Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

portus+n+m

  • 41 propior

    propior, neutr. propius, Genet. ōris, Superl. proximus, a, um (prope), I) Compar. propior, näher, A) eig., in Rücksicht des Raumes od. der Lage, portus, Verg.: tumulus, Sall.: pons, Caes.: locus, Auct. b. Afr.: periculum, in der Nähe, Curt.: pugna, in der Nähe, Nahkampf, Liv. – m. Genet., propior caliginis aër, Lucr. 4, 336. – m. Dat., propior patriae, Ov.: propior Persidi, Mela: propior Pharo, Auct. b. Alex.: propior man, Mela: propior Oceano, Verg.: propior fonti, Curt.: quae propiora mari od. septentrioni sunt, Curt. – m. Acc., propior montem, Sall. Iug. 49, 1: propior hostem, Hirt. b. G. 8, 9, 4. – mit ab u. Abl., quisquis ab igni propior stetit, Sen. ep. 74, 4. – mit Infin., propior timeri, Stat. Theb. 12, 223. – neutr. pl. subst., propiora, die näher gelegenen Orte (punkte), propiora tenere, Verg. Aen. 5, 168: m. Dat., propiora flumini tenere, Tac. hist. 5, 16. – B) übtr.: 1) v. der Zeit u. der Zeit nach, näher, näher liegend, tempus, ICt.: spatia, Verg.: epistula, Cic.: acta, neuere, Stat. – mit Dat., propior leto, Ov.: u. so maturo propior funeri, dem zeitigen Tode näher, Hor.: cuius aetati mors propior est, Sall. fr.: septimus octavo propior iam fugerit annus, es geht stark in das siebente Jahr, Hor.: puero quam iuveni propior, ein angehender Jüngling, Vell. – neutr. pl. subst., veniunt inde ad propiora (zu Näherliegendem), Cic. Tusc. 1, 116: u. so ad propiora vocor, Ov. fast. 6, 83. – 2) in bezug auf andere Verhältnisse: a) der geselligen, freundschaftlichen Verbindung und Verwandtschaft nach, näher, enger, societas, Cic.: amicus, Hor.: gradu sanguinis propior, Ov.: at ita me servet Iuppiter, ut propior illi, quam ego sum actu, nemo sit, Ter.: quibus (coniuge et liberis) propior P. Quinctio nemo est, Cic.: cui propior cum Tiberio usus erat, Tac. – b) der Beziehung nach, näher, näher angehend od. liegend, sua sibi propiora esse pericula quam mea, lägen ihm näher, Cic.: esse illi propiora consilia, Tac.: propior dolor plebi fenoris ingravescentis erat, lag mehr am Herzen, Liv.: irae quam timori propior, mehr zum Z. als zur Furcht geneigt, Tac. – c) der Ähnlichkeit nach, näher, näher kommend, ähnlicher, m. Dat., propior tauro, Verg.: color obsoletior et nigro propior, Colum.: propiora sceleri quam religioni, Cic.: propior excusanti, eher sich entschuldigend, Liv.: propior miseranti, eher mitleidig, Tac.: in quibusdam philosopho propior, Eutr.: propior interdum petendo quam gerendo magistratui erat, Liv.: quod propius vero (wahrscheinlicher) est, als Parenthese, Liv.: u. fama tenuit, quae propior vero est, haud plus fuisse modio, Liv.: u. propius est vero od. propius vero est m. folg. Acc. u. Infin., Ov. fast. 4, 801. Liv. 9, 36, 4 u. 40, 50, 7. – m. ab u. Abl., a contumelia quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi, es möchte eher eine Schmach als ein Lob sein, Tac. hist. 2, 76. – neutr. pl. subst., m. Dat., sermoni propiora, Hor. sat. 1, 4, 42. – d) der Füglichkeit nach, schicklicher, angemessener, dah. besser, vorzüglicher, delectatio, Ter.: m. Dat., portus propior huic aetati, Cic.: Latium supplemento propius esse, Liv. – e) der Gesinnung nach, geneigter, gewogener, oderat Aenean propior Saturnia Turno, Ov. trist. 1, 2, 7.

    II) Superl. proximus, a, um, sehr nahe, der nächste, A) eig, dem Orte, der Entfernung, der Lage nach, via, eppidum, Caes.: rivi, Curt.: in proximo litore, ganz nahe am Ufer, Nep.: pr. vicinus, Cic.: legio, Hirt. b. G.: lictor, der unmittelbar vor ihm gehende und ihn schützende Trabant, der Leibtrabant, Sall. Iug. 12, 3: proxima est regia cohors, zunächst hinter ihm zieht die Königsschar, Liv. 40, 6, 2. – mit Genet., proximus hydrochoi Oarion, Catull. 66, 94. – mit Dat., huic proximus locus, Cic.: villae urbi proximae, die ganz nahe an der Stadt liegenden, an die Stadt stoßenden, Liv.: u. so proximi itineri vici, Curt.: Belgae proximi sunt Germanis, Caes.: proximus Pompeio sedebam, Cic. ad Att. 1, 14, 3 (vgl. im folg. m. Acc.): qui proximi forte tribunali steterant, Liv. – m. Acc., proximus quisque hostem, Liv.: proximus quisque regem, Tac.: qui te proximus est, der dir zunächst steht, Plaut.: proximus Pompeium sedebam, Cic. fr. b. Diom. 410, 7 (vgl. vorher m. Dat.): qui proximus forte eum steterat, Liv.: proximus mare Oceanum in Andibus hiemarat, Caes.: qui proximi Rhenum incolunt (wohnen), Caes.: dextrum latus, quod proximum hostes erat, Sall.: Laconicus ager, qui proximus finem Megalopolitarum est, Liv. – mit ab u. Abl., dactylus proximus a postremo, Cic.: proximus a domina, Ov.: ut quisque proximus ab oppresso sit, Liv. – loca proxima Carthagine (von Karthago aus), Sall. Iug. 18, 11. – subst., a) proximi, die Zunächststehenden, Phaedr. 5, 1, 16. Caes. b. G. 2, 27, 3 u. 6, 38, 2; die Zunächstwohnenden, Caes. b. G. 6, 2. § 2. – b) proximum, ī, n., das Nächste, die nächste Nähe, die Nachbarschaft, eamus ad me, ibi proximum est, ubi mutes, das ist der nächste Ort, wo du dich umziehen kannst, Ter. eun. 612: quae vis tempestatis ita obscurabat, ut vix proximum (das Nächste) agnoscere possent, Auct. b. Hisp. 2, 5. – e od. ex proximo, Plaut. u. Nep.: de proximo, Plaut. u. Apul.: in proximum, Plaut.: in proximo, Ter. u. Cic. fil. – proxima Illyrici, continentis, die zunächst gelegenen Punkte, Liv. 26, 25, 3 u. 31, 46, 2. – B) übtr.: 1) der Zeit nach u. zwar: a) in bezug auf die Zukunft, nächst, nächstfolgend, nox, Caes.: dies, Curt.: annus, Cic.: aestas, Nep.: petitio, Cic. – m. Dat., morti proximus, Fronto de nep. am. p. 235, 2 N. Apul. met. 1, 12 u. 4, 3. Augustin. de civ. dei 22, 8. § 8. p. 573, 6 D.2 u.a. Eccl. – m. ad u. Akk., ut ad finem vitae proximus esse coepit, seinem Lebensende ganz nahe war, Evod. in Augustin. epist. 158, 2. – m. Acc., eo die, qui proximus illam noctem illucescit, der nach dieser Nacht anbrechende Tag, Gell. 3, 2, 9. – neutr. subst., in proximum, für den nächstfolgenden Tag, Curt. 4, 10 (39), 1. – b) in bezug auf die Vergangenheit, nächstvergangen, letzt, nox, Caes.: proximo triennio, Nep.: die proximi (Lokativ), am letztvergangenen Tage, Cato bei Gell.: proximis superioribus diebus, Cic.: in diebus proximis decem, Sall.: proximis litteris, Cic. ( aber Adv. proximo nicht mehr Cic. ad Att. 4, 18, 5 [4, 17, 5], wo jetzt litoribus Britanniae proximis). – 2) der Reihenfolge nach, der nächste, nächstfolgende, quod aetate (dem Zeitalter nach) proximus de iis, qui etc., Nep.: Callicratidas, qui praefectus classis proximus post Lysandrum fuit, unmittelbar (der Zeit nach) nach L. die Flotte befehligte, Cic.: censor, qui proximus ante me fuerat, Cic. – si Macedoniae regnum sublatum foret, proximam Asiam esse, dann komme zunächst A. an die Reihe, Liv. 44, 24, 2. – mit ab u. Abl., ab Romulo proximus (der Zeit nach), Val. Max. 3, 2, 4. – proximum est m. Infin., non nasci homini optimum est, proximum autem (das nächste Beste aber) quam primum mori, Cic. Tusc. 1, 114; vgl. Cic. consol. fr. 11 Kays. (fr. 9 M.): proximum suae dignitatis esse ducebat (zunächst oder vor allem schien seine Ehre zu fordern), adeo fines eorum vastare..., ut etc., Hirt. b. G. 8, 24, 4. – aber proximum est m. folg. ut u. Konj., es liegt am nächsten, meine nächste Aufgabe ist, zu usw., proximum est, ut doceam etc., Cic. de nat. deor. 2, 73; vgl. Flacc. 27; u. = es ist die nächste Folge, ac sic proximum est, ut quies tot dierum et abstinentia cum ceteris, quae praecipiuntur, febrem tollant, Cels. 3, 15. p. 96, 14 D. – 3) dem Range, Werte nach, proximus ei Antigenes visus est, Curt.: observat Lucium Domitium, me habet proximum, Cic.: m. Dat., proximus est huic dignitati ordo equester, Cic.: equites ordini senatorio dignitate proximi, Cic.: proximos illi tamen occupavit Pallas honores, Hor.: mit ab u. Abl., dignus, qui a dis proximus habeatur, Iustin.: proximus a dis immortalibus honos, Suet.: mihi primus qui a te proximus sum, Plin. ep. – dah. in der Kaiserzeit Titel eines Amtes, das dem magister scriniorum folgt, etwa Vize-, zB. proximus scriniorum, Amm.: pr. admissionum, Amm.: pr. libellorum, Amm. – 4) der Beziehung nach, a) einer Pers., der persönl. Beziehung, Freundschaft, Verwandtschaft nach, der nächste, proximus cognatione, Cic., propinquitate, Nep.: hic illi genere est proximus, Ter.: m. Dat., proximus sum egomet mihi, Ter.: amore tibi proximi sumus, Cic.: proximum se praestare alci, sich jmdm. als Nächster (Helfer, Beistand) zeigen, Augustin. – subst., proximus, der Nächste = der Nebenmensch übh., Ps. Quint. decl. 259: Plur., proximi, die nächsten Verwandten, die nächsten Bekannten, die nächste Umgebung, Cic. u.a. – b) einer Sache, nahe stehend, negabat illa se esse culpae proximam, sie treffe die Schuld, Phaedr. 1, 10, 5. – 5) der Ähnlichkeit nach, nächst, nächstliegend, nahe kommend, sehr ähnlich, mit Dat., id habendum est antiquissimum et deo proximum, Cic.: ficta proxima veris, Hor.: proxima maiorum gravitati civitas Spartana, Val. Max.: proxima virtutibus vitia, Quint.: proximum vero (der Wahrheit am nächsten kommend, am wahrscheinlichsten) est ex iis quae traduntur m. folg. Acc. u. Infin., Liv. 2, 14, 3. – neutr. subst., ex proximo (vom Naheliegenden) mutuari, Quint. 10, 1, 12. – 6) dem Jnhalte nach nahe liegend, klar vor Augen liegend, offenkundig, eindringlich, bekannt (s. Hildebr. Apul. apol. 9. p. 458 sq.), signum, Apul.: argumentum, Apul. u. Ps. Quint. decl.: litterae vestrae superiores, sed idcirco magis proximae, Tert.: nonne Maro? quid apertius? proximius? verius? Min. Fel. – proximum est mit Infin., cum obvium proximumque esset (da es zur Hand u. ganz nahe lag) dicere etc., Gell. 3, 14, 12. – neutr. pl. subst., consulamus proxima, Prud. perist. 10, 652. – 7) der Gesinnung nach, m. Dat. – sich an etw. streng haltend, quia religioni suae non modo in dis patriis repetendis, sed etiam in ipso testimonio ac iure iurando proximus fuit, Cic. Verr. 4, 18. – / Compar. proximior, neutr. proximius, Sen. ep. 108, 16. Gaius inst. 3, 7 u. dig. 41, 1, 7. § 3. Ulp. dig. 17, 2, 52. § 9. u. 38, 8, 1. § 8. Paul. dig. 38, 10, 10. § 3. Iustin. inst. 2, 1, 22. Min. Fel. 19, 2. Veget. mil. 1, 20. Cael. Aur. de morb. chron. 5, 2, 46. Gromat. vet. 314, 28; 315, 1; 319, 11. Interpr. Iren. 1, 8, 5. Itala (Clar.) Hebr. 6, 9.

    lateinisch-deutsches > propior

  • 42 administratio

    admĭnistrātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] service, aide, ministère. [st2]2 [-] maniement, soin d'une chose, direction, gestion, administration, conduite, manoeuvre (d'un navire), gouvernement.    - administratio hominum, Cic.: le secours des hommes.    - administratio mundi, Cic.: la conduite de l'univers.    - administratio belli, Caes.: opération militaire, combat.    - administratio navis, Liv.: direction d'un vaisseau.    - administratio aquae, Vitr.: distribution des eaux.    - administrationes portus impedire, Caes.: entraver le mouvement d'un port (le service d'un port).    - multitudo tormentorum omnem administrationem tardabat, Caes.: la grande quantité de machines arrêtait tous les travaux du siège.
    * * *
    admĭnistrātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] service, aide, ministère. [st2]2 [-] maniement, soin d'une chose, direction, gestion, administration, conduite, manoeuvre (d'un navire), gouvernement.    - administratio hominum, Cic.: le secours des hommes.    - administratio mundi, Cic.: la conduite de l'univers.    - administratio belli, Caes.: opération militaire, combat.    - administratio navis, Liv.: direction d'un vaisseau.    - administratio aquae, Vitr.: distribution des eaux.    - administrationes portus impedire, Caes.: entraver le mouvement d'un port (le service d'un port).    - multitudo tormentorum omnem administrationem tardabat, Caes.: la grande quantité de machines arrêtait tous les travaux du siège.
    * * *
        Administratio, Verbale. Cic. Administration, Maniement et conduicte de quelque affaire.
    \
        Actio et administratio Reipublicae. Cic. Gouvernement de la republique.

