-
1 praecaedit
prae-cīdo (old form praecaedit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 18), cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off in front; hence, in gen., to cut off.I.Lit. (class.); constr. with acc. alone, or with acc. and dat. or gen. of person.(α).With acc. and dat.:(β).linguam alicui,
Plaut. Aul. 2, 2, 12:manum alicui gladio,
Cic. Inv. 2, 20, 59:aures, nasum et labia alicui,
Just. 1, 10, 5.—With acc. and gen.:(γ).collegae sui praecidi caput jussit,
Cic. Tusc. 5, 19, 55:quae patrem occiderit, manus ejus praecidantur,
Sen. Contr. 9, 27, 8.—With acc.:B.manus,
Hirt. B. G. 8, 44:caput, Quadrig. ap. Gell. l. l.: capita,
Petr. 1:medici membra praecidunt,
Quint. 8, 3, 75:capillos,
id. ib. 8, 3, 105:ancoras,
to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:fistulas, quibus aqua suppeditatur,
id. Rab. Perd. 11, 31:traducem,
Plin. 17, 23, 35, § 211.—Transf.1.To cut through, cut up (class.):2.cotem novaculā,
Cic. Div. 1, 17, 32:linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari,
Vulg. 2 Macc. 15, 33:naves,
to cripple, make unfit for service, Cic. Att. 9, 6, 3.—To beat to pieces, to batter, smash (ante-class.):3.praecide os tu illi,
Plaut. Cas. 2, 6, 52 (dub.; cf. id. Pers. 2, 4, 12 Ritschl).—Praecidere sinum maris, to cut off, avoid, i. e. to sail straight (postAug.), Sen. Ep. 53, 1: medium mare, Auct. Quint. Decl. 12, 22; cf.II.iter,
Plin. 8, 22, 34, [p. 1413] § 83.—Trop., to cut off, to take away.A.Of speech, to cut short, abridge; to cut short one's words, to be brief, break off or finish abruptly:B.dum te obtuetur, interim linguam oculi praeciderunt,
Plaut. Mil. 4, 6, 56:maximam partem defensionis,
Cic. Verr. 2, 2, 62, § 151:sibi licentiam libertatemque vivendi,
id. ib. 2, 3, 1, §3: sibi reditum,
id. Pis. 22, 51:per abscissionem significatio fit, si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,
Auct. Her. 4, 54, 67:brevi praecidam,
in a word, in short, briefly, Cic. Sen. 16, 57:praecide, inquit,
cut it short, be brief, id. Ac. 2, 43, 133.—To break off, cut off, end, destroy; esp. with spem:C.si non praeciditur spes plebeio quoque, apiscendi summi honoris,
Liv. 4, 3, 7:praecisa consulatūs spes erit,
id. 4, 3, 15; 24, 31, 12; 42, 50, 1:id sum assecutus, ut una hora perdito spem judicii corrumpendi praeciderem,
Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20:utrum spem nostram praecidat an differat,
Sen. Ira, 3, 28, 4; id. Ben. 2, 5, 1.—Also of friendship, etc.: amicitias repente praecidere, to break off suddenly (opp. sensim dissuere), Cic. Off. 1, 33, 120.—To deny flatly, refuse, decline, etc.:A.plane sine ullā exceptione praecidit,
flatly refused, Cic. Att. 8, 4, 2:cupiebam eum esse nobiscum: quod quia praeciderat,
id. ib. 10, 16, 1.—Hence, praecīsus, a, um, P. a.Lit., cut or torn off, separated ( poet.):2.Trinacria Italiā praecisa,
Manil. 4, 630.— Subst.: praecī-sum, i, n., a piece of meat cut off, a cutlet, steak (ante-class.), Naev. ap. Non. 151, 2: praeciso capi, Lucil. ib.—Transf.a.Castrated (post-class.):b.fanatici,
Lampr. Elag. 7:praecisi ac professi impudientiam,
Sen. Prov. 5, 3.—Broken off, steep, abrupt, precipitous ( poet. and in post-Aug. prose):B.acuta silex praecisis undique saxis,
