-
101 portione
portĭo, ōnis ( abl. sing. portioni, Inscr. Lat. 206, 38), f. [kindr. with pars and porô, to share, impart], a share, part, portion (post-Aug., except in the phrase pro portione; v. in foll. II.).I.Lit.:II.Luna aequā portione divisa,
Plin. 2, 9, 6, § 42: ex his portio in Italiā consedit, portio in Illyricos sinus penetravit, Just. 24, 4, 2:hereditatis,
id. 36, 2, 5; cf. id. 21, 1, 2:quamvis quota portio faecis Achaei,
Juv. 3, 61:mox in proflatum additur tertia portio aeris collectanei,
Plin. 34, 9, 20, § 97:pari portione inter se mixta pix, cera, alumen, etc.,
Cels. 4, 24; cf.:glandis cortex et nitrum paribus portionibus,
id. 5, 18, 4:nil natura portionibus parit,
by parts, piecemeal, Plin. 17, 22, 35, § 177:portio brevissima vitae,
Juv. 9, 127:pars A carnaniae, quam in portionem belli acceperat,
as his share for his services in the war, Just. 28, 1, 1:vocare aliquem in portionem muneris,
id. 5, 2, 9:magna mortalium portio,
Plin. 8, 28, 42, § 102.—Transf., a relation to any thing, proportion, i. q. proportio.—A.In gen., adverb.1.prō portiōne (class.; not in Cæs.), in proportion, proportionally, relatively:2.pro portione ea omnia facito,
Cato, R. R. 106 fin.:pro portione ad majorem fundum vel minorem addere,
Varr. R. R. 1, 18, 3:Mamertinis pro portione imperaretur,
Cic. Verr. 2, 5, 21, § 55; id. Fl. 14, 32; Liv. 34, 50:oportet ut aedibus ac templis vestibula et aditus, sic causis principia pro portione rerum praeponere,
in relation, in proportion, Cic. de Or. 2, 79, 320; so,pro ratā portione,
Plin. 11, 15, 15, § 40:pro suā scilicet portione,
Quint. 10, 7, 28; Censor. de Die Nat. 3.—portĭōne (post-Aug.):3.cerebrum omnia habent animalia, quae sanguinem: sed homo portione maximum,
proportionally, Plin. 11, 37, 49, § 133; so id. 11, 37, 70, § 183; 11, 2, 1, § 2; cf.:hac portione mediocribus agris semina praebenda,
Col. 2, 9, 1:quādam portione,
Quint. 6, 1, 26:eādem portione,
id. 11, 3, 139.—ad portiō-nem (rare and only post Aug.), Plin. 14, 21, 27, § 133; 24, 8, 30, § 46:B.ad suam quisque portionem,
id. 36, 16, 25, § 9:supra portionem,
Col. 7, 1, 2.—Subst.:eadem ad decem homines servabitur portio,
the same proportion, Curt. 7, 11, 12:portionem servare,
Col. 11, 2, 87; cf.:proportione servatā,
id. 8, 11, 6. -
102 portiuncula
portĭuncŭla, ae, f. dim. [portio], a small part or portion (post-Aug.). vestis, Plin. 28, 7, 23, § 83:aedium,
Dig. 39, 2, 15:domus,
ib. 39, 3, 10 pr.:historiae Suetonii,
Oros. 6, 7. -
103 pro portione
portĭo, ōnis ( abl. sing. portioni, Inscr. Lat. 206, 38), f. [kindr. with pars and porô, to share, impart], a share, part, portion (post-Aug., except in the phrase pro portione; v. in foll. II.).I.Lit.:II.Luna aequā portione divisa,
Plin. 2, 9, 6, § 42: ex his portio in Italiā consedit, portio in Illyricos sinus penetravit, Just. 24, 4, 2:hereditatis,
id. 36, 2, 5; cf. id. 21, 1, 2:quamvis quota portio faecis Achaei,
Juv. 3, 61:mox in proflatum additur tertia portio aeris collectanei,
Plin. 34, 9, 20, § 97:pari portione inter se mixta pix, cera, alumen, etc.,
Cels. 4, 24; cf.:glandis cortex et nitrum paribus portionibus,
id. 5, 18, 4:nil natura portionibus parit,
by parts, piecemeal, Plin. 17, 22, 35, § 177:portio brevissima vitae,
Juv. 9, 127:pars A carnaniae, quam in portionem belli acceperat,
as his share for his services in the war, Just. 28, 1, 1:vocare aliquem in portionem muneris,
id. 5, 2, 9:magna mortalium portio,
Plin. 8, 28, 42, § 102.—Transf., a relation to any thing, proportion, i. q. proportio.—A.In gen., adverb.1.prō portiōne (class.; not in Cæs.), in proportion, proportionally, relatively:2.pro portione ea omnia facito,
Cato, R. R. 106 fin.:pro portione ad majorem fundum vel minorem addere,
Varr. R. R. 1, 18, 3:Mamertinis pro portione imperaretur,
Cic. Verr. 2, 5, 21, § 55; id. Fl. 14, 32; Liv. 34, 50:oportet ut aedibus ac templis vestibula et aditus, sic causis principia pro portione rerum praeponere,
in relation, in proportion, Cic. de Or. 2, 79, 320; so,pro ratā portione,
Plin. 11, 15, 15, § 40:pro suā scilicet portione,
Quint. 10, 7, 28; Censor. de Die Nat. 3.—portĭōne (post-Aug.):3.cerebrum omnia habent animalia, quae sanguinem: sed homo portione maximum,
proportionally, Plin. 11, 37, 49, § 133; so id. 11, 37, 70, § 183; 11, 2, 1, § 2; cf.:hac portione mediocribus agris semina praebenda,
Col. 2, 9, 1:quādam portione,
Quint. 6, 1, 26:eādem portione,
id. 11, 3, 139.—ad portiō-nem (rare and only post Aug.), Plin. 14, 21, 27, § 133; 24, 8, 30, § 46:B.ad suam quisque portionem,
id. 36, 16, 25, § 9:supra portionem,
Col. 7, 1, 2.—Subst.:eadem ad decem homines servabitur portio,
the same proportion, Curt. 7, 11, 12:portionem servare,
Col. 11, 2, 87; cf.:proportione servatā,
id. 8, 11, 6. -
104 pulpa
