petita

s fotesa, bagatel·la | misèria, petita quantitat | CULIN postres de bescuit amb gelatina, crema fruita i nata

adv una mica, un pèl

v ( trifle away) malgastar, malbaratar

( trifle with) jugar amb, rifar-se

s turunda

Medicina

Def. del Termcat: Manyoc de gasa, cotó o qualsevol altre material sintètic similar, preparat generalment pel personal d'infermeria durant una intervenció, que s'utilitza per a absorbir un líquid o netejar una superfície petita del cos.

s i adj petit, minúscul, diminut, breu període de temps, petita quantitat

prawo Dulonga i Petita

anbud, förslag

предложение без обязательств, не связывающее продавца - gratiserbjudande, anbud utan förbindelse

предложение более высокой цены - överbud

предложение бюджетное - budgetförslag, budgetproposition, petita

предложение встречное - motbud

предложение для продажи - salu

предложение и спрос - anbud och efterfrågan

предложение компромиссное - kompromissförslag

предложение купить - köpeanbud

предложение купить или продать по определенной цене - hembud

предложение о взаимных уступках - jämkningsförslag

предложение о поставке или доставке - leveransanbud

предложение о размещении крупной партии ценных бумаг - specialerbjudande

предложение посредничества - medlingsförslag

предложение превышает спрос - efterfrågan mindre än utbudet

предложение фирмам выдвигать условия - anbudsinfordran

предложение цены - bud, försäljningsanbud, offert

предложение цены (на аукционе) - inrop

altus, a, um, participle from alo., lit., grown or become great, great (altus ab alendo dictus, Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. the Germ. gross with the Engl. grow), a polar word meaning both high and deep.

Seen from below upwards, high.

Lit.: IN ALTOD MARID PVCNANDOD, etc., Columna Duilii; so, maria alta, Liv. Andron. ap. Macr. S. 6, 5, 10; id. ib. ap. Prisc. p. 725 P.: aequor, Pac. ap. Varr. L. L. 7, § 23 Müll.: parietes, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44:

sub ramis arboris altae,

Lucr. 2, 30:

acervus,

id. 3, 198 al.:

columellam tribus cubitis ne altiorem,

Cic. Leg. 2, 26, 66:

altior illis Ipsa dea est colloque tenus supereminet omnes,

taller, Ov. M. 3, 181:

altis de montibus,

Verg. E. 1, 83:

umbras Altorum nemorum,

Ov. M. 1, 591 al. —With the acc. of measure:

clausi lateribus pedem altis,

a foot high, Sall. H. Fragm. 4, 39 Gerl.; cf. Lind. C. Gr. I. p. 215.—With gen.:

triglyphi alti unius et dimidiati moduli, lati in fronte unius moduli,

Vitr. 4, 3:

majorem turrim altam cubitorum CXX.,

id. 10, 5:

alta novem pedum,

Col. 8, 14, 1:

singula latera pedum lata tricenum, alta quinquagenum,

Plin. 36, 13, 19, § 4.—

Trop., high, lofty, elevated, great, magnanimous, high-minded, noble, august, etc.:

altissimus dignitatis gradus,

Cic. Phil. 1, 6, 14; so id. Clu. 55; id. Dom. 37.—Of mind or thought:

te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

Cic. Tusc. 2, 4, 11:

homo sapiens et altā mente praeditus,

highminded, id. Mil. 8:

qui altiore animo sunt,

id. Fin. 5, 20, 57 al. —So of gods, or persons elevated in birth, rank, etc.;

also of things personified: rex aetheris altus Juppiter,

Verg. A. 12, 140:

Apollo,

id. ib. 10, 875:

Caesar,

Hor. C. 3, 4, 37:

Aeneas, i. e. deā natus,

id. S. 2, 5, 62:

Roma,

Ov. Tr. 1, 3, 33:

Carthago,

Prop. 2, 1, 23 al. —Of the voice, high, shrill, loud, clear:

Conclamate iterum altiore voce,

Cat. 42, 18:

haec fatus altā voce,

Sen. Troad. 196:

altissimus sonus,

Quint. 11, 3, 23 (cf.:

vox magna,

Ov. Tr. 4, 9, 24; Juv. 4, 32).— Subst.: altum, i, n., a height:

sic est hic ordo (senatorius) quasi propositus atque editus in altum,

on high, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 98:

aedificia in altum edita,

Tac. H. 3, 71:

quidquid in altum Fortuna tulit, ruitura levat,

Sen. Agam. 100.—Esp.

(Sc. caelum.) The height of heaven, high heaven, the heavens:

ex alto volavit avis,

Enn. Ann. 1, 108:

haec ait, et Maiā genitum demisit ab alto,

Verg. A. 1, 297.—Still more freq.,

(Sc. mare.) The high sea, the deep, the sea: rapit ex alto navīs velivolas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 224:

ubi sumus provecti in altum, capiunt praedones navem illam, ubi vectus fui,

Plaut. Mil. 2, 1, 39; so id. Men. 1, 2, 2; id. Rud. prol. 66; 2, 3, 64:

terris jactatus et alto,

Verg. A. 1, 3:

in altum Vela dabant,

id. ib. 1, 34:

collectae ex alto nubes,

id. G. 1, 324:

urget ab alto Notus,

id. ib. 1, 443 al.:

alto mersā classe,

Sil. 6, 665:

ab illā parte urbis navibus aditus ex alto est,

Cic. Verr. 2, 5, 32:

in alto jactari,

id. Inv. 2, 31, 95:

naves nisi in alto constitui non poterant,

Caes. B. G. 4, 24:

naves in altum provectae,

id. ib. 4, 28: scapha in altum navigat, Sall. Fragm.—So in the plur.:

alta petens,

Verg. A. 7, 362.— Trop.:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

Plaut. As. 1, 3, 6:

imbecillitas... in altum provehitur imprudens,

Cic. Tusc. 4, 18, 42:

te quasi quidam aestus ingenii tui in altum abstraxit,

id. de Or. 3, 36, 145.—

Seen from above downwards, deep, profound.

Lit. (hence sometimes opp. summus): Acherusia templa alta Orci, salvete, Enn. ap. Varr. L. L. 7, 2, 81; Cic. Tusc. 1, 21, 48:

quom ex alto puteo sursum ad summum escenderis,

Plaut. Mil. 4, 4, 14:

altissimae radices,

Cic. Phil. 4, 5:

altae stirpes,

id. Tusc. 3, 6, 13:

altissima flumina,

Caes. B. C. 3, 77:

altior aqua,

id. ib. 1, 25:

alta theatri Fundamenta,

Verg. A. 1, 427:

gurgite in alto,

in the deep whirlpool, id. E. 6, 76:

altum vulnus,

id. A. 10, 857; Petr. 136; Sen. Troad. 48:

altum totā metitur cuspide pectus,

Sil. 4, 292; so id. 6, 580 al.:

unde altior esset Casus,

Juv. 10, 106.—With the abl. of measure:

faciemus (scrobes) tribus pedibus altas,

Pall. Jan. 10, 3.—

Trop. (more freq. in and after the Aug. per.), deep, profound:

somno quibus est opus alto,

Hor. S. 2, 1, 8; so Liv. 7, 35:

sopor,

Verg. A. 8, 27:

quies,

id. ib. 6, 522:

silentium,

id. ib. 10, 63; Quint. 10, 3, 22:

altissima tranquillitas,

Plin. Ep. 2, 1:

altissima eruditio,

id. ib. 4, 30:

altiores artes,

Quint. 8, 3, 2.— Subst.: altum, i, n., the depth, i. e. what is deep or far removed:

ex alto dissimulare,

Ov. Am. 2, 4, 16:

non ex alto venire nequitiam, sed summo, quod aiunt, animo inhaerere,

Sen. Ira, 1, 16 med. al.—Hence, ex alto repetere, or petere, in discourse, to bring from far; as P. a., farfetched:

quae de nostris officiis scripserim, quoniam ex alto repetita sunt,

Cic. Fam. 3, 5:

quid causas petis ex alto?

Verg. A. 8, 395 (cf.:

alte repetere in the same sense,

Cic. Sest. 13; id. Rep. 4, 4, and v. al. infra).—

Poet., in reference to a distant (past) time: cur vetera tam ex alto appetissis discidia, Agamemno? Att. ap. Non. 237, 22 (altum: vetus, antiquum, Non.); cf. Verg. G. 4, 285.—With the access. idea of venerable (cf. antiquus), ancient, old:

genus alto a sanguine Teucri,

Verg. A. 6, 500:

Thebanā de matre nothum Sarpedonis alti,

id. ib. 9, 697;

genus Clauso referebat ab alto,

Ov. F. 4, 305:

altā gente satus,

Val. Fl. 3, 202:

altis inclitum titulis genus,

Sen. Herc. Fur. 338.— Adv.: altē, and very rarely altum, high, deep (v. supra, altus, P. a. init.).

High, on high, high up, from on high, from above (v. altus, P. a., A.).

Lit.:

alte ex tuto prospectum aucupo,

Att. Trag. Rel. p. 188 Rib.:

colomen alte geminis aptum cornibus,

id. ib. p. 221:

alte jubatos angues,

Naev. ib. p. 9:

jubar erigere alte,

Lucr. 4, 404:

roseā sol alte lampade lucens,

id. 5, 610:

in vineā ficos subradito alte, ne eas vitis scandat,

Cato, R. R. 50:

cruentum alte extollens pugionem,

Cic. Phil. 2, 12, 28: non animadvertis cetarios escendere in malum alte, ut perspiciant pisces? Varr. ap. Non. 49, 15:

(aër) tollit se ac rectis ita faucibus eicit alte,

Lucr. 6, 689:

dextram Entellus alte extulit,

Verg. A. 5, 443:

alte suras vincire cothurno,

high up, id. ib. 1, 337:

puer alte cinctus,

Hor. S. 2, 8, 10, and Sen. Ep. 92:

unda alte subjectat arenam,

Verg. G. 3, 240:

Nihil tam alte natura constituit, quo virtus non possit eniti,

Curt. 7, 11, 10: alte maesti in terram cecidimus, from on high, Varr. ap. Non. 79, 16:

eo calcem cribro succretam indito alte digitos duo,

to the height of two fingers, Cato, R. R. 18, 7; so Col. R. R. 5, 6, 6.— Comp.:

quae sunt humiliora neque se tollere a terrā altius possunt,

Cic. Tusc. 5, 13, 37:

tollam altius tectum,

id. Har. Resp. 15, 33:

altius praecincti,

Hor. S. 1, 5, 5:

pullus in arvis altius ingreditur,

Verg. G. 3, 75:

caput altius effert,

id. ib. 3, 553:

altius atque cadant imbres,

id. E. 6, 38 ubi v. Forb.:

altius aliquid tenere,

Sen. Q. N. 1, 5.— Sup.: [p. 96] cum altissime volāsset (aquila), Suet. Aug. 94.—

Trop.:

alte natus,

Albin. 1, 379 (cf.: altus Aeneas, supra, P. a., A. II.):

alte enim cadere non potest,

Cic. Or. 28, 98:

video te alte spectare,

id. Tusc. 1, 34, 82; id. Rep. 6, 23, 25.— Comp.:

altius se efferre,

Cic. Rep. 6, 23, 25; 3, 3, 4:

altius irae surgunt ductori,

Verg. A. 10, 813:

altius aliquid agitare,

Cels. 1 prooem.:

attollitur vox altius,

Quint. 11, 3, 65:

verbis altius atque altius insurgentibus,

id. 8, 4, 27.— Sup.:

Ille dies virtutem Catonis altissime illuminavit,

Vell. 2, 35:

ingenium altissime adsurgit,

Plin. Ep. 8, 4.—

Deep, deeply (v. altus, P. a. B.).

Lit.:

ablaqueato ficus non alte,

Cato, R. R. 36:

ferrum haud alte in corpus descendere,

Liv. 1, 41:

alte vulnus adactum,

Verg. A. 10, 850; Ov. M. 6, 266; Curt. 4, 6, 18; Cels. 5, 26, 30:

timidum caput abdidit alte,

Verg. G. 3, 422:

alte consternunt terram frondes,

deeply strew, id. A. 4, 443:

ut petivit Suspirium alte!