    Dictionarium latinogallicum > administratio

  • 43 aedificatio

    aedĭfĭcātĭo, ōnis, f. [aedifico] [st2]1 [-] action de bâtir, art de bâtir, construction, bâtisse. [st2]2 [-] sens concret construction, bâtiment, édifice. [st2]3 [-] Eccl. édification (des fidèles).    - machinae aedificationum, Plin.: échafaudage de construction.    - aedificationis tuae consilium, Cic. Fam. 13, 1, 3: ton projet de bâtir.    - votum patris Capitolii aedificatione persolvit, Cic. Hep. 2, 44: il acquitta le voeu de son père en bâtissant le Capitole.    - portus habet prope in aedificatione amplexuque urbis inclusos, Cic. Verr. 4, 117: (la ville de Syracuse) a des ports presque enfermés dans les édifices et dans l'enceinte de la ville.
    * * *
    aedĭfĭcātĭo, ōnis, f. [aedifico] [st2]1 [-] action de bâtir, art de bâtir, construction, bâtisse. [st2]2 [-] sens concret construction, bâtiment, édifice. [st2]3 [-] Eccl. édification (des fidèles).    - machinae aedificationum, Plin.: échafaudage de construction.    - aedificationis tuae consilium, Cic. Fam. 13, 1, 3: ton projet de bâtir.    - votum patris Capitolii aedificatione persolvit, Cic. Hep. 2, 44: il acquitta le voeu de son père en bâtissant le Capitole.    - portus habet prope in aedificatione amplexuque urbis inclusos, Cic. Verr. 4, 117: (la ville de Syracuse) a des ports presque enfermés dans les édifices et dans l'enceinte de la ville.
    * * *
        AEdificatio, Ipse aedificandi actus. Cic. Edification, Bastiment, Maisonnement.
    \
        De aedificatione tua Cyrum vrgere non cesso. Cic. Je ne cesse de presser Cyrus d'achever ton bastiment.
    \
        AEdificationem sustentare. Cic. Dilayer, Differer.

    Dictionarium latinogallicum > aedificatio

  • 44 ara

    [st1]1 [-] āra, ae, f.: - [abcl][b]a - autel (du foyer). - [abcl]b - refuge, protection, asile, secours. - [abcl]c - pierre funéraire.[/b]    - aram tangere (tenere), Virg.: mettre la main sur l'autel (pour jurer).    - pro aris et focis pugnare: combattre pour ses autels et ses foyers (pour ses biens les plus chers).    - aram occupare, Plaut.: s'attacher à l'autel, embrasser l'autel (comme suppliant).    - ad aram legum confugere, Cic.: recourir à la protection des lois.    - prima velut ara Vesuvius, Flor.: le Vésuve fut leur premier asile.    - venias portus et ara tuis, Ov.: arrive, toi, le port et le refuge des tiens.    - ara sepulcri, Virg.: bûcher (pour brûler les morts).    - Ara: l'Autel (constellation).    - Ara Ubiorum: l'Autel des Ubiens (= Bonn, ville de Germanie).    - Arae + déterminant: les Autels... (pour indiquer une localité).    - Arae Alexandri: les Autels d'Alexandrie (ville de la Cilicie).    - Arae Flaviae: les Autels Flaviens (ville de Rhétie) - voir hors site ara. [st1]2 [-] ăra, ae, f. (= hara): - [abcl][b]a - porcherie. - [abcl]b - poulailler. - [abcl]c - ordure (à propos de qqn).[/b]
    * * *
    [st1]1 [-] āra, ae, f.: - [abcl][b]a - autel (du foyer). - [abcl]b - refuge, protection, asile, secours. - [abcl]c - pierre funéraire.[/b]    - aram tangere (tenere), Virg.: mettre la main sur l'autel (pour jurer).    - pro aris et focis pugnare: combattre pour ses autels et ses foyers (pour ses biens les plus chers).    - aram occupare, Plaut.: s'attacher à l'autel, embrasser l'autel (comme suppliant).    - ad aram legum confugere, Cic.: recourir à la protection des lois.    - prima velut ara Vesuvius, Flor.: le Vésuve fut leur premier asile.    - venias portus et ara tuis, Ov.: arrive, toi, le port et le refuge des tiens.    - ara sepulcri, Virg.: bûcher (pour brûler les morts).    - Ara: l'Autel (constellation).    - Ara Ubiorum: l'Autel des Ubiens (= Bonn, ville de Germanie).    - Arae + déterminant: les Autels... (pour indiquer une localité).    - Arae Alexandri: les Autels d'Alexandrie (ville de la Cilicie).    - Arae Flaviae: les Autels Flaviens (ville de Rhétie) - voir hors site ara. [st1]2 [-] ăra, ae, f. (= hara): - [abcl][b]a - porcherie. - [abcl]b - poulailler. - [abcl]c - ordure (à propos de qqn).[/b]
    * * *
        Ara, huius arae. Un autel.
    \
        In aram confugere. Cic. Se mettre en franchise.
    \
        Ab aris puluinaribusque detrahere. Ci. Tirer hors de franchise.
    \
        Vsque ad aras esse amicum. Gell. Faire à son ami tout le plaisir qu'on peult, sauf la conscience.
    \
        Arae planctibus vallantur. Stat. Sont environnez de femmes qui pleurent.
    \
        Frigida ara. Valer. Flac. Sur lequel on ne fait point de sacrifice.
    \
        Ara fumida. Ouid. Fumant à cause des sacrifices.
    \
        Arae destinare aliquem. Virgil. Le destiner ou deputer à estre immolé et sacrifié.
    \
        Aras exorare. Ouid. Obtenir et impetrer de Dieu ce de quoy on l'a prié, Estre exaucé de Dieu.
    \
        Aras incestare. Stat. Souiller, Polluer.
    \
        Placare aras odoratis ignibus. Ouid. Appaiser Dieu, etc.
    \
        Promittere aris. Stat. Vouer, Promettre.
    \
        Ara sita alicui. Tacit. Autel edifié en l'honneur de quelcun.

    Dictionarium latinogallicum > ara

  • 45 duo

    dŭŏ, duae, dŭŏ [st2]1 [-] deux. [st2]2 [-] qqf. les deux.    - la déclinaison    - [gr]gr. δύο.    - au gén. on trouve parfois duūm au lieu de duorum    - duo consules, Cic. Sest. 14: les deux consuls.    - circiter duūm (= duōrum) milium intervallo, Sall. J. 106, 5: à deux mille pas environ.    - duūm (= duorum) mensum spatium consulibus datum est, Liv. 3, 25: on donna aux consuls un délai de deux mois.    - duae partes exercitus: [deux parties (sur trois) de l'armée] = les deux tiers de l'armée.    - duo talenta argenti, Plaut. As. 1, 3, 41: deux talents d'argent.    - nocuit sua culpa duobus, Ov. M. 15, 115: leur faute fut funeste à tous les deux (au pourceau et au bouc).    - navesque triremes duas, quas Brundisii faciendas curaverat, ad fauces portus prodire jussit, Caes. BC.: et il fit avancer à l'entrée du port deux trirèmes qu'il avait fait construire à Brindes.
    * * *
    dŭŏ, duae, dŭŏ [st2]1 [-] deux. [st2]2 [-] qqf. les deux.    - la déclinaison    - [gr]gr. δύο.    - au gén. on trouve parfois duūm au lieu de duorum    - duo consules, Cic. Sest. 14: les deux consuls.    - circiter duūm (= duōrum) milium intervallo, Sall. J. 106, 5: à deux mille pas environ.    - duūm (= duorum) mensum spatium consulibus datum est, Liv. 3, 25: on donna aux consuls un délai de deux mois.    - duae partes exercitus: [deux parties (sur trois) de l'armée] = les deux tiers de l'armée.    - duo talenta argenti, Plaut. As. 1, 3, 41: deux talents d'argent.    - nocuit sua culpa duobus, Ov. M. 15, 115: leur faute fut funeste à tous les deux (au pourceau et au bouc).    - navesque triremes duas, quas Brundisii faciendas curaverat, ad fauces portus prodire jussit, Caes. BC.: et il fit avancer à l'entrée du port deux trirèmes qu'il avait fait construire à Brindes.
    * * *
        Duo, duae, duo, plur. nu. Deux. Aliquando accusatiuus masculinorum similis est nominatiuo: proferturque in o more Graeco. Virg. Si duo praeterea tales Idaea tulisset Terra viros.

    Dictionarium latinogallicum > duo

  • 46 illaetabilis

    illaetābĭlis (inlaetābĭlis), e dont on ne peut se réjouir, qui ne rend pas gai, morne, triste, pénible, douloureux.    - Drepani me portus et inlaetabilis ora accipit, Virg. En. 3, 707: le port de Drépane m'accueille ainsi que son rivage morne.
    * * *
    illaetābĭlis (inlaetābĭlis), e dont on ne peut se réjouir, qui ne rend pas gai, morne, triste, pénible, douloureux.    - Drepani me portus et inlaetabilis ora accipit, Virg. En. 3, 707: le port de Drépane m'accueille ainsi que son rivage morne.
    * * *
        Illaetabilis, et hoc illaetabile, pen. cor. Virgil. Qui n'ha point, ou ne donne point de resjouissance ne de plaisir, Triste, Mauplaisant.
    \
        Illaetabilis ora. Virgil. Pays mauplaisant.

    Dictionarium latinogallicum > illaetabilis

  • 47 importunus

    importunus, a, um [in, privatif + portus qui ne pousse pas vers le port]: [st2]1 [-] où l'on ne peut aborder, inabordable, inhospitalier. [st2]2 [-] défavorable, dangereux (en parl. d'un lieu). [st2]3 [-] qui arrive à contre-temps. [st2]4 [-] pénible, morose, chagrin, difficile, désagréable, méchant. [st2]5 [-] importun, indésirable, fâcheux, indiscret, incommode, gênant, à charge, insupportable. [st2]6 [-] dur, sévère, farouche, cruel.
    * * *
    importunus, a, um [in, privatif + portus qui ne pousse pas vers le port]: [st2]1 [-] où l'on ne peut aborder, inabordable, inhospitalier. [st2]2 [-] défavorable, dangereux (en parl. d'un lieu). [st2]3 [-] qui arrive à contre-temps. [st2]4 [-] pénible, morose, chagrin, difficile, désagréable, méchant. [st2]5 [-] importun, indésirable, fâcheux, indiscret, incommode, gênant, à charge, insupportable. [st2]6 [-] dur, sévère, farouche, cruel.
    * * *
        Importunus, pen. prod. Adiectiuum. Festus. Sans port, Sans secours et aide.
    \
        Importunus. Terentius. Importun, Pressant, Ennuyeux, qui n'ha esgard aux personnes ne au temps, Moleste, Fascheux.
    \
        Importunum tempus. Cic. Mal convenant et mal propre.
    \
        Importunus. Cic. Cruel, Oultrageux, Felon, Effrené, Impatient ou ennemi de repos, A qui nul ne peult durer.
    \
        Corda importuna domare. Sil. Coeurs fiers et felons.

