Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

pole

  • 1 póll, (heim)skaut

    Íslensk-ensk orðabók > póll, (heim)skaut

  • 2 póll, skaut

    Íslensk-ensk orðabók > póll, skaut

  • 3 staur

    Íslensk-ensk orðabók > staur

  • 4 stangarstökk

    Íslensk-ensk orðabók > stangarstökk

  • 5 STÖNG

    * * *
    (gen. stangar; pl. stangir and stengr), f.
    1) staff, pole (taka mikla s. ok binda við hvíta blæju);
    2) a standard-pole, = merkisstöng( jarl tók merkit af stönginni); láta menn ganga undir s., to make them go under the staff (in order to be counted); bera fé til stangar or stanga, to carry the goods to the banner (in order to be rightfully distributed).
    * * *
    f., gen. stangar, dat. stöngu, Haustl., but else stöng; plur. stangir and stengr: [A. S. steng; North. E. stang; Germ. stange; Dan. stang, pl. stænger]:—a pole; taka mikla stöng ok binda við hvíta blæju, Fms. ix. 358; berja e-n stöngum, to beat with staves, Blas. 51, MS. 655 xiii. B. 3: of a standard pole (merkis-stöng), taka merkit af stönginni, Nj. 274: the phrase, ganga undir stöng, to go under a pole, in order to be counted up (see skora), Fms. viii. 320: the phrase, bera fé til stangar, of cattle as booty, to bring to the pole, that it may be counted and valued (cp. Lat. ‘sub hasta’), Barl. 188; allt þat er þeir fengi í herförum þá skyldi til stanga bera, Fms. xi. 76; var féit til stanga borit ok skipti Hákon jarl fénu með sér ok svá vápnum þeirra, 147; með svá miklu kapp, at stóð í stönginni, that the tally was full (?), 424 (probably a metaphor from scoring).
    COMPDS: Stangar-bolli, -foli, a, m. names of ships, Bs. stangar-fylja, u, f., -högg, n. a nickname, Þorst. St. 48, 49.

    Íslensk-ensk orðabók > STÖNG

  • 6 ÁSS

    I)
    (gen. áss and ásar; pl. æsir, acc. æsi and ásu), m. one of the old heathen gods in general, or esp. one of the older branch, in opp. to the younger ones (the Vanir).
    (gen. áss, pl. ásar), m.
    1) a thick pole, main beam (in a house);
    2) in a ship, yard of a sail (beitiáss);
    * * *
    1.
    m. [Ulf. ans = δοκός; cp. Lat. asser, a pole], gen. áss, dat. ási, later ás, pl. ásar, acc. ása:
    1. a pole, a main rafter, yard;
    α. of a house; selit var gört um einn as, ok stóðu út af ásendarnir, Ld. 280; Nj. 115, 202; drengja við ása langa (acc. pl.), Fms. vii. 54, Sks. 425, Pm. 11, Dipl. iii. 8, Hom. 95; sofa undir sótkum ási, Hkr. i. 43; cp. Caes. Bell. Gall. 5. ch. 36, Fs. 62: in buildings áss gener. means the main beam, running along the house, opp. to bitar, þvertré, a cross-beam, v. mæniráss, brúnáss, etc.: the beams of a bridge, Fms. ix. 512; in a ship, beitiáss, a yard of a sail: also simply called áss, Ýt. 23, Fs. 113; vindáss, a windlass (i. e. windle-ass, winding-pole).
    2. metaph. a rocky ridge, Lat. jugum, Eg. 576, Fms. viii. 176. Ás and Ásar are freq. local names in Iceland and Norway.
    COMPD: ássstubbi.
    2.
    m. [that the word existed in Goth. may be inferred from the words of Jornandes—Gothi proceres suos quasi qui fortunâ vincebant non pares homines sed semideos, id est Anses, vocavere. The word appears in the Engl. names Osborn, Oswald, etc. In old German pr. names with n, e. g. Ansgâr, A. S. Oscar: Grimm suggests a kinship between áss, pole, and áss, deus; but this is uncertain. In Icel. at least no such notion exists, and the inflexions of the two words differ. The old gen. asar is always used in the poems of the 10th century, Korm. 22 (in a verse), etc.; dat. æsi, in the oath of Glum (388), later ás; nom. pl. æsir; acc. pl. ásu (in old poetry), æsi (in prose). The old declension is analogous to árr; perhaps the Goth. form was sounded ansus; it certainly was sounded different from ans, δοκός]:—the Ases, gods, either the old heathen gods in general, or esp. the older branch, opp. to the new one, the dî ascripti, the Vanir, q. v., Edda 13 sqq.
    β. the sing. is used particularly of the different gods, e. g. of Odin; ölverk Ásar, the brewing of the As (viz. Odin), i. e. poetry, Korm. 208 (in a verse); of Loki, Bragi, etc.; but κατ εξοχην it is used of Thor, e. g. in the heathen oaths, segi ek þat Æsi (where it does not mean Odin), Glúm. 388; Freyr ok Njörðr ok hinn almátki Áss, Landn. (Hb.) 258: in Swed. åska means lightning, thunder, qs. ás-ekja, the driving of the As, viz. Thor: áss as a prefix to pr. names also seems to refer to Thor, not Odin, e. g. Ásbjörn = Þorbjörn, Ásmóðr = Þormóðr (Landn. 307 in a verse). In Scandinavian pr. names áss before the liquid r assumes a t, and becomes ást (Ástríðr, not Ásríðr; Ástráðr = Ásráðr); and sometimes even before an l, Ástlákr—Áslákr, Fb. i. 190; Ástleifr—Ásleifr, Fms. xi. (Knytl. S.)
    COMPDS: ásagisling, ásaheiti, ÁsaÞórr, ásaætt.

