Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ordinarius

  • 1 ordinarius

    ordinarius ordinarius, a, um обычный, ординарный

    Латинско-русский словарь > ordinarius

  • 2 ordinarius

    ordĭnārĭus, a, um, adj. [ordo], of or belonging to order, orderly; according to the usual order, usual, customary, regular, ordinary (not in Cic. or Cæs.).
    I.
    Of persons.
    A.
    In gen.: ordinarii consules, regular, elected in the usual manner at the beginning of the year (opp. suffecti), Liv. 41, 18:

    pugiles (with legitimi),

    Suet. Aug. 45; cf.

    consulatus,

    id. Galb. 6:

    gladiatores,

    Sen. Ep. 7, 3:

    ordinarium hominem Oppius ait dici solitum scurram et improbum... At Aelius Stilo, qui minime ordine viveret... Sunt quidam etiam, qui manipularem, quia infimi sit ordinis, appellatum credant ordinarium,

    Fest. p. 182 Müll.—
    B.
    In partic., subst.: ordĭnārĭus, i, m.
    1.
    An overseer who keeps order, Dig. 14, 4, 5. —
    2.
    In milit. lang., a centurion of the first cohort, Inscr. Grut. 542, 8; Veg. Mil. 2, 15; cf. Mommsen, Tribus, p. 123; Anmerk. 112. —
    II.
    Of inanim. and abstr. things: oleum, oil obtained in the usual manner from sound, ripe olives (opp. to oleum cibarium, made of bad olives picked up from the ground), Col. 12, 50, 22:

    vites,

    standing in regular order, id. 3, 16, 1:

    silices,

    stones so laid that those of each row cover the joints of the row beneath it, Vitr. 2, 8:

    consulatus,

    regular, Suet. Galb. 6:

    consilia,

    usual, ordinary, Liv. 27, 43: oratio, regular, connected (opp. to breviarium or summarium), Sen. Ep. 39, 1:

    philosophia non est res succisiva: ordinaria est, domina est,

    it must be constantly practised, must govern all the relations of life, id. ib. 53, 9:

    fuit ordinarium, loqui, etc.,

    it was usual, customary, Dig. 38, 6, 1:

    jus (opp. to extraordinarium),

    ib. 14, 4, 5.— Hence, adv.: ordĭnārĭē, in order, orderly, methodically (eccl. Lat. for ordine, ordinatim), Tert. Res. Carn. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > ordinarius

  • 3 ordinarius

    ōrdinārius, a, um [ ordo ]
    lapis o. Vtr — ординарная каменная кладка, при которой верхний слой закрывает пазы нижнего
    2) соответствующий обычным правилам, обычный, надлежащий, нормальный
    consul o. L — консул, избранный в обычном порядке (т. е. до наступления года)
    non est res subsiciva philosophia, ordinaria est Sen — философия есть нечто не побочное, а основное

    Латинско-русский словарь > ordinarius

  • 4 ordinarius

    ōrdinārius, a, um (ordo), I) in gehöriger Reihe und Ordnung stehend, vites, Colum.: silex, Steine, die in Reihen so gelegt werden, daß die oberen jedesmal die Fugen der unteren decken, Vitr. – II) bildl.: A) ordentlich, der Ordnung und Gewohnheit gemäß, gewöhnlich, eigentlich, consilium, Liv.: ordinarii rei publicae usus, Liv.: non est res subsiciva philosophia; ordinaria est, sie ist nicht Nebensache; sie ist Hauptsache, Sen.: consules, die ordentlichen (im Jahre zuerst gewählten, die auch dem Jahre den Namen geben, Ggstz. suffecti), Liv. u.a.: so auch consulatus, Suet.: pugiles, Suet.: paria gladiatorum (Ggstz. postulaticia), Sen.: miles, Rottmeister, Veget. mil. u. Inscr.: u. bes. von Sklaven, die regelmäßig mit etwas betraut sind, paedagogus, Sen.: dispensator, Suet.: servus (Ggstz. vicarius), ICt.: deren Amt, ord. officium, Sen.; vgl. Marquardt Privatleben der Römer2 1, 154 f. – B) ordentlich, gehörig, vorzüglich, oleum, gutes (aus guten, nicht abgefallenen Oliven gemachtes) Öl, Colum.: oratio, Sen.

    lateinisch-deutsches > ordinarius

  • 5 ordinarius

    ōrdinārius, a, um (ordo), I) in gehöriger Reihe und Ordnung stehend, vites, Colum.: silex, Steine, die in Reihen so gelegt werden, daß die oberen jedesmal die Fugen der unteren decken, Vitr. – II) bildl.: A) ordentlich, der Ordnung und Gewohnheit gemäß, gewöhnlich, eigentlich, consilium, Liv.: ordinarii rei publicae usus, Liv.: non est res subsiciva philosophia; ordinaria est, sie ist nicht Nebensache; sie ist Hauptsache, Sen.: consules, die ordentlichen (im Jahre zuerst gewählten, die auch dem Jahre den Namen geben, Ggstz. suffecti), Liv. u.a.: so auch consulatus, Suet.: pugiles, Suet.: paria gladiatorum (Ggstz. postulaticia), Sen.: miles, Rottmeister, Veget. mil. u. Inscr.: u. bes. von Sklaven, die regelmäßig mit etwas betraut sind, paedagogus, Sen.: dispensator, Suet.: servus (Ggstz. vicarius), ICt.: deren Amt, ord. officium, Sen.; vgl. Marquardt Privatleben der Römer2 1, 154 f. – B) ordentlich, gehörig, vorzüglich, oleum, gutes (aus guten, nicht abgefallenen Oliven gemachtes) Öl, Colum.: oratio, Sen.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ordinarius

  • 6 ōrdinārius

        ōrdinārius adj.    [ordo], of order, usual, regular, ordinary: consules, regular, L.: consilia, ordinary, L.
    * * *
    ordinaria, ordinarium ADJ
    regular, ordinary