pulpa, ae, f.I.Lit., the fleshy portion of animal bodies, solid flesh:II.spiritus non inter nervos et pulpas, sed in visceribus,
Sen. Q. N. 6, 24, 1; Cato, R. R. 83:pulpam voras,
Mart. 3, 77, 6; cf. App. M. 2, p. 117, 30:pulpa est caro sine pinguedine,
Isid. Orig. 11, 1.—Transf.A.(Cf. Gr. sarx, of sensuality.) Scelerata, i. e. corrupt human nature, Pers. 2, 62; cf. Aus. Ep. 4, 95.—B.Of persons:C. D.plebeiam numeros docere pulpam,
common people, Aus. Ep. 4, 94.—The pith of wood, Plin. 16, 38, 73, § 184. -
105 rejectus
1.rējectus, a, um, Part., from reicio.2.rējectus, ūs, m. [reicio], an unknown portion of the hinder part of a ship, Hyg. Astr. 3, 36. -
106 saltus
1.saltus, ūs, m. [2. salio], a leaping, leap, spring, bound (class.), Sen. Ep. 15, 4: saltu uti, * Cic. Sen. 6, 19: cum alacribus saltu, cum velocibus cursu certabat, Sall. Fragm. ap. Veg. Mil. 1, 9 fin.:II.saltu pernici tollere corpus,
Lucr. 5, 559; cf.:(monocoli) mirae pernicitatis ad saltum,
Plin. 7, 2, 2, § 23:corpora saltu Subiciunt in equos,
Verg. A. 12, 287:saltu Emicat in currum,
id. ib. 12, 326;9, 553: saltu superare viam,
id. G. 3, 141:saltum dare,
to make a leap, Ov. M. 4, 551; so in plur.:dare saltus,
id. ib. 2, 165; 3, 599; 3, 683; 11, 524; cf.:praeceps saltu sese In fluvium dedit,
Verg. A. 9, 815:ut eadem (sc. crura ranarum) sint longis saltibus apta,
Ov. M. 15, 377.—Trop.:2.ab egestate infimā ad saltum sublati divitiarum ingentium,
Amm. 22, 4, 3.saltus, ūs ( gen. salti, Att. ap. Non. 486, 1), m. [etym. dub.; perh. akin to Sanscr. sar-, sal-, to go; v. Corss. Ausspr. 2, 71], a woody district, uncultivated but used for pasture, a forest-pasture, woodland-pasture, woodland (level or mountainous); freq. and class.; cf.: silva, nemus, lucus).I.Lit.: saltus est, ubi silvae et pastiones sunt, quarum causā casae quoque. Si qua particula in eo saltu pastorum aut custodum causā aratur ea res non peremit nomen saltui, non magis quam fundi, qui est in agro culto, et ejus causā habet aedificium, si qua particula in eo habet silvam, Ael. Gall. ap. Fest. p. 302 Müll.; cf. Varr. L. L. 5, 6, 10:2.conductor saltūs, in quo fundus est,
Dig. 19, 1, 52:in saltu habente habitationes,
ib. 3, 5, 27:saltum pascuum locare,
ib. 19, 2, 19:silvestribus saltibus delectantur,
Varr. R. R. 2, 3, 6:saltibus in vacuis pascunt,
Verg. G. 3, 143:floriferis in saltibus,
Lucr. 3, 11:de saltu agroque vi detruditur,
Cic. Quint. 6, 28:silvis aut saltibus se eripere,
Caes. B. G. 6, 43 fin.; cf.:montium domina ut fores, Silvarumque virentium Saltuumque reconditorum,
Cat. 34, 11; so (with silvae) Verg. G. 3, 40; 4, 53; id. A. 4, 72; Ov. M. 2, 498; (with nemora) Verg. E. 10, 9; cf.:in silvestrem saltum,
Curt. 4, 3, 21:unde tot Quinctilianus habet saltus,
Juv. 7, 188; 10, 194; Hor. C. 2, 3, 17; 3, 4, 15; id. E. 2, 2, 178.—In the poets also as the abode of wild animals:saepire plagis saltum canibusque ciere,
Lucr. 5, 1251; Verg. G. 1, 140; 2, 471; id. A. 4, 121:saltus venatibus apti,
Ov. H. 5, 17; id. M. 2, 498.—Esp., a narrow pass, ravine, mountain - valley:3.omnia vada ac saltus hujus paludis certis custodiis obtinebat,
Caes. B. G. 7, 19:Pyrenaeos saltus occupari jubet,
id. B. C. 1, 37; cf. id. ib. 1, 37 fin.; 1, 38;3, 19: saltu angusto superatis montibus,
Liv. 42, 53; cf.:angustiae saltibus crebris inclusae,
id. 28, 1:ante saltum Thermopylarum in septentrionem versa Epirus,
id. 36, 15:premendo praesidiis angustos saltus inclusit,
id. 40, 40; cf.:nemorum jam claudite saltus,
Verg. E. 6, 56:saltibus degressi scrupulosis et inviis,
Amm. 19, 13, 1.—In partic., in agriculture, a portion of the public lands, consisting of four centuriae, Varr. R. R. 1, 10, 2.—B.Transf., = pudendum muliebre, Plaut. Cas. 5, 2, 41; id. Curc. 1, 1, 56.—* II.Trop.:meumque erum ex hoc saltu damni salvum ut educam foras,
from this forest of danger, this ticklish situation, Plaut. Men. 5, 6, 28; v. Ritschl ad h. 1. -
107 sarcinula
sarcĭnŭla, ae, f. dim. [id.], a little pack, bundle, or fardel (mostly post-Aug. and in plur.); sing., Gell. 19, 1, 14.— Plur.:sarcinulas expedire,
Cat. 28, 2; Petr. 10, 4:colligere,
id. 81, 1:alligare,
Plin. Ep. 4, 1, 2; Juv. 6, 146; Vulg. Judic. 19, 17 al.— Poet.:puellae,
i. e. the wealth she brings her husband, her marriage-portion, dowry, Juv. 3, 160. -
108 Sicani
Sĭcāni, ōrum, m., = Sikanoi, a very ancient people of Italy on the Tiber, a portion of whom afterwards migrated to Sicily, Verg. A. 5, 293; 7, 795; 11, 317; Sil. 14, 34. —Hence,A.Sĭcānus (scanned Sīcănŭs, in analogy with the Greek, Sil. 10, 314; 14, 258:* 1. 2.Sīcānŭs,
Aus. Griph. 46), a, um, adj., = Sikanos.Poet., Siculian, Sicilian:B.fluctus,
Verg. E. 10, 4:portus,
id. A. 5, 24:fines,
id. ib. 11, 317:montes,
Ov. H. 15, 57:Aetna,
Hor. Epod. 17, 32:pubes,
Sil. 10, 314:gens,
id. 14, 258:medimna,
