-
101 hirð-mær
f. = hirðkona, Art., Karl. -
102 HLJÓTA
* * *(hlýt; hlaut, hlutum; hlotinn), v.1) to get by lot, to have allotted to oneself (hón hlaut at sitja hjá Björgólfi);2) to get (h. sigr); margir hlutu gott af hans ráðum, many benefited by his counsels;3) to undergo, suffer (h. högg, úför, harm);4) to be obliged to; svá mun nú h. at vera, it must needs be so; fara hlýtr þú með mér, thou must go with me;5) refl., hljótast af e-u, to result or proceed from (mun hér h. af margs manns bani); hlauzt svá til, at þá tunn átti Ingimundr, it so happened that.* * *pres. hlýt, pl. hljótum; pret. hlaut, hlauzt, hlaut, pl. hlutum; subj. hlyti; part. hlotinn, neut. hlotið: [A. S. hleôtan; O. H. G. hliuzan; mid. H. G. liuze; Ivar Aasen liota]:—to get by lot, have allotted to oneself; þeir tóku at herfangi Álöfu konu hans ok Arneiði dóttur hans, ok hlaut Hólmfastr hana, Landn. 314; hón hlaut at sitja hjá Björgölfi, Eg. 23; þeir lögðu hluti á ok hlaut Þrándr, Fær. 3; var svá til sýst at Sighvatr skáld hlaut at segja konungi, Fms. vi. 38; (Loki) hlaut blása at helgum skutli, Haustl. 4; skal sá reifa mál hans er hlýtr, who gets the lot, whom the lot falls on, Grág. i. 63.2. to get; vér munum hljóta þunnar fylkingar, Fms. v. 53; menn vegnir eða sárir þrír eða fleiri ok sé hlotnir í hvárn-tveggja flokk, Grág. ii. 114.3. to undergo, suffer, bide; hljóta högg. Fms. xi. 151; úför, 113; harm, i. 21; vel er, at þú hlautzt slíkt af konungi, Hkr. ii. 319.II. metaph., absol. must needs be, with infin.; svá mun nú hljóta at vera at sinni sem þú vill, Fms. i. 159; hefir margr hlotið um sárt at binda fyrir mér, Nj. 54; hér muntú vera hljóta, 129; þú munt ríða h., Fær. 48; en fara hlýtr þú með mér til Jómsborgar, Fms. i. 159; yðart atkvæði mun standa h., Fas. i. 211, passim; þar hlaut at nötra um, Sd. 169.III. reflex. to be allotted, fall by lot; var síðan reynt lið þeirra ok hljótask af því liði átta tigir manna, Fms. xi. 89; at þess þeirra, er ómaginn hlautsk til handa, Grág. i. 266; Kaleb fór til þeirrar borgar er honum hafði hlotisk, Stj. 361; hann hlutaði með lýðnum um stuldinn, ok hlautsk í kyn Júda, 356.2. metaph. to proceed or result from, esp. in a bad sense; en þó mun hér hljótask af margs manns bani, Mun nokkut hér minn bani af hljótask? Nj. 90; kann vera at af hljótisk þessu tali, sem þá verst hefir af hlotisk, Sd. 172. -
103 HLÝJA
* * *(hlý, hlýða, hlúit), v. to cover, shelter (hlýrat henni börkr né barr).* * *(mod. hlúa), pres. hlýr, pret. hløði (mod. hlúði), cp. tøði from týja; part. hlúð:—prop. to cover, shelter, with dat.; hlýrat henni börkr né barr, Hm. 49; to this belongs the poët. pret., serkir hløðut þeim = Homer’s οἱ ἤρκεσε θώρηξ, Il. xv. 529 (cp. οὐδ ἤ. θ., xiii. 371, gave them no shelter against the blow), Edda i. 418; in mod. usage, hlúa að e-m, to cover with clothes (Lat. fovere), to make one warm and snug; hér er sjór kallaðr hlér, þvíat hann hlýr allra minzt, Skálda 198; hlúðu að þér betr, þú hefr ekki hlúð vel að þér, thou art too thinly clad. -
104 HRYGGR
I)(-jar, -ir), m.1) backbone, spine;2) ridge, mountain-ridge.(acc. -van), a. afflicted, grieved, sad; er þér hryggt í hug, art thou heavy of heart?.* * *1.m., gen. hryggjar, pl. hryggir, [A. S. hrycg; Engl. rigg, ridge (but only in the metaph. sense); O. H. G. hrucki; Germ. rücken; Dan. ryg; Swed. rygg]:—the back, spine, vertebrae dorsi, in men and beasts, the spine of a fish being called dálkr, q. v.; and even used of serpents, orma-h., Vsp. 44, Fms. v. 157, vii. 208, Nj. 129, 155, Gþl. 459, Karl. 426, Bs. i. 354, ii. 167, Grett. 90, 112.II. metaph. a ridge, Gísl. 34, Landn. 115; fjall-h., a mountain ridge; in local names, as Öldu-hryggr: the middle of a piece of stuff or cloth, opp. to jaðar ( the edge); mæla (klæði) at hrygg eða jaðri, Grág. i. 498; hryggr bréfsins, the back of a letter, D. N. i. 593, v. 839: of an edge of a stud, Þiðr. 73.COMPDS: hryggjarliðr, hryggjarstykki.2.adj., old acc. hryggvan, with a characteristic v; compar. hryggri, Finnb. 224, and hryggvari; superl. hryggvastr: [A. S. hreowig; Engl. rueful]:—afflicted, grieved, distressed, Ls. 31, Gkv. 3. 1, Fms. ii. 290, v. 210, 239, ix. 500, Al. 56, Stj. 520, N. T., Pass., Vídal. passim. -
105 HRÖKKVA
