obscurare

celebro, āvī, ātum, āre (celeber), 1) zahlreich oder oft besuchen, -betreten, durch zahlreichen Besuch beleben,

a) eine Örtlichkeit oder Person u. dgl., domum alcis, Cic.: vestibulum, Cic.: templa, Plin. ep.: viam, Cic.: senectutem alcis celebrare et ornare, Cic.: similis et frequentia et plausus me usque ad Capitolium celebravit, begleitete mich aufs K., Cic.: in urbe clandestini coetus celebrabant (Agrippam), in Rom drängten sich heimlich Zirkel um ihn, Tac. – m. dopp. Acc., cel. alqm magistratum, Tibull. 1, 4, 75. – m. Ang. womit? wodurch? sepulcrum hominum conventu epulisque, Cic.: litora ludis, Verg.: cuius litteris, famā, nuntiis celebrantur aures cotidie meae novis nominibus gentium, werden erfüllt mit usw., Cic.: cel. iuvenes multo sermone, sich mit jungen Leuten häufig in

Gespräche einlassen, Tibull. – m. Ang. von wem? quam multā madidae celebrantur arundine fossae, Ov. trist. 5, 6, 37: Tagus auriferis arenis celebratur, im T. findet sich häufig Goldsand, Plin. 4, 115. – b) eine Versammlung, Festlichkeit u. dgl. durch zahlreichen Besuch, durch Festlichkeit, Gesang usw. beleben, ihr zahlreich beiwohnen, sie fleißig-, festlich begehen, verherrlichen, übh. im weitern Kreise feiern, begehen, coetus, sich zahlreich versammeln, Cic.

————

poët. u. Verg.: convivium, Liv.: festos dies ludorum, Cic.: orgia, Catull.: nuptias, Liv.: diem natalem, Tac.: natalem suum, natalem alcis, Plin. ep. u. Suet. – m. Ang. wie? durch Advv., comiter regis convivium, Liv.: festos et sollemnes dies profusissime, non numquam tantum ioculariter, Suet. – m. Ang. wem? Aesculapio et Minervae ludos, Curt. – m. Abl. (wodurch? womit?), frequentiā urbanā actiones, Liv.: contiones suas cantorum convicio, Cic.: funus omni apparatu atque honore, Curt.: epulas cantu, Liv.: epulas vino largius, Liv.: dapes festumque canendo, Ov.: natalem dei ludis, Ov.: celebratur omnium sermone laetitiāque convivium, Cic. (u. so tu quoque velim inquiras, quā laetitiā, quo lusu apud me celebratum hesternum convivium sit, Cic.): quatridui supplicatione publicum gaudium privatis studiis celebratum est, wurde unter lebhafter Teilnahme der Bürger durch ein viertägiges Dankfest gefeiert, Liv. – ganz absol., im Zshg., publice a Syracusanis in gymnasio totā celebrante Siciliā (unter feierlichem Geleite von ganz S.) sepultus est, Nep.: is funus imperatoris in castris celebrantibus cum exercitu Beneventanis fecit, Liv. – 2) in Rede u. Schrift im Publikum, in weitem Kreise verbreiten, allgemein bekannt machen, a) übh.: quibus in locis factum esse consulem Murenam nuntii litteraeque celebrassent, Cic. – m. Ang. wodurch? laudes alcis litteris, Cic.: quod omnium accusatorum

————

non criminibus, sed vocibus maledictisque celebratum est, Cic. – b) insbes., rühmend bekannt machen, rühmen, preisen, verherrlichen (Ggstz. obscurare), egressum alcis ornare atque celebrare, Cic.: cel. alqd in maius, von etw. zu viel Aufhebens machen, Sall. u. Liv. – m. dopp. Acc., alqm socium laborum, Tac.: alqam servatricem, Ov. – m. Ang. wo? legem omnibus contionibus, Liv.: alqd totā Graeciā, Nep. – m. Ang. wodurch? alqm od. alqd laudibus, Sen., magnis laudibus, Plin., miris laudibus, Plin.: nomen alcis scriptis, Cic.: alqd carminibus, besingen, Civ.: virum aut heroa lyrā vel acri tibiā, Hor.: nullā illustri laude celebrari, Cic. famā celebrari, Ov.: totā Graeciā famā celebrari, Nep. – 3) mit reger Teilnahme vornehmen, mit reger Teilnahme-, mit regem Eifer-, fleißig treiben, -betreiben, -ausüben, in vollen Gang bringen, zu heben suchen, oft anwenden, artes, Cic.: hoc ornatus genus in orationibus suis, Gell.: nec unum genus est divinationis publice privatimque celebratum, Cic.: quid operis aut negotii celebrans, Arnob.: celebrari de integro iurisdictio, kam wieder in vollen Gang, Liv.: postea celebratum id genus mortis, von vielen angewendet, Tac.: unde hic antiquissimus versus vice proverbii celebratus est, Gell. – m. Ang. wo? servorum vicatim celebratur totā urbe conscriptio, Cic.: apud Philonem etiam harum iam causarum cognitio exercitatioque celebratur, Cic. – u. m. Ang.

————

wodurch? popularem potestatem lege populari, Liv.: inimicitiae saepe multis et in senatu et ad populum atrocibus celebratae certaminibus, Liv. – m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl., cum alqo seria ac iocos, Liv. 1, 4, 9. – ⇒ Archaist. celebrassit = celebraverit Plaut. fr. bei Non. 134, 33.

dēfēnsio, ōnis, f. (defendo), die Verteidigung, I) eig.: 1) durch Waffen, als milit. t. t.: castrorum, urbis, Caes.: omnia ad defensionem parare, Caes.: ab defensione desistere, Caes.: ad defensionem patriae regem suum Agesilaum ex Asia arcessere, Iustin. – 2) in Rede u. Schrift, die Verteidigung gegen Angriffe, Anklage, die Vertretung, Rechtfertigung, im Privat- und Staatsleben, bes. vor Gericht (Ggstz. accusatio): a) als Handlung, zuw. spez., bes. im Plur., Verteidigungsart, -grund, -mittel, -form, defensionis constantia, Cic.: defensionis ius, Iustin.: ista demonstratio defensionum tuarum, Cic.: m. subj. Genet., def. eius, Cic.: m. obj. Genet., def. miserorum (der Unterdrückten), Cic.: defensiones illorum, Tac.: def. salutis meae, Cic.: officii mei, Cic.: maleficiorum suorum, Cic.: def. criminis, die V. einer Anklage, eines Anklagepunktes = die Reinigung von einer Anklage, Cic. u.a. (vgl. Drak. Liv. 38, 49, 6): so auch def. sceleris, Iustin. 39, 2, 8: defensiones stuprorum, Cic.: def. brevis, Cic.: def. duplex, Quint.: illa falsa d. (Ggstz. mea vera accusatio), Cic.: def. causarum ignobilis (als Gewerbe), Amm.: def. magnifica et praeclara eius, Cic.: def. haec perditissima (ganz heillose), Cic.: tot defensiones, Cic.: accipere defensionem truci vultu, Tac.: id ad suam defensionem afferre, Cic.: dare nullam defensionem (gestatten), Suet.: aber dare defensionem

