Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

non+auferre

  • 81 animus

    ănĭmus, i, m.    - [gr]gr. ἄνεμος. [st1]1 [-] principe de la vie intellectuelle et morale: esprit, âme.    - humanus animus decerptus ex mente divina, Cic. Tusc. 5: l'âme humaine, détachée de la divine intelligence.    - difficile est animum perducere ad contemptionem animae, Sen. Ep. 1: il est difficile d'amener l'âme au mépris de la vie.    - bestiarum animi sunt rationis expertes, Cic.: l'âme des bêtes est privée de raison.    - ut omnis animi cruciatus et corporis etiam egestas ac mendicitas consequatur, Cic. Cat. 4: afin que tous les tourments de l'âme et du corps soient aggravés par l'indigence et la misère. [st1]2 [-] siège de l'intelligence: intelligence, raison, jugement, réflexion, mémoire; conscience.    - meo quidem animo (meo animo), Cic. Plaut.: d’après moi, selon moi, à mon avis.    - habere aliquid cum animo: méditer qqch.    - habere aliquid in animo (cum animo): avoir qqch dans la pensée, songer à qqch.    - in animo habere aliquem: songer à qqn.    - cogito cum meo animo, Plaut. Ter.: je réfléchis à part moi.    - praeceptum illud omnium in animis esse debet, Nep.: cette maxime doit être gravée dans tous les esprits.    - excidere ex animo, Cic.: sortir de l'esprit, s'échapper de la mémoire.    - effluere ex animo, Cic.: sortir de l'esprit, s'échapper de la mémoire.    - omnia fert aetas, animum quoque, Virg.: l'âge emporte tout, la mémoire aussi.    - mihi scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis, Ter.: ces paroles de Chrysis sont gravées dans mon coeur.    - vae miserae mihi! animo male'st: aquam velim! Plaut. Am.: c'en est fait de moi! je défaille: je voudrais de l'eau!    - omnes quos flagitium, egestas, conscius animus exagitabat, ii Catilinae proximi familiaresque erant, Sall. C.: tous ceux que tourmentaient le déshonneur, la misère, le remords, voilà quels étaient les intimes et les familiers de Catilina. [st1]3 [-] siège de la volonté: désir, intention, dessein, vue; fantaisie, caprice.    - habere in animo + inf.: avoir l'intention de.    - in animo est mihi + inf.: j’ai l’intention de.    - est animus alicui... + inf.: qqn a l'intention de.    - fuerat animus conjuratis corpus in Tiberim trahere, Suet.: les conjurés avaient eu l'intention de traîner son corps dans le Tibre.    - sacra Jovi Stygio... perficere est animus,Virg. En. 4: le sacrifice à Jupiter Stygien..., j'ai l'intention de l'achever.    - hic cum jam animo meditaretur proficisci in Persas, Nep.: pendant qu'il méditait de partir pour la Perse.    - hoc animo ut... Cic. Caes.: avec l'intention de...    - animi: gén. partitif - teneo quid animi vostri super hac re siet, Plaut. Am.: oui, je connais votre désir à cet égard. [st1]4 [-] siège du sentiment: coeur, âme, passion, disposition, inclination.    - ex animi mei sententiā, Inscr. Cic.: en mon âme et conscience.    - animum vincere, Cic.: vaincre ses passions.    - animi causā, Cic. Caes.: par goût, par plaisir.    - ex animo: du fond du cœur, sincèrement.    - ex animo dicere, Ter.: dire du fond du coeur.    - alieno animo esse in aliquem: avoir des sentiments hostiles à l’égard de qqn.    - bono animo esse in aliquem: avoir des sentiments dévoués à l’égard de qqn. dans les expressions suivantes animi est un génitif de relation: ** relativement à son esprit**; les poètes et les prosateurs postclassiques emploient souvent ce génitif de relation avec toutes sortes d'adjectifs    - pendere animi, Ter. Cic.: être hésitant dans son coeur.    - angere se animi, Plaut.: être en proie à l'angoisse, se tourmenter.    - nec me animi fallit, Lucr.: il ne m'échappe pas.    - animi se excruciare, Plaut.: être en proie à l'angoisse, se tourmenter.    - incertus animi, Ter. Sall.: indécis dans son coeur, incertain, irrésolu.    - dubius animi, Virg.: indécis dans son coeur, incertain, irrésolu.    - satin tu es sanus mentis aut animi? Plaut.: es-tu sain d'esprit et de raison? [st1]5 [-] mouvement violent de l'âme: courage, hardiesse, élan, colère; fierté, arrogance.    - alicui animum adferre (addere, facere): donner du courage à qqn.    - firmiore animo: avec plus de résolution.    - animum alicujus frangere (debilitare): briser le moral de qqn.    - animo deficere: perdre courage.    - animo demisso esse: être découragé.    - bono animo esto: aie bon courage.    - confirmare militum animos: raffermir le moral des soldats.    - animi, ōrum, m.: souvent la fierté ou l'audace; le courage, le coeur, un bon moral.    - insolentiam noratis hominis, noratis animos ejus ac spiritus tribunicios, Cic. Clu. 109: vous connaissiez l'insolence du personnage, vous connaissiez son audace et ses prétentions tribuniciennes. [st1]6 [-] dispositions naturelles: caractère, moeurs, humeur; nature (d'un animal ou d'une plante).    - illius animos, qui multos perdidit unus, sumite serpentis, Ov. M. 3: prenez les moeurs de ce serpent qui, à lui seul, causa la perte de beaucoup d'adversaires.    - silvestris animus, Virg.: nature sauvage (des arbres).
    * * *
    ănĭmus, i, m.    - [gr]gr. ἄνεμος. [st1]1 [-] principe de la vie intellectuelle et morale: esprit, âme.    - humanus animus decerptus ex mente divina, Cic. Tusc. 5: l'âme humaine, détachée de la divine intelligence.    - difficile est animum perducere ad contemptionem animae, Sen. Ep. 1: il est difficile d'amener l'âme au mépris de la vie.    - bestiarum animi sunt rationis expertes, Cic.: l'âme des bêtes est privée de raison.    - ut omnis animi cruciatus et corporis etiam egestas ac mendicitas consequatur, Cic. Cat. 4: afin que tous les tourments de l'âme et du corps soient aggravés par l'indigence et la misère. [st1]2 [-] siège de l'intelligence: intelligence, raison, jugement, réflexion, mémoire; conscience.    - meo quidem animo (meo animo), Cic. Plaut.: d’après moi, selon moi, à mon avis.    - habere aliquid cum animo: méditer qqch.    - habere aliquid in animo (cum animo): avoir qqch dans la pensée, songer à qqch.    - in animo habere aliquem: songer à qqn.    - cogito cum meo animo, Plaut. Ter.: je réfléchis à part moi.    - praeceptum illud omnium in animis esse debet, Nep.: cette maxime doit être gravée dans tous les esprits.    - excidere ex animo, Cic.: sortir de l'esprit, s'échapper de la mémoire.    - effluere ex animo, Cic.: sortir de l'esprit, s'échapper de la mémoire.    - omnia fert aetas, animum quoque, Virg.: l'âge emporte tout, la mémoire aussi.    - mihi scripta illa dicta sunt in animo Chrysidis, Ter.: ces paroles de Chrysis sont gravées dans mon coeur.    - vae miserae mihi! animo male'st: aquam velim! Plaut. Am.: c'en est fait de moi! je défaille: je voudrais de l'eau!    - omnes quos flagitium, egestas, conscius animus exagitabat, ii Catilinae proximi familiaresque erant, Sall. C.: tous ceux que tourmentaient le déshonneur, la misère, le remords, voilà quels étaient les intimes et les familiers de Catilina. [st1]3 [-] siège de la volonté: désir, intention, dessein, vue; fantaisie, caprice.    - habere in animo + inf.: avoir l'intention de.    - in animo est mihi + inf.: j’ai l’intention de.    - est animus alicui... + inf.: qqn a l'intention de.    - fuerat animus conjuratis corpus in Tiberim trahere, Suet.: les conjurés avaient eu l'intention de traîner son corps dans le Tibre.    - sacra Jovi Stygio... perficere est animus,Virg. En. 4: le sacrifice à Jupiter Stygien..., j'ai l'intention de l'achever.    - hic cum jam animo meditaretur proficisci in Persas, Nep.: pendant qu'il méditait de partir pour la Perse.    - hoc animo ut... Cic. Caes.: avec l'intention de...    - animi: gén. partitif - teneo quid animi vostri super hac re siet, Plaut. Am.: oui, je connais votre désir à cet égard. [st1]4 [-] siège du sentiment: coeur, âme, passion, disposition, inclination.    - ex animi mei sententiā, Inscr. Cic.: en mon âme et conscience.    - animum vincere, Cic.: vaincre ses passions.    - animi causā, Cic. Caes.: par goût, par plaisir.    - ex animo: du fond du cœur, sincèrement.    - ex animo dicere, Ter.: dire du fond du coeur.    - alieno animo esse in aliquem: avoir des sentiments hostiles à l’égard de qqn.    - bono animo esse in aliquem: avoir des sentiments dévoués à l’égard de qqn. dans les expressions suivantes animi est un génitif de relation: ** relativement à son esprit**; les poètes et les prosateurs postclassiques emploient souvent ce génitif de relation avec toutes sortes d'adjectifs    - pendere animi, Ter. Cic.: être hésitant dans son coeur.    - angere se animi, Plaut.: être en proie à l'angoisse, se tourmenter.    - nec me animi fallit, Lucr.: il ne m'échappe pas.    - animi se excruciare, Plaut.: être en proie à l'angoisse, se tourmenter.    - incertus animi, Ter. Sall.: indécis dans son coeur, incertain, irrésolu.    - dubius animi, Virg.: indécis dans son coeur, incertain, irrésolu.    - satin tu es sanus mentis aut animi? Plaut.: es-tu sain d'esprit et de raison? [st1]5 [-] mouvement violent de l'âme: courage, hardiesse, élan, colère; fierté, arrogance.    - alicui animum adferre (addere, facere): donner du courage à qqn.    - firmiore animo: avec plus de résolution.    - animum alicujus frangere (debilitare): briser le moral de qqn.    - animo deficere: perdre courage.    - animo demisso esse: être découragé.    - bono animo esto: aie bon courage.    - confirmare militum animos: raffermir le moral des soldats.    - animi, ōrum, m.: souvent la fierté ou l'audace; le courage, le coeur, un bon moral.    - insolentiam noratis hominis, noratis animos ejus ac spiritus tribunicios, Cic. Clu. 109: vous connaissiez l'insolence du personnage, vous connaissiez son audace et ses prétentions tribuniciennes. [st1]6 [-] dispositions naturelles: caractère, moeurs, humeur; nature (d'un animal ou d'une plante).    - illius animos, qui multos perdidit unus, sumite serpentis, Ov. M. 3: prenez les moeurs de ce serpent qui, à lui seul, causa la perte de beaucoup d'adversaires.    - silvestris animus, Virg.: nature sauvage (des arbres).
    * * *
        Animus, animi, pen. corr. Sallust. Le coeur et courage.
    \
        Animus, pro Anima fere a Cicerone dicitur. L'ame.
    \
        Animi, pro Cogitationibus. Plaut. Quot illic homo animos habet? Qu'il ha de pensees?
    \
        Noui ego amantium animos. Ter. Les affections et fantasies.
    \
        Animus, Voluntas. Terent. Animus te erga idem ac fuit. Volunté, ou affection, soit en bien, soit en mal, Talent.
    \
        Deliquium animi, lepide dicunt recentiores Medici pro defectu illo, quem nonnulli Syncopen vocant. Est autem metaphora sumpta a deliquio Solis. Defaillance de coeur, Pasmoison, Evanouissement, Syncopization.
    \
        Magnitudo animi. Cic. Magnanimité.
    \
        Sententia animi. Ouid. L'advis, ou opinion.
    \
        Specimen animi prae se ferebat. Liu. Il sembloit bien estre homme de coeur.
    \
        Animus accliuis falsis. Horat. Enclin à choses faulses.
    \
        Aduersis animis accipere. Tacit. Mal en gré.
    \
        AEquo animo concedere. Lucret. Voluntiers, Sans regret.
    \
        AEquo animo ferre. Ouid. Porter patiemment, Prendre en gré et en patience, Ne s'en esmouvoir point.
    \
        Altiore animo esse. Cic. Avoir le coeur hault et entreprenant.
    \
        Animi altissimi. Cic. Haultains.
    \
        Anceps. Luca. Angustus. Cic. De petite entreprinse.
    \
        Attonitus. Virg. Estonné, Esperdu.
    \
        Bono animo esse. Cic. Avoir bon courage.
    \
        Bono sis animo. Liu. N'ayes point de paour.
    \
        Commotior. Cic. Esmeu.
    \
        Fortis. Plaut. Ferme et constant.
    \
        Generosior. Quintil. Noble.
    \
        Hoc animosum. Cic. Je suis de telle affection et courage.
    \
        Idem animus omnibus. Virg. Ils sont tous d'un vouloir.
    \
        Ieiunus. Cic. Petit courage, et de petite entreprinse.
    \
        Impotens. Terent. Coeur felon et orgueilleux et insupportable.
    \
        Infractus. Cic. Entier, Invariable, Ferme.
    \
        Ingens. Horat. Grand courage.
    \
        Iniquo animo pati. Terent. Estre marri de quelque chose, Se mescontenter, Endurer mal patiemment.
    \
        Homo maximi animi. Cic. De fort grand coeur et courage, Courageux, Magnanime.
    \
        Mares animos in bella exacuit. Horat. Viriles et vertueux.
    \
        Meo quidem animo nihilominus eloquentiae studendum. Cic. A tout le moins selon mon jugement et fantasie, ou opinion.
    \
        Minacem animum in aliquo frangere. Iustin. Passer sa colere et son maltalent.
    \
        Mobili animo esse. Metellus ad Ciceronem. Inconstant.
    \
        Mutuis animis amare. Catul. S'entraimer.
    \
        Omissus animus. Terent. Te vidi animo esse omisso. Negligent, Nonchalant.
    \
        Otiosus animus. Terent. Sans soulci.
    \
        Paruus. Horat. Petit courage, Point hardi.
    \