    Latin-English dictionary > ōrdinārius

  • 7 ordinarius

    [st1]1 [-] ordĭnārĭus, a, um: - [abcl][b]a - mis par ordre, rangé par ordre. - [abcl]b - conforme à l'ordre, conforme à la règle, régulier, habituel, ordinaire, normal. - [abcl]c - de premier ordre, du premier rang, principal.[/b]    - pugiles ordinarii, Suet. Aug. 45: boxeurs réguliers, professionnels.    - ordinarius consul: consul ordinaire, consul entré en charge à la date habituelle (consul élu régulièrement au début de l'année). [] consul suffectus: le consul suffectus (consul élu après la date régulière en remplacement d'un consul décédé ou démissionnaire, et qui avait les mêmes privilèges et les mêmes pouvoirs).    - consulatum per sex menses ordinarium gessit, Suet. Galb. 6: il exerça pendant six mois le consulat qui avait commencé à la date normale (au début de l'année).    - oleum ordinarium, Col. 12, 50, 22: huile ordinaire (huile obtenue régulièrement).    - ordinaria vitis, Col.: vigne plantée par rangs bien ordonnés.    - philosophia ordinaria est, Sen.: la philosophie est une activité normale (elle doit être pratiquée constamment, elle ne doit pas être considérée comme un loisir). [st1]2 [-] ordĭnārĭus, ii, m.: - [abcl][b]a - Dig. un surveillant (qui maintient l'ordre). - [abcl]b - Inscr. centurion de la premère cohorte.[/b]
    * * *
    [st1]1 [-] ordĭnārĭus, a, um: - [abcl][b]a - mis par ordre, rangé par ordre. - [abcl]b - conforme à l'ordre, conforme à la règle, régulier, habituel, ordinaire, normal. - [abcl]c - de premier ordre, du premier rang, principal.[/b]    - pugiles ordinarii, Suet. Aug. 45: boxeurs réguliers, professionnels.    - ordinarius consul: consul ordinaire, consul entré en charge à la date habituelle (consul élu régulièrement au début de l'année). [] consul suffectus: le consul suffectus (consul élu après la date régulière en remplacement d'un consul décédé ou démissionnaire, et qui avait les mêmes privilèges et les mêmes pouvoirs).    - consulatum per sex menses ordinarium gessit, Suet. Galb. 6: il exerça pendant six mois le consulat qui avait commencé à la date normale (au début de l'année).    - oleum ordinarium, Col. 12, 50, 22: huile ordinaire (huile obtenue régulièrement).    - ordinaria vitis, Col.: vigne plantée par rangs bien ordonnés.    - philosophia ordinaria est, Sen.: la philosophie est une activité normale (elle doit être pratiquée constamment, elle ne doit pas être considérée comme un loisir). [st1]2 [-] ordĭnārĭus, ii, m.: - [abcl][b]a - Dig. un surveillant (qui maintient l'ordre). - [abcl]b - Inscr. centurion de la premère cohorte.[/b]
    * * *
        Ordinarius, Adiectiuum: vt Ordinaria semina. Columel. Les semences et plantes qu'on seme et plante par ordre.
    \
        Ordinaria vitis. Columel. Vigne plantee par ordre.
    \
        Silicibus ordinariis struere parietes. Vitruuius. Bastir de pierres de grez, ou autre pierre dure, qui est tout d'une grandeur, sans que le bastiment soit faict à plomb.
    \
        Ordinaria consilia. Liu. Accoustumez, Ordinaires.
    \
        Ordinarius seruus. Vlp. Un maistre vallet.

    Dictionarium latinogallicum > ordinarius

  • 8 ordinarius

    1) обыкновенный напр. indicia ord. прот. extraord. (pr. I. 3, 12); также прот. quae apud compromissarios acta sunt (1. 5 § 2 C. 2, 56);

    actio ord. прот. utilis persecutio (1. 5 C. 8, 16);

    iure ordin. vindicare hereditatem прот. extra ordinem agere crimen expilatae hered. (1. 3 D. 47, 19. 1. 15 § 4 D. 42, 1. 1. 178 § 2 D. 50, 16. 1. 1 § 2 D. 25, 5. 1. 3 D. 47, 1. 1. 2 D. 47, 17. 1. 10 D. 37, 10);

    bon. possessio ord. прот. Carboniana (1. 3 § 14 et seq. eod. 1. 5 § 3 D. 37, 5);

    servus ord. (honestior) прот. vicarius (1. 5 § 1 D. 14, 4. 1. 17. 19 pr. D. 15, 1); тк. прот. mediastinus (1. 15 § 44 D. 47, 10);

    dignitas ord. прот. honoraria (1. 2 C. 12, 8);

    ord. potestas (1. un. C. 5, 7. 1. 6 pr. C. 1, 54);

    iudices ord. (см. iudex s. a.); (1. 7 C. 9, 42. 1. 7 C. 12, 58).

    2) по закону, по всей справедливости (1. 33 § 2 D. 3, 3. 1. 1 pr. D. 5, 5. 1. 1 pr. D. 15, 1. 1. 7 C. 4, 39. 1. 9 C. 9, 22).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > ordinarius

  • 9 ordinarius

    a, um ординарный, обычный

    Латинско-русский медицинско-фармацевтический словарь > ordinarius

  • 10 ordinarius

    according to order, regular, ordinary

    Latin-English dictionary of medieval > ordinarius

  • 11 extra-ōrdinārius

        extra-ōrdinārius adj.,    out of the common order, extraordinary, uncommon: pecuniae: reus, to be tried out of the usual order: cohortes, select, L.: porta (i. e. praetoria), L.: petitio consulatūs: imperium: periculum, Cu.