————

alci rei (anordnen), Cic.: in eo iudicio defensionem non habere (sich nicht rechtfertigen können), Cic.: obscurare (in Schatten stellen) defensiones, Cic.: defensionem patefacere alci (den Weg bahnen zur V.), Cic.: probare hanc defensionem (Verteidigungsgrund), Cic.: defensionem alcis od. alcis rei suscipere, Cic.: defensione illā uti, Cic.: in illa reprehensio nulla esset (fände kein Anlaß zum Tadel statt), hic defensio nulla (keine Möglichkeit einer Rechtfertigung), Cic. – mit ad (bei) u. Akk., ad istam omnem orationem brevis est defensio, Cic. Cael. 9. – m. contra u. Akk., defensionem contra crimen in legitimis iudiciis non habere, Cic.: non est illa defensio contra vim umquam optanda, Cic. – b) als Rede, als Schrift, die Verteidigung = Verteidigungsrede, -schrift, Schutzrede, -schrift, Apologie (Ggstz. accusatio), alci legere (vorlesen) defensionem Demosthenis, quā in illud pulsus est exsilium, Plin.: defensionem causae suae scribere, Cic.: defensionem alci scriptam offerre (anbieten), Quint. – m. adversus u. Akk., Ciceronis defensionem ad versus Asinii Galli libros satis eruditam componere, Suet. – m. pro u. Abl., iisdem paene verbis, quibus edita est, eam pro Cornelio defensionem peroratam, Nep. fr. – II) übtr., als jurist. t. t.: 1) die Beanspruchung eines Rechts, libertatis, Cod. Iust. 1, 7, 18. – 2) die Anhängigmachung eines Verbrechens vor Gericht, a) die gerichtliche Verfol-

————

gung, mortis, Ulp. dig. 29, 5, 5. § 3. – b) die Bestrafung, Vulg. Iudith 9, 2.

ex-clāro, āre, erhellen (Ggstz. obscurare), Vitr. 1, 2, 7.

ex-primo, pressī, pressum, ere (ex u. premo), I) heraus-, ausdrücken, A) eig.: 1) im allg.: a) drückend heraus-, auspressen, inde quod exprimimus, Lucr.: oleum amygdalis, Plin.: sucum e semine, Plin., ex sesama, Curt.: lacrimulam oculos terendo, Ter.: sucina solis radiis expressa, Tac. – b) heraustreiben = hervortreten machen od. lassen, cuius lacertos exercitatio expressit, dessen Armmuskeln häufige Übung herausgetrieben hat, Quint. 8, 3, 10: vestis exprimens singulos artus, deutlich hervortreten (sehen) lassend, Tac. Germ. 17. – c) nach außen heraus-, hervorpressen, hervorstoßen, α) übh.: corporis pondere conisa tenuem iam spiritum expressit, Tac. ann. 15, 57. – β) beim Sprechen der Buchstaben, Worte usw. herauspressen, kräftig hervorstoßen, deutlich aussprechen, artikulieren, expr. litteras putidius (Ggstz. obscurare neglegentius), Cic.: expr. verba ore libero, Quint.: quamquam (soni) verba non exprimunt, Quint.: septimo anno (lingua) sermonem exprimit, Quint. – 2) prägn., ausdrücken (= durch Drücken leeren), spongiam, Cels.: nasum, schneuzen, Mart.: tuberculum, Plin. – B) übtr., erpressen, erzwingen, abzwingen, abnötigen, nummulorum aliquid ab alqo blanditiis, Cic.: pecuniam alci, Suet.: vocem, Caes.: laetitiam, Auct. b. Alex.: risum, Plin. ep.: confessionem alci, Liv., Sen. u.a.: coronam,

————

Nep.: tantum ab alqo, quantum concupierat, Sen. rhet. – cur tu in iudicio exprimis (willst du erzwingen), quod non fit in campo? (Cic.: expressi, ut negaret, habe es erzwungen, Cic. – II) bildend naturgetreu ausdrücken = abbilden, A) eig.: concubitus varios Venerisque figuras (v. einem Bilde), Ov.: bes. plastisch, expressa imago in cera, Plaut.: simulacra ex auro, Curt.: expressi vultus per aënea signa, Hor.: arma casus tuos expressa, auf denen abgebildet sind, Val. Flacc.: ebenso ara casus suos in marmore expressa, Tac. – B) übtr.: 1) durch Worte ausdrücken, a) anschaulich machen, anschaulich beschreiben, - schildern, genau darlegen, mores alcis oratione, Cic.: aeque efficaciter odium fraternum hāc sententiā, Sen. rhetre expr. atque effingere verbis corporis cuiuspia.: formam, Cornif. rhet.: quibus ego gaudium meum verbis exprimere possim, Fronto: expr. intimm sensus civitatis, Cic.: dicendo sensa exprimeos posse, Cic.: m. folg. indir. Fragesatz, qui crebro dicat diligenter oportere exprimi, quae vis subiecta sit vocibus, Cic.: exprimere non possum, quanto sim gaudio affectus, Plin. ep.: pugnantibus spectantibusque quam fuerit eventus exitiabilis, vix verbis exprimi potest, Vell. – m. folg. Acc. u. Infin., Cic. Acad. 2, 77. – hanc nos sententiam secuti his ipsis verbis in Consolatione expressimus m. folg. dir. Rede, Cic. Tusc. 1, 65. – b) ausdrücken = nachbilden, übersetzen, alqd

————

Latine, Cic.: verb. alqd aemulari Latine et exprimere, Plin. ep.: verbum e verbo, Cic., od. de verbo, Ter.: ad verbum de Graecis, Cic. – c) ausdrücken, deutlich bestimmen, haec verba non satis exprimunt fideicommissum, ICt. – 2) im Benehmen usw. nachahmen, incessum alcis, Sen.: solitos incessus voltumque sonumque loquendi, Ov.: libidines, quas saltando exprimunt, Lact.: oratorem imitando effingere atque expr., Cic.: alcis vitam et consuetudinem, Cic.: vitia imitatione ex aliquo expressa, Cic. – III) empordrücken, - treiben, quae nervo tormentisve in altum exprimuntur, Sen.: aquam in altum, Plin., od. in altitudinem summi clivi, Vitr. – v. Lebl., si vertices isti terrena ex humili in altum exprimere possent, Sen.: quantum has (turres) cotidianus agger expresserat, der t. Erdaufwurf in die Höhe geschoben od. erhoben hatte, Caes.