Aus. Griph. 46.—Sīcănĭus, a, um, adj., = Sikanios, Sicanian; poet. for Siculian, Sicilian:2.latus,
Verg. A. 8, 416:harena,
Ov. M. 15, 279:fretum,
Val. Fl. 2, 29:urbes,
Luc. 3, 59:populi,
id. 3, 179:apes,
Mart. 2, 46, 2; 11, 9, 8.—As subst.: Sī-cănĭa, ae, f., = Sikania, the island of Sicily, Ov. M. 5, 464; 5, 495; 13, 724; cf.:* C.Sicilia, Sicania, a Thucydide dicta,
Plin. 3, 8, 14, § 86.— -
109 Sicania
Sĭcāni, ōrum, m., = Sikanoi, a very ancient people of Italy on the Tiber, a portion of whom afterwards migrated to Sicily, Verg. A. 5, 293; 7, 795; 11, 317; Sil. 14, 34. —Hence,A.Sĭcānus (scanned Sīcănŭs, in analogy with the Greek, Sil. 10, 314; 14, 258:* 1. 2.Sīcānŭs,
Aus. Griph. 46), a, um, adj., = Sikanos.Poet., Siculian, Sicilian:B.fluctus,
Verg. E. 10, 4:portus,
id. A. 5, 24:fines,
id. ib. 11, 317:montes,
Ov. H. 15, 57:Aetna,
Hor. Epod. 17, 32:pubes,
Sil. 10, 314:gens,
id. 14, 258:medimna,
Aus. Griph. 46.—Sīcănĭus, a, um, adj., = Sikanios, Sicanian; poet. for Siculian, Sicilian:2.latus,
Verg. A. 8, 416:harena,
Ov. M. 15, 279:fretum,
Val. Fl. 2, 29:urbes,
Luc. 3, 59:populi,
id. 3, 179:apes,
Mart. 2, 46, 2; 11, 9, 8.—As subst.: Sī-cănĭa, ae, f., = Sikania, the island of Sicily, Ov. M. 5, 464; 5, 495; 13, 724; cf.:* C.Sicilia, Sicania, a Thucydide dicta,
Plin. 3, 8, 14, § 86.— -
110 Sicanis
Sĭcāni, ōrum, m., = Sikanoi, a very ancient people of Italy on the Tiber, a portion of whom afterwards migrated to Sicily, Verg. A. 5, 293; 7, 795; 11, 317; Sil. 14, 34. —Hence,A.Sĭcānus (scanned Sīcănŭs, in analogy with the Greek, Sil. 10, 314; 14, 258:* 1. 2.Sīcānŭs,
Aus. Griph. 46), a, um, adj., = Sikanos.Poet., Siculian, Sicilian:B.fluctus,
Verg. E. 10, 4:portus,
id. A. 5, 24:fines,
id. ib. 11, 317:montes,
Ov. H. 15, 57:Aetna,
Hor. Epod. 17, 32:pubes,
Sil. 10, 314:gens,
id. 14, 258:medimna,
Aus. Griph. 46.—Sīcănĭus, a, um, adj., = Sikanios, Sicanian; poet. for Siculian, Sicilian:2.latus,
Verg. A. 8, 416:harena,
Ov. M. 15, 279:fretum,
Val. Fl. 2, 29:urbes,
Luc. 3, 59:populi,
id. 3, 179:apes,
Mart. 2, 46, 2; 11, 9, 8.—As subst.: Sī-cănĭa, ae, f., = Sikania, the island of Sicily, Ov. M. 5, 464; 5, 495; 13, 724; cf.:* C.Sicilia, Sicania, a Thucydide dicta,
Plin. 3, 8, 14, § 86.— -
111 Sicanius
Sĭcāni, ōrum, m., = Sikanoi, a very ancient people of Italy on the Tiber, a portion of whom afterwards migrated to Sicily, Verg. A. 5, 293; 7, 795; 11, 317; Sil. 14, 34. —Hence,A.Sĭcānus (scanned Sīcănŭs, in analogy with the Greek, Sil. 10, 314; 14, 258:* 1. 2.Sīcānŭs,
Aus. Griph. 46), a, um, adj., = Sikanos.Poet., Siculian, Sicilian:B.fluctus,
Verg. E. 10, 4:portus,
id. A. 5, 24:fines,
id. ib. 11, 317:montes,
Ov. H. 15, 57:Aetna,
Hor. Epod. 17, 32:pubes,
Sil. 10, 314:gens,
id. 14, 258:medimna,
Aus. Griph. 46.—Sīcănĭus, a, um, adj., = Sikanios, Sicanian; poet. for Siculian, Sicilian:2.latus,
Verg. A. 8, 416:harena,
Ov. M. 15, 279:fretum,
Val. Fl. 2, 29:urbes,
Luc. 3, 59:populi,
id. 3, 179:apes,
Mart. 2, 46, 2; 11, 9, 8.—As subst.: Sī-cănĭa, ae, f., = Sikania, the island of Sicily, Ov. M. 5, 464; 5, 495; 13, 724; cf.:* C.Sicilia, Sicania, a Thucydide dicta,
Plin. 3, 8, 14, § 86.— -
112 Sicanus
Sĭcāni, ōrum, m., = Sikanoi, a very ancient people of Italy on the Tiber, a portion of whom afterwards migrated to Sicily, Verg. A. 5, 293; 7, 795; 11, 317; Sil. 14, 34. —Hence,A.Sĭcānus (scanned Sīcănŭs, in analogy with the Greek, Sil. 10, 314; 14, 258:* 1. 2.Sīcānŭs,
Aus. Griph. 46), a, um, adj., = Sikanos.Poet., Siculian, Sicilian:B.fluctus,
Verg. E. 10, 4:portus,
id. A. 5, 24:fines,
id. ib. 11, 317:montes,
Ov. H. 15, 57:Aetna,
Hor. Epod. 17, 32:pubes,
Sil. 10, 314:gens,
id. 14, 258:medimna,
Aus. Griph. 46.—Sīcănĭus, a, um, adj., = Sikanios, Sicanian; poet. for Siculian, Sicilian:2.latus,
Verg. A. 8, 416:harena,
Ov. M. 15, 279:fretum,
Val. Fl. 2, 29:urbes,
Luc. 3, 59:populi,
id. 3, 179:apes,
Mart. 2, 46, 2; 11, 9, 8.—As subst.: Sī-cănĭa, ae, f., = Sikania, the island of Sicily, Ov. M. 5, 464; 5, 495; 13, 724; cf.:* C.Sicilia, Sicania, a Thucydide dicta,
Plin. 3, 8, 14, § 86.— -
113 Siculi
Sĭcŭli, ōrum, m., = Sikeloi.I.The Siculians or Sicilians, an ancient Italian people on the Tiber, a portion of whom, driven thence, migrated to the island of Sicily, which derived its name from them, Plin. 3, 5, 9, § 56; 3, 5, 10, § 71; Varr. L. L. 5, § 101 Müll.; Col. 1, 3, 6.—Hence, in the class. per.,II.The inhabitants of Sicily, Cic. Verr. 2, 4, 43, § 95; id. Brut. 12, 46; id. de Or. 2, 54, 217; id. Att. 14, 12, 1 al.— Gen. plur. Siculūm, Lucr. 6, 642.—In the sing.: Sĭcŭlus, i, m., a Sicilian, Plaut. Capt. 4, 2, 108; id. Rud. prol. 49; Cic. Verr. 2, 2, 13, § 32; id. de Or. 2, 69, 280; id. Rep. 1, 14, 22 et saep.—Hence,A.Sĭcŭlus, a, um, adj., of or belonging to Sicily, Sicilian (mostly poet. and in post-Aug. prose):B.tellus,
i. e. Sicily, Verg. A. 1, 34:mare,