    Dictionarium latinogallicum > importunus

  • 48 oppono

    oppōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] mettre devant, placer devant, placer sur; appliquer, présenter. [st2]2 [-] placer pour faire obstacle, placer contre, placer en face, opposer (comme obstacle), affronter (un danger). [st2]3 [-] mettre en avant, donner pour raison, exposer, alléguer, prétexter. [st2]4 [-] parler contre, opposer, objecter. [st2]5 [-] mettre devant les yeux, proposer. [st2]6 [-] opposer, mettre en regard, comparer, mettre en balance. [st2]7 [-] mettre en gage, gager, hypothéquer.    - turrim effectam ad ipsum introitum portus opposuit, Caes. BC. 3, 39, 2: il installa une tour réalisée pour barrer l'entrée du port.    - manum ante oculos opponere: placer la main devant les yeux.    - oppono auriculam, Hor. S. 1, 9, 76: je tends l'oreille.    - multis secundis proeliis unum adversum opponere, Caes. BC. 3, 73: [opposer] = mettre en regard (comparer) les nombreuses victoires et l'unique revers.
    * * *
    oppōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] mettre devant, placer devant, placer sur; appliquer, présenter. [st2]2 [-] placer pour faire obstacle, placer contre, placer en face, opposer (comme obstacle), affronter (un danger). [st2]3 [-] mettre en avant, donner pour raison, exposer, alléguer, prétexter. [st2]4 [-] parler contre, opposer, objecter. [st2]5 [-] mettre devant les yeux, proposer. [st2]6 [-] opposer, mettre en regard, comparer, mettre en balance. [st2]7 [-] mettre en gage, gager, hypothéquer.    - turrim effectam ad ipsum introitum portus opposuit, Caes. BC. 3, 39, 2: il installa une tour réalisée pour barrer l'entrée du port.    - manum ante oculos opponere: placer la main devant les yeux.    - oppono auriculam, Hor. S. 1, 9, 76: je tends l'oreille.    - multis secundis proeliis unum adversum opponere, Caes. BC. 3, 73: [opposer] = mettre en regard (comparer) les nombreuses victoires et l'unique revers.
    * * *
        Oppono, opponis, pen. prod. opposui, oppositum, penult. corr. opponere. Cic. Mettre à l'encontre, Mettre au devant, Contremettre, Opposer, Presenter.
    \
        Ad omne periculum solus opponitur. Cic. C'est luy seul qu'on met au devant en touts dangers, Il marche des premiers.
    \
        Auriculam opponere. Horat. Presenter son oreille, S'accorder d'estre tesmoing de quelque chose.
    \
        Causam opponere. Cic. S'excuser, Bailler quelque excuse, Se targer et armer ou couvrir d'une raison.
    \
        Corpus pro patria opponere. Liu. Se mettre en danger pour son pays, Defendre son pays.
    \
        Formidines opponere. Cic. Donner crainte.
    \
        Opponere alicui insidias. Cic. Luy mettre embusches au devant par où il doibt passer.
    \
        Opponebant illi interdum nomen Africani. Cic. Ils luy mettoyent au devant que Africain avoit baillé ce que Verres leur demandoit.
    \
        Nomen alicuius ad rem aliquam faciendam opponere. Cic. Menacer d'aucun, si on ne fait ce que nous demandons.
    \
        Periculis se opponere. Cic. Se mettre et exposer és dangers.
    \
        Hoc omni virtuti vitium opponitur. Cic. Est contraire.
    \
        Opponere nomen aequi iniquitati. Cicero. Mettre au contraire, Opposer.
    \
        Opponere. Cic. Mettre en avant quelque matiere contraire, en disputant.
    \
        Opponere, pro eo quod alias Deponere dicitur. Plaut. Mettre en gage.
    \
        Opponere pignori, idem. Plaut. Engager.