il-lūstro, āvī, ātum, āre (illustris), erleuchten, I) eig.: quā sol habitabiles illustrat oras, Hor.: vicino splendore proxima illustrat sol, Mela: cuius (candelabri) fulgore collucere atque illustrari Iovis optimi maximi templum oportet, Cic.: ergastulum angustis illustratum fenestris, Colum. – II) übtr.: 1) ins Licht setzen, a) ans Licht od. zutage bringen (Ggstz. occultare), im Passiv ans Licht od. zutage kommen (Ggstz. occultari), si illustrantur, si erumpunt omnia, Cic. Cat. 1, 6: fore ut ea consilia, quae clam essent inita, illustrarentur, Cic. Cat. 3, 20. – b) beleuchten, erläutern, aufklären, aufhellen, verum, Cic.: ius obscurum, Cic.: philosophiam veterem illam a Socrate ortam Latinis litteris, Cic.: genus hoc scriptionis nondum satis Latinis litteris illustratum, Cic. – 2) gleichs. in einen Licht- od. Strahlenglanz hüllen, Glanz verleihen, verschönern (Ggstz. obscurare), a) rhetorisch, illustrant eam (orationem) quasi stellae quaedam translata verba atque immutata, Cic.: quid admirabilius quam res splendore illustrata verborum, Cic.: ill. orationem sententiis, Cic.: eo vel maxime illustrari ornarique orationem, Quint.: de illustranda oratione (über die Verschönerungsmittel der Rede) dicere, Cic. – b) moralisch einen Glanz verleihen, verherrlichen, auszeichnen, berühmt machen, im Passiv = berühmt werden, alqm, Cic., Nep. u.a.: familiam,

————

Suet.: eloquentiam, Cic.: per divini spiritus viros tragoediam, Vell.: amplitudinem alcis, Cic.: longe clarius hoc opus, Quint.: veritatem (Ggstz. pravitate ingeniorum turbare), Lact.: alqm laudibus, jmdm. Ruhm u. Ehre bringen, Cic.: humilius genus factis, Quint.: alqd Musā, Hor.: illustrari bello, sich im Kr. auszeichnen, Vell.: vina illustrata Messallae potu, Plin.: tecta hospitio suo, Stat.

stilus, ī, m. (vgl. īn-stīgo, eig. Stichel), jeder aufrechtstehende spitze Körper; dah. I) als milit. t.t., stili caeci, verdeckte spitze Pfähle, vorn mit eifernen Haken versehen, eine Art Fußangeln, Auct. b. Afr. 31, 7. Sil. 10, 415 (bei Caes. b. G. 7, 73, 9 stimulus gen.): eminentes lignei stili, Amm. 15, 10, 5. – II) ein spitzes, länglich rundes Werkzeug in der Land- u. Gartenwirtschaft, um die Gewächse auseinander zu machen, Colum.: und sie von Würmern zu reinigen, Pallad. – III) der Stiel, Stengel, Stamm, des Spargels, Colum.: des Nußbaumes, Colum. – IV) der (gew. eiferne) Griffel zum Schreiben, der oben breit wie ein Falzbein, unten spitz war, womit man in die wächsernen Tafeln schrieb, 1) eig.: erant in proximo stilus et pugillares, Plin. ep.: ecfer cito stilum ceram tabellas linum, Plaut.: poscit pugillares stilum lumen, Plin. ep. – Man bediente sich seiner besonders zur Übung im Schreiben (vgl. Hieron. epist. 107, 4 b cum vero coeperit [puella] trementi manu stilum in cera ducere) u. zum Konzipieren (s. vorh.); hatte man einen Schreibfehler gemacht, so kehrte man den Griffel um und verstrich das Geschriebene mit Wachs (vgl. Augustin. de ver. relig. 39 stilus ferreus aliā parte quā scribamus, aliā quā deleamus, affabre factus est); dah. stilum vertere = das Geschriebene ausstreichen, saepe stilum vertas, Hor.: vertit stilum

————

in tabulis suis, Cic. – scherzh., stilis me totum usque ulmeis conscribito, Plaut. Pseud. 545; vgl. conscribo a.E.: doppelsinnig = Griffel u. = Dolch, Cic. Phil. 2, 34. Hor. sat. 2, 1, 39. – 2) meton.: a) das Schreiben, das schriftliche Abfassen, die Abfassung, Darstellung, stilus optimus et praestantissimus dicendi effector ac magister, das Schreiben, die Übung im Schreiben, -in der Komposition, Cic.: st. exercitatus, eine geübte Feder, Cic.: non ita dissimili sunt argumento, sed tamen dissimili oratione sunt factae ac stilo, Sprache u. Abfassung, Ter.: unus sonus est totius orationis et idem stilus, derselbe Klang, dieselbe Komposition, Cic.: orationes paene Attico stilo scriptae, mit attischer Feder, Cic.: ut geographici stili formarunt, nach der Darstellung in der Geographie, Amm. 23, 6, 13. – b) die Ausdrucksweise, Schreibart, der Stil, pressus demissusque, Plin. ep.: pugnax et quasi bellatorius, Plin. ep.: stilum obscurare, Suet.: reliqua stilo maiore dicenda sunt, Eutr.: cum cothurnatius stilus procederet lacrimosus, Amm. – c) das schriftlich Abgefaßte, α) das Schriftentum, die Literatur, Val. Max. 8, 13. ext. 4. Tert. de res. carn. 22. – β) die schriftliche Stimmenabgabe, die Stimme, Apul. met. 10, 8. – d) die Sprache, Graecus, Romanus stilus, Hieron. epist. 3, 4: transferre in Latinum stilum, Porphyr. Hor. ep. 2, 1, 164.

circum-sto, stĕti, 1, v. n. and a. (the perf. and pluperf. having the same form with those of circumsisto, and a similar meaning, it is sometimes doubtful to which verb a form belongs), to stand around in a circle, to take a station round; and, with the acc., to stand around a person or thing, to surround, encircle, encompass.

Prop. (very freq. and class.).

