-
1 plebiscitum
plēbiscītum, i, n. plébiscite (décision des conciles de la plèbe, transformés en 449 en comices tributes). - plebis scītum ou scītum plebis; plēbiscītŭs, ūs, m.: plébiscite. - (lex) quae postea plebiscito Canuleio abrogata est, Cic. Rep. 2, 62: (loi) qui fut abrogée plus tard par le plébiscite de Canuléius.* * *plēbiscītum, i, n. plébiscite (décision des conciles de la plèbe, transformés en 449 en comices tributes). - plebis scītum ou scītum plebis; plēbiscītŭs, ūs, m.: plébiscite. - (lex) quae postea plebiscito Canuleio abrogata est, Cic. Rep. 2, 62: (loi) qui fut abrogée plus tard par le plébiscite de Canuléius.* * *Plebiscitum, plebisciti, pen. prod. Liu. Ordonnance faicte par le commun peuple. -
2 plebiscitum
plēbiscītum, ī n. — см. scitum -
3 plebiscitum
plēbiscītum, ī, n., s. scītum.
-
4 plebiscitum
plēbiscītum, ī, n., s. scitum.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > plebiscitum
-
5 plebiscitum
plēbiscītum (also separately plēbi scītum, Plaut. Ps. 2, 4, 58), i. n. (abl. plebis scitu, Decret. ap. Cic. Att. 4, 2, 3) [plebs-scitum], a decree or ordinance of the people (opp.:senatus consultum),
Cic. Dom. 17, 44; Just. Inst. 1, 2, 4: plebis scitum igitur est secundum eum Capitonem lex quam plebes, non populus, accipit, Gell. 10, 20, 6; cf. plebs, I., and scitum, s. v. scisco, P. a. -
6 plebiscitum
-
7 plebi scitum
plēbiscītum (also separately plēbi scītum, Plaut. Ps. 2, 4, 58), i. n. (abl. plebis scitu, Decret. ap. Cic. Att. 4, 2, 3) [plebs-scitum], a decree or ordinance of the people (opp.:senatus consultum),
Cic. Dom. 17, 44; Just. Inst. 1, 2, 4: plebis scitum igitur est secundum eum Capitonem lex quam plebes, non populus, accipit, Gell. 10, 20, 6; cf. plebs, I., and scitum, s. v. scisco, P. a. -
8 scisco
scisco, scīvi, scītum, 3 ( dep. collat. form sciscor, acc. to Prisc. p. 799 P.), v. inch. a. [scio], to seek to know; to search, inquire.I.Lit. (ante-class. and very rare; cf., on the other hand, the deriv. sciscitor): praefestinamus, quae sit causa, sciscere, Afran. ap. Charis. p. 186 P.: ibo ad eam, ut sciscam, quid velint, Att. ap. Non. 505, 12; cf. Plaut. Am. 5, 1, 17.—II.Transf.A.Publicists' t. t., of the people, after inquiry or examination, to accept, approve, assent to something proposed; hence, to appoint, enact, decree, ordain, = rem cognitam jubere (cf. sancio):2.nullam illi (majores nostri) vim contionis esse voluerunt: quae scisceret plebes aut quae populus juberet summota contione, distributis partibus... auditis auctoribus, re multos dies promulgatā et cognitā, juberi vetarique voluerunt,
Cic. Fl. 7, 15:illa legitima: consules populum jure rogaverunt populusque jure scivit,
id. Phil. 1, 10, 26; cf.:rogationes plurimas propter vos populus scivit,
Plaut. Curc. 4, 2, 23:rogationem Marciam de Liguribus magno consensu plebes scivit jussitque. Ex eo plebiscito, etc.,
Liv. 42, 21 fin.:adeo id gratum plebi fuit ut id modo sciscerent juberentque, ut senatus decerneret, qui Romae regnaret,
id. 1, 17 fin.:ad sciscendum plebi,
id. 6, 35:si Gaditani sciverint nominatim de aliquo cive Romano, ut sit is civis Gaditanus,
Cic. Balb. 11, 27; cf.:qui (Athenienses) sciverunt, ut, etc.,
id. Off. 3, 11, 46.— Pass.:multa perniciose sciscuntur in populis (with sancire),