    Latin-English dictionary > extra-ōrdinārius

  • 12 consulatus

    cōnsulātus, ūs, m. (consul), die Konsulwürde, das Konsulamt, das Konsulat, I) eig., in Rom: candidatus consulatus, Vell.: consulatus competitores, Suet. – c. ordinarius (s. cōnsul ordinarius unter consul), Suet. – c. continuus, Suet.: c. primus, secundus, Gell. u. Suet.: c. alter, Sall. u. Suet.: tertius, Plin. pan.: quinque consulatus, Liv.: consulatus septem, octo, Suet. – in consulatu, extra consulatum, Suet.: in primo consulatu, Suet.: in priore consulatu, Nep.: superiore consulatu, Caes.: in hoc praeclaro consulatu, Cic.: proximo suo consulatu, Suet.: suo toto consulatu (zB. somnum non vidisse, v. jmd., der nur einen Tag Konsul war), Cic. ep. 7, 30, 1. – tuus videlicet salutaris consulatus, perniciosus meus, Cic.: in exitu iam est c. meus, Cic. – consulatus honos, Suet.: petitio consulatus, Caes. u. Suet.: repulsa consulatus, Suet. – designatio consulatus, Suet.: initium consulatus, Vell. – abdicare se consulatu, Cic.: abdicare consulatum, Liv.: abire consulatu, Cic.: abrogare consulatum, Vell.: accipere consulatum, Suet.: adipisci consulatum, Cic.: administrare quinque consulatus salutariter rei publicae (für die R.), Val. Max.: afferre consulatum in eam familiam, Cic.: appetere consulatum, Sall.: supra tribunatus et praeturas et consulatus ascendere, Tac. dial.: dare alci consulatum, Suet.: deferre alci consulatum, Val. Max.: delatum ab Augusto consulatum accipere, Tac.: deponere consulatum, Val. Max.: designare alci primum consulatum cum alqo, Gell.: evehi alqm ad consulatum, Tac.: evehi alqm usque in tertium consulatum, Vell.: exacto consulatu, Suet.: functus consulatu, Suet.: consulatum gerere, zB. industrie, Val. Max., od. cum alqo, Sall.: quinque consulatus eodem tenore gesti, Liv.: inferre consulatum in familiam suam, Val. Max.: inire consulatum, Caes. u. Liv.: ingredi consulatum pridie ante Kal. Ian., Quint.: mandare alci consulatum, Sall.: negare alci consulatum, Val. Max.: obtinere consulatum una cum salute, Cic.: peracto consulatu, Caes.: peractis quinque consulatibus summa cum gloria, Val. Max.: petere consulatum (auch m. einem Zusatz wie in proximum annum), Cic. u. Sall.: succedere alci in consulatu, Suet. – II) übtr.: A) das Prokonsulat (vgl. pro consule unter consul no. I), Apul. apol. 94. – B) als oberste Magistratswürde in Munizipalstädten, Corp. inscr. Lat. 2, 4547. – / Dat. Sing. consulatu, Val. Max. 6, 9, 10.

    lateinisch-deutsches > consulatus

  • 13 sufficio

    sufficio, fēcī, fectum, ere (sub u. facio), I) tr.: A) gleichs. untermachen, d.i. 1) ein Gebäude unterbauen, zu einem G. den Grund legen, opus, Curt. 5, 1 (4), 29 Zumpt (Hedicke vix suffulciendo operi firmum solum, Vogel vix sufficiens operi firmo). – 2) mit einer Farbe usw. als Grund überziehen, unterlaufen lassen, lanam medicamentis quibusdam, Cic. fr.: oculos suffecti (angues) sanguine et igni, unterlaufen, Verg.: u. so maculis suffecta genas, Val. Flacc.: suffecta leto lumina, getrübt, Val. Flacc.: nubes sole suffecta, gleichs. unterlaufen, durchstrahlt, Sen.

    B) gleichs. nachfügen, nachwachsen lassen, 1) eig.: aliam ex alia generando suffice prolem, Verg.: septimo dentes decĭdere anno aliosque suffici (nachwachsen), Plin. – 2) übtr.: a) an jmds. Stelle (der vor Ablauf seiner Amtszeit verstorben od. verbannt ist od. der nicht genau nach der Vorschrift gewählt ist) wählen, nachwählen (v. Volke od. Kollegen, während subrogare v. Leiter der Komitien steht), collegam, Cic.: censorem in locum demortui, Liv. (u. so sacerdotes eo anno mortui atque in eorum locum suffecti m. folg. Namen, Liv.): collegam suffici censori, Liv.: ei suffectus est extemplo P. Manlius dictator (zum D.), Liv.: suffectus in locum Aulii C. Fabius magister equitum, Liv.: Conon Alcibiadi suffectus, Iustin.: filius patri suffectus, Tac.: heredem suffici se proximum, Phaedr.: Hasdrubale imperatore (zum F.) suffecto, Nep. – v. den Bienen, regem parvosque Quirites sufficiunt, Verg. – Insbes. suffectus consul, der nachgewählte Konsul (Ggstz. consul ordinarius, der zuerst gewählte), Liv. 41, 18, 16. Lampr. Alex. Sev. 43, 2: u. so consulatus suffectus, des nachgewählten Konsuls (Ggstz. cons. ordinarius), Auson. grat. act. V II. 32. p. 23 Schenkl.

    C) ( wie ὑπέχειν) an die Hand geben, darreichen, darbieten, (vgl. die Ausleg. zu Verg. georg. 2, 424), 1) eig.: nebulae sufficiunt nubes, Lucr.: ipsa satis tellus sufficit umorem et gravidas fruges, Verg.: ut (Hispania) Italiae cunctarum rerum abundantiam sufficiat, Iustin. – milites excursionibus, zuziehen zu usw., Liv. – 2) übtr., darreichen, geben, Danais animos viresque secundas, Verg. Aen. 2, 618: u. so 9, 803.

    D) = praeficere, einem Amte vorsetzen; dah. Partiz. suffectus subst. = der Statthalter, Vulg. 2. Mach. 4, 31.

