitatus semper decurrit, Mela: Baetis uno amne decurrit, Mela: lenius aut modico strepitu (v. einem Gießbache), Ov. – m. ab od. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. von wo? e summo monte (v. einem Flusse), Stat.: monte decurrens velut amnis, Hor.: m. in od. ad u.
    ————
    Akk. wohin? rivi decurrentes in prata et hortos et salicta, Col.: dec. pluribus ostiis (in m. M.) in mare (v. einem Flusse), Liv.: in diversa (v. einem Flusse), Mela: a te decurrit ad meos haustus liquor, Phaedr.: quidam salubri temperamento ad nos quoque velut rivi ex benignissimo fonte decurrunt (im Bilde), Plin. ep. – m. Advv. od. m. per od. inter u. Akk. od. m. bl. Abl. auf welchem Wege od. wo? quā (wo) omisso alveo Euphrates decurrit, Frontin.: per saxa (v. einer Quelle), Plin. ep.: inter Elaeam et Pitanen (v. einem Flusse), Mela: saxosas inter valles (v. einem Flusse), Verg.: inter oppida (v. einem Flusse), Plin. – m. Abl. wo? mediā urbe (v. einem Flusse), Liv. – β) v. Flüssigkeiten des Körpers, herabrinnen, -fließen, multa pituita decurrit, Cels. – m. in u. Akk., pituita in oculos decurrens, Cels.
    e) v. der Sonne u.a. Gestirnen, quā (wo) sol decurrit meridies (nuncupatur), ab adversa parte septentrio, Mela 1. § 3: toto semper decurrere mundo, Manil. 1, 505 (512). – m. Acc. (welche Bahn?), seu celer (sol) hibernas properat decurrere luces, Tibull. 4, 1, 160.
    f) v. Ländern u. Völkerschaften, der geogr. Lage nach sich herabziehen, laufen, a quibus (montibus) India tota decurrit in planitiem immensam, Plin.: Moesia ad Pontum usque cum Danuvio decurrens, Plin.: populi cum Indo flumine decurrentes, Plin.: gens Isaurica decurrit ad mare, Plin.
    ————
    g) v. Ggstdn., die rasch über eine Fläche herabgleiten, rasch dahingleiten, est usus quidam irrationalis, quem Graeci ἄλογον τριβήν (regellose Routine) vocant, quā manus in scribendo decurrit, Quint. 10, 7, 11; vgl. decurrere per materiam stilo quam velocissimo volunt, mit möglichst rascher Feder über den Stoff hinwegeilen, Quint. 10, 3, 17.
    II) übtr., m. ad od. in u. Akk., quin proclivius hic iras decurrat ad acres, Lucr. 3, 311: posse haec liquefacta calore quamlibet in formam et faciem decurrere rerum, Lucr. 5, 1260 sq. So nun bes.: a) zu etw. übergehen, schreiten, bes. als Auskunftsmittel, zu etw. od. jmd. seine Zuflucht nehmen, die und die Auskunft treffen, α) zu etw., m. Advv. od. m. ad u. Akk., omnium eo sententiae decurrerunt, ut pax, si posset, aequis, si minus, tolerandis condicionibus peteretur, Liv.: postremum eo decursum est, ut populus proconsuli creando in Hispaniam comitia haberet, Liv.: ideo se non illuc decurrere, quod promptum rescriptu, Tac.: decurritur ad leniorem verbis sententiam, vim tamen eandem habentem, Liv.: dec. ad istam cohortationem, Cic.: ad medicamenta, Cels.: ad tacita suffragia quasi ad remedium, Plin. ep.: alcis rei taedio ad mortem irrevocabili constantiā, Plin. ep.: ad oraculum, Iustin.: ad miseras preces, Hor.: ad duo ultima auxilia, summum imperium summumque ad civem, Liv.: decurritur ad illud extremum atque ulti-
    ————
    mum senatus consultum ›dent operam consules etc.‹, Caes. – β) zu einer Pers., m. ad u. Akk., dec. ad Philotam, Curt. 7, 1 (4), 28: ad Alexandri exercitum, Iustin. 14, 2, 6: ad Ptolemaeum hostem, Iustin. 27, 3, 9: ad regem Macedoniae Demetrium, Iustin. 28, 1, 2: ad consulendum te, Plin. ep. 10, 96 (97).
    b) in der Rede, Darstellung fortschreiten, sich fortbewegen, sed mox plura de hoc, cum membratim historia decurret, Plin.: quibus generibus per totas quaestiones decurrimus, Quint.: in hac (rerum repetitione) decurrendum per capita, Quint. – bes. v. der rhythmischen Bewegung des Verses, versus semper similis est sibi et unā ratione decurrit, Quint.: rhythmi, quā coeperunt sublatione ac positione, ad finem usque decurrunt, Quint.
    c) in der Zeit fortlaufen, origo domini decurrens ab Abraham usque ad Mariam, Tert. de carne Chr. 20.
    d) etw. wie eine Bahn ablaufen, durchlaufen, durchmachen, α) übh.: inceptum unā decurre laborem, Verg.: rursus mihi videor omnium (alles dessen = aller Ehren), quae decucurri, candidatus, Plin. ep. – β) eine Zeit (vgl. oben no. I, b a. E.): decurso iam gravissimo tempore, Cels.: prope actā iam aetate decursāque, Cic.: decurso lumine vitae, Lucr.: talem (qualem) vitam, Prop.: tristem vitam, Phaedr.: decursam vitam resignasse, Lact. – γ) einen Ggstd. der
    ————
    Rede = abhandeln, ista, quae abs te breviter de arte decursa sunt, audire cupimus, Cic. de or. 1, 148: equos pugnasque virûm decurrere versu, besingen, Stat. silv. 5, 3, 149: sed prius emenso Titan versetur Olympo, quam mea tot laudes decurrere carmina possint, Auct. pan. in Pis. 197 (209) sq. – Über die Perf.-Form decucurri s. Neue-Wagener Formenl.3. Bd. 3 S. 360 u. 361.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > decurro

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»