(also spelt hreyqua), pret. hrökk, pl. hrukku; pres. hrekk or hrökk, pl. hrökkva; subj. hrykki or hreykki; part. hrokkinn; with neg. suff. hrökkvat, Km. 23:—to fall back, recoil, be repelled, with the notion of a shrinking or reeling motion; Jarl hrökk ofan á Barðann, Fms. ii. 324; Hallvarðr hafði hrokkit fram ór lyptingunni ok á mitt skipit, viii. 388: with prep., þá gerðu þeir hríð ena þriðju ok vóru við lengi, eptir þat hrukku þeir frá, Nj. 115; kappa tvá þá er flestir urðu frá at hrökkva, Fms. v. 162: h. fyrir, to give way to a shock; gékk konungr svá hart fram, at allt hrökk fyrir honum, i. 45; ok sýndisk þegar sú fylking h. fyrir, viii. 14; ok svá ryðjask þeir nú um at allt hrökkr liðit fyrir, xi. 132: h. til, to suffice, cp. Dan. slaa til, of means, money: h. undan ( to draw back) hrukku Baglar þá undan, ix. 30: h. við, to face, stand at bay; þetta einvígi er engi hafði þort við að h., Art. 19; ok verðr Sigvaldi nú við at h., xi. 95; ok muntú ekki annat mega en h. við, Nj. 90: to start up, from fear: h. upp, to be thrown open, of a door; to start up from sleep, h. upp með andfælum.2. metaph., nær þótti hvert tré h. fyrir, every rafter seemed to give way, creak, Gísl. 31; at nær þótti skipit h. fyrir ok braka þótti í hverju tré, 115: til þess er hrökk undir miðdegi, till it drew nigh midday, Fas. i. 506 (where better rökk, from rökva); hrökk hræfrakki, Gísl. (in a verse).II. to curl, of hair; hár hans ok skegg er gull sem silki ok hrökkr sem lokar-spánn, Þiðr. 20; hann hafði gull hár ok hrökk mjök, Fms. vii. 239; dökkjarpr á hár ok hrökk mjök, Ld. 274: part. hrokkinn, curled; hrokkit hár, Sturl. iii. 122; hrokkin-hárr and hrokk-hárr, q. v.; með hrokknum ( wrinkled) kinnum, Sks. 170. -
106 húka
-
107 hús-herra
m. lord of the house, Mar., Art., Pr. 416, Mag. 150. -
108 HVAR
* * *adv.1) where, in or at what place (h. vartu í nótt, eða h. er þitt heimili?); h. skulu vit á leita? where shall we search?;2) where, to what place, whither (sé ek nú, h. sök horfir);3) anywhere; hér framarr en h. annars staðar, here more than anywhere else;4) in each place (urðu þrjú þing í hverjum fjórðungi ok skyldu þingnautar eiga hvar saksóknir saman); hér ok h., here and there, now here now there; víðast h., in most places, in most instances; h. sem, wherever (h. sem hann fór);5) ever so, very; h. fjarri, ever so far, very far Off (ek ligg einn í húsi ok kerling mín, en h. fjarri öðrum mönnum); víðara h., ever so much farther (um allt Hálogaland ok þó víðara h.); h. meiri, ever more, much more (ek skal þó h. meiri stund á leggja).* * *adv. interrog. and indef., [Ulf. hwar = που; A. S. hwær; Old Scot. qubar; Engl. where; Germ. wo; Dan. hvor]:I. interrog. where? direct and indirect; in endless instances indirect after the verbs vita, sjá, heyra spyrja…, hvar, to know, see, hear, ask…, Vsp. 5, 22, Hm. i, Ýt., Höfuðl. 3; kveða á, hvar koma skal, Grág. i. 46; hvar við skyldi auka, Ib. 5; þeir fundu hvar upp var rekin kista Kveldúlfs, Eg. 129 and prose passim.β. followed by a subj., hvar viti? hvar hafi? hvar muni? Lex. Poët.γ. with a prep.; hvar skulum vit á leita, where shall we go and seek? Nj. 3; greina hvar þetta heyrir til, whereto, Fms. ii. 260.2. with the notion of whither; eigi vitum ver hvar hann for, N. G. L. i. 218; hvar hann skyldi stefna, Fas. iii. 543; sé ek nú hvar sök horfir, Hrafn. 11.3. with particles; hvar fyrir? wherefore? why? Fms. iv. 47; þeir spyrja, hvar til þessi svör skulu koma, i. 3, passim; hvar kvómu feðr okkrir þess (staðar understood) at…, hvar nema alls hvergi, Ísl. ii. 236; hvar landa ertu þess faeddr, where in the world art thou born? Lat. ubi terrarum? Fas. ii. 534.II. indef. anywhere; allir hlutir verða bjartari á glerinu í sólskini en hvar annarstaðar, Hom. 128; hér eru vötn verri en hvar annarstadar, Stj. 609; hér framar enn hvar annarstaðar, Fb. i. 236.2. in each place; urðu þrjú þing í hverjum fjórðungi ok skyldu þingu-nautar eiga hvar ( in each) saksóknir saman, Íb. 9; Duná ( Danube) kemr í sjau stöðum mikil hvar (IB seven arms, each of which is great) saman í sjó, Rb.; turturar eru fair hvar saman, Hom. 65.3. hvar sem, hvar es, and in old MSS. and poems contracted hvars, wheresoever; hvar sem hann for, hvar sem þeir kvámu, Fms. i. 62, vii. 21: with a local genitive, hvar lands er kom, wherever he came, Ód. 8; hvar þess er ( wheresoever that) maðr hefir þann eið unninn, Grág. i. 56; hvar landa sem þú ert, Fs. 23; hvar þess er aðrir taka fyrst arf, 191; hvar helzt, id., Hom. 155.4. hér ok hvar, here and there, now here now there, Nj. 142, Fms. i. 136, vii. 294, 301, 324, viii. 61, ix. 362, Sks. 566; víða hvar, far and wide, in many places; víðast hvar, in most places, in most instances, Skald. H. 3. 