Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

percutere

  • 1 percutere

    1) ударять, прибивать, убивать, saxo, fusta, ferro percussus (1. 1 § 17 D. 29, 5. 1. 1 § 3 D. 48, 8. 1. 7 § 1 D. 47, 10. 1. 7 § 8 eod. 1. 11 § 3 D. 9, 2);

    percussus dolore (1. 15 C. 9, 9).

    2) чеканить: forma publica percussa materia (1. 1 pr. D. 18, 1. 1. 19 pr. D. 48, 10). 3) per. cut. foedus, заключать союз (1. 1 pr. D. 50, 15).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > percutere

  • 2 percutio

    percutĭo, ĕre, percussi, percussum - tr. - [st2]1 [-] traverser en frappant, percer, creuser, transpercer, ouvrir (une veine). [st2]2 [-] frapper, battre violemment (un être animé); blesser, tuer. [st2]3 [-] frapper, heurter (une chose), battre (la monnaie), toucher (un instrument à cordes). [st2]4 [-] frapper (de ses rayons). [st2]5 [-] frapper fortement (les sens ou l'esprit), faire impression sur, affecter vivement, atteindre, émouvoir. [st2]6 [-] conclure (un traité). [st2]7 [-] berner, tromper.    - percutere securi: décapiter.    - navem rostro percutere: frapper un navire de l'éperon.    - foedus percutere: conclure un traité.    - percutere aliquem: berner qqn.    - aliquem de alique re percutere: porter un coup (moralement) à qqn à propos de qqch.    - Romulus cum Tatio foedus percussit: Romulus conclut un traité avec Tatius.
    * * *
    percutĭo, ĕre, percussi, percussum - tr. - [st2]1 [-] traverser en frappant, percer, creuser, transpercer, ouvrir (une veine). [st2]2 [-] frapper, battre violemment (un être animé); blesser, tuer. [st2]3 [-] frapper, heurter (une chose), battre (la monnaie), toucher (un instrument à cordes). [st2]4 [-] frapper (de ses rayons). [st2]5 [-] frapper fortement (les sens ou l'esprit), faire impression sur, affecter vivement, atteindre, émouvoir. [st2]6 [-] conclure (un traité). [st2]7 [-] berner, tromper.    - percutere securi: décapiter.    - navem rostro percutere: frapper un navire de l'éperon.    - foedus percutere: conclure un traité.    - percutere aliquem: berner qqn.    - aliquem de alique re percutere: porter un coup (moralement) à qqn à propos de qqch.    - Romulus cum Tatio foedus percussit: Romulus conclut un traité avec Tatius.
    * * *
        Percutio, percutis, pen. corr. percussi, percussum, percutere, Ex per et quatio componitur, q in c mutata, et abiecta a. Cic. Frapper, Batre, Ferir.
    \
        Securi filium percutere. Cic. Luy couper la teste.
    \
        Fores percutere. Plin. Heurter, Frapper à la porte.
    \
        Fulmine percuti. Cic. Estre frappé du tonnerre.
    \
        Sidere percuti. Martialis. Estre niellé, bruiné, et autres choses semblables.
    \
        Animum percutere dicitur res aliqua. Cic. Toucher au coeur, Frapper le coeur, Donner souspecon, Mettre en fantasie et soulci.
    \
        Literis atrocissimis percuti. Cic. Estre estonné et fort esbahi.
    \
        Percutere aliquem palpo. Plaut. Le flater.
    \
        Percutere foedus. Plin. iunior. Faire alliance.
    \
        Percutere fossam. Plin. iunior. Fouir une fosse et ouvrir.