    II) intr. hinlänglich sich darbieten, -zu Gebote stehen, hinreichen, der Menge, Größe, Stärke nach = ausreichen, genügen, vorhalten, genug sein, gewachsen sein, α) absol. (vgl. Fabri Liv. 21, 8, 4): quamquam nec scribae sufficere nec tabulae nomnia eorum capere poterant, Cic.: non sufficiebant muri, Liv.: per quadriduum Cremona suffecit, Tac.: imitatio per se ipsa non sufficit, Quint.: sed arma sumere non ante cuiquam moris quam civitas suffecturum probaverit, bevor der Staat ihn für waffenfähig erklärt hat, Tac. – β) mit Dat. (vgl. Mützell Curt. 3, 6, 19; 4, 1, 25): unde Volscis sufficerent milites, in hinlänglicher Menge sich darböten, Liv.: paucorum cupiditati tum, cum obsistere non poterant, tamen sufficere aliquo modo poterant, Cic.: sufficere omnes obsequio, zur Bezeugung des Gehorsams, (zur Huldigung) seien alle gut genug, Tac. – mons... sufficiebat alimentis, Liv.: nec umbo sufficit ictibus, hält nicht die Streiche aus, Verg.: vires, quae sufficiant laboribus certaminum, Quint. – γ) mit ad u. Akk. (s. Fabri Liv. 21, 8, 5): inopi aerario nec plebe ad tributum sufficiente, die Mittel habe zu usw., Liv.: quomodo nos ad patiendum sufficiamus, Liv. – δ) mit adversus u. Akk.: non suffecturum ducem unum et exercitum unum adversus quattuor populos, Liv. 10, 25, 13. – ε) m. in u. Akk.: nec locus in tumulos nec sufficit arbor in ignes, Ov.: ergo ego sufficiam reus in nova crimina semper, Ov. – ζ) mit Infin., αα) unpers. = es genügt, sufficit dicere E portu navigavi, Quint.: suffecerit haec rettulisse, Suet. – ββ) pers. = ich bin imstande, ich vermag, nec nos obniti contra nec tendere tantum sufficimus, Verg. Aen. 5, 22: nec vox antri complere capacis sufficiens spatium, Lucan. 5, 154: u. so sufficio mit Infin. auch Augustin. epist. 247, 1. – η) mit ut od. ne u. Konj.: interim sufficit, ut exorari te sinas, Plin. ep.: nec quisquam respondeat sufficere, ut ad tempus simplex quiddam et uniforme doceamur, Tac.: sufficit, ne ea, quae sunt vera, minuantur, Plin. ep. – θ) mit folg. si u. Konj., igitur sufficere tibi debet, si exheredatus a matre quartam partem ab heredibus eius accipias, Plin. ep. 5, 1, 9: sufficere iis credis si probi et frugi existimentur, Plin. pan. 88, 2.

    lateinisch-deutsches > sufficio

  • 14 consulatus

    cōnsulātus, ūs, m. (consul), die Konsulwürde, das Konsulamt, das Konsulat, I) eig., in Rom: candidatus consulatus, Vell.: consulatus competitores, Suet. – c. ordinarius (s. consul ordinarius unter consul), Suet. – c. continuus, Suet.: c. primus, secundus, Gell. u. Suet.: c. alter, Sall. u. Suet.: tertius, Plin. pan.: quinque consulatus, Liv.: consulatus septem, octo, Suet. – in consulatu, extra consulatum, Suet.: in primo consulatu, Suet.: in priore consulatu, Nep.: superiore consulatu, Caes.: in hoc praeclaro consulatu, Cic.: proximo suo consulatu, Suet.: suo toto consulatu (zB. somnum non vidisse, v. jmd., der nur einen Tag Konsul war), Cic. ep. 7, 30, 1. – tuus videlicet salutaris consulatus, perniciosus meus, Cic.: in exitu iam est c. meus, Cic. – consulatus honos, Suet.: petitio consulatus, Caes. u. Suet.: repulsa consulatus, Suet. – designatio consulatus, Suet.: initium consulatus, Vell. – abdicare se consulatu, Cic.: abdicare consulatum, Liv.: abire consulatu, Cic.: abrogare consulatum, Vell.: accipere consulatum, Suet.: adipisci consulatum, Cic.: administrare quinque consulatus salutariter rei publicae (für die R.), Val. Max.: afferre consulatum in eam familiam, Cic.: appetere consulatum, Sall.: supra tribunatus et praeturas et consulatus ascendere, Tac. dial.: dare alci consulatum, Suet.: deferre alci consulatum, Val. Max.: delatum ab Augusto consulat-
    ————
    um accipere, Tac.: deponere consulatum, Val. Max.: designare alci primum consulatum cum alqo, Gell.: evehi alqm ad consulatum, Tac.: evehi alqm usque in tertium consulatum, Vell.: exacto consulatu, Suet.: functus consulatu, Suet.: consulatum gerere, zB. industrie, Val. Max., od. cum alqo, Sall.: quinque consulatus eodem tenore gesti, Liv.: inferre consulatum in familiam suam, Val. Max.: inire consulatum, Caes. u. Liv.: ingredi consulatum pridie ante Kal. Ian., Quint.: mandare alci consulatum, Sall.: negare alci consulatum, Val. Max.: obtinere consulatum una cum salute, Cic.: peracto consulatu, Caes.: peractis quinque consulatibus summa cum gloria, Val. Max.: petere consulatum (auch m. einem Zusatz wie in proximum annum), Cic. u. Sall.: succedere alci in consulatu, Suet. – II) übtr.: A) das Prokonsulat (vgl. pro consule unter consul no. I), Apul. apol. 94. – B) als oberste Magistratswürde in Munizipalstädten, Corp. inscr. Lat. 2, 4547. – Dat. Sing. consulatu, Val. Max. 6, 9, 10.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > consulatus