Absol.: circumstant cum ardentibus taedis, Enn ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 51 Vahl.):

circumstant lacrimis rorantes ora genasque,

Lucr. 3, 469:

Morini spe praedae adducti circumsteterunt,

Caes. B. G. 4, 37:

circumstant properi aurigae,

Verg. A. 12, 85:

ad circumstantes tendens sua bracchia silvas, Ov M. 3, 441: circumstantis exercitūs gratia,

Curt. 9, 3, 15:

amici,

id. 3, 5, 9.—

With acc.:

aliquem,

Verg. G. 4, 216; Ov. M. 11, 505; Curt. 5, 12, 9:

equites Romani qui circumstant senatum,

Cic. Cat. 1, 8, 21:

sellam,

Liv. 8, 32, 14; Suet. Aug. 35:

solem,

Ov. M. 2, 394:

sacra,

id. ib. 2, 717:

lectum,

Curt. 10, 5, 2.—

Hence, circumstantes, ĭum, m. subst., the by-standers, Quint. 4, 2, 22; 4, 2, 127; Tac. A. 1, 21; 1, 22; Suet. Caes. 84; id. Aug. 93; Curt. 6, 10, 36.—

In partic., to surround in a hostile manner, to beset, besiege:

circumstare tribunal praetoris urbani, obsidere cum gladiis curiam, etc.,

Cic. Cat. 1, 13, 32:

quem tres Curiatii circumsteterant,

Liv. 1, 25, 6:

si ambo consules infesti circumstarent tribunum,

id. 3, 9, 6:

urbem Romanam,

id. 27, 40, 6:

regis tecta,

Verg. A. 7, 585; cf. the foll.—

Trop., to surround, encompass, occupy, take possession of (freq. in post-Aug prose); absol. or with acc.:

cum dies et noctes omnia nos undique fata circumstent,

Cic. Phil. 10, 10, 20:

circumstant te summae auctoritates,

id. Verr. 1, 17, 52:

cum tanti undique terrores circumstarent,

Liv. 6, 2, 4; cf. id. 30, 3, 3:

anceps proelium Romanos circumsteterat, incertos in quem hostem eruptionem facerent,

id. 25, 34, 10:

ancepsque terror circumstabat,

id. 21, 28, 3; 34, 27, 1; Quint. 10, 3, 30:

haec me cura, haec difficultas sola circumstat,

Plin. Pan. 3, 4:

at me tum primum saevus circumstetit horror,

Verg. A. 2, 559:

scio acerba meorum Circumstare odia ( = meos, qui me oderunt),

id. ib. 10, 905:

circumsteterat Civilem et alius metus,

Tac. H. 4, 79:

circumsteterat palatium publica exspectatio,

id. ib. 1, 17:

paupertas et angustiae rerum nascentes eos circumsteterunt,

id. Or. 8.— Subst.: circumstantĭa, ium, n., details, circumstances, in an argument:

illa (argumenta) per se fortia non oportet circumstantibus obscurare,

Quint. 5, 12, 4.

circum-sto, stĕti, 1, v. n. and a. (the perf. and pluperf. having the same form with those of circumsisto, and a similar meaning, it is sometimes doubtful to which verb a form belongs), to stand around in a circle, to take a station round; and, with the acc., to stand around a person or thing, to surround, encircle, encompass.

Prop. (very freq. and class.).

Absol.: circumstant cum ardentibus taedis, Enn ap. Cic. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 51 Vahl.):

circumstant lacrimis rorantes ora genasque,

Lucr. 3, 469:

Morini spe praedae adducti circumsteterunt,

Caes. B. G. 4, 37:

circumstant properi aurigae,

Verg. A. 12, 85:

ad circumstantes tendens sua bracchia silvas, Ov M. 3, 441: circumstantis exercitūs gratia,

Curt. 9, 3, 15:

amici,

id. 3, 5, 9.—

With acc.:

aliquem,

Verg. G. 4, 216; Ov. M. 11, 505; Curt. 5, 12, 9:

equites Romani qui circumstant senatum,

Cic. Cat. 1, 8, 21:

sellam,

Liv. 8, 32, 14; Suet. Aug. 35:

solem,

Ov. M. 2, 394:

sacra,

id. ib. 2, 717:

lectum,

Curt. 10, 5, 2.—

Hence, circumstantes, ĭum, m. subst., the by-standers, Quint. 4, 2, 22; 4, 2, 127; Tac. A. 1, 21; 1, 22; Suet. Caes. 84; id. Aug. 93; Curt. 6, 10, 36.—

In partic., to surround in a hostile manner, to beset, besiege:

circumstare tribunal praetoris urbani, obsidere cum gladiis curiam, etc.,

Cic. Cat. 1, 13, 32:

quem tres Curiatii circumsteterant,

Liv. 1, 25, 6:

si ambo consules infesti circumstarent tribunum,

id. 3, 9, 6:

urbem Romanam,

id. 27, 40, 6:

regis tecta,

Verg. A. 7, 585; cf. the foll.—

Trop., to surround, encompass, occupy, take possession of (freq. in post-Aug prose); absol. or with acc.:

cum dies et noctes omnia nos undique fata circumstent,

Cic. Phil. 10, 10, 20:

circumstant te summae auctoritates,

id. Verr. 1, 17, 52:

cum tanti undique terrores circumstarent,

Liv. 6, 2, 4; cf. id. 30, 3, 3:

anceps proelium Romanos circumsteterat, incertos in quem hostem eruptionem facerent,

id. 25, 34, 10:

ancepsque terror circumstabat,

id. 21, 28, 3; 34, 27, 1; Quint. 10, 3, 30:

haec me cura, haec difficultas sola circumstat,

Plin. Pan. 3, 4:

at me tum primum saevus circumstetit horror,

Verg. A. 2, 559:

scio acerba meorum Circumstare odia ( = meos, qui me oderunt),

id. ib. 10, 905:

circumsteterat Civilem et alius metus,

Tac. H. 4, 79:

circumsteterat palatium publica exspectatio,

id. ib. 1, 17:

paupertas et angustiae rerum nascentes eos circumsteterunt,

id. Or. 8.— Subst.: circumstantĭa, ium, n., details, circumstances, in an argument:

illa (argumenta) per se fortia non oportet circumstantibus obscurare,

Quint. 5, 12, 4.

nĕ-que or nec (used indifferently before vowels and consonants. The notion that nec in class. prose stands only before consonants is wholly unfounded. Ap. Cic. in the Rep. alone we find nec nineteen times before vowels; viz.: nec accipere, 3, 13, 23: nec alios, 2, 37, 62: nec enim, 1, 24, 38; 6, 25, 27: nec esset, 5, 5, 7: nec ex se, 6, 24, 27:

nec id, 1, 1, 1: nec inportatis, 2, 15, 29: nec in, 6, 23, 25: nec inconstantiam, 3, 11, 18: nec injussu, 6, 15, 15: nec ipsius, 1, 26, 41: nec ipsum, 6, 24, 27: nec ulla, 1, 34, 51: nec ullo, 1, 37, 58: nec una, 2, 1, 2: nec hic, 3, 33, 45: nec hominis, 2, 21, 37: nec hunc, 6, 25, 29. Cf. also such passages as neque reliquarum virtutum, nec ipsius rei publicae,

Cic. Rep. 1, 26, 41:

dabo tibi testes nec nimis antiquos nec ullo modo barbaros,

id. ib. 1, 37, 58:

nec atrocius... neque apertius,

id. Tull. 1, 2:

nec homo occidi nec consulto, etc.,

id. ib. 14, 34. The true distinction is, that in the form nec the negation is more prominent; in the form neque, the connective force of the particle; cf. Hand, Turs. 4, p. 94 sq.), adv. and conj. [ne-que], not; and not, also not.