    Íslensk-ensk orðabók > ÁSS

  • 7 MEIÐR

    (gen. -s or -ar), m.
    1) longitudinal beam; sledge-runner (þá reif hann meiðinn undan sleðanum); fig., standa á önderverðan meið með e-m, to stand in the forefront as a champion, to support one; mjök þótti mönnum á einn meið hallast með heim, it went all on one side with them;
    2) pole, log; telgja meið til rifjar, to cut a log into a loom-beam;
    3) tree (hrafn sat á hám meiði);
    4) gallows-tree (veit ek, at ek hekk vindga meiði á).
    * * *
    m., gen. meiðar, Gm. 34 (Bugge), but else meiðs, dat. meiði; [ meid or mei, Ivar Aasen; Swed. mede; perh. derived from meiða, of a lopped and barked tree]:— a pole or longitudinal beam, esp. the two long beams in a sledge, also called sleð-meiðr; þá reif hann meiðinn undan sleðanum, … en Arnkell laust af sér með meiðnum, … hann laust sleðmeiðnum í mót honum, … en meiðrinn kom á garðinn, … en sleðmeiðrinn brotnaði í fjötrar-raufinni, Eb. 190: the phrases, standa á öndverðan meið með e-m, to stand foremost on the meið, to stand at the upcurving of the sledge-bearers, i. e. to stand in the forefront as a champion, Bs. i. 141; cp. ‘staa paa meiom,’ and ‘meia-hals’ = the rising of the meid, Ivar Aasen; mjök þótti mönnum á einn meið hallask með þeim, it went all on one side (metaphor from a sledge capsizing), Bjarn. 59; váð-meiðr, a pole to hang clothes on for drying; nú skulu þér hér reisa við ána váðmeið, ok er konum hægt til þváttar at hreinsa stórföt … þat hygg ek at við þann meið festi hann ykkr upp, Glúm. 390, 391, Rd. 296; cp. váð-áss, Hrafn. 20.
    2. poët. a pole; telgja meið til rifjar, to shape a pole for a loom, to make a weaver’s loom, Rm. 15: of the mistletoe, af þeim meiði er mer (i. e. mær = mjór) sýndisk, Vsp.: of the gallows’ tree, Hðm. 18, Ht. (Yngl. S. ch. 26); and of the tree Yggdrasil, Gm. 34, Hm. 139, prob. from the notion of its being the gallows of Odin: so also the raven ‘á meiði’ in Bkv. 11 seems to mean the gallows, cp. Germ. galgen-vogel; in Hkv. 1. 5. it is perh. = váðmeiðr. The word can never be used of a living tree. In poetical circumlocutions of a man, vápna meiðr, passim, see Lex. Poët.

    Íslensk-ensk orðabók > MEIÐR

  • 8 FORKR

    (-s, -ar), m. pole, staff, stick.
    * * *
    m. [for. word; Lat. furca], a fork, pole, Landn. 154: a punting pole, Eg. 220, Fms. vii. 195, viii. 337, ix. 24, 257, passim, Ld. 56, it occurs even in a verse of the 10th century in Landn. 3. 14 (if the verse be genuine): a fork to eat with is in Icel. called gaffall, a mod. word borrowed from Germ. gabel, Dan. gaffel.

    Íslensk-ensk orðabók > FORKR

  • 9 SKAPT

    n.
    1) shaft, missile; skjóta skapti í móti e-m, to shoot a shaft against, to withstand;
    2) handle, haft, of an axe, hammer; shaft, pole of a spear (cf. hamarskapt, øxarskapt, spjótskapt);
    3) a shaft-shaped thing, e. g. a comet’s tail, the beam in a weaver’s loom, a peak on a helmet.
    * * *
    n., or better skaft, [A. S. sceaft; Engl. shaft; Dan. skaft; from skafa]:—prop. a ‘shaved stick,’ a shaft, missile, Hm. 127; skapti réttara, Gsp., Darr. 3, Gm. 9, Rm. 34, Fas. i. 173; this original sense is obsolete in prose (for Fas. i. 173 is a paraphrase from a lost poem), except in the metaph. and allit. phrase, skjóta skapti, Stj. 644, Odd. 22, El. 103; skjóta skapti í móti e-m, to shoot a shaft against, to withstand(cp. reisa rönd við e-m); at engi maðr mundi skapti skjóta í móti honum, Fms. vii. 210, xi. 344, Ld. 214; as also in the law phrase, skipta jörðu með skapti, to measure land with a spear, Gþl. 286.
    2. of a shaft-shapen thing, a comet’s tail, Fms. ix. 482: the beam in a weaver’s loom, Darr. 2; skaptið upp af hettinum, of a high-raised hood, Karl. 178, 286: the shaft by which a top is spun, in skapt-kringla: the phrase, sýnisk mér sem hann muni ekki þar lengi gengit hafa skapta muninn, Lv. 35.
    3. a handle, haft, of an axe, hammer, knife, the shaft or pole of a spear or the like; var skaptið (of an axe), svart af reyk, Eg. 183: of a spear-shaft, K. Þ. K. 96; hafði Ólafr skaptið ( the pole) en Hrappr spjótið (the spear’s head), Ld. 98; sviðu … járnvafit skaptið, Sturl. i. 63; this is the common Icel. sense of the word.
    II. in local names, Skapt-á, Shaft-river, [cp. the Scot. and Engl. name Shafto]; whence Skaptár-fell (sounded Skapta-fell, cp. Shap-fell in Westmoreland); Skaptar-fells-þing (sounded Skapta-fells-þing); whence Skapt-fellingar, m. pl. the men from S., Landn.; Skaptár-jökull, Skaptár-fells-jökull. 2. Skapti, a shaft-maker (?), as a nickname, and since as a pr. name, Landn.

