Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

puellam+ap

  • 121 revertor

    rĕ-verto ( - vort-) and rĕ-vertor ( - vort-), versus (-vors-) ( inf. paragog. revertier, Phaedr. 4, 18, 14), 3 (the authors of the ante-Aug. per. make the perfect forms, with the exception of the part. reversus, only from the active root, reverti, reverteram, revertisse, etc., Plaut. Am. 3, 2, 28: [p. 1590] Cic. Fam. 10, 28, 1; id. Att. 8, 3, 7; id. Phil. 2, 24, 59; id. Div. 1, 15, 27; id. Phil. 8, 10, 28; id. Tusc. 5, 37, 107; Caes. B. G. 1, 8; 1, 31, 2, 29; 2, 14; Sall. C. 37, 11 et saep.:

    reversus,

    Cic. Phil. 6, 4, 10; Caes. B. G. 6, 42; Sall. H. 4, 4 Dietsch;

    but cf.: reversus sum, etc.,

    Vell. 2, 42, 3; Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17; Tac. A. 12, 21; Front. Strat. 4, 2, 8; 4, 5, 17; Val. Max. 5, 1, 1; Nep. Them. 5, 2. But in the present tenses the active form is rare:

    revortit,

    Lucr. 3, 1061; 5, 1153, and Pompon. ap. Non. 476, 2;

    or Com. Rel. p. 201 Rib.: revertebant,

    Amm. 19, 5, 2; cf. Neue, Formenl. 2, p. 345 sq.; Zumpt, Gram. § 209 fin.) [verto], to turn back, turn about; to come back, return (syn.: redeo, revenio).
    I.
    Lit.:

    clamitant me ut revertar,

    Plaut. Ps. 5, 1, 30:

    (Deiotarus) cum ex itinere revertisset... persaepe revertit ex itinere,

    Cic. Div. 1, 15, 26 sq.; cf. id. ib. 2, 8, 20:

    eodem (vultu) semper se vidisse exeuntem illum domo et revertentem,

    id. Tusc. 3, 15, 31:

    ita maestus rediit, ut retractus, non reversus videretur,

    id. Phil. 6, 4, 10:

    reversus ille, etc.,

    Caes. B. G. 6, 42:

    (mulier) per propinquos rogata, ut rediret, non est reversa,

    Quint. 7, 8, 2 et saep.:

    cum ego a foro revortor,

    Plaut. Ps. 1, 2, 30:

    a Fabricio ponte,

    Hor. S. 2, 3, 36:

    a Scythiā,

    Just. 9, 3, 1; 22, 3, 6:

    reverti ab exsilio,

    Tac. H. 1, 77; 2, 92; Suet. Calig. 59:

    a bello,

    Cic. Ac. 2, 1, 3; Sen. Suas. 2, 8; for which poet.:

    silvā,

    Ov. M. 5, 585:

    jam ad te revortar,

    Plaut. Aul. 2, 2, 26:

    ad aliquem,

    id. Ep. 3, 3, 43; id. Ps. 4, 7, 62; Caes. B. G. 2, 14 et saep.:

    nisi domum revorteris,

    Plaut. Men. 2, 1, 31; so,

    domum,

    Ter. Heaut. 1, 1, 16 (opp. egredior); 70; 2, 3, 99; Cic. Tusc. 5, 37, 107 (opp. egressi); Hor. Ep. 1, 15, 24 al.:

    Formias,

    Cic. Att. 8, 3, 7:

    Ameriam,

    id. Rosc. Am. 9, 26:

    Epheso Laodiceam,

    id. Fam. 3, 10, 3:

    hunc in locum,

    id. Rep. 6, 25, 29:

    in castra,

    Sall. J. 58, 7:

    ad assuetas sibi sedes,

    Quint. 11, 2, 6:

    huc,

    Plaut. Am. 2, 2, 57; 3, 2, 28; Ter. Ad. 4, 1, 9; Cic. Rep. 6, 13, 13 (opp. hinc profecti). — With double nom.:

    consules praedā ingenti partā victores reverterunt,

    Liv. 7, 17. —
    b.
    Of things:

    sol inde (sc. a brumalibus flexibus) revortens,

    Lucr. 5, 616:

    revertitur idem sol sub terras,

    id. 5, 658:

    revertitur luna ad signum quodque,

    id. 5, 635:

    multa videbis retro repulsa revorti,

    id. 2, 130:

    retroque a terrā cunctā revorti,

    id. 1, 785:

    quis neget... Tiberim reverti,

    Hor. C. 1, 29, 12:

    sol reversus,

    Manil. 5, 464. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to return:

    nescit vox missa reverti,

    Hor. A. P. 390; cf. Quint. 10, 7, 14:

    leti jam limine ab ipso Ad vitam possint revorti,

    Lucr. 2, 961:

    ad superiorem consuetudinem,

    Cic. Fam. 9, 24, 2:

    ad illum animum meum pristinum,

    id. ib. 10, 28, 1:

    ad sanitatem,

    Caes. B. G. 1, 42:

    ad corporis commodum,

    Cic. Inv. 2, 56, 168:

    haec ad easdem particulas,

    Quint. 3, 6, 65:

    ad Musas,

    Ov. Tr. 3, 7, 9:

    ad bonam vitae consuetudinem,

    Dig. 34, 4, 30:

    ut reverteretur in gratiam mecum,

    Petr. 87:

    poena in caput tuum,

    Ov. A. A. 1, 340; cf. Tac. H. 3, 31. —
    B.
    In partic., in speech (after a digression), to return, revert to a theme, etc.:

    scribam tibi tres libros, ad quos revertare,

    Varr. R. R. 1, 1, 4:

    discedo parumper a somniis, ad quae mox revertar,

    Cic. Div. 1, 23, 47:

    sed, ut ad propositum revertamur, etc.,

    id. Fin. 2, 32, 104:

    ut ad me revertar,

    id. Cael. 3, 6:

    ad illam puellam exposititiam,

    Plaut. Cas. prol. 79:

    proinde ad id revertar,

    Curt. 7, 1, 26:

    illuc,

    Nep. Dion, 4. —

    In a comic equivoque: revortor rursus denuo Carthaginem, Si quid mandare voltis aut curarier,

    Plaut. Poen. prol. 79.