Plaut. Cist. 1, 1, 58 (cf.:

ingentem gemitum dat pectore ab imo,

Verg. A. 1, 485):

inter cupam pertundito alte digitos primorīs tres,

Cato, R. R. 21, 2:

minimum alte pedem,

Col. de Arb. 30.— Comp.:

ne radices altius agant,

Col. 5, 6, 8:

terra altius effossa,

Quint. 10, 3, 2:

cum sulcus altius esset impressus,

Cic. Div. 2, 23, 50:

frigidus imber Altius ad vivum persedit, Verg G. 3, 441: tracti altius gemitus,

Sen. Ira, 3, 4, 2.— Sup.:

(latronibus gladium) altissime demergo,

App. M. 2, 32.—

Trop., deeply, profoundly, far, from afar:

privatus ut altum Dormiret,

Juv. 1, 16:

alte terminus haerens,

Lucr. 1, 77:

longo et alte petito prooemio respondere,

Cic. Clu. 21, 58:

ratio alte petita,

Quint. 11, 1, 62:

alte et a capite repetis, quod quaerimus,

Cic. Leg. 1, 6, 18; id. Rep. 4, 4, 4; id. Sest. 13, 31.— Comp.:

qui altius perspiciebant,

had a deeper insight, Cic. Verr. 1, 7, 19:

quae principia sint, repetendum altius videtur,

must be sought out more deeply, id. Off. 1, 16:

altius repetitae causae,

Quint. 11, 1, 62:

de quo si paulo altius ordiri ac repetere memoriam religionis videbor,

Cic. Verr. 4, 105:

Hisce tibi in rebus latest alteque videndum,

Lucr. 6, 647:

altius supprimere iram,

Curt. 6, 7, 35:

altius aliquem percellere,

Tac. A. 4, 54:

altius metuere,

id. ib. 4, 41:

altius animis maerere,

id. ib. 2, 82:

cum verbum aliquod altius transfertur,

Cic. Or. 25, 82:

Altius omnem Expediam primā repetens ab origine famam,

Verg. G. 4, 285;

so,

Tac. H. 4, 12:

altius aliquid persequi,

Plin. 2, 23, 31, § 35:

hinc altius cura serpit,

id. 4, 11, 13, § 87.— Sup.:

qui vir et quantus esset, altissime inspexi,

Plin. Ep. 5, 15, 5.

altus, ūs, m. [alo], a nourishing, support:

terrae altu,

Macr. S. 1, 20 fin.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

arcānus, a, um, adj. [v. arceo], orig., shut up, closed; hence, trop.,

That keeps a secret, trusty:

dixisti arcano satis,

Plaut. Trin. 2, 4, 155:

petiit, ut aliquem ex arcanis mitteret,

Plin. 7, 52, 53, § 178.— Hence, poet., of the night: omina arcanā nocte petita, in silent night, or night that keeps secrets, Ov. H. 9, 40; Stat. S. 1, 3, 71.—

Hidden, concealed, secret, private (class., although very rare in Cic.):

at quīcum joca, seria, ut dicitur, quīcum arcana, quīcum occulta omnia,

Cic. Fin. 2, 26, 85:

consilia,

Liv. 35, 18; so Hor. C. 3, 21, 15:

secretae et arcanae opes,

Plin. Pan. 34, 3:

fontis arcani aqua,

Tac. A. 2, 54:

libidines,

Suet. Tib. 43 al.:

littera celatos arcana fatebitur ignes,

Ov. M. 9, 516:

sensus,

Verg. A. 4, 422 al. —

Esp., in the lang. of religion, of things sacred and incommunicable: ARCANA VRBIS PRAESIDIA,

Inscr. Orell. 2494: audivit arcana verba, quae non licet homini loqui, Vulg. 2 Cor. 12, 4;

and of secret, mysterious usages: sacra,

Ov. M. 10, 436:

arcana cum fiunt sacra,

Hor. Epod. 5, 52; so Stat. S. 3, 4, 92; Sil. 2, 427; Claud. Rapt. Pros. 3, 402; and by poet. license transf. to the deity presiding over such mysteries:

qui Cereris sacrum Volgavit arcanae,

Hor. C. 3, 2, 27.—Hence, subst.: arcānum, i, n., a secret.

In gen.:

nox arcanis fidissima,

Ov. M. 7, 192:

arcani Fides prodiga,

Hor. C. 1, 18, 16:

si quid umquam arcani sanctive ad silendum in curiā fuerit,

Liv. 23, 22, 9:

arcana regum,

Curt. 4, 6, 5:

revelare arcana,

Vulg. Prov. 11, 13:

denudare arcana amici,

ib. Eccli. 27, 17.—

Spec., a sacred secret, a mystery:

fatorum arcana,

Ov. M. 2, 639; so Verg. A. 7, 123:

Pythagorae arcana,

Hor. Epod. 15, 21; cf.:

Jovis arcana,

the secret decrees of, id. C. 1, 28, 9:

deorum arcanum proferre,

Plin. Pan. 23, 5: arcana quaedam, secret rites (of the diviners), Vulg. Exod. 7, 11:

violabunt arcanum meum,

my secret place, sanctuary, Vulg. Ezech. 7, 22 et saep.— Adv.: arcā-nō (cf. Charis. pp. 173 and 179 P.), in secret, privately:

arcano tibi ego hoc dico,

Plaut. Trin. 2, 4, 117:

hunc (librum) lege arcano convivis tuis,

Cic. Att. 16, 3 (cf. Charis. l. c.):

arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,

Caes. B. C. 1, 19.—

* Comp.:

arcanius judicare aliquid de aliquā re,

Col. 3, 2 fin.—Sup. not used.

Arcānus, a, um, adj. [Arcae], of or pertaining to Arcœ hence, subst.

Arcāni, ōrum, m., the inhabitants of Arcœ, Inscr. Orell. 4007.—

Arcānum, i, n., a villa of Q. Cicero, in the neighborhood of Arcœ, Cic. Att. 5, 1; id. ad Q. Fr. 3, 1 al.

arcānus, a, um, adj. [v. arceo], orig., shut up, closed; hence, trop.,

That keeps a secret, trusty:

dixisti arcano satis,

Plaut. Trin. 2, 4, 155:

petiit, ut aliquem ex arcanis mitteret,

Plin. 7, 52, 53, § 178.— Hence, poet., of the night: omina arcanā nocte petita, in silent night, or night that keeps secrets, Ov. H. 9, 40; Stat. S. 1, 3, 71.—

Hidden, concealed, secret, private (class., although very rare in Cic.):

at quīcum joca, seria, ut dicitur, quīcum arcana, quīcum occulta omnia,

Cic. Fin. 2, 26, 85:

consilia,

Liv. 35, 18; so Hor. C. 3, 21, 15:

secretae et arcanae opes,

Plin. Pan. 34, 3:

fontis arcani aqua,

Tac. A. 2, 54:

libidines,

Suet. Tib. 43 al.:

littera celatos arcana fatebitur ignes,

Ov. M. 9, 516:

sensus,

Verg. A. 4, 422 al. —

Esp., in the lang. of religion, of things sacred and incommunicable: ARCANA VRBIS PRAESIDIA,

Inscr. Orell. 2494: audivit arcana verba, quae non licet homini loqui, Vulg. 2 Cor. 12, 4;

and of secret, mysterious usages: sacra,

Ov. M. 10, 436:

arcana cum fiunt sacra,

Hor. Epod. 5, 52; so Stat. S. 3, 4, 92; Sil. 2, 427; Claud. Rapt. Pros. 3, 402; and by poet. license transf. to the deity presiding over such mysteries:

qui Cereris sacrum Volgavit arcanae,

Hor. C. 3, 2, 27.—Hence, subst.: arcānum, i, n., a secret.

In gen.:

nox arcanis fidissima,

Ov. M. 7, 192:

arcani Fides prodiga,

Hor. C. 1, 18, 16:

si quid umquam arcani sanctive ad silendum in curiā fuerit,

Liv. 23, 22, 9:

arcana regum,

Curt. 4, 6, 5:

revelare arcana,

Vulg. Prov. 11, 13:

denudare arcana amici,

ib. Eccli. 27, 17.—

Spec., a sacred secret, a mystery:

fatorum arcana,

Ov. M. 2, 639; so Verg. A. 7, 123:

Pythagorae arcana,

Hor. Epod. 15, 21; cf.:

Jovis arcana,

the secret decrees of, id. C. 1, 28, 9:

deorum arcanum proferre,

Plin. Pan. 23, 5: arcana quaedam, secret rites (of the diviners), Vulg. Exod. 7, 11:

violabunt arcanum meum,

my secret place, sanctuary, Vulg. Ezech. 7, 22 et saep.— Adv.: arcā-nō (cf. Charis. pp. 173 and 179 P.), in secret, privately:

arcano tibi ego hoc dico,

Plaut. Trin. 2, 4, 117:

hunc (librum) lege arcano convivis tuis,

Cic. Att. 16, 3 (cf. Charis. l. c.):

arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,

Caes. B. C. 1, 19.—

* Comp.:

arcanius judicare aliquid de aliquā re,

Col. 3, 2 fin.—Sup. not used.

Arcānus, a, um, adj. [Arcae], of or pertaining to Arcœ hence, subst.

Arcāni, ōrum, m., the inhabitants of Arcœ, Inscr. Orell. 4007.—

Arcānum, i, n., a villa of Q. Cicero, in the neighborhood of Arcœ, Cic. Att. 5, 1; id. ad Q. Fr. 3, 1 al.

arcānus, a, um, adj. [v. arceo], orig., shut up, closed; hence, trop.,

That keeps a secret, trusty:

dixisti arcano satis,

Plaut. Trin. 2, 4, 155:

petiit, ut aliquem ex arcanis mitteret,

Plin. 7, 52, 53, § 178.— Hence, poet., of the night: omina arcanā nocte petita, in silent night, or night that keeps secrets, Ov. H. 9, 40; Stat. S. 1, 3, 71.—

Hidden, concealed, secret, private (class., although very rare in Cic.):

at quīcum joca, seria, ut dicitur, quīcum arcana, quīcum occulta omnia,

Cic. Fin. 2, 26, 85:

consilia,

Liv. 35, 18; so Hor. C. 3, 21, 15:

secretae et arcanae opes,

Plin. Pan. 34, 3:

fontis arcani aqua,

Tac. A. 2, 54:

libidines,

Suet. Tib. 43 al.:

littera celatos arcana fatebitur ignes,

Ov. M. 9, 516:

sensus,

Verg. A. 4, 422 al. —

Esp., in the lang. of religion, of things sacred and incommunicable: ARCANA VRBIS PRAESIDIA,

Inscr. Orell. 2494: audivit arcana verba, quae non licet homini loqui, Vulg. 2 Cor. 12, 4;

and of secret, mysterious usages: sacra,

Ov. M. 10, 436:

arcana cum fiunt sacra,

Hor. Epod. 5, 52; so Stat. S. 3, 4, 92; Sil. 2, 427; Claud. Rapt. Pros. 3, 402; and by poet. license transf. to the deity presiding over such mysteries:

qui Cereris sacrum Volgavit arcanae,

Hor. C. 3, 2, 27.—Hence, subst.: arcānum, i, n., a secret.

In gen.:

nox arcanis fidissima,

Ov. M. 7, 192:

arcani Fides prodiga,

Hor. C. 1, 18, 16:

si quid umquam arcani sanctive ad silendum in curiā fuerit,

Liv. 23, 22, 9:

arcana regum,

Curt. 4, 6, 5:

revelare arcana,

Vulg. Prov. 11, 13:

denudare arcana amici,

ib. Eccli. 27, 17.—

Spec., a sacred secret, a mystery:

fatorum arcana,

Ov. M. 2, 639; so Verg. A. 7, 123:

Pythagorae arcana,

Hor. Epod. 15, 21; cf.:

Jovis arcana,

the secret decrees of, id. C. 1, 28, 9:

deorum arcanum proferre,

Plin. Pan. 23, 5: arcana quaedam, secret rites (of the diviners), Vulg. Exod. 7, 11:

violabunt arcanum meum,

my secret place, sanctuary, Vulg. Ezech. 7, 22 et saep.— Adv.: arcā-nō (cf. Charis. pp. 173 and 179 P.), in secret, privately:

arcano tibi ego hoc dico,

Plaut. Trin. 2, 4, 117:

hunc (librum) lege arcano convivis tuis,

Cic. Att. 16, 3 (cf. Charis. l. c.):

arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,

Caes. B. C. 1, 19.—

* Comp.:

arcanius judicare aliquid de aliquā re,

Col. 3, 2 fin.—Sup. not used.

Arcānus, a, um, adj. [Arcae], of or pertaining to Arcœ hence, subst.

Arcāni, ōrum, m., the inhabitants of Arcœ, Inscr. Orell. 4007.—

Arcānum, i, n., a villa of Q. Cicero, in the neighborhood of Arcœ, Cic. Att. 5, 1; id. ad Q. Fr. 3, 1 al.

arcānus, a, um, adj. [v. arceo], orig., shut up, closed; hence, trop.,

That keeps a secret, trusty:

dixisti arcano satis,

Plaut. Trin. 2, 4, 155:

petiit, ut aliquem ex arcanis mitteret,

Plin. 7, 52, 53, § 178.— Hence, poet., of the night: omina arcanā nocte petita, in silent night, or night that keeps secrets, Ov. H. 9, 40; Stat. S. 1, 3, 71.—

Hidden, concealed, secret, private (class., although very rare in Cic.):

at quīcum joca, seria, ut dicitur, quīcum arcana, quīcum occulta omnia,

Cic. Fin. 2, 26, 85:

consilia,

Liv. 35, 18; so Hor. C. 3, 21, 15:

secretae et arcanae opes,

Plin. Pan. 34, 3:

fontis arcani aqua,

Tac. A. 2, 54:

libidines,

Suet. Tib. 43 al.:

littera celatos arcana fatebitur ignes,

Ov. M. 9, 516:

sensus,

Verg. A. 4, 422 al. —

Esp., in the lang. of religion, of things sacred and incommunicable: ARCANA VRBIS PRAESIDIA,

Inscr. Orell. 2494: audivit arcana verba, quae non licet homini loqui, Vulg. 2 Cor. 12, 4;

and of secret, mysterious usages: sacra,

Ov. M. 10, 436:

arcana cum fiunt sacra,

Hor. Epod. 5, 52; so Stat. S. 3, 4, 92; Sil. 2, 427; Claud. Rapt. Pros. 3, 402; and by poet. license transf. to the deity presiding over such mysteries:

qui Cereris sacrum Volgavit arcanae,

Hor. C. 3, 2, 27.—Hence, subst.: arcānum, i, n., a secret.