Verg. A. 8, 233:iter,
Sall. J. 92, 7:rupes,
Quint. 12, 9, 2.—Trop.1.Shortened, short, brief (post-Aug.):2.praecisis conclusionibus obscuri,
Quint. 10, 2, 17:comprehensio,
id. 7, 3, 15.—Troublesome (postclass.):1.ut sub obtentu militiae praecisiorem se adversario faceret (al. pretiosiorem),
Dig. 49, 16, 4.—Hence, adv.: prae-cīsē.In short, in few words, briefly, concisely (class.):2.praecise dicere (opp. plene et perfecte dicere),
Cic. N. D. 2, 29, 73.—Positively, absolutely (class.):praecise negare alicui,
Cic. Att. 8, 4, 2:non praecise, sed sub condicione,
Dig. 36, 3, 1. -
2 praecido
prae-cīdo (old form praecaedit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 18), cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off in front; hence, in gen., to cut off.I.Lit. (class.); constr. with acc. alone, or with acc. and dat. or gen. of person.(α).With acc. and dat.:(β).linguam alicui,
Plaut. Aul. 2, 2, 12:manum alicui gladio,
Cic. Inv. 2, 20, 59:aures, nasum et labia alicui,
Just. 1, 10, 5.—With acc. and gen.:(γ).collegae sui praecidi caput jussit,
Cic. Tusc. 5, 19, 55:quae patrem occiderit, manus ejus praecidantur,
Sen. Contr. 9, 27, 8.—With acc.:B.manus,
Hirt. B. G. 8, 44:caput, Quadrig. ap. Gell. l. l.: capita,
Petr. 1:medici membra praecidunt,
Quint. 8, 3, 75:capillos,
id. ib. 8, 3, 105:ancoras,
to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:fistulas, quibus aqua suppeditatur,
id. Rab. Perd. 11, 31:traducem,
Plin. 17, 23, 35, § 211.—Transf.1.To cut through, cut up (class.):2.cotem novaculā,
Cic. Div. 1, 17, 32:linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari,
Vulg. 2 Macc. 15, 33:naves,
to cripple, make unfit for service, Cic. Att. 9, 6, 3.—To beat to pieces, to batter, smash (ante-class.):3.praecide os tu illi,
Plaut. Cas. 2, 6, 52 (dub.; cf. id. Pers. 2, 4, 12 Ritschl).—Praecidere sinum maris, to cut off, avoid, i. e. to sail straight (postAug.), Sen. Ep. 53, 1: medium mare, Auct. Quint. Decl. 12, 22; cf.II.iter,
Plin. 8, 22, 34, [p. 1413] § 83.—Trop., to cut off, to take away.A.Of speech, to cut short, abridge; to cut short one's words, to be brief, break off or finish abruptly:B.dum te obtuetur, interim linguam oculi praeciderunt,
Plaut. Mil. 4, 6, 56:maximam partem defensionis,
Cic. Verr. 2, 2, 62, § 151:sibi licentiam libertatemque vivendi,
id. ib. 2, 3, 1, §3: sibi reditum,
id. Pis. 22, 51:per abscissionem significatio fit, si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,
Auct. Her. 4, 54, 67:brevi praecidam,
in a word, in short, briefly, Cic. Sen. 16, 57:praecide, inquit,
cut it short, be brief, id. Ac. 2, 43, 133.—To break off, cut off, end, destroy; esp. with spem:C.si non praeciditur spes plebeio quoque, apiscendi summi honoris,
Liv. 4, 3, 7:praecisa consulatūs spes erit,
id. 4, 3, 15; 24, 31, 12; 42, 50, 1:id sum assecutus, ut una hora perdito spem judicii corrumpendi praeciderem,
Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20:utrum spem nostram praecidat an differat,
Sen. Ira, 3, 28, 4; id. Ben. 2, 5, 1.—Also of friendship, etc.: amicitias repente praecidere, to break off suddenly (opp. sensim dissuere), Cic. Off. 1, 33, 120.—To deny flatly, refuse, decline, etc.:A.plane sine ullā exceptione praecidit,