    Lewis & Short latin dictionary > revertor

  • 122 revortor

    rĕ-verto ( - vort-) and rĕ-vertor ( - vort-), versus (-vors-) ( inf. paragog. revertier, Phaedr. 4, 18, 14), 3 (the authors of the ante-Aug. per. make the perfect forms, with the exception of the part. reversus, only from the active root, reverti, reverteram, revertisse, etc., Plaut. Am. 3, 2, 28: [p. 1590] Cic. Fam. 10, 28, 1; id. Att. 8, 3, 7; id. Phil. 2, 24, 59; id. Div. 1, 15, 27; id. Phil. 8, 10, 28; id. Tusc. 5, 37, 107; Caes. B. G. 1, 8; 1, 31, 2, 29; 2, 14; Sall. C. 37, 11 et saep.:

    reversus,

    Cic. Phil. 6, 4, 10; Caes. B. G. 6, 42; Sall. H. 4, 4 Dietsch;

    but cf.: reversus sum, etc.,

    Vell. 2, 42, 3; Quint. 7, 8, 2; 11, 2, 17; Tac. A. 12, 21; Front. Strat. 4, 2, 8; 4, 5, 17; Val. Max. 5, 1, 1; Nep. Them. 5, 2. But in the present tenses the active form is rare:

    revortit,

    Lucr. 3, 1061; 5, 1153, and Pompon. ap. Non. 476, 2;

    or Com. Rel. p. 201 Rib.: revertebant,

    Amm. 19, 5, 2; cf. Neue, Formenl. 2, p. 345 sq.; Zumpt, Gram. § 209 fin.) [verto], to turn back, turn about; to come back, return (syn.: redeo, revenio).
    I.
    Lit.:

    clamitant me ut revertar,

    Plaut. Ps. 5, 1, 30:

    (Deiotarus) cum ex itinere revertisset... persaepe revertit ex itinere,

    Cic. Div. 1, 15, 26 sq.; cf. id. ib. 2, 8, 20:

    eodem (vultu) semper se vidisse exeuntem illum domo et revertentem,

    id. Tusc. 3, 15, 31:

    ita maestus rediit, ut retractus, non reversus videretur,

    id. Phil. 6, 4, 10:

    reversus ille, etc.,

    Caes. B. G. 6, 42:

    (mulier) per propinquos rogata, ut rediret, non est reversa,

    Quint. 7, 8, 2 et saep.:

    cum ego a foro revortor,

    Plaut. Ps. 1, 2, 30:

    a Fabricio ponte,

    Hor. S. 2, 3, 36:

    a Scythiā,

    Just. 9, 3, 1; 22, 3, 6:

    reverti ab exsilio,

    Tac. H. 1, 77; 2, 92; Suet. Calig. 59:

    a bello,

    Cic. Ac. 2, 1, 3; Sen. Suas. 2, 8; for which poet.:

    silvā,

    Ov. M. 5, 585:

    jam ad te revortar,

    Plaut. Aul. 2, 2, 26:

    ad aliquem,

    id. Ep. 3, 3, 43; id. Ps. 4, 7, 62; Caes. B. G. 2, 14 et saep.:

    nisi domum revorteris,

    Plaut. Men. 2, 1, 31; so,

    domum,

    Ter. Heaut. 1, 1, 16 (opp. egredior); 70; 2, 3, 99; Cic. Tusc. 5, 37, 107 (opp. egressi); Hor. Ep. 1, 15, 24 al.:

    Formias,

    Cic. Att. 8, 3, 7:

    Ameriam,

    id. Rosc. Am. 9, 26:

    Epheso Laodiceam,

    id. Fam. 3, 10, 3:

    hunc in locum,

    id. Rep. 6, 25, 29:

    in castra,

    Sall. J. 58, 7:

    ad assuetas sibi sedes,

    Quint. 11, 2, 6:

    huc,

    Plaut. Am. 2, 2, 57; 3, 2, 28; Ter. Ad. 4, 1, 9; Cic. Rep. 6, 13, 13 (opp. hinc profecti). — With double nom.:

    consules praedā ingenti partā victores reverterunt,

    Liv. 7, 17. —
    b.
    Of things:

    sol inde (sc. a brumalibus flexibus) revortens,

    Lucr. 5, 616:

    revertitur idem sol sub terras,

    id. 5, 658:

    revertitur luna ad signum quodque,

    id. 5, 635:

    multa videbis retro repulsa revorti,

    id. 2, 130:

    retroque a terrā cunctā revorti,

    id. 1, 785:

    quis neget... Tiberim reverti,

    Hor. C. 1, 29, 12:

    sol reversus,

    Manil. 5, 464. —
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to return:

    nescit vox missa reverti,

    Hor. A. P. 390; cf. Quint. 10, 7, 14:

    leti jam limine ab ipso Ad vitam possint revorti,

    Lucr. 2, 961:

    ad superiorem consuetudinem,

    Cic. Fam. 9, 24, 2:

    ad illum animum meum pristinum,

    id. ib. 10, 28, 1:

    ad sanitatem,

    Caes. B. G. 1, 42:

    ad corporis commodum,

    Cic. Inv. 2, 56, 168:

    haec ad easdem particulas,

    Quint. 3, 6, 65:

    ad Musas,

    Ov. Tr. 3, 7, 9:

    ad bonam vitae consuetudinem,

    Dig. 34, 4, 30:

    ut reverteretur in gratiam mecum,

    Petr. 87:

    poena in caput tuum,

    Ov. A. A. 1, 340; cf. Tac. H. 3, 31. —
    B.
    In partic., in speech (after a digression), to return, revert to a theme, etc.:

    scribam tibi tres libros, ad quos revertare,

    Varr. R. R. 1, 1, 4:

    discedo parumper a somniis, ad quae mox revertar,

    Cic. Div. 1, 23, 47:

    sed, ut ad propositum revertamur, etc.,

    id. Fin. 2, 32, 104:

    ut ad me revertar,

    id. Cael. 3, 6:

    ad illam puellam exposititiam,

    Plaut. Cas. prol. 79:

    proinde ad id revertar,

    Curt. 7, 1, 26:

    illuc,

    Nep. Dion, 4. —

    In a comic equivoque: revortor rursus denuo Carthaginem, Si quid mandare voltis aut curarier,

    Plaut. Poen. prol. 79.