Mel. 2, 7, 14; Hor. C. 2, 12, 2:unda,
id. ib. 3, 4, 28; 4, 4, 44; Verg. A. 3, 696:fretum,
Liv. 1, 2, 5; Front. Strat. 1, 7, 1; Tac. A. 1, 53:montes,
Verg. E. 2, 21:mel,
Varr. R. R. 3, 2, 12; 3, 16, 14:praedo,
Plaut. Poen. 4, 2, 75:oratores,
Cic. Or, 69, 230: Epicharmus, Hor. Ep. [p. 1694] 2, 1, 58:poëta Empedocles,
id. A. P. 463:tyrannus,
i. e. Phalaris, Ov. Tr. 3, 11, 41; cf. Hor. Ep. 1, 2, 58;hence, juvencus,
the bull of Phalaris, Pers. 3, 39; Claud. B. Gild. 187:aula,
the court of Phalaris, Juv. 6, 486:fuga,
the flight of Sex. Pompeius before Octavius after the naval battle near the Sicilian coast, Prop. 2, 1, 28; cf. Suet. Aug. 16; Flor. 4, 8;hence, pirata,
i. e. Sex. Pompeius, Luc. 6, 422: conjux, i. e. Proserpine (so called because carried off from Sicily), Juv. 13, 50:virgo,
i. e. a Siren, Stat. S. 2, 1, 10;hence, cantus,
of the Sirens, Juv. 9, 150:logei, Attici omnes: nullum Siculum acceperis,
i. e. provincial, Plaut. Pers. 3, 1, 67.—Sĭcĭlĭa, ae, f., = Sikelia, the island of Sicily:C.fretum Siciliae,
Caes. B. C. 2, 3; Mel. 2, 7, 14; Plin. 3, 8, 14, § 86; 2, 88, 90, § 204; Plaut. Rud. prol. 54; 2, 6, 60; id. Men. 2, 3, 57; Cic. Verr. 2, 2, 1, § 1; 2, 3, 6, § 12 et saep. al.—Sĭcĭlĭensis, e, adj., of or belonging to Sicily, Sicilian:D.fretum,
Cic. N. D. 3, 10, 24:hospes,
from Sicily, Plaut. Rud. 2, 4, 30:quaestura mea,
Cic. Fam. 13, 38:annus,
the quœstorship in Sicily, id. Brut. 92, 318:fisci,
id. Verr. 1, 9, 24; cf.pecunia,
id. ib. 1, 8, 22:spiritus,
id. ib. 2, 3, 9, §22: peregrinatio,
Suet. Calig. 51:bellum,
id. Aug. 70:pugna,
id. ib. 96.—Sīcĕ-lis, ĭdis, adj. f., = Silelis, Sicilian; subst., a Sicilian woman:Sicelides... puellae... Sicelis esse volo, Ov.H.15, 51 sq.: Nymphae,
id. M. 5, 412:Musae,
i. e. of Theocritus, pastoral, Verg. E. 4, 1. -
114 sumen
I.Lit.A.In gen.: manus lactanti in sumine sidat, Lucil. ap. Non. 458, 7.—B.In partic., a sow ' s udder, the paps of a sow (esteemed a delicacy by the Romans):* 2. II.pernam, abdomen, sumen, suis glandium,
Plaut. Curc. 2, 3, 44; id. Ps. 1, 2, 33; id. Capt. 4, 3, 4; Plin. 11, 37, 84, § 211; Mart. 13, 44, 1.—Transf., the fat part, the richest portion: (Caesar Vopiscus) campos Roseae Italiae dixit esse sumen, Varr R. R. 1, 7, 10; Plin. 17, 4, 3, § 32. -
115 tempestas
tempestas, ātis (collat. form tempe-stūs, ūtis; v. in the foll.; gen. plur. tempestatium, Vitr. 9, 6, 3), f. [tempus].I.A [p. 1850] portion, point, or space of time, a time, season, period, hôra (so mostly ante-class. and poet.; syn. tempus): SOL OCCASVS SVPREMA TEMPESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 17, 2, 10; cf.:II. A.in duodecim tabulis: SOLIS OCCASV DIEI SVPREMA TEMPESTAS ESTO: libri augurum pro tempestate tempestutem dicunt, supremum augurii tempus,
Varr. L. L. 7, § 51 Müll. N. cr.: jam quā tempestate vivo certe sine ad me recipio, Lucil. ap. Non. 407, 31:eā tempestate flos poëtarum fuit,
Plaut. Cas. prol. 18:verum tempestas quondam cum vixi fuit, Quom, etc.,
id. Truc. 2, 4, 29:eādemque tempestate multis signis Lacedaemoniis calamitas denuntiabatur,
Cic. Div. 1, 34, 75:quā tempestate juvencos egerat a stabulis,
Prop. 4, 9, 1:non ego pro mundi regno magis anxius illā Tempestate fui, qua, etc.,
Ov. M. 1, 183: tertia te Phthiae tempestas laeta locabit, the third day (a translation of the Homeric êmati ken tritatôi, Il. 9, 363), Cic. poët. Div. 1, 25, 52:quā tempestate Poenus in Italiam venit,
Cic. de Or. 3, 38, 153; cf. id. Or. 49, 164:fuere item eā tempestate, qui crederent, etc.,
Sall. C. 17, 7; Curt. 4, 2, 11; 6, 2, 15:illā tempestate,
Liv. 27, 37, 13; Curt. 3, 1, 2:hac tempestate,
Sall. J. 3, 1; 13, 7; Vell. 2, 78; Just. 19, 2, 3; 25, 2, 8: sic omnia nimia, cum vel in tempestate vel in agris vel in corporibus laetiora fuerunt, in contraria fere convertuntur (a transl. of the Platonic en hôrais te kai en phutois kai en sômasi), Cic. Rep. 1, 44, 68.— In plur.: quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 33:cis paucas tempestates, augebis, etc.,
Plaut. Most. 1, 1, 18:multis tempestatibus haud sane quisquam Romae virtute magnus fuit,
Sall. C. 53, 5:Sulla sollertissimus omnium in paucis tempestatibus factus est,
id. J. 96, 1:Evander, qui multis ante tempestatibus ea tenuerat loca,
Liv. 1, 5, 2.—Lit., of good as well as of bad weather: tum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.; cf. infra, in plur.); Varr. ap. Non. 408, 5:2.liquida,
Plaut. Most. 3, 2, 64; cf.:liquidissima caeli,
Lucr. 4, 169:nactus idoneam ad navigandum tempestatem,
Caes. B. G. 4, 23; cf. Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:secunda,
Tac. Agr. 38:fuit pridie Quinquatrus egregia tempestas,
Cic. Att. 9, 13, 2:tempestatem praetermittere,
id. Fam. 14, 4, 5:cum tempestas arridet,
Lucr. 2, 32; cf. id. 5, 1395:unde haec tam clara repente Tempestas?