        Animo haec praesenti dicas. Ter. Hardiment et sans t'estonner.
    \
        Resides animi. Virg. Paresseux.
    \
        Rudis animus. Quintil. Esprit neuf, et qui ne scait encore rien.
    \
        Rudes atque agrestes animi. Quintil. Rustiques, Rustaux.
    \
        Tortor animus quatit occultum flagellum. Iuuen. Quand la conscience remord.
    \
        Toto animo dedere se alicui. Cic. De tout son coeur.
    \
        AEger animi. Tacit. Triste et ennuyé.
    \
        Captus animi. Tacit. Insensé.
    \
        Diuersus animi. Tacit. Qui ha diverses fantasies et voluntez.
    \
        Fidens animi. Virg. Asseuré.
    \
        Immodicus animi. Tacit. De trop grand coeur.
    \
        Ingens animi foemina. Tacit. Courageuse.
    \
        Integer animi. Horat. Sage.
    \
        Aberrat animus a sententia. Cic. Mon esprit ne peult prendre advis ne resolution de cest affaire, Ne peult asseoir jugement.
    \
        Abhorrere animo ab aliqua re. Cic. Hair quelque chose et s'en reculer, et l'avoir comme en horreur.
    \
        Abhorret auris atque animus a nobis. Cic. Ils ne veulent et ne daignent nous escouter ne favoriser, Leurs oreilles et leur coeur nous ont en desdaing.
    \
        Abiicere anumum. Quint. Perdre coeur et courage, Se descourager.
    \
        Accessit animus nobis. Cic. Le courage nous est creu.
    \
        Animus accinctus in magnos vsus. Stat. Prest.
    \
        Accipere animis dicta alicuius. Virgil. Entendre.
    \
        Animum literis accommodare. Sueton. Appliquer.
    \
        Animos addere alicui. Ci. Luy accroistre le courage, Encourager.
    \
        Animus adest ei. Plaut. Il est bien deliberé.
    \
        Adesse animo, vel animis. Cic. Estre fort attentif à escouter, ou faire quelque chose.
    \
        Adhibete animos. Ouid. Entendez.
    \
        Animum adiicere ad virginem. Terent. Mettre son affection et son coeur à une vierge.
    \
        Animum adiicere alicui rei. Liu. Penser à icelle, Y appliquer son esprit.
    \
        Adiicere animos. Ouid. Enhardir, Animer, Encourager.
    \
        Adiungere animum ad aliquod studium. Terent. S'appliquer, Y mettre son esprit.
    \
        Non admisi tum in animum. Je n'y pensay point à l'heure. Bud.
    \
        Adrepere animis. Tacit. Venir en grace, et se faire aimer par moyens secrets.
    \
        Quaeso animum aduertite. Ter. Prenez garde, Escoutez, Entendez.
    \
        Aduocare animum ad seipsum. Cic. Retirer l'esprit à penser à soy.
    \
        Affectus animo. Cic. Qui ha quelques passions en son esprit, comme joye, ou tristesse.
    \
        Affigere aliquid animo suo. Quint. Le mettre en memoire, et bien retenir.
    \
        Agere animum. Horat. Mener l'affection.
    \
        Agitare aliquid animo. Cic. Penser et repenser quelque chose en soymesme.
    \
        Alienare animum a moerore. Curtius. Alleger, Delivrer.
    \
        Animum amouere. Plaut. Distraire et oster de quelque chose.
    \
        Apparare animum. Author ad Heren. Preparer.
    \
        Appellere animum ad scribendum. Terent. Appliquer.
    \
        Arrectus animus. Liu. Prest et deliberé, Attentif.
    \
        Attendere animam et animos. Ter. Cic. Escouter attentivement.
    \
        Auertere animum ab aliquo. Cic. Divertir, Destourner.
    \
        Auferre animum ad contemplationem. Plin. Transporter.
    \
        Cadunt animi. Ouid. Le courage fault.
    \
        Cadere animis. Cic. Perdre le courage.
    \
        Capere animos aliquorum. Ci. Les contenter et fournir ou satisfaire à leurs desirs.
    \
        Cernit animus. Cic. L'esprit prevoit.
    \
        Animo, vel in animo cogitare secum. Terent. Penser en son coeur ou en soymesme.
    \
        Componere animos. Cic. Moderer.
    \
        Comprimere animos. Cic. Reprimer, ou Retirer et refrener ses affections.
    \
        Animo vel animis concidere. Caesar. Perdre le courage, Se descourager.
    \
        Conferre animum alio. Terent. Mettre son coeur ailleurs, Aimer une autre.
    \
        Confirmare animum trepidum. Iuuenal. Asseurer.
    \
        Consistere animo tranquillo. Cic. Estre en repos d'esprit.
    \
        Consternare animos, et animo consternari. Liu. Espovanter.
    \
        Considerate cum vestris animis. Cic. Considerez en vousmesmes.
    \
        Contrahere animum. Cic. Diminuer le courage.
    \
        Contudi animum, et fortasse vici. Cic. hoc est, Pugnaui cum animo meo repugnante. J'ay matté mon coeur.
    \
        Conuertere animum. Liu. Tourner.
    \
        Conuertere se aliquo animo et cogitatione. Cic. Penser à quelque chose.
    \
        Credere animum suum alicui. Terent. Luy dire tout son secret, tout ce qu'il ha sur le coeur.
    \
        Animi creuerunt. Cic. Le courage leur est creu.
    \
        Animos debilitare. Cic. Affoiblir et diminuer.
    \
        Animus amori deditus. Terent. Addonné du tout, etc.
    \
        Deducere curas animo. Horat. Oster le soulci hors de l'esprit.
    \
        Defecerat eam animus. Plaut. Le coeur luy estoit failli, Elle s'estoit pasmee, et esvanouye, Elle estoit transie.
    \
        Deficere animis. Curt. Perdre le courage.
    \
        Defectus animo. Plin. A qui le coeur est failli, et esvanouy, Pasmé, Transi.
    \
        Defigere et intendere animum in aliquam rem. Cic. Ficher son affection.
    \
        Animus illis defuit. Cic. Ils ont eu faulte de courage.
    \
        Demittere animum. Tacit. Abbaisser, ou appetisser et amoindrir son courage, Se descourager.
    \
        Deponere curas animo. Virg. Oster tout soulci.
    \
        Deriuare a curis animum. Lucret. Divertir.
    \
        Detegere animos. Lucan. Descouvrir son intention.
    \
        Diffundere animos Ouid. Resjouir.
    \
        Dimittere animos. Curtius. Perdre le coeur et la hardiesse.
    \
        Dant animos vina. Ouid. Le vin enhardit.
    \
        Dare maiorem animum alicui. Cic. Encourager, Donner courage.
    \
        Ducere animo. Virg. Sic ducebam animo. Je le pensoye ainsi.
    \
        Ducere animos solent AEsopi fabulae, praecipue rusticorum. Quintil. Delecter et persuader.
    \
        Efferre animos. Cic. S'enorgueillir.
    \
        Eiicere animum de aliquo. Terent. En oster son affection et amour, Laisser à l'aimer.
    \
        Animum erigere. Cic. Resveiller et revigorer.
    \
        Eo animo in me est. Cic. Il me porte tel vouloir.
    \
        Animo male est. Plaut. Le coeur me fait mal.
    \
        Perficere est animus. Virg. J'ay volunté de parfaire et achever.
    \
        Animus est reditus. Ouid. J'ay envie de retourner.
    \
        Animus in naui est meus. Plaut. J'ay le coeur à cela, Je y pense.
    \
        Iandudum est animus in patinis. Terent. J'ay le coeur, ou Je pense à la cuisine.
    \
        Exacuere animos in bella. Horat. Inciter.
    \
        Excolere animum. Quintil. Aorner, ou Exerciter.
    \
        Expedire metu animum. Horat. Descharger, Desveloper.
    \
        Explere animum. Virg. Assouvir son coeur, Contenter son affection et desir. \ Explorare animos. Ouid. Esprouver.
    \
        Facere animum iudicis mitem. Quintil. Addoulcir.
    \
        Facere animos. Li. Donner coeur et courage, Encourager, Enhardir.
    \
        Fateri animum. Ouid. Donner à cognoistre sa volunté.
    \
        Fauere linguis et animis. Ouid. Escouter, et ne dire mot, ne point faire de bruit. \ Firmare animum. Virg. Asseurer.
    \
        Flectere animum. Virg. Tourner le courage, Flechir.
    \
        Frangere animum. Ouid. Descourager.
    \
        Fractiorem esse animo. Cic. Avoir perdu le courage, Estre descouragé.
    \
        Animo morem gerere. Terent. Molestus certe ei fuero, atque animo morem gessero. Je seray assouvi, J'auray contenté et dechargé mon coeur.
    \
        Nec vnus in te ego hos animos gessi. Liu. Je ne suis pas seul qui ay eu le coeur d'entreprendre ce faict à l'encontre de toy.
    \
        Habere bonum animum. Plaut. Liu. Avoir bon courage et bonne esperance.
    \
        Habere statutum cum animo et deliberatum. Cic. Avoir determiné et deliberé en soymesme.
    \
        Hilarare animum. Catul. Resjouir, Se resjouir.
    \
        Imminere animis in rem aliquam. Liu. Pretendre à quelque chose.
    \
        Imperare animo nequeo quin, etc. Liu. Je ne me puis garder que, etc. Je ne puis vaincre mon courage que, etc.
    \
        Incendere animum amore famae. Virg. Inciter et esmouvoir le courage, Allumer, Enflamber.
    \
        Inclinare animum ad rem aliquam. Liu. Encliner.
    \
        Inclinatior ad pacem animus. Liu. Plus enclin.
    \
        Indipisci animo. Gellius. Apprendre par coeur.
    \
        Inducere animum. Terent. Si istuc animum induxti esse vtile. Si tu as ceste fantasie que ceci soit utile.
    \
        Tu animum inducas, si etc. Cic. Mets en ton esprit et fantasie, Revests toy de ceste opinion, etc.
    \
        Inducere aliquem in animum. Terent. Avoir opinion de luy.
    \
        Indulgere animis. Ouid. Se donner du bon temps, Faire tout ce qui nous vient en fantasie et à plaisir.
    \
        Instituere animum ad cogitandum. Terent. Dresser son esprit, et se mettre à penser. Vide INSTITVO.
    \
        Labant animi. Liu. Defaillent.
    \
        Animo laborare. Caes. Employer son esprit à faire quelque chose.
    \
        Lactare animos. Terent. Attraire par belles parolles, Paistre quelcun de parolles ou promesses.
    \
        Laxare animum a laboribus. Liu. Donner relasche à son esprit, Reposer son esprit.
    \
        Leuare animum mutationibus. Quintil. Alleger, Recreer.
    \
        Linqui animo. Curt. Quand le coeur fault, et qu'on s'evanouist, Quand on se pasme, Quand on ha une foiblesse et defaillance de coeur, Syncopizer.
    \
        Linquentem reuocauit animum. Curt. Le coeur luy reveint, Il reveint de pasmoison.
    \
        Mandare animis. Cic. Penser et considerer.
    \
        Mutare animum. Terent. Changer de volunté, ou d'opinion.
    \
        Obfirmare animum. Plin. iunior. Soy obstiner.
    \
        Obsequi animo. Terent. Faire tout son plaisir, tout ce que le coeur demande.
    \
        Occupare animum in re aliqua. Terent. Soy occuper en quelque chose, Empescher son esprit à quelque chose.
    \
        Animus tibi pendet. Terent. Tu es en doubte.
    \
        Pendere animi. Cic. Estre en grand doubte. Vide PENDEO.
    \
        Perfundere animum religione. Liu. Le mettre en scrupule de conscience.
    \
        Praegrauat animum corpus hesternis vitiis onustum. Horat. Le corps chargé d'yvrongneries appesantit l'esprit, le rend pesant.
    \
        Recipere animum. Terent. Reprendre son haleine.
    \
        Recolligere animum alteri. Cic. Remettre en grace, en paix envers un autre, Appaiser quelcun qui est marri contre un autre.
    \
        Refringit animum pudor. Quint. Rompt le courage.
    \
        Releuare animum. Terent. Faire revenir le courage.
    \
        Animus hanc modo hic reliquerat. Plaut. Elle avoit perdu le courage, Le coeur luy estoit failli.
    \
        Retardare animos alicuius. Cic. Destourner et retirer aucun de son entreprinse.
    \
        Reuocate animos. Virgil. Reprenez courage.
    \
        Sedet animo fixum immotumque. Virgil. Cela est deliberé et arresté.
    \
        Solicitare animum. Cels. Mettre en soulci, Soulcier.
    \
        Soluere arctum animum. Horat. Relascher l'esprit qui estoit en soulci.
    \
        Non subibunt animos iuuenum maiora intellectu. Quint. N'entreront point dedens leurs espris.
    \
        Sumere animum. Ouid. Prendre courage.
    \
        Suspendere animos. Ouid. Mettre en doubte.
    \
        Animus sustentat corpus. Curtius. Porte et soustient.
    \
        Tollere animos dictis. Vir. Accroistre, ou Monstrer sa magnanimité et grandeur de coeur par parolles.
    \
        Torpere animo. Horat. Estre comme ravi et transi.
    \
        Versare animo aliquid. Tacit. Y penser et repenser.
    \
        Volutare animo euentus. Virgil. Penser et repenser.
    \
        Vti animo suo. Curt. Faire à sa fantasie.
    \
        Amicus ex animo. Cic. Du bon du coeur et sans faintise, Ami cordial.
    \
        Ex animo vereque diligi. Cic. Estre aimé cordialement.
    \
        Ex animo bene velle alicui. Ter. Du bon du coeur, sans fainte.
    \
        Dicere ex animo. Terent. A bon escient, Sans fiction.
    \
        Ex animo suo colligere aliquid. Ouid. Prendre à son coeur l'autruy.
    \
        In animo habere. Cic. Avoir vouloir et fantasie.
    \
        Vt mihi est in animo facere. Cic. Comme j'ay en volunté ou fantasie de faire, Comme j'ay deliberé.
    \
        Sine animo miles. Cic. Gendarme couart.
    \
        Animi causa. Cic. Pour plaisir, ou esbat et recreation, Pour soulas et deduict, Pour s'esbatre, Pour s'esbanoyer, Pour se deduire et solatier.
    \
        Anime mi, Vox blandientis. Plaut. Mon petit coeur.