Adv., like ne, in ante-class. Latinity (v. ne, I.) as a general negative particle, = non, not (usually in the form nec. In class. Lat. this usage seems to be confined to certain formulae, as nec opinans, nec procul abesse, nec mancipi, etc.; v. infra): nec conjunctionem grammatici fere dicunt esse disjunctivam, ut: nec legit, nec scribit: cum si diligentius inspiciatur, ut fecit Sinnius Capito, intellegi possit, eam positam esse ab antiquis pro non, ut et in XII. est: AST EI CVSTOS NEC ESCIT, Paul. ex Fest. p. 162 Müll.:

SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, etc., Lex XII. Tab. (v. App. III. tab. 5): SI AGNATVS NEC ESCIT, etc., ib.: magistratus nec obedientem civem coërceto,

Cic. Leg. 3, 3, 6:

senatori, qui nec aderit, culpa esto,

id. ib. 3, 4, 11:

bruti nec satis sardare queunt,

Naev. 1, 4; 1, 7:

tu dis nec recte dicis: non aequum facis,

Plaut. Bacch. 1, 2, 11:

nec recte,

id. As. 1, 3, 3; 2, 4, 65; id. Most. 1, 3, 83; Cat. 30, 4:

alter, qui nec procul aberat,

Liv. 1, 25, 10:

nec ullus = nullus: cui Parcae tribuere nec ullo vulnere laedi,

Verg. Cir. 269:

differentia mancipi rerum et nec mancipi,

Gai. Inst. 2, 18 sq. —Form neque: si quid tibi in illisce suovitaurilibus lactentibus neque satisfactum est, etc., an old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 4: neque opinantes insidiatores, Auct. B. Afr. 66; Auct. B. Alex. 75.

Conj., in all periods and kinds of composition.

In gen., = et non, and not, also not.

Alone.

When the negative applies to the principal verb of the clause: multumque laborat, Nec respirandi fit copia, Enn. ap. Macr. S. 6, 3 (Ann. v. 437 Vahl.):

illa quae aliis sic, aliis secus, nec iisdem semper uno modo videntur, ficta esse dicimus,

Cic. Leg. 1, 17, 47:

delubra esse in urbibus censeo, nec sequor magos Persarum, quibus, etc.,

id. ib. 2, 10, 26; id. N. D. 1, 29, 81; id. Rep. 2, 1, 2:

quae mei testes dicunt, quia non viderunt nec sciunt,

id. Tull. 10, 24:

non eros nec dominos appellabant eos... sed patres et deos. Nec sine causā. Quid enim? etc.,

id. Rep. 1, 41, 64:

illa, nec invideo, fruitur meliore marito,

Ov. H. 2, 79.—

Less freq. when the negative applies to some other word:

nec inventas illas toto orbe pares vires gloriatur,

Just. 11, 9, 5:

et vidi et perii, nec notis ignibus arsi,

Ov. H. 12, 33:

Anguibus exuitur tenui cum pelle vetustas, Nec faciunt cervos cornua jacta senes ( = et faciunt non senes),

id. A. A. 3, 77:

neque eum aequom facere ait,

Ter. Phorm, 1, 2, 64:

nec dubie ludibrio esse miserias suas,

Liv. 2, 23, 14; 2, 14, 2; esp. in the phrases nec idcirco minus, nec eo minus, nec eo secius, neque eo magis;

thus: nec idcirco minus,

Cic. de Or. 2, 35, 151:

neque eo minus,

Liv. 41, 8, 8; Suet. Oth. 2; id. Vesp. 24:

neque eo secius,

Nep. Att. 2, 2:

neque eo magis,

id. Eum. 4, 2; id. Paus. 3, 5; id. Att. 8, 5:

cum consules in Hernicos exercitum duxissent, neque inventis in agro hostibus, Ferentinum urbem cepissent,

Liv. 7, 9, 1.—

So, nec ullus, nec quisquam, for et nullus, et nemo, etc.:

nec ullo Gallorum ibi viro, etc.,

Liv. 38, 25, 3; Tac. Agr. 16:

nec quidquam magis quam ille, etc.,

Curt. 4, 2, 8.—

With vero, enim, autem, tamen:

neque vero hoc solum dixit, sed ipse et sentit et fecit,

Cic. de Or. 1, 53, 229:

nec vero jam meo nomine abstinent,

id. Rep. 1, 3, 6: nec enim respexit, etc., id. Clod. et Cur. 4, 4; id. Lael. 10, 32:

neque enim tu is es, qui, qui sis nescias,

id. Fam. 5, 12, 6:

nec tamen didici, etc.,

id. Rep. 2, 38, 64:

neque autem ego sum ita demens, ut, etc.,

id. Fam. 5, 12, 6.—

In partic.

Nec [p. 1202] = ne... quidem, not even (in Liv. and later writers;

in Cic. dub. since B. and K. read ne... quidem,

Cic. Ac. 1, 2, 7; id. Tusc. 1, 26, 65; id. Cat. 2, 4, 8; cf.

Hand, Turs. 4, 105 sqq.): ne quid ex antiquo praeter sonum linguae, nec eum incorruptum, retinerent,

Liv. 5, 33, 11:

Maharbal nec ipse eruptionem cohortium sustinuit,

id. 23, 18, 4:

nec nos,

id. 3, 52, 9; 34, 32, 9; 37, 20, 8; 38, 23, 3;

40, 20, 6: non spes modo, sed nec dilatio,

Just. 11, 8, 4:

tam pauper, quam nec miserabilis Irus,

Mart. 6, 77, 1; 5, 70, 6: Juv. 2, 151:

interrogatus, an facta hominum deos fallerent, nec cogitata, inquit,

Val. Max. 7, 2, ext. 8; Tac. G. 6:

nec ipse,

Suet. Claud. 46; Flor. 1, 15, 3; Lact. 5, 13, 12; Amm. 14, 10, 3.—

Nec = etiam non (freq. in Quint.):

ut, si in urbe fines non reguntur, nec aqua in urbe arceatur,

Cic. Top. 4, 23; id. Fin. 1, 11, 39:

nec si quid dicere satis non est, ideo nec necesse est,

Quint. 1, 1, 21:

quod in foro non expedit, illic nec liceat,

id. 9, 2, 67; 5, 10, 86; 12, 3, 6;

2, 13, 7: sed neque haec in principem,

Tac. A. 4, 34; 3, 29; 2, 82.—

Neque (nec)... neque (nec), neither... nor: quae neque Dardaniis campis potuere perire, Nec cum capta capi, nec cum combusta cremari, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 360 Vahl.):

nam certe neque tum peccavi, cum... neque cum, etc.,

Cic. Att. 8, 12, 2:

nec meliores nec beatiores,

id. Rep. 1, 19, 32:

mors nec ad vivos pertineat nec ad mortuos,

id. Tusc. 1, 38, 91:

virtus nec eripi nec surripi potest umquam: neque naufragio neque incendio amittitur,

id. Par. 6, 3, 51: neque ego neque Caesar, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1; cf.:

haec si neque ego neque tu fecimus,

Ter. Ad. 1, 2, 23; so,

non... nec... neque... neque: perspicuum est, non omni caussae, nec auditori neque personae neque tempori congruere orationis unum genus,