    Lewis & Short latin dictionary > revortor

  • 123 sisto

    sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;

    for steterant,

    Verg. A. 3, 110;

    steterint,

    id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.
    I.
    Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).
    A.
    Causative, with acc.
    1.
    To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:

    O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,

    Verg. G. 2, 489:

    tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,

    id. A. 3, 117 (classis stat;

    v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,

    Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):

    jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,

    plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:

    disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,

    Stat. Th. 7, 393:

    (equum ligneum) sacratā sistimus arā,

    Verg. A. 2, 245:

    aeternis potius me pruinis siste,

    Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:

    victima Sistitur ante aras,

    Ov. M. 15, 132:

    quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,

    Verg. A. 8, 85:

    post haec Sistitur crater,

    Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:

    cohortes expeditas super caput hostium sistit,

    Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —
    2.
    To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:

    terrā sistēre petitā,

    id. ib. 3, 635:

    (vos) facili jam tramite sistam,

    Verg. A. 6, 676:

    ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,

    to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):

    hic siste patrem,

    Sen. Phoen. 121:

    Annam huc siste sororem,

    Verg. A. 4, 634.—
    3.
    To place an army in order of battle, draw up, = instruere:

    aciem in litore sistit,

    Verg. A. 10, 309; cf.:

    sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,

    Tac. H. 3, 21.—
    4.
    Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):

    des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,

    Cic. Att. 3, 25:

    te vegetum nobis in Graeciā sistas,

    id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):

    hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,

    Verg. A. 11, 853.—
    5.
    With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.

    supra, 4.): ego vos salvos sistam,

    I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:

    omnia salva sistentur tibi,

    all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,

    suam rem sibi salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123; cf.:

    rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,

    will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:

    neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,

    that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:

    cum te reducem aetas prospera sistet,

    Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:

    tutum patrio te limine sistam,

    will see you safe home, Verg. A. 2, 620:

    praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,

    Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:

    Pelasgis siste levem campum,

    Stat. Th. 8, 328:

    modo se isdem in terris victorem sisterent,

    Tac. A. 2, 14:

    operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,

    give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—
    b.
    Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):

    tempora quod sistant propriis parentia signis,

    id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—
    B.
    As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);

    constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,

    will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:

    ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,

    id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):

    ipsum si quicquam posse in se sistere credis,

    to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:

    neque posse in terrā sistere terram,

    nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:

    at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,

    id. 4, 415:

    incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,

    to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:

    quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,

    Ov. M. 1, 307. —
    C.
    As jurid. term.
    1.
    In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:

    cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,

    Gai. 4, 184:

    fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,

    that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):

    testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,

    id. ib. 6, 25:

    quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),

    Liv. 3, 45, 3:

    interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,

    Gell. 7, 1, 10:

    si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,

    Dig. 2, 11, 11:

    si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,

    ib. 2, 9, 5:

    sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,

    ib. 2, 9, 6:

    cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,

    ib. 2, 6, 4:

    si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,

    ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—
    2.
    Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;

    vadimonium sistit,

    Cic. Quint. 8, 30:

    ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,

    Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—
    D.
    Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:

    ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),

    Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,

    tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,

    produce, App. M. 9, p. 227, 14:

    nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,

    Plaut. Rud. 3, 4, 73:

    vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,

    Cic. Off. 3, 10, 45. —
    E.
    Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:

    sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,

    Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:

    apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,

    the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—
    F.
    Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;

    mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,

    Tac. A. 15, 72:

    cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,

    id. ib. 4 37:

    at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,

    id. ib. 15, 18:

    monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,

    id. H. 4, 53:

    sistere monumenta,

    Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.
    II.
    Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.
    A.
    Causative (rare;

    perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,

    Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;

    v. sto),

    Verg. A. 6, 858; cf.:

    non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,

    Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—
    B.
    Neutr., to stand firm, to last, = stare:

    nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,

    Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—
    2.
    Neutr., to stand firm, to resist:

    nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,

    Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:

    donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,

    Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.
    III.
    Sistere = to stand still, and to cause to stand still.
    A.
    Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).
    a.
    To stand still:

    solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,

    Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):

    sistunt amnes,

    Verg. G. 1, 479:

    incurrit, errat, sistit,

    Sen. Herc. Oet. 248.—
    b.
    To remain, stop:

    Siste! Quo praeceps ruis?

    Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:

    vis tu quidem istum intra locum sistere?

    will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—
    c.
    Trop., to stop, not to go any farther:

    depunge, ubi sistam,

    Pers. 6, 79:

    nec in Hectore tracto sistere,

    to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—
    d.
    To cease (dub.):

    hactenus sistat nefas' pius est,

    if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—
    B.
    Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).
    1.
    To arrest, stop, check an advancing motion.
    a.
    With gradum:

    plano sistit uterque gradum,

    arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:

    siste properantem gradum,

    Sen. Herc. Fur. 772:

    repente sistunt gradum,

    Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—
    b.
    With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:

    fugam foedam siste,

    Liv. 1, 12, 5:

    si periculo suo fugam sistere posset,

    id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—
    c.
    Of vehicles, horses, etc.:

    esseda siste,

    Prop. 2, 1, 76:

    equos,

    Verg. A. 12, 355:

    quadrijugos,

    Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—
    d.
    With iter, to arrest the advance of an army, to halt:

    exercitus iter sistit,

    Tac. H. 3, 50.—
    e.
    With bellum, to halt (cf. infra, D.):

    Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,

    Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—
    f.
    Of living objects, in gen.
    (α).
    To arrest their course, make them halt:

    aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,

    Tac. H. 2, 23:

    festinantia sistens Fata,

    staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:

    non prius se ab effuso cursu sistunt,

    Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:

    aliquem cuspide,

    Sil. 1, 382; 1, 163; so,

    cervum vulnere sistere,

    id. 2, 78.—
    (β).
    To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:

    ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,

    Liv. 1, 37, 3:

    ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,

    id. 10, 14, 18:

    nec sisti vis hostium poterat,

    Curt. 5, 3, 11:

    nec sisti poterant scandentes,

    Tac. H. 3, 71; 5, 21. —
    g.
    Trop., to stop the advance of prices:

    pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,

    Tac. A. 3, 52.—
    2. a.
    Of water:

    sistere aquam fluviis,

    Verg. A. 4, 489:

    amnis, siste parumper aquas,

    Ov. Am. 3, 6, 2:

    quae concita flumina sistunt,

    id. M. 7, 154:

    sistito infestum mare,

    calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    b.
    Of blood and secretions:

    (ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,

    Tac. A. 15, 54:

    sanguinem,

    Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:

    haemorrhoidum abundantiam,

    id. 27, 4, 5, § 19:

    fluctiones,

    id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:

    nomas,

    id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:

    mensis,

    id. 23, 6, 60, § 112:

    vomitiones,

    id. 20, 20, 81, § 213:

    alvum bubus,

    id. 18, 16, 42, § 143:

    alvum,

    stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:

    ventrem,

    id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—
    3.
    To arrest the motion of life, make rigid:

    ille oculos sistit,

    Stat. Th. 2, 539.—
    4.
    To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:

    querelas,

    Ov. M. 7, 711:

    fletus,

    id. ib. 14, 835:

    lacrimas,

    id. F. 1, 367; 480; 6, 154:

    minas,

    id. Tr. 1, 2, 60:

    opus,

    id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:

    labores,

    id. ib. 5, 490:

    furorem,

    Stat. Th. 5, 663:

    furialem impetum,

    Sen. Med. 157; id. Agam. 203:

    pace tamen sisti bellum placet,

    Ov. M. 14, 803:

    antequam summa dies spectacula sistat,

    id. F. 4, 387:

    sitim sistere,

    to allay, id. P. 3, 1, 18:

    nec primo in limine sistit conatus scelerum,

    suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:

    ruinas,

    to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:

    ventum,

    to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;

    (motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,

    Plin. 2, 82, 84, § 198.—
    5.
    Sistere with intra = to confine, keep within:

    transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,

    Tac. H. 2, 11:

    dum populatio lucem intra sisteretur,

    provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —
    C.
    Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).
    1.
    Without a subject, res or a noun of general import being understood:

    quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,

    it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:

    totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,

    Liv. 2, 29, 8:

    si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,

    the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:

    si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,

    id. 3, 9, 8:

    vixque concordiā sisti videbatur,

    that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:

    qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,

    these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:

    qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,

    Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—
    2.
    Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.

    supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),

    Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.
    A.
    Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;

    esp., a peregrinus (= hostis),

    Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—

    Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,

    i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—
    B.
    In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):

    status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,

    Liv. 39, 13, 8:

    stato loco statisque diebus,

    id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:

    stato lustri die,

    Sen. Troad. 781:

    status sacrificii dies,

    Flor. 1, 3, 16:

    statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,

    Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:

    stato tempore,

    Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:

    stata tempora (partus),

    Stat. Achill. 2, 673:

    adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,

    Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:

    stata quinquennia,

    Stat. S. 5, 3, 113:

    stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,

    Fest. p. 264 Lind.:

    proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,

    Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:

    solemne et statum sacrificium (al. statutum),

    id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:

    stata sacra,

    Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:

    stata foedera,

    id. ib. 11, 380:

    status flatus,

    Sen. Ben. 4, 28:

    stati cursus siderum,

    Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—
    C.
    Moderate, average, normal:

    inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,

    Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > sisto

  • 124 subpono

    sup-pōno ( subp-), pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 ( perf. supposivi, Plaut. Truc. 2, 5, 9:

    supposivit,

    id. ib. 4, 3, 30; part. sync. supposta, Verg. A. 6, 24; Sil. 3, 90), v. a., to put, place, or set under (freq. and class.; cf.: submitto, subicio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    anatum ova gallinis saepe supponimus,

    Cic. N. D. 2, 48, 124; Varr. R. R. 3, 9, 9; Col. 8, 5, 4:

    (orat) sub cratim uti jubeas sese supponi,

    Plaut. Poen. 5, 2, 65:

    caput et stomachum supponere fontibus,

    Hor. Ep. 1, 15, 8:

    cervicem polo,

    Ov. F. 5, 180:

    colla oneri,

    id. R. Am. 171:

    tauros jugo,

    to yoke, id. M. 7, 118:

    olivam prelo,

    Col. 12, 49, 9:

    tectis agrestibus ignem,

    Ov. F. 4, 803:

    Massica caelo vina sereno,

    Hor. S. 2, 4, 51:

    agresti fano pecus,

    to place under, to drive under cover of, Ov. F. 4, 756:

    aliquem tumulo (terrae, humo, etc.),

    i. e. to bury, id. Tr. 3, 3, 68; id. Ib. 153; id. Am. 3, 9, 48:

    terrae dentes,

    i. e. to sow, id. M. 3, 102:

    falcem maturis aristis,

    to apply, Verg. G. 1, 348: cultros, to apply (to the throat of cattle to be slaughtered), id. A. 6, 248; id. G. 3, 492:

    incedis per ignes Suppositos cineri doloso,

    hidden under, Hor. C. 2, 1, 8:

    his igitur rebus subjectis suppositisque,

    i. e. under the earth, Lucr. 6, 543:

    nil ita sublime est... Non sit ut inferius suppositumque deo,

    subjected, subject, Ov. Tr. 4, 8, 48.—
    B.
    In partic.
    1.
    To put in the place of another, to substitute for another person or thing (syn. substituo):

    meliorem, quam ego sum, suppono tibi,

    Plaut. Curc. 2, 2, 6:

    aliquem in alicujus locum,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72; 2, 5, 30, § 78:

    in quarum (mulierum) locum juvenes,

    Just. 7, 3, 6:

    se reum criminibus illis pro rege,

    Cic. Deiot. 15, 42:

    stannum et aurichalcum pro auro et argento,

    Suet. Vit. 5 fin.:

    operae nostrae vicaria fides amicorum supponitur,

    Cic. Rosc. Am. 38, 111.—
    2.
    To substitute falsely or fraudulently, to falsify, forge, counterfeit:

    (puella) herae meae supposita est parva,

    Plaut. Cist. 4, 2, 49; so,

    puerum, puellam,

    id. ib. 2, 3, 11; id. Truc. 1, 1, 71; 2, 4, 50; 4, 3, 30; Ter. Eun. prol. 39; 5, 3, 3; Liv. 3, 44, 9 al.:

    qui suppositā personā falsum testamentum obsignandum curaverit,

    Cic. Clu. 44, 125:

    testamenta falsa supponere,

    id. Leg. 1, 16, 43; so,

    testamenta,

    id. Par. 6, 1, 43: quos (equos) daedala Circe Suppositā de matre nothos furata creavit, substituted deceptively, spurious (because mortal), Verg. A. 7, 283:

    trepidat, ne suppositus venias, ac falso nomine poscas,

    Juv. 1, 98.—
    3.
    To place as a pledge, hypothecate, Dig. 27, 9 lemm.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to add, annex, subjoin (syn. subjungo):

    huic generi Hermagoras partes quattuor supposuit,

    Cic. Inv. 1, 9, 12; 1, 6, 8:

    exemplum epistolae,

    id. Att. 8, 6, 3:

    rationem,

    id. Inv. 2, 23, 70; 2, 21, 63. —
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to make subject, to subject, submit:

    aethera ingenio suo,

    Ov. F. 1, 306:

    me tibi supposui,

    Pers. 5, 36.—
    * 2.
    To set beneath, to esteem less:

    Latio supposuisse Samon,

    Ov. F. 6, 48.