Verg. A. 9, 20.—In plur.: tempestates serenae riserunt risu Jovis, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 254 (Ann. v. 445 Vahl.):dum tempestates assunt,
Lucr. 1, 178:et comites et tempestates et navem idoneam ut habeas, diligenter videbis,
Cic. Fam. 16, 1, 2; Cels. 2, 1.—Esp., of bad or stormy weather, a storm, tempest (cf.:3.procella, hiemps): turbida tempestas heri fuit,
Plaut. Rud. 4, 3, 3; so,turbida,
Lucr. 6, 376; Caes. B. C. 2, 22:saeva,
Plaut. Rud. 4, 2, 12; Lucr. 6, 458:perfrigida,
Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86:turbulenta,
id. ib. 2, 5, 10, §26: foeda,
Liv. 2, 62; Verg. G. 1, 323:horrida,
Hor. Epod. 13, 1:demissa ab Euro,
id. C. 3, 17, 11:tempestas venit, Confringit tegulas imbricesque,
Plaut. Most. 1, 2, 27:tanta tempestas cooritur, ut, etc.,
Caes. B. C. 1, 48:tempestas naves adflixit,
id. ib. 3, 27:vis tempestatis,
Cic. Rep. 4, 8, 8:maximo imbri, tempestate, ventis, procellis, etc.,
id. Phil. 5, 6, 15:nautae cum adversā tempestate in alto jactarentur,
id. Inv. 2, 31, 95:si segetibus tempestas nocuerit,
id. N. D. 2, 66, 167:si tempestas a vertice silvis Incubuit,
Verg. G. 2, 310:tempestas sine more furit,
id. A. 5, 694.—In plur.:duo genera esse caelestis injuriae meminisse debemus: unum quod tempestates vocamus, in quibus grandines, procellae, ceteraque similia intelleguntur, etc.,
Plin. 18, 28, 69, § 278:magnis commotis tempestatibus, fluvius ita magnus factus est, ut, etc.,
Cic. Inv. 2, 31, 96; Plaut. Merc. 1, 2, 86:etiam summi gubernatores in magnis tempestatibus a vectoribus admoneri solent,
Cic. Phil. 7, 9, 27:ut tempestates saepe certo aliquo caeli signo commoventur,
id. Mur. 17, 36:procellae, tempestates,
id. Off. 2, 6, 19; Varr. R. R. 3, 10, 3:autumni,
Verg. G. 1, 311; Caes. B. G. 4, 34. —Personified: Tempestātes, the weather-goddesses, the weather: (Lucius Scipio) CEPIT. CORSICA. ALERIAQVE. VRBE. DEDET TEMPESTATIBVS AIDE MERITO, Inscrr. Scip. in Inscr. Orell. 552; Cic. N. D. 3, 20, 51; Hor. Epod. 10, 24; cf. in sing. Tempestas, Ov. F 6, 193. —B.Trop. (like our storm, tempest, =), commotion, disturbance; calamity, misfortune:2.qui in hac tempestate populi jactemur et fluctibus,
Cic. Planc. 4, 11:comitiorum,
id. Mur. 17, 36:video quanta tempestas invidiae nobis impendeat,
id. Cat. 1, 9, 22:periculi tempestas,
id. Sest. 47, 101:tempestas horribilis Gallici adventus,
id. Rep. 2, 6, 11:quanta per Idaeos tempestas ierit campos,
Verg. A. 7, 223:eā ipsā tempestate eversam esse rem publicam,
Cic. Att. 10, 4, 5:tempestas popularis,
id. Sest. 67, 140:vis illa fuit et ruina quaedam atque tempestas et quidvis potius quam judicium,
id. Clu. 35, 96:communis Siculorum tempestas (i. e. Verres),
id. Verr. 2, 2, 37, § 91:haud ignari quanta invidiae immineret tempestas,
Liv. 3, 38, 6:(scurra) Pernicies et tempestates barathrumque macelli,
Hor. Ep. 1, 15, 31:belli,
Stat. Th. 3, 229; Sen. Agam. 63.—In plur.:in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari quam, etc.,
Cic. Rep. 1, 1, 1:immoderatae tempestates,
id. N. D. 1, 2, 4:navis rei publicae fluitans in alto tempestatibus,
id. Sest. 20, 46; id. de Or. 1, 1, 2; id. Fam. 9, 6, 4; Hor. Ep. 2, 2, 85 al.— -
116 Tempestates
tempestas, ātis (collat. form tempe-stūs, ūtis; v. in the foll.; gen. plur. tempestatium, Vitr. 9, 6, 3), f. [tempus].I.A [p. 1850] portion, point, or space of time, a time, season, period, hôra (so mostly ante-class. and poet.; syn. tempus): SOL OCCASVS SVPREMA TEMPESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 17, 2, 10; cf.:II. A.in duodecim tabulis: SOLIS OCCASV DIEI SVPREMA TEMPESTAS ESTO: libri augurum pro tempestate tempestutem dicunt, supremum augurii tempus,
Varr. L. L. 7, § 51 Müll. N. cr.: jam quā tempestate vivo certe sine ad me recipio, Lucil. ap. Non. 407, 31:eā tempestate flos poëtarum fuit,
Plaut. Cas. prol. 18:verum tempestas quondam cum vixi fuit, Quom, etc.,
id. Truc. 2, 4, 29:eādemque tempestate multis signis Lacedaemoniis calamitas denuntiabatur,
Cic. Div. 1, 34, 75:quā tempestate juvencos egerat a stabulis,
Prop. 4, 9, 1:non ego pro mundi regno magis anxius illā Tempestate fui, qua, etc.,
Ov. M. 1, 183: tertia te Phthiae tempestas laeta locabit, the third day (a translation of the Homeric êmati ken tritatôi, Il. 9, 363), Cic. poët. Div. 1, 25, 52:quā tempestate Poenus in Italiam venit,
Cic. de Or. 3, 38, 153; cf. id. Or. 49, 164:fuere item eā tempestate, qui crederent, etc.,
Sall. C. 17, 7; Curt. 4, 2, 11; 6, 2, 15:illā tempestate,
Liv. 27, 37, 13; Curt. 3, 1, 2:hac tempestate,
Sall. J. 3, 1; 13, 7; Vell. 2, 78; Just. 19, 2, 3; 25, 2, 8: sic omnia nimia, cum vel in tempestate vel in agris vel in corporibus laetiora fuerunt, in contraria fere convertuntur (a transl. of the Platonic en hôrais te kai en phutois kai en sômasi), Cic. Rep. 1, 44, 68.— In plur.: quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 33:cis paucas tempestates, augebis, etc.,
Plaut. Most. 1, 1, 18:multis tempestatibus haud sane quisquam Romae virtute magnus fuit,
Sall. C. 53, 5:Sulla sollertissimus omnium in paucis tempestatibus factus est,
id. J. 96, 1:Evander, qui multis ante tempestatibus ea tenuerat loca,
Liv. 1, 5, 2.—Lit., of good as well as of bad weather: tum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.; cf. infra, in plur.); Varr. ap. Non. 408, 5:2.liquida,
Plaut. Most. 3, 2, 64; cf.:liquidissima caeli,
Lucr. 4, 169:nactus idoneam ad navigandum tempestatem,
Caes. B. G. 4, 23; cf. Cic. Q. Fr. 2, 2, 4:secunda,
Tac. Agr. 38:fuit pridie Quinquatrus egregia tempestas,
Cic. Att. 9, 13, 2:tempestatem praetermittere,
id. Fam. 14, 4, 5:cum tempestas arridet,
Lucr. 2, 32; cf. id. 5, 1395:unde haec tam clara repente Tempestas?