    Dictionarium latinogallicum > percutio

  • 3 nota

    nŏta, ae, f. [st1]1 [-] signe, marque, abréviation; poét. écrit, lettre.    - reliquis epistulis notam apponam eam quæ mihi tecum convenit, Cic. Fam. 13, 6, 2: dans les autres lettres je mettrai la marque dont je suis convenu avec toi.    - notæ ac vestigia flagitiorum, Cic. Verr. 2, 115: marques et traces d'infamies.    - notæ argumentorum, Cic. de Or. 2, 174: marques distinctives des arguments [qui les font trouver aisément].    - nomina tamquam rerum notæ, Cic. Fin. 5, 74: les termes qui sont en qq sorte les signes distinctifs des idées.    - cujusque generis nota, Cic. Or. 75: trait caractéristique de chaque genre.    - litterarum notæ, Cic. Tusc. 1, 62: signes d'écriture, lettres (chiffres: Diom. 426, 3).    - d'où [poét.] écrit, lettre Hor. O. 4, 8, 13; Ov. M. 6, 577, etc.    - notae musicae, Quint.: notes de musiques.    - notæ librariorum, Cic. de Or. 3, 173: signes des copistes, signes de ponctuation.    - compuctus notis, Cic. Off. 2: tatoué.    - deformare stigmatum notis, Suet.: marquer au fer rouge. [st1]2 [-] empreinte de monnaie, effigie.    - modo munera dividebat... modo nummos omnis notae, Suet. Aug. 75: il distribuait tantôt des présents tantôt des monnaies de toute effigie.    - quotiens per notas scribit, B pro A, C pro B ponit, Suet. Aug. 88: chaque fois qu'il écrit en lettres chiffrées, il met B au lieu de A, C au lieu de B.    - nummum argenteum nota sideris Capricorni percutere, Suet. Aug. 94: faire frapper une pièce de monnaie à l'effigie du capricorne. [st1]3 [-] étiquette (sur les amphores pour rappeler l'année du vin ou le cru).    - cf. Cic. Br. 287.    - interior nota Falerni, Hor. O. 2: l'étiquette du Falerne placé au fond de la cave.    - ut Chio nota si conmixta Falerni est, Hor. S. 1, 10: comme si au vin de Chios était mélangé le cru de Falerne. [st1]4 [-] note du censeur, blâme (motivé, inscrit à côté du nom).    - nota censoria ou nota: blâme du censeur.    - censoriæ severitatis nota inuri, Cic. Clu. 129: être marqué d'infamie par la rigueur des censeurs.    - institutum fertur, ut censores motis e senatu adscriberent notas, Liv. 39, 42, 6: c'était l'usage, paraît-il, que les censeurs ajoutassent à côté du nom des exclus du Sénat une note justificative.    - cf. Liv. 24, 18, 9; 32, 7, 3; 41, 27, 1.    - ad cenam, non ad notam invito, Plin. Ep. 2, 6, 3: c'est à un dîner, non à un arrêt flétrissant de censeur que j'invite. [st1]5 [-] tache, flétrissure, honte.    - quæ nota domesticæ turpitudinis non insista vitæ tuæ est? Cic. Cat. 1, 13: est-il une flétrissure provenant de scandales domestiques qui ne soit imprimée sur ta vie? -- cf. Cic. Sull. 88.    - litteras alicujus insigni quadam nota atque ignominia nota condemnare, Cic. Prov. 25: condamner une lettre de qqn en lui imprimant une sorte de stigmate insigne, une flétrissure d'un genre nouveau. [st1]6 [-] marque, sorte, qualité.    - mel secundæ notæ, Col. 9, 15, 3: miel de seconde qualité.    - ex hac nota corporum est aer, Sen. Nat. 2, 2, 4: l'air est un corps de cette espèce.    - de meliore nota commendare aliquem, Cic. Fam. 7, 29, 1: recommander qqn de la meilleure sorte.    - beneficia ex vulgari nota, Sen. Ben. 3, 9, 1: bienfaits d'espèce commune.    - pessimae notae mancipia, Sen. Ep. 2, 15, 3: les esclaves de la pire espèce. [st1]7 [-] annotation, marque, remarque.    - notam apponere ad malum versum, Cic. Pis. 73: mettre une remarque devant un mauvais vers.    - nomina et notae morti destinatorum, Suet.: les noms et les annotations concernant les personnes destinées à la mort.    - ex nota Marcelli constat... Dig. 49, 17, 10: il résulte d'une note de Marcellus... [st1]8 [-] qqf. distinction honorable.    - ab urbe Numantina traxit notam, Ov.: il doit à Numance son nom glorieux.
    * * *
    nŏta, ae, f. [st1]1 [-] signe, marque, abréviation; poét. écrit, lettre.    - reliquis epistulis notam apponam eam quæ mihi tecum convenit, Cic. Fam. 13, 6, 2: dans les autres lettres je mettrai la marque dont je suis convenu avec toi.    - notæ ac vestigia flagitiorum, Cic. Verr. 2, 115: marques et traces d'infamies.    - notæ argumentorum, Cic. de Or. 2, 174: marques distinctives des arguments [qui les font trouver aisément].    - nomina tamquam rerum notæ, Cic. Fin. 5, 74: les termes qui sont en qq sorte les signes distinctifs des idées.    - cujusque generis nota, Cic. Or. 75: trait caractéristique de chaque genre.    - litterarum notæ, Cic. Tusc. 1, 62: signes d'écriture, lettres (chiffres: Diom. 426, 3).    - d'où [poét.] écrit, lettre Hor. O. 4, 8, 13; Ov. M. 6, 577, etc.    - notae musicae, Quint.: notes de musiques.    - notæ librariorum, Cic. de Or. 3, 173: signes des copistes, signes de ponctuation.    - compuctus notis, Cic. Off. 2: tatoué.    - deformare stigmatum notis, Suet.: marquer au fer rouge. [st1]2 [-] empreinte de monnaie, effigie.    - modo munera dividebat... modo nummos omnis notae, Suet. Aug. 75: il distribuait tantôt des présents tantôt des monnaies de toute effigie.    - quotiens per notas scribit, B pro A, C pro B ponit, Suet. Aug. 88: chaque fois qu'il écrit en lettres chiffrées, il met B au lieu de A, C au lieu de B.    - nummum argenteum nota sideris Capricorni percutere, Suet. Aug. 94: faire frapper une pièce de monnaie à l'effigie du capricorne. [st1]3 [-] étiquette (sur les amphores pour rappeler l'année du vin ou le cru).    - cf. Cic. Br. 287.    - interior nota Falerni, Hor. O. 2: l'étiquette du Falerne placé au fond de la cave.    - ut Chio nota si conmixta Falerni est, Hor. S. 1, 10: comme si au vin de Chios était mélangé le cru de Falerne. [st1]4 [-] note du censeur, blâme (motivé, inscrit à côté du nom).    - nota censoria ou nota: blâme du censeur.    - censoriæ severitatis nota inuri, Cic. Clu. 129: être marqué d'infamie par la rigueur des censeurs.    - institutum fertur, ut censores motis e senatu adscriberent notas, Liv. 39, 42, 6: c'était l'usage, paraît-il, que les censeurs ajoutassent à côté du nom des exclus du Sénat une note justificative.    - cf. Liv. 24, 18, 9; 32, 7, 3; 41, 27, 1.    - ad cenam, non ad notam invito, Plin. Ep. 2, 6, 3: c'est à un dîner, non à un arrêt flétrissant de censeur que j'invite. [st1]5 [-] tache, flétrissure, honte.    - quæ nota domesticæ turpitudinis non insista vitæ tuæ est? Cic. Cat. 1, 13: est-il une flétrissure provenant de scandales domestiques qui ne soit imprimée sur ta vie? -- cf. Cic. Sull. 88.    - litteras alicujus insigni quadam nota atque ignominia nota condemnare, Cic. Prov. 25: condamner une lettre de qqn en lui imprimant une sorte de stigmate insigne, une flétrissure d'un genre nouveau. [st1]6 [-] marque, sorte, qualité.    - mel secundæ notæ, Col. 9, 15, 3: miel de seconde qualité.    - ex hac nota corporum est aer, Sen. Nat. 2, 2, 4: l'air est un corps de cette espèce.    - de meliore nota commendare aliquem, Cic. Fam. 7, 29, 1: recommander qqn de la meilleure sorte.    - beneficia ex vulgari nota, Sen. Ben. 3, 9, 1: bienfaits d'espèce commune.    - pessimae notae mancipia, Sen. Ep. 2, 15, 3: les esclaves de la pire espèce. [st1]7 [-] annotation, marque, remarque.    - notam apponere ad malum versum, Cic. Pis. 73: mettre une remarque devant un mauvais vers.    - nomina et notae morti destinatorum, Suet.: les noms et les annotations concernant les personnes destinées à la mort.    - ex nota Marcelli constat... Dig. 49, 17, 10: il résulte d'une note de Marcellus... [st1]8 [-] qqf. distinction honorable.    - ab urbe Numantina traxit notam, Ov.: il doit à Numance son nom glorieux.
    * * *
        Nota, notae, a Nosco, noscis, noui, notum. Plin. Une marque, Une note, Tavelure, Tache.
    \
        Grandibus notis maculosus. Virgil. Tavelé, Taché, Tacheté, Moucheté, Marqueté.
    \
        Lasciuis notis liuida colla. Ouid. De morsures.
    \
        Apponere notam ad malum versum. Cic. Y mettre une marque.
    \
        Sulpitii successori nos de meliore nota commenda. Curius ad Ciceronem. A bon escient, et de la plus grande recommendation qui soit, Bien affectueusement, De la bonne sorte.
    \
        Nonnullis commisceri muraenas cum alterius notae piscibus, non placet. Columel. Avec poissons d'autre sorte, ou espece.
    \
        Mandare notas et nomina foliis. Virgil. Escrire sur des fueilles d'arbres.
    \
        Notae. Sueton. Petites marques et abbregez, ou abbreviatures, dont les anciens escrivoyent, quand ils avoyent haste.
    \
        Notis scribere. Sueton. Escrire par telles petites marques et abbregez.
    \
        Nota. Cic. Mauvais bruit et renom de deshonneur, Diffame.
    \
        Inurere notam. Cic. Mettre sus un mauvais bruit d'aucun, Diffamer.
    \
        Eximere notae. Gell. Faire grace du mauvais bruit qu'on avoit imposé.
    \
        Notae, Reprehensiones. Plin. iunior. Reprehensions et correction d'aucune escripture.
    \
        Apponere notam. Cic. Mettre quelque marque.
    \
        Ad coenam, non ad notam inuito. Plin. iunior. Je semonds les gents à souper, et non point à les noter et diffamer.
    \
        Instruit etiam secretis notis, per quas haud dubie agnoscerent sua mandata esse. Liu. Il luy baille signes ou marques et certaines enseignes.
    \
        Notae amoris. Cic. Signes d'amours.
    \
        Notas et vestigia scelerum suorum multis in locis relinquere. Cic. Arguments et indices.