    Lewis & Short latin dictionary > subpono

  • 125 suppono

    sup-pōno ( subp-), pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 ( perf. supposivi, Plaut. Truc. 2, 5, 9:

    supposivit,

    id. ib. 4, 3, 30; part. sync. supposta, Verg. A. 6, 24; Sil. 3, 90), v. a., to put, place, or set under (freq. and class.; cf.: submitto, subicio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    anatum ova gallinis saepe supponimus,

    Cic. N. D. 2, 48, 124; Varr. R. R. 3, 9, 9; Col. 8, 5, 4:

    (orat) sub cratim uti jubeas sese supponi,

    Plaut. Poen. 5, 2, 65:

    caput et stomachum supponere fontibus,

    Hor. Ep. 1, 15, 8:

    cervicem polo,

    Ov. F. 5, 180:

    colla oneri,

    id. R. Am. 171:

    tauros jugo,

    to yoke, id. M. 7, 118:

    olivam prelo,

    Col. 12, 49, 9:

    tectis agrestibus ignem,

    Ov. F. 4, 803:

    Massica caelo vina sereno,

    Hor. S. 2, 4, 51:

    agresti fano pecus,

    to place under, to drive under cover of, Ov. F. 4, 756:

    aliquem tumulo (terrae, humo, etc.),

    i. e. to bury, id. Tr. 3, 3, 68; id. Ib. 153; id. Am. 3, 9, 48:

    terrae dentes,

    i. e. to sow, id. M. 3, 102:

    falcem maturis aristis,

    to apply, Verg. G. 1, 348: cultros, to apply (to the throat of cattle to be slaughtered), id. A. 6, 248; id. G. 3, 492:

    incedis per ignes Suppositos cineri doloso,

    hidden under, Hor. C. 2, 1, 8:

    his igitur rebus subjectis suppositisque,

    i. e. under the earth, Lucr. 6, 543:

    nil ita sublime est... Non sit ut inferius suppositumque deo,

    subjected, subject, Ov. Tr. 4, 8, 48.—
    B.
    In partic.
    1.
    To put in the place of another, to substitute for another person or thing (syn. substituo):

    meliorem, quam ego sum, suppono tibi,

    Plaut. Curc. 2, 2, 6:

    aliquem in alicujus locum,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72; 2, 5, 30, § 78:

    in quarum (mulierum) locum juvenes,

    Just. 7, 3, 6:

    se reum criminibus illis pro rege,

    Cic. Deiot. 15, 42:

    stannum et aurichalcum pro auro et argento,

    Suet. Vit. 5 fin.:

    operae nostrae vicaria fides amicorum supponitur,

    Cic. Rosc. Am. 38, 111.—
    2.
    To substitute falsely or fraudulently, to falsify, forge, counterfeit:

    (puella) herae meae supposita est parva,

    Plaut. Cist. 4, 2, 49; so,

    puerum, puellam,

    id. ib. 2, 3, 11; id. Truc. 1, 1, 71; 2, 4, 50; 4, 3, 30; Ter. Eun. prol. 39; 5, 3, 3; Liv. 3, 44, 9 al.:

    qui suppositā personā falsum testamentum obsignandum curaverit,

    Cic. Clu. 44, 125:

    testamenta falsa supponere,

    id. Leg. 1, 16, 43; so,

    testamenta,

    id. Par. 6, 1, 43: quos (equos) daedala Circe Suppositā de matre nothos furata creavit, substituted deceptively, spurious (because mortal), Verg. A. 7, 283:

    trepidat, ne suppositus venias, ac falso nomine poscas,

    Juv. 1, 98.—
    3.
    To place as a pledge, hypothecate, Dig. 27, 9 lemm.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to add, annex, subjoin (syn. subjungo):

    huic generi Hermagoras partes quattuor supposuit,

    Cic. Inv. 1, 9, 12; 1, 6, 8:

    exemplum epistolae,

    id. Att. 8, 6, 3:

    rationem,

    id. Inv. 2, 23, 70; 2, 21, 63. —
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to make subject, to subject, submit:

    aethera ingenio suo,

    Ov. F. 1, 306:

    me tibi supposui,

    Pers. 5, 36.—
    * 2.
    To set beneath, to esteem less:

    Latio supposuisse Samon,

    Ov. F. 6, 48.

    Lewis & Short latin dictionary > suppono

  • 126 suspicor

    suspĭcor, ātus ( inf. suspicarier, Plaut. Ps. 1, 5, 149; id. Trin. 1, 2, 49), 1, v. dep. a. [1. suspicio, II.], to mistrust, suspect (class.).
    (α).
    With acc. (rare):

    id est, quod suspicabar,

    Plaut. Men. 5, 2, 24:

    quid nunc suspicare aut invenis De illā?

    Ter. Heaut. 4, 1, 44:

    quid homines suspicentur, videtis,

    Cic. Lael. 3, 12:

    quod velim temere atque injuriose de illo suspicati sint homines,

    id. Ep. ad Brut. 1, 13, 1:

    nihil mali suspicans,

    id. Clu. 9, 27:

    res nefarias,

    id. Mil. 23, 63:

    summum nefas suspicatus de uxore,

    Quint. 9, 2, 80.—Rarely with a personal object:

    ancillas meas,

    Plaut. As. 5, 2, 39:

    puellam,

    App. M. 10, p. 250, 18.—
    (β).
    With obj.-clause (so most usually):

    suspitio est mihi, nunc vos suspicarier, Me idcirco haec promittere, etc.,

    Plaut. Ps. 1, 5, 149:

    omnes ilico Me suspicentur, credo, habere aurum domi,

    id. Aul. 1, 2, 32:

    debere se suspicari, simulatā Caesarem amicitiā, etc.,

    Caes. B. G. 1, 44:

    id consilium cum fugae causā initum suspicaretur,

    Hirt. B. G. 8, 16:

    venturos, Qui, etc.,

    Ov. H. 10, 83.—
    (γ).
    Absol.:

    fuge suspicari (sc. me),

    Hor. C. 2, 4, 22.—
    II.
    Transf., in gen., to suspect, apprehend, surmise, suppose, believe, conjecture (class.; cf.: opinor, reor).
    (α).
    With acc.:

    di inmortales, spem insperatam date mihi, quam suspicor,

    Plaut. Men. 5, 9, 22 Brix:

    si quidem hic lenonis ejus't vidulus, quem suspicor,

    id. Rud. 4, 4, 47:

    nisi me animus fallit, hic profecto'st anulus, quem ego suspicor,

    Ter. Heaut. 4, 1, 1:

    qui, quae vix conjectura, qualia sint, possumus suspicari, sic affirmat, ut, etc.,