Cic. Leg. 2, 5, 13; cf.:illud stultissimum, existimare omnia justa esse, quae scita sint in populorum institutis aut legibus,
id. ib. 1, 15, 42 (v. also under P. a.).— Poet., with obj.-clause:munera Martis Aequent imperio et solem concedere nocti Sciscant,
Sil. 7, 545.—Transf., in gen. (like decerno), of an individual, to approve, assent to, vote for any thing:B.qui ulteriorem (Galliam decernit), ostendit, eam se sciscere legem, quam esse legem neget,
Cic. Prov. Cons. 15, 36:quod primus scivit legem de publicanis, etc.,
id. Planc. 14, 35. —To learn, ascertain, know:III.ut illi id factum sciscerent,
Plaut. Bacch. 2, 3, 68: praefestinamus quae sit causa sciscere, quod, etc., Afran. ap. Charis. 2, p. 186 P. (Com. Rel. v. 396 Rib.). —Trop., of nature, to decree, establish:A.confirmat antem illud vel maxime quod ipsa natura, ut ait ille, sciscet et probet,
Cic. Fin. 1, 7, 23.—Hence, scī-tus, a, um, P. a.(Acc. to I.) Mid. (orig., that has informed himself, obtained knowledge, had experience; hence), knowing, shrewd, wise, acute, experienced, skilful, adroit, etc. (of persons; mostly poet.; not in Cic., but cf. 2.; syn.: callidus, versatus): doctu', fidelis... Scitus, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 251 Vahl.):b.hominem astutum, doctum, scitum et callidum,
Plaut. Ps. 1, 3, 151:mulier scita atque prudens,
Gell. 13, 4 fin.: scitus agaso, Enn. ap. Fest. p. 330 Müll. (Ann. v. 217 Vahl.):sycophanta,
Plaut. Am. 1, 3, 8:homo,
Ter. Eun. 2, 2, 23:convivator,
a clever, dexterous host, Liv. 35, 49:scitus bellum (venereum) init,
Plaut. Truc. 5, 42:ea mulieris scitae comitas,
Gell. 13, 4, 3.— Comp.:non sum scitior, quae hos rogem, etc.,
Plaut. Cist. 4, 2, 12.— Poet. and in post - Aug. prose with gen.:Nessus scitus vadorum,
acquainted with, Ov. M. 9, 108:Thalia lyrae,
id. F. 5, 54:Sthenelus pugnandi,
Quint. 9, 3, 10 Spald. N. cr. —With obj.-clause ( poet.):scitus accendere corda Laudibus,
Sil. 17, 293:accendere Martem,
id. 15, 594.—Of things, fit, suitable, proper, judicious, sensible, witty, etc.:2.pulcre scripsti: scitum syngraphum!
Plaut. As. 4, 1, 57:scito illa quidem (scripsit) sermone et Attico,
Cic. N. D. 1, 33, 93; cf.interrogationes,
Quint. 5, 7, 28.— Sup.:oratio optima et scitissima,
Plaut. Stich. 1, 3, 30:si quid (dictum) est, quod mihi scitum esse videatur et homini ingenuo dignum atque docto, non aspernor,
Cic. Planc. 14, 35; cf. id. Or. 16, 51:oratoris dictum,
Tac. A. 6, 20.—Esp. in the phrase scitum est, it is a witty or acute saying; shrewd, clever: vetus illud Catonis admodum scitum est, qui mirari se aiebat, quod non rideret haruspex, haruspicem cum vidisset, Cic. Div. 2, 24, 51; cf.:scitum est illud Catonis, ut multa: Melius, etc.,
id. Lael. 24, 90;Scytharum legati,
Plin. 14, 22, 28, § 148:scitum est, inter Protogenem et eum (Apellem) quod accidit,
a clever thing, id. 35, 10, 36, § 81:hoc Scitum est, periculum ex aliis facere, tibi quod ex usu siet,
Ter. Heaut. 1, 2, 36; cf. id. Phorm. 5, 4, 2:scitum est causam conferre in tempus,
Cic. de Or. 3, 61, 228.—Transf., beautiful, elegant, fine, etc. (mostly ante- and post-class.;B.syn.: venustus, bellus): satis scitum filum mulieris,
Plaut. Merc. 4, 4, 15; cf.Iphis,
Petr. 63, 3:mulierculae formae scitioris,
Lampr. Commod. 2 fin. (v. perscitus):vox admodum scita et canora,