In gen.:

nox arcanis fidissima,

Ov. M. 7, 192:

arcani Fides prodiga,

Hor. C. 1, 18, 16:

si quid umquam arcani sanctive ad silendum in curiā fuerit,

Liv. 23, 22, 9:

arcana regum,

Curt. 4, 6, 5:

revelare arcana,

Vulg. Prov. 11, 13:

denudare arcana amici,

ib. Eccli. 27, 17.—

Spec., a sacred secret, a mystery:

fatorum arcana,

Ov. M. 2, 639; so Verg. A. 7, 123:

Pythagorae arcana,

Hor. Epod. 15, 21; cf.:

Jovis arcana,

the secret decrees of, id. C. 1, 28, 9:

deorum arcanum proferre,

Plin. Pan. 23, 5: arcana quaedam, secret rites (of the diviners), Vulg. Exod. 7, 11:

violabunt arcanum meum,

my secret place, sanctuary, Vulg. Ezech. 7, 22 et saep.— Adv.: arcā-nō (cf. Charis. pp. 173 and 179 P.), in secret, privately:

arcano tibi ego hoc dico,

Plaut. Trin. 2, 4, 117:

hunc (librum) lege arcano convivis tuis,

Cic. Att. 16, 3 (cf. Charis. l. c.):

arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,

Caes. B. C. 1, 19.—

* Comp.:

arcanius judicare aliquid de aliquā re,

Col. 3, 2 fin.—Sup. not used.

Arcānus, a, um, adj. [Arcae], of or pertaining to Arcœ hence, subst.

Arcāni, ōrum, m., the inhabitants of Arcœ, Inscr. Orell. 4007.—

Arcānum, i, n., a villa of Q. Cicero, in the neighborhood of Arcœ, Cic. Att. 5, 1; id. ad Q. Fr. 3, 1 al.

at or ast, conj. [Curtius connects the Sanscr. ati, ultra, nimis, the Gr. eti, the Lat. et, and at in atavus; Vanicek connects with these at, atque, and atqui. Thus the original idea of addition is prominent in eti, et, and atque; and the idea of opposition in at and atqui, which agree with at-ar in meaning as well as in form. After the same analogy, the Gr. pleon, more, has become plên, but; and the Lat. magis has passed into the same meaning in the Fr. mais and the Ital. mai. The confusion in MSS. between at, ac, and et, and between atque and atqui, was prob. caused as much by their connection in idea as in form] (it was sometimes, for the sake of euphony, written ad; cf. Quint. 12, 10; 12, 32; 1, 7, 5; Charis. p. 203 P., where, instead of at conjunctionem esse, ad vero praepositionem, the reading should be, ad conjunctionem esse, at vero praepositionem, Fr.; v. the pass. in its connection; cf. also Vel. Long. p. 2230 P.; Cassiod. p. 2287 P.; Mar. Vict. p. 2458 P. The form ast is found in the old laws; it occurs once in Trag. Rel., but never in Com. Rel. nor in Lucil.; at is found in Plautus about 280 times, and ast about 10 times; in Ter. at about 100 times, and ast once; in Hor. at 60 times, ast 3 times; in Verg. at 168 times, ast 16; in Juv. at 17 times, ast 7; Catull., Tibull., and Prop. use only at, and Pers. (Jahn) only ast; in prose, Cic. uses [p. 186] ast in his epistles. It joins to a previous thought a new one, either antithetical or simply different, and especially an objection; while sed denotes a direct opposition; and autem marks a transition, and denotes at once a connection and an opposition).

In adding a diff., but not entirely opp. thought, a qualification, restriction, etc., moreover, but, yet; sometimes an emphasized (but never merely copulative) and.

In gen.: SEI PARENTEM PVER VERBERIT AST OLE PLORASSIT PVER DIVEIS PARENTOM SACER ESTO, if the son strike his father, and the father complain, let the son, etc., Lex Serv. Tullii ap. Fest. s. v. plorare, p. 230 Müll.; Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Leg. 2, 24: Philosophari est mihi necesse, at paucis, but only in a few words, Enn., Trag. Rel. p. 65 Rib.:

DIVOS ET EOS QVI CAELESTES, SEMPER HABITI COLVNTO... AST OLLA PROPTER QVAE etc.,

Cic. Leg. 2, 8, 19; 3, 4, 11: hinc Remus auspicio se devovet atque secundam Solus avem servat. At Romulus pulcer in alto Quaerit Aventino, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 Vahl.); Plaut. Capt. 5, 4, 22:

si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit,

id. ib. 3, 5, 25:

paret Amor dictis carae genetricis. At Venus Ascanio placidam per membra quietem Inrigat,

Verg. A. 1, 691:

(Aeneas) finem dedit ore loquendi. At, Phoebi nondum patiens, immanis in antro Bacchatur vates,

id. ib. 6, 77; 11, 709 sq.: quo (odore) totum nati corpus perduxit;

at illi Dulcis compositis spiravit crinibus aura,

id. G. 4, 416; so id. ib. 4, 460; 4, 513; id. A. 3, 259; 3, 675; 7, 81; 8, 241; 9, 793; Prop. 4, 4, 15; 4, 7, 11; Luc. 3, 664; 4, 36 al.—Also in prose (chiefly post-Aug.):

una (navis) cum Nasidianis profugit: at ex reliquis una praemissa Massiliam, etc.,

Caes. B. C. 2, 7:

ubi facta sunt, in unum omnia miscentur. At pastilli haec ratio est, etc.,

Cels. 5, 17; 6, 18:

quamquam insideret urbem proprius miles, tres urbanae, novem praetoriae cohortes Etruriā ferme Umbriāque delectae aut vetere Latio et coloniis antiquitus Romanis. At apud idonea provinciarum sociae triremes etc.,

Tac. A. 4, 5; 4, 6:

negavit aliā se condicione adlecturum, quam si pateretur ascribi albo, extortum sibi a matre. At illa commota etc.,

Suet. Tib. 51; id. Calig. 15; 44; id. Vesp. 5; id. Dom. 4; id. Galb. 7 al.—In the enumeration of particulars:

Cum alio cantat, at tamen alii suo dat digito litteras, Naev., Com. Rel. p. 20 Rib.: dant alios aliae (silvae) fetus: dant utile lignum Navigiis pinos... At myrtus validis hastilibus et bona bello Cornus,

Verg. G. 2, 447:

Nam neque tum stellis acies obtunsa videtur... At nebulae magis etc.,

id. ib. 1, 401; 3, 87; id. A. 7, 691:

Hic altā Sicyone, ast hic Amydone relictā, Hic Andro, etc.,

Juv. 3, 69.— The Vulg. often uses at as a mere continuative, where even et or atque might stand: sciscitabur ab iis ubi Christus nasceretur. At illi dixerunt ei: In etc., Matt. 2, 5; 4, 20; 8, 32; 14, 29; 15, 34 et persaep.—In transition,

Esp.,

To a new narration, like the Gr. de; so the commencement of the fourth book of the Æneid: At regina gravi jam dudum saucia curā, etc. (the third book closes with the narrative of Æneas); so the beginning of the third book of the Thebaid of Statius: At non Aoniae moderator perfidus aulae, etc.; Verg. A. 4, 504; 5, 35; 5, 545; 5, 700; 5, 779; 6, 679; 7, 5; 8, 370; 8, 608; 9, 503; 10, 689; 11, 597; 12, 134 et saep.—Also in the postAug. histt. and other prose writers; so after speaking of the Ubii etc., Tac. says: At in Chaucis coeptavere seditionem praesidium agitantes etc., A. 1, 38; so ib. 4, 13; 12, 62; 14, 23 et saep.—

To a wonderful, terrible, unexpected, or exciting occurrence or circumstance:

clamores simul horrendos ad sidera tollit, etc.... At gemini lapsu delubra ad summa dracones Effugiunt,

Verg. A. 2, 225; 3, 225:

Lacte madens illic suberat Pan ilicis umbrae, Et facta agresti lignea falce Pales etc. At quā Velabri regio patet etc.,

Tib. 2, 5, 33; Verg. G. 4, 471:

consurgit Turnus in ensem et ferit. Exclamant Troes trepidique Latini, Arrectaeque amborum acies. At perfidus ensis Frangitur in medio,

id. A. 12, 731; 10, 763:

adusque Supremum tempus, ne se penuria victūs Opprimeret metuebat. At hunc liberta securi divisit medium,

Hor. S. 1, 1, 99: Magnus quanto mucrone minatur Noctibus hibernis et sidera terret Orion. At sonipes habitus etc., Stat. S. 1, 1, 46.—

To a passionate appeal, etc., in which case the antecedent clause is not expressed, but must be considered as existing in the mind of the speaker; cf. in Gr. alla su, su de.

In passing to an interrogation, exhortation, request:

At, scelesta, viden ut ne id quidem me dignum esse existumat?

Plaut. As. 1, 2, 23; id. Aul. 1, 1, 8:

At qui nummos tristis inuncat?

Lucil. 15, 21 Müll.: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58: Ca. Non adest. Ps. At tu cita, id. Ps. 1, 1, 30:

satis habeo, at quaeso hercle etiam vide,

id. Merc. 5, 4, 53 (Ritschl, sat habeo. Sed):

at unum hoc quaeso... Ut, etc.,

id. Capt. 3, 5, 89:

at tu, qui laetus rides mala nostra caveto Mox tibi,

Tib. 1, 2, 87:

Hunc ut Peleus vidit, At inferias, juvenum gratissime Crantor, Accipe, ait,

Ov. M. 12, 367:

at tu, nauta, vagae ne parce malignus arenae Ossibus et capiti inhumato Particulam dare,

Hor. C. 1, 28, 23.—In prose:

at vide quid succenseat,

Cic. Fam. 7, 24, 2:

itaque pulsus ego civitate non sum, quae nulla erat: at vide, quam ista tui latrocinii tela contempserim,

id. Part. Or. 4, 1, 28; id. Dom. 44; App. M. 6, p. 179, 18.—

In expressions of passion, astonishment, indignation, pain, etc.:

At ut scelesta sola secum murmurat,

Plaut. Aul. 1, 1, 13: Sc. Nunc quidem domi certost: certa res est Nunc nostrum opservare ostium, [ubi] ubist. Pa. At, Sceledre, quaeso, Ut etc., id. Mil. 2, 4, 46:

At o deorum quidquid in caelo regit Terras et humanum genus, Quid iste fert tumultus?

Hor. Epod. 5, 1:

At tibi quanta domus rutila testudine fulgens, etc.,

Stat. S. 2, 4, 11.—In prose:

horum omnium studium una mater oppugnat: at quae mater?

Cic. Clu. 70; id. Verr. 2, 2, 45:

at per deos immortales! quid est, quod de hoc dici possit,

id. ib. 2, 1, 46:

institui senatores, qui omnia indicum responsa perscriberent. At quos viros!

id. Sull. 42; id. Deiot. 19, 33:

tangit et ira deos: at non impune feremus,

Ov. M. 8, 279; 10, 724:

at tibi Colchorum, memini, regina vacavi,

id. H. 12, 1.—

In indignant imprecations:

At te di omnes cum consilio, Calve, mactāssint malo! Pomp., Com. Rel. p. 245 Rib.: At te Juppiter diique omnes perdant!

Plaut. Most. 1, 1, 37:

At te di deaeque faxint cum isto odio, Laches,

Ter. Hec. 1, 2, 59:

At te di perdant,

id. Eun. 3, 1, 41:

At tibi di dignum factis exitium duint,

id. And. 4, 1, 42:

At vobis male sit,

Cat. 3, 13:

At tibi, pro scelere, exclamat, pro talibus ausis Di... persolvant grates dignas et praemia reddant Debita!

Verg. A. 2, 535.—In prose:

At vos, ait, devota capita, respiciant di perjuriorum vindices,

Just. 14, 4, 10.—

Rarely of friendly inclination, disposition:

At tibi di bene faciant omnes,

Plaut. Pers. 4, 3, 18:

At tibi di semper, adulescens, quisquis es, faciant bene,

id. Men. 5, 7, 32:

At tu, Catulle, destinatus obdura,

Cat. 8, 19.—

In entreaty:

At vos, o superi, miserescite regis,

Verg. A. 8, 572:

at tu, pater deūm hominumque, hinc saltem arce hostes,

Liv. 1, 12.—

In adding an entirely opposite thought, but, but indeed, but on the other hand, on the contrary, etc. (the strictly class. signif. of the word).

In gen.: at differentiam rerum significat: ut cum dicimus, Scipio est bellator, at M. Cato orator, Paul. ex Fest. p. 11 Müll.: splendet saepe, ast idem nimbis interdum nigret, Att., Trag. Rel. p. 170 Rib.: So. Mentire nunc. Me. At jam faciam, ut verum dicas dicere, Plaut. Am. 1, 1, 189: So. Per Jovem juro med etc. Me. At ego per Mercurium juro, tibi etc., id. ib. 1, 1, 280:

Atque oppido hercle bene velle illud visus sum, Ast non habere quoi commendarem caprum,

id. Merc. 2, 1, 22:

fecit idem Themistocles... at idem Pericles non fecit,

Cic. Att. 7, 11, 3:

non placet M. Antonio consulatus meus, at placuit P. Servilio,

id. Phil. 2, 5, 12:

majores nostri Tusculanos Aequos... in civitatem etiam acceperunt, at Karthaginem et Numantiam funditus sustulerunt,

id. Off. 1, 11, 35: brevis a naturā nobis vita data est;

at memoria bene redditae vitae sempiterna,

id. Phil. 14, 12, 32; id. Cat. 2, 2, 3; id. Leg. 2, 18:

crebras a nobis litteras exspecta, ast plures etiam ipse mittito,

id. Att. 1, 16 fin.: Rejectis pilis comminus gladiis pugnatum est. At Germani phalange factā impetus gladiorum exceperunt, Caes. B. G. 1, 52:

Postquam Caesar dicendi finem fecit, ceteri verbo alius alii varie adsentiebantur. At M. Porcius Cato hujusce modi orationem habuit,

Sall. C. 52, 1:

hac iter Elysium nobis, at laeva... ad impia Tartara mittit,

Verg. A. 6, 542: T. Ante leves ergo pascentur in aethere cervi... M. At nos hinc alii sitientīs ibimus Afros, id. E. 1, 65: Dam. Malo me Galatea petit, lasciva puella... Men. At mihi sese offert ultro meus ignis Amyntas, id. ib. 3, 66; 7, 35; 7, 55; id. G. 1, 219; 1, 242; 1, 370; 2, 151; 2, 184; 3, 331; 4, 18; 4, 180; id. A. 2, 35; 2, 687; 3, 424; 5, 264;

6, 489: Ast ego nutrici non mando vota,

Pers. 2, 39:

ast illi tremat etc.,

id. 6, 74:

Ast vocat officium,

id. 6, 27:

At Jesus audiens ait,

Vulg. Matt. 9, 12; 9, 22; 12, 3; 12, 48 et persaep.—

In order to strengthen a contrast, sometimes (esp. in Plaut. and Ter.) with contra, e contrario, potius, etiam, vero.