Cic. de Or. 3, 55, 210.—The second nec is rarely placed after a word in the clause ( poet.):

nec deus hunc mensā, dea nec dignata cubili est,

Verg. E. 4, 63; id. A. 4, 365; 696:

sed nec Brutus erit, Bruti nec avunculus usquam,

Juv. 14, 43.—With a preceding negative, which, however, does not destroy the negation contained in neque... neque:

non mediusfidius prae lacrimis possum reliqua nec cogitare nec scribere,

Cic. Att. 9, 12, 1:

ut omnes intellegant, nihil me nec subterfugere voluisse reticendo nec obscurare dicendo,

id. Clu. 1, 1:

nulla vitae pars neque publicis neque privatis, neque forensibus neque domesticis, neque si tecum agas, neque si cum altero contrahas vacare officio potest,

id. Off. 1, 2, 4:

nemo umquam neque poëta neque orator fuit, qui, etc.,

id. Att. 14, 20, 3; 8, 1, 3; Liv. 38, 50, 11.—

Neque (nec)... et (que), and et... neque (nec), when one clause is affirmative, on the one hand not... and on the other hand; not only not... but also; or the contrary, on the one hand... and on the other hand not; not only... but also not.

Neque (nec)... et (que):

id neque amoris mediocris et ingenii summi et sapientiae judico,

Cic. Att. 1, 20, 1:

animal nullum inveniri potest, quod neque natum umquam sit, et semper sit futurum,

id. N. D. 3, 13, 32; id. Off. 2, 12, 43; id. Brut. 58, 198; Caes. B. G. 4, 1; Tac. A. 3, 35:

ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se fugiendam esse temperantiamque expetendam,

Cic. Fin. 1, 14, 48:

perficiam, ut neque bonus quisquam intereat, paucorumque poenā vos omnes jam salvi esse possitis,

id. Cat. 2, 13, 28:

sed nec illa exstincta sunt, alunturque potius et augentur cogitatione et memoriā,

id. Lael. 27, 104; Ov. M. 2, 42; 811.—

Et... neque (nec):

ego vero et exspectabo ea quae polliceris neque exigam nisi tuo commodo,

Cic. Brut. 4, 17:

patebat via et certa neque longa,

id. Phil. 11, 2, 4:

intellegitis et animum ei praesto fuisse, nec consilium defuisse,

id. ib. 13, 6, 13:

et... nec... et... et,

id. Tusc. 5, 38, 112.—

Neque (nec) non (also in one word, necnon), emphatically affirmative, and also, and besides, and indeed, and:

nec haec non deminuitur scientia,

Varr. R. R. 1, 4, 4:

neque meam mentem non domum saepe revocat exanimata uxor,

Cic. Cat. 4, 2, 3:

nec vero non eadem ira deorum hanc ejus satellitibus injecit amentiam,

id. Mil. 32, 86:

nec vero Aristoteles non laudandus in eo, quod, etc.,

id. N. D. 2, 16, 44: neque tamen illa non ornant, habiti honores, etc., id. de Or. 2, 85, 347:

neque tristius dicere quicquam debeo hac de re, neque non me tamen mordet aliquid,

id. Fam. 3, 12, 2:

nec non et sterilis, etc.,

Verg. G. 2, 53; id. A. 8, 461; Suet. Tit. 5.—

In Varro and after the Aug. per., nec non (or as one word, necnon) freq. as a simple conjunction = et, and, and likewise, and so too, and also:

ibi vidi greges magnos anserum, gallinarum, gruum, pavonum, necnon glirium, etc.,

Varr. R. R. 3, 2, 14; Col. 8, 15, 6:

nec non et Tyrii per limina laeta frequentes Convenere,

Verg. A. 1, 707; Plin. 13, 22, 38, § 118:

nec non etiam poëmata faciebat ex tempore,

Suet. Gram. 23:

nec non et ante,

Vulg. 2 Reg. 23, 13:

nec non et quasi,

id. 2 Par. 3, 16. —

Neque (nec) dum (also in one word, necdum), and not yet, not yet:

ille autem quid agat, si scis neque dum Romā es profectus, scribas ad me velim,

Cic. Att. 14, 10, 4; Cels. 5, 26, n. 33; Suet. Aug. 10; Juv. 11, 66:

necdum tamen ego Quintum conveneram,

Cic. Att. 6, 3, 2:

necdum etiam audierant inflari classica, necdum Impositos duris crepitare incudibus enses,

Verg. G. 2, 539; id. A. 11, 70.—Strengthened by tamen:

philosophi summi, neque dum tamen sapientiam consecuti, nonne intellegunt in summo se malo esse?

Cic. Tusc. 3, 28, 68; id. Att. 6, 3, 3:

et necdum (post-Aug.),

and not yet, Plin. Pan. 14, 1.—

Nec... quidem; v. quidem.—

Neque = et ne or neve.

Expressing negative purpose.

After ut (class.):

ut ea, quae regie statuit in aratores, praetermittam neque eos appellem, a quibus, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

hortemur liberos nostros, ut animo rei magnitudinem complectantur, neque eis praeceptis quibus utuntur omnes, ut consequi posse confidant, etc.,

id. de Or. 1, 5, 19:

peterent ut dediticiis suis parcerent, neque in eum agrum arma inferrent,

Liv. 7, 31, 4; 1, 2, 4; 3, 52, 11; 27, 20, 12.—

After ne (not ante-Aug.):

conspirāsse inde, ne manus ad os cibum ferrent, nec os acciperet datum, nec dentes conficerent,

Liv. 2, 32, 10; 3, 21, 6; 4, 4, 11; 26, 42, 2.—

In a prohibition (rare):

nec id mirati sitis, priusquam, etc.,

Liv. 5, 53, 3:

nec a me nunc quisquam quaesiverit, quid, etc.,

id. 9, 9, 9:

nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,

id. 23, 5, 3.—

In contrasts, but not, not however (class.):

ubi aetas tantum modo quaestui neque luxuriae modum fecerat,

Sall. C. 24, 3:

gloriosa modo neque belli patrandi,

id. J. 88, 4:

consulatus sine ulla patrum injuriā, nec sine offensione fuit,

Liv. 3, 55, 1:

oppida oppugnata nec obsessa sunt,

id. 5, 12, 5; Plin. Ep. 3, 1, 9; Quint. 8, 6, 74; Tac. Agr. 8.

nĭhil, or (ante-class. and post-Aug.) contr. nīl, n. indecl.; and nĭhĭlum, or contr. nīlum, i, n. [ne-hilum, not the least; v. hilum].