  • 15 sufficio

    sufficio, fēcī, fectum, ere (sub u. facio), I) tr.: A) gleichs. untermachen, d.i. 1) ein Gebäude unterbauen, zu einem G. den Grund legen, opus, Curt. 5, 1 (4), 29 Zumpt (Hedicke vix suffulciendo operi firmum solum, Vogel vix sufficiens operi firmo). – 2) mit einer Farbe usw. als Grund überziehen, unterlaufen lassen, lanam medicamentis quibusdam, Cic. fr.: oculos suffecti (angues) sanguine et igni, unterlaufen, Verg.: u. so maculis suffecta genas, Val. Flacc.: suffecta leto lumina, getrübt, Val. Flacc.: nubes sole suffecta, gleichs. unterlaufen, durchstrahlt, Sen.
    B) gleichs. nachfügen, nachwachsen lassen, 1) eig.: aliam ex alia generando suffice prolem, Verg.: septimo dentes decĭdere anno aliosque suffici (nachwachsen), Plin. – 2) übtr.: a) an jmds. Stelle (der vor Ablauf seiner Amtszeit verstorben od. verbannt ist od. der nicht genau nach der Vorschrift gewählt ist) wählen, nachwählen (v. Volke od. Kollegen, während subrogare v. Leiter der Komitien steht), collegam, Cic.: censorem in locum demortui, Liv. (u. so sacerdotes eo anno mortui atque in eorum locum suffecti m. folg. Namen, Liv.): collegam suffici censori, Liv.: ei suffectus est extemplo P. Manlius dictator (zum D.), Liv.: suffectus in locum Aulii C. Fabius magister equitum, Liv.: Conon Alcibiadi suffectus, Iustin.: fili-
    ————
    us patri suffectus, Tac.: heredem suffici se proximum, Phaedr.: Hasdrubale imperatore (zum F.) suffecto, Nep. – v. den Bienen, regem parvosque Quirites sufficiunt, Verg. – Insbes. suffectus consul, der nachgewählte Konsul (Ggstz. consul ordinarius, der zuerst gewählte), Liv. 41, 18, 16. Lampr. Alex. Sev. 43, 2: u. so consulatus suffectus, des nachgewählten Konsuls (Ggstz. cons. ordinarius), Auson. grat. act. V II. 32. p. 23 Schenkl.
    C) ( wie ὑπέχειν) an die Hand geben, darreichen, darbieten, (vgl. die Ausleg. zu Verg. georg. 2, 424), 1) eig.: nebulae sufficiunt nubes, Lucr.: ipsa satis tellus sufficit umorem et gravidas fruges, Verg.: ut (Hispania) Italiae cunctarum rerum abundantiam sufficiat, Iustin. – milites excursionibus, zuziehen zu usw., Liv. – 2) übtr., darreichen, geben, Danais animos viresque secundas, Verg. Aen. 2, 618: u. so 9, 803.
    D) = praeficere, einem Amte vorsetzen; dah. Partiz. suffectus subst. = der Statthalter, Vulg. 2. Mach. 4, 31.
    II) intr. hinlänglich sich darbieten, -zu Gebote stehen, hinreichen, der Menge, Größe, Stärke nach = ausreichen, genügen, vorhalten, genug sein, gewachsen sein, α) absol. (vgl. Fabri Liv. 21, 8, 4): quamquam nec scribae sufficere nec tabulae nomnia eorum capere poterant, Cic.: non sufficiebant muri, Liv.: per quadriduum Cremona suffecit, Tac.:
    ————
    imitatio per se ipsa non sufficit, Quint.: sed arma sumere non ante cuiquam moris quam civitas suffecturum probaverit, bevor der Staat ihn für waffenfähig erklärt hat, Tac. – β) mit Dat. (vgl. Mützell Curt. 3, 6, 19; 4, 1, 25): unde Volscis sufficerent milites, in hinlänglicher Menge sich darböten, Liv.: paucorum cupiditati tum, cum obsistere non poterant, tamen sufficere aliquo modo poterant, Cic.: sufficere omnes obsequio, zur Bezeugung des Gehorsams, (zur Huldigung) seien alle gut genug, Tac. – mons... sufficiebat alimentis, Liv.: nec umbo sufficit ictibus, hält nicht die Streiche aus, Verg.: vires, quae sufficiant laboribus certaminum, Quint. – γ) mit ad u. Akk. (s. Fabri Liv. 21, 8, 5): inopi aerario nec plebe ad tributum sufficiente, die Mittel habe zu usw., Liv.: quomodo nos ad patiendum sufficiamus, Liv. – δ) mit adversus u. Akk.: non suffecturum ducem unum et exercitum unum adversus quattuor populos, Liv. 10, 25, 13. – ε) m. in u. Akk.: nec locus in tumulos nec sufficit arbor in ignes, Ov.: ergo ego sufficiam reus in nova crimina semper, Ov. – ζ) mit Infin., αα) unpers. = es genügt, sufficit dicere E portu navigavi, Quint.: suffecerit haec rettulisse, Suet. – ββ) pers. = ich bin imstande, ich vermag, nec nos obniti contra nec tendere tantum sufficimus, Verg. Aen. 5, 22: nec vox antri complere capacis sufficiens spatium, Lucan. 5, 154: u. so sufficio mit Infin. auch Augustin. epist. 247, 1. – η) mit ut
    ————
    od. ne u. Konj.: interim sufficit, ut exorari te sinas, Plin. ep.: nec quisquam respondeat sufficere, ut ad tempus simplex quiddam et uniforme doceamur, Tac.: sufficit, ne ea, quae sunt vera, minuantur, Plin. ep. – θ) mit folg. si u. Konj., igitur sufficere tibi debet, si exheredatus a matre quartam partem ab heredibus eius accipias, Plin. ep. 5, 1, 9: sufficere iis credis si probi et frugi existimentur, Plin. pan. 88, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sufficio

  • 16 vicarius

    1) заступник, представитель: a) напр. vic. alieni muneris (1. 13 cf. 1. 4 D. 50, 7);

    b) = succedaneus: vic. damni (1. 39 § 16 D. 26, 7);

    c) помощник невольника, прот. servus ordinarius (1. 25 D. 10, 3);

    vicariorum vicarii (1. 25 eod.);

    d) со времени Константина vicarius стало титулом наместника диоцеза, стоявшего по рангу в классе spectabiles (1. 1 pr. C. 1, 49);

    vic. Africae (inscr. 1. 16 C. 4, 44);

    Hispaniarum inscr. (1. 3 C. 8, 2);

    e) тк. адъютанты главнокомандующих назывались викариями (1. 9 C. 12, 51).