    Dictionarium latinogallicum > oppono

  • 49 pono

    pōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. -    - posivi (arch.) = posui. [st1]1 [-] placer, établir, fixer, mettre, poser; disposer, arranger; instituer, établir.    - ponere artus in littore, Virg.: [mettre ses membres sur le rivage] = s'étendre sur le rivage.    - ponere ante oculos: placer sous les yeux.    - ponere gladium ad caput, Sen.: placer un glaive à son chevet.    - ponere caput suum periculo, Plaut.: exposer sa vie aux dangers, jouer sa tête.    - ponere se toro, Ov.: s'étendre sur un lit.    - ponere ova, Col.: pondre.    - ubi pedem poneret non habebat, Cic. Fin. 4: (la Sagesse) n'avait pas où s'arrêter.    - ponere aliquem principem, Nep.: placer qqn comme chef.    - te ipsum frustraberis si non me in eo principem posueris, Nep.: tu te nuiras à toi-même si tu ne me fais pas chef de l'entreprise.    - ponere leges: fixer des lois. [st1]2 [-] planter; ériger, dresser, bâtir, construire.    - ponere piros, Virg.: planter des poiriers.    - ponere semina, Virg.: semer.    - positus: bâti, placé, situé.    - Roma in montibus posita, Cic. Agr. 2: Rome bâtie sur des montagnes.    - Delos in Aegaeo mari posita, Cic.: Délos située dans la mer Egée.    - portus ex adverso urbi positus, Liv. 45, 5: port situé en face de la ville (de Rhodes).    - ponere statuam alicui, Phaedr.: élever une statue à qqn. [st1]3 [-] mettre au tombeau, enterrer.    - ponere terrā: ensevelir. [st1]4 [-] poser comme gage, proposer comme prix; au fig. risquer.    - ponere (pignus): faire une gageure, gager.    - pono pallium, Plaut.: je gage mon manteau.    - ponere vitam pigneri, Plaut.: donner sa vie en gage. [st1]5 [-] dresser (la table), mettre sur la table, servir.    - ponere mensam, Hor.: dresser la table.    - ita ponito, Cato.: sers ainsi.    - invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: tu m'invites à manger du sanglier et tu me sers du porc.    - pone ad Trebium, Juv. 5: sers Trébius. [st1]6 [-] déposer, placer (de l'argent).    - ponere pecuniam in praedio, Cic.: placer son argent dans les terres. [st1]7 [-] au fig. employer, utiliser, appliquer, consacrer, passer (le temps).    - ponere totum diem, Cic.: passer la journée entière.    - ponere mensem in reditu, Cic.: mettre un mois à revenir.    - ponere omnem curam, Cic.: appliquer tous ses soins.    - quo ponam tempora modo? Ov.: comment dois-je employer mes loisirs? [st1]8 [-] mettre dans, mettre au nombre de, compter parmi, faire consister dans, faire dépendre de; au passif: dépendre de, reposer sur.    - ponere mortem in malis, Cic.: mettre la mort au nombre des maux.    - ponere aliquid in crimine, Cic.: regarder qqch comme un crime.    - ponere aliquid in gloriā, Liv.: regarder qqch comme un honneur.    - ponere aliquid in beneficii loco, Cic. Fam. 15: considérer qqch comme un bienfait.    - ponere in vitiis, Nep.: mettre au nombre des vices.    - positum esse in + abl.: consister en, dépendre de.    - in te positum est ut: il dépend de toi que. [st1]9 [-] mettre en avant, exposer, représenter; avancer, prétendre, soutenir, affirmer, poser une question, proposer un sujet.    - nunc hominem ponere, nunc deum, Hor.: représenter tantôt un homme, tantôt un dieu.    - Orphea in medio posuit, Virg.: au milieu, il avait représenté Orphée.    - ponere tabulam pictam, Plin.: représenter un tableau.    - ponere aliquid in certo: affirmer qqch comme certain    - caput periculo ponere, Plaut.: exposer sa vie au danger. [st1]10 [-] supposer, admettre.    - ponere vitae brevis signa raros dentes, Plin.: poser en principe que la rareté des dents présage une vie courte. [st1]11 [-] poser, déposer, mettre bas, mettre à l'écart, abandonner, quitter, laisser, laisser de côté, renoncer à.    - ponere arma (= deponere arma): déposer les armes.    - testamenti tabulas in aerario ponere, Caes.: déposer aux archives le texte d'un testament.    - ponere tunicam: quitter la tunique.    - vitam propera ponere, Plaut. Curc.: prépare-toi à quitter la vie.    - ponere vitia, Cic. de Or. 3: se corriger de ses défauts.    - ponere dolorem, Cic. Tusc. 3: laisser la douleur.    - ut omnem pro me metum ponas, Plin. Ep. 5, 6: pour te délivrer de toute crainte à mon sujet.    - pone moras et studium lucri, Hor. C. 4: ne tarde pas et ne recherche aucun intérêt. [st1]12 [-] absol. - cesser, se reposer; tomber, se calmer (en parl. du vent).    - quum fera ponit hiems, Stat.: quand cesse le rude hiver.    - zephyri posuere, Virg.: les vents ont cessé de souffler.
    * * *
    pōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. -    - posivi (arch.) = posui. [st1]1 [-] placer, établir, fixer, mettre, poser; disposer, arranger; instituer, établir.    - ponere artus in littore, Virg.: [mettre ses membres sur le rivage] = s'étendre sur le rivage.    - ponere ante oculos: placer sous les yeux.    - ponere gladium ad caput, Sen.: placer un glaive à son chevet.    - ponere caput suum periculo, Plaut.: exposer sa vie aux dangers, jouer sa tête.    - ponere se toro, Ov.: s'étendre sur un lit.    - ponere ova, Col.: pondre.    - ubi pedem poneret non habebat, Cic. Fin. 4: (la Sagesse) n'avait pas où s'arrêter.    - ponere aliquem principem, Nep.: placer qqn comme chef.    - te ipsum frustraberis si non me in eo principem posueris, Nep.: tu te nuiras à toi-même si tu ne me fais pas chef de l'entreprise.    - ponere leges: fixer des lois. [st1]2 [-] planter; ériger, dresser, bâtir, construire.    - ponere piros, Virg.: planter des poiriers.    - ponere semina, Virg.: semer.    - positus: bâti, placé, situé.    - Roma in montibus posita, Cic. Agr. 2: Rome bâtie sur des montagnes.    - Delos in Aegaeo mari posita, Cic.: Délos située dans la mer Egée.    - portus ex adverso urbi positus, Liv. 45, 5: port situé en face de la ville (de Rhodes).    - ponere statuam alicui, Phaedr.: élever une statue à qqn. [st1]3 [-] mettre au tombeau, enterrer.    - ponere terrā: ensevelir. [st1]4 [-] poser comme gage, proposer comme prix; au fig. risquer.    - ponere (pignus): faire une gageure, gager.    - pono pallium, Plaut.: je gage mon manteau.    - ponere vitam pigneri, Plaut.: donner sa vie en gage. [st1]5 [-] dresser (la table), mettre sur la table, servir.    - ponere mensam, Hor.: dresser la table.    - ita ponito, Cato.: sers ainsi.    - invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: tu m'invites à manger du sanglier et tu me sers du porc.    - pone ad Trebium, Juv. 5: sers Trébius. [st1]6 [-] déposer, placer (de l'argent).    - ponere pecuniam in praedio, Cic.: placer son argent dans les terres. [st1]7 [-] au fig. employer, utiliser, appliquer, consacrer, passer (le temps).    - ponere totum diem, Cic.: passer la journée entière.    - ponere mensem in reditu, Cic.: mettre un mois à revenir.    - ponere omnem curam, Cic.: appliquer tous ses soins.    - quo ponam tempora modo? Ov.: comment dois-je employer mes loisirs? [st1]8 [-] mettre dans, mettre au nombre de, compter parmi, faire consister dans, faire dépendre de; au passif: dépendre de, reposer sur.    - ponere mortem in malis, Cic.: mettre la mort au nombre des maux.    - ponere aliquid in crimine, Cic.: regarder qqch comme un crime.    - ponere aliquid in gloriā, Liv.: regarder qqch comme un honneur.    - ponere aliquid in beneficii loco, Cic. Fam. 15: considérer qqch comme un bienfait.    - ponere in vitiis, Nep.: mettre au nombre des vices.    - positum esse in + abl.: consister en, dépendre de.    - in te positum est ut: il dépend de toi que. [st1]9 [-] mettre en avant, exposer, représenter; avancer, prétendre, soutenir, affirmer, poser une question, proposer un sujet.    - nunc hominem ponere, nunc deum, Hor.: représenter tantôt un homme, tantôt un dieu.    - Orphea in medio posuit, Virg.: au milieu, il avait représenté Orphée.    - ponere tabulam pictam, Plin.: représenter un tableau.    - ponere aliquid in certo: affirmer qqch comme certain    - caput periculo ponere, Plaut.: exposer sa vie au danger. [st1]10 [-] supposer, admettre.    - ponere vitae brevis signa raros dentes, Plin.: poser en principe que la rareté des dents présage une vie courte. [st1]11 [-] poser, déposer, mettre bas, mettre à l'écart, abandonner, quitter, laisser, laisser de côté, renoncer à.    - ponere arma (= deponere arma): déposer les armes.    - testamenti tabulas in aerario ponere, Caes.: déposer aux archives le texte d'un testament.    - ponere tunicam: quitter la tunique.    - vitam propera ponere, Plaut. Curc.: prépare-toi à quitter la vie.    - ponere vitia, Cic. de Or. 3: se corriger de ses défauts.    - ponere dolorem, Cic. Tusc. 3: laisser la douleur.    - ut omnem pro me metum ponas, Plin. Ep. 5, 6: pour te délivrer de toute crainte à mon sujet.    - pone moras et studium lucri, Hor. C. 4: ne tarde pas et ne recherche aucun intérêt. [st1]12 [-] absol. - cesser, se reposer; tomber, se calmer (en parl. du vent).    - quum fera ponit hiems, Stat.: quand cesse le rude hiver.    - zephyri posuere, Virg.: les vents ont cessé de souffler.
    * * *
        Pono, ponis, posui, positum, pen. corr. ponere. Mettre, Poser.
    \
        Accusatorem ponere. Caelius ad Ciceronem. Suborner un accusateur pour deferer aucun.
    \
        Ponere ante oculos rem aliquam. Plin. La ramentevoir, La mettre au devant, Reduire à memoire, Mettre devant les yeulx.
    \
        Ponere in admirandis. Plinius. Raconter entre les choses merveilleuses.
    \
        Ponere aliquid in admiratione. Plin. S'esmerveiller de quelque chose.
    \
        Ponere in aequalitate. Cic. Estimer egualement autant l'un que l'autre.
    \
        Ponere aliquem in aequo duobus summis. Liuius. L'estimer autant que les deux plus grands.
    \
        Positus extra omnem ingenit aleam Cicero. Plin. Qui n'ha point son pareil.
    \
        Amplitudo ac dignitas omnis in virtute posita est. Cic. Gist, Consiste en vertu.
    \
        Animum, curam, cogitationemque suam in omnium laude vndique colligenda ponere. Cic. Mettre, Employer.
    \
        Aras ponere. Virgil. Edifier.
    \
        Posita in auribus omnium virtus alicuius. Cic. De laquelle tout le monde a ouy parler.
    \
        Beneficium apud aliquem bene ponere. Cic. Faire plaisir à un homme qui le vault, et le recongnoistra, et scaura bien rendre.
    \
        Caput ponere. Virgil. Reposer, ou mettre la teste sur le chevet, ou autre chose pour dormir.
    \
        Carinas ponere. Curt. Edifier, Bastir.
    \
        Castella ponere. Caes. Edifier et bastir.
    \
        Castra ponere. Caes. Asseoir le camp.
    \
        Velocis iaculi certamina ponit in vlmo. Virgil. Il attache au sommet d'un orme une longue perche, ayant au bout un gay ou papegau de bois, auquel les archiers tirent de fleiches pour gaigner le pris.
    \
        Ponere pro certo sum veritus. Liu. Je ne l'ay osé escrire asseureement, et pour certain, ne asseurer.
    \
        Ceruicem inflexam ponere. Virg. Cliner la teste pour dormir.
    \
        Posita in coniectura. Cic. Choses desquelles on peult faire quelque conjecture.
    \
        Consilium in fortuna positum. Cic. Gist au vouloir de fortune, C'est à fortune d'en disposer.
    \
        Ponere in contentione rem aliquam. Cic. La mettre en debat.
    \
        - vereor, ne isthaec pollicitatio Te in crimen populo ponat, atque infamiam. Plaut. Que cela ne t'engendre un grand blasme et diffame envers le peuple.
    \
        In nefario crimine, atque fraude capitali aliquid alicui ponere. Cic. Luy imputer à crime, etc.
    \
        In culpa sunt ac suspicione ponendi. Cic. Ils doibvent estre blasmez et souspeconnez.
    \
        Extra omnem culpam, causamque se ponere. Cic. Soy exempter de quelque blasme.
    \
        Curam in re aliqua ponere. Cic. En avoir cure et soing.
    \
        Custodes et limina ponere alicui. Propert. L'enfermer et luy bailler des gardes.
    \
        Custos in frumento publico est positus. Cic. On luy a baillé la charge de, etc.
    \
        Dies multos ponere in rem aliquam. Cic. Employer beaucoup de temps en quelque chose.
    \
        Haud in magno ponam discrimine. Liu. Je ne m'en soulcieray pas beaucoup, si on le croit, ou si on ne le croit pas.
    \
        Domos ponere sub terris. Virgil. Faire et bastir.
    \
        In dubio ponere. Liuius. Revoquer en doubte, Doubter de quelque chose.
    \
        Epulas ponere. Ouid. Mettre viandes sur table.
    \
        Exemplum ponere. Cic. Alleguer un exemple, Raconter.
    \
        Ponam in extremo, quod sentio. Cic. J'escriray à la fin de ma lettre ce que, etc.
    \
        Fidem pignori ponere pro aliquo. Plautus. Obliger sa foy pour aultruy.
    \
        Foedera sunt poneda prius. Propert. Il fault faire les alliances.
    \
        Formidinem improbis ponere. Cic. Leur bailler crainte.
    \
        Maiorem fructum ponere in perpetuitate laudis, quam in celeritate Praeturae. Cic. Estimer estre plus prouffitable.
    \
        Fundamenta ponere. Cic. Faire les fondements.
    \
        Positi in extremis et vltimis gentibus. Cic. Situez.
    \
        Suppliciter posito procubuere genu. Oui. Ils s'agenouillerent.
    \
        Ponere in gloria. Plinius. Estimer gloire et louange, Tourner à gloire.
    \
        Non equidem in gloria posuerim. Plin. Je n'estime pas cela gloire.
    \
        Qui ciuitatis incommodum in gloriam suam ponit. Sallustius. Qui se loue et glorifie d'avoir faict incommodité à la Republique.
    \
        Ponere aliquem in gratia, vel gratiam apud alterum. Cic. Mettre en grace.
    \
        Posita in oculis gratia. Cicero. Un plaisir faict en presence de touts.
    \
        Initia male ponere. Cic. Mal commencer.
    \
        Latus saxo ponere. Valer. Flac. Se coucher sur une roche.
    \
        Neque ego hoc in tua laude pono: alia sunt tua facta, atque consilia summa laude digna. Cic. Je ne compte pas cela parmi tes louanges.
    \
        Ponere in aequa, vel pari laude. Cic. Estimer autant l'un que l'autre. \ Leges ponere. Horat. Faire des loix.
    \
        Ponere in legibus. Cato. Escrire parmi les loix.
    \
        Ciuis hostis loco ponitur. Cic. Est reputé et tenu pour ennemi.
    \
        Ponere loco contumeliae, vel criminis aliquid alteri. Cic. Luy dire quelque chose par reproche, Luy reprocher quelque chose en lieu d'oultrage.
    \
        Ponere in beneficii loco. Cic. Estimer et tenir à grand plaisir.
    \
        Ponere in manu alicuius. Liu. En sa puissance.
    \
        Haec quae in medio posita sunt, commemoro: sunt alia magis occulta furta, quae ille, etc. Cic. Manifestes, et que chascun congnoist.
    \
        Merum ponere in gemma. Ouid. Verser du vin en un vaisseau de pierre precieuse.
    \
        Ponere aliquid in metu. Cic. Craindre.
    \
        Erat tuae virtutis, in minimis tuas res ponere, de Repub. vehementius laborare. Cic. Ne te chaloir pas tant de tes affaires, N'en tenir pas si grand compte, N'en estre point si songneux.
    \
        Positum in more et instituto maiorum. Cic. C'est une chose accoustumee de toute ancienneté.
    \
        Mortem in malis ponere. Cicero. La compter entre les mauvaises choses.
    \
        Quoniam tantum in ea arte ponitis. Cic. Vous vous fiez tant en cest art.
    \
        Ponere multum in fortuna. Cic. Estimer beaucoup de fortune, S'y fier fort.
    \
        Ponere multum in fide alicuius. Cic. Se fier fort en aucun, Estimer beaucoup de sa fidelité.
    \
        Munus bene positum. Liu. Un present et don faict à homme qui en estoit digne, et qui le recongnoistra.
    \
        Niues positae. Horat. Tombees sur terre et assises.
    \
        Nomina rebus ponere. Cic. Bailler nom, Imposer nom.
    \
        De rebus ante oculos positis disputare. Cic. Des choses cleres et manifestes, Où il n'y a nulle doubte.
    \
        Quod erat ante oculos positum. Cic. Dont il ne povoit estre aucun doubte, De quoy on ne povoit doubter.
    \
        Ante oculos ponere sibi. Ouid. Se mettre quelque chose devant les yeulx, Y penser et la considerer.
    \
        Operam ponere. Plaut. Mettre et employer sa peine en quelque chose.
    \
        Bene opera posita. Cic. Peine bien employee.
    \
        Ponere operam alicui. Cic. Entendre à son affaire.
    \
        Opus aliquod ponere. Horat. Faire.
    \
        Orationem longam in aliqua re ponere. Cic. Employer.
    \
        Ponere in ordinem. Varro. Mettre en ordre.
    \
        Otia recte ponere. Horat. Ordonner, Disposer.
    \
        Oua ponere dicitur gallina. Colum. Pondre.
    \
        Pecuniam in aliquo oppido ponere. Cic. L'amasser et serrer.
    \
        Pecuniam ponere. Horat. Bailler à usure et interest.
    \
        Gruibus pedicas, et ponere retia ceruis. Virgil. Tendre aux grues, etc.
    \
        Si in fundo pedem posuisses. Cic. Si tu eusses mis le pied et entré.
    \
        Poni post aliquem. Ouid. Estre postposé à luy, et moins estimé.
    \
        Homines eo animo, vt quaecunque dicendi potestas esset data, in honore atque in beneficio ponerent. Cic. Qui estoyent de telle sorte, que quelque cause qu'on leur apportast à plaider, s'en tenoyent bien fiers et bien prisez.
    \
        Principem aliquem ponere. Cic. L'estimer le plus grand entre autres.
    \
        Ponere in promptu, et Contegere siue abdere, contraria. Cic. Descouvrir, et mettre devant touts.
    \
        Retia ponere. Ouid. Tendre des rets.
    \
        Rudimenta virtutis ponere sub aliquo. Quintil. Faire son apprentissage, Apprendre soubs aucun à estre vertueux.
    \
        Omnem rationem salutis in pecunia ponere. Cic. Mettre tout son salut en l'argent.
    \
        Quum se, siquid postea fraudis aut vitii euenisset, extra omnem culpam, causamque posuisset. Cic. Apres s'estre exempté du danger de povoir estre reprins s'il en advenoit par apres aucune faulte.
    \
        Se totum in re aliqua ponere. Cic. S'y mettre du tout.
    \
        Toro se ponere. Ouid. Se coucher.
    \
        Semina ponere humo. Propert. Semer.
    \
        Sententiam suam ponere. Quintil. Escrire et mettre son opinion.
    \
        In solem ponere. Cato. Mettre au soleil.
    \
        Neque spem ponas me bonae frugi fore. Plautus. N'espere point que, etc.
    \
        Ponere sibi aliquid in spe optima. Cic. Esperer fort bien de quelque chose, L'interpreter en bonne partie.
    \
        Studium suum et officium apud aliquem bene ponere. Cic. Ne perdre pas sa peine à faire plaisir à aucun.
    \
        Tantum studium in eo ponendum non arbitrantur. Cic. Qu'on y doyve employer si grande peine, et y tant travailler.
    \
        Ponere summum bonum in virtute. Cic. Estimer vertu estre le souverain bien.
    \
        Sumptus nusquam melius potest poni. Cic. On ne scauroit mieulx employer son argent qu'en cela.
    \
        Templa, statuas ponere alicui. Virgil. Eslever et dresser, Edifier.
    \
        Tempus et diem ponere. Ouid. Employer son temps.
    \
        Ponere multum temporis in aliquo loco. Cic. Y demourer longuement.
    \
        Ponere aliquid in transuersum. Plin. Mettre de travers.
    \
        Tyrocinium ponere. Liu. Faire son chef d'oeuvre.
    \
        Venenum ponere alicui cum cibo. Liu. L'empoisonner.
    \
        Hoc verbum in quo homine ponimus? Cic. A quel personnage donnons nous ce tiltre?
    \
        Ponere verba alicuius in re aliqua. Plin. Mettre la teneur de ses parolles, et les transcrire de mot à mot.
    \
        Vbicunque posuit vestigia. Cic. Par tout où il est passé.
    \
        Vitam ponere in administratione Reip. Cic. Exposer sa vie.
    \
        Vitem ponere. Colum. Planter.
    \
        Ponere in vitio dictionem aliquam. Cic. L'entendre en maulvaise partie, La tourner en mal.
    \
        In vltimis ponere. Plin. Estimer des moindres.
    \
        Vrbem ponere. Ouid. Edifier.
    \
        In vsu positum. Cic. Dequoy on se sert.
    \
        Positus extra vulgarem vsum. Quintil. Dequoy on n'use point communeement.
    \
        Ponere iubebam de quo quis audire vellet. Cic. Proposer et mettre en avant.
    \
        Quum venti posuere, omnisque repente resedit Flatus. Virgil. Cesserent.
    \
        Ponunt ferocia corda. Virgil. Delaissent leur felon courage, ou S'addoulcissent.
    \
        Ponere de manibus. Cic. Oster de ses mains et mettre en quelque lieu.
    \
        Ambages ponere. Ouid. Venir au poinct.
    \
        Feroces animos ponere. Liu. Delaisser son felon courage.
    \
        Arma poni iubet, fatentes se victos. Liu. Mettre jus.
    \
        Armis positis substitit pars vtraque. Oui. Les armes mises jus.
    \
        Barbam ponere. Sueton. Faire couper sa barbe.
    \
        Ponere caput. Horat. Baisser, Encliner.
    \
        Consilium ponere. Plin. iunior. Delaisser son entreprinse.
    \
        Coronam ponere, luctus gratia. Cic. Desmettre, Mettre jus.
    \
        Curam ponere. Liu. Mettre hors toute crainte et soulci.
    \
        Dolorem ponere. Cic. Delaisser sa douleur et tristesse.
    \
        Seras posuit quum vinea frondes. Virgil. Quand les fueilles des vignes son cheutes.
    \
        Imperium ponere. Martial. Se desmettre de, etc.
    \
        Inuidiam ponere. Cic. Laisser son envie.
    \
        Metum ponere. Plin. iunior. Delaisser crainte.
    \
        Minas ponit mare. Lucret. La mer s'appaise.
    \
        Onus vteri positum est. Ouid. Elle a enfanté.
    \
        Quum perfricuit frontem, posuitque pudorem. Martial. S'est eshonté.
    \
        Spem ponere. Ouid. Perdre toute esperance.
    \
        Tunicam ponere. Cic. Mettre jus.
    \
        Virginitas posita. Ouid. Perdue.
    \
        Vitam ponere. Propert. Mourir.
    \
        Vitia ponere. Cic. Delaisser vices.
    \
        Ponis mihi porcum. Martial. Tu me sers de porceau sur table.
    \
        Ponere freta. Horat. Appaiser et faire cesser la tormente de mer.
    \
        Solers nunc hominem ponere, nunc Deum. Horat. Tu peins maintenant un homme, etc.
    \
        Ponere pallium, aut aliquid aliud. Plaut. Mettre en gage.
    \
        Pone eum esse victum. Terentius. Prends le cas qu'il soit vaincu, Pose le cas, etc.
    \
        Ponunt philosophi. Plin. Ils escrivent que, etc.
    \
        Sed primum positum sit, nosmetipsos commendatos esse nobis. Cic. Tenons pour arresté.
    \
        Est enim totum positum in te. Cic. Il est en toy que la chose se face, ou non, Tout gist en toy.