Verg. A. 9, 20.—In plur.: tempestates serenae riserunt risu Jovis, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 254 (Ann. v. 445 Vahl.):dum tempestates assunt,
Lucr. 1, 178:et comites et tempestates et navem idoneam ut habeas, diligenter videbis,
Cic. Fam. 16, 1, 2; Cels. 2, 1.—Esp., of bad or stormy weather, a storm, tempest (cf.:3.procella, hiemps): turbida tempestas heri fuit,
Plaut. Rud. 4, 3, 3; so,turbida,
Lucr. 6, 376; Caes. B. C. 2, 22:saeva,
Plaut. Rud. 4, 2, 12; Lucr. 6, 458:perfrigida,
Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86:turbulenta,
id. ib. 2, 5, 10, §26: foeda,
Liv. 2, 62; Verg. G. 1, 323:horrida,
Hor. Epod. 13, 1:demissa ab Euro,
id. C. 3, 17, 11:tempestas venit, Confringit tegulas imbricesque,
Plaut. Most. 1, 2, 27:tanta tempestas cooritur, ut, etc.,
Caes. B. C. 1, 48:tempestas naves adflixit,
id. ib. 3, 27:vis tempestatis,
Cic. Rep. 4, 8, 8:maximo imbri, tempestate, ventis, procellis, etc.,
id. Phil. 5, 6, 15:nautae cum adversā tempestate in alto jactarentur,
id. Inv. 2, 31, 95:si segetibus tempestas nocuerit,
id. N. D. 2, 66, 167:si tempestas a vertice silvis Incubuit,
Verg. G. 2, 310:tempestas sine more furit,
id. A. 5, 694.—In plur.:duo genera esse caelestis injuriae meminisse debemus: unum quod tempestates vocamus, in quibus grandines, procellae, ceteraque similia intelleguntur, etc.,
Plin. 18, 28, 69, § 278:magnis commotis tempestatibus, fluvius ita magnus factus est, ut, etc.,
Cic. Inv. 2, 31, 96; Plaut. Merc. 1, 2, 86:etiam summi gubernatores in magnis tempestatibus a vectoribus admoneri solent,
Cic. Phil. 7, 9, 27:ut tempestates saepe certo aliquo caeli signo commoventur,
id. Mur. 17, 36:procellae, tempestates,
id. Off. 2, 6, 19; Varr. R. R. 3, 10, 3:autumni,
Verg. G. 1, 311; Caes. B. G. 4, 34. —Personified: Tempestātes, the weather-goddesses, the weather: (Lucius Scipio) CEPIT. CORSICA. ALERIAQVE. VRBE. DEDET TEMPESTATIBVS AIDE MERITO, Inscrr. Scip. in Inscr. Orell. 552; Cic. N. D. 3, 20, 51; Hor. Epod. 10, 24; cf. in sing. Tempestas, Ov. F 6, 193. —B.Trop. (like our storm, tempest, =), commotion, disturbance; calamity, misfortune:2.qui in hac tempestate populi jactemur et fluctibus,
Cic. Planc. 4, 11:comitiorum,
id. Mur. 17, 36:video quanta tempestas invidiae nobis impendeat,
id. Cat. 1, 9, 22:periculi tempestas,
id. Sest. 47, 101:tempestas horribilis Gallici adventus,
id. Rep. 2, 6, 11:quanta per Idaeos tempestas ierit campos,
Verg. A. 7, 223:eā ipsā tempestate eversam esse rem publicam,
Cic. Att. 10, 4, 5:tempestas popularis,
id. Sest. 67, 140:vis illa fuit et ruina quaedam atque tempestas et quidvis potius quam judicium,
id. Clu. 35, 96:communis Siculorum tempestas (i. e. Verres),
id. Verr. 2, 2, 37, § 91:haud ignari quanta invidiae immineret tempestas,
Liv. 3, 38, 6:(scurra) Pernicies et tempestates barathrumque macelli,
Hor. Ep. 1, 15, 31:belli,
Stat. Th. 3, 229; Sen. Agam. 63.—In plur.:in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari quam, etc.,
Cic. Rep. 1, 1, 1:immoderatae tempestates,
id. N. D. 1, 2, 4:navis rei publicae fluitans in alto tempestatibus,
id. Sest. 20, 46; id. de Or. 1, 1, 2; id. Fam. 9, 6, 4; Hor. Ep. 2, 2, 85 al.— -
117 tempora
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
118 tempore
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
119 tempus
tempus, ŏris ( abl. temp. tempori or temperi; v. infra), n. [etym. dub.; perh. root tem-; Gr. temnô; prop. a section; hence, in partic., of time].I.Lit., a portion or period of time, a time:2.tempus diei,
daytime, Ter. Heaut. 1, 2, 38; 1, 1, 116:extremum diei,
Cic. de Or. 1, 7, 26; cf.:matutina tempora,
morning hours, id. Fam. 7, 1, 1:anni tempora,
the seasons, Lucr. 2, 33; 5, 1396; cf.:quam (Ennam) circa sunt laetissimi flores omni tempore anni,
Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna exercitum deduxit,
Caes. B. G. 1, 54:erat hibernum tempus anni,
Cic. Rep. 1, 12, 18; Auct. B. Alex. 43, 1.—Esp. of the time intervening between two events, etc., an interval, period, time:B.longo post tempore,
Verg. E. 1, 68:magno post tempore,
Just. 13, 4, 25; 16, 1, 1:brevi post tempore,
id. 1, 7, 19; 4, 4, 4; 12, 2, 6:parvo post tempore,
Val. Max. 8, 6, 1. — Plur.:longis temporibus ante,
Cic. Rep. 2, 34, 5.—Transf., time, in general.1.Lit.a.In gen.:b.tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis cum alicujus annui, menstrui, diurni nocturnive spatii certā significatione,
Cic. Inv. 1, 26, 39:tempus esse dicunt intervallum mundi motus: id divisum in partes aliquot, maxime ab solis et lunae cursu: itaque ab eorum tenore temperato tempus dictum,
Varr. L. L. 6, § 2 Müll.: hos siderum errores id ipsum esse, quod rite dicitur tempus, Cic. Univ. 9 fin.:neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat,
Ter. Hec. 3, 3, 14; cf.:nisi tempus et spatium datum sit,
Cic. Quint. 1, 4:vix huic tantulae epistulae tempus habui,
id. Att. 1, 14, 1:egeo tempore,
id. Q. Fr. 3, 5, 4:unius horae tempus,
Liv. 44, 9, 4:aliquot dierum tempus amisit,
Lact. Mort. Pers. 45, 5:tempus duorum mensium petere ad delectus habendos,
Liv. 29, 5, 7:triginta dierum tempus petens, ut, etc.,
id. 38, 37, 10:tempus, pacis an belli, festinationis an otii,
Cic. de Or. 3, 55, 211:ut tempora postulabant belli,
Liv. 24, 8, 7:nec belli tantum temporibus, sed etiam in pace,
id. 35, 28, 1:temporibus Punici belli,
Just. 30, 3, 1; 43, 4, 11:mihi vero omne tempus est ad meos libros vacuum,
Cic. Rep. 1, 9, 14:erit, erit illud profecto tempus et illucescet ille aliquando dies, cum, etc.,
id. Mil. 26, 69:ex quo tempore tu me diligere coepisti,
id. Fam. 3, 4, 2:eo tempore, quo promulgatum de multā ejus traditur,
Liv. 6, 38, 12; 23, 10, 13:tempore, quo in homine non ut nunc omnia consentientia,
id. 2, 32, 9:privatum eo tempore Quinctium fuisse, cum sacramento adacti sint,
id. 3, 20, 4:per idem tempus,
Cic. Brut. 83, 286:quos ad me id temporis venturos esse praedixeram,
at that time, id. Cat. 1, 4, 10:scripta in aliquod tempus reponantur,