Gell. 18, 5, 2:haec nox scita'st exercendo scorto,
Plaut. Am. 1, 1, 132; cf. scitamenta.—(Acc. to II. A.) Subst.: scītum, i. n., an ordinance, statute, decree; esp. in connection with plebis (plebei, v. plebs), or, in one word, plebiscitum, an ordinance or decree of the people or of the citizens (opp. to senatusconsultum, a decree of the Senate):2.scita plebei appellantur ea, quae plebs suo suffragio sine patribus jussit, plebeio magistratu rogante,
Fest. p. 293 Müll.; cf. Lael. Felix ap. Gell. 15, 27, 4:quo plebiscito decreta a senatu est quaestio, etc.,
Cic. Fin. 2, 16, 54:quae (lex) postea plebiscito Canuleio abrogata est,
id. Rep. 2, 37, 63:plebiscitis consularem potestatem minuere,
id. de Or. 2, 48, 199 et saep. (v. 2. scitus).—In a lusus verbb. with scitus, A.: Ps. Ecquid is homo scitus est? Ch. Plebiscitum non est scitius, Plaut. Ps. 2, 4, 58.—In the order scitum plebis:de altero aedile scitum plebis est factum rogantibus tribunis,
Liv. 31, 50 fin.; 10, 22 fin.:scita plebis injuncta patribus,
id. 3, 67; 22, 26;Populi is used instead of plebis when the decrees of other nations are spoken of: cum lex esset Athenis, ne quis populi scitum faceret, ut quisquam coronā donaretur, etc.,
Cic. Opt. Gen. 7, 19:Athenienses quibusdam temporibus sublato Areopago nihil nisi populi scitis ac decretis agebant,
id. Rep. 1, 27, 43; so,in one word, populiscitum,
Nep. Alcib. 5, 4; id. Epam. 7, 4; id. Phoc. 2, 2:ut nullum de eā re scitum populi fieret aut litteris mandaretur,
Liv. 45, 25. Tacitus is the first who has populi scita for decrees of the Roman people, Tac. A. 3, 58.—Of Roman popular decrees also simply scita:cum scita ac jussa nostra sua sententia comprobat,
Cic. Balb. 18, 42.—Rarely of other public or official ordinances (cf.:decreta, edicta, jussa): (Numa) omnia publica privataque sacra Pontificis scitis subjecit,
Liv. 1, 20:quo minus ferociter aliorum (decemvirorum) scitis adversarentur,
id. 3, 33; Plin. 14, 22, 28, § 146:regis,
Vulg. Esth. 3, 8.—Transf. (with decretum and placitum) as a transl. of the Gr. dogma, a maxim, tenet, dogma, Sen. Ep. 95, 10.— Adv.: scītē (acc. to A.), shrewdly, cleverly, skilfully, adroitly, nicely, tastefully, elegantly (class.):eho, nimium scite scitus es,
Plaut. Cas. 3, 1, 8; cf.:tondetur nimium scite,
id. Merc. 3, 1, 28:satis scite et probe,
id. Trin. 3, 3, 56; id. Bacch. 2, 3, 69; id. Mil. 4, 2, 74; id. Trin. 3, 3, 53; Ter. Heaut. 4, 4, 7; Cic. Fam. 11, 16, 1 (with commode):(rationes) ita sunt perscriptae scite et litterate, ut, etc.,
id. Pis. 25, 61; cf.:scite et venuste facta,
id. Verr. 2, 2, 35, § 87:illa ex patellis quae evellerat, ita scite in aureis poculis inligabat, etc.,
id. ib. 2, 4, 24, §54: non scite (dictum),
id. Att. 14, 20, 3; so,dictum,
Plin. 36, 22, 48, § 166:scite loqui,
Liv. 10, 19:parum scite convivium exornare,
Sall. J. 85, 39; cf. Liv. 4, 44 fin. — Comp.:scitius,
Gell. 4, 11, 10.— Sup.:scitissime,
Plaut. Stich. 1, 3, 116; Gell. 10, 11, 6; App. M. 9, p. 212, 16. -
9 sciscor