    Dictionarium latinogallicum > nota

  • 4 aries

    ariēs, etis m. (поэт. иногда двухсложно: ārjes)
    1) баран C etc.
    3) стенобитное орудие, таран
    arietibus muros percutere C (discutere L) — громить (рушить) стены таранами
    sublicae pro ariete subjectae Cs — сваи, установленные наподобие тарана (т. е. служащие волнорезами)

    Латинско-русский словарь > aries

  • 5 articulus

    ī m. [demin. к artus II ]
    1) сочленение, сустав ( articulorum dolores C)
    caput alicujus acuto articulo percutere Pt — сильно стукнуть кого-л. по голове
    molli articulo tractare aliquem погов. Q — мягко (ласково) обращаться с кем-л.
    2) член тела, Lcr тж. рука (a. tremens O); преим. палец
    3) бот. узел, колено ( sarmentorum C)
    5) часть, раздел речи, тж. часть предложения
    continuatio verborum articulis membrisque distincta C — связная речь, расчленённая на большие и малые разделы
    6) артикль, грамматический член ( noster sermo articulos non desiderat Q)
    7) момент (подходящий, решающий или поворотный), тж. промежуток времени
    a. austrīnus PM — период, когда дует южный ветер
    in articulo CJ — тотчас же, немедленно
    8) часть, раздел, тж. стадия или ступень
    9) пункт, момент, (главное) обстоятельство ( difficiles necessitatum articuli Amm)
    10) юр. случай, положение (non possunt omnes articuli singillatim legibus comprehendi CJ)
    11) юр. артикул, статья, параграф Dig, CJ

    Латинско-русский словарь > articulus

  • 6 misceo

    miscuī, mixtum (mistum), ēre
    1)
    а) мешать, смешивать (aliquid aliqua re, cum aliqua re, реже alicui rei C, H etc.); перемешивать, переплетать, сочетать (falsa veris C; utile dulci H; iram cum luctu O)
    б) приобщать (aliquem dis superis H; desertores sibi T); сплетать, соединять ( non potest amor cum timore misceri Sen); сливать, объединять ( tres legiones in unam T)
    m. certamina L (proelia, manūs Prp) — вступать в бой, бороться, сражаться
    mixto ore percutere lyram VF — петь, бряцая на лире
    m. sanguinem ( или genus) cum aliquo L — породниться с кем-л.
    2) приготовлять (pocula O; aconīta M)
    3) вызывать, возбуждать, причинять (motus animorum C; incendia V)
    4) переворачивать, приводить в замешательство, ставить дыбом, спутывать (m. ima summis VF; caelum terramque V); волновать, приводить в смятение ( rem publicam C)
    5)
    а) наполнять, переполнять
    б) оглашать (domum gemitu V; misceri clamoribus V)
    6) pass. misceri собираться, толпиться ( circa aliquem V)
    7) (тж. se m.) совокупляться (corpus cum aliqua C или alicui C, O)
    8)
    misceri aliquo Prp — превращаться в кого-л.
    9)
    se m. — принимать участие ( negotiis Dig); становиться участником ( paternae hereditati Dig)
    10) разделять, делить ( curas cum aliquo Sen)

    Латинско-русский словарь > misceo

  • 7 moneta

    I monēta, ae f.
    1) монетный двор (при храме Юноны-Монеты в Риме) C
    m. hominis formandi Macrматеринское чрево
    communi monetā J — в обыденном стиле, избитый, пошлый
    3) монета, деньги O, PM etc.
    II Monēta, ae f. [ moneo ]
    1) C = Mnemosyne
    2) эпитет Юноны, предупредившей римлян о землетрясении (при её храме чеканились металлические деньги) C, L, O

    Латинско-русский словарь > moneta

  • 8 palpum

    ī n. или palpus, ī m. (nom. не встреч.)
    похлопывание, поглаживание, перен. лесть ( aliquem palpo percutere Pl)

    Латинско-русский словарь > palpum

  • 9 rostrum

    rōstrum, ī n. [ rodo ]
    1) клюв ( avium C); морда ( canis O); шутл. или презр. лицо, рожа (r. barbatum Pt); хоботок ( apis PM); рыло ( suis C)
    2) острый выступ (vomeris, insulae PM); носик ( lucernae PM); ростр, корабельный клюв (подводный таран в носовой части корабля для пробивания неприятельских судов) (naves rostro ferire или percutere C, L etc.)
    3) носовая часть судна, нос корабля
    puppis rostro subjuncta leones V — корабль, нос которого украшен изображениями львов
    4) pl. ростральная трибуна (в Риме между Форумом и комицием, украшенная носами английских кораблей в память о победе Гая Мения в 338 г. до н. э.) ( escendere in rostra C); тж. = forum H, Sen, перен. народное собрание, народные массы ( rostra movere Lcn)

    Латинско-русский словарь > rostrum

  • 10 scissio

    ōnis f. [ scindo ]
    1) разрыв ( veli Aug); трещина ( percutere domum scissionibus Vlg); разделение, рачленение ( ratio scissionis Macr); грам. = diaeresis
    2) щепка, лучина ( scissiones lignorum Vr)

    Латинско-русский словарь > scissio

  • 11 securis

    secūris, is (acc. im, реже em; abl. i, реже e) f. [ seco ]
    1) топор, боевая секира
    s. anceps Pl, O (bipennis Vr) — двойной (обоюдоострый) топор
    securi ferire (percutere) C — казнить топором, обезглавливать
    securi Tenediā C — тенедосским топором, т. е. беспощадно (от тенедосского царя Тенеса, который казнил за всякое ложное обвинение)
    2) ликторский топор ( secures de fascibus demere Fl); перен. верховная власть ( sumere aut ponere secures H), преим. римское владычество ( Galliam securibus subjicere Cs)
    3) удар, урон, ущерб ( gravem securim injicere alicui rei C)
    4) последний удар топора, т. е. окончание постройки судна ( classis quadragesimo die a securi navigavit PM)

    Латинско-русский словарь > securis

  • 12 vehementer

    1) сильно (irasci Pl; percutere Pt); крепко ( astringere manus Pl); жестоко (errare C, Sen)
    2) страстно, решительно, энергично ( agere C); бурно (gaudēre C; excandescere Pl)
    3) чрезвычайно, весьма (utĭlis, gratus C); крайне ( displicēre C); совершенно ( ignorare aliquem C)

    Латинско-русский словарь > vehementer

  • 13 caesim

    caesim, Adv. (caedo), I) hauend, hiebweise, a) vom hiebweisen Behauen der Bäume (Ggstz. ductim), Col. 4, 25, 2 u. 3. – b) als milit. t. t. (Ggstz. punctim, stichweise), ferire, pugnare, Veget. mil.: petere hostem, Liv.: gladio cervicem percutere, Suet.: quid interest, caesim moriar an punctim? Sen. – II) übtr., in der Rhetor., mit od. in einem Schlage (Ggstz. membratim), membratim adhuc, deinde caesim diximus, Cic.: u. so membratim caesimque dicere, Quint.