    2) заступающий кого-нб., vicaria custodiae gratia possessio (1. 5 § 1 D. 36, 3);

    iudex vic. прот. ordinarius (1. un. C. 5, 7).

    3) касающийся наместника диоцеза: agens vicariam praefecturam (inscr. 1. 11 C. 1, 18);

    vicaria (sc. dignitas), достоинство такого наместника (1. 1 C. 12, 19).

    4) взаимный, vic. damnis obstricti (1. 3 C. 11, 35);

    vic. fideiussiones (1. 33 § 3 C. 1, 3).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > vicarius

  • 17 consul

    consul (in the oldest inscrr. CONSOL, COSOL; abbrev. COS., also in plur. COSS., not before the time of the emperors), ŭlis, m. [prob. from root sal- of salio; Sanscr. sar-, go; hence also exsul, praesul, v. Corss. Ausspr. II. p. 71], a consul, one of the two highest magistrates of the Roman state, chosen annually, after the expulsion of the kings; cf. concerning his election, administration, duties, etc., Dict. Antiq., and the authors there cited (freq. in all periods and species of composition): qui recte consulat, consul cluat, Att. ap. Varr. L. L. 5, § 80 Müll.; Cic. Leg. 3, 3, 8; Quint. 1, 6, 32; Plin. 7, 43, 44, § 136: consul ordinarius, one who entered on his office at the regular time, viz. on the first of January; opp. consul suffectus, one chosen in the course of the year in the place of one who had died, or, after the time of the emperors, as a mere honorary title; v. ordinarius and sufficio: consul designatus, consul elect (so called in the interval between election, at the beginning of August, and entrance on his duties, on the 1st of January), v. designo: consul major, one who had the largest number of votes, or with whom the Fasces were, or one who was oldest (acc. to Nieb., orig. he who was of noble origin); cf. Fest. s. v. majorem consulem, p. 161, 31 Müll.;

    after the Lex Julia,

    who had most children, Gell. 2, 15, 4:

    consulem creare,

    Cic. Att. 9, 9, 3; Caes. B. C. 3, 1 al.:

    dicere,

    Liv. 27, 6, 3:

    facere,

    Cic. Agr. 2, 1, 3; id. de Or. 2, 66, 268:

    sufficere,

    id. Mur. 38, 82 al.:

    declarare,

    id. Agr. 2, 2, 4 al.:

    renuntiare,

    id. Mur. 1, 1 al.:

    aliquem consulem designare,

    Amm. 21, 12, 25:

    esse pro consule,

    Cic. Verr. 2, 3, 91, § 212 al. In reference to the expression bis, iterum, ter, quater, etc.; tertio or tertium, etc, consul, v. the words bis, iterum, etc., and cf. Gell. 10, 1, 3 and 6.—
    B.
    Esp.
    1.
    In abl. with the names of the consuls (in the poets usu. of one consul), for the designation of the year: Orgetorix M. Messalá M. Pisone Coss., regni cupiditate inductus, etc., in the consulship of (i. e. in the year of Rome 693), Caes. B. G. 1, 2: is dies erat a. d. V. Kal. Apr. L. Pisone A. Gabinio Coss. (i. e. the 27th of March, 696 of the city), id. ib. 1, 6 fin.:

    Romam venit Mario consule et Catulo,

    Cic. Arch. 3, 5; id. Brut. 43, 161 al.:

    amphora fumum bibere instituta Consule Tullo,

    Hor. C. 3, 8, 12; 3, 14, 28; 3, 21, 1; id. Epod. 13, 6 al.; cf.:

    Bibuli consulis amphora,

    id. C. 3, 28, 8:

    amphora centeno consule facta minor,

    i. e. a hundred years old, Mart. 8, 45, 4.—
    2.
    Sing., as collective term for the magistracy, the consuls, when the office is in view rather than the persons: quod populus in se jus dederit, eo consulem usurum;

    non ipsos (sc. consules) libidinem ac licentiam suam pro lege habituros,

    Liv. 3, 9, 5 Weissenb. ad loc.:

    legatisque ad consulem missis,

    id. 21, 52, 6 Heerw. ad loc.:

    aliter sine populi jussu nullius earum rerum consuli jus est,

    Sall. C. 29, 3.—
    II.
    Meton.
    A.
    A proconsul, Liv. 26, 33, 4 Weissenb. ad loc.; cf. id. § 7; 31, 49, 4; Nep. Cato, 1, 3; Aur. Vict. Vir. Ill. 6, 3, 2; Flor. 2, 14, 5; Eutr. 3, 14.—
    B.
    The highest magistrate in other states:

    consul Tusculanorum,

    Plin. 7, 43, 44, § 136:

    BARCINONENSIS,

    Inscr. Grut. 4, 29, 9:

    COLONLAE ASTIGITANAE,

    ib. 351, 5; Aus. Clar. Urb. 14, 39.—
    C.
    An epithet of Jupiter, Vop. Firm. 3; App. de Mundo, c. 25.—
    * D.
    Poet.:

    est animus tibi... consul non unius anni,

    continually fulfilling the duties of the highest magistracy, Hor. C. 4, 9, 39 Orell. ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > consul

