Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

prŏfānus

  • 41 profane

    adj. (lat. profanus) 1. осквернителен, нечестив, опетняващ; 2. светски; 3. невеж; expliquez-moi, je suis profane en la matière обяснете ми, аз съм невеж в тази област; 4. m. светско лице, профан, невежа, светското. Ќ Ant. sacré; connaisseur.

    Dictionnaire français-bulgare > profane

  • 42 Нечестивый

    - scelestus (homo; facinus; sermo); impius, a, um; nefarius, a, um; nefandus; sacrilegus; impius; maleficus; malus; profanus;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Нечестивый

  • 43 Профанация

     ♦ ( ENG profanity)
     (от лат. profanus, от pro - прежде и fanum - храм)
       то, что не принадлежит к сакральному. В более общем смысле - это то, что оскверняет или демонстрирует презрение к священному. В этике - это действие, или подход, или высказывание, к-рые относятся к сакральному как к несакральному. Это - цель профанного высказывания.

    Westminster dictionary of theological terms > Профанация

  • 44 Профанное

     ♦ ( ENG profane)
     (лат. profanus от pro - прежде и fanum - храм)
       то, что не является святым, или сакральным. Более грубо - это то, что является богохульным и относится к сакральному с неуважением.

    Westminster dictionary of theological terms > Профанное

  • 45 adtributio

    attrĭbūtĭo ( adt-), ōnis, f. [attribuo].
    I.
    The assignment of a money-debt (cf. attribuo, I.).
    A.
    Lit.:

    de attributione conficies,

    Cic. Fam. 16, 24; id. Att. 15, 13, 5; so id. ib. 16, 1 and 3.—
    B.
    Trop.: Graeci Fatum... Nemesin vocant, quod unicuique attributio sua sit adscripta, i. e. his fate is meted out, App. de Mund. p. 754.—
    II.
    In gram., a predicate, attribute, = attributum ex his etiam attributionibus:

    sacer an profanus, publicus an privatus, etc.,

    Cic. Inv. 1, 26, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > adtributio

  • 46 attributio

    attrĭbūtĭo ( adt-), ōnis, f. [attribuo].
    I.
    The assignment of a money-debt (cf. attribuo, I.).
    A.
    Lit.:

    de attributione conficies,

    Cic. Fam. 16, 24; id. Att. 15, 13, 5; so id. ib. 16, 1 and 3.—
    B.
    Trop.: Graeci Fatum... Nemesin vocant, quod unicuique attributio sua sit adscripta, i. e. his fate is meted out, App. de Mund. p. 754.—
    II.
    In gram., a predicate, attribute, = attributum ex his etiam attributionibus:

    sacer an profanus, publicus an privatus, etc.,

    Cic. Inv. 1, 26, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > attributio

  • 47 bubo

    1.
    būbo, ōnis, m. (f. only once Verg. A. 4, 462; cf. Serv. ad loc.; Non. p. 194, 1.— Hence given erroneously by Prisc. p. 683 P. and Rhemn. Palaem. p. 1370 fin. ib. as comm.) [buas, buza], an owl, the horned owl:

    Strix bubo, Linn., whose cry was considered as ill-boding,

    Plin. 10, 12, 16, § 34; Verg. A. 4, 462:

    ignavus bubo,

    Ov. M. 5, 550:

    profanus,

    id. ib. 6, 432 (cf. id. ib. 5, 543:

    profana avis): funereus,

    id. ib. 10, 453: Stygius (since Ascalaphus, son of Acheron or Styx, was changed to an owl;

    v. Ascalaphus),

    id. ib. 15, 791:

    rauci,

    id. Am. 1, 12, 19:

    bubone sinistro,

    Luc. 5, 396:

    trepidus,

    id. 6, 689:

    moestus,

    Sen. Med. 734:

    luctifer,

    id. Herc. Fur. 687:

    infaustus,

    Claud. in Eutr. 2, 407.
    2.
    bŭbo, ĕre, v. n., to cry like a bittern, Auct. Carm. Philom. 42 (al. butio).

    Lewis & Short latin dictionary > bubo

  • 48 consacratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consacratus

  • 49 consecratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecratus

  • 50 consecro

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecro

  • 51 pro

    1.
    prō (archaic collat. form, posi in posimerium; cf. pono, from posino; cf. Gr. poti and pot with pros), adv. and prep. [root in Sanscr. prep. pra-, before, as in prathamas, first; Gr. pro; cf.: proteros, prôtos, etc.; Lat.: prae, prior, priscus, etc.; perh. old abl. form, of which prae is the loc. ], before, in front of; and, transf., for, with the idea of protection, substitution, or proportion.
    I.
    Adv., found only in the transf. comp. signif. (v. infra, II. B. 3.) in connection with quam and ut: pro quam and pro ut (the latter usually written in one word, prout), like prae quam and prae ut.
    * A.
    Pro quam, in proportion as, just as:

    nec satis est, pro quam largos exaestuat aestus,

    Lucr. 2, 1137. —
    B.
    Pro ut or prout, according as, in proportion, accordingly, proportionably as, just as, as (class.):

    compararat argenti bene facti, prout Thermitani hominis facultates ferebant, satis,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    tuas litteras, prout res postulat, exspecto,

    id. Att. 11, 6 fin.:

    id, prout cujusque ingenium erat, interpretabantur,

    Liv. 38, 50:

    prout locus iniquus aequusve his aut illis, prout animus pugnantium est, prout numerus, varia pugnae fortuna est,

    id. 38, 40 fin. —With a corresp. ita:

    ejusque rationem ita haberi, prout haberi lege liceret,

    Cic. Phil. 5, 17, 46:

    prout sedes ipsa est, ita varia genera morborum sunt,

    Cels. 4, 4, 5:

    prout nives satiaverint, ita Nilum increscere,

    Plin. 5, 9, 10, § 51.—
    II.
    Prep. with abl. (late Lat. with acc.:

    PRO SALVTEM SVAM,

    Inscr. Grut. 4, 12; 46, 9; Inscr. Orell. 2360), before, in front of.
    A.
    Lit., of place:

    sedens pro aede Castoris,

    Cic. Phil. 3, 11, 27:

    praesidia, quae pro templis cernitis,

    id. Mil. 1, 2:

    ii qui pro portis castrorum in statione erant,

    Caes. B. G. 4, 32:

    pro castris copias habere,

    id. ib. 7, 66:

    pro castris dimicare,

    id. ib. 5, 16:

    pro oppido,

    id. ib. 7, 71:

    pro opere consistere,

    Sall. J. 92, 9:

    castra pro moenibus locata,

    Liv. 2, 53; 4, 17:

    pro muro,

    id. 30, 10:

    pro castris explicare aciem,

    id. 6, 23:

    pro vallo,

    Plin. 2, 37, 37, § 101; Vell. 2, 19, 1.—With verbs of motion:

    Caesar pro castris suas copias produxit,

    before the camp, Caes. B. G. 1, 48:

    hasce tabulas hic ibidem pro pedibus tuis obicito,

    before your feet, App. Mag. p. 337, 36; id. M. 4, p. 155, 2.—
    2.
    In partic., with the accessory idea of presence on the front part, on the edge or brink of a place, on or in the front of, often to be translated by a simple on or in:

    pro censu classis iuniorum, Serv. Tullius cum dixit, accipi debet in censu, ut ait M. Varro, sicuti pro aede Castoris, pro tribunali, pro testimonio,

    Fest. p. 246 Müll.; cf.: pro significat in, ut pro rostris, pro aede, pro tribunali, Paul. ex Fest. p. 228 Müll.; and:

    pro sententia ac si dicatur in sententiā, ut pro rostris id est in rostris,

    id. p. 226 Müll.: hac re pro suggestu pronunciata, qs. standing on the front part of the tribune, or, as we would say, on the tribune, Caes. B. G. 6, 3: pro tribunali cum aliquid ageretur, was transacted before or at my tribunal, Cic. Fam. 3, 8, 21; so,

    pro tribunali,

    id. Pis. 5, 11; id. Sest. 15, 34: pro contione, before the assembled army; and, in gen., before the assembly:

    laudatus pro contione Jugurtha,

    Sall. J. 8, 2; cf. Curt. 9, 1, 1:

    pro contione laudibus legati militumque tollere animos,

    Liv. 7, 7:

    fortes viros pro contione donantis,

    Curt. 10, 5, 10:

    pro contione litteras recitare,

    id. 4, 10, 16; Liv. 38, 23 fin.:

    pro contione palam utrumque temptavit,

    Suet. Vesp. 7; Tac. A. 3, 9; Front. Strat. 1, 11, 3: [p. 1448] 4, 5, 11; cf.:

    pro comitio,

    Suet. Aug. 43:

    uti pro consilio imperatum erat,

    in the council, Sall. J. 29, 6; cf.:

    supplicatio in triduum pro collegio decemvirūm imperata fuit,

    Liv. 38, 36:

    pontifices pro collegio decrevisse,

    Gell. 11, 3, 2:

    pro collegio pronuntiare,

    Liv. 4, 26, 9:

    suas simultates pro magistratu exercere,

    id. 39, 5:

    pro munimentis castelli manipulos explicat,

    before, on the fortifications, Tac. A. 2, 80; 12, 33: stabat pro litore diversa acies, in front of or upon the shore, id. ib. 14, 30:

    legionem pro ripā componere,

    id. ib. 12, 29:

    velamenta et infulas pro muris ostentant,

    in front of, from the walls, Tac. H. 3, 31; so,

    pro muris,

    id. A. 2, 81:

    ad hoc mulieres puerique pro tectis aedificiorum saxa et alia, quae locus praebebat, certatim mittere,

    standing on the edge of the roofs, from the roofs, Sall. J. 67, 1 Kritz.—
    B.
    Transf.
    1.
    To signify a standing before or in front of, for defence or protection; hence an acting for, in behalf of, in favor of, for the benefit of, on the side of (opp. contra, adversum):

    veri inveniendi causā contra omnia dici oportere et pro omnibus,

    Cic. Ac. 2, 18, 60; cf.:

    hoc non modo non pro me, sed contra me est potius,

    id. de Or. 3, 20, 75:

    partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

    id. Clu. 32, 88:

    difficillimum videtur quod dixi, pro ipsis esse quibus eveniunt ista, quae horremus ac tremimus,

    Sen. Prov. 3, 2:

    haec cum contra legem proque lege dicta essent,

    Liv. 34, 8: pro Romano populo armis certare, Enn. ap. Non. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.); cf.: pro vostrā vitā morti occumbant, id. ap. Serv. ad Verg. A. 2, 62 (Trag. v. 176 Vahl.): quae ego pro re publica fecissem, Cato ap. Front. p. 149:

    nihil ab eo praetermissum est, quod aut pro re publicā conquerendum fuit, aut pro eā disputandum,

    Cic. Sest. 2, 3:

    omnia me semper pro amicorum periculis, nihil umquam pro me ipso deprecatum,

    id. de Or. 2, 49, 201:

    convenit dimicare pro legibus, pro libertate, pro patriā,

    id. Tusc. 4, 19, 43:

    dulce et decorum est pro patriā mori,

    Hor. C. 3, 2, 13; cf. id. ib. 3, 19, 2:

    pro sollicitis non tacitus reis,

    id. ib. 4, 1, 14:

    spondere levi pro paupere,

    id. A. P. 423:

    urbes, quae viris aut loco pro hostibus et advorsum se opportunissumae erant,

    Sall. J. 88, 4:

    nec aliud adversus validissimas gentes pro nobis utilius, quam, etc.,

    Tac. Agr. 12:

    et locus pro vobis et nox erit, Liv 9, 24, 8: et loca sua et genus pugnae pro hoste fuere,

    id. 39, 30, 3:

    pro Corbulone aetas, patrius mos... erant: contra, etc.,

    Tac. A. 3, 31; id. H. 4, 78; Curt. 4, 14, 16.—
    2.
    With the notion of replacement or substitution, in the place of, instead of, for.
    a.
    In gen.: numquam ego argentum pro vino congiario... disdidi, Cato ap. Front. p. 149:

    ego ibo pro te, si tibi non libet,

    Plaut. Most. 5, 2, 10:

    ego pro te molam,

    Ter. And. 1, 2, 29; Cic. Leg. 2, 5, 13:

    mutata (ea dico), in quibus pro verbo proprio subicitur aliud... ut cum minutum dicimus animum pro parvo, etc.,

    id. Or. 27, 92 sq.; cf.:

    libenter etiam copulando verba jungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis... ain' pro aisne, nequire pro non quire, malle pro magis velle, nolle pro non velle. Dein etiam saepe et exin pro deinde et exinde dicimus,

    id. ib. 45, 154:

    pro vitulā statuis dulcem Aulide natam, Hor S. 2, 3, 199: pro bene sano Ac non incauto fictum astutumque vocamus,

    id. ib. 1, 3, 61; cf. Suet. Caes. 70:

    pro ope ferendā sociis pergit ipse ire, etc.,

    Liv. 23, 28, 11 Weissenb. ad loc.; Zumpt, Gram. § 667; cf.:

    pro eo, ut ipsi ex alieno agro raperent, suas terras, etc.,

    Liv. 22, 1, 2.—
    b.
    Esp. freq. in connection with the title of any officer, to denote his substitute' pro consule, pro praetore, pro quaestore, pro magistro, etc. (afterwards joined into one word, as proconsul, propraetor, proquaestor, promagister, etc.), proconsul, proprœtor, proquœstor, vice-director:

    cum pro consule in Ciliciam proficiscens Athenas venissem,

    Cic. de Or. 1, 18, 82; cf.:

    cum L. Philippus pro consulibus eum se mittere dixit, non pro consule,

    instead of the consuls, not as proconsul, id. Phil. 11, 8, 18:

    nec pro praetore, Caesarem (vocat),

    id. ib. 13, 10, 22; Liv. 35, 1. cum Alexandriae pro quaestore essem, Cic. Ac. 2, 4, 11' cf.:

    litteris Q. Caepionis Bruti pro consule... Q. Hortensii pro consule opera, etc.,

    id. Phil. 10, 11, 26: P. Terentius operas in portu et scripturā Asiae pro magistro dedit, id. Att. 11, 10, 1; cf. id. Verr. 2, 2, 70, § 169; id. Fam. 13, 65, 1; see also the words proconsul, promagister, propraetor, proquaestor, etc.—
    c.
    So of price, penalty, etc., in exchange, in return for:

    tres minas pro istis duobus dedi,

    Plaut. Most. 3, 2, 138; id. Aul. 3, 3, 8:

    pro hujus peccatis ego supplicium sufferam,

    Ter. And. 5, 3, 17:

    dimidium ejus quod pactus esset, pro carmine daturum,

    Cic. de Or. 2, 86, 351:

    pro vitā hominis nisi hominis vita reddatur, non posse deorum inmortalium numen placari,

    Caes. B. G. 6, 16:

    id pro immolatis in foro Tarquiniensium Romanis poenae hostibus redditum,

    Liv. 7, 19, 3:

    vos, pro paternis sceleribus, poenas date,

    Sen. Med. 925; Lact. 2, 7, 21:

    pro crimine poenas,

    Ov. Ib. 621.—
    3.
    Pro is also frequently used to denote the viewing, judging, considering, representing of a thing as something, for, the same as, just as, as:

    pro sano loqueris, quom me appellas nomine,

    Plaut. Men. 2, 2, 24:

    sese ducit pro adulescentulo,

    id. Stich. 3, 1, 65; id. Cist. 1, 3, 24:

    hunc Eduxi a parvulo, habui, amavi pro meo,

    as my own, Ter. Ad. 1, 1, 23:

    Cato ille noster qui mihi unus est pro centum milibus,

    whose voice I regard as equal to that of thousands, Cic. Att. 2, 5, 1:

    Siciliam nobis non pro penariā cellā, sed pro aerario fuisse,

    id. Verr. 2, 2, 2, § 5:

    P. Sestio pro occiso relictus est,

    id. Sest. 38, 81; Caes. B. G. 3, 109:

    cum pro damnato mortuoque esset,

    as good as condemned and dead, Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33:

    summa ratio, quae sapientibus pro necessitate est,

    Plin. Ep. 1, 12, 3:

    negotia pro solatiis accipiens,

    Tac. A. 4, 13:

    consuli pro hostibus esse,

    Liv. 43, 5, 4:

    adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,

    as a boaster, Liv. 39, 49: quoniam de adventu Caesaris pro certo habebamus, to consider as certain, Mat. ap. Cic. Att. 9, 15, 6 et saep.; v. certus.—
    4.
    Esp. in certain phrases: pro eo, for the same thing, as just the same:

    ut si a Caesare, quod speramus, impetrarimus, tuo beneficio nos id consecutos esse judicemus: sin minus, pro eo tantum id habeamus, cum a te data sit opera, ut impetraremus,

    Cic. Fam. 13, 7, 5.—With the particles of comparison: atque ( ac), ac si, quasi, just the same as, even as, as though: pro eo ac debui, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1:

    pro eo ac si concessum sit,

    Cic. Inv. 1, 32, 54:

    pro eo est atque si adhibitus non esset,

    Dig. 28, 1, 22:

    pro eo erit quasi ne legatum quidem sit,

    ib. 30, 1, 38: pro eo quod, for the reason that, because:

    pro eo quod ejus nomen erat magnā apud omnes gloriā,

    Cic. de Or. 2, 18, 75: pro eo quod pluribus verbis vos quam volui fatigavi, veniam a vobis petitam velim, Liv 38, 49 fin.
    5.
    On account of, for the sake of:

    dolor pro patriā,

    Cic. Fin. 1, 7, 24:

    tumultus pro recuperandā re publicā,

    id. Brut. 90, 311 dub. (B. and K. omit pro):

    dedit pro corpore nummos, i. e. to rescue his person,

    Hor. S. 1, 2, 43:

    aliquem amare pro ejus eximiā suavitate,

    Cic. de Or 1, 55, 234:

    pro quibus meritis quanto opere dilectus sit,

    Suet. Aug. 57:

    cum pro incolumitate principis vota susceperunt,

    Tac. A. 4, 17:

    pro bono (= bene),

    Sall. J. 22, 4.—
    6.
    Pro is used in its most general sense in stating the relation between two objects or actions, in proportion, in comparison with, according to or as, conformably to, by virtue of, for, etc.:

    meus pater nunc pro hujus verbis recte et sapienter facit,

    according to his story, Plaut. Am. 1, 1, 133:

    tu pro oratione nec vir nec mulier mihi's,

    id. Rud. 4, 4, 71: pro viribus tacere ac fabulari, according to one's ability, Enn. ap. Non. 475, 4 (Trag. v. 181 Vahl.):

    facere certum'st pro copiā ac sapientiā,

    Plaut. Merc. 3, 1, 8:

    agere pro viribus,

    Cic. Sen. 9, 27:

    aliquem pro dignitate laudare,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    proelium atrocius quam pro numero pugnantium fuit,