With contra:

Summis nitere opibus, at ego contra ut dissimilis siem,

Lucil. 26, 19 Müll.:

Ergo quod magnumst aeque leviusque videtur... At contra gravius etc.,

Lucr. 1, 366; so id. 1, 570; 1, 1087; 2, 235: L. Opimius ejectus est e patriā: At contra bis Catilina absolutus est, Cic. Pis. 95; id. Verr. 5, 66; id. Sex. Rosc. 131; id. Quinct. 75:

At tibi contra Evenit, etc.,

Hor. S. 1, 3, 27:

(Cornutus) taedio curarum mortem in se festinavit: at contra reus nihil infracto animo, etc.,

Tac. A. 4, 28.—

With e contrario: apud nos mercenarii scribae existimantur;

at apud illos e contrario nemo ad id officium admittitur, nisi, etc.,

Nep. Eum. 1, 5:

in locis siccis partibus sulcorum imis disponenda sunt semina, ut tamquam in alveolis maneant. At uliginosis e contrario in summo porcae dorso collocanda, etc.,

Col. 11, 3, 44.—

With potius:

at satius fuerat eam viro dare nuptum potius,

Plaut. Cist. 1, 1, 44:

at potius serves nostram, tua munera, vitam,

Ov. H. 3, 149.—

With etiam: At etiam, furcifer, Male loqui mi audes? but do you even? etc., Plaut. Capt. 3, 4, 31; id. Trin. 4, 2, 151; id. Rud. 3, 4, 6:

At etiam cubat cuculus. Surge, amator, i domum,

but he is yet abed, id. As. 5, 2, 73; so id. Capt. 2, 3, 98; id. Mil. 4, 4, 6:

Exi foras, sceleste. At etiam restitas, Fugitive!

Ter. Eun. 4, 4, 1; 5, 6, 10: Proinde aut exeant, aut quiescant, etc.... at etiam sunt, Quirites, qui dicant, a me in exsilium ejectum esse Catilinam, on the contrary, there are indeed people who say. etc., Cic. Cat. 2, 6, 12; id. Phil. 2, 30, 76; id. Quinct. 56; id. Verr. 5, 77; id. Dom. 70 al.—

With vero, but certainly:

At vero aut honoribus aucti aut etc.,

Cic. N. D. 3, 36, 87; id. Off. 2, 20, 70; 2, 23, 80; id. Fin. 1, 10, 33; id. Verr. 2, 5, 17 al.—

With certe:

Numquam ego te, vitā frater amabilior, Aspiciam posthac. At certe semper amabo,

Cat. 65, 11; 66, 25. —

So, quidem—at (very rare) = quidem —autem, Cic. Off. 1, 22, 75.—

Ironically: Th. Quid valeam? Ly. At tu aegrota, si lubet, per me aetatem quidem, Plaut. Curc. 4, 3, 22:

at, credo, mea numina tandem Fessa jacent,

Verg. A. 7, 297; 7, 363; Ov. H. 1, 44.—

Very freq. in adding an objection, from one's own mind or another's, against an assertion previously made, but, on the contrary, in opposition to this; sometimes, but one may say, it may be objected, and the like:

Piscium magnam atque altilium vim interfecisti. At nego,

Lucil. 28, 43 Müll.:

Quid tandem te impedit? Mosne majorum? At persaepe etiam privati in hac re publicā perniciosos cives morte multārunt. An leges, quae de civium Romanorum supplicio rogatae sunt? At numquam in hac urbe etc.,

Cic. Cat. 1, 11, 28:

Appellandi tempus non erat? At tecum plus annum vixit. In Galliā agi non potuit? At et in provinciā jus dicebatur et etc.,

id. Quinct. 41:

Male judicavit populus. At judicavit. Non debuit. At potuit. Non fero. At multi clarissimi cives tulerunt,

id. Planc. 11:

sunt, quos signa, quos caelatum argentum delectant. At sumus, inquiunt, civitatis principes,

id. Part. Or. 5, 2, 36; id. Fin. 4, 25, 71; id. Verr. 2, 2 fin.:

quid porro quaerendum est? Factumne sit? At constat: A quo? At patet,

id. Mil. 6, 15; id. Phil. 2, 9: convivium vicinorum cotidie compleo, quod ad multam noctem, quam maxime possumus, vario sermone producimus. At non est voluptatum tanta quasi titillatio in senibus. Credo: sed ne desideratio quidem, [p. 187] id. Sen. 14, 47:

multo magnus orator praestat minutis imperatoribus. At prodest plus imperator. Quis negat?

id. Brut. 73, 256; id. Div. 2, 29, 62; 2, 31, 67; 2, 32, 69 al.:

Maxime Juppiter! At in se Pro quaestu sumptum facit hic,

Hor. S. 1, 2, 18 al. — In this case freq. strengthened,

By pol, edepol, hercule: At pol ego neque florem neque flocces volo mihi, Caecil., Com. Rel. p. 67 Rib.: So. Non edepol volo profecto. Me. At pol profecto ingratiis, Plaut. Am. 1, 1, 215; so id. As. 2, 2, 34; 4, 2, 14; id. Capt. 3, 4, 64; id. Cas. 2, 3, 15; id. Cist. 4, 2, 70; id. Trin. 2, 4, 73: Ha. Gaudio ero vobis. Ad. At edepol nos voluptati tibi, id. Poen. 5, 4, 61; 3, 1, 68:

At hercule aliquot annos populus Romanus maximā parte imperii caruit,

Cic. Imp. Pomp. 54; id. Sex. Rosc. 50:

at hercle in eā controversiā, quae de Argis est, superior sum,

Liv. 34, 31:

At, Hercule, reliquis omnibus etc.,

Plin. 7, 50, 51, § 169:

At, hercules, Diodorus et in morbo etc.,

id. 29, 6, 39, § 142:

At hercule Germanicum Druso ortum etc.,

Tac. A. 1, 3; 1, 17; 1, 26;

3, 54: At, hercules, si conscius fuissem etc.,

Curt. 6, 10, 20 al. —

By enim, which introduces a reason for the objection implied in at, but certainly, but surely, but indeed, etc., alla gar: At enim tu nimis spisse incedis, Naev., Com. Rel. p. 16 Rib.; Turp. id. p. 93: at enim nimis hic longo sermone utimur;

Diem conficimus,

Plaut. Trin. 3, 3, 78:

At enim istoc nil est magis etc.,

Ter. Heaut. 4, 3, 21:

At enim vereor, inquit Crassus, ne haec etc.,

Cic. de Or. 3, 49, 188:

cum dixisset Sophocles, O puerum pulchrum, Pericle. At enim praetorem, Sophocle, decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere, etc.,

id. Off. 1, 40, 144 Beier; so id. Mur. 35, 74; id. Inv. 2, 17, 52 al.:

at enim inter hos ipsos existunt graves controversiae,

id. Quinct. 1; so id. Imp. Pomp. 17, 51; 20, 60; id. Phil. 2, 2, 3; id. Ac. 2, 17, 52:

At enim cur a me potissimum hoc praesidium petiverunt?

id. Div. in Caecil. 4, 15:

At enim quis reprehendet, quod in parricidas rei publicae decretum erit?

Sall. C. 51, 25 Kritz:

At enim quid ita solus ego circum curam ago?

Liv. 6, 15; 34, 32:

At enim eo foedere, quod etc.,

id. 21, 18; 34, 31; 39, 37: At enim nova nobis in fratrum filias conjugia;

sed etc.,

Tac. A. 12, 6.—

By tamen: Jam id peccatum primum magnum, magnum, at humanum tamen, Ter. Ad. 4, 5, 53: Hi secretis sermonibus... conveniunt;

nam publice civitas talibus inceptis abhorrebat. At tamen interfuere quidam etc.,

Tac. H. 4, 55:

At certe tamen, inquiunt, quod etc.,

Cat. 10, 14.—

With a preced. negative, sometimes no antithesis is appended by at, but it is indicated that if what has been said is not true, yet at least something else is true, but yet; sometimes with tamen, but yet; or certe, but at least, yet at least:

Nolo victumas: at minimis me extis placare volo,

Plaut. Ps. 1, 3, 95:

Si tibi non cordi fuerant conubia nostra,... At tamen in vostras potuisti ducere sedes,

Cat. 64, 158 sq.:

Non cognoscebantur foris, at domi: non ab alienis, at a suis,

Cic. Ac. 2, 11, 56:

Liceat haec nobis, si oblivisci non possumus, at tacere,

id. Fl. 25, 61:

Si genus humanum et mortalia temnitis arma, At sperate deos memores fandi atque nefandi,

Verg. A. 1, 543; so id. ib. 4, 615, and 6, 406. —With certe:

Haec erant... quorum cognitio studiosis juvenibus si non magnam utilitatem adferet, at certe, quod magis petimus, bonam voluntatem,

Quint. 12, 11, 31; Cels. 2, 15; Suet. Calig. 12, al.—

The antithesis is sometimes not so much in the clause appended by at, as in the persons or things introduced in it; so,

Esp. freq. in conditional clauses with si, si non, si minus, etiam si, etc.; cf. Herm. ad Viger. 241: Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit; At erit mi hoc factum mortuo memorabile, if I perish here, but he does not return, yet etc., Plaut. Capt. 3, 5, 26; id. Bacch. 2, 3, 131:

si ego digna hac contumeliā Sum maxime, at tu indignus qui faceres tamen,

Ter. Eun. 5, 2, 25:

Si tu oblitus es, at di meminerunt,

Cat. 30, 11:

si non eo die, at postridie,

Cato, R. R. 2, 1:

si non paulo, at aliquanto (post petīsses),

Cic. Quinct. 40; 97; id. Mil. 93 al.:

quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

id. Cat. 1, 22; id. Verr. 5, 69; id. Clu. 15: qui non possit, etiam si sine ullā suspitione, at non sine argumento male dicere, id. Cael. 3, 8.—

With etsi:

ei, etsi nequāquam parem illius ingenio, at pro nostro tamen studio meritam gratiam referamus,

Cic. de Or. 3, 4, 14; Tac. Or. 19.—

With quod si:

Quod si nihil cum potentiore juris humani relinquitur inopi, at ego ad deos confugiam,

Liv. 9, 1; Tac. A. 1, 67.—

At, like autem and de, sometimes serves simply to introduce an explanation: cum Sic mutilus miniteris. At illi foeda cicatrix etc., now an ugly scar etc., Hor. S. 1, 5, 60. —

And also like de in Hom. and Hdt., it sometimes introduces an apodosis,

With si: Bellona, si hobie nobis victoriam duis, ast ego templum tibi voveo, if to-day thou bestow victory, then I etc., ean—de, Liv. 10, 19.—

With quoniam: Nunc, quoniam tuum insanabile ingenium est, at tu tuo supplicio doce etc., since your disposition is past cure, at least etc., epei—de, Liv. 1, 28.

At is sometimes repeated at the beginning of several clauses,

In opposition each to the preceding clause: Soph. Tu quidem haut etiam octoginta's pondo. Paegn. At confidentiā Militia illa militatur multo magis quam pondere. At ego hanc operam perdo, Plaut. Pers. 2, 2, 47 sq.:

Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit: At erit mi hoc factum mortuo memorabile,

id. Capt. 3, 5, 25 sq.; id. As. 5, 2, 6 sqq. (Cic., in Quir. 7 and 10, opposes at to sed, and Tac., in A. 12, 6, sed to at).—

In opposition to some common clause preceding:

At etiam asto? At etiam cesso foribus facere hisce assulas?

Plaut. Merc. 1, 2, 20: Quid tum esse existimas judicatum? Certe gratīs judicāsse. At condemnārat; at causam totam non audierat;

at in contionibus etc.,

Cic. Caecin. 113:

Sit flagitiorum omnium princeps: at est bonus imperator, at felix,

id. Verr. 5, 4; id. Sest. 47; id. Fragm. B. 16, 5 B. and K.: Nefarius Hippias Pisistrati filius arma contra patriam ferens;

at Sulla, at Marius, at Cinna recte, imo jure fortasse,

id. Att. 9, 10, 3: At non formosa est, at non bene culta puella;

At, puto, non votis saepe petita meis?