    lateinisch-deutsches > caesim

  • 14 caput

    caput (kaput), pitis, n. (vgl. got. haubith, Haupt, Kopf u. viell. altind. *kaput in kapucchalam, Haar am Hinterkopf), das Haupt, der Kopf, I) eig. u. meton.: A) v. leb. Wesen: 1) der Menschen, a) eig.: α) übh. (Ggstz. vestigium): caput hominis, aegri, Cels.: capite aperto, Plaut.: capite operto, obvoluto, involuto, Cic.: capite demisso, Caes.: porcus cum capite humano natus, Liv. – caput adaperire, Sen.: caput aperire, operire, Cic.: caput velare, Liv., revelare, Arnob.: caput operire togā, Petr.: caput obvolvere, Cic.: caput obvolvere togā, Suet.: caput attollere, Ov.: caput ferire (sich vor den K. schlagen), femina plangere, Cic. fr.: c. perfricare, Cic.: c. alci auferre, abscīdere, praecīdere, percutere, Liv.: caput illidere foribus, Suet.: caput impingere parieti, Plin. ep.: capita conferre (zusammenstecken, bei geheimer Unterredung), Liv.: circum saucios milites inserere in tentoria caput, Liv.: sed corpori valido caput deerat (im Bilde), Liv. – Besondere Verbindungen, ire praecipitem in lutum per caputque pedesque (über Hals und Kopf), Catull. 17, 9. – capita aut navia u. caput aut navim, »Kopf oder Wappen«, ein Spiel, in dem ein Geldstück in die Höhe geworfen und dann gesehen wird, ob die Bildseite (der Götterkopf) oder die Wappenseite (das Schiff) nach oben gefallen ist, Macr. sat. 1, 7, 22. Aur. Vict. orig. gent. Rom. 3, 5. Paul. Nol. adv. paganos 75 extr. – nec caput nec pedes (habere), sprichw., von Geschäften usw., bei denen man nicht weiß, wo man anfangen, wo man aufhören soll, M'. Curius in Cic. ep. 7, 31, 2. Liv. epit. 50; vgl. Plaut. asin. 729: ut nec pes nec caput uni reddatur formae, eine bestimmte Gestalt gegeben werde der einen Idee, Hor. de art. poët. 8. – supra caput esse, sowohl = (als gefährlich, drohend) im Nacken sein, sitzen, v. Feinde, Sall. u. Liv., als auch = (als belästigend) auf dem Halse liegen, v. einer Person, Cic., v. Alter, Sen.: ebenso als gefährl. super caput esse, v. Feinde, Tac.: u. in capite atque in cervicibus nostris restitisse, drohend über unserem Haupte u. Nacken zurückgeblieben sein (v. Pers.), Cic. Vgl. Kritz u. Fabri Sall. Cat. 52, 24. Drak. Liv. 3, 27, 2; 21, 33, 2. – caput movere, das Haupt hin u. her neigen (als Gebärde des Hohns, der Schadenfreude), Vulg. Sirach 12, 19 u. 13, 8. – caput extollere, sein Haupt erheben (als Zeichen der Hoffnung auf Besserung und Erlösung), Cic. Planc. 33: ebenso caput erigere in libertatem, Augustin. de civ. dei 5, 22. – in caput alcis recidere, auf jmds. Haupt zurückfallen, Aetolorum prava consilia atque in ipsorum caput semper recidentia, Liv. 36, 29, 8. – β) der Kopf als Sitz des Verstandes, der Einsicht, incolumi capite es? Hor.: aliena negotia centum per caput saliunt, gehen mir durch den Kopf, Hor. – b) meton.: α)Mensch, Person, αα) übh. (s. Lorenz Plaut. most. 202. Brix Plaut. capt. 943), hoc c., ich, Plaut.: propter meum caput, um meiner Person willen, Plaut.: o lepidum caput! Plaut.: c. ridiculum, festivum, närrischer, drolliger Kauz, Ter.: c. liberum, Cic.: libera servaque capita, Liv.: ignota capita, Liv.: c. noxium, innoxium, Liv.: carum caput (wie φίλη, ηθείη κεφαλή), Verg. u. Hor. – beim Ausruf u. bei Verwünschungen, at vos, devota capita, Iustin.: nefandissimum caput, Iustin.: vae capiti tuo! Plaut. – ββ) beim Zählen, Schätzen oder beim Verteilen, Kopf, Mann, Person, capitum Helvetiorum milia CCLX III, Caes.: cum hostium numerus capitum CCCCXXX milium fuisset, Caes.: in capita describere, Cic.: exactio capitum, Kopfgeld, Personensteuer, Cic.: dah. capite censi, s. 1. cēnseo. – γγ) bei Verwünschungen, quod illorum capiti sit, was auf ihr Haupt falle, Cael. in Cic. ep.: di capiti ipsius reservent, Verg.: sacrare alcis caput, Liv. – β) der Kopf als Hauptträger des menschlichen Daseins, das Leben, die Existenz, αα) das physische Leben, coniuratio in tyranni caput facta, Liv.: capitis periculum od. dimicatio, Lebensgefahr, Ter. u. Cic.: in caput vertit, traf das Leben, beschleunigte seinen Tod, Liv.: capite suo decernere, dimicare, Cic. u. Liv.: capite luere, Liv. – suum caput pro salute rei publicae vovere, Cic. – ββ) die bürgerliche Existenz, nach römischem Sinne der Inbegriff aller Freiheits-, Bürger- u. Familienrechte, causa capitis, Cic.: iudicium capitis, Cic.: capitis accusare, Cic.: capitis anquirere, Liv.: capitis damnare, condemnare, Cic.: capite damnari, Cic.: capitis absolvere, Nep.: pro capite dicere, Cic.: causam capitis dicere, Nep.: poenam capitis constituere, Cic.: agitur caput alcis, Cic.: capitis minor, ein bürgerlich Toter, Hor.: u. capite deminui od. se deminuere, s. dē-minuo: u. capitis deminutio, s. dēminūtio: ebenso capite minui, s. minuo, capitis minutio, s. minūtio.

    2) der Tiere, a) eig.: c. iumenti, Nep.: c. equinum, Plin.: c. elephantinum, Val. Max.: c. simininum, Iul. Obsequ.: trium capitum canis, Mythogr. Lat.: hydra multa capita habens, Sen.: belua multorum es capitum, Hor. – dah. ad capita bubula, »bei den Ochsenköpfen«, ein Ort in Rom, wo O. in Stein eingehauen waren, Suet. Aug. 5. – b) meton. = das ganze Tier, ein Stück, bina boum capita, Verg.: grex XXV capitum, Col.: triginta capitum fetus, Verg.

    B) von Lebl., der Kopf, die Spitze, Kuppe, das Oberste, Äußerste (Anfang oder Ende), papaveris, Mohnkopf, Liv.: tignorum, Caes.: trabis, Veget. mil.: pontis, Brückenkopf, Planc. in Cic. ep.: iecinoris, Cic.: columnae, Kapitäl, Plin.: fistulae, Vorderende, Mündung, Liv.: alii, Bolle, Cato u. Plin.: capita vitis, Wurzeln, Cato u. Plin., od. die Ranken, Col. u. Cic.: capita loramentorum, die Enden, Iustin.: arcus, die Enden, Verg.: vectis, der lange Teil, Liv.: c. machinae, quae graece κανὼν μουσικός appellatur, die Kanzelle an der Wasserorgel, Vitr.: perangusta capita (mitellae), die ganz schmalen Enden der chirurg. Armbinde (Ggstz. latitudo, der breite Teil), Cels.: c. fasciae, habenae, lini, Cels.: uti aequalia duo capita (Enden des Seiles) sint, funis cum erit extensus, Vitr.: si nusquam caput (eine Geschwulst, Beule) se ostendit, Cels.: caput facere (v. Beulen usw.), hoch aufschwellen, Plin. – von Örtl., c. silvae, Wipfel, Sen. poët.: capita aspera montis, äußerste Spitze, Verg.: in capite Bithyniae, am äußersten Punkte (Ein- u. Ausgang), Plin. ep. – v. Gewässern, sowohl der Ursprung, die Quelle, Enipei, Verg.: Rheni, Mela: amnis, Verg.: fontis, Hirt. b. G., Vitr. u.a.: als die Mündung, der Ausfluß (aber seltener), capita Rheni, Caes.: u. so Rheni c., Hor. u. Lucan.: im Bilde, die Quelle, der Ursitz, die Urquelle, der Ausgangspunkt, die Grundlage, der allgemeine Gesichtspunkt (die Kategorie), quo invento ab eo quasi capite disputatio ducitur, Cic.: nonne his vestigiis ad caput maleficii perveniri solet? Cic.: si quid (ein Gerücht) sine capite manabit, ohne sichere Quelle, Cic.: nos de Dolabella cotidie, quae volumus, audimus: sed adhuc sine capite (ohne Quelle), sine auctore (unverbürgt), rumore nuntio, Cic. ep.: aperiamus autem capita, unde etc., Cic. – u. so oft verb. mit fons, zB. ille fons et caput (ihr Urheber u. Stifter) Socrates, Cic.: in ea (sc. in aegritudine) est fons miseriarum et caput, die Quelle u. Grundursache, Cic. – u. der Anfang, cuncta igitur a capite (von Anfang an) proposito ordine persequamur, Pacat. pan. 4, 1.