    Íslensk-ensk orðabók > SKAPT

  • 10 SKÁLD

    n. scald, poet.
    * * *
    n., pl. skáld; the word is in poetry rhymed as skald (with a short vowel), skald and kalda, aldri and skaldi, Kormak, and so on; but the plural is always spelt skáld, not sköld; the mod. Dan. skjald is borrowed from the Icel.: [the etymology and origin of this word is contested; Prof. Bergmann, in Message de Skirnir, Strasburg, 1871, p. 54, derives it from the Slavonic skladi = composition, skladacz = compositeur; but the earliest usages point to a Teutonic and a different root. In the ancient law skáldskapr meant a libel in verse, and was synonymous with flimt, danz, níð, q. v.; the compds skáld-fífl, leir-skáld (q. v.) also point to the bad sense as the original one, which is still noticeable in popular Icel. usages and phrases such as skálda (the verb), skáldi, skældinn ( libellous), see also skáldmær below. On the other hand, skálda, Germ. schalte, means a pole (sec skálda, skáld-stöng below); libels and imprecations were in the ancient heathen age scratched on poles, see the remarks s. v. níð, níðstöng. The word is therefore, we believe, to be traced back to the old libel-pole, ‘scald-pole;’ if so, Engl. scold = to abuse, Germ. schelten, may be kindred words; the old Lat. phrase (of Mart. Capella) barbara fraxineis sculpatur runa tabellis may even refer to this scratching of imprecations on pieces of wood.]
    B. A poet, in countless instances; þeir vóru skáld Haralds komings ok kappar, Fas. i. 379; forn-skáld, þjóð-skáld, níð-skáld, hirð-skáld, leir-skáld, krapta-skáld, ákvæða-skáld, as also sálma-skáld, rímna-skáld; in nicknames, Skáld-Helgi, Skáld-Hrafn, Skáld-Refr, Landn., names given to those who composed libellous love-songs (?); Svarta-skáld, Hvíta-skúld. Some of the classical passages in the Sagas referring to poets, esp. to the hirð-skáld, are Har. S. hárf. ch. 39, Hák. S. Góða ch. 32, Eg. ch. 8, Gunnl. S. ch. 9, Ó. H. ch. 52–54, 128, 203, 205, O. H. L. ch. 57, 58, 60–62, Har. S. harðr. (Fms. vi.) ch. 24, 101, 108, 110. The Egils S., Korm. S., Hallfred. S., Gunnl. S. are lives of poets; there are also the chapters and episodes referring to the life of the poet Sighvat, esp. in the Fb., cp. also Sturl. 1. ch. 13, 9. ch. 16; for imprecations or libels in verse see níð.
    COMPDS: skáldagemlur, skáldaspillir, Skáldatal.

    Íslensk-ensk orðabók > SKÁLD

  • 11 berlings-áss

    m. [from Swed. bärling, a pole, bar], a pole; b. þrettán álna langr, Fms. iii. 227, απ. λεγ., l. c., [cp. berling, in Engl. carpentry, the cross rafter of a roof.]

    Íslensk-ensk orðabók > berlings-áss

  • 12 drengja

    (da, dr), v., naut. term, to bind fast, haul taut to a pole (drengr).
    * * *
    d, a naut. term, to bind fast, haul taut to a pole (drengr); taka akkeri ok d. við ása, Fms. vii. 54; d. með köðlum, 82.

    Íslensk-ensk orðabók > drengja

  • 13 heims-skaut

    n. pl. the poles, Fs. ii. 97 (in a verse); the earth being conceived as a sheet stretched out (mod.), Norðr-h., the North pole; Suðr-h., the South pole.

    Íslensk-ensk orðabók > heims-skaut

  • 14 NÍÐ

    n. pl. the waning moon; the time before new moon; Máni stýrir göngu tungls ok ræðr nýjum ok niðum, and rules its waxing and waning.
    * * *
    1.
    n. [Ulf. neiþ = φθόνος; A. S. nîð; O. H. G. nid; Germ. neid; Dan.-Swed. nid]:—contumely, Vsp. 56; segja e-m níð, Akv. 35.
    2. particularly as a law term, a libel, liable to outlawry:—of a libel in verse, yrkja, kveða níð um e-n, Nj. 70; ef maðr kveðr níð um mann at lögbergi ok varðar skóggang, Grág. (Kb.) ii. 184: the classical passages in the Sagas are Hkr. O. T. ch. 36, cp. Jómsv. S. ch. 13 (Fms. xi. 42, 43), Kristni S. ch. 4, Nj. ch. 45, Bjarn. 33 (the verse). Another and even graver kind of níð was the carving a person’s likeness (tré-níð) in an obscene position on an upraised post or pole (níð-stöng), for an instance of which see Bjarn. 33; ef maðr görir níð um annan ok varðar þat fjörbaugs-garð, en þat er níð ef maðr skerr tréníð manni eðr rístr eða reisir manni níðstöng, Grág. i. 147; when the post was set up, a horse’s head was also put up, and a man’s head was carved on the pole’s end, with dire Runes and imprecations; all this is described in a lively manner in Eg. ch. 60 and Vd. ch. 34, Landn. 4. ch. 4, Rd. ch. 25. The beina-kerlinga-vísur of mod. times are no doubt a remnant of the old níðstöng;—certain stone pyramids (varða) along mountain-roads are furnished with sheeps’ legs or horses’ heads, and are called beina-kerling ( bone carline); one of the most noted is on the Kaldadal, as one passes from the north to the south of Iceland, it is even marked in the map; a passing traveller alights and scratches a ditty called beina-kerlinga-vísa (often of a scurrilous or even loose kind) on one of the bones, addressing it to the person who may next pass by; for a specimen see Bjarni 193, as also in poems of Jón Þorláksson, for there hardly was a poet who did not indulge in these poetical licences. In popular legends the devil always scratches his writing on a blighted horse’s bone.
    2.
    f, thus (not Nið) in Ann. Reg., a river in Norway, whence Níðar-óss, m. the famous old town in Drontheim in Norway.

    Íslensk-ensk orðabók > NÍÐ

  • 15 NÖF

    (gen. nafar, pl. nafar and nafir), f.
    2) the pole of the world;
    3) esp. pl. clasps, rings (by which the projecting ends of beams at the corneres of walls were held together).
    * * *
    f., pl. nafar. later nafir, [A. S. nafu], the clasps, naves, rings by which the projecting ends of beams at the corners of walls were welded together, and when they were torn or broken the wall gave way; þeir skutu öðrum endanum út í hyrninguna svá hart, at nafarnar (nafarnir Ed.) hrutu af fyrir utan, ok hlupu í sundr veggirnir, Eg. 91; þeir hlupu þá á veggina svá at af gengu nafarnar af timbr-stokkunum, Fas. ii. 43 (Hálfs S. in Bugge’s Ed., Cod. nafarnir); hann átti lokrekkju görva af timbr-stokkum ok brutu berserkirnir þegar upp svá at af gengu nafarnar fyrir útan, Eb. 41 new Ed.
    2. a wheel-nave; hann kallar bauginn nöf hjólsins, Edda.
    3. metaph. the pole of the world; tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ena syðri, Pr. 476.
    4. hjól-nöf, a wheel-nave; baug-nöf, the ‘circle-nave’ of a shield, Bragi: the phrase, vera kominn á fremstu nöf, on the uttermost verge, brink (in extremis), at the end of one’s resources.