Ov. Am. 3, 7, 1 sq. Merk.:

At quam sunt similes, at quam formosus uterque!

id. F. 2, 395: rideri possit eo quod Rusticius tonso toga defluit: at est bonus ut melior vir Non alius quisquam; at tibi amicus;

at ingenium ingens Inculto latet hoc sub corpore,

Hor. S. 1, 3, 30 sqq. (cf. sed—

sed,

Cat. 64, 141; Juv. 5, 61; 8, 149; and a similar use of alla in Hellenistic Greek, as alla—alla, 2 Cor. 2, 17: alla—alla —alla, 1 Cor. 6, 11).—

Though regularly occupying the first place in its clause or sentence, it sometimes stands second (cf. atque fin.):

Saepius at si me, Lycida formose, revisas,

Verg. E. 7, 67; id. G. 3, 331:

Tutior at quanto merx est in classe secundā,

Hor. S. 1, 2, 47:

Mentior at si quid, etc.,

id. ib. 1, 8, 37:

Gramineis ast inde toris discumbitur,

Val. Fl. 8, 255:

Major at inde etc.,

Stat. Th. 4, 116.—See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 417-451; Wagner, Quaest. XXXVII. ad Verg. IV. pp. 581- 585.

călumnĭa (old form kălumnĭa; v. the letter K), ae, f. [perh. for calvomnia, from calvor; cf. incīlo], trickery, artifice, chicanery, cunning device.

Lit.

In gen.:

per obtrectatores Lentuli calumniā extracta res est,

Cic. Q. Fr. 2, 2, 3:

(Lucullus) inimicorum calumniā triennio tardius quam debuerat triumphavit,

id. Ac. 2, 1, 3:

inpediti ne triumpharent calumniā paucorum, quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat,

Sall. C. 30, 4:

Metellus calumniā dicendi tempus exemit,

Cic. Att. 4, 3, 3:

cum omni morā, ludificatione, calumniā senatūs auctoritas impediretur,

id. Sest. 35, 75.— Plur.:

res ab adversariis nostris extracta est variis calumniis,

Cic. Fam. 1, 4, 1.—

In partic.

A pretence, evasion, subterfuge:

juris judicium cum erit et aequitatis, cave in istā tam frigidā, tam jejunā calumniā delitescas,

Cic. Caecin. 21, 61:

senatus religionis calumniam non religione, sed malevolentiā... comprobat,

id. Fam. 1, 1, 1:

Carneades... itaque premebat alio modo nec ullam adhibebat calumniam,

id. Fat. 14, 31:

calumniam stultitiamque ejus obtrivit ac contudit,

id. Caecin. 7, 18:

illud in primis, ne qua calumnia, ne qua fraus, ne quis dolus adhibeatur,

id. Dom. 14, 36:

quae major calumnia est, quam venire imberbum adulescentulum... dicere se filium senatorem sibi velle adoptare?

id. ib. 14, 37.—

In discourse, etc., a misrepresentation, false statement, fallacy, cavil (cf.:

cavillatio, perfugium): haec cum uberius disputantur et fusius, facilius effugiunt Academicorum calumniam,

Cic. Ac. 2, 7, 20:

(Carneades) saepe optimas causas ingenii calumniā ludificari solet,

id. Rep. 3, 5, 9:

nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,

id. Ac. 2, 5, 14:

si in minimis rebus pertinacia reprehenditur, calumnia etiam coërcetur,

id. ib. 2, 20, 65:

altera est calumnia, nullam artem falsis adsentiri opinionibus,

Quint. 2, 17, 18:

si quis tamen... ad necessaria aliquid melius adjecerit, non erit hac calumniā reprendendus,

id. 12, 10, 43.—

A false accusation, malicious charge, esp. a false or malicious information, or action at law, a perversion of justice ( = sukophantia):

jam de deorum inmortalium templis spoliatis qualem calumniam ad pontifices adtulerit?

false report, Liv. 39, 4, 11:

Scythae... cum confecto jam bello supervenissent, et calumniā tardius lati auxilii, mercede fraudarentur,

an unjust charge, Just. 42, 1, 2:

quamquam illa fuit ad calumniam singulari consilio reperta ratio... Quae res cum ad pactiones iniquissimas magnam vim habuit, tum vero ad calumnias in quas omnes inciderent, quos vellent Apronius,

Cic. Verr. 2, 3, 15, § 38:

causam calumniae reperire,

id. ib. 2, 2, 8, §

21: (Heraclius), a quo HS. C. milia per calumniam malitiamque petita sunt,

id. ib. 2, 2, 27, §

66: mirari improbitatem calumniae,

id. ib. 2, 2, 15, §

37: exsistunt etiam saepe injuriae calumniā quādam et nimis callidā juris interpretatione,

id. Off. 1, 10, 33:

iste amplam occasionem calumniae nactus,

id. Verr. 2, 2, 25, § 61:

quem iste in decumis, in rebus capitalibus, in omni calumniā praecursorem habere solebat et emissarium,

id. ib. 2, 5, 41, § 108; 2, 2, 9, §

25: ad rapinas convertit animum, vario et exquisitissimo calumniarum et auctionum et vectigalium genere,

Suet. Calig. 38 init.; cf.

the context: calumniā litium alienos fundos petere,

Cic. Mil. 27, 74:

adeo illis odium Romanorum incussit rapacitas proconsulum, sectio publicanorum, calumniae litium,

Just. 38, 7, 8:

calumniarum metum inicere alicui,

Suet. Caes. 20:

principes confiscatos ob tam leve ac tam inpudens calumniarum genus, ut, etc.,

id. Tib. 49:

calumniis rapinisque intendit animum,

id. Ner. 32:

creditorum turbam... nonnisi terrore calumniarum amovit,

id. Vit. 7:

fiscales calumnias magna calumniantium repressit,

id. Dom. 9 fin. — Plur.:

istae calumniae,

App. Mag. 1, p. 273, 9; cf.:

calumnia magiae,

id. ib. 2, p. 274, 10.—

Hence, jurid. t. t., the bringing of an action, whether civil or criminal, in bad faith:

actoris calumnia quoque coërcetur,

litigiousness on the part of the plaintiff, Just. Inst. 4, 16, 1 Sandars ad loc.; Gai Inst. 4, 174: vetus calumniae actio, a prosecution for blackmail or malicious prosecution, id. ib.: calumniam jurare, to take the oath that the action is brought or defence offered in good faith, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 3: sei juraverit calumniae causā non postulare, Lex Acil. Repetund. 19; Dig. 39, 2, 7; cf.: praeter jusjurandum exigere non calumniae causā infitias ire, Gai Inst. 4, 172:

jusjurandum exigere non calumniae causā agere,

id. ib. 4, 176.—Hence:

nec satis habere bello vicisse Hannibalem, nisi velut accusatores calumniam in eum jurarent ac nomen deferrent,

Liv. 33, 37, 5 Weissenb. ad loc; so,

de calumniā jurare,

Dig. 39, 2, 13, § 3: jusjurandum de calumniā, Gai Inst. 4, 179; Dig. 12, 3, 34 al.: et quidem calumniae judicium adversus omnes actiones locum habet, a conviction in a cross-action for malicious prosecution, Gai Inst. 4, 175:

turpissimam personam calumniae honestae civitati inponere,

to fasten the vile character of a malicious prosecutor upon, Cic. Verr. 2, 2, 17, § 43:

sine ignominiā calumniae accusationem relinquere non posse,

id. Clu. 31, 86.— The person convicted of this charge was branded on the forehead with the letter K; v. calumniator.—

Transf., a conviction for malicious prosecution ( = calumniae judicium, v. I. A. 4. supra):

hic illo privato judicio, mihi credite, calumniam non effugiet,

Cic. Clu. 59, 163: scito C. Sempronium Rufum, mel ac delicias tuas, calumniam maximo plausu tulisse, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

accusare alienae dominationis scelerisque socius propter calumniae metum non est ausus,

Cic. Dom. 19, 49:

perinde poenā teneri ac si publico judicio calumniae condemnatus,

Tac. A. 14, 41:

calumniam fictis eludere jocis,

Phaedr. 3, prol. 37.—

Trop.

Of abstr. things: in hac igitur calumniā timoris et caecae suspitionis tormento, cum plurima ad alieni sensūs conjecturam, non ad suum judicium scribantur, i. e. when the writer ' s mind is made the fool of his fears, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4. —

Contra se, a mistaken severity towards one ' s self:

inveni qui Ciceroni crederent, eum (Calvum) nimiā contra se calumniā verum sanguinem perdidisse,

Quint. 10, 1, 115 (referring to Cic. Brut. 82, 283: nimium inquirens in se atque ipse sese observans, metuensque ne vitiosum colligeret, etiam verum sanguinem deperdebat).

dē, adv.: of place, down, only in the phrase susque deque, q. v.

dē, prep. [perh. for ded; cf. Oscan dat, old abl. of pronom. stem da; cf. also Lith. praep. da, as far as; and the suffixes, old case-forms, -dam, -dem, -dum, -do, with the locative -de; v. Ribbeck, Beitr. z. L. v. d. Lat. Part. p. 4 sq.] (with abl., denotes the going out, departure, removal, or separating of an object from any fixed point. Accordingly, it occupies a middle place between ab, away from, which denotes a mere external departure, and ex, out of, which signifies from the interior of a thing. Hence verbs compounded with de are constr. not only with de, but quite as freq. with ab and ex; and, on the other hand, those compounded with ab and ex often have the terminus a quo indicated by de), from, away from, down from, out of, etc.

In space, lit. and trop. with verbs of motion: animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 216 Vahl.):

aliquo quom jam sucus de corpore cessit,

Lucr. 3, 224:

(quod Ariovistus) de altera parte agri Sequanos decedere juberet,

to depart, withdraw from, Caes. B. G. 1, 31, 10; cf.:

civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent,

id. ib. 1, 2:

decedere de provincia,

Cic. Verr. 2, 2, 20, § 49 ( = ex provincia, id. ib. 2, 2, 65, §

147): de vita decedere,

Cic. Rab. Perd. 11:

exire de vita,

id. Lael. 4, 15 (cf.:

excedere e vita,

id. ib. 3, 12):

de triclinio, de cubiculo exire,

id. de Or. 2, 65 fin.:

hamum de cubiculo ut e navicula jacere,

Plin. Ep. 9, 7, 4:

de castris procedere,

Sall. C. 61, 8 et saep.:

brassica de capite et de oculis omnia (mala) deducet,

Cato R. R. 157, 6:

de digito anulum detraho,

Ter. Heaut. 4, 1, 38; cf.:

de matris complexu aliquem avellere atque abstrahere,

Cic. Font. 17:

nomen suum de tabula sustulit,

id. Sest. 33, 72:

ferrum de manibus extorsimus,

id. Cat. 2, 1, 2:

juris utilitas vel a peritis vel de libris depromi potest,

id. de Or. 1, 59, 252 et saep.:

... decido de lecto praeceps,

Plaut. Casin. 5, 2, 50:

de muro se deicere,

Caes. B. C. 1, 18, 3:

de sella exsilire,

Cic. Verr. 2, 2, 30 fin.:

nec ex equo vel de muro, etc., hostem destinare,

Tert. adv. Jud. 9, p. 192:

de caelo aliquid demittere,

Lucr. 2, 1155; cf. Cato R. R. 14, 3 et saep.—

In gen., to indicate the person or place from which any thing is taken, etc., with verbs of taking away, depriving, demanding, requesting, inquiring, buying; as capere, sumere, emere, quaerere, discere, trahere, etc., and their compounds; cf.:

emere de aliquo,

Cato R. R. 1, 4:

aliquid mercari de aliquo,

Cic. Fl. 20 et saep.:

de aliquo quaerere, quid, etc.,

Cic. Att. 1, 14, 2:

saepe hoc audivi de patre,

id. de Or. 3, 33, 133; cf.:

de mausoleo exaudita vox est,

Suet. Ner. 46:

ut sibi liceret discere id de me,

Ter. Eun. 2, 2, 31;

so with petere, of place (class.): de vicino terra petita solo,

Ov. F. 4, 822;

so of persons (late Lat.): peto de te,

Dig. 36, 1, 57, § 2; Apul. M. 6, p. 179, 40.

To point out the place from which any thing is brought; and hence, trop., to indicate its origin, derivation, etc.: of, from: de circo astrologi, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58; so,

caupo de via Latina,

Cic. Clu. 59, 163:

nescio qui de circo maximo,

id. Mil. 24, 65:

declamator aliqui de ludo aut rabula de foro,

id. Or. 15, 47:

homo de schola atque a magistro... eruditus,

id. de Or. 2, 7, 28:

nautae de navi Alexandrina,

Suet. Aug. 98:

aliquis de ponte,

i. e. a beggar, Juv. 14, 134:

Libyca de rupe leones,

Ov. F. 2, 209:

nostro de rure corona,

Tib. 1, 1, 15:

Vaticano fragiles de monte patellas,

Juv. 6, 344 al.:

de summo loco Summoque genere eques,

Plaut. Capt. prol. 30; cf. id. Aul. prol. 28; id. Poen. 3, 1, 13:

genetrix Priami de gente vetusta,

Verg. A. 9, 284; cf. id. ib. 10, 350; Stat. S. 5, 3, 126:

de Numitore sati,

Ov. F. 5, 41:

de libris,

Cic. de Or. 1, 59, 252:

de Philocteta, id,

ib. 3, 35, 141 (cf.:

e Philocteta versus,

Quint. 3, 1, 14).