  • 18 consul

    cōnsul, is m.
    1) консул, глава Римской республики (ежегодно центуриатными комициями избирались на один год два консуладо 367 г. до н. э. тк. из патрициев, а затем тж. из плебеев)
    c. ordinarius L etc. — консул, избранный в начале года (с 153 г. до н. э.с 1-го января, до этого в разное время)
    c. suffectus L — консул, избранный по наступлении года
    c. designatus C — консул, избранный, но ещё не приступивший к исполнению своих обязанностей
    c. major AG — старший (годами, по количеству собранных голосов или более многодетный) из обоих консулов, председательствовавший в сенате и в комициях
    aliquem creare (dicere) consulem C, L etc. — избрать кого-л. в консулы
    consulem rogare (subrogare) C, L — предлагать кого-л. в консулы
    M. Messalā, (et) M. Pisone coss. (consulibus) Csв год консульства Марка Мессалы и Марка Пизона (т. е. в 61 г. до н. э.)
    multos consules numerare Sen — пережить много консульств, т. е. долго жить
    2) редко советник, податель советов (прозвище Юпитера) Vop, Ap

    Латинско-русский словарь > consul

  • 19 extraordinarius

    extrā-ōrdinārius, a, um
    из ряда вон выходящий, необыкновенный ( cupiditas C); чрезвычайный ( potestas C); особый, отборный (equĭtes, cohortes L)

    Латинско-русский словарь > extraordinarius

  • 20 consul

    cōnsul, sulis, m. (arch. consol, Corp. inscr. Lat. 1, 30. 32. 40 u. ö. od. cosol, Corp. inscr. Lat. 1, 31; v. CONS-o, wov. auch consulo; also der Befrager des Volks od. Senates), der Konsul, im Plur. cōnsulēs, die Konsuln (Sing. abgekürzt COS., Plur. COSS.), I) eig., die beiden nach Vertreibung der Könige in Rom eingesetzten und jedesmal auf die Dauer eines Jahres (in den Zenturiatkomitien anfangs bloß aus den Patriziern, seit 367 v. Chr. auch aus den Plebejern) gewählten höchsten (dh. bei den Griechen ὕπατοι) Magistratspersonen mit ursprünglich königlicher Gewalt, während der Dauer ihres Amtes mit dem imperium betraut, die Volk und Senat berufen, in den Volks- u. Senatsversammlungen präsidieren und für pünktliche Ausführung der Volks- und Senatsbeschlüsse sorgen. Das gesetzliche Alter eines Konsuls war das 43. Lebensjahr. Ihr Amt traten die Konsuln früher gesetzmäßig (doch nicht ohne Ausnahmen) an den Kalenden des Sextilis, seit dem Jahre 153 v. Chr. aber regelmäßig an den Kalenden des Januar an. – Die Konsuln waren die Leiter des Staates im Frieden u. die Feldherren im Kriege u., solange es keine Prätoren gab, auch Oberrichter (zuw. [auch bei Cic.] der Sing. consul, wo man den Plur. consules erwartet, wo er dann als oberste Behörde ohne Rücksicht auf die Individuen zu fassen ist, s. Fabri Sall. Cat. 29, 3 u. Heerw. Liv. 21, 52, 6), sella consulis, Plin. pan., sellae consulum, Liv. – c. imperiosus, Cic.: popularis, Cic. – c. ordinarius, der ordentliche (d.i. der am Anfange des Jahres sein Amt antretende), Liv. u.a. (Ggstz. suffectus, der nachgewählte, Liv.). – c. designatus, der erklärte, designierte (d.i. der auf das nächste Jahr in den Komitien gewählte u. öffentlich als gewählter ausgerufene Konsul bis zu seinem Amtsantritt), Cic. u.a. – novi consules, die neuen = diesjährigen (Ggstz. prioris anni consules), Liv. – consul maior, der Konsul, der die monatlich wechselnden fasces, also die Wahrnehmung des imperium (der souveränen Herrschergewalt im Namen des Volks), sowie den Vorsitz im Senate und in den Komitien hatte, ursprünglich der ältere von beiden, später der, der die meisten Stimmen bei der Wahl hatte, nach der lex Iulia der, der die meisten Kinder hatte, s. Fest. p. 161, 31 [a]. Gell. 2, 15. – C. Flaminius consul iterum, Cic.: T. Quinctio quartum consule, Liv.: C. Marius septimum consul, Cic.: tertio consules esse, Plin. pan. – M. Aemilius Lepidus, qui bis consul augurque fuerat, Liv.: Papum Aemilium C. Luscino familiarem fuisse, bis unā consules, Cic.: M. Marcellus ille quinquies consul, Cic. – creare consules, alqm creare consulem, s. 1. creo. – alqm dicere consulem u. dicere alqm cum alqo consulem (beide v. Volke, v. den Zenturien), Liv. – alqm facere consulem, auch m. dem Zustz. suffragio suo (v. einzelnen = für jmds. Wahl zum K. stimmen), Cic., Liv., Vell. u. Quint. (vgl. Henrichsen u. Ellendt Cic. de or. 2, 268): alqm facere consulem ordinarium, Sen.: alium facere consulem, Cic.: ii, qui sine repulsa consules facti sunt, Cic.: Marius consul absens factus, Sall. – sufficere consules, Liv.: alqm sufficere consulem in locum alcis, Liv.: alqm consulem (als K.) sibi substituere, Vell.: consulem rogare, subrogare, zur Wahl vorschlagen (v. Vorsitzenden der Komitien; subr. zur Nachwahl), Cic. u. Liv.: alqm consulem (zum K.) designare, Amm. 21, 12, 25 (vgl. oben c. designatus). – alqm declarare consulem, Cic.: comitiis habitis consules declarantur M. Tullius et C. Antonius, Sall. – alqm renuntiare consulem, Cic. – Romae consulem esse, Cic.: consules eos eo anno fuisse, Liv. – Die Namen der beiden consules ordinarii (s. oben) od. auch (bes. bei Dichtern) nur eines derselben dienten zur Bezeichnung des Jahres (selbst noch unter den Kaisern, vgl. Apul. apol. 89 consules legat, annos computet), L. Pisone, A. Gabinio coss. (d.i. im Jahre 85 v. Chr.), Caes.: consule Tullo, Hor.: u. allg., quibus consulibus, in welchem Jahre (der röm. Zeitrechnung), Nep.: so auch quo consule, Mart.: proximis consulibus, im nächstvorhergehenden Jahre, Cic.: sequentibus consulibus, im folgenden Jahre, Suet.: in destinatos consules, für das nächste Jahr, Cic.: multos consules (viele Jahre) inter magna bona numerare, Sen.: adiecto od. edito die et consule, mit Angabe des Datums, Ggstz. sine die et consule, ohne Datum, ICt.: bis tibi consul trigesimus instat, du bist fast sechzig Jahre alt, Mart. – dah. die Konsuln auch zur Bezeichnung des Jahrganges u. des Alters des Weins, Bibuli consulis amphora, Hor.: amphora centeno consule facta minor, hundertjährige, Mart.: tot consulum regionumque vina, so viele Jahrgänge und Sorten Wein, Sen. – Diejenigen, die an Stelle des Konsuls als Statthalter oder Befehlshaber tätig waren, bezeichnete man durch pro consule (dann ein Wort proconsul, w. vgl.), zB. Furius Camillus pro consule Africae, Tac.: pro consule in Ciliciam proficisci, Cic.: pro consule esse, Cic.: pro consule ad Veios esse, Liv.: L. Cornelius Lentulus pro consule ex Hispania rediit, Liv.: ipsum consulem Romae manere... pro consule T. Quinctium subsidio castris cum sociali exercitu mitti, Liv. – II) übtr.: A) bei den Histor. zuw. statt proconsul, zB. Nep. Cat. 1, 3. Liv. 26, 33. § 4 u. 7 (s. dazu die Auslgg.); Liv. 31, 49, 4. Aur. Vict. vir. ill. 63, 2 (s. dazu Arntzen). Flor. 2, 14, 5 (s. dazu Duker). Eutr. 3, 14 (u. dazu Tzschucke). – B) als höchste Behörde in Munizipalstädten, Plin. 7, 136. Auson. ordo urb. nobil. (XVIIII) 168. p. 103 Schenkl. Corp. inscr. Lat. 2, 1475. – C) als Übersetzung von βουλαιος, der Berater, Beiname Jupiters, Vopisc. Firm. 3. § 4. Apul. de mundo 25: u. v. a. Wesen, consules vitae, Testam. porcell. lin. 22 H. = Haupt. opusc. 2, 182, 20 = p. 232, 12 ed. Buecheler.