    Íslensk-ensk orðabók > NÖF

  • 16 pál-stafr

    m. [páll; cp. Engl. ‘falstaff’], a ‘pole-staff,’ a pole with an iron spike, a kind of heavy missile, Róm. 164, Fms. viii. 139, 224, 389, Nj. 274, Sks. 386, Karl. 81.

    Íslensk-ensk orðabók > pál-stafr

  • 17 skáld-stöng

    f. a ‘libel-pole,’ a pole with imprecations or charms scratched on it; ef maðr reisir stöng ok kallar s., þá hefir hann fyrir-gört hverjum penningi fjár síns, N. G. L. i. 430.

    Íslensk-ensk orðabók > skáld-stöng

  • 18 SKÖKULL

    (pl. sköklar), m. car-pole.
    * * *
    m., dat. skökli, [Swed. skakel; Dan. skagle; from skaka]:— the pole of a cart or carriage, Hým. 37, Þkv. 21; cf maðr höggr festi, sela, beisl, tauma eðr skökla, Gþl. 359; leysa sköklana frá okinu, Al. 19: a nickname, Landn.
    2. a horse-yard.

    Íslensk-ensk orðabók > SKÖKULL

  • 19 trjóna

    f.
    1) snout;
    2) pole.
    * * *
    u, f. [Dan. tryne; trana and trjóna seem to be akin]:—a snout, Lat. rostrum, Fms. vi. 143 (of a serpent); með gínandum trjónum, Landn. 257 (Hb.): of a hammer, trjónu-tröll, the ‘snout-ogress,’ of the hammer of Thor, Haustl.: of projecting land, Selmeina trjóna, the ness of Selund, i. e. Zealand, Hkr. i. (in a verse).
    2. of a pole; harðar trjónur, Gs. 17; var þá ok veift af hverju skipi trjónum (or = trjánum from tré?), Þorf. Karl. 424; tjald-trjóna, a tent-frame, Sturl. i. 147, 148.