Transf., to indicate the quarter from which motion proceeds (cf. ab), from, and because motion is so often and naturally downwards, down from:

haec agebantur in conventu, palam, de sella ac de loco superiore,

Cic. Verr. 2, 4, 40; cf. ib. 2, 2, 38:

quem ad se vocari et de tribunali citari jussit,

id. ib. 2, 5, 7:

qui nihil ex occulto, nihil de insidiis, agendum putant,

Cic. Off. 1, 30, 109; cf.

de tergo plagas dare,

from behind, Plaut. Asin. 2, 2, 10; Just. 20, 5, 5:

de paupere mensa dona,

Tib. 1, 1, 37 et saep.—In jurid. Latin: de plano discutere, interloqui, cognoscere, etc., i. e. on level ground, not on the tribunal (cf. chamothen, opp. pro bêmatos, Dig. 27, 1, 13, § 10), Dig. 1, 4, 1; 1, 16, 9; 14. 3, 11 et saep.; so, de plano, off-hand, without formal consideration, Lucr. 1, 411;

v. planus.—And with pendeo, etc. (the motion in the eye transferred to the object): deque viri collo dulce pependit onus,

Ov. F. 2, 760:

lucerna de camera pendebat,

Petr. 30, 3; cf.:

et nova de gravido palmite gemma tumet,

Ov. F. 1, 152:

de qua pariens arbore nixa dea est,

leaning downwards against the tree, id. H. 21, 100.

In time.

Immediately following a given moment of time, after, directly after (very rare):

de concursu,

Lucr. 1, 384 (cf. Munro, ad loc.):

velim scire hodiene statim de auctione aut quo die venias,

Cic. Att. 12, 3:

non bonus somnus est de prandio,

Plaut. Most. 3, 2, 8:

de eorum verbis prosilui, etc.,

id. Trin. 1, 2, 178.—Hence, diem de die, from day to day, day after day, Liv. 5, 48:

cum is diem de die differret, dum, etc.,

id. 25, 25; cf.:

diem de die proferendo,

Just. 2, 15, 6: de die in diem, from day to day, daily (eccl. Lat.), Vulg. Psa. 60, 8; 2 Pet. 2, 8; Cypr. Ep. 3, 11.

De nocte, de vigilia, etc., to designate an act which begins or takes its origin from the night-time, Engl. during or in the course of the night, at night, by night, etc.: De. Rus cras cum filio Cum primo lucu ibo hinc. Mi. Imo de nocte censeo, to-night rather, Ter. Ad. 5, 3, 55: in comitium Milo de nocte venit, in the night (cf. shortly before, Milo media nocte in campum venit), Cic. Att. 4, 3, 4; cf. id. Mur. 33, 69:

vigilas tu de nocte,

id. ib. 9, 22; cf.:

de nocte evigilabat,

Suet. Vesp. 21:

ut jugulent homines, surgunt de nocte latrones,

at night, Hor. Ep. 1, 2, 32;

and Hannibal surgere de nocte solitus, Frontin Strat. 4, 3, 7 et saep.: ut de nocte multa impigreque exsurrexi,

late in the night, Plaut. Rud. 4, 2, 10; so,

multa de nocte,

Cic. Sest. 35, 75; id. Att. 7, 4 fin. (for which multa nocte, id. Q. Fr. 2, 9); cf.

also: si de multa nocte (al. de nocte) vigilassent,

id. Att. 2, 15, 2:

Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte,

Caes. B. G. 7, 45; 7, 88; so,

media de nocte,

at midnight, Suet. Calig. 26; Hor. Ep. 1, 18, 91:

Caesar de tertia vigilia e castris profectus,

in the third night-watch, Caes. B. G. 1, 12:

de tertia vigilia,

id. ib. 1, 21; Liv. 9, 44 Drak.; 40, 4 al.; cf.:

de quarta vigilia,

Caes. B. G. 1, 21, 3 al.; v. vigilia. —As in this manner de nocte became adverbially = nocte, so de die was sometimes used for die or per diem:

de die potare,

by day, in the daytime, Plaut. Asin. 4, 2, 16:

epulari de die,

Liv. 23, 8; Ter. Ad. 5, 9, 8; Catull. 47, 6; Suet. Calig. 37; id. Domit. 21; cf.:

bibulus media de luce Falerni,

Hor. Ep. 1, 14, 34;

and in a lusus verbb. with in diem,

Cic. Phil. 2, 34 fin. —Less freq., de mense:

navigare de mense Decembri,

in December, Cic. Q. Fr. 2, 1 fin. —And once de tempore for tempore: ipse de tempore coenavit, Auct. B. Hisp. 33, 5.

In other relations, implying separation, departure from, etc.

To designate the whole, from which a part is taken, or of which a part is separately regarded, etc., from among, out of, from:

hominem certum misi de comitibus meis,

Cic. Att. 8, 1, 2:

gladio percussus ab uno de illis,

id. Mil. 24, 65:

si quis de nostris hominibus,

id. Flacc. 4:

quemvis de iis qui essent idonei,

id. Div. in Caecil. 4 fin.:

de tribus et decem fundis tres nobilissimi fundi,

id. Rosc. Am. 35, 99 et saep.:

accusator de plebe,

id. Brut. 34, 131:

pulsare minimum de plebe Quiritem,

Ov. Am. 1, 7, 29; cf. Liv. 7, 17:

malus poëta de populo,

Cic. Arch. 10, 25 et saep.:

partem solido demere de die,

Hor. Od. 1, 1, 20:

quantum de vita perdiderit,

Petr. 26:

praeteriine tuas de tot caelestibus aras,

Ov. Her. 21, 179; Juv. 1, 138. —

Sometimes de with abl. takes the place of the gen. partit. or gen. obj. In the best writers this occurs mainly

to avoid ambiguity where genitives would be multiplied:

ne expers partis esset de nostris bonis,

Ter. Heaut. 4, 1, 39:

ut aliquem partem de istius impudentia reticere possim,

Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32;

for greater precision:

si quae sunt de eodem genere,

id. Tusc. 4, 7, 16:

persona de mimo,

id. Phil. 2, 27, 65;

in the poets, metri gratiā:

aliquid de more vetusto,

Ov. F. 6, 309; Grat. Cyneg. 17:

laudes de Caesare,

Ov. Pont. 4, 13, 23:

cetera de genere hoc,

Hor. Sat. 1, 1, 13; Lucr. 4, 746. This circumlocution was freq. [p. 514] in comic writers and in vulgar lang., and became more common in the declining periods of the lang., so that in the Romance tongues de, di, etc., with a case represent the earlier genitive (so, conscius, conscientia, meminisse, mentionem facere, recordari, etc., de aliqua re for alicujus rei, v. h. vv.).

To indicate the property from which the costs of any thing are taken:

obsonat, potat, olet unguenta de meo,

Ter. Ad. 1, 2, 37; so,

de tuo,

Plaut. Bac. 1, 1, 65:

de suo,

Cic. Att. 16, 16, A, 5; Suet. Caes. 19:

de nostro,

Plaut. Truc. 1, 2, 11:

de vestro,

Liv. 6, 15, 10; cf.:

de vestris,

Ov. F. 3, 828:

de alieno,

Liv. 3, 1, 3; Just. 36, 3 fin.:

de publico,

Cic. Verr. 2, 3, 44; Liv. 1, 20; 2, 16; 4, 60. For de tuo, once de te:

de te largitor puer,

Ter. Ad. 5, 8, 17.—Also in a trop. sense:

ad tua praecepta de meo nihil his novum apposivi,

Plaut. Mil. 3, 3, 31; cf. id. Men. 1. 2, 40; Cic. Fam. 4, 3; Plin. Ep. 4, 13, 8.— Poet., to denote that out of which, or by which, one pays a penalty or suffers punishment:

has vestro de sanguine poenas datis,

Luc. 4, 805; cf.:

cum de visceribus tuis satisfacturus sis quibus debes,

Cic. Q. Frat. 1, 3, 7.

To designate the material of which any thing is made, of, out of, from:

niveo factum de marmore signum,

Ov. M. 14, 313; cf. Verg. G. 3, 13:

verno de flore corona,

Tib. 2, 1, 59:

sucus de quinquefolio,

Plin. 26, 4, 11:

cinis de fico,

Pall. 1, 35, 3 et saep.:

de templo carcerem fleri,

Cic. Phil. 5, 7; cf. Flor. 2, 6, 32:

captivum de rege facturi,

Just. 7, 2, 11; cf.:

inque deum de bove versus erat,

Ov. F. 5, 616 et saep.:

fles de rhetore consul,

Juv. 7, 197.—Cf. trop. by means of:

de eodem oleo et opera exaravi nescio quid ad te,

Cic. Att. 13, 38.—Prov.:

de nihilo nihilum,

Pers. 3, 84; cf. Lucr. 1, 157 sq.

In mental operations, to indicate the subject-matter or theme on which any mental act (thinking, considering, advising, determining, etc.; discoursing, informing, exhorting, deciding, disputing, doubting, etc.) is founded; of, about, concerning, Gr. peri:

cogitare de aliqua re, etc. (the most common signification): multa narrare de Laelio,

Cic. Lael. 1, 1:

dubitare de re,

id. Fam. 3, 10, 15:

de suo adventu docere,

Suet. Caes. 9:

de moribus admonere,

Sall. Cat. 5, 9 et saep.—With this, too, is connected its use,

To indicate the producing cause or reason, for, on account of, because of:

nam id nisi gravi de causa non fecisset,

Cic. Att. 7, 7, 3; cf. id. de Or. 1, 41, 186; Cael ap. Cic. Fam. 8, 15; Cic. Att. 11, 3:

de quo nomine ad arbitrum adiisti, de eo ad judicium venisti,

id. Rosc. Com. 4, 12:

flebat uterque non de suo supplicio, sed pater de filii morte, de patris filius,

id. Verr. 2, 1, 30, § 76:

de labore pectus tundit,

with pain, Plaut. Casin. 2, 6, 63:

incessit passu de vulnere tardo,

Ov. M. 10, 49:

humus fervet de corpore,

id. ib. 7, 560:

facilius de odio creditur,

Tac. H. 1, 34:

quod erat de me feliciter Ilia mater,

through me, Ov. F. 3, 233 et saep.

To indicate the thing with reference to which any thing is done, with respect to, concerning:

de istac re in oculum utrumvis conquiescito,

Plaut. Ps. 1, 1, 121: nil peccat de savio, Caec. ap. Gell. 2, 23, 11 (v. 161 Ribbeck):

credere de numero militum,

Cic. Att. 9, 1, 2:

de numero dierum fidem servare,

Caes. B. G. 6, 36; Sall. C. 50, 3:

de ceteris senatui curae fore,

id. Jug. 26, 1:

concessum ab nobilitate de consule plebeio,

Liv. 6, 42:

solem de virgine rapta consule,

Ov. F. 4, 581 et saep.—Ellipt.:

de argento somnium,

as for the money, Ter. Ad. 2, 1, 50 (for which id. Heaut. 4, 2, 4: quod de argento sperem, nihil est): Varr. R. R. 1, 59, 1:

de Dionysio sum admiratus,

Cic. Att. 9, 12; id. Off. 1, 15, 47:

de me autem suscipe paullisper meas partes,

id. Fam. 3, 12, 2; Ter. Hec. 2, 1, 36 et saep.:

de Samnitibus triumphare,

concerning, over, Cic. Sen. 16, 55; cf. Hor. 4, 2, 88:

de Atheniensibus victoria,

Curt. 8, 1, 33.

To indicate the thing in conformity with which any thing is done, according to, after:

secundum: DE SENATVOS SENTENTIAD, S. C. de Bac.: fecisse dicas de mea sententia,

Plaut. Bac. 4, 9, 115; cf.:

de suorum propinquorum sententia atque auctoritate fecisse dicatur,

Cic. Cael. 29: de consilii sententia Mamertinis se frumentum non imperare pronunciat, id. Verr. 2, 5, 21 al.:

de ejus consilio velle sese facere,

Ter. Ph. 3, 1, 17:

vix de mea voluntate concessum est,

Cic. Att. 4, 2, 4:

de exemplo meo ipse aedificato,

Plaut. Most. 3, 2, 86:

de more vetusto,

Verg. A. 11, 142; Ov. M. 7, 606:

de nomine,

id. ib. 1, 447:

patrioque vocat de nomine mensem,

id. F. 3, 77.

With adjectives to form adverbial expressions.

De integro, anew ( = ab integro, ex integro; cf.: iterum, rursus, denuo), indidemque eadem aeque oriuntur de integro, atque eodem occidunt, Pac. ap. Varr. L. L. 5, § 17 Müll. (v. 92 Ribb.):

ratio de integro ineunda est mihi,

Ter. Heaut. 4, 2, 7; Cic. Verr. 2, 2, 56; id. Att. 13, 27; id. Fam. 12, 30, 2 et saep. (The combination de novo appears only in the contracted form denuo, v. h. v.).—

De improviso, unexpectedly:

ubi de improviso interventum est mulieri,

Ter. Heaut. 2, 3, 40; id. And. 2, 2, 23; id. Ad. 3, 3, 53; Caes. B. G. 2, 3; 5, 22; 5, 39 et saep.; Cic. Rosc. Am. 52, 151 et saep.—

De transverso, unexpectedly:

ecce autem de transverso L. Caesar ut veniam ad se rogat,

Cic. Att. 15, 4 fin.; Auct. Her. 4, 10, 14.

or pron. and its substantive; cf.

above multa de nocte, media de nocte, gravi de causa, etc.: qua de re,

Ter. Andr. 1, 2, 13; esp. in the judic. formula: qua de re agitur; cf. Varr. R. R. 2, 2, 6; Cic. Brut. 79 fin. Also freq. after a simple relative:

quo de,

Cic. Inv. 1, 28, 41; 54, 104; 2, 11, 37:

qua de,

id. ib. 2, 23, 70 et saep.

In composition the e becomes short before a vowel, as in dĕhisco, dĕhinc, dĕorsum, and coincides with it in the poets by synaeresis; cf.: dehinc, deinde, deinceps, deorsum; sometimes contraction takes place, as in debeo, debilis, dego, demo, from dehabeo, de-habilis, de-ago, de-emo.—

Signif.