    Dictionarium latinogallicum > animus

  • 82 potestas

    potestās, ātis, f. [st2]1 [-] propriété (des choses), essence, nature, action, efficacité, force, effet, vertu, valeur, influence. [st2]2 [-] puissance, pouvoir, domination, souveraineté. [st2]3 [-] pouvoir (de droit), puissance (légale), droit de commander, autorité établie. [st2]4 [-] dignité, magistrature, charge publique; qqf. au plur. les magistrats, les autorités. [st2]5 [-] pouvoir de faire, libre de disposition, faculté, capacité, liberté.    - potestatem rei dare alicui: donner à qqn la possibilité d'une chose.    - alicui facere potestatem rei: mettre qqch à la disposition de qqn.    - praeesse potestati: remplir une charge.    - potestas est + inf.: il est possible de.    - (exercituum) quos in Caesaris potestatem venisse cognoverant, Caes. BC. 2, 22, 1: (armées) qu'ils savaient être aux mains de César (s'être rendues à César).
    * * *
    potestās, ātis, f. [st2]1 [-] propriété (des choses), essence, nature, action, efficacité, force, effet, vertu, valeur, influence. [st2]2 [-] puissance, pouvoir, domination, souveraineté. [st2]3 [-] pouvoir (de droit), puissance (légale), droit de commander, autorité établie. [st2]4 [-] dignité, magistrature, charge publique; qqf. au plur. les magistrats, les autorités. [st2]5 [-] pouvoir de faire, libre de disposition, faculté, capacité, liberté.    - potestatem rei dare alicui: donner à qqn la possibilité d'une chose.    - alicui facere potestatem rei: mettre qqch à la disposition de qqn.    - praeesse potestati: remplir une charge.    - potestas est + inf.: il est possible de.    - (exercituum) quos in Caesaris potestatem venisse cognoverant, Caes. BC. 2, 22, 1: (armées) qu'ils savaient être aux mains de César (s'être rendues à César).
    * * *
        Potestas, potestatis. Paulus. Povoir et puissance, Authorité et seigneurie.
    \
        Potestates. Plin. Seigneurs qui ont puissance et authorité sur le peuple, Les potestats, ou Potentats.
    \
        Vix adipiscendi potestas modo fuit. Plaut. A grand peine l'ay je peu rattaindre.
    \
        Quocunque tempore mihi potestas praesentis tui fuerit, tu eris, etc. Cic. Quand je pourray recouvrer ta presence, Quand tu seras present et avec moy.
    \
        An erit haec optio et potestas tua, vt, etc. Cic. Sera il en toy de povoir dire, etc. Auras tu le chois, etc.
    \
        Abrogare potestatem. Cic. Deposer quelcun de son office, Le desappoincter.
    \
        Per potestatem auferre aliquid alicui. Cicero. Par auctorité et maistrise.
    \
        Dare potestatem Columella, Vaporibus omni quadrupedi largius bibendi potestas dansa est. Quand il fait grand chauld, il les fault laisser boire plus largement.
    \
        Vtrique data petendi quod velit, potestate. Quintil. Congé donné.
    \
        Simulac potestas primum data est adeunt. Cic. Incontinent qu'ils ont eu le loisir et l'opportunité, Qu'ils ont peu.
    \
        Exisse de potestate proprie iratos dicimus, id est, de consilio, de ratione, de mente. Cic. Estre hors du sens.
    \
        Pro potestate aliquid facere. Sueton. Faire faict d'office, Comme personne publique, et ayant pouvoir de ce faire.
    \
        Facere potestatem. Donner povoir et puissance.
    \
        Nec potestas aquae nisi quamparcissime facienda est. Columel. Il ne les fault point laisser boire, sinon bien peu.
    \
        Siquid de his rebus dicere vellet, feci potestatem. Cic. Je luy ay permis.
    \
        Iudices subscribendi mihi fecerunt potestatem. Cic. M'ont donné permission.
    \
        Potestatem sui facere. Cic. Donner audience aux gents, et les laisser approcher et parler à soy.
    \
        Orat vt tui copiam sibi potestatemque facias. Plaut. Elle te prie qu'elle te puisse gouverner. Bud.
    \
        Gerere potestates. Author ad Heren. Exercer un Magistrat.
    \
        Habere potestatem. Cic. Avoir povoir et puissance.
    \
        Habere potestatem alicuius. Cic. L'avoir, ou tenir en sa subjection.
    \
        Permittere potestatem. Cic. Decemuiris corrumpendarum tabularum publicarum magna potestas permittitur. On leur donne grande liberté de falsifier.
    \
        Peruenire in potestatem alicuius. Cic. Estre mis soubz sa subjection.
    \
        Poni in potestate alicuius. Cicero. Venir en ses mains, et à sa merci.
    \
        Cum potestate proficisci in prouinciam. Cic. Avec auctorité et empire.
    \
        In potestate alicuius esse. Plaut. Estre en sa subjection, et luy obeir.
    \
        Totum ei negotium permisi, meque in eius potestate dixi fore. Cic. Que je feroye ce qu'il vouldroit, Que je luy obeiroye en tout.
    \
        In potestate tua est. Cic. Il est en toy de le faire, ou ne le faire pas.
    \
        Potestas tibi fuit quotidie hominis admonendi. Cicero. Tu povois, etc.
    \
        Quod potestas mittendi non fuit. Cic. Je ne l'ay pas peu envoyer.
    \
        Quoties mihi certorum hominum potestas erit, quibus recte dem, non praetermittam, etc. Cic. Toutes et quantes fois que je pourray avoir gents seurs, je, etc.
    \
        Praesertim quum tota potestas huius rei tua sit. Cic. Veu que toute la chose est en ta puissance.
    \
        Quae tum erat potestas. Cic. Selon qu'il estoit loisible lors.