flatly refused, Cic. Att. 8, 4, 2:cupiebam eum esse nobiscum: quod quia praeciderat,
id. ib. 10, 16, 1.—Hence, praecīsus, a, um, P. a.Lit., cut or torn off, separated ( poet.):2.Trinacria Italiā praecisa,
Manil. 4, 630.— Subst.: praecī-sum, i, n., a piece of meat cut off, a cutlet, steak (ante-class.), Naev. ap. Non. 151, 2: praeciso capi, Lucil. ib.—Transf.a.Castrated (post-class.):b.fanatici,
Lampr. Elag. 7:praecisi ac professi impudientiam,
Sen. Prov. 5, 3.—Broken off, steep, abrupt, precipitous ( poet. and in post-Aug. prose):B.acuta silex praecisis undique saxis,
Verg. A. 8, 233:iter,
Sall. J. 92, 7:rupes,
Quint. 12, 9, 2.—Trop.1.Shortened, short, brief (post-Aug.):2.praecisis conclusionibus obscuri,
Quint. 10, 2, 17:comprehensio,
id. 7, 3, 15.—Troublesome (postclass.):1.ut sub obtentu militiae praecisiorem se adversario faceret (al. pretiosiorem),
Dig. 49, 16, 4.—Hence, adv.: prae-cīsē.In short, in few words, briefly, concisely (class.):2.praecise dicere (opp. plene et perfecte dicere),
Cic. N. D. 2, 29, 73.—Positively, absolutely (class.):praecise negare alicui,
Cic. Att. 8, 4, 2:non praecise, sed sub condicione,
Dig. 36, 3, 1. -
3 praecido
praecīdo, cīdī, cīsum, ere [ prae + caedo ]1)а) отрезывать, обрезывать, обрубать (alicui nasum Just, manūs C, Hirt); отрубать, отсекать (caput alicujus C, Pt)p. ancoram C — рубить якорный канатб) обстригать ( barbam PM); перерезать, преграждать ( iter PM); срезать, т. е. объезжать, миновать ( omnes sinūs maris Sen)3) ограничивать ( libertatem vivendi C); лишать, отнимать (p. alicui spem, sibi reditum C); исключать4) устранять ( causam belli H)5) отказывать, отклонять (plane aliquid C)6) вкратце излагать, быть кратким7) разрезать, разрубать ( cotem novaculā C)8) прерывать (incipere aliquid dicere, deinde p. rhH.); рвать, порывать ( amicitias C)9) очерчивать -
4 funis
fūnis, is, m., das Seil, der Strick, das Tau, funis nauticus, Tau, Fest.: funis nervinus, Veget. mil.: funes blattini, Eutr.: funis explicatur, wickelt sich ab, Vitr.: per funem demitti, Verg.: funibus in murum tolli, Eutr. – zum Gebrauche auf Schiffen, ancorarius funis, Ankertau, Caes.: funes, qui antemnas ad malos religabant, Caes.: bes. zum Befestigen der Schiffe am Lande vom Hinterdecke aus, in Creta religare funem, Catull.: religare querno a stipite funem, Ov.: neque an- corae funesque subsistunt, neque etc., Caes.: funem solvere, Verg. u. Iuven.: haerentis in salo naviculae funem magis praecide quam solve, Hieron. epist. 53, 10. – v. Seil des Seiltänzers, per extentum funem ire, Hor.: per intentos funes ire, Sen.: per funem ambulare, Sen. – bildl. u. sprichw., ne currente retro funis eat rotā, damit der Spieß sich nicht umkehrt, Hor. carm. 3, 10, 10: funem reducere, seine Meinung ändern, Pers. 5, 118: funem ducere = befehlen, herrschen, dagegen funem sequi = gehorchen, dienen, Hor. ep. 1, 10, 48, s. das. Obbarius (p. 85): ex arena funem efficere (εξ ἄμμου σχοινίον πλέκειν), von einer unmöglichen Sache, Col. 10. praef. § 4. – / funis gen. fem., Lucr. 2, 1154; vgl. Quint. 1, 6, 5. Gell. 13, 20, 21.