    II) übtr., was in irgend etw. das Erste, Vorzüglichste ist, 1) v. Pers., das Haupt, die Hauptperson, der Stimmführer, Hauptanstifter, rei publicae, die Hauptperson im Staate, Tac.: c. scelerum, Erzhalunke, periuri caput, der ganz verlogene Kerl, Plaut. (s. Brix Plaut. mil. 494): illic est huic rei caput, Ter.: c. omnium Graecorum concitandorum, Cic.: capita coniurationis, Liv.: capita Latini nominis, Liv.: caput rerum Masinissam fuisse, Liv.: statim et seditio crevit, ut caput et consilium (ein beratendes Haupt) habere coepit, Iustin. – 2) v. Lebl., a) im allg., das Haupt, die Hauptsache, cenae, das vorzüglichste Gericht, Hauptgericht, Cic.: patrimonii, das vorzüglichste Stück, Liv.: litterarum, Hauptinhalt, Hauptpunkt, Cic.: rerum, Hauptpunkt, Cic.: caput est, ist der Hauptpunkt, Cic.: c. Epicuri, Hauptgrundsatz, Cic.: c. civilis prudentiae, oberstes Prinzip, Cic. – b) in Gesetzen u. Schriften, der Hauptsatz, Hauptabschnitt, Paragraph, das Kapitel, legis, Cic.: epistulae, Cic.: unius capitis lectio (Lektüre), Treb. Poll.: quae scripserimus in summas sive in commentarium et capita conferre, Quint. – u. ein Absatz, Abschnitt in Urkunden, Corp. inscr. Lat. 11, 3614 (Decr. decur. Caerel. 15). Gromat. vet. p. 263 sq. – c) v. Geld u. Geldeswert, die Hauptsumme, der Stock, das Kapital (Ggstz. usurae), de capite deducite, quod usuris pernumeratum est, Liv.: quinas hic capiti mercedes exsecat, Hor. – de capite ipso demere, die Pachtsumme kürzen, Cic.: de capite quantum commodum fuit frumenti detraxit, Cic. – de illo Tulliano capite (Schuld) libere cum Cascellio loquare, Cic. – d) v. Örtl., der vornehmste Ort, die vornehmste Stadt, die Hauptstadt, der Hauptsitz, Thebae c. totius Graeciae, Nep.: Roma, c. orbis terrarum, Liv.: Persepolis, c. regni, Plin.: c. gentis Artaxata, Tac.: c. belli, Liv. – / Abl. auch capiti, Catull. 68, 124. Amm. 18, 5. – In Inschrn. auch kaput od. bl. k. geschr., zB. Corp. inscr. Lat. 14, 2112. Gromat. vet. p. 263 sq.: u. capud, Corp. inscr. Lat. 7, 897.

    lateinisch-deutsches > caput

  • 15 cor

    cor, cordis, n. (griech. καρδία, κηρ gotisch haírtō), I) das Herz, 1) eig.: pulsus cordis, Herzschlag, Mart. Cap.: cor pilis refertum, dicht behaartes Val. Max.: pulmoni cor annexum est, naturā musculosum, in pectore sub sinisteriore mamma situm; duosque quasi ventriculos habet, Cels.: num igitur censes ullum animal, quod sanguinem habeat, sine corde esse posse? Cic.: bina corda habere, Gell.: cor percutere, vulnerare, Cels.: ipse cor suum edens, Cic.: cor (alci) salit, s. 1. salio: cor exsilit (klopft), Sen.: cor palpitat, Cic. u.a. – Bes.u. oft im Bilde, a) als Sitz der Gefühle, Gemütsbewegungen, Triebe, deutsch bald Herz, bald Seele, Gemüt, bald Gefühl, Stimmung, Gesinnung, bald mutige Stimmung, Mut (s. Thiel Verg. Aen. 8, 265 u. 9, 55), cor timidum, furchtsames Herz, Hasenherz, Plaut.: cor plumbeum, gefühlloses H., Suet.: exsultantia corda, Verg.: hoc facinus meum cor corpusque (Seele u. Leib) cruciat, Plaut.: nullum est ingenium tantum neque cor tam ferum, quod non labascat linguā, Acc. fr.: isto verbo animus mi rediit et cura ex corde excessit, Ter.: corde suo trepidat, Enn. fr.: et corde et genibus tremit, Hor.: neque meo cordi est quisquam carior, Ter.: si curat cor spectantis tetigisse querelā, Hor.: illi sedato respondere corde, Verg.: forti corde ferre mala, Ov.: facile vobis apparet non laeti sed prope amentis malis cordis hunc risum esse, Liv.: ferocia corda ponunt, Verg.: u. (Plur. v. einer Pers.) sed pectus anhelum et rabie fera corda tument, Verg. Aen. 6, 49. – oft corde, von Herzen, herzlich, aus Herzensgrund, corde cupitus, Enn. fr.: corde amare inter se, Plaut. – u. cordi est alqs od. alqd, es liegt jmd. od. etw. am Herzen, es ist jmd. od. etw. dem Herzen teuer, es ist etw. eine Herzenssache, -Herzenslust, -ein Herzenswunsch, gew. m. Ang. wem? oder für wen? durch Dat., uterque utrique est cordi, Ter.: cum audirem eam (sponsam) tibi cordi esse, Liv. idque eo mihi magis est cordi, quod etc., Cic.: quod vivis cordi fuisse arbitrantur, Caes.: evenit facile quod dis cordi est, Liv. – u. mit folg. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Drak. Liv. 6, 9, 3 u. 30, 17, 12), adeo vestigia quoque urbis exstinguere ac delere memoriam hostium sedis cordi est, Liv.: si tibi facere cordist, licet, Plaut. most. 323: si tibi magis cordi est nos ea tibi dare potius quam Mezentio, Cato fr.: credo rem Antiatem diuturniorem manere dis cordi fuisse, Liv. – b) (nach der Volksmeinung der Alten, s. Cic. Tusc. 1, 18) als Sitz des Denkvermögens, der Einsicht u. Überlegung, deutsch Geist, Sinn, Verstand, Einsicht (s. Brix Plaut. mil. 203 u. Lorenz Plaut. mil. 335 u. 779. Voß Verg. georg. 1, 123. p. 85. Mützell Curt. 5, 9 [26], 1. Bünem. Lact. 3, 20, 9), quantum ego nunc corde conspicio meo, Plaut.: iam instructa sunt mi in corde consilia omnia, Ter.: nec enim sequitur, ut cui cor sapiat, ei non sapiat palatus, Cic.; vgl. hoc est non modo cor non habere, sed ne palatum quidem, Cic.: qui propter haesitantiam linguae stuporemque cordis cognomen ex contumelia traxerit, Cic.: obtusi od. hebetis atque obtusi cordis esse, Val. Max.: en cor Zenodoti, en iecur Cratetis! Fur. Bibac. fr. bei Suet.: u. im Wortspiel mit cor (Herz) u. cor (Verstand) bei Suet. Caes. 77. – 2) (poet.) meton. = das ganze Individuum, Mensch od. Tier, deutsch Seele (s. Thiel Verg. Aen. 9, 55), corda aspera, Verg.: lecti iuvenes, fortissima corda, Verg.: levisomna canum corda, Lucr. – und als Liebkosungswort, meum cor. Plaut. Poen. 367. – II) übtr., der in der Nähe der Herzgrube befindliche Magenmund u. übh. der Magen, Lucr. 6, 1150. Hor. sat. 2, 3, 28. – / Genet. Plur. cordium, Vulg. Ierem. 4, 4 u. 1. Corinth. 4, 5 (wogegen Fragm. Bob. de nom. 559, 35 K. cordum gebildet wird); Abl. Plur. cordibus, Enn. ann. 367. Vulg. levit. 26, 36 u. ö.