    lateinisch-deutsches > consul

См. также в других словарях:

  • Ordinarius — Sm ordentlicher Professor per. Wortschatz fach. (16. Jh.) Neoklassische Bildung. Verselbständigtes Attribut aus Professor ordinarius ordnungsgemäß berufener Professor , zu l. ōrdo (ordinis) Reihe, Ordnung . Lokalbildung: Ordinariat.    Ebenso… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

  • Ordinarius — Ordinarius: Die Bezeichnung für »ordentlicher Professor an einer Hochschule« ist aus »Professor ordinarius« gekürzt. Das lat. Adjektiv ordinarius »ordentlich« gehört zu lat. ordo »Reihe, Ordnung« (vgl. ↑ Orden) …   Das Herkunftswörterbuch

  • Ordinarius — steht für: eine universitäre Position, siehe Lehrstuhl eine kirchliche Position (Papst, Diözesanbischöfe u. a.), siehe Ordinarius (Kirche) Diese Seite ist eine Begriffsklärung zur Unterscheidung mehrerer mit demselb …   Deutsch Wikipedia

  • Ordinarĭus — (lat.), im kirchenrechtlichen Sinn jeder, dem kraft seines Amtes eine ordentliche Jurisdiktion zukommt. Da letztere innerhalb einer Diözese der Bischof besitzt, also jeder Diözesanbischof für seine Diözese; der Papst ist O. für die ganze Kirche;… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Ordinarius — Ordinarĭus (lat.), ordentlicher Professor (Professor ordinarĭus) an einer Universität; Hauptlehrer einer Schulklasse; bei den Katholiken der Inhaber einer selbständigen Leitungs und Regierungsgewalt (Papst und Bischöfe) …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Ordinarius — Ordinarius, lat. ordentlich, gewöhnlich, in gehöriger Reihe u. Ordnung stehend; in der Kirchensprache heißt O. der Diöcesanbischof, insofern er allein unmittelbar befugt ist, in der Kirche zu lehren, die Sacramente zu spenden od. einen Act der… …   Herders Conversations-Lexikon

  • Ordinarius — (lat.), 1) (röm. Ant.), der gemeine Legionssoldat; 2) ein Unteranführer; 3) der von der Behörde geordnete Richter; 4) jeder Geistliche, welcher einer Kirche, Gemeinde, Diöcese etc. vorsteht; 5) der Bischof, dem eine geistliche Gerichtsbarkeit u.… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • ordinarius — index regular (conventional) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • ORDINARIUS — I. ORDINARIUS apud Sueton. de Rhetorib. c. 2. Ordinarium eum appellat, deridens ut inflatum ac levem et sordidum; ubi perperam vulgo legitur Hordearium, scurra est. Ita enim apud Veteres scurra dicebatur. Festus, Ordinarius homo scurra ac… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Ordinarius — o. Prof.; Lehrstuhlinhaber; C4 Professor (umgangssprachlich); ordentlicher Professor * * * Or|di|na|ri|us 〈m.; , ri|en〉 1. ordentl. Professor (an einer Hochschule) 2. Klassenlehrer (an einer höheren Schule) 3. Bischof od. dessen Stellvertreter in …   Universal-Lexikon

  • Ordinarius — Or|di|na|ri|us der; , ...ien [...i̯ən] <zu lat. ordinarius »ordentlich; regelmäßig mit etwas betraut«; Bed. 1 u. 3 gekürzt aus (Professor) ordinarius, Bed. 2 aus mlat. ordinarius »zuständiger Bischof«>: 1. ordentlicher Professor an einer… …   Das große Fremdwörterbuch

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»