    Cic. Rep. 1, 10, 15:

    figuram divinam,

    id. N. D. 1, 11, 28:

    quiddam de L. Crasso,

    id. de Or. 3, 4, 15; cf.:

    aliquid de M. Popilii ingenio,

    id. Brut. 14, 56.—
    (β).
    With rel.-clause:

    quare, quā sint illae dignitate, potes ex his suspicari,

    Cic. Inv. 2, 1, 2:

    ne suspicari quidem, quanta sit admirabilitas caelestium rerum,

    id. N. D. 2, 36, 90.—
    (γ).
    With objectclause:

    navalis hostis ante adesse potest, quam quisquam venturum esse suspicari queat,

    Cic. Rep. 2, 3, 6:

    quas (magnitudines stellarum) esse numquam suspicati sumus,

    id. ib. 6, 16, 16:

    placiturum tibi esse librum meum suspicabar,

    id. Q. Fr. 2, 9, 1:

    valde suspicor fore, ut infringatur hominum improbitas,

    id. Fam. 1, 6, 1:

    suspicor ingenuas erubuisse genas,

    Ov. H. 19 (20), 6:

    ex loco tumuli suspicari, non esse monumentum,

    Quint. 7, 3, 34.— Absol.:

    ut suspicor,

    Plaut. Men. 5, 9, 22 Ritschl.
    Act. collat. form suspĭco, āre:

    ne suspices,

    Plaut. Cas. 2, 6, 42.

    Lewis & Short latin dictionary > suspicor

  • 127 tollo

    tollo, sustŭli, sublātum, 3, v. a. ( perf. tollit, Pers. 4, 2:

    tollisse,

    Dig. 46, 4, 13) [root Sanscr. tul-, tulajāmi, lift up, weigh; Gr. tal-, tel, in tlênai, talanton; cf.: tuli, tlātus (latus), tolerare], to lift or take up, to raise, always with the predom. idea of motion upwards or of removal from a former situation.
    I.
    To lift up, raise up, elevate, exalt, etc. (syn.: effero, elevo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: unus erit quem tu tolles in caerula caeli templa, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.): pileum ad caelum tollit, Plaut. Fragm. ap. Non. 220, 15:

    fulgor ibi ad caelum se tollit,

    Lucr. 2, 325;

    for which also: aliquem tollere in caelum,

    Cic. Phil. 11, 10, 24:

    quem (Herculem) in caelum ista ipsa sustulit fortitudo,

    id. Tusc. 4, 22, 50; id. Rep. 1, 16, 25:

    tollam ego ted in collum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 42:

    Phaëthon optavit, ut in currum patris tolleretur: sublatus est,

    Cic. Off. 3, 25, 94; cf. id. N. D. 3, 31, 76:

    aliquem in equum,

    id. Deiot. 10, 28:

    quos in crucem sustulit,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 7:

    aliquem in crucem,

    id. ib. 2, 1, 5, §

    13: aquila in sublime sustulit testudinem,

    Phaedr. 2, 6, 4:

    in arduos Tollor Sabinos,

    Hor. C. 3, 4, 22 et saep.:

    ut me hic jacentem aliquis tollat,

    Plaut. Ps. 5, 1, 2; so,

    jacentes,

    id. Most. 1, 4, 17: mulum suum tollebat Fufius, lifted up, raised up, Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83:

    nequeo caput tollere,

    Plaut. Truc. 2, 6, 45:

    sustulimus manus et ego et Balbus,

    Cic. Fam. 7, 5, 2:

    manus,

    id. Verr. 2, 4, 3, § 5:

    gradum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 6: scorpius caudā sublatā, Lucil. ap. Non. 385, 31:

    lubrica convolvit sublato pectore terga (coluber),

    Verg. A. 2, 474:

    terrā,

    Ov. M. 15, 192:

    de terrā,

    Cic. Caecin. 21, 60:

    se tollere a terrā,

    id. Tusc. 5, 13, 37:

    ignis e speculā sublatus,

    id. Verr. 2, 5, 35, § 93.—
    2.
    In partic.
    a.
    Tollere liberos, to take up, i. e. to accept, acknowledge; and so, to raise up, bring up, educate as one's own (from the custom of laying new-born children on the ground at the father's feet; cf.

    suscipio): quod erit natum, tollito,

    Plaut. Am. 1, 3, 3:

    puerum,

    id. Men. prol. 33; Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):

    natum filium,

    Quint. 4, 2, 42:

    nothum,

    id. 3, 6, 97:

    puellam,

    Ter. Heaut. 4, 1, 15; cf. id. And. 1, 3, 14.—Also of the mother:

    si quod peperissem, id educarem ac tollerem,

    Plaut. Truc. 2, 4, 45.—
    (β).
    Transf., in gen., to get, beget a child:

    qui ex Fadiā sustulerit liberos,

    Cic. Phil. 13, 10, 23:

    decessit morbo aquae intercutis, sublato filio Nerone ex Agrippinā,

    Suet. Ner. 5 fin.
    b.
    Nautical t. t.: tollere ancoras, to lift the anchor, weigh anchor; esp. in part. pass.:

    sublatis ancoris,

    Caes. B. G. 4, 23; id. B. C. 1, 31; Liv. 22, 19, 6. —
    (β).
    Transf. out of the nautical sphere, to break up, proceed:

    si vultis ancoras tollere,

    Varr. R. R. 3, 17, 1.—
    c.
    To build, raise, erect:

    tollam altius tectum,

    Cic. Har. Resp. 15, 33:

    si juxta habeas aedificia, eaque jure tuo altius tollas,

    Dig. 39, 2, 26.—
    d.
    To take on board, carry, of vessels or vehicles:

    navem, metretas quae trecentas tolleret, parasse,

    Plaut. Merc. 1, 1, 75:

    naves, quae equites sustulerant,

    Caes. B. G. 4, 28:

    altera navis ducentos ex legione tironum sustulerat,

    id. B. C. 3, 28;