    Dictionarium latinogallicum > potestas

  • 83 bulla

    bulla, ae, f. (bullio), die hohle Aufschwellung od. Aufwallung, die Blase, I) eig., die Wasserblase, spumosae aquarum bullae, Eccl.: fons plurimis bullis stellans, Plin.: ut pluvio perlucida caelo surgere bulla solet, Ov. – bildl., v. Vergänglichem, homo est b., Varr. r.r. 1, 1, 1: non pluris sumus quam b., Petr. 42, 4. – II) übtr.: A) der Buckel, der Knopf, a) an Gürteln, aurea bullis cingula, Verg. Aen. 9, 359; u. so ibid. 12, 942. – b) an Türen, iussin in splendorem dari bullas has foribus nostris? Plaut. asin. 426: bullas aureas omnes ex his valvis non dubitavit auferre, Cic. Verr. 4, 124: durch dergl. glückliche u. unglückliche Tage bezeichnet, s. Petr. 30, 4. – c) ein mit einem Stift versehener Knopf als Weiser (l'indice) an der Sonnenuhr, Vitr. 9, 8 (6 od. 9). § 9 sq. – B) bulla aurea, die (nach Fest. p. 322 in v. Sardi) urspr. von den etruskischen Königen u. Lukumonen u. deren Söhnen getragene (dah. Iuven. 5, 164 aurum Etruscum gen.) u. mit der Toga prätexta nach Rom verpflanzte goldene Kapsel, goldene Bulla, die als Amulett (dah. mit magischen Mitteln gegen Faszination versehen) von den Triumphatoren u. von Knaben guter Herkunft (urspr. der patricii, dann übh. der ingenui) um den Hals auf die Brust herabhängend getragen wurde, s. Plin. 33, 10. Macr. sat. 1, 6. § 9 sqq. Plaut. rud. 1171. Liv. 26, 36,
    ————
    5. Suet. Caes. 84, 4. Flor. 2, 6, 24. Cic. II. Verr. 1, 152 (dazu Ascon., nach dem die Kinder der Libertinen nur eine bulla scortea tragen durften). – Zur Zeit der Mündigkeit wurde zugleich mit der Toga prätexta auch die bulla abgelegt und den Laren geweiht, Pers. 5, 31 (weshalb lares bullati, Petr. 60, 8): dah. dignus bullā, = kindisch, Iuven. 13, 33. – bulla argentea, aus Tändelei auch einem Lieblingshirsche angehängt, Ov. met. 10, 114.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > bulla

  • 84 convello

    con-vello, vellī u. (selten) vulsī, vulsum, ere, durch Zerren u. Stoßen aus seiner Lage, aus seinen Fugen reißen, deutsch je nach dem Zusammenhange = losreißen, abreißen, heraus-, ausreißen, aufreißen, auseinander-, einreißen, umreißen, niederreißen, zuw. auch = herumzerren, -zausen, zerzerren, zerzausen, I) eig.: 1) im allg.: c. universam caudam equi (Ggstz. caudam paulatim carpere), Val. Max.: claustra ianuae, carceris, Val. Max.: effigiem alcis (clypeo Minervae inclusam), Val. Max.: gradus Castoris, Cic.: nullam partem munitionum convellere posse, Hirt. b. G.: pedem mensae, Ov.: c. repagula, effringere fores, Cic.: c. spolia hostium affixa templis, Val. Max.: alterius (arboris) lentum vimen, Verg. – selten leb. Wesen, convulsi laniatique centuriones, herumgerissenen (nach Nipperdey = vom Boden aufgerissenen), Tac. ann. 1, 32: teneros c. fetus, aus dem Leibe reißen, abortieren, Ov. am. 2, 14, 5. – u. (v. lebl. Subjj.) non hiemes illam (aesculum), non flabra neque imbres convellunt, Verg.: ne torrens fundamenta (villae) convellat, Col.: bildl., c. fundamenta fidei, Leo epist. 47, 2: u. im Passiv, Iuppiter (Jupiterstatue) nullis convellitur procellis, Plin.: vix septem naves convulsae undis Euroque supersunt, aus den Fugen gerissen, leck geworden, Verg.: convulsum remis rostrisque aequor, zerwühlt, Verg. – m. Ang.
    ————
    womit? vectibus infima saxa turris, Caes.: radices sarculo od. aratro, Plin.: glebam vomere, Catull.: auricomos arboris fetus duro ferro (Ggstz. manu carpere), Verg.: dapes avido dente, zerzausen (poet. = verzehren), Ov. – m. Ang. von wo? Herculem ex suis sedibus c. atque auferre, Cic.: simulacrum Cereris e sacrario convellere auferreque, Cic.: u. (im Bilde) alqm ex suis paene hortulis convellere deducereque in Academiam perpauculis passibus, Cic. – viridem ab humo silvam, grünes Gesträuch ausraufen, ausziehen, Verg.: ab terra funem, ablösen, Verg. – suā robora terrā, Ov.: turrim altis sedibus, Verg.: mihi domus ipsa nutare convulsaque suis sedibus ruitura supra videtur, Plin. ep.: Roma prope convulsa sedibus suis, Cic. – 2) insbes.: a) als milit. t. t., c. signum, das Feldzeichen (aus dem Boden) herausreißen (als Zeichen des Aufbruchs), Val. Max. 3, 2, 20: gew. c. signa, Cic. de div. 1, 77. Liv. 3, 7, 3; 3, 54, 10 u. ö. (s. Drak. z. d. St.). Val. Max. 1, 6, 6. Suet. Claud. 13, 2: so auch c. vexilla, Tac. ann. 1, 20: c. aquilam, Val. Max. 1, 6, 11. – b) Gliedmaßen aus den Fugen reißen, verrenken, α) durch Fallen usw., verstauchen, artus, Lucr.: armos, Col. – dah. Plur. des Partic. Perf. subst., convulsī, ōrum, m. Verrenkte, Verstauchte, Plin. 25, 98: u. convulsa, ōrum, n., Verrenkungen, Verstauchungen, Plin. 20, 36. – β) auf der Folter, ausrenken, omnia (membra) laniata, omnes
    ————
    partes convulsae sunt, Sen. contr. 2. 13. § 5: convolsis laceratisque membris, ibid. § 6. – c) convelli, Zuckungen-, den Krampf bekommen, v. Gliedmaßen, convulso latere, da er den Krampf in die Seite bekam, Suet.: fauces convulsae (am Krampfe leidende) fractis sunt organis similes, Quint. – d) die Worte im Munde verzerren, verba, Sen. ep. 40, 2.
    II) übtr., gleichs. aus seinen Fugen, aus seiner Bahn reißen, in seinen Grundpfeilern, in seinem Bestande erschüttern, untergraben, a) physisch: vires aegri, Cels. 3, 4. p. 79, 6 D.: vires aegri luce, vigiliā, siti ingenti, Cels. 3, 4. p. 78, 33 D. – b) politisch, moralisch, geistig: c. priscae consuetudinis auctoritatem, Val. Max.: cuncta auxilia rei publicae labefactare convellereque, Cic.: c. castrorum decus (Ehre), Tac.: domus eorum convulsa, gestürzt (Ggstz. integra), Tac.: c. gratiam alcis, Hirt. b. G.: testamentum iudicio, Val. Max.: nuntiis et promissis fidem legionum, Tac.: desine molle, precor, verbis convellere pectus, mein fühlendes Herz zu bestürmen, Ov. – v. lebl. Subjj., si eam opinionem ratio convellet, si oratio labefactabit, si denique veritas extorquebit, ne repugnetis, Cic.: u. im Passiv, cogitatio penitus insederat; vi tamen tempestatum erat aliquantum labefactata atque convulsa, Cic.: quo iudicio convulsam penitus scimus esse rem publicam, Cic.: novercae insidiis domum omnem convelli, Tac.: eā discordiā nepotes suos con-
    ————
    velli, aus der ruhigen Bahn der Eintracht gerissen, Tac.: Tiberius vi dominationis convulsus et mutatus est, aus der Bahn der Tugend gerissen, verdorben, Tac. – m. Ang. von wo? durch de m. Abl., quae (epistulae) me convellerunt de pristino statu, iam tamen, ut ante ad te scripsi, labantem, Cic. – Perf. gew. convelli, zB. Cic. de domo 54; de legg. 1, 54; aber auch convulsi, Sen. nat. qu. 2, 6, 4. – Partiz. Fut. Akt. auch convolsurus, zB. Cic. Pis. 4 u. Partiz. Perf. Pass. auch convolsus, zB. Cic. Verr. 4, 94. Verg. Aen. 3, 414.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > convello