42, freq. in mod. usage.5. ever so, very; hvar fjarri, ever so far, very far off; en þegar er Arnljótr laust við geislinum þá var hann hvarr fjarri þeim, Ó. H. 153; honum kastaði mjök upp or húsunum svá hátt at hvar fjarri kom niðr, Sturl. i. 161 C, Orkn. 114; hann laust hann svá mikit högg at hann kom hvar fjarri niðr, El. 100; hugr þinn er mér h. fjarri, Stj. 417, Hom. (St.) 43: with a compar., um allt Hálogaland ok þó víðara hvar, in all H. and ever so much farther, Fas. ii. 504; hvar meiri, evermore; ek skal þó hvar meiri stund ( with ever more zeal) á leggja hennar mál en ek ætlaða, Fms. x. 106.III. relat. only in later writers, Dipl. v. 3, Mar. passim; hvar til (whereunto, to which) Bjarni bauð ekki fremr en áðr, Dipl. iii. 11.B. In COMPDS, intens. = ever, mostly in poetry: hvar-brigðr, adj. ever shifty, fickle, Fms. x. (in a verse). hvar-dyggr, adj. ever true, faithful, Lex. Poët. hvar-gegn, adj. ‘ever-gain,’ straightforward, upright, Fms. xi. 314 (in a verse). hvar-góðr, adj. ever good, Lb. 13. hvar-grimmr, adj. savage, Lex. Poët. hvar-kunnr, adj. ‘ever-known,’ famous, Hallfred. hvar-kvæntr, part. polygamous, having ‘a wife in every port;’ a rendering of ‘gentern procacissimam,’ of the Vulgate, Deut. xxviii. 50, Stj. 345. hvar-leiðr, adj. ‘ever-loathed,’ detested, Hkv. i. hvar-lofaðr, adj. ever praised, Geisli 16. hvar-mikill, adj. ever great, Clem. 47. -
109 HVÁRR
pron.1) which (of the two) in pl. of two parties, hvárir sigrast, which of both (hosts) will gain the day;3) at hváru, yet, nevertheless, however.* * *pron. interrog. and indef., contr. from hvaðarr, which is obsolete, but occurs thrice in poets of the 10th century, Kormak, Fas. i. 297 (in a verse), Hkr. i. 205 (in a verse): mod. form hvorr, still so proncd. in the south of Icel.: [Goth. hwaþar; A. S. hwæðer, cp. Engl. whether; Hel. hweðar, cp. Germ. weder]:I. interrog. direct and indirect, whether, which of two, Lat. uter, in a dual sense, distinguished from hverr in plur.: in plur., like Lat. utri, of two parties, hvárir sigrask, either, which of both (hosts) will gain the day, Nj. 198, Fms. x. 199; hvárir ná máli annarra, Nj. 8: in sing., hvárr þeirra, each of them, both, Grág. i. 120: with a possess. pron., hvárr okkar, Nj. 202: hvárr—annarr, one—another, either … the other; hvárr sem ( either) annars frændkonu á, Grág. i. 29; hvárr við annan, Fms. ii. 366; hvárr okkarr við annan, one to another, Fær. 174; annarr hvarr (q. v.), either.II. indef., each of two; hvárir við aðra, Fms. x. 299, Grág. i. 70; hvarir til annarra, Eg. 126; selja grið hvárir öðrum, Grág. ii. 20; tveggja (gen.) hvárr, either of the twain, 623. 24, Blas. 40, Fms. vii. 157; hvárt … eða, either … or; hvárt er þú vill, láta okkr lifa eðr deyja, Fms. i. 205; á hvára hlið, Rm.; sextigu barna, jafnmart hvárt, syni ok dætr, Stj. 408; hætt er þeirra hvárt, Hm. 87; sinn dag hvárir, Fbr.; sinn veg hvárr, Róm. 347; á sínum stól hvárr þeirra, Stj. 602; mánaðar mat hvars, N. G. L. i. 67, 98, 99; hann kastaði á öxl sér hvárum tveimr, two on each shoulder, Grett. 134 A.2. adverbial, at hváru, yet, nevertheless, however, often spelt at-vóru, Hom. 116, 119, cp. Hkr. iii. 288; att varu, Al. 30, 137, Hom. 158; sár mun gramr at hváru, but however that may be …, Hallfred; þó at hváru, yet, N. G. L. i. 48; þá á hinn þó at hváru at skuldfesta hann, Grág. i. 233; en hinn selr þó at hváru, yet nevertheless, ii. 253; þót hváru (= þó at h.), 313; þá freistum attvóru, Al. 137, this phrase is now obsolete, and is rare even in old writers.B. Neut. hvárt, interrog. adverb, whether, direct and indirect; commonly in the first of two correlative clauses, hvárt …, eða or eðr …, whether …, or …, Lat. utrum …, an …, Nj. 205, etc., passim; hvat? … hvárt mægð eðr frændsemi, what? … whether is it affinity or kin? Fb. i. 328; hvárt (better hvat) segi þér til? hvárt skal ek fara eðr eigi, whether shall I go or not? Stj. 602; fæ ek nú varliga séð, hvárt Hrærekr mun fá nauðgat mik til eða eigi at ek láta drepa hann? Ó. H. 74:—but the latter of the two clauses is often dropped; hvárt grætr þú, whether dost thou weep (or not)? what! art thou weeping? Nj. 202; hvárt er rétt, bóndi, whether is it true (or not)? 79; eld kveyki þér nú sveinar, eða hvárt skal nú búa til seyðis? 199; hvárt er Flosi svá nær, at hann megi heyra mál mitt? 200; hvárt er nú engi kona sú er þér er eigandi? Stj. 411, 602; hvat sagðir þú? hvárt eigi þetta? Þiðr. 59; hann vildi vita hvárt hann var í brynju, Ó. H. 74.2. with adv. er (es, sem), either … or; hvártz sem (sic) maðr verðr sekr at sátt eða á várþingi, Grág. i. 121; hvárt er Hákon Gamli vill eðr eigi, Fms. i. 74; hvárt sem þat er at lögbergi eða í lögréttu, whether it be at the bill of laws or in the legislative chamber? Grág. i. II; hvárt sem þat var í löndum eða í lausa-aurum? Íb. 16; hvárt er friðr er betri eða verri? Ó. H. 208, Fms. iv. 79; hvárt sem þat er heldr í þessarri eðr annarri bók, Stj. -