    Dictionarium latinogallicum > pono

  • 50 portitor

    [st1]1 [-] portitŏr, ōris, m. [porto]: - [abcl][b]a - batelier, nocher (des enfers). - [abcl]b - porteur, transporteur, messager.[/b]    - portitor has horrendus aquas et flumina servat terribili squalore Charon, Virg. En. 6, 298: un passeur, Charon, affreux et d'une saleté effrayante, garde ces flots agités. [st1]2 [-] portitŏr, ōris, m. [portus]: receveur du péage, douanier (d'un port).    - improbatur ii quaestus, qui in odia hominum incurrunt, ut portitorum, Cic. Off. 1, 42, 150: on désapprouve les métiers qui encourent la haine des hommes, comme le métier de receveur de péage.
    * * *
    [st1]1 [-] portitŏr, ōris, m. [porto]: - [abcl][b]a - batelier, nocher (des enfers). - [abcl]b - porteur, transporteur, messager.[/b]    - portitor has horrendus aquas et flumina servat terribili squalore Charon, Virg. En. 6, 298: un passeur, Charon, affreux et d'une saleté effrayante, garde ces flots agités. [st1]2 [-] portitŏr, ōris, m. [portus]: receveur du péage, douanier (d'un port).    - improbatur ii quaestus, qui in odia hominum incurrunt, ut portitorum, Cic. Off. 1, 42, 150: on désapprouve les métiers qui encourent la haine des hommes, comme le métier de receveur de péage.
    * * *
        Portitor, pe. cor. portitoris. Virgil. Garde, ou fermier des ports, Peagier, ou Passeur.
    \
        Portitor. Stat. Qui porte quelque chose, Porteur.

    Dictionarium latinogallicum > portitor

  • 51 tego

    tĕgo, ĕre, texi, tectum - tr. - [st2]1 [-] couvrir, recouvrir. [st2]2 [-] couvrir, voiler, cacher, dissimuler, dérober à la vue. [st2]3 [-] protéger contre, abriter, garantir, défendre.    - portus ab Africo tegebatur, Caes.: le port était protégé contre le vent du sud-ouest (contre l'Africus).    - commissa tegere: garder un secret.
    * * *
    tĕgo, ĕre, texi, tectum - tr. - [st2]1 [-] couvrir, recouvrir. [st2]2 [-] couvrir, voiler, cacher, dissimuler, dérober à la vue. [st2]3 [-] protéger contre, abriter, garantir, défendre.    - portus ab Africo tegebatur, Caes.: le port était protégé contre le vent du sud-ouest (contre l'Africus).    - commissa tegere: garder un secret.
    * * *
        Tego, tegis, texi, tectum, tegere. Plin. Couvrir.
    \
        Sepulchro tegi. Lucan. Estre enterré et ensepulturé.
    \
        Lumina tegere somno. Virg. S'endormir, Clorre les yeulx pour dormir.
    \
        Tegere. Martial. Cacher, Celer.
    \
        Vultu dolorem animi tenere. Cic. Dissimuler.
    \
        Sententiam suam tegere. Cic. Cacher son opinion.
    \
        Tegere aliquem ac tueri. Cic. Aider et secourir.
    \
        Armis parentes tegere. Sallust. Defendre.

    Dictionarium latinogallicum > tego

  • 52 velum

    [st1]1 [-] vēlum, i, n. [p. *vexlum, cf. vexillum; veho]:    - voir hors site velum. a - voile de navire.    - surt. au plur.: vela dare, Cic. Or. 75 ; facere Cic. Tusc. 4, 9: mettre à la voile.    - vela fieri imperavit, Cic. Verr. 5, 88: il commanda qu'on mît à la voile.    - vela dirigere, Caes. *BC. 2, 25: diriger sa course.    - fig. vela orationis pandere, Cic. Tusc. 4, 9: déployer les voiles d'une dissertation, entrer à pleines voiles dans un exposé.    - vela contrahere, Cic. Att. 1, 16, 2: caler, plier les voiles, s'arrêter.    - vela dare ad... Cic. de Or. 2, 187: faire voile sur un point, se diriger vers.    - remigio veloque fugere, Plaut. As. 157: fuir à la rame et à la voile = à toutes jambes.    - vela pandere (deducere, solvere): déployer les voiles.    - vela contrahere (legere, subducere, subnectere): carguer les voiler, plier les voiles.    - plenissimis velis navigare, Cic. Dom. 10, 24: voguer à pleines voiles.    - fugere remis velisque (remigio veloque): fuir en toute hâte, à toutes jambes.    - velis equisque decertare, Cic.: lutter de toutes ses forces.    - retrorsum vela dare, Hor.: revenir sur ses pas (changer de vie).    - dare vela famae, Mart.: [présenter la voile à la renommée]= se prêter à la renommée.    - au sing. Plaut. Mil. 1317, etc. ; Virg. En. 1, 103 ; 1, 400 ; Ov. M. 7, 491, etc. b - [poét.] = navire.    - Ov. M. 7, 664 ; 9, 594. [st1]2 [-] vēlum, i, n. [*veslum; cf. vestis]: a - voile, toile, tenture, rideau.    - in ipso aditu portus tabernacula carbaseis intenta velis conlocabat, Cic. Verr. 5, 30: à l'entrée même du port, il plaçait ses tentes couvertes de voiles de lin le plus fin.    - velis amicti, non togis, Cic. Cat. 2, 22: vêtus de voiles, non de toges. b - voile (de théâtre pour protéger du soleil), vélarium.    - Lucr. 4, 75; Prop. 4, 1, 15; Ov. A. A. 1, 103 ; V.-Max. 2, 4, 6. c - voile, masque, voile pour cacher à la vue.    - Plin. Ep. 4, 19, 3 ; [fig.] Cic. Q. 1, 1, 15.
    * * *
    [st1]1 [-] vēlum, i, n. [p. *vexlum, cf. vexillum; veho]:    - voir hors site velum. a - voile de navire.    - surt. au plur.: vela dare, Cic. Or. 75 ; facere Cic. Tusc. 4, 9: mettre à la voile.    - vela fieri imperavit, Cic. Verr. 5, 88: il commanda qu'on mît à la voile.    - vela dirigere, Caes. *BC. 2, 25: diriger sa course.    - fig. vela orationis pandere, Cic. Tusc. 4, 9: déployer les voiles d'une dissertation, entrer à pleines voiles dans un exposé.    - vela contrahere, Cic. Att. 1, 16, 2: caler, plier les voiles, s'arrêter.    - vela dare ad... Cic. de Or. 2, 187: faire voile sur un point, se diriger vers.    - remigio veloque fugere, Plaut. As. 157: fuir à la rame et à la voile = à toutes jambes.    - vela pandere (deducere, solvere): déployer les voiles.    - vela contrahere (legere, subducere, subnectere): carguer les voiler, plier les voiles.    - plenissimis velis navigare, Cic. Dom. 10, 24: voguer à pleines voiles.    - fugere remis velisque (remigio veloque): fuir en toute hâte, à toutes jambes.    - velis equisque decertare, Cic.: lutter de toutes ses forces.    - retrorsum vela dare, Hor.: revenir sur ses pas (changer de vie).    - dare vela famae, Mart.: [présenter la voile à la renommée]= se prêter à la renommée.    - au sing. Plaut. Mil. 1317, etc. ; Virg. En. 1, 103 ; 1, 400 ; Ov. M. 7, 491, etc. b - [poét.] = navire.    - Ov. M. 7, 664 ; 9, 594. [st1]2 [-] vēlum, i, n. [*veslum; cf. vestis]: a - voile, toile, tenture, rideau.    - in ipso aditu portus tabernacula carbaseis intenta velis conlocabat, Cic. Verr. 5, 30: à l'entrée même du port, il plaçait ses tentes couvertes de voiles de lin le plus fin.    - velis amicti, non togis, Cic. Cat. 2, 22: vêtus de voiles, non de toges. b - voile (de théâtre pour protéger du soleil), vélarium.    - Lucr. 4, 75; Prop. 4, 1, 15; Ov. A. A. 1, 103 ; V.-Max. 2, 4, 6. c - voile, masque, voile pour cacher à la vue.    - Plin. Ep. 4, 19, 3 ; [fig.] Cic. Q. 1, 1, 15.
    * * *
        Velum, veli. Plin. Un voile.
    \
        Tumida. Horat. Enflez de vent.
    \
        Aptare classem velis. Virgil. Equiper et apprester ses navires pour faire voile et monter sur mer.
    \
        Arripere tellurem velis. Virgil. Prendre terre et aborder, ou prendre port.
    \
        Dare vela. Quintil. Faire voile, Desployer les voiles sur la mer.
    \
        Dare vela retrorsum. Horat. Retourner contremont, ou en arriere, Changer de propos et d'advis.
    \
        Vela dare suae famae, per translationem. Martial. Suyvre renommee, Tascher d'avoir bruit, Se donner grand bruit.
    \
        Ingenio vela secunda dare. Ouid. Quand Dieu inspire et donne la grace à l'esprit d'un homme de bien continuer et parachever le cours de son entreprinse.
    \
        Intenta vela theatris. Lucret. Tenduz, ou Estenduz.
    \
        Humida vela legit nauita. Virgil. Recueille et serre.
    \
        Obtendere velis rem aliquam. Cicero. Couvrir et desguiser ou pallier.
    \
        Permittere vela ventis. Quintil. Se hasarder et commettre à la fortune, Mettre la plume au vent.
    \
        Subducta vela. Sil. Ostez ou destenduz et liez au maz du navire.
    \
        Trahere vela. Virgil. Caller et baisser les voiles.
    \
        Aurae vocant vela. Virg. Le bon vent nous invite à faire voiles.
    \
        Velis equisque. Cic. De tout son povoir et puissance.

    Dictionarium latinogallicum > velum

  • 53 ara

    1. āra, ae, f. (altlat. asa zu Wurzel *ās, brennen, glühen) dah. I) ara sepulcri, der Scheiterhaufen, Verg. Aen. 6, 177. Sil. 15, 388. – II) Plur. arae, Felsbänke u. Klippen, bes. von denen um die Insel Aegimurus (w. s.), Verg. Aen. 1, 109. Sisenn. u. Varr. b. Serv. Verg. Aen. 1, 108. Plin. 5, 42. – III) ein erhöhtes Denkmal von Stein, virtutis, Cic. Phil. 14, 34: Lunensis, von lunensischem Marmor, Suet. Ner. 50: erigere duodecim aras ex quadrato saxo, Curt. 9, 3 (13), 19: u. von »Grabsteinen«, Corp. inscr. Lat. 5, 5276 u. 6, 12134. – IV) der Altar, 1) als Opfertisch, Iovis ara, Plaut.: aram condere, Liv.: aras ponere, Verg.: simulacra arasque consecrare, Nep.: aram consecrare deo, Cic.: im Plur. v. einem Altar, Verg. Aen. 3, 545; 4, 219. Ov. met. 7, 74. Liv. 10, 38, 1; 41, 20, 9; 45, 27, 9 (wo: filia victima aris admota, dem Altar). – Solche Altäre standen nicht nur in den Tempeln, sondern auch auf den Straßen, ja in den Häusern, u. zwar im Hofe, wo man den Familiengöttern (penates) opferte, gleichwie den Hausgöttern (lares) im Familiensaale (atrium) auf einer kleinen Feuerstätte (focus); dah. meton., arae et foci, die Altäre der Tempel und die Herde als Opferstätten der Laren und Penaten im Atrium = die Heiligtümer der Tempel und Häuser (nach Preller Röm. Mythol.3 Bd. 2. S. 106. Anm. 2), das heiligste Besitztum, die
    ————
    heiligsten u. teuersten Güter (wie »Haus u. Hof«), Deiotari regis, Cic.: in aris et focis, Cic.: de aris ac focis decernere, Cic., od. pro aris atque focis certare, Sall., od. pro aris focisque dicimare, Liv.: auch bl. relictis aris suis trans maria sequi colonos, Sen. ad Helv. 7, 7. – bildl., weil der Altar ein Zufluchtsort für Schutzbedürftige war, die Zuflucht, der Schutz, Schirm, tribunatus, Cic.: legum, Cic.: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic.: vos estis nostrae portus et ara fugae, Ov. – 2) übtr., a) Ara, der Altar, ein Sternbild am südl. Himmel, griech. Θυτήριον (vgl. Hyg. astr. 2, 39 u. 3, 38), Cic. poët.: A. pressa, wegen seiner Senkung, Ov. – b) = muliebria, Priap. 73, 4 B. – Arch. Nbf. āsa, Varr. bei Macr. sat. 3, 2, 8. Fronto laudes fum. et pulv. p. 213, 17 N.; vgl. Serv. Aen. 4, 219. – Nbf. hāsa, Placid. gloss. (V) 51, 15.
    ————————
    2. ara, s. hara.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ara