scisco, scīvi, scītum, 3 ( dep. collat. form sciscor, acc. to Prisc. p. 799 P.), v. inch. a. [scio], to seek to know; to search, inquire.I.Lit. (ante-class. and very rare; cf., on the other hand, the deriv. sciscitor): praefestinamus, quae sit causa, sciscere, Afran. ap. Charis. p. 186 P.: ibo ad eam, ut sciscam, quid velint, Att. ap. Non. 505, 12; cf. Plaut. Am. 5, 1, 17.—II.Transf.A.Publicists' t. t., of the people, after inquiry or examination, to accept, approve, assent to something proposed; hence, to appoint, enact, decree, ordain, = rem cognitam jubere (cf. sancio):2.nullam illi (majores nostri) vim contionis esse voluerunt: quae scisceret plebes aut quae populus juberet summota contione, distributis partibus... auditis auctoribus, re multos dies promulgatā et cognitā, juberi vetarique voluerunt,
Cic. Fl. 7, 15:illa legitima: consules populum jure rogaverunt populusque jure scivit,
id. Phil. 1, 10, 26; cf.:rogationes plurimas propter vos populus scivit,
Plaut. Curc. 4, 2, 23:rogationem Marciam de Liguribus magno consensu plebes scivit jussitque. Ex eo plebiscito, etc.,
Liv. 42, 21 fin.:adeo id gratum plebi fuit ut id modo sciscerent juberentque, ut senatus decerneret, qui Romae regnaret,
id. 1, 17 fin.:ad sciscendum plebi,
id. 6, 35:si Gaditani sciverint nominatim de aliquo cive Romano, ut sit is civis Gaditanus,
Cic. Balb. 11, 27; cf.:qui (Athenienses) sciverunt, ut, etc.,
id. Off. 3, 11, 46.— Pass.:multa perniciose sciscuntur in populis (with sancire),
Cic. Leg. 2, 5, 13; cf.:illud stultissimum, existimare omnia justa esse, quae scita sint in populorum institutis aut legibus,
id. ib. 1, 15, 42 (v. also under P. a.).— Poet., with obj.-clause:munera Martis Aequent imperio et solem concedere nocti Sciscant,
Sil. 7, 545.—Transf., in gen. (like decerno), of an individual, to approve, assent to, vote for any thing:B.qui ulteriorem (Galliam decernit), ostendit, eam se sciscere legem, quam esse legem neget,
Cic. Prov. Cons. 15, 36:quod primus scivit legem de publicanis, etc.,
id. Planc. 14, 35. —To learn, ascertain, know:III.ut illi id factum sciscerent,
Plaut. Bacch. 2, 3, 68: praefestinamus quae sit causa sciscere, quod, etc., Afran. ap. Charis. 2, p. 186 P. (Com. Rel. v. 396 Rib.). —Trop., of nature, to decree, establish:A.confirmat antem illud vel maxime quod ipsa natura, ut ait ille, sciscet et probet,
Cic. Fin. 1, 7, 23.—Hence, scī-tus, a, um, P. a.(Acc. to I.) Mid. (orig., that has informed himself, obtained knowledge, had experience; hence), knowing, shrewd, wise, acute, experienced, skilful, adroit, etc. (of persons; mostly poet.; not in Cic., but cf. 2.; syn.: callidus, versatus): doctu', fidelis... Scitus, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 251 Vahl.):b.hominem astutum, doctum, scitum et callidum,
Plaut. Ps. 1, 3, 151:mulier scita atque prudens,
Gell. 13, 4 fin.: scitus agaso, Enn. ap. Fest. p. 330 Müll. (Ann. v. 217 Vahl.):sycophanta,
Plaut. Am. 1, 3, 8:homo,
Ter. Eun. 2, 2, 23:convivator,
a clever, dexterous host, Liv. 35, 49:scitus bellum (venereum) init,
Plaut. Truc. 5, 42:ea mulieris scitae comitas,
Gell. 13, 4, 3.— Comp.:non sum scitior, quae hos rogem, etc.,
Plaut. Cist. 4, 2, 12.— Poet. and in post - Aug. prose with gen.:Nessus scitus vadorum,
acquainted with, Ov. M. 9, 108:Thalia lyrae,
id. F. 5, 54:Sthenelus pugnandi,
Quint. 9, 3, 10 Spald. N. cr. —With obj.-clause ( poet.):scitus accendere corda Laudibus,
Sil. 17, 293:accendere Martem,
id. 15, 594.—Of things, fit, suitable, proper, judicious, sensible, witty, etc.:2.pulcre scripsti: scitum syngraphum!