    Auct. B. Afr. 54: tollite me, Teucri,

    Verg. A. 3, 601:

    ut se sublatum in lembum ad Cotym deveheret,

    Liv. 45, 6, 2:

    Maecenas me tollere raedā vellet,

    Hor. S. 2, 6, 42:

    Talem te Bacchus... sustulit in currus,

    Ov. A. A. 3, 157. —
    B.
    Trop.
    1.
    To raise, lift, lift up, elevate, set up, etc.: tollitur in caelum clamor exortus utrimque, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 422 Vahl.):

    clamorem in caelum,

    Verg. A. 11, 745:

    clamores ad sidera,

    id. ib. 2, 222; cf.:

    clamor magnus se tollit ad auras,

    rises, id. ib. 11, 455:

    clamor a vigilibus tollitur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    clamorem,

    Flor. 3, 8, 6:

    cachinnum,

    Cic. Fat. 5, 10:

    risum,

    Hor. A. P. 381: litterulae meae tui desiderio oblanguerunt: hac tamen epistulā oculos paulum sustulerunt, have opened [p. 1877] their eyes again, have reanimated them, Cic. Fam. 16, 10, 2.—Esp. with animos: ne in secunda tollere animos et in mala demittere, to elevate, Lucil. ap. Non. 286, 6:

    animos,

    Plaut. Truc. 2, 8, 10; Ter. Hec. 3, 5, 57:

    animos alicui,

    to raise, excite, animate, Liv. 3, 67, 6:

    nec dubium est quin omnis Hispania sublatura animos fuerit,

    id. 35, 1, 3;

    opp. abicere animos,

    Sen. Ben. 3, 28, 7:

    aliquid dicendo augere et tollere altius (opp. extenuare et abicere),

    Cic. de Or. 3, 26, 104:

    ad caelum te tollimus verissimis ac justissimis laudibus,

    id. Fam. 15, 9, 1:

    monumentum illud, quod tu tollere laudibus solebas,

    id. Att. 4, 16, 8 (14):

    nostras laudes in astra,

    id. ib. 2, 25, 1:

    Daphnim tuum ad astra,

    Verg. E. 5, 51:

    tergeminis tollere honoribus,

    Hor. C. 1, 1, 8:

    vos Tempe tollite laudibus,

    id. ib. 1, 21, 9 (cf. also Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1; v. infra, II. A. 2.):

    supra modum se tollens oratio,

    Quint. 4, 2, 61; cf.:

    se eadem geometria tollit ad rationem usque mundi,

    id. 1, 10, 46; 1, 2, 26:

    amicum Tollere (i. q. consolari),

    to cheer up, console, Hor. S. 2, 8, 61.—
    2.
    To take on one, assume, bear, endure:

    providere non solum quid oneris in praesentia tollant,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    at Apollodorus poenas sustulit,

    id. N. D. 3, 33, 82. —
    II.
    To take up a thing from its place, to take away, remove, to bear or carry away, make way with, take away with one (syn.: aufero, adimo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    frumentum de areā,

    Cic. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vitā tollunt,

    id. Lael. 13, 47:

    ut aliquis nos deus ex hac hominum frequentiā tolleret,

    id. ib. 23, 87:

    simulacra ex delubris,

    id. Div. in Caecil. 1, 3; so,

    pecunias e fano,

    Caes. B. C. 3, 105:

    sphaeram ex urbe (Syracusis),

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    praedam,

    Caes. B. G. 7, 14:

    posita,

    id. ib. 6, 17:

    patinam,

    Hor. S. 1, 3, 80; cf.:

    his sublatis,

    id. ib. 2, 8, 10:

    mensam tolli jubet,

    Cic. Pis. 27, 67:

    me per hostes Denso paventem sustulit aëre,

    Hor. C. 2, 7, 14:

    jubet sublata reponi Pocula,

    Verg. A. 8, 175:

    cuncta,

    id. ib. 8, 439:

    tecum me tolle per undas,

    id. ib. 6, 370:

    me quoque tolle simul,

    Ov. M. 11, 441:

    tollite me, Libyes, comitem poenaeque necisque,

    Sil. 6, 500.—
    2.
    In partic.
    a.
    Pregn., to take off, carry off, make away with, to kill, destroy, ruin, etc.:

    aliquem de medio,

    Cic. Rosc. Am. 7, 20:

    aliquem e medio,

    Liv. 24, 6, 1:

    aliquem ferro, veneno,

    Cic. N. D. 3, 33, 81:

    Titanas fulmine (Juppiter),

    Hor. C. 3, 4, 44: quem febris una potuit tollere, Lucil. ap. Non. 406, 25:

    me truncus illapsus cerebro Sustulerat, nisi, etc.,

    Hor. C. 2, 17, 28:

    tollet anum vitiato melle cicuta,

    id. S. 2, 1, 56:

    sorbitio tollit quem dira cicutae,

    Pers. 4, 2:

    majores nostri Carthaginem et Numantiam funditus sustulerunt,

    laid waste, Cic. Off. 1, 11, 35:

    ademptus Hector Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis,

    Hor. C. 2, 4, 11.—In a play with I. B. supra: te dixisse, laudandum adulescentem (Caesarem), ornandum, tollendum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1; cf.:

    se non esse commissurum, ut tolli posset,

    id. ib. 11, 20, 1.—
    b.
    Milit. t. t.: tollere signa, to break up for marching, to decamp, Caes. B. C. 2, 20; Auct. B. Alex. 57, 1.—
    B.
    Trop., to do away with, remove; to abolish, annul, abrogate, cancel (very freq., esp. in Cic.;

    syn.: oblittero, aboleo): rei memoriam tollere ac delere,

    Cic. Quint. 21, 70; cf.