110 HVIKA
(að), v. to quail, shrink, waver (= h. undan); impers., hví hvikar þér svá? why art thou so slow?.* * *að, mod. hika (a strong pret. hvak occurs in Fms. x. (Ágrip) 383):—to quail, shrink, waver; ok hvikaði (Ed. hinkaði wrongly) hestrinn undir honum, Fs. 159: of ranks in battle, Karl. 364; hvika undan, io quail; konungrinn hvak undan lítt þat, shrank from the blow, Fms. x. 383; hefir þú jafnan undan hvikat, Korm. 202; þat er nú ráð at h. eigi undan, Vígl. 72 new Ed.; hvikit ér allir, Nj. 78, Bs. ii. 229; Sigmundr kvað nú ekki göra at h. um þetta, Fb. i. 148: impers., hví hvikar þér svá, why quakest thou thus? Nj. 143. -
111 hæveskr
adj., also spelt heyveskr, Str. 75, or heyskr, Art.:—well-mannered, polite, Fms. ii. 133, vi. 1, Sks. 246, 276, 277; h. siðir, polite manners, Sks. 8. -
112 höfuð-gull
n. ‘head-jewels,’ Stj. 396, Bs. ii. 142, Art., Mar. -
113 höfuð-íþrótt
f. a principal art, Mar. -
114 höfuð-ærr
adj. insane, Mar., Art. -
115 HÖND
* * *(gen. handar, dat. hendi; pl. hendr), f.1) hand;taka hendi á e-u, to touch with the hand;hafa e-t í hendi, to hold in the hand;drepa hendi við e-u, to refuse;halda hendi yfir e-m, to protect one;taka e-n höndum, to seize, capture;bera hönd fyrir höfuð sér, to defend oneself;eiga hendr sínar at verja, to act in self defence;láta e-t hendi firr, to let go out of one’s hands, to lose;taka í hönd e-m, to join hands with one;eiga e-t jöfnum höndum, to own in equal shares;sverja sér af hendi, to forswear;af hendi e-s, on one’s behalf, on the part of (af hendi landsmanna);at hendi, as adv. in turn;hverr at hendi, each in turn;felast á hendi e-m, to be under one’s protection;hvat er þér á höndum, what hast thou in hand?;ef honum væri ekki á höndum, if he had nothing in hand, if his hands were free;eiga e-t fyrir hendi (höndum), to have in hand (duty, business, engagement);vera í hendi, to be at hand, at one’s disposal;hafa vel (illa) í höndum, to behave well (badly);hafa e-t með höndum, to have in hand, manage, discharge;hljóta e-t undan hendi e-s, from one, at one’s hand;á hönd, á hendr, against (lýsa vígi á hönd e-m);snúa vanda á hendr e-m, to throw the responsibility on one;fœrast e-t á hendr, to undertake;ganga (drífa) á hönd e-m, to submit to one;bjargast á sínar hendr, by one’s own handiwork;selja, gefa, fá e-t í hönd (hendr) e-m, to give into one’s hands, hand over;búa e-t í hendr e-m, to make it ready for one;kalla til e-s í hendr e-m, to lay claim to a thing at the hands of another;þá sömu nótt, er fór í hönd, the following night;veðr óx í hönd, the wind rose higher and higher;vera hœgt um hönd, to be easy in hand;til handa e-m, into one’s hands;ganga til handa e-m, to put oneself in another’s hands, submit to him;ef þat berr þér til handa, if it befalls thee;þá skömrn kýs ek mér eigi til handa, I will not have that shame at my door;biðja konu til handa e-m, on one’s behalf, for him;2) the arm and hand, the arm (höndin gekk af axlarliðnum; hann hefir á hœgri hendi hring fyrir ofan ölnboga);var eigi djúpara en þeim tók undir hendr, the water just reached to their armpits;3) hand, side;á hœgri (vinstri) hönd, on the right (left) hand, side;á hvára hönd, on either hand;minnar (yðvarrar) handar, for my (your) part;4) kind, sort;allra handa árgœzka, great abundance of all things.* * *f., gen. handar, dat. hendi, acc. hönd, pl. hendr, mod. proncd. höndur, gen. handa; [Goth. handus; A. S. and Engl. hand; O. H. G. hant; Germ. hand; Dan. haand; Swed. hand]:—a hand; beit höndina þar er nú heitir úlfliðr, Edda 17; armleggir, handleggir ok hendr, Anecd. 