  • 54 claudo

    1. claudo, clausī, clausum, ere, in der Volksspr. u. daraus in der Schriftspr. auch clūdo, clūsī, clūsum, ere (vgl. κληίζω, κλείω, ich schließe), schließen, sperren, I) im allg. = zuschließen, zumachen, verschließen, versperren ( absperren), verstopfen, 1) eig.: a) eine Öffnung, einen offenen Raum (Ggstz. aperire, patefacere, reserare), ianuam, Cic.: ianua clauditur serā firmā, Tibull.: im Bilde, omnibus et virtutibus ianuam claudit et delictis aperit, Val. Max. – valvae repagulis clausae, Cic.: valvae clausae subito se aperuerunt, Cic. – cl. forem cubiculi, Cic.: fores carceris adamante clausae, Ov. – clausae fenestrae (Ggstz. apertae fenestrae), Cels.: pars adaperta fuit, pars altera clausa fenestrae, Ov. – cl. portas, Caes.: portas obice firmo, Ov.: portas alci, Caes. u. (Ggstz. alqm suā urbe recipere) Cic.: Ianum (Quirinum od. Quirin i), den Janustempel (was dann geschah, wenn im ganzen röm. Reiche Ruhe war), Liv., Hor. u. Suet., u. so Ianum geminum, Flor. – cubiculum, Quint.: domum, Verg. u. Tac.: domum alci, Plin., u. (im Bilde) alci rei od. contra alqd, Cic. – tabernas, Cic.: claudi tabernas totā urbe iussit, Liv. – oppidum undique, Sall. – cl. curiam, Liv.: u. im Bilde, clausa curia pauperibus est, Ov. – nostros ocellos (v. Tode), Prop.: lumina (v. der Nacht), Ov.: in aeternam lumina noctem, Verg. – cl. aures alci rei u. ad alqd (bildl.,
    ————
    Ggstz. aures aperire, reserare), Cic., adversus alqd, Sen.: os (den Mund), Tac. – corpore cluso adversus vim veneni, Tac. – donec ex toto plaga claudatur, Cels. – cl. foramina (tibiarum), Plin.: fistulam demisso linteolo, Cels. – neque congesta aut clausa humus, kein Hügel über ihr erhoben, kein Grab geschlossen, Tac. – v. verschließenden Ggstdn. selbst, mille domos clausere serae, Ov.: palpebrae aptissime factae et ad claudendas pupulas et ad aperiendas, Cic.: lingua (επιγλωττίς), quae arteriam claudit, Cels. – im Bilde, in ipsius consuetudinem, quam adhuc meus pudor mihi clausit, insinuabo, Cic. ep. 4, 13, 6. – Partiz. subst., clausum, ī, n., der Verschluß, Schloß und Riegel, assueta clauso corpora, Sen. exc. contr. 3. pr. § 15. p. 245, 12 K.: ponere in clauso, *Titin. com. 61. Verg. georg. 4, 303: sub clauso habere, Col. 7, 6, 5: clauso custodire fructus, Col. 12. pr. § 3. – Plur., clausa domorum, viarum, Lucr. 1, 354: clausa effringere, Schlösser u. Riegel aufsprengen, Sall. Iug. 12, 5. – b) einen Weg, Paß, ein Land usw. verschließen, sperren, versperren = ungangbar, unbetretbar, unzugänglich machen, iter, Ov.: pollice vocis iter, Ov.: flumina ac terras et quodam modo caelum (durch hohe Bauten), Tac. – omnia litora ac portus custodiā clausos teneri, Caes.: portus obiectā ad ingressum catenā clausus, Frontin.: cl. terrestres aditus opportune positis praesidiis, Liv.: longis navi-
    ————
    bus versum in Italiam mare, Tac.: omnes aditus custodiis, Tac.: forum saepietur, omnes aditus claudentur, Cic. – v. den Ggstdn. selbst, die eine Örtl. versperren, in ipso exitu ita conferti obstitere Galli, ut clauderent viam, Liv.: si manantia corpuscula iter claudunt, Cels.: clauderet ut Tatio fervidus umor iter, Ov. – clausam Alpibus Italiam, Tac. – c) etw. schließen = sich unmittelbar an etw. anschließen, anlehnen, als geogr. t. t. v. Örtl. usw., insula ea sinum ab alto claudit, in quo Carthago sita est, Liv.: dextra laevaque (Akk. Plur.) duo maria (Nom. Plur.) claudunt (nobis) nullam ne ad effugium quidem navem habentibus, Liv.: Angrivarios et Chamavos a tergo Dulgubnii et Chasuarii claudunt, Tac. – u. als milit. t. t., v. Bedeckung, Nachhut usw., agmen claudere, den Zug schließen, Caes. u.a. (vgl. agmen no. II, 2, a, α): dextrum, sinistrum latus, decken, Tac. – 2) übtr.: a) ein Land für den Verkehr verschließen, sperren, Britanniam tam diu clausam aperire, Mela: patefactum nostris legionibus Pontum, qui antea populo Romano ex omni aditu clausus fuisset, Cic.: tamquam clausa sit Asia, sic nihil perfertur ad nos praeter rumores de oppresso Dolabella, Cic. – quod clausae hieme Alpes essent, Liv.: rura tum gelu claudit hiems, Verg. – u. bes. cl. mare, das Meer für die Schiffahrt schließen (v. Stürmen, Winter usw.), gew. im Passiv, adhuc clausum fuisse mare scio, Cic.: sociis nostris
    ————
    mare per hos annos clausum fuisse, Cic.: ex die III. Id. Nov. usque in diem VI. Id. Martiis maria clauduntur. Veget. mil. – u. dafür clausum litus, Tac. hist. 4, 38. – b) schließen = beschließen, beendigen, α) übh.: (Ggstz. inchoare, incipere), opus, Ov.: epistulam, Ov. – insigne facinus strenuo ac forti exitu, die Krone aufsetzen, Val. Max. – als nachaug. rhet. t. t., claudit (absol.) optime prima pars versus (des V.), Quint.: cum versus cluditur Apennino et armamentis, Quint.: cludendi inchoandique sententias ratio, Quint.: disputatio illa contra Gorgian ita clauditur, ουκοῦν etc., Quint.: cum ventum est ad ipsum illud, quo veteres comoediae tragoediaeque clauduntur, ›Plaudite!‹ Quint. – β) eine Zeit beschließen, octavum lustrum, Hor. carm. 2, 4, 24: diem vitae huius extremum, Augustin. de civ. dei 21, 22: octavo anno imperii sui diem ultimum, Capit. Anton. phil. 18, 1. – c) Partiz. clausus, verschlossen dem Charakter nach, Tiberius, Tac. ann. 3, 15.
    II) prägn.: A) = intercludere, etwas in seinem Laufe, Fortgange absperren, abschneiden, rivos, Verg.: fontes (Ggstz. novos fontes emittere, v. der Schöpfung), Ov.: sanguinem, stillen, Plin. u. Iustin. – u. transitum (Durchgang), Liv.: maritimos exitus, Cic.: commeatus, Liv.: longis navibus versum in Italiam mare, Liv.: portā castrorum ducis principumque fuga clausa erat, Liv.: u. v. lebl. Gegenständen,
    ————
    horum ferocia vocem Euandri clausit, Liv. 44, 45, 12: neutra (littera) claudet vocem Latinam, Quint. 1, 5, 31. – B) = concludere, includere, etw. einschließen, 1) eig.: a) eine Sache verschließen, thesauros, Quint.: vilissima quaeque anulo clausa, Tac.: cui tot consulum vina cluduntur, Sen.: Aeoliis aquilonem in antris, Ov. – od. leb. Wesen einsperren, cl. filium, Nep.: fera animalia clausa tenere, Tac.: clausus pavo, Publil. com. fr. – cl. alqm in curiam, Liv., u. alqm in curia, Liv. (s. Drak., Fabri u. Weißenb. Liv. 23, 2, 9): alqm in arca, Hor.: alqm cum cane in cavea, Iustin.: alqm cum alqo harā, Ov.: in carcere claudi, Tac.: carcere claudi, Ov.: claudi cubiculo, Tac.: cl. pecus textis cratibus, einpferchen, Hor. – se Daphnae (zu D.), Iustin. – pictor intra officinam suam clausus, Sen. – b) umzingeln, umstellen, α) als milit. t. t.: Numantiam, Sen.: oppidum undique, Sall.: alqm in urbe, Iustin.: adversarios locorum augustiis, Nep.: exercitum Caesaris multitudine suā, Auct. b. Afr.: urbem operibus, obsidione, Nep.: iudicium militibus, Quint.: im Passiv, claudi multitudine, locorum angustiis, Nep.: clausus armis senatus, Tac. -β) als t. t. der Jägerspr.: nemorum saltus, Verg.: colles indagine, Tibull.: valles insidiis, Tibull.: capreas leporemque rete, Ov. – c) übh. = umgeben, quae macerie ad villam venationis causā cluduntur, Varr.: forum porticibus tobernisque, Liv.: non portu illud oppidum
    ————
    clauditur, Cic.: urbs loci naturā terrā marique clauditur, Cic.: quasdam gemmas auro clusit, Plin.: neque congesta aut clusa humus, eingefriedigt, Tac. – 2) übtr.: a) übh.: aliud clausum in pectore, aliud in lingua promptum habere, Sall.: quod habere clausa non potuerit sua consilia de Verre, Cic. – b) als rhet. t. t., sententias numeris, Cic.: verba pedibus, Hor.: universa comprehensio et species clausa et terminata est, hat Schluß u. Abrundung, Cic. – Parag. Infin. Präs. Pass. claudier, Ter. Andr. 573. – Über die Form clūdo (in der Zusammensetzung allein üblich) s. Georges, Lexik. d. lat. Wortf. S. 140 (unter 2. claudo).
    ————————
    2. claudo, s. claudeo.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > claudo