    Íslensk-ensk orðabók > trjóna

  • 20 VIÐ

    I)
    prep. with dat. and acc.
    I. with dat.
    hann sló honum niðr v. steininum, he dashed his head against the stone;
    hús liggja v. velli, the houses lie in ruins;
    kasta sér niðr v. velli, to cast oneself down on the ground;
    er inn efri kjöptr v. himni, en inn neðri við jörðu, the upper jaw touches the heaven, the lower the earth;
    hann hjó hann upp v. garðinum, he smote him close by the fence;
    skera af sér strenginn við øxinni, to cut the string, asunder against the axe;
    2) against, towards, of direction;
    horfa v. e-m, to look towards, face;
    3) along with (hann hafði marga smiðu v. sér);
    4) with, of an instrument (jarl hljóp upp v. sverði);
    5) among;
    gengu síðan í sæti sin v. öðrum mönnum, among other men;
    6) denoting barter, exchange, against, for (geta gull v. grjóti);
    7) denoting remedy, against (hjálpa e-m v. e-u);
    8) against, denoting contest, warding off (hafa liðsafla v. e-m);
    hafa (viz. afl) v. e-m, to be one’s match;
    9) ellipt. usages;
    stinga v. fótum, to stop;
    hrífa v., to catch hold;
    risa v., to withstand;
    hvatz hann fiðr v., whatsoever he may object;
    II. with acc.
    1) by, at, close to (sníða skeggit við hökuna);
    skjöldr við skjöld, shield to shield;
    v. Sandhólaferju, at Sandholferry;
    v. veginn, by the wayside;
    v. ána, by the river;
    draga segl v. hún, to hoist the sail to the top;
    festa e-n v. meið, tré, to fasten to a pole, tree;
    binda v. fót e-s, to bind up a broken leg;
    dró upp flóka v. austr, in the east;
    2) of time, towards, at;
    v. solar-setr, at sunset;
    v. sól, with the sun, at sunrise;
    v. aptan, towards evening;
    3) at, by (vera heima v. bú sitt);
    Hrútr var v. skip um sumarit, H. stayed by his ship during the summer;
    sitja v. stýri, to sit at the rudder;
    styðja sik v. e-t, to lean on;
    ganga v. staf, to walk with a staff;
    vera v. e-t, to be present at;
    sitja v. drykk, to sit at drink;
    í sýn v. bœinn, within sight of the town;
    5) denoting company, with (bauð þeim heim vill alla sína menn);
    v. annan, þriðja, fjórða mann, being two, three, four altogether;
    6) towards (a person or thing), respecting, regarding (mildr, blíðr, góðr v. e-n);
    til gæzlu v. e-n: for keeping, watching one;
    hræddr v. e-n, afraid of one;
    7) of cause, by, at;
    falla v. högg, to fall by a stroke;
    sigla v. stjörnuljós, to sail by starlight;
    verða reiðr v. e-t, to become wroth at;
    8) as compared with, set off against (þrjóta mun okkr illsku v. þik);
    eigi minna virðr en v. konunginn, of equal worth with the king;
    9) according to, after (gera klæði v. vöxt e-s);
    v. sik, in proportion;
    hann var skapaðr allr v. sik, well shaped, symmetrical;
    vita, hvat v. sik væri, to know what was the matter;
    10) denoting means, with, by (v. þessar fortölur);
    tendra eld v. e-t, to make fire by;
    11) ellipt. usages;
    bregða við, to start;
    hann þagði v., he remained silent;
    fá v. þrjú skip, to add three ships;
    þurfa v., to need;
    bjarga, hjálpa e-u v., to help, put right;
    koma e-u við, to bring about.
    (gen. -jar, pl. -jar), f. withy, withe; collar (viðjar af gulli).
    pers. pron. dual, we two.
    * * *
    1.
    f., gen. sing. viðjar, pl. viðjar, [Dan. vidje; Engl. withy; akin is víðir, q. v.]:— a withy or with; síðan var viðin ( a withy halter) dregin á hals honum, Fms. vii. 13 (see v. l.); þarmarnir urðu at viðu (sic) sterkri, Fas. iii. 34; ef röng eða viðjar slitna, Jb. 398; var enginn saumr í, en viðjar fyrir kné, of a boat, Fms. vii. 216; höggva tré til viðja, K. Þ. K. 88; viðjar af gulli ok silfri, on a dog, Hkr. i. 136, Fas. iii. 45; tún-svín þat er hringr, knappr eða við sé í rana, Grág. ii. 232; stjórn-við, the ‘rudder-withy,’ the strap in which the paddle-like rudder moved, like the ζευκτηρίαι in Act. Apost. xxvii. 40.
    2.
    pron. pers. dual (= vit), we two (see ek C); this spelling, which is also that of the oldest vellums, answers to the mod. pronunciation, passim: in mod. usage it has quite taken the place of the old plur. vér.
    3.
    prep., also used ellipt. without its case, or simply as an adverb; við is a curtailed form of viðr, which latter form remains in a few compds, even in mod. usage, thus, viðr-eign, viðr-kenna, viðr-nefni, viðr-lífi, viðr-væri; when found singly, við is the common form in Icel.; but as in MSS. it is commonly abbreviated, v̾, the two forms are hardly distinguishable; við, however, is received as the usual form, viðr being more freq. in Norse vellums, and in some later Icel. vellums imitating the Norse spelling: [Goth. wiþra = πρός; A. S. wider; cp. Scot. wither-shins; O. H. G. widar; Germ. wieder; but Engl. with; Dan. ved; Swed. wäd]:—against, towards, etc.
    WITH DAT.
    A. Against, denoting a leaning or resting on, striking against, or the like; hann hjó hann upp við garðinum, smote him standing against the wall, Nj. 120; stinga höndum við berginu, Symb. 59; ganga við brekkunni, up-hill, against the hill, cp. Lat. adversus montem, Valla L. 212; skjóta við honum skildinum, Fms. i. 44; ljósta skildi við kesjunni, Eg. 378; hann spyrndi við svá fast … spyrna við grunni, Edda 36; kasta sér niðr við vellinum, Nj. 58; leggja e-n við velli, Boll. 344; slá honum niðr við steininum, dashed his head against the stone, Finnb. 292; hann drap hann við borðinu, Korm. 236; hjó af honum höfuð við stokkinum, Fas. ii. 285; ok lagði (þá) við stokki, Am. 73; hús liggja við velli, lie down in ruins, Fms. iii. 144; er hinn efri kjöptr við himni enn hinn neðri við jörðu, the upper jaw touching the heaven, the lower the earth, Edda 41; skera af sér strenginn við öxinni, rubbing it against the axe, Nj. 136; vóru segl hans at sjá við hafi, the sails were seen out at sea, far in the offing, Fas. ii. 403.
    II. against, towards, of direction; gapa við tunglinu, Fas. iii. 622; horfa við e-m, to look towards, face, Eg. 293; horfa baki við e-m, Hkr. iii. 384; líta við e-m, Nj. 132, Fms. i. 125, vii. 314; horfa vid landi, A.A. 24; snúa baki við e-m, Fas. i. 296; snúask við e-m, Hkr. ii. 120.
    III. along with, with, denoting company; hann hafði við sér harpara einn, Str. 57; hann hafði marga smiðu við sér, Fms. ix. 377; fór Margaðr ok Guthormr við honum, Hkr. iii. 113; at Ástríðr mundi vera við feðr sínum, i. 188; er hér ok Sigurðr við jarli, Fms. ix. 327; hann var þar upp fæddr við henni, x. 421; bjóðum vér þér við Hákoni þangat, ix. 252; ferr heim við sínum mönnum, Rd. 312; fór hann við liði sínu, Hkr. iii. 44; við hundrað skipum, Fas. i. 461; gengr síðan í sæti sín við oðrum mönnum, Fms. x. 17; bað biskup ríða við sér (= með sér), 6.