Quint. 10, 4, 2:non tantulum Umquam intermittit tempus, quin, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 2, 32:uno et eodem temporis puncto nati... nascendi tempus,
Cic. Div. 2, 45, 95; cf.:alienum tempus est mihi tecum expostulandi,
id. Fam. 3, 10, 6:dare tempus exponendi de aliquā re,
id. ib. 1, 9, 3:committendi proelii,
Caes. B. G. 2, 19:edendi,
Hor. Ep. 1, 16, 22:curandi,
id. ib. 1, 2, 39:tyranno ad consultandum tempus datum est,
Liv. 34, 33, 5:datum cum iis conloquendi tempus,
id. 26, 22, 11; 45, 24, 11.—In plur.:id certis temporibus futurum,
Cic. Rep. 1, 15, 23:si Athenienses quibusdam temporibus nihil nisi, etc., agebant,
id. ib. 1, 27, 43:superioribus temporibus ad te nullas litteras misi,
id. Fam. 5, 17, 1:illis temporibus,
id. Lael. 1, 5:temporibus illis,
id. Arch. 3, 6. —In partic., the time, i. e. the fitting or appointed time, the right season, proper period, opportunity, = kairos:(β).nunc occasio est et tempus,
Plaut. Ps. 4, 2, 3:tempus maximum est, ut, etc.,
id. Mil. 4, 3, 9:spero ego, mihi quoque Tempus tale eventurum, ut tibi gratiam referam parem,
id. Merc. 5, 4, 39; cf.:tempus habes tale, quale nemo habuit umquam,
Cic. Phil. 7, 9, 27:dicas: tempus maxumum esse ut eat domum,
Plaut. Mil. 4, 3, 8:nunc hora, viri, nunc tempus: adeste,
Sil. 11, 194:consul paulisper addubitavit, an consurgendi jam triariis tempus esset,
Liv. 8, 10, 1:cum jam moriendi tempus urgueret,
was close at hand, Cic. Tusc. 1, 43, 103; Varr. R. R. 3, 16, 20:verno inserentis tempus urguet,
Plin. 17, 14, 24, § 113: tempus est, with inf.:sed jam tempus est, ad id quod instituimus accedere,
Cic. Top. 1, 5:dicere aliquid de ordine argumentorum,
id. de Or. 2, 42, 181:conari etiam majora,
Liv. 6, 18, 12:nunc corpora curare tempus est,
id. 21, 54, 2:tibi abire,
Hor. Ep. 2, 2, 215:jam tempus agi res,
Verg. A. 5, 638:tempus est jam hinc abire me,
Cic. Tusc. 1, 41, 99:suo tempore,
at a fitting time, id. Lael. 3, 11; cf. id. Phil. 14, 6, 15; id. Verr. 2, 3, 60, § 139; Plin. 18, 6, 8, § 44.—tempŏra, um (less freq. in the sing. tempus), after the Gr. ta kairia (prop. the right place, the fatal spot), the temples of the head; plur.:2.duae suturae super aures tempora a superiore capitis parte discernunt,
Cels. 8, 1; Plin. 20, 6, 23, § 54; Lucr. 1, 930; 4, 5; 6, 1194; Tib. 2, 2, 7; Verg. A. 5, 416; Hor. C. 1, 7, 23; 3, 25, 20; 4, 1, 32; 4, 8, 33 et saep.— Sing.:contorquet brachium et Graccho percutit tempus,
Auct. Her. 4, 55, 68; Verg. A. 9, 418; Sil. 12, 414; Stat. Th. 10, 110; Vitr. 9, 6; Flor. 4, 12, 44 Duk. N. cr.; Vulg. Judic. 4, 21; 5, 26.— Poet., transf., the face, visage in gen., Prop. 2, 24 (3, 18), 3; 2, 18, 32 (3, 11, 10).— The head:jacuit pulsus tria tempora ramo Cacus,
upon his three heads, Prop. 4 (5), 9, 15.— Sing.:tremulum movens Cana tempus anilitas Omnia omnibus annuit,
Cat. 61, 162. —Transf.a.The time in its moral aspects; the state of the times, position, state, condition; in plur., the times, circumstances (esp. freq. of dangerous or distressful cir cumstances):b.si ad tuum tempus perduci tur, facilis gubernatio est,
time of administration, consulship, Cic. Fam. 10, 1, 2:omne meum tempus amicorum temporibus transmittendum putavi... et meus labor in privatorum periculis versatus,
id. Imp. Pomp. 1, 1:quid a me cujusque tempus poscat,
id. Planc. 32, 79:tempori meo defuerunt,
my necessity, id. Sest. 58, 123; cf.:qui tot annos ita vivo, ut a nullius umquam me tempore aut commodo aut otium meum abstraxerit aut, etc.,
id. Arch. 6, 12:tempori cedere, id est necessitati parere, semper sapientis est habitum,
id. Fam. 4, 9, 2:nisi forte temporis causā nobis adsentiebare,
id. Tusc. 4, 4, 8:neque poëtae tempori meo defuerunt,
id. Sest. 58, 123; cf.:suscipere onus laboris atque officii ex necessariorum tempore,
id. Div. in Caecil. 2, 5:in summo et periculosissimo rei publicae tempore,
id. Fl. 3, 6:tempore summo rei publicae,
id. Phil. 5, 17, 46; id. Verr. 1, 1, 1; cf.:pecuniam conferre in rei publicae magnum aliquod tempus,
id. Off. 3, 24, 93:pro tempore atque periculo exercitum conparare,
Sall. C. 30, 5:o saepe mecum tempus in ultimum Deducte,
to the last extremity, Hor. C. 2, 7, 1:eae (res) contra nos faciunt in hoc tempore,
at the present time, under the present circumstances, Cic. Quint. 1, 1; cf.:nec miserae prodesse in tali tempore quibat,
Lucr. 1, 93:indignatus, dici ea in tali tempore audirique,
Liv. 30, 37, 8; v. Zumpt, Gram. § 475.—In plur.:incidunt saepe tempora, cum ea, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 31:omnes illae orationes causarum ac temporum sunt,
id. Clu. 50, 139:tempora rei publicae, qualia futura sint, quis scit? mihi quidem turbulenta videntur fore,
id. Fam. 2, 18, 3:scripsi versibus tres libros de temporibus meis,
id. ib. 1, 9, 23; cf. id. ib. §11: dubia formidolosaque tempora,
id. Verr. 2, 5, 1, § 1:cedere temporibus,
id. Mil. 1, 2:animus secundis Temporibus dubiisque rectus,
Hor. C. 4, 9, 36:Madates erat regionis praefectus, haud sane temporum homo,
Curt. 5, 3, 4.—Time in poetry and rhetoric, i. e. measure, quantity:c.idem facit in trochaeo, qui temporibus et intervallis est par iambo,
Cic. Or. 57, 194; cf.:tempora certa modique,
Hor. S. 1, 4, 58:rhythmi spatio temporum constant,
Quint. 9, 4, 46 sq. —In gram., a tense of a verb, Varr. L. L. 9, § 32; 95 sq.; 10, § 47 Müll.; Quint. 1, 5, 47; 9, 1, 11; 9, 3, 11 et saep.—II.Adverb. phrases.A.tempŏrē, and more freq in adverb. form, tempŏrī or tempĕrī, at the right or fitting time, at the appointed time, in time, betimes, timely, seasonably:B.rogat, satisne tempori opera sient confecta,
Cato, R. R. 2, 1; 3, 4; cf.:qui vult sua tempori conficere officia,
Plaut. Rud. 4, 2, 16: reddere aliquid tempori, Titin. ap. Non. 369, 22:sequimini, ut, quod imperatum est, veniam advorsum temperi,
Plaut. Men. 2, 3, 90; cf.:temperi huic anteveni,
id. Trin. 4, 2, 66:temperi ego faxo scies,
id. Ps. 1, 3, 153:ut cenam coqueret temperi,