-
5 praecido
prae-cīdo, cīdī, cīsum, ere (prae u. caedo), I) vorn abschneiden, was vorn ist abschneiden, A) eig. u. übtr.: 1) im allg.: a) eig.: linguam alci, Plaut., alcis, Amm.: sibi linguam dentibus, sich vorn abbeißen, Hyg.: digitum, Varro fr.: alci manus, Hirt. b. G. u. Sen. fr.: alci caput, Liv.: alci auriculas, Petron.: pinnarum caules, Plin.: fistulas, quibus aqua suppeditabatur Iovis optimi maximi templis ac sedibus, Cic.: ancoras, das Ankertau kappen, Cic.: haerentis in salo naviculae funem magis praecidere, quam solvere, Hieron.: alci summas manus et pedes, Vulg.: barbam, Plin.: Trinacria Italiā praecisa, abgerissen, getrennt, Manil. – Partiz. subst., praecīsum, ī, n., ein abgeschnittenes Stück Fleisch, Naev. com. 65. Lucil. 569. – b) übtr., eine Örtlichkeit usw. abschneiden, omnes sinus (Buchten), Sen. ep. 53, 1. – iter, Plin. 8, 84. – 2) prägn., verschneiden, praecisi fanatici, Lampr. Heliog. 7, 2: Partiz. subst., praecisi (Verschnittene) et professi impudentiam, Sen. de prov. 5, 3. – B) bildl.: 1) im allg.: pr. (alci) linguam, jmd. verstummen machen, Plaut. mil. 1721. – 2) insbes.: a) kurz fassen, abkürzen, brevi praecidam, Cic.: praecide, mach es kurz, Cic. – dah. abbrechen mitten im Reden, Cornif. rhet.: praecisa velut ante legitimum finem oratio, Quint. – b) abschneiden, benehmen, spem, Cic.: sibi reditum, Cic.: omnes causas omnibus, Cic.: causam belli, die Spitze abbrechen, Hor.: sibi istam licentiam libertatemque dicendi, beschränken, Cic. – c) rund abschlagen, plane, Cic.: plane sine exceptione, Cic. – II) zerschneiden, A) eig.: canem, Liv.: cotem novaculā, Cic. – B) bildl., ein Verhältnis, einen Zustand kurz abbrechen, amicitias magis decere censent sapientes sensim diluere, quam repente praecidere, Cic. de off. 1, 120: etiamsi mors aliorum longius vitam passa est procedere, aliorum in medio flore praecidit, aliorum interrupit ipsa principia, Sen. ep. 66, 42. – III) was vorn ist, schlagen, alci os (auf das M.), Plaut. Cas. 404, wo aber wohl percide os tu illi zu lesen ist; vgl. Plaut. Pers. 283 R. Sen. nat. qu. 4, 4, 1 u. oben percīdo.
-
6 funis
fūnis, is, m., das Seil, der Strick, das Tau, funis nauticus, Tau, Fest.: funis nervinus, Veget. mil.: funes blattini, Eutr.: funis explicatur, wickelt sich ab, Vitr.: per funem demitti, Verg.: funibus in murum tolli, Eutr. – zum Gebrauche auf Schiffen, ancorarius funis, Ankertau, Caes.: funes, qui antemnas ad malos religabant, Caes.: bes. zum Befestigen der Schiffe am Lande vom Hinterdecke aus, in Creta religare funem, Catull.: religare querno a stipite funem, Ov.: neque an- corae funesque subsistunt, neque etc., Caes.: funem solvere, Verg. u. Iuven.: haerentis in salo naviculae funem magis praecide quam solve, Hieron. epist. 53, 10. – v. Seil des Seiltänzers, per extentum funem ire, Hor.: per intentos funes ire, Sen.: per funem ambulare, Sen. – bildl. u. sprichw., ne currente retro funis eat rotā, damit der Spieß sich nicht umkehrt, Hor. carm. 3, 10, 10: funem reducere, seine Meinung ändern, Pers. 5, 118: funem ducere = befehlen, herrschen, dagegen funem sequi = gehorchen, dienen, Hor. ep. 1, 10, 48, s. das. Obbarius (p. 85): ex arena funem efficere (εξ ἄμμου σχοινίον πλέκειν), von einer unmöglichen Sache, Col. 10. praef. § 4. – ⇒ funis gen. fem., Lucr. 2, 1154; vgl. Quint. 1, 6, 5. Gell. 13, 20, 21. -