    2. with, of an instrument; jarl hljóp upp við sverði, Fms. ix. 340; sjau menn við vápnum, viii. 14; gengu tveir menn við merkjum, x. 15: the phrase, eiga, ala, geta barn við kouu, Grág., Fms. i. 113, iii. 110, Ld. 102, Eg. 31; merrin fékk við þeim hesti, Landn. 195.
    3. spec. usages; við góðum vinskap, Boll. 362; halda vináttu við föstum trúnaði, Fms. ix. 375; at þær sagnir muni vera við sannindum, true, viii. 6; at berjask við honum eðr við honum lífit láta, ix. 332; fara við herskildi … eyða land við eldi, x. 134; ausa e-t við moldu, Hkr. i. 220; skipuðu mörgum hlutum við (with, among) sínum mönnum, Fms. x. 91; gengu síðan í sæti sín við öðrum mönnum, among other men, 17; skreiðask fram við (= með) landinu, viii. 437.
    4. = ok, with, together with; Þórr við Grimni = Th. and G., Hallfred; höfuð við hjarta, head and heart, Kormak.
    B. METAPH. USAGES:
    I. denoting barter, exchange, against, for (like Gr. ἀντί); gefa gull við grjóti, Fas. iii. 45; selja við verði, Fms. i. 80; seldu mik við hleifi, Hm.; við litlu verði, Eg. 100; við fémútu, Nj. 215; meta e-t við silfri, Fms. x. 5; gefa margra manna líf við yðvarri þrályndi, iv. 194.
    2. denoting remedy, against; beiti við bit-sóttum en við bölvi rúnar, Hm. 140; hjálpa e-m við e-u, to help against, passim.
    II. against, denoting contest, warding off, withstanding; hafa afla við e-m, Lv. 43; hafa liðs-afla, liðs-kost við e-m, Ld. 372, Hkr. i. 272: ellipt., hafa (viz. afi) við e-m, to be one’s match, Lv. 109; þótti sem engi mundi hafa við þeim í vígi, Nj. 89; eg hefi ekki við þér, I cannot lift with (i. e. am no match for) thee; ábyrgjask e-t við e-u, Grág. ii. 216, 364; forða e-m við háska, Edda i. 116; halda þá við ágangi Hákonar, Fms. i. 224; varðveita e-n við e-u, Grág.; ekki hélzk við þeim, Eg. 125; rísa við e-m, Sturl. ii. 119; vera búinn, van-búinn við e-m, Ld. 324; sat hann þar við áhlaupum Dana, Fms. i. 28; vinna við sköpum, Fas. i. 199; sporna við e-u, göra við e-u, see göra, sporna; ef þat nemr við förinni, Ld. 70 (see nema A.I. 7, 8); mæla við e-u, Hkr. ii. 198; tölðu allir við förinni, Greg. 28; setja hug sinn við e-u, Fms. x. 232; kveða nei við e-u, Sturl. i. 27; drepa hendi við e-u, Hkr. ii. 164; reiðask við e-u, Nj. 182; e-m ríss hugr við e-u, Fas. i. 30; mér býðr við e-u, to loathe; sjá við e-u, to shun; varna við e-u, to beware of; vera hætt við e-u, in danger of, Ísl. ii. 262; ú-hætt við e-u, safe, Landn. 319.
    III. with verbs;liggja við e-u, to lie on the verge of; honum lá við falli, Fas. iii. 261; búið við skipbroti, Ísl. ii. 245; honum var við andhlaupi, Eg. 553; sjá, horfa, líta … við e-u, to look towards; taka við e-u, to receive; búask við e-u, to prepare for, expect, Ld. 106; verða vel, ílla, við e-u, to behave well, ill, on some occasion; komask við veðri, see veðr.
    IV. ellipt. usages; þeir snerusk þá við, turned round, facing, Nj. 245; hón drap við hendi, Lv. 38; hann laust við atgeirinum, Nj. 84.; hann stakk við forkinum, Eg. 220; hann stakk við fótum, stopped, Finnb. 300; hrífa við, to catch hold, Bs. i. 197, 423, Gísl. 125; búask við, to make oneself ready; göra við, to resist; rísa við, to withstand, Fs.; at ek bjóða við tvenn verð, Ld. 146; hvatz hinn fiðr við, whatsoever he may object, Nj. 99; taka við, to begin where another stops; þú skalt gefa mér við ( in return) verjuna, Fbr.
    WITH ACC.
    A. By, at, close to:
    I. denoting proximity; skjöldr við skjöld, shield to shield, in a row, Nj. 125; skip við skip, Ó. H. (in a verse); samnask hlutr við hlut, Rb. 108; hálsinn við herðarnar, Ld. 40; sníða skeggið við hökuna, Eg. 564; við bryggju-sporðinn, Fms. i. 14; grafa barn við kirkju-garð út, K. Þ. K.; uppi við fjallit, Eg. 137; við Sandhóla-ferju, Nj. 29; við vaðit, 83; við veginn, by the way-side, Fb. ii. 330; hér við ána, by the river, Ld. 46; búa við Þjórsá, Nj. 93; liggja við land, Fms. i. 14; við Ísland, Grág.; binda stein við hálsinn, Ld. 154; draga segl við hún, hoist sail to the top, Hkr. ii. 6; reka spora við eyra e-m, Nj. 82; festa e-n við meið, tré, to fasten to a pole, a tree, Glúm. 391; nísta við gólfit, to pin it to the floor (see nista); binda við fót e-s, to bind up a broken leg, Bárð. 167; dró upp flóka við austr, in the east, Vígl. 22.
    2. temporal, towards, at; við vetr sjálfan, Fms. ii. 97; Krók. 51 C; við sólar-setr, Fas. i. 514; við sól, with the sun, at sunrise. Eg. 717; við aptan, towards evening, Grág. (Kb.) ii. 143; við þat sjálft, at that moment, Fms. xi. 432; bregða í kross við hvert orð, at every word, K. Þ. K.; vera við aldr, to be stricken in years, Eb. 18, Ísl. ii. 192, Fms. ii. 81; ef barn er við dauða, on the point to die, N. G. L. i. 345; við sjálft, on the verge of (see sjálfr); við váða sjálfan, búið við geig, on the verge of, Eg. 158; Grettir var við svefn, just asleep, Grett. 127.
    3. phrases, við svá búit, after all done, often with the notion of ‘in vain, nothing having been done’ (búa B. II. δ); fóru við þat heim, Fms. i. 54, ix. 469, Nj. 127; skildu við þetta, 260, Ísl. ii. 217.
    II. at, to; Hrútr er við skip, Nj. 4; Hrútr var við búð, 79; vera heima við bú sitt, 215; hanga upp við siglu-rá, Fas. iii. 659; bundinn við staf, Eg. 232; fastr við altara, fastened to the altar, Vm. 110; styðja sik vid e-t, to lean on, Fms. ix. 512; sitja upp við hægindit, leaning on it, Ld. 16; sitja upp við vegginn, Nj. 153; ganga við staf, 219; ganga við tréfót, Eb. 66; styðjask við höndina, Fas. i. 228; rísa upp við olboga, Þórð. 15; sitja við stýri, at the rudder, Eg. 385; hafa barn við brjóst, to have a bairn at breast, N. G. L. i. 340; leggja, bæta, auka, við e-t, to add to; blanda við e-t, to mix with; vera við e-t, to be present at, Ld. 92, Eg. 540; sitja við drykk, mat, to sit at drink, meat, Eg. 303, 420.
    III. denoting association, together with; vera samþingi, samfjórðungs við e-n, Grág. ii. 237; vera saman við e-n, vera samvista við e-n, eiga samneyti við, vera sammæðr við e-n, passim; vera utan-fjórðungs við víg, Grág. ii. 89; vera við e-t riðinn; þeir vildu eigi vera hér við heiðna menn, Íb. 4; búa við e-n, Gísl. 17.
    2. direction; í sýn við bæinn, Fas. ii. 507; í örskots-helgi við garðinn, Grág.; standa í höggfæri við e-n, Nj. 97; við þat lík at lifa, Hm.