    Liv. 21, 29: pro imperio, by virtue of his office or authority:

    quia pro imperio palam interfici non poterat,

    Liv. 1, 51, 2; hence, imperatively, dictatorially, summarily:

    nec illum ipsum submovere pro imperio posse more majorum,

    id. 2, 56, 12 ' hem! satis pro imperio, quisquis es, Ter. Phorm. 1, 4, 18:

    pro tuā prudentiā,

    Cic. Fam. 4, 10, 2; 11, 12, 2:

    cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

    id. Verr. 2, 1, 27, § 69:

    quibus aliquid opis fortasse ego pro meā, tu pro tuā, pro suā quisque parte ferre potuisset,

    id. Fam. 15, 15, 3: pro virili parte, according to one's ability, id. Sest. 66, 138; Liv. praef. 2; Ov. Tr. 5, 11, 23. —Esp. freq.: pro ratā parte and pro ratā, in proportion, proportionably; v. ratus:

    pro se quisque,

    each according to his ability, each one for himself, Cic. Off. 3, 14, 58; Caes. B. G. 2, 25; Verg. A. 12, 552 et saep.:

    pro tempore et pro re,

    according to time and circumstances, Caes. B. G. 5, 8:

    pro facultatibus,

    Nep. Epam. 3, 5.—Pro eo, quantum, or ut, in proportion to, as, according to, according as:

    eāque pro eo, quantum in quoque sit ponderis, esse aestimanda,

    Cic. Fin. 4, 21, 58:

    equidem pro eo, quanti te facio, quicquid feceris, approbabo,

    id. Fam. 3, 3, 2: tamen pro eo ut temporis difficultas tulit, etc., L. Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.
    In composition the o is long in some words, in others short (through the influence of the Gr.
    pro-): prōdeo, prŏfiteor; and even in words borrowed from the Greek, as prōlogus.—Its signification has reference either to place, before, forwards; or to protection, for; procedo, procurro, profanus; procuro, propugno, prosum, protego.
    2.
    prō (less correctly prōh), interj., an exclamation of wonder or lamentation, O! Ah! Alas! (class.).
    (α).
    With nom.:

    proh! bonae frugi hominem te jam pridem esse arbitror,

    Plaut. Cas. 2, 4, 4: pro Juppiter! Enn. ap. Varr L. L. 7, § 12 Müll. (Trag. v 225 Vahl.); Ter. And. 4, 3, 17; id. Eun. 3, 5, 2; id. Ad. 1, 2, 31; cf.:

    pro supreme Juppiter,

    id. ib. 2, 1, 42:

    pro Juppiter, Hominis stultitiam!

    id. ib. 3, 3, 12:

    pro di immortales,

    id. ib. 3, 4, 1; cf.: pro, dii immortales: Cic. Imp. Pomp. 12, 33:

    pro curia inversique mores!

    Hor. C. 3, 5, 7:

    pro scelus,

    Mart. 2, 46, 8.—
    (β).
    Parenthet.:

    pro, quanta potentia regni Est, Venus alma, tui,

    Ov. M. 13, 758:

    et mea, pro! nullo pondere verba cadunt,

    id. H. 3, 98:

    tantum, pro! degeneramus a patribus,

    Liv. 22, 14, 6; Curt. 4, 16, 10.—
    (γ).
    With acc.: pro divom fidem! Enn. ap. Don. ad. Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. v. 30 Vahl.); Ter. Ad. 4, 7, 28; cf.:

    pro deum atque hominum fidem!

    id. And. 1, 5, 2; 11; id. Heaut. 1, 1, 9; Cic. Tusc. 5, 16, 48;

    instead of which, ellipt.: pro deum immortalium!

    Ter. Phorm. 2, 3, 4:

    pro deum atque hominum,

    id. Hec. 2, 1, 1:

    pro fidem deum! facinus foedum,

    id. Eun. 5, 4, 21.—
    (δ).
    With gen.: pro malae tractationis! Tert. Poen. fin.

    Lewis & Short latin dictionary > pro

  • 52 profane

    prŏfānē, adv., v. profanus fin.

    Lewis & Short latin dictionary > profane

  • 53 profanitas

    prŏfānĭtas, ātis, f. [profanus], profaneness, profanity (eccl. Lat.):

    superiorum profanitas,

    i. e. the ancient heathen writers, Tert. Pall. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > profanitas

  • 54 profano

    1.
    prōfāno, āvi, ātum, 1, v. a. [pro-fanum], to bring any thing to a god before the temple, i. e. to dedicate, consecrate, offer in sacrifice (ante-class.):

    daps profanata,

    Cato, R. R. 50:

    profanato sine contagione,

    id. ib. 132: decimam Herculi, Massur. Sabin. ap. Macr. S. 3, 6: ad aram decimam bovum, Fest. s. v. potitium, p. 237 Müll.; Aur. Vict. Orig. Gent. Rom. 6: polluctum cum profanatum dicitur, id est proinde ut sit fani factum;

    itaque olim fano consumebatur omne quod profanum erat,

    Varr. L. L. 6, § 54 Müll. (the passage is corrupt).
    2.
    prŏfāno, āvi, atum, 1, v. a. [profanus].
    I.
    Lit., to render unholy, deprive of sanctity, to unhallow, desecrate, profane (perh. not ante - Aug.):

    dies festos, sacra, sacerdotes,

    Liv. 31, 44:

    sacrum,

    Ov. Am. 3, 9, 19:

    festum,

    id. M. 4, 390:

    sacra,

    Petr. 89:

    funus,

    Stat. Th. 9, 8:

    sabbata,

    Vulg. Ezech. 23, 38:

    justitias,

    id. Psa. 88, 32.—
    II.
    Transf.
    A.
    To violate, pollute:

    pudorem,

    Curt. 5, 1, 38:

    os,

    Quint. 11, 1, 84:

    nomen,

    id. Decl. 10.—
    B.
    To disclose, reveal, betray:

    secreta,

    App. M. 5, p. 164, 13:

    res profanata non valeat,

    Pall. 1, 35, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > profano

  • 55 sacer

    săcer, sā̆cra, sā̆crum (ante-class. collat. form sacer, sacris, sacre; plur.:

    sacres porci,

    Plaut. Men. 2, 2, 16; id. Rud. 4, 6, 4; Varr. R. R. 2, 1, 20; 4, 16; sing. acc.: sacrem porcum, Fest. s. h. v. p. 318 Müll.), adj. [root sa-; Gr. saos, sôos, safe; whence Lat. sānus], dedicated or consecrated to a divinity, holy, sacred, = hieros (cf.: sanctus, augustus): Gallus Aelius ait, sacrum esse quocumque modo atque instituto civitatis consecratum sit, sive aedis, sive ara, sive signum, sive locus, sive pecunia, sive quid aliud quod dis dedicatum atque consecratum sit, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.; cf.:

    quicquid destinatum est diis, sacrum vocatur,

    Macr. S. 3, 7:

    sacrae (res) sunt quae diis superis consecratae sunt: religiosae quae diis manibus relictae sunt,

    Gai. Inst. 2, 3.
    I.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    quicquam (opp. profanum),

    Plaut. Merc. 2, 3, 27; id. Trin. 2, 2, 8; cf.:

    aedificiis omnibus, publicis privatis sacris profanis, sic pepercit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 129; so,

    locus sacer et profanus,

    id. Inv. 1, 26, 38; Auct. Her. 2, 4, 7; Quint. 5, 10, 38:

    miscebis sacra profanis,

    Hor. Ep. 1, 16, 54; id. A. P. 397; Nep. Them. 6, 5; Sall. C. 11, 6:

    villae signis et tabulis refertae partim publicis partim etiam sacris et religiosis,

    Cic. Leg. 3, 13, 31; so (with religiosus) id. Verr. 2, 4, 57, § 127; Suet. Tib. 61:

    mores autem rapere properant quā sacrum quā puplicum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 37:

    (legum) genera sunt tria, sacri, publici, privati juris,

    Quint. 2, 4, 33; cf. in the sup.:

    deprecor hoc unum per jura sacerrima lecti,

    Ov. H. 9, 159:

    aedes,

    Plaut. Am. 4, 1, 5; Cic. Fam. 13, 11, 1; Quint. 4, 2, 8; Ov. M. 14, 315:

    lucus late sacer,

    Verg. A. 5, 761:

    arvum Martis,

    Ov. M. 7, 101:

    ara,

    Plaut. Aul. 4, 1, 20:

    aurum,

    Liv. 5, 50; cf.

    pecunia (opp. privata),

    Quint. 4, 2, 8:

    arma,

    Liv. 24, 21:

    tus,

    Ov. M. 14, 130:

    sanguis (of the sacrificial victim),

    Cat. 68, 75:

    ales (so called from its use in augury),

    Verg. A. 11, 721:

    luces (with profestae),

    Hor. C. 4, 15, 25; cf.

    dies (with religiosus),

    Suet. Tib. 61:

    tempus,

    Hor. C. S. 4:

    commissum,

    a crime against religion, Cic. Leg. 2, 9 et saep.— Poet.: vitis (as sacred to Bacchus), Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 149 Vahl.); Hor. C. 1, 18, 1; so,

    laurus,

    id. ib. 3, 4, 18; Verg. A. 7, 60:

    robur,

    Ov. M. 8, 752:

    aqua,

    Hor. C. 1, 1, 22:

    fontes,

    Ov. M. 2, 464; Verg. E. 1, 53:

    focus,

    Hor. Epod. 2, 43:

    Tarentum,

    id. C. 1, 28, 29:

    fines,

    Sil. 3, 501; cf.

    montes (the Alps, because not to be ascended by men),

    id. 4, 70;

    vates (because dedicated to Apollo),

    Hor. C. 4, 9, 28; Tib. 2, 5, 113; cf.:

    sacer interpresque deorum Orpheus,

    Hor. A. P. 391;

    and (for sanctus) of the divinity itself: Vesta,

    Prop. 3, 4 (4, 3), 11; so,

    Cybebe,

    id. 3 (4), 22, 3 (but in Liv. 3, 19: ut sacrosancti habeantur, quibus ipsi dii neque sacri neque sancti sunt, so used only on account of the lusus verbb. with sacrosancti;

    v. the context).—Sacer Mons,

    a hill about three miles from Rome, beyond the Anio, and on the right of the Via Nomentana, to which the Roman people retired during their controversy with the Senate, Liv. 2, 32; 3, 52; Cic. Rep. 2, 37, 63; id. Brut. 14, 54:

    os sacrum, quod imum ventrem sustinet,

    Cael. Aur. Tard. 1, 4: Sacra Via, or ( poet.) Sacer Clivus, a street in Rome leading from the Forum to the Capitol, Cic. Planc. 7, 17; id. Att. 4, 3, 3; Hor. S. 1, 9, 1; id. C. 4, 2, 35; Mart. 1, 70, 5;

    v. also via, I. A. 2.: sacer morbus,

    the epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4:

    sacer lapis,

    a stone landmark, a mere-stone, Liv. 41, 13: os sacrum, anatom. t. t., = Gr. hieron osteon, the lowest bone of the spine, Cael. Aur. Tard. 1, 4, 24:

    litterae sacrae (eccl. Lat.),

    the Scriptures, Vulg. 2 Tim. 3, 15.—For its combinations with ignis, via, etc., v. those words.—
    (β).
    With gen. (class.):

    ego te sacram coronam surripuisse scio Jovis,

    Plaut. Men. 5, 5, 38; so,

    urna Veneris,

    id. Rud. 2, 5, 16 (for which:

    urna Veneria,

    id. ib. 2, 5, 18):

    Dianae celebris dies,

    Hor. C. 2, 12, 20:

    sepulcrum Batti veteris,

    Cat. 7, 6; cf. Plin. 8, 21, 31, § 76.—As a predicate: terra, ut focus domiciliorum, sacra deorum omnium est (a transl. of the Platon. Gê hiera pantôn theôn), Cic. Leg. 2, 18, 45:

    illa insula (sc. Delos) eorum deorum sacra putatur,

    id. Verr. 2, 1, 18, § 48.—
    (γ).
    With dat. (mostly poet. and in post-Aug. prose; cf.

    infra, II. A.): sacra Jovi quercus,

    Ov. M. 7, 623:

    esculus Jovi sacra,

    Plin. 16, 4, 5, § 11:

    Nymphis cervus,

    Ov. M. 10, 109:

    Cereri Polyphoetes (as a priest),

    Verg. A. 6, 484:

    pugionem templo Salutis detraxerat gestabatque velut magno operi sacrum,

    Tac. A. 15, 53:

    cupressus Diti sacra,

    Plin. 16, 33, 60, § 139:

    aesculus Jovi,

    id. 16, 4, 5, § 11.—As a predicate:

    Jani mensis, Qui sacer est imis Manibus,

    Ov. F. 2, 52, quercus antiqua, quae erat Marti sacra, Suet. Vesp. 5 (al. sacrata).—
    B.
    Transf., in gen., holy, sacred, awful, venerable (not till after the Aug. per., and very rare):

    silentium,

    Hor. C. 2, 13, 29:

    laedere amantes,

    Prop. 3, 16 (4, 15), 11:

    lingua (Ciceronis),

    Mart. 5, 69, 7:

    Maro,

    id. 8. 56, 3:

    quaedam patris memoria,

    Quint. 11, 1, 59:

    O sacer et magnus vatum labor,

    Luc. 9, 983:

    heu sacri vatum errores,

    Sil. 8, 100.—So used of the emperors;

    disapproved of by Tiberius: (Tiberius) alium dicentem sacras ejus occupationes verba mutare et pro sacris laboriosas dicere coëgit,

    Suet. Tib. 27.—But soon after Tiberius in general use:

    auris Caesaris,

    Mart. 7, 99, 4:

    sacri lateris custos,

    id. 6, 76, 1:

    apud aures sacras mentitus est,

    Amm. 28, 6, 26 (cf.:

    se Imperatori mentitum,

    id. 28, 6, 26, § 21); and hence, for ecclesiastical: domus, comitatus, scrinia, largitiones, etc., in the law books et saep.
    II.
    In partic., with a bad accessory signif., devoted to a divinity for destruction, forfeited; and absol., accursed, criminal, impious, wicked.
    (α).
    With dat.: si quisquam aliuta faxit, ipsos Jovi sacer esto, Lex Numae ap. Fest. p. 6 Müll.; cf.: ut caput ejus Jovi sacrum esset, an ancient plebiscitum ap. Liv. 3, 55, 7:

    non alienum videtur, de condicione eorum hominum referre, quos leges sacros esse certis diis jubent, quod, cum cetera sacra violari nefas sit, hominem sacrum jus fuerit occidi, etc.,

    Macr. S. 3, 7.—
    (β).
    Absol.: homo sacer is est, quem populus judicavit ob maleficium; neque fas est eum immolari; sed qui occidit, parricidii non damnatur. Nam lege tribuniciā primā cavetur: si quis eum, qui eo plebei scito sacer sit, occiderit, parricida ne sit. Ex quo quivis homo malus atque improbus sacer appellari solet, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.: PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, LEX XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609;

    in imitation: uter aedilis fuerit, etc.... is intestabilis et sacer esto,

    Hor. S. 2, 3, 181:

    eum, qui cuiquam nocuerit, sacrum sanciri,

    Liv. 3, 55.—
    B.
    Transf., in gen., accursed, execrable, detestable, horrible, infamous, etc. (only poet. and in post-Aug. prose).
    a.
    Of persons:

    ego sum malus, Ego sum sacer, scelestus,

    Plaut. Bacch. 4, 6, 14; Afran. ap. Non. 397, 22 (with malus); Lucil. ib. 397, 27.— Sup., Plaut. Most. 4, 2, 67:

    homo sacerrimus,

    id. Poen. prol. 90; id. Rud. 1, 2, 69; Turp. ap. Non. 397, 29 (with pessimus). —
    b.
    Of things: sacerrimum domicilium, Turp. ap. Non. 397, 30:

    di magni, horribilem et sacrum libellum,

    Cat. 14, 12:

    hircus alarum,

    id. 71, 1:

    auri fames,

    Verg. A. 3, 57 (for which:

    aurum fame,

    Plin. 33, 1, 3, § 6:

    venenum (Medeae),

    Val. Fl. 7, 165:

    nox,

    id. 8, 25:

    arma metu,

    id. 4, 185; cf.

    pavor,

    id. 1, 798:

    insania,

    Stat. Th. 10, 804:

    morbus,

    i. e. epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4.—With dat.:

    ut immerentis fluxit in terram Remi Sacer nepotibus cruor,

    Hor. Epod. 7, 20.— Comp. and adv. do not appear (as for the comp. v. Varr. L. L. 8, § 77 Müll.).—Hence, subst.: sā̆crum, i, n., something consecrated; a holy or sacred thing, a sacred vessel or utensil; a sanctuary, a temple; a religious act, a sacrifice, etc.; in plur. in gen., sacred rites, religious worship, religion (both of the State and of single races and families; and even of individuals; v. infra, b; class.; most freq. in plur.).
    A.
    Lit.
    (α).
    Sing.:

    sacrum sacrove commendatum qui cleperit rapsitque parricida esto,

    Cic. Leg. 2, 9, 22:

    ubi sacro manus sis admolitus,

    Plaut. As. 3, 2, 24:

    omne sacrum rapiente dextrā,

    Hor. C. 3, 3, 52:

    metuens velut contingere sacrum,

    id. S. 2, 3, 110:

    apud Cluacinae sacrum,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10; Quint. 1, 4, 6:

    Minervae,

    Dict. Cret. 5, 12 fin.:

    theatrum veluti quoddam illius sacri templum vocabimus,

    Quint. 3, 8, 29: [p. 1611] quae (sacerdos Cereris) Graecum illud sacrum monstraret et faceret, Cic. Balb. 24, 55:

    sacrum Herculi facere,

    Liv. 1, 7:

    facere Junoni,

    Prop. 4 (5), 9, 43:

    facto per Magos sacro,

    Suet. Ner. 34:

    sollemne sacrum conficere,

    Flor. 1, 13, 16:

    ita se habet sacrum (Suovetaurilia),

    Quint. 1, 5, 67:

    arma lecta conici in acervum jussit consul sacrumque id Vulcano cremavit,

    Liv. 41, 12:

    sacrum piaculare fieri,

    id. 29, 19:

    sollemne Apollinis sacrum,

    Suet. Aug. 94; Ov. M. 12, 33:

    pyrā sacri sub imagine factā,

    id. ib. 14, 80:

    nec de lucernā fas est accendi sacrum,

    Phaedr. 4, 11, 13:

    neve initianto, nisi ut assolet, Cereri, Graeco sacro,

    according to the Grecian rites, Cic. Leg. 2, 9, 21; cf.:

    vetabo, qui Cereris sacrum Vulgarit arcanae,

    Hor. C. 3, 2, 26:

    morientibus operire (oculos) rursusque in rogo patefacere, Quiritium ritu sacrum est,