id. Stich. 5, 2, 6; id. Cas. 2, 6, 60.—In a punning allusion to the meaning temple (v. supra): Eu. Coquite, facite, festinate nunc jam, quantum lubet. Co. Temperi:postquam implevisti fusti fissorum caput,
Plaut. Aul. 3, 3, 6:ego renovabo commendationem, sed tempore,
Cic. Fam. 7, 18, 1:temporis ars medicina fere est: data tempore prosunt, Et data non apto tempore vina nocent,
Ov. R. Am. 131 sq.:tempore abest,
id. H. 4, 109.— Comp.:memini te mihi Phameae cenam narrare: temperius fiat: cetera eodem modo,
Cic. Fam. 9, 16, 8:modo surgis Eoo Temperius caelo, modo serius incidis undis,
more betimes, earlier, Ov. M. 4, 198:ut propter cibi spem temporius ad officinam redeant,
Col. 8, 4, 3; 2, 8, 12; App.M. 9, p. 229, 22.—Form tempore, in time, with the progress of time, gradually:C.tempore ruricolae patiens fit taurus aratri,... Tempore paret equus habenis,
Ov. Tr. 4, 6, 1 sqq. —Ad tempus.1.At the right or appointed time, in time:2.ad tempus redire,
Cic. Att. 13, 45, 2:ad tempus venire,
Liv. 38, 25:ad tempus ei mendacium vestrum accommodavistis,
Cic. Cael. 7, 17.—For some time, for the time being, for a while, for the moment:D.quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus,
Cic. Off. 1, 8, 27:coli ad tempus,
id. Lael. 15, 53: [p. 1852] dux ad tempus lectus, Liv. 28, 42, 5; Tac. A. 1, 1; cf.:ad breve (sc. tempus),
Suet. Tib. 68. —Ante tempus, before the right time, too soon:E.ante tempus mori miserum esse,
Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Lael. 3, 11:ante tempus domo digressus,
Sall. J. 79, 7; Suet. Aug. 26; cf.:sero post tempus venis,
Plaut. Capt. 4, 2, 90.—Ex tempore, instantaneously, forthwith, on the spur of the moment, extempore:2.versus fundere ex tempore,
Cic. de Or. 3, 50, 194:magnum numerum optimorum versuum dicere ex tempore,
id. Arch. 8, 18:scribere,
Quint. 10, 3, 17; Sen. Contr. 3, praef.—According to circumstances:F.expedire rem et consilium ex tempore capere posse,
Cic. Off. 2, 9, 33:haec melius ex re et ex tempore constitues,
id. Fam. 12, 19, 2.—In tempore, at the right, proper, or appropriate time, in time:G.in tempore ad eam veni,
Ter. Heaut. 2, 3, 123:in ipso tempore eccum ipsum,
in the nick of time, id. And. 3, 2, 52:ni pedites equitesque in tempore subvenissent,
Liv. 33, 5, 2:in tempore memorare,
Tac. A. 1, 58 fin. —In tempus, for a time, temporarily:H.scena in tempus structa,
Tac. A. 14, 20; cf.:in omne tempus,
forever, Cic. Fam. 5, 15, 1.—Per tempus, at the right time, in time:K.non potuisti magis per tempus mihi advenire quam advenis,
Plaut. Men. 1, 2, 30; cf.:per tempus subvenistis mihi,
id. Truc. 1, 2, 85.—Pro tempore, according to circumstances:consilium pro tempore et pro re capere,
Caes. B. G. 5, 8:pauca pro tempore milites hortatus,
Sall. J. 49, 6; Verg. E. 7, 35; Ov. Tr. 4, 2, 23. -
120 trientabulum
trĭentābŭlum, i, n. [triens], a portion of public land assigned to creditors in place of a third part of the public debt:trientabulumque is ager, quia pro tertiā parte pecuniae datus erat, appellatus,
Liv. 31, 13, 9.
См. также в других словарях:
Portion — Portion … Deutsch Wörterbuch
portion — [ pɔrsjɔ̃ ] n. f. • 1160; lat. portio 1 ♦ Part qui revient à qqn. ♢ Spécialt Quantité de nourriture, partie d un mets destinée à une personne. ⇒ ration. « Une tranche de pain et une “portion”, dans une gamelle » (Duhamel). Portion de gâteau. ⇒ 1 … Encyclopédie Universelle
portion — PORTION. s. f. Partie d un tout, d un heritage, d une maison, &c. Portion de maison à vendre, à loüer. les heritiers ont partagé le bien du deffunt par égale portion. ma portion a esté la moindre, a esté la meilleure portion. portion de cercle.… … Dictionnaire de l'Académie française
Portion — Por tion, n. [F., from L. portio, akin to pars, partis, a part. See {Part}, n.] 1. That which is divided off or separated, as a part from a whole; a separated part of anything. [1913 Webster] 2. A part considered by itself, though not actually… … The Collaborative International Dictionary of English
portion — Portion, Pars, Portio. Quelque mesure et portion de terre, Modus agri. La portion, Demensum. Les portions, Iusta obsoniorum, vel pulmentorum. B. Bailler la portion entiere, Iusta praebere. B. Portion racourcie, Attenuatus victus. Selon la part et … Thresor de la langue françoyse
portion — UK US /ˈpɔːʃən/ noun [C] ► a part or share of something larger: »A large portion of the company s profits is ploughed back into new projects. »These products account for a relatively small portion of sales. ► COMMERCE the amount of a particular… … Financial and business terms
Portion — Sf std. (16. Jh.) Entlehnung. Entlehnt aus l. portio ( ōnis), wohl verwandt mit l. pars ( rtis) Teil . Ebenso nndl. portie, ne. portion, nfrz. portion, nschw. portion, nnorw. porsjon; Proportion. ✎ DF 2 (1942), 602f.; Röhrich 2 (1992), 1192.… … Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache
portion — [pôr′shən] n. [OFr < L portio (gen. portionis), portion < * partio < pars, PART1] 1. a part or limited quantity of anything, esp. that allotted to a person; share 2. the part of an estate received by an heir 3. the part of a man s money… … English World dictionary
Portion — Por tion, v. t. [imp. & p. p. {Portioned}; p. pr. & vb. n. {Portioning}.] 1. To separate or divide into portions or shares; to parcel; to distribute. [1913 Webster] And portion to his tribes the wide domain. Pope. [1913 Webster] 2. To endow with… … The Collaborative International Dictionary of English
Portion — (franz. portion, lat. portio zugemessene Menge v. part Teil) bezeichnet einen abgemessenen Teil. Dabei wird oft auf einen bestimmter Anspruch oder ein bestimmtes Bedürfnis Bezug genommen. Er wird oft im Zusammenhang mit Speisen gebraucht… … Deutsch Wikipedia
portion — [n1] share, cut, ration allocation, allotment, allowance, apportionment, bang, bit, chunk, division, divvy*, drag*, dram, excerpt, extract, fix, fraction, fragment, gob, helping, hit, hunk, lagniappe, lion’s share*, lot, lump, measure, meed,… … New thesaurus