nĭhil, nothing:

nihil est agriculturā melius, nihil uberius,

Cic. Off. 1, 42, 151:

de re publicā nihil loquebantur,

id. Q. Fr. 3, 8, 4.—

Nihil agere, to accomplish nothing:

nil agis,

Plaut. Trin. 4, 2, 134:

nihil agis dolor! quamvis sis molestus, numquam te esse confitebor malum,

Cic. Tusc. 2, 25, 61:

nihil ergo agebat Q. Maximus? nihil L. Paulus? ceteri senes nihil agebant?

id. Sen. 6, 15; id. Rosc. Am. 45, 131; Hor. S. 1, 9, 15; Luc. 7, 809; Vell. 2, 66, 3.—In like manner, nihil per aliquem (sc. agere):

nihil per Senatum, multa et magna per populum et absente populo et invito,

Cic. Phil. 1, 2, 6; Tac. Agr. 19.—

Of persons:

victor, quo nihil erat moderatius,

Cic. Fam. 4, 4, 2:

ita tibi persuadeas, mihi te carius nihil fuisse,

id. ib. 14, 3, 5:

nihil est tam miserabile, quam ex beato miser,

id. Part. 17, 57; Tac. H. 1, 79; Nep. Alcib. 1, 1.—

Nihil, nec.. nec (without destroying the negation):

nihil me nec subterfugere voluisse reticendo, nec obscurare dicendo,

Cic. Clu. 1, 1; v. neque.—

Nihil non, everything:

nihil non ad rationem dirigebat,

Cic. Brut. 37, 140:

nihil non arroget armis,

Hor. A. P. 122; Nep. Att. 19, 3.—

Non nihil and haud nihil, something, somewhat:

non nihil, ut in tantis malis, est profectum,

Cic. Fam. 12, 2, 2:

non nihil me consolatur, cum recordor,

id. ib. 4, 14, 2:

haud nihil,

Ter. Eun. 4, 2, 13:

haud nihil ambigam,

I may be somewhat in doubt, Liv. 1, 3.—

Nihil quidquam or nihil unum, nothing whatever, nothing at all:

nil ego tibi hodie consili quicquam dabo,

Plaut. Bacch. 4, 9, 113:

sine studio nihil quidquam egregium nemo umquam assequetur,

Cic. de Or. 1, 30, 134:

Rhodiis ut nihil unum insigne, ita omnis generis dona dedit,

Liv. 41, 20, 7:

si nihil aliud,

if there were nothing else, id. 3, 19, 7; 30, 35, 8.—

With gen.:

nihil mali,

Cic. Att. 8, 4, 2:

nihil novi,

id. Fam. 2, 14, 1:

nihil humanarum rerum,

id. Red. Quir. 5, 1:

nihil est lucri quod me hodie facere mavelim, quam,

Plaut. Bacch. 4, 8, 18.—Adjectives also, of the second declension as well as of the third, are not unfrequently joined to nihil in the same case, as nihil honestum, lautum, forte, illustre:

nihil exspectatione vestrā dignum dico,

Cic. de Or. 1, 31, 137.—

Nihil, or mhil aliud, with nisi, quam, praeter, praeterquam, etc., nothing else than, nothing except, nothing but:

tu, quantus quantus, nihil nisi sapientia es,

Ter. Ad. 3, 3, 40:

amare nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,

Cic. Lael. 27, 100:

si nihil aliud fecerunt, nisi rem detulerunt, etc.,

id. Rosc. Am. 37, 108:

ut nihil aliud, quam de hoste cogitet,

id. Imp. Pomp. 22, 64:

nihil tibi deest praeter voluntatem,

nothing except, id. Fam. 4, 7, 3:

puto te existimare, me ex his miseriis nihil aliud quaerere, nisi ut homines intellegant, etc.,

id. ib. 2, 16:

qui nihil praeterquam de vitā cogitarent, Auct. B. Alex. 8.—Sometimes, in this connection, elliptically: Herdonius, si nihil aliud, hostem se fatendo prope denuntiavit, ut, etc.,

Liv. 3, 19, 6:

si nihil aliud, vulneribus certe ferrum hostile hebetarent,

id. 30, 35, 8:

illā quidem nocte nihil praeterquam vigilatum est in urbe,

id. 3, 26; Suet. Aug. 83.—Hence, as adv.: nihil aliud quam, only:

nihil aliud quam prendere prohibito,

Liv. 2, 29, 4:

is intromissus in castra nihil aliud quam hoc narrāsse fertur,

id. 2, 32, 8:

nihil aliud quam in populationibus res fuit,

id. 2, 49, 9 al. —

Nihil... quin or quominus, nothing whereby: nihil praetermisi... quin Pompeium a Caesaris conjunctione avocarem, I have omitted nothing that might separate, Cic. Phil. 2, 10, 23:

nihil moror, quominus decemviratu abeam,

Liv. 3, 54:

nihil facere oportet, quominus excedat, etc.,

Cels. 3, 27, 4.—

Nihil est quod, cur, quamobrem, etc., there is no reason why I ( you, etc.) need not:

nihil est jam, quod tu mihi succenseas,

Plaut. Merc. 2, 2, 46:

nihil est, quod adventum nostrum extimescas,

Cic. Fam. 9, 26, 4:

sed ego nunc nil est, cur me morer,

Plaut. Poen. 4, 2, 102:

nihil est, cur advenientibus te offerre gestias,

Cic. Fam. 6, 20, 1:

nihil excogitem, quamobrem Oppianico damnari necesse sit?

id. Clu. 26, 70.—

Nihil est, ut, there is nothing that:

nihil fuit in Catulis, ut eos exquisito judicio putares uti litterarum,

Cic. Off. 1, 37, 133.—

Nihil est, it is of no use, to no purpose, in vain:

at ego ab hac puerum reposcam, ne mox infitias eat. Nihil est. Nam ipsa haec ultro, ut factum est, fecit omnem rem palam,

Plaut. Truc. 4, 3, 76: at nihil est, ignotum ad illum mittere: operam luseris. id. Capt. 2, 2, 94; Hor. S. 2, 3, 6.—In a question:

usque adeo nihil est, quod nostra infantia caelum hausit Aventini?