    lateinisch-deutsches > cor

  • 16 defigo

    dē-fīgo, fīxī, fīxum, ere, I) eig., einfügen, einschlagen, hineinfügen, -schlagen, stoßen, -stechen, sodaß es haftet, festsitzt, a) übh.: tigna, trabes, Caes.: palos, Frontin.: adversos hosti cervos (spanische Reiter), Tibull.: defixis pilis stare u. defixa pila tenere (v. Legionssoldaten), Liv. u. Frontin. – def. amygdalas mucrone (mit der Sp.), Plin.: ibi sudes stipitesque praeacutos, Caes.: asseres in terra, Caes.: crucem (den Marterpfahl) in foro, in comitio, in rostris, Cic.: duas virgas viscatas in terra, Varro: densos palos firme in terram, Frontin.: alqm in terram colaphis, Plaut.: arborem penitus terrae (in die E.), Verg.: sub aqua defixae sudes, Caes.: def. ferreos cuneos inter saxa, Curt.: eminentes ligneos stilos per cautiora loca, Amm.: decurionem percutere atque ad equum def., Auct. b. Afr.: def. ad (an) extremum musculi tectum quadratas regulas, Caes. – b) insbes.: α) eine Stich-od. Stoßwaffe hineinstechen, -stoßen, sicam in corpore consulis, Cic.: cultrum in corde, Liv.: vertice nudo spicula, Ov.: male sustinenti arma gladium superne iugulo, Liv. – u. prägn. mit einer Waffe durchbohren, im Bilde, ingenuo culpam defigere ludo, gehörig eins versetzen, Pers. 5, 16. – β) als mediz. t. t., ein chirurgisches Instrument ansetzen, einführen,cucurbitulas sine ferro, Cels.: cucurbitulas in inguinibus, Cels. – II) übtr.: a) die Augen, den Geist usw. fest-, steif-, starr hinrichten, heften, def. oculos in vultu regis, Curt.: animo et oculis in terra defixis formas describere, Val. Max.: stare oculis in terram defixis, Quint.: Libyae defixit lumina regnis, schaute starr herab auf usw., Verg.: defixo in terram vultu perseveranter tacere, Val. Max.: illi metu attoniti in terram ora defixerant, Curt.: talis Ilionei dictis defixa Latinus obtutu tenet ora, Verg.: in cuius possessiones atque fortunas non impudentissimos oculos spe et mente (eum) defigere (censetis)? Cic. Phil. 11, 10. – omnes vigilias, curas, cogitationes in rei publicae salute def., Cic.: in eo (darauf) mentem orationemque, Cic.: totus animus in hac una contemplatione defixus est, Plin. ep.: quousque humi defixa tua mens erit? Cic. – in cogitatione defixum esse, in Gedanken vertieft, in tiefes Nachdenken versunken sein (v. Pers.), Cic. – ohne Ang. wohin? defixit oculos, sie sah starr vor sich hin, Tac. ann. 3, 1: Aeneas maesto defixus lumina vultu ingreditur, mit trauriger Miene vor sich hinsehend, Verg. Aen. 6, 156: parum defigunt animos (man richtet den Blick nicht fest genug auf einen Punkt) et intendunt in ea, quae perspicua sunt, Cic. Acad. 2, 46. – b) irgendwo fest haften machen, α) lebl. Objj., unverrückbar-, unbeweglich machen, fest einwurzeln lassen, im Pass. eingewurzelt sein, fest haften, virtus est una altissimis radicibus defixa, Cic.: tantum a vobis petimus, ut salutem temporum praesentium, spem reliquorum in vestra potestate, in vestris sententiis, in hoc uno iudicio positam esse et defixam putetis, Cic. – β) pers. Objj., unbeweglich wo feststehen machen, wo unbeweglich bleiben machen, gleichsam festbannen, aciem (ein Heer) in his vestigiis, Tac. Agr. 34: defixus vacua in ora, Prop. 1, 8, 15: sedeo defixus, Plin. ep. 9, 34, 1. – c) jmd. vor Erwartung, aus Verwunderung, Furcht usw. an eine Stelle gleichs. festbannen, unbeweglich (bewegungslos, regungslos) machen, Augen u. Herz erstarren machen, v. plötzlich eintretenden Ereignissen u. Zuständen (s. Drak. u. Weißenb. Liv. 3, 47, 6. Wex Prolegg. ad Tac. Agr. p. 108), defixerat pavor cum admiratione Gallos, Liv.: prae indignitate rerum stupor silentiumque ceteros patrum defixit, Liv.: primo stupor omnes admiratione rei tam atrocis defixit, Liv.: utraque obiecta simul res oculis animisque immobiles eos parumper defixit, Liv. – Partiz. Perf. defixus, vor Staunen, Furcht usw. wie festgebannt, wie angewurzelt, unbeweglich, bewegungslos, regungslos, unverwandt, starr, Galli et ipsi pavore defixi primum stetere, Liv.: cum silentio defixi stetissent, in starrem Schweigen, Liv.: u. so per silentium defixus, Tac.: stetere diu mutuā admiratione defixi, Flor.: rarus miles et quasi ob metum defixus, Tac.: dum stupet obtutuque haeret defixus in uno, Verg.: cum (eum) defixum videret, Sen.: ceteri defixi et attoniti, Plin. pan.: defixis oculis animoque et corpore torpet, Hor. – d) etw. fest einprägen, non modo in auribus vestris, sed in oculis omnium sua furta atque flagitia defixurus sum, Cic.: nihil de hac eius urbana, quam ille praesens in mentibus vestris oculisque defixit, audacia loquor, Cic.: ea sententia, quam populi sermo in animis vestris iam ante defixerat, Cic.: his igitur locis in mente et cogitatione defixis, Cic. – e) als t. t. der Religionsspr., etw. fest od. unabänderlich bestimmen, -erklären (bezeichnen) als usw., quae augur iniusta nefasta, vitiosa dira defixerit, inrita infectaque sunto, Cic. de legg. 2, 21. – f) als t. t. der Zauberspr., festbannen, festzaubern, sagave poeniceā defixit nomina cerā, Ov. am. 3, 7, 29: caput (illius) sanctum tibi dirā imprecatione defigis, Sen. de ben. 6, 35, 1: pergit regis Iolciacis animum defigere votis, Verg. Ciris 376: defigi diris precationibus nemo non metuit, Plin. 28, 19: servi publici infando latrocinio defixa monumentis ordinis decurionum nomina numine suo eruit, Corp. inscr. Lat. 11, 4639, 4: devotus defixusque, Ps. Apul. herb. 7 (8).