6; kné eðr hendi, Grág. ii. 8; ganga á höndum, Fms. vi. 5; með hendi sinni, K. Þ. K. 5 new Ed.; taka hendi á e-u, to touch with the hand, Fms. x. 110; taka höndum um háls e-m, Nj. 10; hvítri hendi, Hallfred; hafa e-t í hendi, to hold in hand, wield, Eg. 297, Nj. 84, 97, 255; hrjóta ór hendi e-m, Fms. xi. 141; hafa fingrgull á hendi, Nj. 146; handar-högg, Fms. xi. 126, Fas. ii. 459; sjá ekki handa sinna skil (deili), not to be able to see one’s hands, of a dense fog.2. the arm and hand, the arm, like Gr. χείρ, Nj. 160, 253; á hendi heitir alnbogi, Edda 110; hendr til axla, Fas. i. 160; leggir handa ok fóta, Magn. 532; hönd fyrir ofan úlnlið, Nj. 84; hafa hring á hendi, of an arm-ring, Nj. 131; hring á hægri hendi fyrir ofan ölnboga, Fms. iv. 383:—the arm and arm-pit, ná, taka undir hönd ( arm-pit) e-m, Gþl. 380; var eigi djúpara en þeim tók undir hendr, the water reached to their arm-pits, Ld. 78; taka undir hönd sér, to take hold under one’s arms, Eg. 237, Nj. 200; sjá undir hönd e-m, Fas. ii. 558; renna undir hendr e-m, to backspan one, Háv. 40, 41; þykkr undir hönd, stout, Ld. 272.3. metaph. handwriting, hand; rita góða hönd, to write a good hand; snar-hönd, running hand, italics.II. the hand, side; hægri hönd, the right hand; vinstri hönd, the left hand; á hvára hönd, on either hand, each side, Landn. 215; á vinstri hönd, Nj. 196; á hægri hönd; á tvær hendr, on both hands or sides, Ísl. ii. 368, Fas. i. 384; á báðar hendr, Grág.; hvat sem á aðra hönd ber, whatsoever may happen; á aðra hönd … en á aðra, Ld. 46; til hvárigrar handara, Fms. x. 313; til annarrar handar, Nj. 50, 97; til sinnar handar hvárr, 140; til beggja handa, Eg. 65; til ýmsa handa, Bs. i. 750; þver-hönd, a hand’s breadth; örv-hönd.III. sayings and phrases referring to the hand:1. sayings; sjálfs hönd er hollust, one’s own hand is best, i. e. if you want to have a thing well done, do it yourself, Glúm. 332, Ó. H. 157; blíð er bætandi hönd, blessed is the mending hand; gjörn er hönd á venju, Grett. 150, Nj. (in a verse), and Edda (Ht. 26); margar hendr vinna létt verk; fiplar hönd á feigu tafli; betri ein kráka í hendi en tvær á skógi, Ld. 96; skamma stund verðr hönd höggvi fegin, see högg.2. phrases; drepa hendi við, to refuse, Nj. 71; halda hendi yfir e-m, to hold one’s hand over, protect, 266, Fbr. 22, Anecd. 14; taka e-n höndum, to take hold with the hands, seize, capture, Fms. x. 314, Nj. 265, passim; eiga hendr sínar at verja, to act in self-defence, 84, 223; hefja handa, to lift the hands, stir for action, 65, Ld. 262; bera hönd fyrir höfuð sér, to put one’s hand before one’s head, stand on one’s guard, defend oneself; vera í hers höndum, óvina höndum, to be in a state of war, exposed to rapine; vera í góðum höndum, vina-höndum, góðra manna höndum, to be in good hands, among friends.β. læknis-hendr, ‘leech hands,’ healing hands; pains and sickness were believed to give way to the magical touch of a person gifted with such hands, Sdm. 4, Magn. S. Góða ch. 36 (Fms. vi. 73), cp. Rafns S. ch. 2; hönd full, a handful, Fms. ii. 302, vi. 38, viii. 306; fullar hendr fjár, hands full of gold:—kasta hendinni til e-s, to huddle a thing up; með harðri hendi, with hard hand, harshly, rudely; með hangandi hendi, with drooping hand, slothfully; fegins hendi, with glad hand, joyfully; sitja auðum höndum, to sit with empty hands, sit idle; but með tómar hendr, empty-handed, portionless, Thom.:—láta hendr standa fram úr ermum, to work briskly; víkja hendi til e-s (handar-vik), to move the hand to do a thing; það er ekki í tveim höndum að hafa við e-n, of double handed (i. e. faltering) half measures, when the one hand undoes what the other has done; kann ek þat sjá at ekki má í tveim höndum hafa við slíka menn, Band. 3; láta hönd selja hendi, of a ready bargain; láta e-t ganga hendi firr, to let go out of one’s hands, lose, Ld. 202; ok lét sér eigi hendi firr ganga, and never lost sight of him, 656 ii. 4; e-m fallask hendr, to be discomfited, lose one’s head (see falla); leggja görva hönd á allt, to be a ready hand, adept in everything, Thom. 300 (see göra F. 2); taka í hönd e-m, to join hands, Nj. 3; takask í hendr, to join, shake hands, Grág. ii. 80; leggja hendr saman, id., Gþl. 18,—of shaking hands as symbolical of a bargain, see the compds hand-lag, hand-festi, handa-band; eiga, taka, jöfnum höndum, to own, take with even hands, i. e. in equal shares, Grág. i. 171, ii. 66, Hkr. i. 318; vinna jöfnum höndum, to work even-handed, to help one another; e-m eru mislagðar hendr, one’s hands are amiss, when bad work is done by one from whom better was expected; honum hafa verið mislagðar hendr, etc.B. Metaph. usages:I. dat., sverja sér af hendi, to forswear, Fms. vii. 176; færa af höndum sér, to dismiss, Grág. i. 248; hefjask af höndum e-m, Fms. xi. 59:—af hendi e-s, on one’s behalf, part, Landn. 