Separation, departure, removal, taking away; off, away, down, out: decedo, demigro, demeto, depromo, descendo, devolvo, derivo, deflecto, etc.; and trop. dedico, denuntio; and in a downward direction, decido, decumbo, deprimo, demergo, delabor, defluo, demitto, desido, desideo, declivis, deculco, degredior, deicio, etc.—

Cessation, removal of the fundamental idea ( = un-, de-, dis-): dearmo, deartuo, decresco, dedisco, dedecoro, dedignor, dedoceo, denascor, denormo, desum, etc.; and hence direct negation, as in dedecet, deformis, demens, etc.—

With reference to the terminus of the action: defero, defigo, demitto, etc.; hence also trop., with reference to the extent of the action, to the uttermost, to exhaustion, through. out: debacchor, debello, dedolo, delino, delibuo, etc.: defatigo, delaboro, delasso, etc.; hence freq. a mere strengthening of the fundamental idea, = valde, thoroughly, much: demiror, demitigo, etc.—

Giving a bad sense to the verb: decipio, delinquo, deludo, derideo, detestor.—

Rarely, contraction from a broad into a narrow space, together: deligo, devincio. See also Hand Turs. II. p. 183-229.

extrā (old form EXTRAD repeatedly in the S. C. de Bacchan.; v. below, and cf. the letter D.), adv. and praep. [contr. from exterā, sc. parte, from exter].

Adv. ( comp. exterius, see below), on the outside, without (syn.: extrinsecus, foris; opp. intra, intus, in).

Lit.:

vitiles (alvos apium) fimo bubulo oblinunt intus et extra,

Varr. R. R. 3, 16, 16; cf.:

cum extra et intus hostem haberent,

Caes. B. C. 3, 69, 4; Cels. 6, 18, 7; 9:

maceries levigatur extra intraque,

Col. 8, 15, 2;

for which without a copula: extra intra,

Plin. 6, 32, 38, § 205; cf.:

nil intra est oleam, nil extra est in nuce duri,

Hor. Ep. 2, 1, 31:

et in corpore et extra esse quaedam bona,

Cic. Fin. 2, 21, 68; cf.:

aut in animis aut in corporibus aut extra esse possunt,

id. Part. Or. 11, 37:

ea, quae extra sunt,

id. Rep. 6, 26; cf. id. N. D. 2, 59, 147; and: illa, quae sunt extra, outward goods (ta exô), id. Fin. 5, 23 fin.:

sint extra licet usus belli,

remain aloof, Quint. 1, 10, 48 Spald.—With verbs of motion:

ut nulla pars hujusce generis excederet extra,

Cic. Univ. 5:

ubi jam nihil tale extra fertur,

Cels. 7, 27:

cum extra fulgorem spargunt,

Plin. 37, 8, 37, § 117:

ad causam extra arcessitum,

Quint. 5, 12, 4; cf.:

extra petita,

id. 5, 11, 44.— Comp. in nearly the sense of the positive:

Exteriusque sitae (urbes) bimari spectantur ab Isthmo,

situated without, Ov. M. 6, 420:

vasa intrinsecus et exterius crasse picari (jubebat),

on the outside, externally, Col. 12, 44, 5.—

Transf., to indicate that which, being beyond or outside of a thing, forms an exception or addition to it, except, besides.

So freq. in the expression extra quam, in conditional sentences usually extra quam si, like praeterquam, except that, unless that, except in case (orig. in the civil law lang.; elsewh. rare): VTEI. EA. BACANALIA. SEI. QVA. SVNT. EXTRAD. QVAM. SEI. QVID. IBEI. SACRI. EST, etc., S. C. de Bacch. fin.; cf.

respecting this senatusconsultum in Livy: ut omnia Bacchanalia diruerent: extra quam si qua ibi vetusta ara aut signum consecratum esset,

Liv. 39, 18, 7:

si addat exceptionem hanc: extra quam si quis, etc.,

Cic. Inv. 1, 33, 56; cf. id. Att. 6, 1, 15; Liv. 38, 38, 9; Dig. 43, 12, 1, § 16:

extra quam qui, etc.,

Liv. 26, 34, 6:

postulat is, quicum agitur, a praetore exceptionem: extra quam in reum capitis praejudicium fiat,

Cic. Inv. 2, 20, 59.—

Beyond the technical lang.:

negant, sapientem suscepturum ullam rei publicae partem, extra quam si eum tempus et necessitas coëgerit?

unless. Cic. Rep. 1, 6: extra quam si nolint fame perire, id. Inv. 2, 57, 172.—

Additional, for the more usual praeterea, besides, extra, additional:

quaedam, inquit, pluris sunt quam venierunt, et ob hoc aliquid mihi extra pro illis, quamvis empta sint, debes,

Sen. Ben. 6, 15, 2.

Praep. with acc. (rarely following its case:

urbem extra,

Tac. A. 13, 47; in late Lat. sometimes also with abl., as extra fano, extra sanctuario, Hyg. de Lim.; cf. Salmas. ad Capitol. Ver. 9, p. 431), outside of, without, beyond.

Lit.: aut intra muros aut extra, Enn. ap. Prisc. p. 725 P. (Ann. v. 391 ed. Vahl.);

imitated by Horace: Iliacos intra muros peccatur et extra,

Hor. Ep. 1, 2, 16: quid sic te extra aedes exanimata eliminas? Enn. ap. Non. 39, 4 (Trag. v. 290 ed. Vahl.):

NEVE EXTRAD VRBEM SACRA QVISQVAM FECISE VELET, S. C. de Bacchan.: extra portam Collinam,

Cic. Leg. 2, 23, 58:

extra Peloponnesum,

id. Rep. 2, 4:

extra provinciam,

Caes. B. G. 1, 10 fin.:

extra ostium limenque carceris,

Cic. Tusc. 5, 5, 13; so,

extra limen Apuliae,

Hor. C. 3, 4, 10 et saep.—With abstract substantives:

esse extra noxiam,

Ter. Heaut. 2, 3, 57:

extra noxiam,

id. Hec. 2, 3, 3:

extra noxam, extra famam noxae,

Liv. 34, 61, 9; cf.:

ut extra ruinam sint eam, quae impendet,

beyond, apart from, Cic. Att. 11, 24, 2:

extra causam esse,

id. Caecin. 32, 94; so,

extra hanc contentionem certamenque nostrum,

id. Div. in Caecil. 12, 37:

extra ordinem,

id. Prov. Cons. 8, 19; id. Clu. 31, 85; id. Fam. 6, 5, 6:

extra quotidianam consuetudinem,

Caes. B. C. 3, 85, 3:

extra numerum,

Plaut. Men. 1, 3, 1; Cic. Par. 3, 2, 26; Hor. Ep. 1, 18, 59:

extra modum,

Cic. de Or. 3, 11, 41:

extra jocum,

joking apart, seriously, id. Fam. 7, 16, 2 et saep.: ne quo ad cenam exiret extra consilium meum, without my advice, Titin. ap. Non. 95, 2; cf.:

ipsi medium ingenium, magis extra vitia quam cum virtutibus,

Tac. H. 1, 49:

extra honorem,

Suet. Claud. 14; Plin. 2, 59, 60, § 150. —With verbs of motion:

imperatores in medium exeunt extra turbam ordinum,

beyond, Plaut. Am. 1, 1, 68:

extra portam deducere,

id. Capt. 3, 5, 78; cf.:

extra portam perire,

id. Mil. 2, 4, 7:

fines terminique, extra quos egredi non possim,

Cic. Quint. 10, 35; cf.:

extra cancellos egredi,

id. ib. §

36: extra modum sumptu et magnificentia prodire,

id. Off. 1, 39, 140:

ut extra tabulam non emineat,

Cels. 6, 7, 9 et saep.—

Transf. (acc. to I. B.), in indicating an exception or addition (= praeter).

Excepting, except: optumam progeniem Priamo peperisti extra me (= me exceptā), Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 83 ed. Vahl.):

extra unum te,

Plaut. Am. 2, 2, 203; cf.:

extra unum Palaestrionem,

id. Mil. 2, 2, 6:

extra unam aniculam,

Ter. Ph. 1, 2, 48:

extra ducem paucosque praeterea reliqui primum in ipso bello rapaces, deinde, etc.,

Cic. Fam. 7, 3, 2:

vacationem militiae esse extra tumultum Gallicum,

id. Phil. 5, 19, 53:

ad haec, quae interrogatus es, responde: extra ea cave vocem mittas,

Liv. 8, 32, 8.—

Besides, in addition to:

quod Cato si voluit, extra familiam debuit dicere vilicum et vilicam,

Varr. R. R. 1, 18, 3.

ferrum, i, n. [cf. Sanscr. dharti, firmness; Lat. firmus], iron.

Lit., Plin. 34, 14, 39, § 138; Lucr. 1, 571; 5, 1241; 1286; Cic. N. D. 2, 60, 151; id. Leg. 2, 18, 45; Caes. B. G. 5, 12, 5; Hor. S. 1, 4, 20 et saep.:

mustum quod resipit ferrum,

has a taste of iron, Varr. R. R. 1, 54, 3.—

Poet.

As a fig. of hard-heartedness, unfeelingness, cruelty, etc.:

gerere ferrum in pectore,

Ov. M. 9, 614; cf.:

ferrum et scopulos gestare in corde,

id. ib. 7, 33:

durior ferro,

id. ib. 14, 712; hence for the iron age, id. ib. 1, 127; 15, 260; Hor. Epod. 16, 65.—

As an image of firmness, endurance, Ov. Pont. 4, 10, 3.—

Transf., any thing made of iron, an iron implement, as a plough: glebas proscindere ferro, Lucil. ap. Non. 401, 19:

solum terrae,

Lucr. 5, 1295; cf.

also, campum,

Ov. M. 7, 119:

ferro scindimus aequor,

Verg. G. 1, 50; a hatchet:

ferro mitiget agrum,

Hor. Ep. 2, 2, 186; an axe:

mordaci velut icta ferro Pinus,

id. C. 4, 6, 9; 4, 4, 60 (for which, shortly before, bipennis); cf. Lucr. 6, 168; a dart:

petita ferro belua,

Hor. Epod. 5, 10; the tip of an arrow:

exstabat ferrum de pectore aduncum,

Ov. M. 9, 128; the head (of a spear), Tac. G. 6; an iron stylus:

dextra tenet ferrum,

id. ib. 9, 522; hair-scissors:

solitus longos ferro resecare capillos,

id. ib. 11, 182; curling-irons:

crines vibratos calido ferro,

Verg. A. 12, 100 et saep.—Esp. freq. a sword:

Drusum ferro. Metellum veneno sustulerat,

Cic. N. D. 3, 33, 81:

in aliquem cum ferro invadere,

id. Caecin. 9, 25:

aut ferro aut fame interire,

Caes. B. G. 5, 30 fin.:

uri virgis ferroque necari,

Hor. S. 2, 7, 58; cf.:

gladiator, ferrum recipere jussus,

the stroke of the sword, Cic. Tusc. 2, 17, 41. So, ferrum et ignis, like our fire and sword, to denote devastation, utter destruction:

huic urbi ferro ignique minitantur,

Cic. Phil. 11, 14, 37; cf.:

hostium urbes agrique ferro atque igni vastentur,

Liv. 31, 7, 13:

pontem ferro, igni, quacumque vi possent, interrumpant,

id. 2, 10, 4; 30, 6, 9; 1, 59, 1:

ecce ferunt Troës ferrumque ignemque Jovemque In Danaas classes,

Ov. M. 13, 91:

inque meos ferrum flammasque penates Impulit,

id. ib. 12, 551; so, conversely, igni ferroque, Cic. Phil. 13, 21, 47; Liv. 35, 21, 10; cf. Tac. A. 14, 38; Suet. Claud. 21:

flamma ferroque,

Cic. Verr. 2, 4, 35, § 78; Flor. 2, 17, 15; 3, 18, 14; Sen. Const. Sap. 2, 2: ferrum, i. q. arms, for battle, war, force of arms: ferro, non auro, vitam cernamus, utrique, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 202 ed. Vahl.); cf.: quem nemo ferro potuit superare nec auro, id. ap. Cic. Rep. 3, 3 (Ann. v. 220 ed. Vahl.): adnuit, sese mecum decernere ferro, id. ap. Prisc. p. 822 P. (Ann. v. 136 ed. Vahl.):

decernere ferro,

Cic. de Or. 2, 78, 317; Liv. 40, 8 fin.; Verg. A. 7, 525; 11, 218:

cernere ferro,

id. ib. 12, 709:

ferro regna lacessere,

with war, id. ib. 12, 186; cf.:

atque omnis, Latio quae servit purpura ferro,

i. e. made subject by the force of arms, Luc. 7, 228.— Prov.: ferrum meum in igni est, i. q. mea nunc res agitur, Sen. Mort. Claud.

furvus, a, um, adj. [akin with fuscus], dark, dusky, gloomy, swarthy, black:

veteres Romani furvum atrum appellaverunt,

Gell. 1, 18, 4; cf.: furvum nigrum vel atrum, Paul. ex Fest. p. 84 Müll.; and: furvum bovem id est nigrum immolabant [p. 798] Aterno, ib. p. 93 ( poet. and in post-Aug. prose).

Lit.:

nubes,

Lucr. 6, 461 Lachm. N. cr.:

ex Acheronte suo furvis peperisse sub antris,

Ov. M. 5, 541;

so of the lower world: postis,

Stat. Th. 8, 10:

plagae leti,

id. S. 5, 1, 155; cf.