Plaut. As. 4, 1, 57:scito illa quidem (scripsit) sermone et Attico,
Cic. N. D. 1, 33, 93; cf.interrogationes,
Quint. 5, 7, 28.— Sup.:oratio optima et scitissima,
Plaut. Stich. 1, 3, 30:si quid (dictum) est, quod mihi scitum esse videatur et homini ingenuo dignum atque docto, non aspernor,
Cic. Planc. 14, 35; cf. id. Or. 16, 51:oratoris dictum,
Tac. A. 6, 20.—Esp. in the phrase scitum est, it is a witty or acute saying; shrewd, clever: vetus illud Catonis admodum scitum est, qui mirari se aiebat, quod non rideret haruspex, haruspicem cum vidisset, Cic. Div. 2, 24, 51; cf.:scitum est illud Catonis, ut multa: Melius, etc.,
id. Lael. 24, 90;Scytharum legati,
Plin. 14, 22, 28, § 148:scitum est, inter Protogenem et eum (Apellem) quod accidit,
a clever thing, id. 35, 10, 36, § 81:hoc Scitum est, periculum ex aliis facere, tibi quod ex usu siet,
Ter. Heaut. 1, 2, 36; cf. id. Phorm. 5, 4, 2:scitum est causam conferre in tempus,
Cic. de Or. 3, 61, 228.—Transf., beautiful, elegant, fine, etc. (mostly ante- and post-class.;B.syn.: venustus, bellus): satis scitum filum mulieris,
Plaut. Merc. 4, 4, 15; cf.Iphis,
Petr. 63, 3:mulierculae formae scitioris,
Lampr. Commod. 2 fin. (v. perscitus):vox admodum scita et canora,
Gell. 18, 5, 2:haec nox scita'st exercendo scorto,
Plaut. Am. 1, 1, 132; cf. scitamenta.—(Acc. to II. A.) Subst.: scītum, i. n., an ordinance, statute, decree; esp. in connection with plebis (plebei, v. plebs), or, in one word, plebiscitum, an ordinance or decree of the people or of the citizens (opp. to senatusconsultum, a decree of the Senate):2.scita plebei appellantur ea, quae plebs suo suffragio sine patribus jussit, plebeio magistratu rogante,
Fest. p. 293 Müll.; cf. Lael. Felix ap. Gell. 15, 27, 4:quo plebiscito decreta a senatu est quaestio, etc.,
Cic. Fin. 2, 16, 54:quae (lex) postea plebiscito Canuleio abrogata est,
id. Rep. 2, 37, 63:plebiscitis consularem potestatem minuere,
id. de Or. 2, 48, 199 et saep. (v. 2. scitus).—In a lusus verbb. with scitus, A.: Ps. Ecquid is homo scitus est? Ch. Plebiscitum non est scitius, Plaut. Ps. 2, 4, 58.—In the order scitum plebis:de altero aedile scitum plebis est factum rogantibus tribunis,
Liv. 31, 50 fin.; 10, 22 fin.:scita plebis injuncta patribus,
id. 3, 67; 22, 26;Populi is used instead of plebis when the decrees of other nations are spoken of: cum lex esset Athenis, ne quis populi scitum faceret, ut quisquam coronā donaretur, etc.,
Cic. Opt. Gen. 7, 19:Athenienses quibusdam temporibus sublato Areopago nihil nisi populi scitis ac decretis agebant,
id. Rep. 1, 27, 43; so,in one word, populiscitum,
Nep. Alcib. 5, 4; id. Epam. 7, 4; id. Phoc. 2, 2:ut nullum de eā re scitum populi fieret aut litteris mandaretur,
Liv. 45, 25. Tacitus is the first who has populi scita for decrees of the Roman people, Tac. A. 3, 58.—Of Roman popular decrees also simply scita:cum scita ac jussa nostra sua sententia comprobat,
Cic. Balb. 18, 42.—Rarely of other public or official ordinances (cf.:decreta, edicta, jussa): (Numa) omnia publica privataque sacra Pontificis scitis subjecit,
Liv. 1, 20:quo minus ferociter aliorum (decemvirorum) scitis adversarentur,
id. 3, 33; Plin. 14, 22, 28, § 146:regis,
Vulg. Esth. 3, 8.—Transf. (with decretum and placitum) as a transl. of the Gr. dogma, a maxim, tenet, dogma, Sen. Ep. 95, 10.— Adv.: scītē (acc. to A.), shrewdly, cleverly, skilfully, adroitly, nicely, tastefully, elegantly (class.):eho, nimium scite scitus es,
Plaut. Cas. 3, 1, 8; cf.:tondetur nimium scite,
id. Merc. 3, 1, 28:satis scite et probe,
id. Trin. 3, 3, 56; id. Bacch. 2, 3, 69; id. Mil. 4, 2, 74; id. Trin. 3, 3, 53; Ter. Heaut. 4, 4, 7; Cic. Fam. 11, 16, 1 (with commode):(rationes) ita sunt perscriptae scite et litterate, ut, etc.,
id. Pis. 25, 61; cf.:scite et venuste facta,
id. Verr. 2, 2, 35, § 87:illa ex patellis quae evellerat, ita scite in aureis poculis inligabat, etc.,
id. ib. 2, 4, 24, §54: non scite (dictum),
id. Att. 14, 20, 3; so,dictum,
Plin. 36, 22, 48, § 166:scite loqui,
Liv. 10, 19:parum scite convivium exornare,
Sall. J. 85, 39; cf. Liv. 4, 44 fin. — Comp.:scitius,
Gell. 4, 11, 10.— Sup.:scitissime,
Plaut. Stich. 1, 3, 116; Gell. 10, 11, 6; App. M. 9, p. 212, 16. -
10 Atinius
Ātīnius, ī m.Атиний, римск. nomen: C. A. Labeo, народный трибун в 130 г. до н. э. ( plebiscitum Atinium — о введении народных трибунов в сенат) C, L -
11 psephisma
atis n. (греч. ; лат. plebiscitum)1) постановление народного собрания (у греков) C2) (в императ. Риме) благодарственный адрес греч. общины императору PJ -
12 scitum
scītum, ī n. [ scisco ]1) определение, постановление, решение ( populi scito non parēre Nep)plebis (plebei, populi) s. C, L etc. или plebiscītum C — всенародное решение2) философское положение, принцип, тезис Sen, Capit -
13 Atinius
Ātīnius, a, um, Name eines röm. Geschlechts, aus dem am bekanntesten C. At. Labeo Macerio, Volkstribun 130 v. Chr., Feind des O. Cäcilius Metellus Macedonicus, s. Plin. 7, 143. Cic. de dom. 123. – Adi. atinisch, lex, Cic. u.a.: plebiscitum (wahrsch. des gen. Volkstrib.), Varr. fr. – ulmus, die »langstielige Ulme« (Ulmus effusa), Col. u. Plin.