154; af hendi Hákonar, Fms. i. 20, iv. 118; af hendi landsmanna, ix. 359; af sinni hendi, of one’s own hand, for one’s own part, Grág. i. 392; reiða, greiða, gjalda, inna af hendi or höndum, to discharge, pay off, Fms. vii. 230, Nj. 146, 190, 232, 239, 257, 281, Grág. i. 82, ii. 374; selja, láta af hendi (höndum), to part with, dismiss, Nj. 186, 231, Fms. vii. 173, Rb. 12; líða af hendi, to pass, of time, Ísl. ii. 144, Fms. iv. 83: koma, bera at hendi, to happen, Nj. 71, 177: at hendi, as adv. in turn; hvern at hendi, each in turn, Fms. i. 150: þar næst Gunnarr, þá Loðinn, þá hverr at hendi, Nj. 140; hverr segir at hendi þat er frá honum hefir stolit verit, Mar.: felask á hendi e-m, to be under one’s charge, protection, Nj. 201, Bs. i. 167, 173. vera e-m á hendi, id., Fms. vii. 243; vera bundinn á hendi e-m, Sturl. i. 57: hafa e-t á höndum (hendi), to have a thing in hand, of duty, business to be done, Grág. i. 38; eiga ferð á höndum, Ld. 72; hvat er þér á höndum, what hast thou in hand? for what art thou concerned, distressed? Nj. 133, Ld. 270; ella eru þér stórir hlutir á höndum, Fms. vii. 30; ef honum væri ekki á höndum, if he had nothing in hand, if his hands were free, Ld. 42: eiga e-t fyrir hendi (höndum), to have in hand (duty, business, engagement), Fas. ii. 557; farvegr langr fyrir hendi, Fms. xi. 316; tveir kostir fyrir höndum, Nj. 264, Grág. i. 279; hafa sýslu fyrir höndum, Ísl. ii. 344; eiga vandræði fyrir höndum, Ld. 4; eiga gott fyrir höndum, Hkr. iii. 254: vera í hendi, to be at hand, within reach, at one’s disposal, in one’s power; hann er eigi í hendi, Fms. vi. 213; þat er eigi í hendi, ‘tis no easy matter, v. l.; hafa raun ( evidence) í hendi, Bs. i. 708; hafa ráð e-s í hendi sér, Ld. 174, Fas. i. 260; hafa vel, ílla í höndum, to behave well, badly, Ísl. ii. 387, Eg. 158; varð honum þat vel í höndum, 50: hafa e-t með höndum (fé, auðæfi, embætti, etc.), to have in hand, manage, discharge, Grág. ii. 389, Greg. 25, Stj. 248, Hkr. iii. 131; to design, hafa ráð, stórræði með höndum, 623. 51: hljóta undan hendi e-s, from one, at one’s hands, Fas. i. 365: undir höndum, eigi lítill undir höndum, not a small man to handle, Fms. vii. 17; vera undir höndum e-m, to be under or in one’s hands, under one’s protection, in one’s power, Sks. 337, Fms. i. 7, 13; sitja undir hendi e-m, Hkr. i. 166,—um hendr, Fms. iv. 71, is prob. an error = undir hendi.2. absol., annarri hendi, on the other hand, Fms. vii. 158; en annarri hendi vildu þeir gjarna veita konungi hlýðni, ix. 258.II. acc., with prepp.; á hönd, á hendr, against; höfða sök, lýsa vígi (etc.) á hönd e-m, to make a suit … against, Grág. i. 19, Nj. 86, 87, 98, 99, 101, 110, 120, 230; hyggja e-t á hendr e-m, to lay a thing to a person’s charge, Hom. 115; reynask á hendr e-m, to have a charge brought home to one, Fms. xi. 76; snúa vanda á hendr e-m, to throw the responsibility upon …, Nj. 215; færa, segja stríð á hendr e-m, to wage, declare war against one; fara geystr á hendr e-m, to rage against, Fms. vii. 230; færask e-t á hendr, to undertake, Nj. 126; ganga á hönd e-m, to vex one, 625. 33; sótt elnar á hendr e-m, Eg. 126; leggja e-t á hendr e-m, to lay ( a burden) on one’s hands, Fms. xi. 98; in a good sense, ganga á hönd, to pay homage to, submit, Ó. H. 184; dreif allt fólk á hönd honum, submitted to him, filled his ranks, Fms. i. 21; bjargask á sínar hendr, by one’s own handwork, Vápn. 28; (for at hönd, Grág. i. 135, read á hönd): selja, fá, gefa e-t í hönd, hendr e-m, to give into one’s hands, hand over; selja sök í hönd e-m (handsöl), Grág. ii. 80, Nj. 4, 98, 112, 186; so, halda e-u í hönd e-m, Ísl. ii. 232, Fms. vii. 274; búa í hendr e-m, to make it ready for one, Ld. 130; veiði berr í hendr e-m, Nj. 252; kalla til e-s í hendr e-m, to lay claim to a thing at the hands of another, Ld. 300, Eg. 350, Fms. iv. 222, ix. 424; þegar í hönd, offhand, immediately, Bs. i; þá sömu nótt er fór í hönd, the following night, Fms. viii. 397, Glúm. 341; gjalda í hönd, to pay in cash, Vm. 16; veðr óx í hönd, the wind rose higher and higher, Fb. i. 432: undir jafna hönd, equally, Sturl. iii. 243; standa óbrigðiliga undir jafna hönd, Dipl. v. 26: væra hægt um hönd, to be easy in hand, Nj. 25; þegar eg vil er hægt um hönd, heima á Fróni að vera, Núm. 1. 10; but mér er e-t um hönd, it is awkward, costs trouble: hafa við hönd sér, to keep at hand, Fms. x. 264; tóku konur manna ok dætr ok höfðu við hönd sér viku, Grett. 