  • 85 fastidium

    fāstīdium, iī, n. (zsgz. aus fastitidium zu 1. fastus), der Ekel, Widerwille gegen einen Genuß, der Überdruß aus Ekel, I) eig.: A) im allg.: a) vor Ggstdn. des Geschmacks, cibi satietas et f., Cic.: f. creare, Plin.: f. abigere, auferre, discutere, distrahere, Plin. – Plur. b. Hor., Col. u.a. – b) vor Ggstdn. des Gesichts, Cic. ep. 2, 16, 2. – B) insbes., der verwöhnte Geschmack, -Gaumen, die Leckerhaftigkeit, Varro r. r. 3, 9, 18. Sen. nat. qu. 3, 18, 2. – II) übtr.: A) im allg., der geistige, moralische Ekel, Widerwille, die Abneigung, der Überdruß, die Verachtung, Cic. u.a.: domesticarum rerum, Cic.: sui, Sen. – in fastidio esse, verschmäht sein, Plin.: ipsa aetas Galbae irrisui et fastidio erat (ekelte an, war zuwider) assuetis iuventae Neronis, Tac.: ne sit fastidio Graecos sequi, man verschmähe nicht usw., Plin. – Plur. b. Verg. u.a. – meton. v. Pers., tu, Orci fastidium solum, Apul. met. 4, 7. – B) insbes., das Ekeltun, 1) die Mäkelsucht, mäkelnde Tadelsucht, der verwöhnte Geschmack, die Krittelei bei Beurteilung eines Ggstds., delicatissimum, Cic.: audiendi, Cic.: Plur., dixisti non tam ea quae recta essent probari quam quae prava fastidiis adhaerescere, Cic. de or. 1, 258: spectatoris fastidia ferre superbi, Hor. sat. 1, 10, 7. – übtr., die ekele, verwöhnte Natur eines Baumes, Plin. 16, 134. – 2) prägn., das Ekeltun im Beneh-
    ————
    men gegen andere, das Vornehmtun, das spröde, schnöde Wesen, der schnöde Stolz, oft verb. f. et superbia, superbia et f., f. arrуgantiaque, f. et contumacia, Cic. u.a.: f. alcis non posse ferre, Cic.: tantarum urbium fastidium agitare, gegen so gr. St. den Spröden spielen, Iustin. – Plur. v. Frauen, Verg. u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fastidium

  • 86 macula

    macula, ae, f., der Punkt, wo etwas schwindet od. eingeht, I) die Lücke, das Loch; dah. die Masche in Stickereien u. Gespinsten, in Netzen, Cic. u. Colum.: des Spinngewebes, Plin. – II) der Punkt, wo die Farbe schwindet od. sich ändert, der Fleck, A) im allg.: equus maculis albis, Verg.: in ipsis quasi maculis (terrae), ubi habitatur, auf den kleinen bewohnten Flecken, Punkten usw., Cic. – u. die Maser im Holz, mensa non varietate macularum conspicua, Sen. de tranqu. anim. 1, 7. – B) insbes., der entstellende Fleck, das Mal, a) eig.: lurida, Plaut.: maculae maerorum, entstellende Spuren, Zeichen der Trauer, Plaut.: depicti draconis, Mal, Zeichen, Suet.: maculas in veste facere, Plaut.: maculas auferre de vestibus, Ov.: corporis, Plin.: est corporis macula naevus, Cic. – b) übtr., der Fleck, Schandfleck, Makel, avaritiae, Ter.: familiae, Cic.: vitae splendorem aspergere maculis, Cic.: si qua macula concepta est, elui non potest, Cic.: maculam veteris industriae laudabili otio abluerat, Plin. ep.: omnem crimini maculam detergere, Apul.: ne Claudiae genti eam inustam maculam vellent, Liv.: quo facinore perpetrato infamiae maculam subiit, Iustin.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > macula

  • 87 contrā

        contrā adv. and praep.    [comp. of com-; see 1 cum].    I.adv., of position, in opposition, opposite, face to face, in front, on the other side: signum contra animo finivit, i. e. mentally drew a line, L.: stare, Iu.: ulmus erat contra, in front, O.: consistere, to make front, Cs.: positā Hispaniā, opposite, Ta.: intueri, in the face, L.: oscula non pervenientia contra, so as to meet, O.—Fig., of actions, in turn, in return, back, on the other hand, likewise: Audi nunc, in turn, T.: Mettius Tullo gratulatur, contra Tullus Mettium adloquitur, L.: at tibi contra Evenit, ut, etc., you have your reward, H.: cui latrans contra senex (i. e. respondit), Ph.: si scias quod donum huic dono contra comparet, what counter-gift, T.: Facere contra huic aegre, T.: tibi contra gratiam Referre, T. — Of opposition or strife, in opposition, on the other side: obniti contra sufficere, to have strength to resist, V.: pugnare, O.: vociferans, L.: pauca accipe contra, H.: contra feriundi copia, making a counter-attack, S.: quid, si de litteris corruptis contra venit? as his accuser: est contra iudicatum, an adverse decision: licere, to compete, Cs.: nihil quod contra peterent, to compete for: qui contra fecerit, the transgressor.—With verbs of saying, in opposition, on the other side, in answer: cum contra dicturus Hortensius esset, as opposing counsel: contra qui dicit, the opponent: cum nemo contra diceret, denied it: nihil contra disputabo priusquam dixerit, make no objection: quid contra reus? says in reply: contra dicentibus inimicis, Cs.: quid contra dicerem meditabar, how to reply: id quod contra diceretur refellere, the objections: quod in eā causā contra dicendum est: dicitur contra, nullum esse testamentum, the objection is made: respondit nec contra dici quin, etc., there was no objection, L.— Reversely, in an opposite manner, the contrary, the opposite: in stultitiā contra est, with fools the reverse is true: quod contra est, S.: utrumque contra accidit: alia probabilia, contra alia dicimus, improbable: cognoscere quid boni utrisque aut contra esset (i. e. mali), S. — On the contrary, on the other hand, conversely: tu contra obicies: Romanus conserere pugnam velle, contra eludere Poenus, L.: iusta omnia decora sunt, iniusta contra indecora: ut hi miseri, sic contra illi beati quos, etc.: imperavi nihil, et contra patribus parui, but on the contrary: non enim tua culpa est... contraque summa laus: at contra: sed contra: contra autem: falso queritur quod, etc.: nam contra, etc., S.: quin contra, nay on the contrary, L.—Followed by atque or ac, contrary to, different from, otherwise than: simulacrum, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere: contra atque esset dictum, Cs.: si haec contra ac dico essent omnia: contra ac ratus erat, S.: contra quam fas erat, contrary to the divine law: contra quam ipse censnisset, contrary to its own resolution.    II. Praep., with acc. (in prose before its case, except sometimes a rel. pron.), of position, before, against, facing, towards, opposite to, contrary to, over against: insulae latus est contra Galliam, Cs.: pacatis contra insulam suam terris, L.: Carthago Italiam contra, V.—Opposite, towards, against, facing, over against: contra vos in contione consistere, to face you: a fronte contra hostem, Cs.: Albanos contra legionem conlocat, L.: quos agmina contra Procurrunt, V.: contra hanc Romam altera Roma, a rival to.—Fig., in answer to, in reply to: contra ea facturos clamitabat, etc., Cs.: contra ea aiebat, etc., L.: contra postulata nuntios mittit, S.: Quae contra breviter fata est vates, V.—With valere, to weigh against, counterbalance, avail against: hac ratio contra omne ius iurandum valet: contrane lucrum nil valere Pauperis ingenium? H. —Of opposition or strife, against, with, in hostility to, as the enemy of: contra Caesarem gerere bellum: arma contra senatum tuli: armis contendere contra populum R., Cs.: contra Crustuminos profectus, marched against, L.: nihil se contra Sequanos consili inire, take hostile measures against, Cs.: contra salutem urbis incitari: paratus contra eum: agere contra hominem, plead against: nihil satis firmum contra Metellum, S.: contra difficultates providere, S.: vi contra vim resistere, L.: defensio contra vim: contra me sentire, hold an unfavorable opinion: quem contra veneris antea, for whose adversary you were counsel: pugnandum contra morbum: (provinciam) contra Caesarem retenturi, as the enemy of: eae res contra nos faciunt, make against.—Against, in opposition to, as the opponent of: tibi contra nos dicendum putes: contra iuris consultos dicere, against their opinions: contra caput dicere, to plead against life: contra Epicurum dictum est, in reply to: consuetudo contra deos disputandi, i. e. against the existence.—Against, injurious to, unfavorable to, to the disadvantage of: nihil contra me fecit odio mei: aliquid contra Caesarem Pompeio suadere: contra se ipse misericors, to his own injury, Ph.: contra valetudinis commodum laborare.—Esp., of offences, against, in violation of: pecuniam contra leges auferre: contra fas: contra ius gentium, L.: contra verecundiam, in disregard of: contra rem p. fecisse, to have been guilty of treason: vim eam contra rem p. factam decernere, L.: contra morem facere: quod contra legem esset: contra fidem. — Of opposition in thought, contrary to, opposite to, the reverse of: sed mihi contra ea videtur, the contrary seems true, S.: contra ea Caesar putabat, otherwise, Cs.: contra ea benigne, on the other hand, L.: cuius a me corpus crematum est, quod contra decuit ab illo meum (sc. cremari), whereas: quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere, while, on the contrary.—With an abstract noun, contrary to, beyond, against: contra omnium opinionem (i. e. contra ac rati erant), Cs.: contra opinionem Iugurthae, against the expectation, S.: cetera contra spem salva invenit, L.: contra timorem animi praemia sceleris adeptus, S.
    * * *
    I
    facing, face-to-face, in the eyes; towards/up to; across; in opposite direction; against, opposite, opposed/hostile/contrary/in reply to; directly over/level; otherwise, differently; conversely; on the contrary; vice versa
    II
    against, facing, opposite; weighed against; as against; in resistance/reply to; contrary to, not in conformance with; the reverse of; otherwise than; towards/up to, in direction of; directly over/level with; to detriment of

    Latin-English dictionary > contrā

  • 88 calcar

    calcar, āris, n. [for carcar; cf. Sanscr. kar, wound; and Lat. calx].
    I.
    Lit., a spur as worn on the heel:

    calcaria dicta, quia in calce hominis ligantur, ad stimulandos equos,

    Isid. Orig. 20, 16, 6 (class. in prose and poetry;

    esp. freq. trop.): calcari quadrupedem agitare,

    Plaut. As. 3, 3, 118: incendere equum calcaribus, to spur one ' s horse, Hirt. B. G. 8, 48; so,

    concitare,

    Liv. 2, 6, 8; Curt. 7, 4, 18:

    stimulare,

    Val. Max. 3, 2, 9:

    subdere equo calcaria,

    Liv. 2, 20, 2; Curt. 3, 13, 8; 7, 2, 4:

    calcaribus subditis,

    Liv. 4, 19, 4; 4, 33, 7; Curt. 4, 16, 6:

    equi fodere calcaribus armos,

    Verg. A. 6, 881:

    calcaribus auferre equum,

    Sil. 10, 280.—
    B.
    Trop., spur, stimulus, incitement: calcaribus ictus amoris, *Lucr. 5, 1074:

    dicebat Isocrates se calcaribus in Ephoro, contra autem in Theopompo frenis uti solere,