-
14 psephisma
psēphisma, atis, n. (ψήφισμα), der Volksbeschluß bei den Griechen (das plebiscitum der Römer) Cic. Flacc. 15. – zur Kaiserzeit = eine auf Volksbeschluß beruhende Dankadresse einer griech. Gemeinde an den Kaiser, Plin. ep. 10, 43 (52), 1.
-
15 Atinius
Ātīnius, a, um, Name eines röm. Geschlechts, aus dem am bekanntesten C. At. Labeo Macerio, Volkstribun 130 v. Chr., Feind des O. Cäcilius Metellus Macedonicus, s. Plin. 7, 143. Cic. de dom. 123. – Adi. atinisch, lex, Cic. u.a.: plebiscitum (wahrsch. des gen. Volkstrib.), Varr. fr. – ulmus, die »langstielige Ulme« (Ulmus effusa), Col. u. Plin. -
16 psephisma
psēphisma, atis, n. (ψήφισμα), der Volksbeschluß bei den Griechen (das plebiscitum der Römer) Cic. Flacc. 15. – zur Kaiserzeit = eine auf Volksbeschluß beruhende Dankadresse einer griech. Gemeinde an den Kaiser, Plin. ep. 10, 43 (52), 1.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > psephisma
-
17 lex
1) закон, обязательный для всех, общее правило (1. 1 D. 1, 3. 1. 7 eod. Gai. I. 3.): а) в тесном смысле, прот. plebiscitum - постановление всего римского народа, народного собрания (comitia curiata или comitia centuriata) (§ 4 I. 1, 2. 1. 2 § 2-8 D. 1, 2. Gai. I. 3. 1. 7 § 7 D. 2, 14. 1. 1 § 1. 1. 28 § 2 D. 4, 6); со времени legis Hortensiae (Gai. I. 3) все plebiscita сделались обязательными для всего народа и назывались leges, напр. lex Aquilia (1. 1 § 1 D. 9, 2), и таким образом lex обоз. вообще постановление народа (1. 32 § 1 D. 1, 3); прот. постановлениям сената и императора (1. 1 pr. D. 1, 21. 1. 6 D. 2, 14. 1. 7 pr. D. 4, 5. 1. 2 pr. D. 10, 2. 1. 6 § 2 D. 26, 1. 1. 6 C. 2, 3); иногда обоз. известное решение народа, именно б) lex XII tab.напр. cui lege bonis interdictum est (1. 18 pr. D. 28, 1. 1. 5 § 1 D. 29, 2. cf. 1. 1 pr. D. 27, 10. 1. 3 D. 41, 3. 1. 13 § 3 D. 8, 3. 1. 7 § 14 D. 2, 14); в) lex Iulia et Papia Poppaea (также leges) (1. 2 D. 4, 4. 1. 45 § 5. 1. 48 § 1. 1. 49 D. 23, 2. 1. 64 § 6. 7 D. 24, 3. 1. 5 D. 34, 7. 1. 10 D. 34, 9. 1. 62 § 2. 1. 63 § 1. 1. 64 D. 35, 1. 1. 16 pr. D. 37, 14. 1. 5 C. 10, 10); г) lex Aelia Sentia (1. 4 D. 18, 7. 1. 6 D. 37, 14. 1. 12 § 1. 1. 14 § 1. 5. 1. 31. 32 D. 40, 9); д) lex Iulia iudiciorum (1. 6 D. 2, 12. 1. 2 pr. § 1 D. 48, 3);b) в более широком см. правило, предписание гражданского права (ius scriptum) прот. преторскому (ius honorum) или обычному праву (1. 8 D. 23, 2. 1. 112 § 3 D. 30, 1. 52 § 5. 6 D. 44, 7. 1. 27 D. 50, 17); так SCtum Maced. называется lex (1. 9 § 4 D. 14, 6); тк. SCtum Turpill. (1. 10 pr. D. 48, 16) и oratio Severi (1. 49 D. 4, 4. cf. 1. 1 pr. D. 27, 9); часто это выражение относ. к указам императоров (1. 21 cf. 1. 7 D. 37, 5. 1. 50 C. 1, 3. 1. 9 C. 1, 14. 1. 22 C. 5, 37. 1. 3 C. 7, 39. cf. 1. 1 pr. § 1 D. 1, 4);