    Plin. 11, 37, 55, § 150:

    in sacro est,

    id. 18, 12, 30, § 118.—
    (β).
    Plur.: sacra deosque penates.. ex aedibus suis eripuisse dixit, sacred vessels or utensils, holy things, Cic. Verr. 2, 2, 5, § 13; cf. Liv. 5, 40:

    sacra omnia proferre, Auct. B. Alex. 32, 3: portabant canistris,

    Ov. M. 2, 713:

    Troïa,

    Tib. 2, 5, 40:

    velut qui Junonis sacra ferret,

    Hor. S. 1, 3, 11; cf.

    of the same,

    Verg. A. 2, 293; 2, 717 Heyne; Ov. F. 1, 527; id. H. 7, 80; 7, 158:

    cumque suis penetralia sacris,

    i. e. the images of the gods, Penates, id. M. 1, 287:

    jactata aequoribus sacra,

    Hor. C.4,4,54:

    pueri Sacra canunt,

    sacred songs, Verg. A. 2, 239; cf. Ov. Tr. 4, 10, 19:

    sacra ordine in mensā Penatium deorum Ponuntur,

    sacred gifts, offerings, Naev. B. Pun. 1, 11:

    neve ulla vitiorum sacra sollemnia obeunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    sicut in sollemnibus sacris fieri consuevit,

    Sall. C. 22, 2:

    qui (Mercurius) sacris anniversariis coleretur,

    Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84 (for which:

    sacrificiis anniversariis colebatur,

    id. ib. 2, 4, 57, §

    128: sacris e principum numero pontifices quinque praefecit,

    id. Rep. 2, 14, 26:

    (Romulus) sacra diis aliis Albano ritu, Graeco Herculi facit,

    Liv. 1, 7; cf.:

    sacra Jovi facturus erat,

    Ov. M. 3, 26:

    sacra Jovi Stygio Perficere,

    Verg. A. 4, 638:

    ipse (Numa) plurima sacra obibat,

    Liv. 1, 20:

    densi circumstant sacra ministri,

    Ov. M. 2, 717:

    arcana sacra,

    Hor. Epod. 5, 52; Ov. M. 10, 436:

    fera,

    id. ib. 13, 454:

    nefanda,

    id. ib. 10, 228:

    mystica,

    id. H. 2, 42:

    horrida,

    Sil. 3, 140:

    veneranda,

    id. 7, 382:

    casta,

    Stat. Achill. 1, 370.
    a.
    Divine worship or religion in gen.: publica sacra, quae publico sumptu pro populo fiunt, quaeque pro montibus, pagis, curiis, sacellis: at privata, quae pro singulis hominibus, familiis, gentibus fiunt, Fest. pp. 244 and 245 Müll.; Liv. 5, 52:

    quo foedere (Romulus) et Sabinos in civitatem ascivit, sacris communicatis,

    Cic. Rep. 2, 7, 13:

    quod per populum errari fas non erat propter religionem sacrorum,

    id. Agr. 2, 7, 18; so,

    religio sacrorum,

    id. Fl. 28, 69:

    sacra Cereris conficere,

    id. Balb. 24, 55; so,

    Cereris,

    Hor. S. 2, 8, 14 (cf. supra, a fin.):

    Eleusina,

    Suet. Claud. 23:

    Junonis,

    Hor. S. 1, 3, 11:

    Orphica,

    rites, solemnity, festival, Cic. N. D. 3, 23, 58:

    Bacchia,

    Ov. M. 3, 518:

    trieterica Bacchi,

    id. ib. 6, 587:

    Dianae,

    id. ib. 7, 94;

    15, 489: Isidis,

    Suet. Oth. 12 et saep.—
    b.
    The private religious rites of a gens, a family, etc. (observed by the Romans with the greatest care):

    sacra privata perpetua manento,

    Cic. Leg. 2, 9, 22; cf. id. ib. 2, 19, 47:

    an gentilicia sacra ne in bello quidem intermitti, publica sacra et Romanos deos etiam in pace deseri placet?

    Liv. 5, 52:

    ut ne morte patris familias sacrorum memoria occideret,

    Cic. Leg. 2, 19, 48:

    docebant (antiqui) tribus modis sacris adstringi,

    id. ib. 2, 20, 49:

    magnum est eadem habere monumenta majorum, eisdem uti sacris, sepulcra habere communia,

    id. Off. 1, 17, 55; cf.:

    ut qui natus sit, ignoret, cujus sanguinis, quorum sacrorum sit,

    Liv. 4,2:

    sacra interire illi (majores) noluerunt,

    Cic. Mur. 12, 27:

    sacrorum alienatio,

    id. Or. 42, 144 (v. alienatio); cf. sing.:

    sacrum familiare,

    Macr. S. 1, 16:

    nuptialia,

    marriage solemnities, Quint. 1, 7, 28;

    called also jugalia,

    Ov. M. 7, 700; cf. respecting the sacra privata of the Romans, Savigny, in his Zeitschr. 2, p. 397 sq.—
    c.
    Poet., poems (as sacred to the Muses):

    mihi jam puero caelestia sacra placebant, Inque suum furtim Musa trahebat opus,

    Ov. Tr. 4, 10, 19:

    vatum,

    Pers. prol. 7:

    Maronis,

    Mart. 7, 63, 5. —
    2.
    Prov.
    a.
    Inter sacrum saxumque stare, to stand between the victim and the knife, i. e. to be between the door and the wall, to be in great straits, Plaut. Capt. 3, 4, 84; cf.:

    inter sacrum et saxum positus,

    App. M. 11, p. 271 fin.
    b.
    Hereditas sine sacris, i. e. a great profit without trouble, = a rose without thorns, meat without bone, etc. (because the keeping up of the sacra privata was attended with great expense), Plaut. Capt. 4, 1, 8, and id. Trin. 2, 4, 83; cf. Fest. p. 290 Müll.—
    B.
    Transf., in gen. (the figure being borrowed from secret religious rites), in plur.: sacra, secrets, mysteries (not till after the Aug. period, and very rare):

    sacra tori coitusque novos referebam,

    Ov. M. 7, 709:

    peregisse mihi videor sacra tradentium artes,

    Quint. 5, 14, 27 (cf.:

    omnes fere, qui legem dicendi, quasi quaedam mysteria, tradiderunt,

    id. 5, 13, 60):

    litterarum colere,

    id. 10, 1, 92:

    studiorum profanare,

    Tac. Or. 11.