    lateinisch-deutsches > defigo

  • 17 fossa [1]

    1. fossa, ae, f. (fodio), der Graben, I) eig. u. meton.: A) eig.: fossa vastissima, Cic.: fossam pedum viginti ducere, Caes.: vallum fossamque per tantum spatii ducere, Liv.: fossam facere, fodere, Liv., od. percutere, Plin. ep., od. deprimere, Hirt. b. G.: fossam obducere, praeducere, Caes.: vallo et fossā cingere, Cic.: fossas implere, Liv.: Plur. fossae, v. einem Graben in seiner Ausdehnung u. seinen verschiedenen Punkten, Caes. b. c. 3, 46, 5 (vgl. no. c). – Insbes.: a) die Grube, das Loch, Lucr. 5, 482. Liv. 23, 47, 6. Auct. b. Afr. 50, 4. Tac. ann. 1, 65. Hor. sat. 1, 8, 28. Ov. fast. 4, 821 u.a. – b) die Wasserrinne, der Abflußgraben, Verg. georg. 1, 326. – c) der Kanal, das Flußbett, Rheni, Cic.: navigabilis, Tac.: advecta fossā onera, Plin. ep.: inchoare fossam ab Averno Ostiam usque, Suet.: ab lacu Averno navigabilem fossam usque ad ostia Tiberina deprimere, Tac.: Plur. fossae v. einem Kanal in seiner Ausdehnung u. seinen verschiedenen Punkten, fossae Cluiliae, Liv. 2, 39, 5: u. so Plin. 3, 34. Suet. Claud. 1, 2. – d) die Furche, die gezogen wurde, um die Linie zu bezeichnen, auf der die Mauer einer zu gründenden Stadt errichtet werden sollte (vgl. Varro LL. 5, 143), Verg. Aen. 7, 157. Ov. fast. 4, 839. – e) das Grab, Corp. inscr. Lat. 6, 10185, wo usque at fotsa(m) = fossam. – B) meton., die Grenze, Tert. adv. haeret. 10. – II) übtr., wie βόθρος, von der weiblichen Scham, Priap. 83, 32; und v. After eines Cinäden, Iuven. 2, 10.

    lateinisch-deutsches > fossa [1]

  • 18 frons [2]

    2. frōns, frontis, f., die Stirn, I) eig.: a) übh. (Ggstz. occipitium), oculi, supercilia, frons, vultus denique totus, Cic.: bovis, Caes.: taurina, Ov. (u. so taurus torvā fronte, Plin.): adversā fronte (vorn an der Stirn), Ov.: aber adversis frontibus (Stirn gegen Stirn) concurrere, Lucr., pugnare secum, Hor. – alcis attractior frons, Sen.: frontem contrahere, runzeln, Cic.: so auch frontem adducere, astringere, Sen., corrugare, Amm.: hingegen frontem exporgere (= exporrigere), Komik., od. explicare (entfalten), Hor., od. remittere, Plin. ep., aufheitern: frontem ferire od. percutere, sich vor die Stirn schlagen, als Zeichen des Unwillens, Cic.: so auch frontem caedere, Quint. – Sprichw., frons occipitio prior, die St. geht vor das H., d.i. die Gegenwart des Herrn nützt mehr als die des Verwalters, unser »selbst ist der Mann«, Cato r. r. 4. – b) die Stirn als Ausdruck der Gemütsstimmung und des Charakters, s. Flach Mart. 1, 24, 4: fr. laeta, Verg.: sollicita, Hor.: tristis, Tibull.: verissimā fronte alqd dicere, mit der aufrichtigsten Miene, Cic.: haec ipsa fero fronte et vultu, ut puto, bellissime (d.i. mit heiterer Stirn u. Miene), sed angor intimis sensibus, Cic.: fronte occultare sententiam, Cic.: tabella, quae frontes aperit (d.i. mit heiterer Stirn stimmen läßt), mentes tegit, Cic.: fr. pristina, alte Ernsthaftigkeit, Cic.: proterva, freche Stirn, Frechheit, Hor. u. Augustin.: impudens, Augustin.: fr. durior, schamlose, Iuven.: salvā fronte (ohne Scham), Iuven.: homo frontis integrae, sittsam, ICt.: perisse frontem de rebus, die Zucht, Pers. – II) übtr., die Stirn als der hervorragendste, vortretende Teil eines Gegenstandes, A) die Außenseite, der äußere Umfang, Rand, 1) im allg.: a) eig.: fr. anuli, Lucr.: tabernae, Catull.: tympani, Vitr.: collem turritā cingere fronte, mit einem mit Türmen besetzten Außenwall, Sil. – b) bildl., die Außenseite, das Äußere, das äußere Ansehen, der Anschein, fronte politus, Pers.: intra nihil habentia fronti suae simile, Sen.: minime blanda frons, das sehr wenig angenehme Äußere, Val. Max.: ubi frons causae non satis honesta est, Quint.: bes. oft prima frons, der erste Anschein, decipit frons prima multos, Phaedr.: dura primā fronte quaestio, Quint.: ex prima statim fronte diiudicare, Quint. – 2) insbes.: a) der Rand einer Bücherrolle, frontes geminae, die beiden äußern Flächen od. Basen einer Bücherrolle (gew. beschnitten, mit Bimsstein poliert u. gefärbt), Tibull. 3, 1, 13. Ov. trist. 1, 1, 11: fr. pumicata, Mart. 1, 66, 10: fr. nigra, Ov. trist. 1, 1, 8: voluminum frontes titulique, Sen. de tranqu. anim. 9, 6. – b) als t. t. der Baukunst, frontes, die zwei Mauern, die die Fülle enthalten, die Futtermauern, Vitr. 2, 8. § 4 u. §7. – B) die vordere Seite, Vorderseite, Fassade, 1) im allg.: lecti, Val. Max.: saeptorum, Frontin. aqu.: vehiculi, Amm.: fr. adversa (montis), Verg.: prima fr. libelli, die erste Seite, Ov.: atque haec in celebri carmina fronte (des Grabmals) notet, Tibull.: hos a fronte (vorn an der Straße) suos ponere penates, Ov. – 2) insbes.: a) als t. t. der Baukunst, die Vorderseite, Stirnseite, Fassade eines Gebäudes, aedis (des Tempels), Vitr. 3, 2, 2: aedium (der Tempel), Vell. 1, 11, 3. – b) als geogr. t. t., die einer Gegend zugekehrte Vorderseite, Front einer Örtlichkeit, haec est quasi Germaniae frons, Tac.: Italiae, Plin.: litorum, Mela u. Plin.: fr. Caucasi solibus opposita, Plin.: Arabia angustā fronte sequentia litora attingit, Mela: scopulus frontem in apertum porrigit aequor, Ov.: cum Germaniam ad laevam et in fronte, Pannoniam ad dextram, a tergo sedium suarum haberet Noricos, Vell. – c) als milit. t. t.: α) übh. die Vorderseite, Front (Ggstz. latus, tergum), frons (munimentorum) in Etruriam spectans, Liv.: frons (castrorum) naturā tuta erat, Liv.: unā fronte contra hostem munire castra, Caes. – et a fronte et a tergo circumire hostem, Caes.: a fronte instare (Ggstz. ab latere urgere), Liv.: a tergo, fronte, lateribus tenebitur (wird man ihn fassen), si in Galliam venerit, Cic.: silvas evasisse, transisse aestuaria pulchrum ac decorum in frontem (für eine Bewegung nach vorn, für die Offensive), Tac. Agr. 33. – β) die vordere Linie, Front des in Schlachtordnung aufgestellten Hauptheeres od. seiner Flügel, fr. recta, Ggstz. laevum od. dextrum cornu, Liv.: frons laevi cornus, Curt.: dextra frons, Tac.: prima frons, das Vordertreffen, Liv.: aequā od. aequatā fronte, Liv.: frontem primam tenere, im Vordertreffen stehen, Sen.: frontem aequare, Liv.: frontem dirigere, Quint.: in frontem dirigere (intr.) od. dirigi, eine Frontaufstellung nehmen, Liv. – C) die vordere, breite Seite, die Breite, in fronte, in der Breite (Ggstz. in agrum, in die Tiefe), Hor. sat. 1, 8, 12. Petron. 71, 6: u. so in frontem (Ggstz. in terga, in latera), Plin. 17, 202. – / frons als masc. im archaist. Latein (s. Brix Plaut. mil. 202. Neue-Wagener Formenl.3 1, 982 u. Georges Lexik. der lat. Wortf. S. 289) u. bei Vitr. 10, 11, 7 (wo frons transversarius, Querseite).