    Cic. de Or. 3, 9, 36:

    alter frenis eget, alter calcaribus,

    id. Att. 6, 1, 12; cf. id. Brut. 56, 204; Quint. 2, 8, 11; 10, 1, 74: anticipate atque addite calcar, Varr. ap. Non. p. 70, 13; * Hor. Ep. 2, 1, 217:

    immensum gloria calcar habet,

    Ov. P 4, 2, 36.—So also of the driving winds: ventus calcar admovere, Varr. ap. Non. p. 451, 29.—Prov.:

    addere calcaria sponte currenti,

    to spur a willing horse, Plin. Ep. 1, 8, 1.—
    II.
    Transf., the spur on the leg of the cock, Col. 8, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > calcar

  • 89 vita

    vīta, ae ( gen. sing. vitaï, Lucr. 1, 415; 2, 79; 3, 396), f. [vivo; Sanscr. gīv, to live; Gr. bios, life], life.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    tribus rebus animantium vita tenetur, cibo, potione, spiritu,

    Cic. N. D. 2, 54, 134:

    dare, adimere vitam alicui,

    id. Phil. 2, 3, 5:

    necessaria praesidia vitae,

    id. Off. 1, 17, 58:

    in liberos vitae necisque potestatem habere,

    Caes. B. G. 6, 19:

    exiguum vitae curriculum,

    Cic. Rab. Perd. 10, 30:

    ego in vitā meā nullā umquam voluptate tantā sum adfectus, etc.,

    id. Att. 5, 20, 6:

    vitam agere honestissime,

    id. Phil. 9, 7, 15; cf.:

    degere miserrimam,

    id. Sull. 27, 75:

    vitam in egestate degere,

    id. Rosc. Am. 49, 144:

    tutiorem vivere,

    id. Verr. 2, 2, 47, § 118:

    profundere pro aliquo,

    id. Phil. 14, 11, 30 fin.:

    amittere per summum dedecus,

    id. Rosc. Am. 11, 30:

    auferre alicui,

    id. Sen. 19, 71:

    in vitā manere,

    id. Fam. 5, 15, 3:

    in vitā diutius esse,

    id. Q. Fr. 1, 3, 5:

    e vitā discedere,

    id. Fam. 2, 2; cf.

    cedere,

    id. Brut. 1, 4:

    vitā cedere,

    id. Tusc. 1, 15, 35:

    de vitā decedere,

    id. Rab. Perd. 11:

    vitā se privare,

    id. de Or. 3, 3, 9:

    vitā aliquem expellere,

    id. Mur. 16, 34:

    si vita suppetet,

    id. Fin. 1, 4, 11: si mihi vita contigerit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1:

    ne ego hodie tibi bonam vitam feci,

    a pleasant life, Plaut. Pers. 4, 8, 3:

    bonam vitam dare,

    id. Cas. 4, 4, 21; cf.

    , on the other hand: malae taedia vitae,

    Ov. P. 1, 9, 31.—
    B.
    In partic., life, as a period of time = aetas (post-Aug.):

    ii quadragensimum annum vitae non excedunt,

    Plin. 6, 30, 35, § 195; 7, 2, 2, § 30; 7, 49, 50, § 160:

    periit anno vitae septimo et quinquagesimo,

    Suet. Vit. 18:

    septem et triginta annos vitae explevit,

    Tac. A. 2, 88 fin.; Val. Max. 4, 1, 6; 8, 13, ext. 7; Gell. 15, 7, 1; Hier. in Dan. 6, 1.— Plur.:

    nec vero, si geometrae et grammatici... omnem suam vitam in singulis artibus consumpserint, sequitur, ut plures quasdam vitas ad plura discenda desideremus,

    Quint. 12, 11, 20; cf. also in the foll.—
    II.
    Transf.
    A.
    A living, support, subsistence (Plautinian;

    syn. victus): vitam sibi repperire,

    Plaut. Stich. 3, 2, 9; cf.:

    neque illi concedam quicquam de vitā meā,

    id. Trin. 2, 4, 76.—
    B.
    A life, i. e. a way or mode of life (class.): vita hominis [p. 1999] ex ante factis spectabitur, Auct. Her. 2, 3, 4:

    vita rustica honestissima atque suavissima,

    Cic. Rosc. Am. 17, 48:

    hanc usus, vita, mores respuit,

    id. Mur. 35, 74; cf.:

    inquirendo in utriusque vitam et mores,

    Liv. 40, 16, 2; so (with mores) Ov. H. 17, 172 Ruhnk.:

    neque ante philosophiam patefactam hac de re communis vita dubitavit,

    nor was it doubted in common life, Cic. Div. 1, 39, 86:

    vita, victusque communis,

    social life, id. Off. 1, 17, 58; cf.:

    omni vitā atque victu excultus,

    id. Brut. 25, 95.— Plur.:

    inspicere, tamquam in speculum, in vitas omnium,

    Ter. Ad. 3, 3, 61; cf.:

    per omnium vitas amicitia serpit,

    Cic. Leal. 23, 87:

    (Minos) vitas et crimina discit,

    Verg. A. 6, 433. —
    C.
    Life, real life (opp. fancy or fiction):

    ex quo est illud e vitā ductum ab Afranio,

    Cic. Tusc. 4, 20, 45:

    de vitā hominum mediā sumptum,

    Gell. 2, 23, 12:

    nil sine magno Vita labore dedit mortalibus,

    Hor. S. 1, 9, 60.—
    D.
    Like our life, to denote a very dear object:

    certe tu vita es mihi,

    Plaut. As. 3, 3, 24; cf. Ter. Ad. 3, 2, 33.—Hence, mea vita, or simply vita, my life, as a term of endearment, Plaut. Stich. 4, 2, 6; Cic. Fam. 14, 2, 3; 14, 4, 1; Prop. 1, 2, 1; 2, 20 (3, 13), 17.—
    E.
    The living, i. e. mankind, the world; like Gr. bios ( poet. and in postAug. prose):

    rura cano, rurisque deos, his vita magistris Desuevit quernā pellere glande famem,

    Tib. 2, 1, 37:

    agnoscat mores vita legatque suos,

    Mart. 8, 3, 20:

    verum falsumne sit, vita non decrevit,

    Plin. 8, 16, 19, § 48:

    alias in tumultu vita erat,

    id. 13, 13, 27, § 89.—
    F.
    A life, i. e. a course of life, career, as the subject of biography: in hoc exponemus libro de vitā (al. vitam) excellentium imperatorum, Nep. praef. § 8; id. Epam. 4 fin.:

    vitae memoriam prosā oratione composuit,

    Suet. Claud. 1 fin.:

    propositā vitae ejus velut summā,

    id. Aug. 9:

    referam nunc interiorem ac familiarem ejus vitam,

    id. ib. 61; cf. Serv. Verg. A. 1, 368:

    qui vitas resque gestas clarorum hominum memoriae mandaverunt,

    Gell. 1, 3, 1.—
    G.
    The duration of life (in plants, etc.), duration:

    arborum immensa,

    Plin. 16, 44, 85, § 234; 16, 44, 90, § 241; Pall. 12, 7, 17.—
    H.
    An existence, a being, of spirits in the infernal regions:

    tenues sine corpore vitae,

    Verg. A. 6, 292; cf. id. ib. 12, 952.

    Lewis & Short latin dictionary > vita

  • 90 istinc

    adv. [ iste + hinc ]
    1) оттуда, с твоей (вашей) стороны
    i. loquĕre Pl — говори оттуда (с места, где находишься)
    2) отсюда (non tu i. abis? Pl)
    3) из этого, из них

    Латинско-русский словарь > istinc

  • 91 pudor

    ōris m. [ pudeo ]
    1) стыд, стыдливость
    p. alicujus rei C, H, J — стыд за что-л.
    p. alicujus Enn — стыд перед кем-л.
    2) почтительность, уважение
    3) совестливость, чувство чести ( homo summo pudore C)
    ad coērcenda peccata plus p., quam timor, valuit Ap — от правонарушений удерживала скорее совесть, чем страх
    5) честь (p. defuncti PJ)
    6) причина стыда, т. е. позорное пятно, позор (pudore non caret culpa O; p. evulgatus T)
    7) румянец, краска стыда O, Cld
    8) Eccl = pudenda 2. и 3.

    Латинско-русский словарь > pudor

  • 92 vacans

    1. vacāns, antis
    part. praes. к vaco
    2. adj.
    1) ненужный, бесполезный, излишний (vacantia ac non necessaria auferre AG)
    2) незанятый, пустующий ( locus Sen)
    3) незамужняя, одинокая ( mulier Dig)

    Латинско-русский словарь > vacans

  • 93 vita

    I vīta, ae f. [ vivo ]
    1) жизнь (v. misero longa (est), relīci brevis PS)
    potestas vitae necisque in aliquem Cs, Sl — власть над чьей-л. жизнью и смертью
    in meā vitā C — за всю мою жизнь, пока живу
    vitam pro aliquo profundere C — отдать жизнь за кого-л.
    alicui vitam adimere (auferre) или aliquem vitā privare (expellere) C — лишить кого-л. жизни
    a vitā discedere или (e) vitā (ex)cedere (abire), de vitā decedere, vitam ponere C etc. — расстаться с жизнью, скончаться
    2) образ жизни, быт (vitā rustica C)
    vitae societas C — общественная жизнь, общественные отношения
    alicui concedere quicquam de vitā suā Pl — уступить кому-л. кое-что из своей пищи
    4) жизнь, жизнеописание ( vitae excellentium virorum Nep)
    5) живущие, человеческий род, человечество, люди
    6)
    v. или v. mea! Pl, C, Prp ласк.жизнь моя!
    II vītā imper. к vito

    Латинско-русский словарь > vita

  • 94 auricula

    auricula (im Vulgärlat. ōricula), ae, f. (Demin. v. auris), das Öhrchen, bes. das äußere Ohr, der Ohrknorpel u. das Ohrläppchen, I) eig.: auriculae albae (asini), Pers.: aur. dextra, Plin. u.a., sinistra, Plin. Val.: extremum auriculae, das Ohrläppchen, Vulg.: dass. aur. infima, Cic.: aur. ima, Amm.: muris auriculae summae, Ohrenspitzen, Plin.: auriculae molles, Hor.: auriculae collectā sorde dolentes, Hor.: auriculae rubentes, Suet.: oricularum magnitudo loquacitatis et stultitiae nota est, Trog. b. Plin.: abscīdere od. amputare auriculam alcis od. alci, Vulg.: nares vel auriculas desecare, Lact.: auriculas alci praecīdere, Petr.: auriculam mordicus auferre, Cic.: garrire in auriculam, Mart.: alqd (ein Ohrgehänge) in auriculis gestare, Apul.: auriculas asini quis non habet? Pers.: praeceptum auriculis instillare, Hor.: auricula graviter alci olet, Mart.: opponere auriculas, Hor.: prendere alqm auriculis, Plaut.: teneras radere auriculas, Pers.: surdorum auriculas returare, Arnob.: auriculam alcis tangere, um es zu heilen (v. Christus), Vulg.: aber auriculam alci tangere, jmd. am Ohr zupfen (um ihn zu erinnern), Sen.: auriculis per suos servulos tolli, Apul.: alci ad auriculas versari, vor den O. schweben, Cornif. rhet.: in foro tibi diu tinnisse auriculas, M. Aur. bei Fronto ad M. Caes. 2, 2. p. 28, 3 N. – II) meton., Plur. auriculae = geneigtes Gehör, Erhö rung, deorum auriculas emere, Pers. 2, 30. – / Form oricula, Cic. ad Q. fr. 2, 13 (15 a), 4 M. Trog. b. Plin. 11, 276; vgl. Fest. p. 182 (b), 15.