Proserpina,

Hor. C. 2, 13, 21:

hostiae,

Val. Max. 2, 4, 5; Paul. ex Fest. p. 93 Müll.:

furvā gente (i. e. Maurorum, Indorum) petita belua,

Juv. 12, 104.—

Trop.:

audivimus detestabili parricidio furvum diem,

Sen. Contr. 1, 1 fin.:

culpa,

Prud. Cath. 1, 74.

călumnĭa (old form kălumnĭa; v. the letter K), ae, f. [perh. for calvomnia, from calvor; cf. incīlo], trickery, artifice, chicanery, cunning device.

Lit.

In gen.:

per obtrectatores Lentuli calumniā extracta res est,

Cic. Q. Fr. 2, 2, 3:

(Lucullus) inimicorum calumniā triennio tardius quam debuerat triumphavit,

id. Ac. 2, 1, 3:

inpediti ne triumpharent calumniā paucorum, quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat,

Sall. C. 30, 4:

Metellus calumniā dicendi tempus exemit,

Cic. Att. 4, 3, 3:

cum omni morā, ludificatione, calumniā senatūs auctoritas impediretur,

id. Sest. 35, 75.— Plur.:

res ab adversariis nostris extracta est variis calumniis,

Cic. Fam. 1, 4, 1.—

In partic.

A pretence, evasion, subterfuge:

juris judicium cum erit et aequitatis, cave in istā tam frigidā, tam jejunā calumniā delitescas,

Cic. Caecin. 21, 61:

senatus religionis calumniam non religione, sed malevolentiā... comprobat,

id. Fam. 1, 1, 1:

Carneades... itaque premebat alio modo nec ullam adhibebat calumniam,

id. Fat. 14, 31:

calumniam stultitiamque ejus obtrivit ac contudit,

id. Caecin. 7, 18:

illud in primis, ne qua calumnia, ne qua fraus, ne quis dolus adhibeatur,

id. Dom. 14, 36:

quae major calumnia est, quam venire imberbum adulescentulum... dicere se filium senatorem sibi velle adoptare?

id. ib. 14, 37.—

In discourse, etc., a misrepresentation, false statement, fallacy, cavil (cf.:

cavillatio, perfugium): haec cum uberius disputantur et fusius, facilius effugiunt Academicorum calumniam,

Cic. Ac. 2, 7, 20:

(Carneades) saepe optimas causas ingenii calumniā ludificari solet,

id. Rep. 3, 5, 9:

nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,

id. Ac. 2, 5, 14:

si in minimis rebus pertinacia reprehenditur, calumnia etiam coërcetur,

id. ib. 2, 20, 65:

altera est calumnia, nullam artem falsis adsentiri opinionibus,

Quint. 2, 17, 18:

si quis tamen... ad necessaria aliquid melius adjecerit, non erit hac calumniā reprendendus,

id. 12, 10, 43.—

A false accusation, malicious charge, esp. a false or malicious information, or action at law, a perversion of justice ( = sukophantia):

jam de deorum inmortalium templis spoliatis qualem calumniam ad pontifices adtulerit?

false report, Liv. 39, 4, 11:

Scythae... cum confecto jam bello supervenissent, et calumniā tardius lati auxilii, mercede fraudarentur,

an unjust charge, Just. 42, 1, 2:

quamquam illa fuit ad calumniam singulari consilio reperta ratio... Quae res cum ad pactiones iniquissimas magnam vim habuit, tum vero ad calumnias in quas omnes inciderent, quos vellent Apronius,

Cic. Verr. 2, 3, 15, § 38:

causam calumniae reperire,

id. ib. 2, 2, 8, §

21: (Heraclius), a quo HS. C. milia per calumniam malitiamque petita sunt,

id. ib. 2, 2, 27, §

66: mirari improbitatem calumniae,

id. ib. 2, 2, 15, §

37: exsistunt etiam saepe injuriae calumniā quādam et nimis callidā juris interpretatione,

id. Off. 1, 10, 33:

iste amplam occasionem calumniae nactus,

id. Verr. 2, 2, 25, § 61:

quem iste in decumis, in rebus capitalibus, in omni calumniā praecursorem habere solebat et emissarium,

id. ib. 2, 5, 41, § 108; 2, 2, 9, §

25: ad rapinas convertit animum, vario et exquisitissimo calumniarum et auctionum et vectigalium genere,

Suet. Calig. 38 init.; cf.

the context: calumniā litium alienos fundos petere,

Cic. Mil. 27, 74:

adeo illis odium Romanorum incussit rapacitas proconsulum, sectio publicanorum, calumniae litium,

Just. 38, 7, 8:

calumniarum metum inicere alicui,

Suet. Caes. 20:

principes confiscatos ob tam leve ac tam inpudens calumniarum genus, ut, etc.,

id. Tib. 49:

calumniis rapinisque intendit animum,

id. Ner. 32:

creditorum turbam... nonnisi terrore calumniarum amovit,

id. Vit. 7:

fiscales calumnias magna calumniantium repressit,

id. Dom. 9 fin. — Plur.:

istae calumniae,

App. Mag. 1, p. 273, 9; cf.:

calumnia magiae,

id. ib. 2, p. 274, 10.—

Hence, jurid. t. t., the bringing of an action, whether civil or criminal, in bad faith:

actoris calumnia quoque coërcetur,

litigiousness on the part of the plaintiff, Just. Inst. 4, 16, 1 Sandars ad loc.; Gai Inst. 4, 174: vetus calumniae actio, a prosecution for blackmail or malicious prosecution, id. ib.: calumniam jurare, to take the oath that the action is brought or defence offered in good faith, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 3: sei juraverit calumniae causā non postulare, Lex Acil. Repetund. 19; Dig. 39, 2, 7; cf.: praeter jusjurandum exigere non calumniae causā infitias ire, Gai Inst. 4, 172:

jusjurandum exigere non calumniae causā agere,

id. ib. 4, 176.—Hence:

nec satis habere bello vicisse Hannibalem, nisi velut accusatores calumniam in eum jurarent ac nomen deferrent,

Liv. 33, 37, 5 Weissenb. ad loc; so,

de calumniā jurare,

Dig. 39, 2, 13, § 3: jusjurandum de calumniā, Gai Inst. 4, 179; Dig. 12, 3, 34 al.: et quidem calumniae judicium adversus omnes actiones locum habet, a conviction in a cross-action for malicious prosecution, Gai Inst. 4, 175:

turpissimam personam calumniae honestae civitati inponere,

to fasten the vile character of a malicious prosecutor upon, Cic. Verr. 2, 2, 17, § 43:

sine ignominiā calumniae accusationem relinquere non posse,

id. Clu. 31, 86.— The person convicted of this charge was branded on the forehead with the letter K; v. calumniator.—

Transf., a conviction for malicious prosecution ( = calumniae judicium, v. I. A. 4. supra):

hic illo privato judicio, mihi credite, calumniam non effugiet,

Cic. Clu. 59, 163: scito C. Sempronium Rufum, mel ac delicias tuas, calumniam maximo plausu tulisse, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

accusare alienae dominationis scelerisque socius propter calumniae metum non est ausus,

Cic. Dom. 19, 49:

perinde poenā teneri ac si publico judicio calumniae condemnatus,

Tac. A. 14, 41:

calumniam fictis eludere jocis,

Phaedr. 3, prol. 37.—

Trop.

Of abstr. things: in hac igitur calumniā timoris et caecae suspitionis tormento, cum plurima ad alieni sensūs conjecturam, non ad suum judicium scribantur, i. e. when the writer ' s mind is made the fool of his fears, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4. —

Contra se, a mistaken severity towards one ' s self:

inveni qui Ciceroni crederent, eum (Calvum) nimiā contra se calumniā verum sanguinem perdidisse,

Quint. 10, 1, 115 (referring to Cic. Brut. 82, 283: nimium inquirens in se atque ipse sese observans, metuensque ne vitiosum colligeret, etiam verum sanguinem deperdebat).

līs, lītis (old form stlis, stlitis, like stlocus for locus; cf. Quint. 1, 4, 16), f. [root star-, in sterno; cf. Germ. streiten, to contend], a strife, dispute, quarrel.

In gen.:

si quis pugnam expectat, litis contrahat,

Plaut. Capt. prol. 63:

philosophi aetatem in litibus conterunt,

Cic. Leg. 1, 20, 53:

grammatici certant et adhuc sub judice lis est,

Hor. A. P. 78:

morsus litibus alternis dati,

Prop. 4 (5), 5, 39:

semper habet lites alternaque jurgia lectus In quo nupta jacet,

Juv. 6, 268.— Transf., of inanimate things:

lis est cum formā magna pudicitiae,

Ov. H. 16, 288; id. F. 1, 107.—

In partic.

A charge, an accusation:

accipito hanc tute ad te litem... Fac ego ne metuam mihi, atque ut tu meam timeas vicem,

Plaut. Most. 5, 2, 23. —

A lawsuit, an action or process at law:

nam mihi tris hodie litis judicandas dicito,

Plaut. Merc. 2, 2, 10: hodie juris coctiores [p. 1071] non sunt, qui litis creant, Quam sunt hice, qui, si nihil est litium, litis serunt, id. Poen. 3, 2, 9 sq.; Cic. de Or. 3, 28, 109:

repetere ac persequi lite atque judicio aliquid,

id. Verr. 2, 3, 13, § 32:

litem alicui intendere,

id. de Or. 1, 10, 42:

in inferendis litibus,

id. Rab. Post. 4, 10:

contestari,

id. Att. 16, 15, 2:

obtinere aut amittere,

id. Rosc. Com. 4, 10:

orare,

id. Off. 3. 10, 43:

sedare,

id. Verr. 2, 3, 57, § 132:

secare,

Hor. Ep. 1, 16, 42:

perdere,

Gai. Inst. 4, 30:

in litibus aestimandis,

in suits for damages, Cic. Clu. 41, 116; id. Rab. Post. 4, 9:

lis capitis,

a prosecution involving life, a capital charge, id. Clu. 41, 116:

aestimationem litium non esse judicium,

an appraisal of damages, id. ib.; cf. id. Rab. Post. 5, 11:

cum in eum litis aestimares,

id. ib. 5, 12:

quod vulgo dicitur, e lege Julia litem anno et sex mensibus mori,

Gai. Inst. 4, 104.—

In the phrase: litem suam facere, to make the cause his own, said,

Litem suam facere, of an advocate who neglects the cause of his client and seeks his own advantage:

quid, si cum pro altero dicas, litem tuam facias?

Cic. de Or. 2, 75, 305.—

Also of a judge who, out of favor or through bribery, pronounces an unjust sentence, or who turns aside from the questions strictly before him to express his own opinions or feelings through the judgment: debet enim judex attendere, ut cum certae pecuniae condemnatio posita sit, neque majoris neque minoris summa petita nummo condemnet, alioquin litem suam facit;

item si taxatio posita sit, ne pluris condemnet quam taxatum sit, alias enim similiter litem suam facit,

Gai. Inst. 2, 52:

si judex litem suam fecerit,

Dig. 44, 7, 4, § 4; cf. ib. 5, 1, 15; so, trop.: nam et Varro satis aperte, quid dicere oporteret, edocuit;

et ego adversus eum, qui doctus esse dicebatur, litem meam facere absens nolui,

Gell. 10, 1.—

Also of a judge who does not appear on the day appointed: inde ad comitium vadunt, ne litem suam faciant, C. Titius ap. Macr. S. 2, 12.—

The subject of an action at law, the matter in dispute:

quibus res erat in controversia, ea vocabatur lis,

Varr. L. L. 7, § 93 Müll.:

illud mihi mirum videri solet, tot homines statuere non potuisse, utrum rem an litem dici oporteret,

Cic. Mur. 12, 27:

lites severe aestimatae,

id. ib. 20, 42:

quo minus secundum eas tabulas lis detur, non recusamus,

id. Rosc. Com. 1, 3:

de tota lite pactionem facere,

id. ib. 14, 40:

in suam rem litem vertere,

Liv. 3, 72:

litem lite resolvere,

to explain one obscure thing by another equally so, Hor. S. 2, 3, 103.

mātrĭmōnĭum, ii, n. [mater], wedlock, marriage, matrimony.

Lit. (class.):

ire in matrimonium,

i. e. to be married, Plaut. Trin. 3, 3, 4:

in matrimonium dare, opp. in concubinatum,

id. ib. 3, 2, 65: alicujus tenere, to be one's spouse:

te Q. Metelli matrimonium tenuisse sciebas,

Cic. Cael. 14, 34:

in matrimonium dare alicui filiam suam,

to give in marriage, Caes. B. G. 1, 3:

in matrimonium ducere alicujus filiam,

to marry, Cic. Clu. 44, 125:

in matrimonium petere sibi aliquam,

to ask in marriage, Suet. Caes. 27:

in matrimonium collocare,

to give in marriage, Cic. Div. 1, 46, 104:

in matrimonium collocare (filiam),

Gai. Inst. 2, 235; 238:

locare in matrimonio stabili et certo,

to take in marriage, marry, id. Phil. 2, 18, 44:

matrimonio uxorem exigere,

to put her away, repudiate her, Plaut. Merc. 4, 6, 6; so,

matrimonio exturbare,

Tac. A. 11, 12:

dimittere aliquam e matrimonio,

to put her away, to repudiate, divorce her, Suet. Tib. 49:

justum matrimonium est, si, etc.,

lawful marriage, Ulp. Fragm. 5, 2:

non justo contractum,

Gai. Inst. 1, 87.—

Transf., in plur., married women, wives (post-Aug.):

matrimonia et pecudes hostium praedae destinare,

Tac. A. 2, 13 fin.; Suet. Caes. 52:

severius matrimonia sua viri coercerent,

Just. 3, 3; 3, 5; 18, 5:

matrimonia a finitimis petita,

Flor. 1, 1, 10.