    lateinisch-deutsches > frons [2]

  • 19 fulmen

    fulmen, inis, n. (urspr. fulgmen v. fulgeo u. Suffix men), I) der Blitz, der herabfährt und ein- schlägt, der Blitzstrahl, Wetterstrahl, Donnerkeil, fulmen cadit, s. cadono. I, A, a, α (S. 889 oben): fulmen decĭdit, s. 2. dē-cido no. I, a, α (S. 1915 oben): fulmine ici u. ictus, s. īciono. I, 1: fulmine percutere alqm, Cic. u. Hyg.: fulmine percussus, Cic.: fulmine absumi od. interimi (umkommen), Capit. u. Vopisc.: ictu fulminis deflagrare, Cic.: inter fulmina et tonitrua, Cic.: minister fulminis, v. Jupiters Adler, Hor. – im Bilde, dii boni, quas tenebras e quo fulmine nasci passi estis! welchen Wechsel von strahlendem Licht und von Dunkel ließet ihr (in dieser Familie) eintreten, Val. Max. 3, 5, 1. – II) übtr.: A) der Blitz, d.i. die zerschmetternde Kraft, fortunae, Cic.: tuo de fulmine partem deme, Ov.: dah. von jedem niederschlagenden Unglück, duo fulmina domum perculerunt, Liv.: ecce quartae (litterae) fulmen, der vierte Brief war ein Donnerschlag für mich, Cic.: v. den Hauern der Wildschweine, fulmen habent in dentibus, tötende Kraft, Ov. – poet. v. vernichtenden Strafurteil des Senates, f. iustum, Iuven. 8, 92. – B) v. allem, dessen Gewalt man nicht widerstehen kann, der Blitz, Wetterstrahl, die unwiderstehliche Kraft, verborum, Cic.: dah. v. Helden (wie den beiden Scipionen in Spanien), duo fulmina imperii nostri, Cic.: Scipiades, belli fulmen, Lucr.: v. feurigen Augen, fulmina oculorum tuorum ferre non possum, Aur. Vict. epit. 1, 20: tune illa viri, quae vertice fundit, fulmina pertuleris? Sil. 11, 340.

    lateinisch-deutsches > fulmen

  • 20 fustis

    fūstis, is, Abl. ī, u. e, m., ein längliches Stück Holz, der Knüttel, Prügel, Stock, Plaut. u. Hor.: zum Ausklopfen, Ausdreschen der Getreideähren, fustibus tundere (al. cudere), Col.: bes. als Strafwerkzeug zum Schlagen, Plaut., Cic. u.a.: u. zum Totwerfen (s. fūstuārium), centurionem fusti percutere, Vell.: decimum quemque fusti necare od. ferire, Tac. – / Über den Abl. sing. s. Neue-Wagener Formenl.3 1, S. 339 u. 340 u. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 294.

    lateinisch-deutsches > fustis

См. также в других словарях:

  • PERCUTERE — mensuram vulgo dicuntur, qui modum canendi praescribunt. In omnibus enim etiam Veter. choris Mesochori erant, τοῦ χοροῦ κορυφκῖοι Graecis appellati, qui coeteris ad canendum praeibant et modum canendi dabant, pede in eam rem pulpitum aut solum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • percutere — index beat (strike) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • si quis, unum percusserit, cum alium percutere vellet, in felonia tenetur — /say kwis, yuwnam parkasarat, kam eyl(i)yam parkyuwtariy velat, in falown(i)ya taniytar/ If a man kill one, meaning to kill another, he is held guilty of felony …   Black's law dictionary

  • Si quis unum percusserit, cum alium percutere vellet, in felonia tenetur — If anyone kill one man when he intended to kill another, he is held for felony …   Ballentine's law dictionary

  • percuter — [ pɛrkyte ] v. <conjug. : 1> • 1610, rare av. 1825; « détruire » v. 980; lat. percutere « frapper violemment » I ♦ V. tr. 1 ♦ (1838) Frapper, heurter (qqch.). Mécan. Mobile qui percute un autre corps. Spécialt Pièce du fusil qui percute l… …   Encyclopédie Universelle

  • перкутировать — (лат. percutere ударять, постукивать) производить перкуссию. Новый словарь иностранных слов. by EdwART, , 2009. перкутировать [< лат. percutere ударять, постукивать] – мед. производить перкуссию, исследовать постукиванием. Большой словарь… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • perkutieren — per|ku|tie|ren 〈V. tr.; hat〉 mittels Perkussion untersuchen, mit einem kleinen Metallhammer od. den Fingern beklopfen [<lat. percutere „schlagen“] * * * per|ku|tie|ren <sw. V.; hat [lat. percutere = klopfen] (Med.): ↑ abklopfen (3). * * *… …   Universal-Lexikon

  • frapper — Frapper, act. acut. Caedere, Ferire, Icere, Percutere, Verberare. Frapper aucun, et luy faire des cicatrices, Cicatricare. Frapper bien fort, Probe percutere, Percudere. Frapper aucun au visage tellement qu il vienne des taches noires, Sugillare …   Thresor de la langue françoyse

  • percudir — ► verbo transitivo 1 Hacer desaparecer el tiempo o el uso el buen aspecto de una cosa: ■ los años percudieron las blancas paredes de la casa en que nací. SINÓNIMO ajar 2 Penetrar la suciedad en una cosa. SINÓNIMO ensuciar * * * percudir (del lat …   Enciclopedia Universal

  • percutir — (Del lat. percuotere, golpear.) ► verbo transitivo 1 Golpear una cosa de forma repetida. SINÓNIMO batir 2 MEDICINA Explorar una parte del cuerpo golpeándola con los dedos. * * * percutir (del lat. «percutĕre») tr. Golpear ↘algo. * * * percutir …   Enciclopedia Universal

  • repercutir — (Del lat. repercutere.) ► verbo intransitivo 1 Cambiar un cuerpo de dirección al chocar con otro: ■ la bala repercutió en la puerta. SINÓNIMO retroceder 2 Tener una cosa consecuencias en otra: ■ tu mal humor repercute en mi trabajo. SINÓNIMO… …   Enciclopedia Universal

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»