    Lewis & Short latin dictionary > sacer

  • 56 EXOTERIC

    [A]
    PROFANUS (-A -UM)

    English-Latin dictionary > EXOTERIC

  • 57 GODLESS

    [A]
    INCREDULUS (-A -UM)
    IMPIUS (-A -UM)
    INPIUS (-A -UM)
    PROFANUS (-A -UM)
    INCREDIBILIS (-E)
    INCREDENDUS (-A -UM)
    INCREDITUS (-A -UM)
    INCREDUNDUS (-A -UM)

    English-Latin dictionary > GODLESS

  • 58 IMPIOUS

    [A]
    IMPIUS (-A -UM)
    INPIUS (-A -UM)
    IRRELIGIOSUS (-A -UM)
    INRELIGIOSUS (-A -UM)
    NEFARIUS (-A -UM)
    PROFANUS (-A -UM)
    SACRILEGUS (-A -UM)
    - MAKE IMPIOUS

    English-Latin dictionary > IMPIOUS

  • 59 NEFARIOUS

    [A]
    IMPURATUS (-A -UM)
    INPURATUS (-A -UM)
    PROBROSUS (-A -UM)
    PROFANUS (-A -UM)

    English-Latin dictionary > NEFARIOUS

  • 60 ORDINARY

    [A]
    CIBARIUS (-A -UM)
    PROFESTUS (-A -UM)
    PROMISCUS (-A -UM)
    PROMISCUUS (-A -UM)
    SOLITUS (-A -UM)
    TRIVIALIS (-E)
    VOLGATUS (-A -UM)
    VULGATUS (-A -UM)
    COMMUNIS (-E)
    CONMUNIS (-E)
    VOLGARIS (-E)
    VULGARIS (-E)
    ORDINARIUS (-A -UM)
    CONSUETUS (-A -UM)
    MEDIUS (-A -UM)
    MEDIOCRIS (-E)
    MODICUS (-A -UM)
    SIMPLEX (-ICIS)
    GREGALIS (-E)
    GREGARIUS (-A -UM)
    PROFANUS (-A -UM)
    CHYDAEUS (-A -UM)
    COMOINIS (-IS -E)
    CONSUETUDINARIUS (-A -UM)
    COTIDIANUS (-A -UM)
    COTTIDIANUS (-A -UM)

    English-Latin dictionary > ORDINARY

См. также в других словарях:

  • ПРОФАН —    • Profānus,          βέβηλος, α̉μύητος, мирянин, удерживаемый вдали от храма (fanum), непосвященный, особенно когда говорится об элевсинских мистериях; во времена принятия новопосвященных употреблялась, для удаления посторонних, такая формула …   Реальный словарь классических древностей

  • ПРОФАН — (лат.). 1) у римлян непосвященный богу, отверженный. 2) простой, не просвещенный. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. ПРОФАН [лат. profanus непосвященный; непросвещенный] человек, совершенно несведущий… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • profane — [ prɔfan ] adj. et n. • 1553; prophane 1228; lat. profanus « hors du temple » I ♦ 1 ♦ Didact. ou littér. Qui est étranger à la religion (opposé à religieux, sacré). Le monde profane. « Des thés et autres divertissements profanes » (Toulet).… …   Encyclopédie Universelle

  • profan — gehaltlos; durchschnittlich; normal; ordinär; gemein; gewöhnlich; alltäglich; mittelmäßig; weltlich * * * pro|fan [pro fa:n] <Adj.> (bildungsspr.): 1. weltlich, nicht dem Gottesdienst, nicht religiösen Zwecken dienend …   Universal-Lexikon

  • profan — PROFÁN, Ă, profani, e, adj. (Adesea substantivat) 1. Care este ignorant într un domeniu oarecare; neştiutor, nepriceput, ageamiu. 2. Care nu ţine de religie, care nu reprezintă sau nu exprimă un punct de vedere religios; laic. 3. Care nu respectă …   Dicționar Român

  • profano — (Del lat. profanus , lo que está fuera de tiempo.) ► adjetivo 1 RELIGIÓN Que no es sagrado ni sirve a usos sagrados. SINÓNIMO laico 2 Que no respeta las cosas sagradas: ■ reírse en la iglesia es profano. SINÓNIMO sacrílego ► adjetivo/ sustantivo… …   Enciclopedia Universal

  • profane — I. transitive verb (profaned; profaning) Etymology: Middle English prophanen, from Anglo French prophaner, from Latin profanare, from profanus Date: 14th century 1. to treat (something sacred) with abuse, irreverence, or contempt ; desecrate 2.… …   New Collegiate Dictionary

  • profane — profanely, adv. profaneness, n. profaner, n. /preuh fayn , proh /, adj., v., profaned, profaning. adj. 1. characterized by irreverence or contempt for God or sacred principles or things; irreligious. 2. not devoted to holy or religious purposes;… …   Universalium

  • Нисиваки, Дзюндзабуро — Дзюндзабуро Нисиваки 西脇 順三郎 Дата рождения: 20 января 1894(1894 01 20) Место рождения: Одзия Дата смерти: 5 июня …   Википедия

  • Profane — Pro*fane , a. [F., fr. L. profanus, properly, before the temple, i. e., without the temple, unholy; pro before + fanum temple. See 1st {Fane}.] [1913 Webster] 1. Not sacred or holy; not possessing peculiar sanctity; unconsecrated; hence, relating …   The Collaborative International Dictionary of English

  • профа́н — а, м. Несведущий в какой л. области человек. Он чувствовал себя профаном и не решался делать никаких замечаний. Мамин Сибиряк, Падающие звезды. Затащила меня недавно жена в Дом композиторов на творческую дискуссию. Я в музыке профан, сижу, ушами… …   Малый академический словарь

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»