Juv. 3, 84.—

Nihil ad me (sc. pertinet):

recte an secus, nihil ad nos: aut si ad nos, nihil ad hoc tempus,

Cic. Pis. 28, 68; cf. Ter. And. 1, 2, 16; also, nihil ad, nothing to, nothing in comparison with:

nihil ad Persium,

Cic. de Or. 2, 6, 25; id. Leg. 1, 2, 6:

nihil ad tuum equitatum, Caesar, sed ex eis, quos habuit, electos,

id. Deiot. 8, 24.—

Nihil minus, nothing less so, i. e. by no means, not at all:

cadit ergo in virum bonum mentiri, fallere? nihil minus,

Cic. Off. 3, 20, 81:

an Gallos existimatis hic versari animo demisso atque humili? nihil vero minus,

id. Font. 11, 23.—

Nihil dum, nothing as yet:

quamquam nihil dum audieramus, nec ubi esses, nec, etc.,

Cic. Fam. 12, 7, 2; id. Att. 7, 12, 4.—

Nihil mihi cum illo est, I have nothing to do with him:

tecum nihil rei nobis Demipho est,

Ter. Phorm. 2, 3, 74; Ov. F 2, 308.—

Nihil esse, to be nothing or nobody, to have no power, to be of no use, Cic. Div. in Caecil. 14, 47; id. Fam. 7, 27, 2; 7, 33, 1; Ter. And. 2, 1, 14:

aliquem nihil putare,

to esteem meanly, Cic. Sest. 53, 114 (B. and K. nihili):

accepimus eum nihil hominis esse,

a worthless fellow, id. Tusc. 3, 32, 77; but de Attio Dionysio nihil puto esse, nothing about him, i. e. no news of him, id. Fam. 12, 30, 5.—

Aut nihil aut paulum, little or nothing (Gr. oligon ê ouden):

aut nihil aut paulo cui tum concedere digna,

Cat. 68, 131.—

Adverb.

Not (as a strengthened non), in nothing, in no respect, not at all:

me nihil poenitet,

Plaut. Bacch. 5, 2, 63; id. Mil. 4, 2, 16:

conjecturā nihil opus est,

Cic. Rosc. Am. 37, 107; Ter. And. 4, 1, 14:

beneficio isto legis nihil utitur,

Cic. Agr. 2, 23, 61:

de fratre nihil ego te accusavi,

id. Fam. 14, 1, 4:

Thebani nihil moti sunt,

Liv. 42, 46; 3, 65; 6, 38; 49; Sall. C. 16, 5:

nihil miror,

Quint. 2, 17, 15; 6, 1, 38.—

To no purpose, in vain:

herele hanc quidem Nihil tu amassis: mihi haec desponsa est,

Plaut. Mil. 4, 2, 16.—

For no reason: quorsum tandem aut cur ista quaeris? M Nihil sane, nisi ne nimis diligenter anquiras, Cic. Leg. 1, 1, 4. —

nĭhĭlum, i (contr. form nīlum, Lucr. 1, 159; Hor. S. 1, 5, 67), n., nothing:

erit aliquid, quod aut ex nihilo oriatur, aut in nihilum subito occidat,

Cic. Div. 2, 16, 37:

ut de nihilo quippiam fiat,

id. Fat. 9, 18:

interire in nihilum,

id. Ac. 1, 7, 27:

venire ad nihilum,

id. Fam. 11, 12, 1:

ad nihilum recidere,

id. Phil. 7, 8, 27: quam mihi ista pro nihilol id. Att. 14, 9, 1:

aliquid pro nihilo putare,

id. Div. in Caecil. 7, 24; cf. id. Verr. 2, 2, 16, § 40.—

Nihili, of no value, worthless:

quem putamus esse non hili, dicimus nihili,

Varr. L. L. 10, § 81 Müll.; cf.: nihili, qui nec hili quidem est. Paul. ex Fest. p. 175 Müll.:

unde is nihili? ubi fuisti?

Plaut. Cas. 2, 3, 29: nihili est autem suum Qui officium facere immemor est. id. Ps. 4, 7, 2:

homo nihili factus,

unmanned, id. Mil. 5, 16.—Hence, nihili pendere or facere, to esteem as nothing, Plaut. Men. 5, 7, 4; id. Ps. 4, 7, 1; Ter. Eun. 1, 2, 14.—

De nihilo, for nothing, without cause or reason, Plaut. Curc. 4, 1, 17:

mali rem exempli esse, de nihilo hospites corripi,

Liv. 34, 61; 30, 29.—

Nihilo, with compp., by nothing, no: nihilo pluris, quam si, etc., no more than if, etc., Plaut. Bacch. 3, 4, 21:

nihilo minus,

id. Men. 5, 5, 49:

Phaedriae esse nilo minus amicum quam Antiphoni,

Ter. Phorm. 4, 2, 7 (but minus nihilo, less than nothing, id. ib. 3, 3, 2):

nihilo benevolentior,

Cic. Fam. 3, 12, 4:

nihilo major,

id. ib. 6, 3, 4:

nihilo tamen setius,

Caes. B. G. 5, 4 and 7:

nihil segnius,

Liv. 6, 38.—Esp. as adv.: nĭhĭlō mĭnus, or, in one word, nĭhĭlōmĭnus, none the less, no less, nevertheless, notwith standing.

In gen.:

minus dolendum fuit re non perfectā, sed puniendum certe nihilo minus,

Cic. Mil. 7, 19; id. Phil. 5, 9, 26; Quint. 8, 3, 85.—

With si, etsi, quamvis, quamquam, ut, etc.:

in iis rebus, quae nihilo minus, ut ego absim, confici possunt,

Cic. Fam. 10, 2, 2:

nihilo minus eloquentiae studendum est, etsi ea quidam perverse abutuntur,

id. Inv. 1, 4, 5; Caes. B. C. 3, 17:

alia sunt, quae quamvis nolit accidere, nihilominus laudat,

Sen. Ep. 66, 44:

si nihil fiet, nihilominus, etc.,

Cato, R. R. 39, 2.—

Strengthened by tamen:

nihilominus ego hoc faciam tamen,

Ter. Heaut. 5, 3, 10; Cic. Fam. 4, 13, 5; Caes. B. C. 3, 17.—

Nihilo aliter, no otherwise:

ego isti nihilo sum aliter ac fui,

Ter. Phorm. 3, 2, 45.—

Transf., adverb., for non, not, by no means:

nihilum metuenda timere,

Hor. S. 2, 3, 53. —

nīl, nothing, no (rare and mostly poet.;

in Cic. not at all): nil intra est oleam, nil extra est in nuce durum,

Hor. Ep. 2, 1, 31; id. C. 4, 4, 73:

nil sanguinis,

no drop of blood, Ov. M. 13, 266:

nil sui,

nothing proper, id. ib. 3, 435; Vulg. Prov. 10, 2 (in Caes. B. G. 5, 29, the true reading is nihil):

hoc ridere meum, tam nil, nulla tibi vendo Iliade,

such a trifle, Pers. 1, 122.—

Transf. as adv., not at all, by no means:

nil opus est verbis,

Lucr. 5, 263:

ut nil umor abundet,

id. 5, 265; 1, 266:

nil pictis timidus navita puppibus Fidit,

Hor. C. 1, 14, 14.—

nīlum, abl. nīlo, nothing (Lucretian):

ad nilum revorti,

Lucr. 1, 237; so id. 1, 673; 791; 797; 2, 756;

864: nil igitur fieri de nilo posse,

id. 1, 205; 266.