    lateinisch-deutsches > auricula

  • 95 demum

    dēmum (altl. dēmus), Adv. (Superl. v. de), eben, nun, I) hebt einen Zeitpunkt, einen Ort od. eine Sache im Gegensatz zum Vorhergehenden nachdrücklich hervor. Also A) zur nachdrücklichen Hervorhebung eines Zeitpunktes: 1) bei Zeitpartikeln: a) nunc d., entweder wie νῦν δή u. νῦν γε, jetzt eben, jetzt gerade, od. das betonte jetzt, nun, od. bei dem, was längst hätte eintreten sollen, jetzt erst, Komik., Cic. u.a. – ebenso auch modo d., Ter.; u. iam d., Ov. – b) post d., mit folg. Futur., später dann, Plaut. – ebenso auch igitur d. od. d. igitur, später dann, od. im Nachsatz zur Verstärkung der Folge, dann erst, erst dann, Plaut. – c) tum d., dann erst, steht nur bei vorausgegangener Bedingung zur Verstärkung der Folge, dah. im andern Satze immer ein si od. ubi, cum steht, Plaut., Attic. (b. Cic.), Cels. u.a. – dah. tum d. auch in der Erzählung von etwas längst Erwartetem, Caes., Liv. u.a. – Nachaugust. auch ita d. für tum d., wie wir so erst= dann erst, Cels. u.a. – 2) bei andern Wörtern, um anzudeuten, daß etw. nicht zu einer andern Zeit od. vorher gar nicht geschehen sei, es mag nun ein Zeitnomen od. ein Partizip hinzutreten, erst, decimo d. pugnavimus anno, erst im usw., Ov.; vgl. Ter. adelph. 938. Hor. sat. 1, 5, 23. – dah. bezeichnet demum oft, daß etwas nur unter einer gewissen Bedingung geschehen sei,nur erst, erst, damnatus d. reddidit ducentos et mille Philippûm, nur erst verurteilt, Plaut.: quem (pontificatum) numquam vivo Lepido auferre sustinuerat, mortuo d. suscepit, erst nach dessen Tode, Suet.: dah. ita demum, ut etc., erst unter der Bedingung, daß usw., Iustin. 11, 4, 10. – b. Spät. demum gezadezu für denique, endlich, zuletzt, Sen. ep. 94, 74. Suet. Cal. 6, 2. – B) zur nachdrücklichen Hervorhebung eines Ortes in der Formel ibi d., dort-, da eben, gerade da. Plaut. capt. 1000. Quint. 10, 3, 13. – bei Dichtern ibi d. auch in der Aufzählung od. Reihenfolge = da nun, Stat. silv. 2, 3, 14. Stat. Theb. 2, 474: übtr. auf die Zeit, da nun, Ter. Hec. 128. – C) zur nachdrucklichen Hervorhebung (Steigerung) einer Sache, 1) bes. bei Pronom., gerade, eben, vornehmlich (s. Brix Plaut. capt. 101), id d., Komik. u. Cic. ad Att. 8, 8 in.: ea d. firma amicitia est, Sall.: ea demum Romae libertas est, Liv.: is d., Plin. ep.: ille d., Plaut.: hoc est d., Plaut.: hāc d. terrā, gerode in diesem Lande, Verg. – zuw. steht es für quidem, wohl, nun wohl, wie Cic. de legg. 3, 38. – 2) in andern Beziehungen, eben, gerade, od. verstärkt in der Tat, Cic. de rep. 2, 28. Ov. met. 15, 122. Quint. 10, 6, 5. – 3) verstärkend bei Komparativen, noch, sogar noch, Plaut. most. 842. Quint. 4, 2, 79. – II) beschränkt es in der Art, daß es die Sache zugleich hervorbebt, eben nur, vorzüglich nur, indessen nur, auch bl. nur, zuw. wenigstens, suis d. oculis credidit, er vertraute nur seinen Augen, Quint.: nobis autem utilitas d. spectanda est, indessen nur, Traian. in Plin. ep.: post sonmum d. (wenigstens) lectionemque non vehiculo, sed equo vehor, Plin. ep. – dah. auch den Gedanken einschränkend und zugleich verstärkend, nur eben, fer fortiter d. laborem, ertrage die Mühe nur eben standhaft, Rutil. Lup. 1, 21: id d. se habiturum, quod etc., er werde nur eben das sein nennen, Suet. Oth. 6, 3.

    lateinisch-deutsches > demum

  • 96 mensa

    mēnsa, ae, f. ( wohl fem. des Partic. mēnsus v. mētior), I) der Tisch, die Tafel, 1) zum Essen, a) eig.: mensa non varietate macularum conspicua, Sen.: mensas apponere (aufstellen), Hieron.: cibos apponere in mensam, Plaut.: mensas cibis exstruere, Cic., onerare, Verg.: ex eadem mensa vesci, Sen. rhet.: ad mensam consistere, Cic.: manum ad mensam porrigere, zulangen, Cic.: mensam ponere, Ov.: mensam auferre, Plaut., od. tollere, Cic., od. movere od. removere, Verg., den Tisch wegtragen, die Tafel aufheben: a mensa surgere, Plaut.: alqm mensae adhibere, Colum.: utrisque manibus mensam tenere, Sen. rhet. – mensae farreae, Brotkuchen als Opferkuchen, Aur. Vict. de orig. gent. Rom. 10, 3: u. ähnlich mensas consumimus, die Tische = die Weizenkuchen, die in Ermangelung von Tischen zur Unterlage der Speisen dienten, Verg. Aen. 7, 116. – b) meton.: α) der Tisch, die Tafel = das Essen, die Speisen, apud mensam, am Tische = beim Essen, Plaut.: und so apud mensam Favorini, Gell.: super mensam od. mensas, über Tische, Curt. u. Flor.: mittere alci de mensa, Cic.: lautioris mensae epulas parant, Hieron. epist. 69, 8: conditurae, quae lautioribus mensis adhibentur, Colum. 12, 49, 5. – β) ein Gericht, Syracusiae mensae, Cic.: mensa secunda, Nachtisch, Obst usw. (wobei viel getrunken wurde), Cic. u. Nep. – 2) der Tisch als Verkaufsstand, a) der Fleischer, die Fleischbank, mit dem Zusatz lanionia, Suet. Claud. 15, 2. – b) der Fischhändler, die Verkaufsbank, Hor. sat. 2, 4, 37; vollst. mensa piscatoria, Porphyr. Hor. sat. 2, 4, 37. – c) der Wechsler, der Wechseltisch, die Wechselbank, Cic.; vollst. mensa nummulariorum, Vulg.: mensa publica, öffentliche Bank, Cic. – 3) der Spieltisch, vollst. mensa lusoria, Augustin. conf. 8, 6, 14. – 4) der Opfertisch, Altar, Fest. 157 (b), 25: mensae triviales, Fest. 157 (a), 20 sq.: mensae curiales, Paul. ex Fest. 64, 11: mensae deorum, Verg. Aen. 2, 764. – ein kleiner Altar auf einem Grabe, Cic. de legg. 2, 66. – eine Opferpfanne auf dem Altar, ein Altaraufsatz, vetus, Petron. 135, 3. – II) übtr.: 1) im groben Geschütze (der Katapulte usw.) ein länglich flacher Teil, der Tisch, Vitr. 10, 11, 6. – 2) ein Brettergerüst, auf dem die Sklaven standen, wenn sie verkauft wurden, Apul. met. 8. 26; apol. 17.

    lateinisch-deutsches > mensa

  • 97 pignus

    pīgnus, oris u. eris, n., das bedungene Pfand, Unterpfand, Faustpfand ( hingegen arrabo = der Kaufschilling, s. Hieron. in epist. ad Ephes. 1, 1, 14), I) eig.: A) im allg.: pignori dare servum, praedium, ICt.: pignori esse, verpfändet sein, Curt.: pignori opponere, verpfänden, se, Plaut., od. agrum, Ter.: pignori accipere, sich als Hypothek verschreiben lassen, Tac.: pignus capere, Tac. u. ICt.: alci pignus capere togae, die T. abpfänden, Plaut.: capere rem pignori, ICt., pignoris iure, ICt. – als Zwangsmittel für die Senatoren zur Teilnahme an den Senatssitzungen usw., pignera capere, Liv. 3, 38, 12: pignora auferre, Cic. de or. 3, 4: pignoribus cogere senatores, Cic. Phil. 1, 12. – B) insbes.: 1) die Geisel, sine pignore, Liv.: pignora marium, männliche Geiseln, Suet.: equites pignora pacis, G. (Unterfänder) für den Fr., Liv. – 2) der Betrag der Wette, pignore contendere, certare, wetten, Catull. u. Verg.: so auch pignus ponere, Ov.: pignus ponere cum alqo de alqo (auf jmd.), Val. Max.: pignus ponere, an etc., Val. Max. – 3) ein Kontrakt mit Unterpfand, ICt. – 4) von Gatten, Kindern u. Enkeln = Unterpfänder der Liebe, Ov. u.a. (Plur. pignera, v. einem Kinde, Stat. Ach. 1, 127. Lucan. 5, 473): mit Genet., pignera coniugum ac liberorum, Liv.: so auch von Eltern, Geschwistern, Anverwandten, Quint. u. Plin. ep.: übtr., von eingepfropften Zweigen od. Pfropfreisern, Pallad. – II) bildl., das Pfand, Unterpfand = der Beweis, das sichere Kennzeichen, voluntatis, iniuriae, Cic.: dare pignus magnum, Cic.: nullum erga me benevolentiae pignus atque indicium omisistis, Curt.: pignus est m. Infin., est et hoc ipsum melioris ingenii pignus, non corrumpi bonitate eius, Sen. contr. 2. praef. §. 4.