  • 55 custodia

    cūstōdia, ae, f. (custos), die Wache, Hut, I) im allg., die Wache, Bewachung, Überwachung (Kontrolle), die Hut, Obhut, der Schirm, die Beschirmung, die Bewahrung, die Aufsicht, Beaufsichtigung, die achtsame Fürsorge, auch die Sicherheitsmaßregel ( hingegen tutela = der Schutz, die schützende Aufsicht) 1) eig.: a) übh., m. subj. Genet., hospitum privatorum, Liv.: pastoris, Col.: canum, Cic.: materni corporis, Cic.: templi, Liv.: tenebrarum ac parietum custodiae, Cic. – m. obj. Genet., mei capitis, Cic.: corporis, Cic. (vgl. unten no. d): ignis (Vestae), Cic.: regis, Beschirmung des Königs = Schonung des Lebens des Königs, Iustin. 2, 6, 18: rei publicae, Cic.: sui, Achtsamkeit auf sich selbst, Cels.: conservandi sui, Cic.: urbis, Obhut, Verwaltung der Stadt (zB. vom Präfektus Urbi), Vell. (vgl. unten no. d): c. diligens, Curt.: dura matrum, Hor.: fida canum, Cic.: fida iustitiae (subj. Genet.), Cic.: una c. fidelis memoriae rerum gestarum, die einzige zuverlässige Art der Aufbewahrung, Liv.: intentior, Liv.: frugum et pecudum c. sollers, Verg.: summa rei publicae, Cic. – alqm diligenti od. intentiore custodiā asservare, Liv. u. Curt.: sacra fideli custodiā asservare (v. einem Orte), Liv.: committere alci custodiam pecuniae, Curt.: continere tabulas privatā custodiā, Cic.: decipere custodiam pastoris (v. Tieren), Col.: dimittere (aufgeben) custo-
    ————
    diam mei capitis, provinciae, Cic.: facere salutis custodiam, Scrib.: non sine tacita custodia haberi, heimlich überwacht (kontrolliert) werden, Frontin.: regis filium non sub hospitum modo privatorum custodia, sed publicae etiam curae ac velut tutelae esse velle, Liv.: eloquentiam orbam (gleichs. verwaiste Jungfrau) domi tenere saeptam liberali custodiā, Cic.: omnibus custodiis (jeder Art von Kontrolle) subiectus, Cic.: fratris liberos ne materni quidem corporis custodia tegere potuit, Cic. – b) die Aufsicht des Knabenführers, c. paedagogorum, Quint. 1, 2, 25. – c) die Aufsicht, Wache des Frauenwächters, tristis c., Prop. 2, 6, 39: tristis c. servi, Ov. art. am. 3, 601. – d) die Wache, Bewachung des Wächters (Nachtwächters, milit. Postens), das Wachehalten, Wachestehen, Schildwachestehen, verb. excubiae et custodiae, Cic. – m. subj. Genet., c. militum, Suet.: custodiae classium, Caes. – m. obj. Genet., c. arcis, Liv.: corporis, Cic.: portae, Suet.: portus, Liv.: urbis, Liv. – custodiae maritimae, Caes.: custodiae nocturnae praefectus, Nachtwachtmeister, Apul. – custodiae od. suae custodiae causā (als Leibwache), zB. Gallos equites suae custodiae causa circum se habere, Caes.: u. petere turmam equitum Romanorum, Sall. – agere urbis custodiam, Liv.: agitare hic custodiam, Plaut.: committere custodiam corporis feris barbaris, Cic.: credere alci custodiam illam od. custodiam alcis,
    ————
    Nep.: inde intentioris utrimque custodiae esse, Liv.: ponere navem ad custodiam, Caes.: ponere militem ad custodiam aditus, Liv.: polliceri excubias et custodias (Posten- u. Schildwachestehen), Cic.: praeesse custodiae portus, Liv.: remittere de custodiis maritimis, Caes.: saepire alqm custodiā militum, Suet.: neglegenter servare custodias, Liv.: tradere III cohortibus custodiam navium longarum, Caes. – haec a custodiis classium loca maxime vacabant, Caes.
    2) meton.: a) die Wache = die Wache stehenden Personen, der Wachtposten, die Schildwache, Leibwache, die Bedeckung, Besatzung, α) im Sing., in Prosa nur kollektiv, custodiam ex suis ac praesidium sex milia hominum unā reliquerunt, Caes. b. G. 2, 29, 4: pauci de custodia (Leibwache) Germani, Suet. Cal. 45, 1. – bei Dichtern v. einer Pers., cernis, custodia qualis vestibulo sedeat (v. der Tisiphone), Verg.: unicus anser erat, minimae custodia villae, Ov.: v. mehreren, abest custodia regis, Leibwache, Ov.: vigil Phrygios servat custodia muros, Ov. – β) im Plur. (oft verb. custodiae stationesque od. stationes custodiaeque, custodiae vigiliaeque od. ac vigiliae, praesidia custodiaeque), frequens custodiis locus, ein stark mit W. besetzter, Liv.: nocte dieque iuxta parata instructaque omnia custodiis ac vigiliis erant, Liv. – m. subj. Genet., custodiae hostium, Liv.: c. munitionum, Auct. b. Alex.: propter custodias Menapiorum (zB. clam
    ————
    transire non posse), Caes. – custodiae artae, Liv.: horribiles, Cic.: c. laxatae, Liv. – custodiis circumsaepire alqm, Lact.: vinclis custodiisque circummoenitum esse, Plaut.: circumdare horribiles custodias, Cic.: deducere custodias munitionum, Auct. b. Alex.: defendere sua tecta custodiis vigiliisque, Cic.: disponere custodias diligentius, Caes., paulo incautius in muro, Caes., u. verb. praesidia custodiasque ad ripas Ligeris, Caes.: custodias in portis, vigilias vicatim exigere (aufbieten), Liv.: alias custodias fallere, Liv.: eo (dadurch) custodias hostium fallere, Liv.: intentissimas custodias fallere (v. Sklaven), Sen.: inclusus nostris custodiis exercitus (feindl. Heer), Vell.: coloniam munire praesidiis, custodiis, vigiliis, Cic.: ponere custodias circa portas, Liv.: saepire domum custodiis, Nep.: saepire domum et vias acribus custodiis, Tac.: custodias tollere, die Zollwachtposten, Mautposten aufheben, Cic. de prov. cons. 10. – b) der Standort der Wache, der Wachtposten, Posten, haec mea sedes est, haec vigilia (Wache), haec custodia (Posten), hoc praesidium stativum (Standlager), Cic.: in hac custodia et tamquam specula (Warte) collocati sumus, Cic. – familias maximas in portubus atque custodiis habere (Zollwacht –, Mautposten), Cic. de imp. Pomp. 16.
    3) übtr., die Bewahrung, Beobachtung, decoris, Quint.: suae religionis (seines Eides), Quint.: summa
    ————
    pudoris, Sen.: diligentior ritus patrii, Vell.
    II) insbes., die Verwahrung, der Gewahrsam, die Haft, sowohl abstr. = Gefangenhaltung jmds., als auch konkret = das Gefängnis, bes. im Plur., 1) eig., m. subj. Genet., custodiae hominis privati, Cic.: custodiae amicorum propinquorumque, Cic. – c. artissima, Mela: publica, Cic.: regia, Cic.: nimis soluta, Liv.: tutissima, Cic. u. Liv. – bes. oft c. libera, im Zshg. auch bl. custodia, die freie Überwachung, Haft, der freie, weite Arrest (griech. φυλακώ ελευθέρα, indem einem Staatsgefangenen ein bestimmtes Gebiet als Aufenthalt angewiesen wird, das er nicht überschreiten darf), Liv. u.a., im Plur. v. mehreren, Sall. – attinere alqm publicā custodiā, Tac.: asservari privati hominis custodiis, Cic.: alqm huic optimae atque tutissimae custodiae non audere committere, Cic.: alqm in custodiam condere, conicere, Liv.: dare alqm in custodiam, Cic., alqm alci in custodiam, Suet.: dare se in custodiam (freie H.), Cic.: in libera custodia Albae decedere (sterben), Vell.: alqm ex custodia dimittere, Liv.: Romanos in custodiam civitatium dividere, Liv.: oppidanorum turbam per finitimos populos in custodiam dividere, Liv.: multitudo in custodias divisa, Liv.: alqm Albam in custodiam (freie H.) ducere, Liv.: alqm e custodia educere, Cic.: elabi (entrinnen) custodiae, Tac. u. Flor.: emittere alqm e custodia et levare vinculis, Cic.: eripere alqm e custo-
    ————
    dia, Cic.: esse in custodia publica od. regia, Cic.: esse apud alqm in lignea custodia, Plaut.: habere alqm in custodia, Tac., seorsus in custodia, Liv.: habere ipsos per municipia in custodiis, Sall.: haberi in liberis custodiis (v. mehreren), Sall.: habere alqm in custodia, Tac. hist. 1, 58 u. habere alqm prope in custodiam, wie in Haft Befindliche behandeln, Liv.: includere in praedonum hostiumque custodias tantum numerum civium Romanorum, Cic.; vgl. alqm velut custodiae causā balneis includere, Liv.: tali modo custodiā liberari, Nep. (vgl. im Bilde alqm istis corporis custodiis liberare, Cic.): mittere alqm alci in custodiam, Liv.: mittere alqm cum obsidibus in custodiam Carseolos (nach K.), Liv.: necari in custodia, Caes.: perire a morbo in alcis custodia, Nep., u. perire morbo in eadem custodia, Suet.: praeesse custodiae (zB. is, qui custodiae praeerat, der Kerkermeister), Val. Max.: servare alqm liberā custodiā haud procul a castris, Liv.: tenere alqm vinculis et artissimā custodiā, Mela: teneri eādem custodiā, Nep.: teneri in custodiis (v. mehreren), Sall.: tradere alqm in custodiam, Cic. (u. so tr. alqm in cust. Rheginis [den Rh. = bei den Rh.]), Liv., od. Ephesi, Cic.: traditi incustoditi in custodiam omnes sunt, seorsum cives sociique, Liv.: tradere alqm custodiae, Suet.
    2) meton., der Eingekerkerte, Verhaftete, der Arrestant, unus ex custodiarum agmine, Sen. ep. 77, 18:
    ————
    custodiarum series, Suet. – eadem catena et custodiam et militem copulat, Sen. ep. 5, 7. – custodias asservare per milites, Plin. ep.: seriem custodiarum od. custodias recognoscere, Suet.: quod ubique esset custodiae (alle Eingekerkerten, die sich irgendwo befanden), in Italiam deportari praeceperat, Suet. – Alter Genet. custodias von den Gramm. (Charis. 107, 12. Serv. Verg. Aen. 11, 801) fälschlich angenommen bei Sall. hist. fr. 3, 35 (42), s. Dietsch u. Kritz z. St.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > custodia

  • 56 Gesoriacus

    Gesoriacus (Gessoriacus), ī, m. (sc. portus), Hafenort der Moriner (in der nördl. Pikardie), von wo aus man gewöhnlich nach Britannien übersetzte, später Bononia, j. Boulogne, Mela 3, 2, 7 (2. § 23). Plin. 4, 102. Suet. Claud. 17, 2. Itin. Anton. 363, 2. – dass. Gessoriacēnsis portus, Itin. Aton. 376, 2. – u. Caesoriacum, ī, n., Flor. 1, 11, 8 u. 4, 12, 26 H.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Gesoriacus

  • 57 Luna

    2. Lūna, ae, f., Stadt an der Grenze Liguriens u. Etruriens, mit einem guten Hafen, Liv. 39, 21, 5. Mela 2, 4, 9 (2. § 72). Sil. 8, 480 sq.: Lunae portus, j. Hafen von Spezzia, Liv. 34, 8, 4 (Lunai portus, Enn. ann. 16 bei Pers. 6, 9). – Dav. Lūnēnsis, e, lunensisch, Liv.: marmor, der heutige karrarische Marmor, Plin.: ara, aus lun. Marmor, Suet. – Plur. subst., Lūnēnsēs, ium, m., die Einw. von Luna, die Lunenser, Plin.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Luna

  • 58 Monoecus

    Monoecus, ī, m. (Μόνοικος, der Alleinwohnende), ein Beiname des Herkules; dah. Monoeci Arx et Portus, Vorgebirge u. darauf gelegener Hafenort an der Küste von Ligurien zwischen Nicäa u. Albium Intemelium der Ort jetzt Monaco, Amm. 15, 10, 9: Portus Herculis Monoeci, Plin. 3, 47. Tac. hist. 3, 42: Arx Monoeci, Verg. Aen. 6, 830. Lucan. 1, 408: saxa Monoeci, Sil. 1, 586.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Monoecus

  • 59 Piraceus

    Pīraceus, eī, Akk. eum u. ea, m., (Πειραιεύς) u. latein. Pīraeus, ī, m., ein Demos u. Hafen von Athen, der mit der Stadt durch lange Mauern in Verbindung gesetzt war, der Demos Piräus, der piräische Hafen, j. bei den Griechen Dhrakon (Ungeheuer), bei den Franken Porto Leone, bei den Türken Arslán Limani, Form Piraeeus, Plin. 4, 24. Donat. Ter. Andr. 5, 4, 27: Genet. -ëi, Plin. 35, 38: Akk. -ëum, Plin. 2, 201: Akk. ëa, Cic. ad Att. 6, 9, 1 (von Cicero selbst [ad Att. 7, 3, 10] getadelt). Stat. Theb. 12, 616: Abl., -ëo, Plin. 4, 24 u. 57. – Form Piraeus, meist Akk. Piraeum, Plaut. Bacch. 235; most. 66; trin. 1103. Caecil. com. 258. Ter. eun. 290 u. 539. Catull. 64, 74. Cic. de off. 3, 46; de rep. 3, 44; ep. 4, 5, 4; ad Att. 7, 3, 10 B. Nep. Alc. 6, 1. Liv. 31, 14, 1; 32, 16, 5; 36, 20, 8. Prop. 3, 21, 23. Vitr. 7. praef. §. 12 u. 8, 3. § 6 (codd. optt.). Quint. 8, 6, 64. Flor. 3, 5, 10. Iustin. 5, 8, 5. Gell. 2, 21, 1 u. 15, 1, 6. Oros. 2, 17 u. 6, 2. § 5 Zang.: triplex Piraei portus (Zea der Getreidehafen, Aphrodisium der größte u. mittlere Teil, Cantharus der innerste und geschützteste Hafen), Nep. Them. 6, 1: multiplices Piraei portus munitiones, Vell. 2, 23, 3. – poet. Form im neutr. plur., Piraea tuta, Ov. fast. 4, 563. – Dav. Pīraeus, a, um, zum Piräus gehörig, piräisch, litora, Ov. met. 6, 446: litus, Sil. 13, 754.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Piraceus