    IV. denoting company, with; bauð þeim heim við alla sína menn, Vígl. 27; riðu við sextigi manna, Nj. 10, 213, Ld. 164; gékk á land við einn svein, Fms. ix. 502; sækja land við útlendan her, Hkr. i. 198; við fá, marga … menn, Fas. i. 35; the phrase, við annan, þriðja fjórða … mann (see annarr I. 1); þú ert hér kominn við svá mikit fé, Ld. 112; sækja mál við níu búa, Grág.; við váttorð, Kb. i. 103; leyfa e-t við vitni, Ld. 104; bjóða e-t við váttorð, in the presence of, by witnesses, Nj. 243.
    B. METAPH. USAGES:
    I. towards a person or thing, respecting, regarding; hryðja við aðilja, Grág. (Kb.) i. 127; missa fjár síns við þjóf, Grág.; skilja við e-n, to part with (see skilja); til metnaðar við sik, Edda i. 20; til huggunar við sik, Ld. 228; til þjónustu við e-n, Eg. 28; til gæzlu við e-n, for keeping, watching one, Ld. 152; ganga, koma, fara til fundar, til móts … við e-n, 62, 90, Nj. 4, Eg. 101; mildr, blíðr, léttr, kátr, ástúðigr, góðr, harðr, grimmr, reiðr, harðráðr, stríðr, … við menn, mild … towards, Nj. 2, 47, 48; víkjast undan við e-n, Ld. 42; fyrir kapps sakir við e-n, til liðveizlu, hjálpar … við e-n, Eg. 44, Nj. 75; sýna vinskap, halda vinskap við e-n, Ld. 150; leggja ást við e-n, 34; líka vel, ílla við e-n, Nj. 53; eiga eyrindi við e-n, Eg. 260; eiga orð við e-n, 255; hafa lög við e-n, Nj. 106; tala, mæla, ræða, segja, spjalla við e-n, to talk, speak … with a person, passim; skipta, eiga, … við e-n, to deal… with; berjask, deila við e-n, to fight with, against; göra e-t við e-n, so to act with, Greg. 43; reyna e-t við e-n, to contend with one, Nj. 46, 94, Edda i. 106; hafa misgört við e-n, Fms. viii. 103; láta vaxa óþokka við e-n, Nj. 107; tilför við Gunuar, 101; mála-tilbúnaðr við e-n, 100; sekr við e-n, útlagr við goða, Grág.
    2. hræddr við e-n, afraid of one; verða varr við e-t, to perceive; vanr við e-t, used to a thing; hann var svá vanr við vini sína, Fms. viii. 220; fella sik við e-t, kunna við e-t, to apply oneself to, to like.
    II. of cause, by, at; falla við högg, to fall by a stroke, Nj. 163; hrata við lagit, Eg. 379; vakna við e-t, Fas. ii. 116; vakna við draum; verða glaðr, reiðr, hryggr, úkátr … við e-t, to become glad, wroth … at, Íb. 10, Eg. 102, 321, passim; bregða sér við e-t, Ld. 190: by, við minn atbeina, Fms. vi. 66; við samþykki e-s, Eg. 165; við ráð e-s, Grág. (Kb.) ii. 30; gört þat við einræði þitt, Ld. 188; et þat at vánum við skaplyndi Þorgeirs, Nj. 255; hlaða seglum við mikinn háska, with great danger, Korm. 168; sigla við stjörnu-ljós, to sail by star-light, Fms. i. 24; lesa við ljós, to read with a light; búa sik við skart, to dress fine.
    III. as compared with, set off against; sex sær við kú, Grág. i. 502–504; selja, virðing sína við íllgirni þínaa, Eb. 160; þrjóta mun mik íllsku við þik. Hkr. i. 322; mik skortir við hann, Nj. 90; hafa afta við e-n, Eg. 187; eigi minna virðr enn við konunginn, i. e. of equal worth with the king, Fms. xi. 45; er þetta við mikla fémuni, Hrafn. 19; fjórðungi skerð við goðorð önnur, Grág. (Kb.) i. 211; Skotland er þriðjungr ríkis við England, Nj. 266; þriðjung við liðsmenn, Eg. 57; at þriðjungi við ykkr, Ld. 102; helming við hann, Fms. i. 22; gaf þeim hálfar tekjur við sik, 7.
    IV. við þann kost, on that condition, Grág. (Kb.) i. 233: of medicine, for, við svefnleysi, við orms-bit, við offeitan kvið …, Lækn.: in mod. usage dat., and so in Hm. 138.
    V. denoting fitness, proportion; göra klæði við vöxt e-s, Eg. 516; við þeirra hæfi, 109; er þat ekki við þitt æði, Ld. 298; vera við alþýðu-skap, Fs. 63; við sik, in proportion, B. K. 8; neyta skógar við sik sem þarf, Grág. ii. 292; þat er hann má eigi sjálfr við sik njóta, himself alone, 623. 21; hann var skapaðr allr við sik, well shaped, symmetrical, Fas. i. 173; fagrt ok allt vel við sik, Fms. x. 321; veðrit vesnaði en nátt-myrkr á við sik. Bjarn. 52; vita hvat við sik væri, to know what was the matter, Fms. xi. 11, Fas. ii. 516; leggja mál við tré, Ld. 316; draga kvarða við lérept, vaðmál, Grág. i. 497, 498.
    VI. with, by, denoting means; tendra eld við fjallrapa, to light fire with, Bs. i. 7; við þessar fortölur, Ld. 204; kom svá við umtölur góðra manna, Nj. 267; við áskoran þína, 258; mýkjask við e-t, Fms. v. 239; húð skorpnuð við eld, Nj. 208.
    VII. with verbs; lifa við skömm, meizlur, harm, lifa við slíka harma, to live with or in shame, sorrow, Nj. 92, Hkr. ii. 107, Eg. 604, Ld. 332; leika við e-n, Nj. 2; kaupa við e-n, Grág.; binda við e-t, to bind, fasten to; sætta, rægja, friða e-n við e-n, Eg. 226, Grág. ii. 99; tala, … við e-n, to speak, deal … with, Nj. 2, 197, Ld. 22 (see I); hefja upp bónorð við e-n, Eg. 38; leita eptir við e-n, leita ráða við e-n, eiga hlut at við e-n, Nj. 75, 101, 213, Eg. 174; fæða, lifa, fæðask, ala, búa, bjargast, við e-t, to feed, live, subsist … on, Edda i. 46, Fms. i. 226, v. 219, Nj. 236, passim; vera við e-t, to be present at, and metaph. to enjoy, Hom. 87, Edda (pref.); nema lyfsteinn sé við riðinn, Ld. 250; hann brá upp við fætinum (viz. við lagit), Nj. 264; binda við e-t, to bind to, Fms. ix. 358; at þeim heimilum ok í örskotshelgi við (viz. þau) á alla vega, Grág. (Kb.) i. 88; þar við, hér við, at engi mundi þar þora við at etja, Nj. 89.
    2. hagr við e-t, skilful at; kunna vel við e-t, id.; skjarr við skot, Ls.; temja, venja, … við e-t; drekka við sleitur (see sleita); kveða við raust, Sturl. iii. 317, Eg. 554; syngja vid tón, Sturl. iii. 210; búa sik við skart, skikkja búin við gull, Fms. x. 199; skyrta saumuð við gull, embroidered with, Fas. ii. 529; glóa við gull, to glow or gleam with gold, Lex. Poët.
    VIII. elliptical or ad- verbial usages; bregða við, to start; hann þagði við, remained silent, Nj. 2; verða bilt, felmt við, Ísl. ii. 274, Nj. 105; fá við þrjú skip, to add three ships, Fms. xi. 73; jók nú miklu við, it waxed much, Ld. 54; kveða við, gella við, to scream, yell; þurfa við, to need, Nj. 74; njóta e-s við, to enjoy, 85; komask við, to be touched; leita við, to try; bera við, to happen (see bera); koma við, to touch; standa, bíða við, to stop a bit; nema við, to hinder, cause a hindrance; kunna við, to like; koma e-u við, to bring a thing about, 101; ef ek viðr um kæmumk, if I could manage it, Hbl.; bjarga e-u við, hjálpa við, to help, put right; reisa við, rétta við, to raise up again, put right; kannask við, to recognise; vera við staddr, to be present, = við e-t staddr.
    IX. in recipr. phrases, talask við, eigask við, fásk við, etc., to speak … to one another, where the object is suffixed to the preceding verb.
    X. with an adverb or particle, of direction; upp á við, niðr á við, upwards, downwards; vestr á við, Fas. ii. 244; móts við, towards; á við, equivalent to (það er á við tvær merkr); austan við, vestan við, sunnan við, fram við, inn við, etc., followed by an accusative.