97; hafa e-t við höndina, to have it at hand.III. gen., with prepp.; til handa e-m, into one’s hands; fara Guði til handa, to go into God’s hands, Blas. 51; ganga til handa e-m, to put oneself in another’s hands, submit to him, Rb. 404, Eg. 12, Fms. vii. 234, Fas. ii. 522; ef þat berr þér til handa, if it befalls thee, i. 135; þá skömm kýs ek mér eigi til handa, I will not have that shame at my door, Nj. 191: for one, on one’s behalf, biðja konu til handa e-m, 120, 180, Grág. i. 353; í þeirri bæn er hann orti oss til handa, for its, for our use, our sake, 655 i. 2; hann hélt fénu til handa Þrándi, Landn. 214, Nj. 151; safnar konungr liði (til) handa Oddi, Fas. ii. 553; til handa Þorkatli, Fs.β. dropping the prep. til; mikit fé handa honum, Rd. 195 (late MSS.): whence, handa has become an adverb with dat., handa e-m, for one, Lat. alicui, which is freq. in mod. usage.2. adverbial; allra handa, Dan. allehaande, of every kind; allra handa árgæzka, Edda (pref.); allra handa ganganda fé, Þórð. 51 new Ed.; fjögurra handa, of a fourfold kind, H. E. i. 525.3. absol., minnar handar, for my part, Ísl. ii. 356; yðvarrar handar, for your part, Fms. ix. 498; hvárrar-tveggju handar, on either hand, Skálda 164; innan handar, within one’s hands, easy, Ld. 112; þótti þeim innan handar falla at taka land þetta hjá sér sjálfum, 210.C. COMPDS:I. plur., handa-afl, n., Edda, = handafl, p. 237. handa-band, n. a joining or shaking of hands, as a law term = handlag, Dipl. i. 11, iv. 2, Vígl. 23; in plur., Bs. (Laur. S.); heilsa, kveðja með handabandi. handa-festi, f. a hold for the hands, Fms. ii. 276. handa-gangr, m. grasping after a thing with all hands, Fas. iii. 345. handa-görvi, f. ‘hand-gear,’ gloves, Sd. 143, Fbr. 139. handa-hóf, n., in the phrase, af handahófi, at random. handa-kenning, f. hand touching, Eluc. 20. handa-klapp, n. a clapping of hands, Skálda 174. handa-læti, n. pl. gestures with the arms, Sks. 116. handar-mál, n., in the phrase, at handarmáli, in heaps; var þá drepit lið hans at handarmáli, Fas. i. 41. handa-saumr, m. tight gloves, Bs. ii. 10. handa-síðr, adj. = handsíðr. handa-skil, n. pl., in the phrase, sjá ekki h., not to see one’s own hands, as in the dark, in a dense fog. handa-skol, n. pl. maladroitness; það er allt í handaskolum. handa-skömm, f. shameful work, a scandal; það er mesta h.! handa-staðr, m. the print of the hands. Fas. i. 285. handa-tak, n., -tekt, f., -tekja, u, f. a taking of hands, as a bargain, Háv. 42, H. E. ii. 194, D. N. i. 398. handa-tæki, n. pl. a laying hold, a fight, Bs. i. (Laur. S.): a pledging of hands, Dipl. ii. 6, D. N. passim. handa-upphald, n. a lifting the arms, Stj. 296. handa-verk, n. pl. one’s handiwork, doings, N. G. L. i. 76, Fms. vii. 295, Stj. 198; í handaverkum eða bókfræði, 46; handaverk manna, men’s handiwork, Blas. 47; Guðs h.; ek em þín h., Sks. 610; hans h., Fms. viii. 406.II. sing., handar-bak, n. the back of the hand, Sdm. 7. handar-gagn, n. a being ready to the hand; leggja e-t til handargagns, to lay it so as to be ready at hand, Hkr. ii, 158, 249. handar-grip, n. a measure, = spönn, Karl. 481. handar-hald, proncd. handarald, n. a handle, Fas. ii. 355. handar-jaðarr, m. the hand’s edge; in the phrase, vera undir handar-jaðri e-s, to be in one’s hands, in one’s power, Fær. 201. handar-kriki, a, m. ‘hand’s-creek,’ the arm-pit, Eg. 396, Fms. vi. 348, Sturl. ii. 37. handar-mein, n. a sore in the hand, Bs. i. 115, 187, Sturl. ii. 177. handar-stúfr, m. a ‘hand-stump,’ stump of the arm, the hand being hacked off, Fms. x. 258, xi. 119. handar-vani, a, m. maimed in hand, Hm. 70, Matth. xviii. 8. handar-veif, n., í handarveifi, in a ‘wave of the hand,’ in a moment. handar-vik, n. the hands’ reach, movement, work; lítið handarvik, a small work. handar-væni, a, m. want of hands (?), Hm. 72.☞ For the compds in hand- see pp. 237, 238. -
116 in
temp. adv., pleonast. before a compar., hélt-a in lengr rúmi, he kept not his place longer, he ran away; mann in harðara = harðara mann, a hardier man; nema þú in snotrari sér, unless thou art wiser; né in heldr, neither; né hests in heldr, nor of his horse either; eigi in heldr ætla ek þat, neither do I think that.* * *part., see en, the temp. adv. (2. β), pp. 127, 128. -
117 INN