  • 60 propior

    propior, neutr. propius, Genet. ōris, Superl. proximus, a, um (prope), I) Compar. propior, näher, A) eig., in Rücksicht des Raumes od. der Lage, portus, Verg.: tumulus, Sall.: pons, Caes.: locus, Auct. b. Afr.: periculum, in der Nähe, Curt.: pugna, in der Nähe, Nahkampf, Liv. – m. Genet., propior caliginis aër, Lucr. 4, 336. – m. Dat., propior patriae, Ov.: propior Persidi, Mela: propior Pharo, Auct. b. Alex.: propior man, Mela: propior Oceano, Verg.: propior fonti, Curt.: quae propiora mari od. septentrioni sunt, Curt. – m. Acc., propior montem, Sall. Iug. 49, 1: propior hostem, Hirt. b. G. 8, 9, 4. – mit ab u. Abl., quisquis ab igni propior stetit, Sen. ep. 74, 4. – mit Infin., propior timeri, Stat. Theb. 12, 223. – neutr. pl. subst., propiora, die näher gelegenen Orte (punkte), propiora tenere, Verg. Aen. 5, 168: m. Dat., propiora flumini tenere, Tac. hist. 5, 16. – B) übtr.: 1) v. der Zeit u. der Zeit nach, näher, näher liegend, tempus, ICt.: spatia, Verg.: epistula, Cic.: acta, neuere, Stat. – mit Dat., propior leto, Ov.: u. so maturo propior funeri, dem zeitigen Tode näher, Hor.: cuius aetati mors propior est, Sall. fr.: septimus octavo propior iam fugerit annus, es geht stark in das siebente Jahr, Hor.: puero quam iuveni propior, ein angehender Jüngling, Vell. – neutr. pl. subst., veniunt inde ad propiora (zu Näherliegendem), Cic. Tusc. 1, 116: u. so ad
    ————
    propiora vocor, Ov. fast. 6, 83. – 2) in bezug auf andere Verhältnisse: a) der geselligen, freundschaftlichen Verbindung und Verwandtschaft nach, näher, enger, societas, Cic.: amicus, Hor.: gradu sanguinis propior, Ov.: at ita me servet Iuppiter, ut propior illi, quam ego sum actu, nemo sit, Ter.: quibus (coniuge et liberis) propior P. Quinctio nemo est, Cic.: cui propior cum Tiberio usus erat, Tac. – b) der Beziehung nach, näher, näher angehend od. liegend, sua sibi propiora esse pericula quam mea, lägen ihm näher, Cic.: esse illi propiora consilia, Tac.: propior dolor plebi fenoris ingravescentis erat, lag mehr am Herzen, Liv.: irae quam timori propior, mehr zum Z. als zur Furcht geneigt, Tac. – c) der Ähnlichkeit nach, näher, näher kommend, ähnlicher, m. Dat., propior tauro, Verg.: color obsoletior et nigro propior, Colum.: propiora sceleri quam religioni, Cic.: propior excusanti, eher sich entschuldigend, Liv.: propior miseranti, eher mitleidig, Tac.: in quibusdam philosopho propior, Eutr.: propior interdum petendo quam gerendo magistratui erat, Liv.: quod propius vero (wahrscheinlicher) est, als Parenthese, Liv.: u. fama tenuit, quae propior vero est, haud plus fuisse modio, Liv.: u. propius est vero od. propius vero est m. folg. Acc. u. Infin., Ov. fast. 4, 801. Liv. 9, 36, 4 u. 40, 50, 7. – m. ab u. Abl., a contumelia quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi, es möchte eher eine
    ————
    Schmach als ein Lob sein, Tac. hist. 2, 76. – neutr. pl. subst., m. Dat., sermoni propiora, Hor. sat. 1, 4, 42. – d) der Füglichkeit nach, schicklicher, angemessener, dah. besser, vorzüglicher, delectatio, Ter.: m. Dat., portus propior huic aetati, Cic.: Latium supplemento propius esse, Liv. – e) der Gesinnung nach, geneigter, gewogener, oderat Aenean propior Saturnia Turno, Ov. trist. 1, 2, 7.
    II) Superl. proximus, a, um, sehr nahe, der nächste, A) eig, dem Orte, der Entfernung, der Lage nach, via, eppidum, Caes.: rivi, Curt.: in proximo litore, ganz nahe am Ufer, Nep.: pr. vicinus, Cic.: legio, Hirt. b. G.: lictor, der unmittelbar vor ihm gehende und ihn schützende Trabant, der Leibtrabant, Sall. Iug. 12, 3: proxima est regia cohors, zunächst hinter ihm zieht die Königsschar, Liv. 40, 6, 2. – mit Genet., proximus hydrochoi Oarion, Catull. 66, 94. – mit Dat., huic proximus locus, Cic.: villae urbi proximae, die ganz nahe an der Stadt liegenden, an die Stadt stoßenden, Liv.: u. so proximi itineri vici, Curt.: Belgae proximi sunt Germanis, Caes.: proximus Pompeio sedebam, Cic. ad Att. 1, 14, 3 (vgl. im folg. m. Acc.): qui proximi forte tribunali steterant, Liv. – m. Acc., proximus quisque hostem, Liv.: proximus quisque regem, Tac.: qui te proximus est, der dir zunächst steht, Plaut.: proximus Pompeium sedebam, Cic. fr. b. Diom. 410, 7 (vgl. vorher m. Dat.):
    ————
    qui proximus forte eum steterat, Liv.: proximus mare Oceanum in Andibus hiemarat, Caes.: qui proximi Rhenum incolunt (wohnen), Caes.: dextrum latus, quod proximum hostes erat, Sall.: Laconicus ager, qui proximus finem Megalopolitarum est, Liv. – mit ab u. Abl., dactylus proximus a postremo, Cic.: proximus a domina, Ov.: ut quisque proximus ab oppresso sit, Liv. – loca proxima Carthagine (von Karthago aus), Sall. Iug. 18, 11. – subst., a) proximi, die Zunächststehenden, Phaedr. 5, 1, 16. Caes. b. G. 2, 27, 3 u. 6, 38, 2; die Zunächstwohnenden, Caes. b. G. 6, 2. § 2. – b) proximum, ī, n., das Nächste, die nächste Nähe, die Nachbarschaft, eamus ad me, ibi proximum est, ubi mutes, das ist der nächste Ort, wo du dich umziehen kannst, Ter. eun. 612: quae vis tempestatis ita obscurabat, ut vix proximum (das Nächste) agnoscere possent, Auct. b. Hisp. 2, 5. – e od. ex proximo, Plaut. u. Nep.: de proximo, Plaut. u. Apul.: in proximum, Plaut.: in proximo, Ter. u. Cic. fil. – proxima Illyrici, continentis, die zunächst gelegenen Punkte, Liv. 26, 25, 3 u. 31, 46, 2. – B) übtr.: 1) der Zeit nach u. zwar: a) in bezug auf die Zukunft, nächst, nächstfolgend, nox, Caes.: dies, Curt.: annus, Cic.: aestas, Nep.: petitio, Cic. – m. Dat., morti proximus, Fronto de nep. am. p. 235, 2 N. Apul. met. 1, 12 u. 4, 3. Augustin. de civ. dei 22, 8. § 8. p. 573, 6 D.2 u.a. Eccl. – m. ad u. Akk., ut ad
    ————
    finem vitae proximus esse coepit, seinem Lebensende ganz nahe war, Evod. in Augustin. epist. 158, 2. – m. Acc., eo die, qui proximus illam noctem illucescit, der nach dieser Nacht anbrechende Tag, Gell. 3, 2, 9. – neutr. subst., in proximum, für den nächstfolgenden Tag, Curt. 4, 10 (39), 1. – b) in bezug auf die Vergangenheit, nächstvergangen, letzt, nox, Caes.: proximo triennio, Nep.: die proximi (Lokativ), am letztvergangenen Tage, Cato bei Gell.: proximis superioribus diebus, Cic.: in diebus proximis decem, Sall.: proximis litteris, Cic. ( aber Adv. proximo nicht mehr Cic. ad Att. 4, 18, 5 [4, 17, 5], wo jetzt litoribus Britanniae proximis). – 2) der Reihenfolge nach, der nächste, nächstfolgende, quod aetate (dem Zeitalter nach) proximus de iis, qui etc., Nep.: Callicratidas, qui praefectus classis proximus post Lysandrum fuit, unmittelbar (der Zeit nach) nach L. die Flotte befehligte, Cic.: censor, qui proximus ante me fuerat, Cic. – si Macedoniae regnum sublatum foret, proximam Asiam esse, dann komme zunächst A. an die Reihe, Liv. 44, 24, 2. – mit ab u. Abl., ab Romulo proximus (der Zeit nach), Val. Max. 3, 2, 4. – proximum est m. Infin., non nasci homini optimum est, proximum autem (das nächste Beste aber) quam primum mori, Cic. Tusc. 1, 114; vgl. Cic. consol. fr. 11 Kays. (fr. 9 M.): proximum suae dignitatis esse ducebat (zunächst oder vor allem schien seine Ehre zu
    ————
    fordern), adeo fines eorum vastare..., ut etc., Hirt. b. G. 8, 24, 4. – aber proximum est m. folg. ut u. Konj., es liegt am nächsten, meine nächste Aufgabe ist, zu usw., proximum est, ut doceam etc., Cic. de nat. deor. 2, 73; vgl. Flacc. 27; u. = es ist die nächste Folge, ac sic proximum est, ut quies tot dierum et abstinentia cum ceteris, quae praecipiuntur, febrem tollant, Cels. 3, 15. p. 96, 14 D. – 3) dem Range, Werte nach, proximus ei Antigenes visus est, Curt.: observat Lucium Domitium, me habet proximum, Cic.: m. Dat., proximus est huic dignitati ordo equester, Cic.: equites ordini senatorio dignitate proximi, Cic.: proximos illi tamen occupavit Pallas honores, Hor.: mit ab u. Abl., dignus, qui a dis proximus habeatur, Iustin.: proximus a dis immortalibus honos, Suet.: mihi primus qui a te proximus sum, Plin. ep. – dah. in der Kaiserzeit Titel eines Amtes, das dem magister scriniorum folgt, etwa Vize-, zB. proximus scriniorum, Amm.: pr. admissionum, Amm.: pr. libellorum, Amm. – 4) der Beziehung nach, a) einer Pers., der persönl. Beziehung, Freundschaft, Verwandtschaft nach, der nächste, proximus cognatione, Cic., propinquitate, Nep.: hic illi genere est proximus, Ter.: m. Dat., proximus sum egomet mihi, Ter.: amore tibi proximi sumus, Cic.: proximum se praestare alci, sich jmdm. als Nächster (Helfer, Beistand) zeigen, Augustin. – subst., proximus, der Nächste = der Nebenmensch
    ————
    übh., Ps. Quint. decl. 259: Plur., proximi, die nächsten Verwandten, die nächsten Bekannten, die nächste Umgebung, Cic. u.a. – b) einer Sache, nahe stehend, negabat illa se esse culpae proximam, sie treffe die Schuld, Phaedr. 1, 10, 5. – 5) der Ähnlichkeit nach, nächst, nächstliegend, nahe kommend, sehr ähnlich, mit Dat., id habendum est antiquissimum et deo proximum, Cic.: ficta proxima veris, Hor.: proxima maiorum gravitati civitas Spartana, Val. Max.: proxima virtutibus vitia, Quint.: proximum vero (der Wahrheit am nächsten kommend, am wahrscheinlichsten) est ex iis quae traduntur m. folg. Acc. u. Infin., Liv. 2, 14, 3. – neutr. subst., ex proximo (vom Naheliegenden) mutuari, Quint. 10, 1, 12. – 6) dem Jnhalte nach nahe liegend, klar vor Augen liegend, offenkundig, eindringlich, bekannt (s. Hildebr. Apul. apol. 9. p. 458 sq.), signum, Apul.: argumentum, Apul. u. Ps. Quint. decl.: litterae vestrae superiores, sed idcirco magis proximae, Tert.: nonne Maro? quid apertius? proximius? verius? Min. Fel. – proximum est mit Infin., cum obvium proximumque esset (da es zur Hand u. ganz nahe lag) dicere etc., Gell. 3, 14, 12. – neutr. pl. subst., consulamus proxima, Prud. perist. 10, 652. – 7) der Gesinnung nach, m. Dat. – sich an etw. streng haltend, quia religioni suae non modo in dis patriis repetendis, sed etiam in ipso testimonio ac iure iurando proximus fuit, Cic.
    ————
    Verr. 4, 18. – Compar. proximior, neutr. proximius, Sen. ep. 108, 16. Gaius inst. 3, 7 u. dig. 41, 1, 7. § 3. Ulp. dig. 17, 2, 52. § 9. u. 38, 8, 1. § 8. Paul. dig. 38, 10, 10. § 3. Iustin. inst. 2, 1, 22. Min. Fel. 19, 2. Veget. mil. 1, 20. Cael. Aur. de morb. chron. 5, 2, 46. Gromat. vet. 314, 28; 315, 1; 319, 11. Interpr. Iren. 1, 8, 5. Itala (Clar.) Hebr. 6, 9.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > propior

См. также в других словарях:

  • Portus — Saltar a navegación, búsqueda Portus fue un antiguo puerto de la ciudad clásica de Roma, erigido por orden del emperador Claudio en el año 42 d. C. Fue construido cerca de la desembocadura del río Tíber, en la margen derecha del río, a… …   Wikipedia Español

  • PORTUS — Le terme «portus» désigne des agglomérations naissant en Gaule du Nord à l’époque carolingienne. Certaines se trouvaient à proximité immédiate des anciennes cités, et étaient protégées par leurs murailles comme à Mayence et à Cologne, à Metz et à …   Encyclopédie Universelle

  • Portus — (lateinisch: „Hafen“) war Name bzw. Namensbestandteil mehrerer Orte im römischen Reich: die im 1. Jahrhundert ausgebaute Hafenanlage an der Mündung des Tiber, siehe Portus Romae. eine Siedlung an der Stelle des späteren Pforzheim. Portus Magnus,… …   Deutsch Wikipedia

  • Portus [1] — Portus (lat.), 1) Hafen; daher auch 2) Name mehrer Städte: P. Abucini, Ort im Gebiet der Sequaner in Gallien; j. Port sur Saône. P. Achaeorum, 1) Hafen der Stadt Grynion, s.d.; 2) Ankerplatz im Europäischen Sarmatien, zwischen Olbia u. Dromos… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Portus [2] — Portus, 1) Franz, geb. 1511 auf Candia, studirte in Padua, wurde Lehrer in Venedig, dann in Ferrara u. st. 1581 in Genf; er schrieb Commentare zu Pindar (Genf 1583), Sophokles, Thukydides, Aristophanes, Xenophon (Genf 1586) u. v. a. griechischen… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Portus — (lat.), Hafen …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • portus — index haven Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • portus — portus, e, portuus etc., variants of portas …   Useful english dictionary

  • PORTUS — I. PORTUS Hispanice Pvertos, proprie claustra Pyrenaeorum montium, seu fauces, alias Portae. Turpinus, Historiae Carola M. c. 11. Tunc Aigolandus fugiens transmeavit portus Aserros et venit usque Pampilonam. Et c. 21. dum Carolus portus cum 20.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Portus — For homonyms, see Porto (disambiguation) Porto (Italian) or Portus (Latin) was a town in Lazio or Latium, just south of Rome, Italy. It was an ancient harbour on the right bank of the mouth of the Tiber.Ancient PortusClaudian phaseRome s original …   Wikipedia

  • Portus — Ostie  Pour l’article homophone, voir Hostie. Ostie, en italien Ostia ou Ostia Antica (du latin signifiant embouchure), est une ancienne ville d Italie, dans le Latium, située à l embouchure du Tibre, à 35 km au sud ouest de Rome. Ancien… …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»