    Íslensk-ensk orðabók > VIÐ

Страницы

См. также в других словарях:

  • pôle — pôle …   Dictionnaire des rimes

  • Pole — Pole …   Deutsch Wörterbuch

  • pôle — [ pol ] n. m. • 1230; lat. polus, gr. polos, de polein « tourner » 1 ♦ Astron. Chacun des deux points de la sphère céleste formant les extrémités de l axe autour duquel elle semble tourner. « Le ciel paraît tourner sur deux points fixes, nommés… …   Encyclopédie Universelle

  • Pole — may refer to:Cylindrical object*A solid cylindrical object with length greater than its diameter e.g: **Barber s pole, advertising a barber shop **Danish pole, a circus prop **Firemen s pole, a wooden pole or a metal tube or pipe installed… …   Wikipedia

  • Pole — Pole, n. [As. p[=a]l, L. palus, akin to pangere to make fast. Cf. {Pale} a stake, {Pact}.] 1. A long, slender piece of wood; a tall, slender piece of timber; the stem of a small tree whose branches have been removed; as, specifically: (a) A… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • pole — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. n III, lm D. pól {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} obszar ziemi przeznaczony do uprawiania na nim roślin; rola, grunt, ziemia uprawna : {{/stl 7}}{{stl 10}}Pracować, siać na polu. Uprawiać… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • Pole — Pole, n. [L. polus, Gr. ? a pivot or hinge on which anything turns, an axis, a pole; akin to ? to move: cf. F. p[^o]le.] 1. Either extremity of an axis of a sphere; especially, one of the extremities of the earth s axis; as, the north pole. [1913 …   The Collaborative International Dictionary of English

  • pole — pole1 [pōl] n. [ME < OE pal < L palus, PALE2] 1. a long, slender piece of wood, metal, etc. usually rounded [a tent pole, flagpole, fishing pole] 2. a tapering wooden shaft extending from the front axle of a wagon or carriage and attached… …   English World dictionary

  • Pole — bezeichnet: den Singular der Einwohner von Polen, siehe Polen (Ethnie) die niederdeutsche Form des Vornamen Paul das Musikprojekt des Berliner Musikers Stefan Betke, siehe Pole (Musik) das alte englische Längenmaß: 5,029 Meter. die verkürzte… …   Deutsch Wikipedia

  • pole — Ⅰ. pole [1] ► NOUN 1) a long, slender rounded piece of wood or metal, typically used as a support. 2) a wooden shaft at the front of a cart or carriage drawn by animals and attached to their yokes or collars. ► VERB ▪ propel (a boat) with a pole …   English terms dictionary

  • Pole — Pole, v. t. [imp. & p. p. {Poled}; p. pr. & vb. n. {Poling}.] 1. To furnish with poles for support; as, to pole beans or hops. [1913 Webster] 2. To convey on poles; as, to pole hay into a barn. [1913 Webster] 3. To impel by a pole or poles, as a… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»