    lateinisch-deutsches > pignus

  • 98 transversus

    trānsversus (trānsvorsus, trāversus), a, um, PAdi. (v. transverto), quer gehend od. liegend, schief, schräg, Quer-, I) adi.: A) eig.: cursus (Plur.), Laber. com. fr.: fossa, Caes.: vallum, Caes.: via, Cic.: so auch trames, Liv.: itinera, Seitenwege, Liv. fr., Seitenmärsche, Flankenmärsche, Sall.: u. so proelia, Flankengefechte, Flankenangriffe, Sall.: limes, Liv. (vgl. 2. prorsus) cuniculi, Seitenminen, Liv.: transverso itinere, in querer Richtung, Liv.: transverso foro, quer über den Markt, Cic.: digitus, s. digitus: unguis, s. unguis. – B) bildl.: 1) quer, querfeldein, cuius in adulescentiam transversa incurrit misera fortuna rei publicae, quer in den Weg tretend, Cic. Brut. 331. – 2) abwärts, seitwärts, transversorum ordinum partes appellantur casus, derectorum genera, Varro LL. 10, 22: ut sit una (ratio) derecta, altera transversa, Varro LL. 10, 43. – transversum agere alqm, vom (rechten) Wege (der Tugend) abbringen, Sen.: so auch transversum auferre alqm, im Reden, Schreiben, von der Materie, Plin. – II) subst., trānsversum, ī, n., die Quere, schräge Lage, -Richtung, in transversum, in die Quere, schräg, Plin.: per transversum, quer durch, in die Quere, Plin.: ex transverso, in die Quere, schräg, cedere, Plaut.; u. bildl., de od. ex transverso (traverso), querfeldein, in die Quere = von ungefähr, wider Vermuten, unvermutet, ecce de traverso (so!) L. Caesar, ut veniam ad se, rogat, Cic.: ecce tibi iste de transverso ›heus‹, inquit, ›adulescens‹ etc., Cornif. rhet.: ecce tibi e transverso Lampsacenus Strabo, qui etc., Cic.: tunc illa velut de traverso (so!) nescio unde veniens ignota, Augustin.: quod non exspectes, ex transverso fit, Petron.: multis haec calamitas ex transverso accĭdit, Scrib. – III) adv., transversum (transvorsum) u. (Plur.) transversa, in die Quere, seitwärts, A) eig.: transversa tueri, seitwärts (scheel, neidisch) sehen, Verg.: u. so alqm transversa tueri (ansehen), Val. Flacc.: venti transversa fremunt, von der Seite, seitwärts, Verg. – B) bildl.: transvorsum trudere a recte consulendo, abziehen, Cato origg. 5, 1.

    lateinisch-deutsches > transversus

  • 99 vita

    vīta, ae, f. ( aus *vīvita zu vivo), das Leben, I) eig. u. übtr.: a) eig.: in vita esse, leben, Cic.: discedere a vita, cedere e u. ex vita od. bl. vitā, excedere e vita od. bl. vitā, Cic.: abire e vita, Cic.: abire vitā, Vell.: vitam ponere, sein Leben lassen, Cic.: vitam amittere, Cic.: vitam profundere pro alqo, Cic.: perducere vitam ad annum centesimum, Cic.: si vita suppetet, wenn ich das Leben haben werde, Cic.: vitā frui, Cic.: vitā vivere, vitam vivere, leben, Plaut.: vitam tutam vivere, Cic.: vitam miserrimam degere, Cic.: vitam agere, s. agono. II, B, 1, β (Bd. 1. S. 265): vitam colere, s. 2. colono. II, 2, a (Bd. 1. S. 1279): vitam tolerare, s. tolero: vitam transire (zubringen), Sall. u. Sen. (u. so sine adversario vitam, Sen.): vitam silentio transigere, Vulg.: vitam trahere (hinschleppen), Verg., Plin. u.a.: in vita manere, Cic.: vitam alci adimere, Cic., od. auferre, Cic., od. alqm vitā privare, Cic., od. expellere, Cic.: eādem manu sibi vitam exhaurire, quā etc., Cic.: vitam suspendio amittere, Gell.: alci vitam dare (schenken), Sen.: vitam producere (verlängern), Nep., Ggstz. abrumpere, Verg.: vitā defungi, Sen., Curt. u. Gell. vitam finire, s. fīniono. I, B, 3, a: deûm vitam accipere, Verg.: in mea vita, in meinem ganzen Leben, Cic.: in vita, in meinem od. seinem (ganzen) Leben, Cic. u. Hor. (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 4). – Plur., plures vitae, Quint.: vitae volantum, Verg.: serpit per omnium vitas amicitia, Cic. – b) übtr., v. Bäumen u. Gewächsen, das Leben = die Dauer, Fortdauer, vita arborum quarundam immensa credi potest, Plin. 16, 234: brevissima vita est punicis, fico, malis, Plin. 16, 241: castanea, quae plantis seritur, ita aegra est, ut biennio de eius vita saepe dubitetur, Pallad. 12, 7, 17. – II) meton.: 1) das Leben, die Lebensart, Lebensweise, der Lebensberuf, Lebenswandel, rustica, Cic.: cui in opere vita erat, Ter. – vita hominis ex ante factis spectatur, Cornif. rhet.: hanc orationem usus, vita, mores, civitas ipsa respuit, Cic.: ego bonam vitam tibi hodie feci (hab' verschafft), Plaut.: deorum vitam apti sumus, ein wahres Götterleben wird's, Ter. – Plur., inspicere tamquam in speculum in vitas omnium, Ter. adelph. 415. – 2) das Leben = der Lebenslauf, die Lebensbeschreibung, als Gegenstand der Darstellung, die Biographie, vitae excellentium imperatorum od. virorum, Nep.: vitae resque gestae clarorum hominum, Gell.: vitae scriptores, seine Lebensbeschreiber, Biographen, Lampr.: librum de vita alcis edere, Plin. ep. – 3) das Lebensglück, paene illusi vitam filiae, Ter. Andr. 822. – 4) das Leben, zur Bezeichnung einer sehr geliebten od. teueren Person, Aeschinus, nostra omnium vita, Ter.: dah. als ein Liebkosungswort, mea vita! mein Leben! Plaut. u. Cic. – 5) die Seele, der Schatten, in der Unterwelt, tenues sine corpore vitae, Verg. Aen. 6, 292. – 6) der Lebensunterhalt, die Nahrung, reperire sibi vitam, Plaut.: de vita mea, Plaut. – 7) die lebenden Menschen, die Welt (wie das griech. βίος), verum falsumne sit, non vita decreverit, Plin. 8, 48; vgl. Plin. 28. § 6 u. 35 118. Tibull. 2, 1, 37. Mart. 8, 3, 20. – / arch. veita, Corp. inscr. Lat. 1, 1009 u.ö.; vulg. bita, Corp. inscr. Lat. 10, 1741; arch. Genet. vitai, Lucr. 1, 415 u.a. Corp. inscr. Lat. 1, 1202.

    lateinisch-deutsches > vita

  • 100 abgewinnen

    abgewinnen, I) eig.: auferre alci alqd. – II) uneig.: a) etwas durch Mühe etc. erlangen; z. B. dem Feinde ein Treffen a., vincere hostem proelio: jmdm. nicht ein Wort a. können, ex alqo verbum elicere od. vocem exprimere non posse. – b) durch glückliche Bemühung in einer Sache zuvorkommen; z. B. dem Feinde eine Stellung a., loca opportuna praeoccupare (ante): jmdm. einen Marsch a., praecipere iter; breviori viā alqm praevenire: einen Vorsprung a., s. Vorsprung.

    deutsch-lateinisches > abgewinnen

См. также в других словарях:

  • TYPOGRAPHIA — quae unicum est contra tineas et blattas, omnis eruditionis inimicas, remedium: quamque cum omnibus veterum inventis, certare facile posle censet Ioh. Bodinus, Meth. Histor. c. 7. non Saturnum, ut S. Cyprianus, de Idolis libr. sensisle videtur:… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • gaigner — Gaigner, C est proprement, faire gaing, Lucrari, Rem augere, Lucrum facere, Demerere, Ainsi dit on, il gaigne en marchandise, Il gaigne au jeu, Il gaigne bons gaiges, et improprement, attraire et captiver à soy, comme, Il a gagné le coeur du… …   Thresor de la langue françoyse

  • authorité — Authorité, Authoritas, Grauitas. Authorité, maistrise et seigneurie, Ditio, Potestas. L authorité et reputation qu on a d une personne, Authoritas alicuius. Authorité est l ornement de vieillesse, Apex senectutis est authoritas. Avoir toute l… …   Thresor de la langue françoyse

  • Glück — 1. Am Glück ist alles gelegen. Frz.: Il n y a qu heure et malheur en ce monde. Lat.: Fortuna homini plus quam consilium valet. 2. Bâr d s Glück hat, fürt di Braut hem. (Henneberg.) – Frommann, II, 411, 141. 3. Bei grossem Glück bedarf man gute… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • proces — Proces, Controuersia, Dica dicae, Lis. Proces criminel, Iudicium capitis. Un proces verbal, Renuntiatio. Un proces où il est question de la liberté ou servage d aucun, Liberalis causa. Proces pour raison de succession, Haereditaria controuersia.… …   Thresor de la langue françoyse

  • ABLATIF — ABLATI Dans les langues à flexion, l’ablatif est une forme marquée dont les valeurs syntaxiques sont diverses. Les grammairiens de l’Antiquité lui avaient donné ce nom issu du radical latin qui signifie «ôter» dans la mesure où ils étaient… …   Encyclopédie Universelle

  • sentence — de juge, Iudicium. Une sentence et jugement de laquelle le peuple a esté mal content, Iudicium inuidiosum. Bailler sentence, Pronuntiare. Donner quelque sentence ou appoinctement contre aucun, Decernere aliquid contra rem alicuius. On a donné… …   Thresor de la langue françoyse

  • BABYLON vulgo BAGDET — BABYLON, vulgo BAGDET urbs Babyloniae regni maxima ad Euphratem fluv. etiamnum regionis caput, et sedes Praefecti. De qua praeter Auctores sparsim hîc citatos, vide Gen. c. 11. loseph. Iud. Antiq. l. 1. c. 4. Epiphan. in Panar. l. 1. n. 7.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NUMERI — I. NUMERI a Minerva inventi, ut olim creditum: Unde Romanis lex scripta, ut qui Maximus Praetor esset, clavum iuxta huius Deae simulacrum, in Capitolio, pangeret, quo numerus annorum inde cognosceretur, Liv. l. 7. c. 3. Numeriae vero Deae, quae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • prendre — Prendre, Accipere, Acceptare, Capere, Captare, Excipere, Prendere, Prehendere, Comprehendere, Percipere, Sumere, Desumere. Prendre et appliquer à soy, Asciscere. Prendre en sa main quelque chose, Inuolare. Prendre en cachette, Surripere. On n en… …   Thresor de la langue françoyse

  • Latin — Pour les articles homonymes, voir Latin (homonymie). Latin lingua latīna Langues filles langues romanes Parlée au Vatican Typologie SOV flexionnel …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»