nova lex, novae leges = постановления сената и император. указы (1. 7 pr. D. 4. 5. 1. un. D. 13, 2);
leges nostrae = ius (civile) nostrum (1. 26 pr. D. 26, 2. 1. 6 § 1 D. 37, 11);
omissa causa testamenti hereditatem possidere lege, на основании гражданского права = ab intestato (1. 11 D. 29, 4. cf. 1. 130 D. 50, 16);
ex lege (= ex iure) Quiritium vindicare (1. 1 § 2 D. 6, 1);
ex lege (= legitime) nubere (1. 42 D. 40, 7);
ita factum, uti de lege fieri licuit (1. 1 § 16 D. 43, 12);
publica lex = ius publ. (1. 4 D. 47, 22);
c) в самом широком смысле: правило, преднисание, напр. постановление преторского эдикта называется leх (1. 1 § 2 D. 38, 8); тк. нормы и правила, установленные и введенные юристами, наз. leges, a юристы legum auctores, legum latores (1. 2 § 10. 20 C. 1, 17. 1. 33 § 1 C. 3, 28. 1. 10 C. 6, 26. l. 19 C. 6, 30. cf. legislator s. 2);
ratio naturalis, quasi lex quaedam tacita (1. 7 pr. D. 48, 20);
lex naturae - lex specialis (1. 24 D. 1, 5. 1. 32 § 1 D. 1, 3); далее leges обоз. тоже, что ius s. 1. a. д.), напр. legum scientia, eruditio;
2) lex (municipalis, municipii, civitatis, loci), городской, муниципальный устав (1. 3. 6 pr. D. 3, 4. 1. 37 D. 42, 5. 1. 3 § 4 D. 43, 24. 1. 3 § 5 D. 47, 12. 1. 12 D. 49, 1. 1. 21 § 7. 1. 25 D. 50, 1. 1. 10 D. 50, 2. 1. I D. 50, 3. 1. 11 § 1 D. 50, 4. 1. 3. 6 D. 50, 9. 1. 4 C. 11, 29). 3) свободное, частное объявление воли, ближе определяющее юридическое отношение, отсюда - основание, главное условие юридического акта, уговор напр.: lex commissoria (см.);prima legum audientia, cunabula (prooem. I. § 3. 1. un, C. 7, 25. 1. 2 § 9. 22 C. 1, 17. 1. 11 C. 8, 26).
lex nienditiovs (1. 22. 33. 60 D. 18, 1. 1. 8 D. 18, 3. 1. 6 § 1 D. 18, 7. 1. 53. § 2 D. 19, 1);
emtionis (1. 13 § 14 eod. 1. 5 D. 47, 12. 1. 13 pr. D. 8, 4. 1. 40 pr. § 1. 1. 77 D. 18, 1);
lex aedium (1. 33 D. 8, 2. 1. 17 § 3 eod. 1. 6 pr. D. 8, 4. 1. 89 § 4 D. 31. 1. 77 D. 17, 2. 1. 25 § 3. 1. 29. 55 § 2. 1. 61 pr. D. 19, 2);
operis locandi (1. 13 § 19 eod.);
lex vectigalis (1. 2 § 29 D. 47, 8);
vectigali fundo dicta (1. 31 D. 20, 1);
censoria (см. censores);
lex donationis (1. 22 D. 1, 5. 1. 16 § 1 D. 40, 2. 1. 8 D. 40, 8);
obligationis (1. 108 D. 46, 3. 1. 1 § 12 D. 16, 3. 1. 24 eod. 1. 13 § 26 D. 19, 1. 1. 8 D. 19, 5. 1. 7 § 5 D. 2, 14. 1. 1 § 6 D. 16, 3. 1. 73 § 4 D. 50, 17);
legem suae rei dicere (1, 20 § 1 D. 23, 4);
lege imponere alicui (1. 7 § 8 D. 24, 1);
legem apertius conscribere (1. 39. D. 2, 14);
consignare (1. 13 § 6 D. 19, 1); тк. предсмертное распоряжение, legem testamento dicere (1. 14 D. 28, 1. 1. 114 § 14 D. 30);
4) качество, свойство, lex danda operi talis, ne quid noceat vicinis (1. 15 § 10 D. 39, 2). 5) = dogma: lex catholica, venerabilis (1. 1 C. 1, 5. 1. 1 C. 1, 7);legatario legem dicere (1. 40 § 1 D. 40, 5. 1. 22 pr. D. 32).
iudaica (1. 4. 5 C. 1, 9).