7 praecido
prae-cīdo, cīdī, cīsum, ere (prae u. caedo), I) vorn abschneiden, was vorn ist abschneiden, A) eig. u. übtr.: 1) im allg.: a) eig.: linguam alci, Plaut., alcis, Amm.: sibi linguam dentibus, sich vorn abbeißen, Hyg.: digitum, Varro fr.: alci manus, Hirt. b. G. u. Sen. fr.: alci caput, Liv.: alci auriculas, Petron.: pinnarum caules, Plin.: fistulas, quibus aqua suppeditabatur Iovis optimi maximi templis ac sedibus, Cic.: ancoras, das Ankertau kappen, Cic.: haerentis in salo naviculae funem magis praecidere, quam solvere, Hieron.: alci summas manus et pedes, Vulg.: barbam, Plin.: Trinacria Italiā praecisa, abgerissen, getrennt, Manil. – Partiz. subst., praecīsum, ī, n., ein abgeschnittenes Stück Fleisch, Naev. com. 65. Lucil. 569. – b) übtr., eine Örtlichkeit usw. abschneiden, omnes sinus (Buchten), Sen. ep. 53, 1. – iter, Plin. 8, 84. – 2) prägn., verschneiden, praecisi fanatici, Lampr. Heliog. 7, 2: Partiz. subst., praecisi (Verschnittene) et professi impudentiam, Sen. de prov. 5, 3. – B) bildl.: 1) im allg.: pr. (alci) linguam, jmd. verstummen machen, Plaut. mil. 1721. – 2) insbes.: a) kurz fassen, abkürzen, brevi praecidam, Cic.: praecide, mach es kurz, Cic. – dah. abbrechen mitten im Reden, Cornif. rhet.: praecisa velut ante legitimum finem oratio, Quint. – b) abschneiden, benehmen, spem, Cic.: sibi reditum, Cic.: omnes causas————omnibus, Cic.: causam belli, die Spitze abbrechen, Hor.: sibi istam licentiam libertatemque dicendi, beschränken, Cic. – c) rund abschlagen, plane, Cic.: plane sine exceptione, Cic. – II) zerschneiden, A) eig.: canem, Liv.: cotem novaculā, Cic. – B) bildl., ein Verhältnis, einen Zustand kurz abbrechen, amicitias magis decere censent sapientes sensim diluere, quam repente praecidere, Cic. de off. 1, 120: etiamsi mors aliorum longius vitam passa est procedere, aliorum in medio flore praecidit, aliorum interrupit ipsa principia, Sen. ep. 66, 42. – III) was vorn ist, schlagen, alci os (auf das M.), Plaut. Cas. 404, wo aber wohl percide os tu illi zu lesen ist; vgl. Plaut. Pers. 283 R. Sen. nat. qu. 4, 4, 1 u. oben percīdo.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praecido
-
8 praecīdō
praecīdō cīdī, cīsus, ere [prae+caedo], to cut off in front, cut off: caput praecisum ducis, L.: resistenti manum gladio: collegae sui praecidi caput iussit: ancoras, cut the cables.—To cut through, cut up: cotem novaculā: navīs, disable. —Fig., to cut short, abridge, break off, finish abruptly: maximam partem defensionis: sibi reditum: brevi praecidam, briefly: praecide, inquit, cut it short.—To break off suddenly, cut off, end, destroy: omnīs causas omnibus, T.: praecisa consulatūs spes erit, L.: spem iudici conrumpendi.— To deny flatly, refuse, decline: mihi plane nullā exceptione.* * *praecidere, praecidi, praecisus Vcut off in front; cut back, cut short
См. также в других словарях:
loisir — Loisir, Semble qu il vienne de Otium, Le oisir, l oisir, Spatium. Loisir quand on cesse de la besongne, Otium. Le loisir et relasche qu on a des affaires de ce monde, lequel on employe aux estudes, Literarum otium. Le fruict de son loisir,… … Thresor de la langue françoyse