    metum,

    id. Rosc. Am. 2, 6:

    sublatā benevolentiā amicitiae nomen tollitur,

    id. Lael. 5, 19; cf.:

    maximum ornamentum amicitiae tollit, qui ex eā tollit verecundiam,

    id. ib. 22, 82:

    dubitationem,

    id. Rep. 1, 7, 12:

    errorem,

    id. ib. 1, 24, 38:

    librariorum menda,

    id. Att. 13, 23, 2:

    ut id nomen ex omnibus libris tollatur,

    id. ib. 13, 44, 3:

    legem,

    id. Leg. 2, 12, 31:

    veteres leges novis legibus,

    id. de Or. 1, 58, 247:

    dictaturam funditus ex re publicā,

    id. Phil. 1, 1, 3:

    sublato Areopago,

    id. Rep. 1, 27, 43:

    deos,

    to deny the existence of, id. N. D. 1, 30, 85; id. Ac. 2, 11, 33:

    diem,

    to consume in speechmaking, id. Leg. 3, 18, 40; id. Dom. 17, 45:

    morbus facile tollitur,

    is removed, Cels. 2, 14; 4, 18; so,

    dolores et tumores,

    Plin. 26, 12, 75, § 122:

    foeditates cicatricum maculasque,

    id. 33, 6, 35, § 110:

    muliebrem luctum,

    Hor. Epod. 16, 39:

    querelas,

    id. Ep. 1, 12, 3.—Hence,

    sublātus

    , a, um, P. a. (acc. to I. B.), elated, proud, haughty (rare):

    quo proelio sublati Helvetii,

    Caes. B. G. 1, 15:

    hac victoriā,

    id. ib. 5, 38: quibus omnibus rebus, id. B. C. 2, 37:

    rebus secundis,

    Verg. A. 10, 502:

    gloriā,

    Tac. A. 13, 11 et saep.:

    fidens magis et sublatior ardet,

    Ov. Hal. 54. — Adv.:

    sublātē

    , highly, loftily. *
    1.
    Lit.:

    Nilus diebus centum sublatius fluens, minuitur postea,

    higher, Amm. 22, 15, 12. —
    2.
    Trop.:

    sublate ampleque dicere (opp. attenuate presseque),

    loftily, with elevation, Cic. Brut. 55, 201:

    sublatius dicere,

    more proudly, id. Dom. 36, 95:

    sublatius insolescentes,

    Amm. 15, 12, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > tollo

  • 128 transfigo

    trans-fīgo, xi, xum, 3, v. a.
    I.
    To thrust or pierce through, to transpierce, transfix a thing or a person (class.;

    syn. traicio): sagittā Cupido cor meum transfixit,

    Plaut. Pers. 1, 1, 25:

    evelli jussit eam, quā erat transfixus, hastam,

    Cic. Fin. 2, 30, 97:

    transfixi pilis,

    Caes. B. G. 7, 62:

    Q. Fabium gladio per pectus transfigit,

    Liv. 2, 46, 4:

    stricto gladio simul verbis increpans transfigit puellam,

    id. 1, 26, 3:

    contrario ictu per parmam transfixus,

    id. 2, 6, 9:

    latus,

    id. 5, 36, 7:

    corpus,

    id. 21, 8, 11:

    transfigitur scutum Pulfioni,

    Caes. B. G. 5, 44:

    scuta uno ictu pilorum,

    id. ib. 1, 25:

    unguibus anguem, Cic. poët. Div. 1, 47, 106: transfixo pectore,

    Verg. A. 1, 44.—In a Greek construction:

    qui hastis corpus transfigi solent,

    Plaut. Most. 2, 1, 11; so,

    sonipes transfixus pectora ferro,

    Luc. 7, 528.—
    II.
    To thrust something through a thing ( poet. and very rare):

    latos huic hasta per armos Acta tremit duplicatque virum transfixa dolore,

    Verg. A. 11, 645:

    ora ducis transfixo deformia pilo,

    Luc. 9, 138.

    Lewis & Short latin dictionary > transfigo

См. также в других словарях:

  • PUELLA — puellam …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • DISPARAGARE — apud Matth. Paris A. C. 1236. Puellas nobiles wardis, ac maritagiis, quas dant suis, disparagant: est imparis conditionis generisqueve duos matrimonio copulare. Invaluit enim iam olim apud Romanos, aliosqueve consuetudo, ut viri nobiles uxores… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NUPTA — i. e. Sponsa rite deducta, Hebraeis Gap desc: Hebrew, neque ante dicebatur, tametsi ex sponsalibus plane matrimonium esset satis contractum initumque: Sponsum appellabant Gap desc: Hebrew et Gap desc: Hebrew, Sponsam. Gap desc: Hebrew et Gap desc …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Old Latin — For Old Latin translation of the Bible, see Vetus Latina. Old Latin Prisca Latinitas Titus Maccius Plautus, an O …   Wikipedia

  • SOP-Sprache — In der linguistischen Typologie sind SOV Sprachen (Subjekt Objekt Verb) diejenigen Sprachen, in denen standardmäßig Subjekt, Objekt und Verb in dieser Reihenfolge in der Satzstellung auftreten. Im Deutschen tritt SOV in Nebensätzen auf („Als… …   Deutsch Wikipedia

  • SOP-Sprachen — In der linguistischen Typologie sind SOV Sprachen (Subjekt Objekt Verb) diejenigen Sprachen, in denen standardmäßig Subjekt, Objekt und Verb in dieser Reihenfolge in der Satzstellung auftreten. Im Deutschen tritt SOV in Nebensätzen auf („Als… …   Deutsch Wikipedia

  • SOV-Sprache — In der linguistischen Typologie sind SOV Sprachen (Subjekt Objekt Verb) diejenigen Sprachen, in denen standardmäßig Subjekt, Objekt und Verb in dieser Reihenfolge in der Satzstellung auftreten. Im Deutschen tritt SOV in Nebensätzen auf („Als… …   Deutsch Wikipedia

  • SOV-Sprachen — In der linguistischen Typologie sind SOV Sprachen (Subjekt Objekt Verb) diejenigen Sprachen, in denen standardmäßig Subjekt, Objekt und Verb in dieser Reihenfolge in der Satzstellung auftreten. Im Deutschen tritt SOV in Nebensätzen auf („Als… …   Deutsch Wikipedia

  • Subjekt-Objekt-Prädikat — In der linguistischen Typologie sind SOV Sprachen (Subjekt Objekt Verb) diejenigen Sprachen, in denen standardmäßig Subjekt, Objekt und Verb in dieser Reihenfolge in der Satzstellung auftreten. Im Deutschen tritt SOV in Nebensätzen auf („Als… …   Deutsch Wikipedia

  • Subjekt-Objekt-Verb — In der linguistischen Typologie sind SOV Sprachen (Subjekt Objekt Verb) diejenigen Sprachen, in denen standardmäßig Subjekt, Objekt und Verb in dieser Reihenfolge in der Satzstellung auftreten. Im Deutschen tritt SOV in Nebensätzen auf („Als… …   Deutsch Wikipedia

  • Langue SOV — Une langue SOV est, en typologie syntaxique, une langue dont les phrases suivent, généralement, un ordre sujet objet verbe. Le basque, le japonais et le turc sont de ce type. Certaines langues, comme le français avec les pronoms objets (« je …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»