-
18 plebs
1) население Рима, которое образовалось из жителей покоренных соседних народов;plebeius, касающийся плебеев;
2) вооб. простой народ, чернь в городах, прот. decuriones, iudices (1. 5 C. 1, 55. l. 3 C. 3, 12. 1. 1 C. 9, 30);plebiscitum, решение плебеев в народном собрании наз. comitia tributa, которое имело обязательную силу для плебеев в пределах их трибы (Gai. I. 3 § 4 I. 1, 2. 1. 2 § 8. 9. 20. 21 D. 1, 2. 1. 1 § 1 D. 9, 2. 1. 238 pr. D. 50, 16).
plebeius, прот. decurio (1. 3 pr. D. 22, 5. 1. 9 § 15. 1. 10 § 2 D. 48, 19. 1. 7 § 2 D. 50, 2. 1. 14 § 4 D. 50, 4);
3) = coloni (1. 5 C. 12, 41).consularis (1. 11 D. 4, 3. 1. 1 § 2 D. 47, 18. 1. 3 § 2 D. 47, 20. 1. 3 C. 4, 63. 1. 12 C. 12, 1. 1. 8 pr. 1. 11 C. 9, 41).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > plebs
-
19 scitum
определение, решение, plebisscita (1. 2 § 8. 21 D. 1, 2. cf. plebiscitum);legum scita (1. 2 § 11 C. 1, 17. 1. 19 C. 9, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > scitum
-
20 ab-rogō
ab-rogō āvī, ātus, āre, of a law, to repeal, annul, abrogate: plebiscitum, L.: leges censere abrogandas: alicui magistratum, to depose from: imperium regi, L.: de abrogando Q. Fabi imperio, L.: quibus abroges fidem iuris iurandi responde, refuse credence on oath: minium scriptis meis, to detract from, O.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Plebiscitum — Ple bis*ci tum, n. [L., fr. plebs, plebis, common people + scitum decree.] (Rom. Antiq.) A law enacted by the common people, under the superintendence of a tribune or some subordinate plebeian magistrate, without the intervention of the senate.… … The Collaborative International Dictionary of English
Plebiscĭtum — Plebiscĭtum, 1) (röm. Ant.), ein in den Tributcomitien gefaßter Beschluß, s. u. Comitia; 2) (Plébiscite, franz., spr. Plebissiht), ein durch allgemeine Abstimmung erzielter Volksbeschluß … Pierer's Universal-Lexikon
Plebiscitum — Plebiscitum, lat., im republikanischen Rom ein Beschluß der plebs in ihren Tributcomitien; Plebiscit, im heutigen Frankreich das Resultat der Volksabstimmung bei Wahlen … Herders Conversations-Lexikon
plebiscitum — index enactment Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
PLEBISCITUM est — quod Plebs plebeiô Magistratu interrogante (veluti Tribunô) constituebat: quod factum Comitiis Tributis. Omnia enim Plebiscita, omnes rogationes, quibus de Pace ad populum ferebatur (bellum enim lege Centuriatâ indici solebat) et quibus… … Hofmann J. Lexicon universale
plebiscitum — pleb·i·sci·tum … English syllables
plebiscitum — /plebasaytam/ Lat. In Roman law, a law enacted by the plebs or commonalty (that is, the citizens, with the exception of the patricians and senators), at the request or on the proposition of a plebeian magistrate, such as a tribune … Black's law dictionary
plebiscitum — Singular of plebiscita … Ballentine's law dictionary
plebiscitum — … Useful english dictionary
Плебисцит — (Plebiscitum, plebei scitum). П. в римском государственном праве называлось постановление, вотированное корпорацией плебеев без участия патрициев и предложенное одним из плебейских магистратов. Такие постановления должны были вотироваться в… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
ПЛЕБИСЦИТ — • Plebiscītum, постановление трибутных комиций, называвшееся по имени вносившего предложение, тогда как senatus consulta назывались по своему содержанию. Об их законодательной силе см. Comitia, Комиции, 3 … Реальный словарь классических древностей