* * *I)(compar. innarr, superl. innst), adv.1) in, into; ganga inn í búðina, to go into the booth; ganga inn, to go indoors (Njáll gekk ýmist út eða inn); kasta e-m (setja e-n) inn, to cast into prison; var þar glaumr mikill inn ( in the house) at heyra; inn eptir firði, inwards along the firth;2) denoting the situation of a place, = inni( varð Hálfdán bráðdauðr inn í þrándheimi);3) innarr, more inward, farther in; innst, most inward, farthest in.(in, it), def. art. the = hinn (hin, hit).* * *1.adv., compar. innar, superl. innst, [Ulf. inna; A. S. in; Engl. in; Germ. ein; Dan. ind; Swed. in; Lat. intus]:—into, in, denoting motion towards the place; ganga inn í búðina, Nj. 3; ganga inn, to go in-doors, Rm. 2; í búð inn, Grág. i. 31; út ok inn, Nj. 104, Vkv. 4; setja inn, to shut in, Grág. i. 418, 436; hafa e-n inn, to take a person in, give him lodging, Grág. i. 229 new Ed.; kasta inn, to cast into prison, Fms. x. 155; leggja inn skipi, to berth a ship, xi. 323.II. with prepp., inn at, inn á, inn eptir, inn um, etc., denoting direction; hann nam land, … alt hit ytra, inn, öðru-megin, at Þernunesi, Fb. i. 250, cp. Landn. 253; land inn til Leirulækjar, Eg. 140; hann sigldi inn á Borgarfjörð, ok inn í Langá, he stood into Borgfirth, id.; inn á meginland, Fas. ii. 517; bergsnös þá er vissi til lands inn, snúa e-u inn á land. Eg. 389; miklar bygðir vóru inn á landit, Fms. i. 226; var þar glaumr mikill inn at heyra, i. e. into the house, ii. 30; inn í Þrándheimi, i. 55; inn í Naumudal, Eg. 53; inn við sjá, Ld. 130; inn við Vágsbotn, Fms. x. 30; ríða inn til Borgar, Eg. 394; inn til Veradals, Anal. 91; inn eptir firði, inwards along, Eb. 254; inn um, in through, Vsp. 44; inn undir, in and under (as in North. E.), Njarð. 378; inn undir virkit, Fms. xi. 34; inn yfir, to pass inwards, over, through; inn yfir háls, fjörur, heiði; út ok inn með ( along) hverjum firði, Eg. 48; fram ok innar, out and in-doors, Bs. i. 343:— innar [Old Engl. ynnere], more inward, farther in; innar af (frá) seti, Ísl. ii. 262, Bs. i. 523; innar í húsinu, 342; innar frá, farther in, Nj. 50; innar í bæinn, Fms. ii. 71:— innst [Old Engl. ynneste], innermost, inmost; innst sat Auðunn, Eg. 27; innst í vökinni, Hkr. iii. 140.2.the article, see hinn. -
118 ÍGULL
m. sea-urchin.* * *m. [Gr. εχινος; Lat. echinus; A. S. îl; Germ. igel], a sea-urchin, echinus esculentus, Eggert Itin. 612: also called ígul-ker, n. from its ball-formed shape. ígul-köttr, m. a hedgehog, Art.: a kind of war engine, Sks. 418. -
119 kíf
n. [O. H. G. kip; Germ. keib; Dutch kijf; Swed. kif]:—a quarrel, strife, Art. -
120 klandan
См. также в других словарях:
Art history — is the academic study of objects of art in their historical development and stylistic contexts, i.e. genre, design, format, and look. [ [http://wordnet.princeton.edu/perl/webwn?s=art%20history Art History] . WordNet Search 3.0, princeton.edu]… … Wikipedia
Art Contemporain — Cet article fait partie de la série Art contemporain Artistes … Wikipédia en Français
Art Contemporain Africain — L’Art contemporain africain est très dynamique. Il s inspire aussi bien des traditions du continent que, et c est de plus en plus le cas, des réalités urbaines contemporaines d une Afrique en mutation, qui se cherche encore une identité. Les… … Wikipédia en Français
Art Médiéval — Les mosaïques des églises monumentales ont été le couronnement de l art byzantin. Une des mosaïques les plus célèbres subsistant est dans l Église de la Sainte Sagesse dans l ancienne Constantinople l image du Christ sur les murs de la galerie… … Wikipédia en Français
Art Sacré Médiéval — Art médiéval Les mosaïques des églises monumentales ont été le couronnement de l art byzantin. Une des mosaïques les plus célèbres subsistant est dans l Église de la Sainte Sagesse dans l ancienne Constantinople l image du Christ sur les murs de… … Wikipédia en Français
Art athée — Art contemporain Cet article fait partie de la série Art contemporain Artistes … Wikipédia en Français
Art medieval — Art médiéval Les mosaïques des églises monumentales ont été le couronnement de l art byzantin. Une des mosaïques les plus célèbres subsistant est dans l Église de la Sainte Sagesse dans l ancienne Constantinople l image du Christ sur les murs de… … Wikipédia en Français
Art sacre medieval — Art médiéval Les mosaïques des églises monumentales ont été le couronnement de l art byzantin. Une des mosaïques les plus célèbres subsistant est dans l Église de la Sainte Sagesse dans l ancienne Constantinople l image du Christ sur les murs de… … Wikipédia en Français
Art sacré médiéval — Art médiéval Les mosaïques des églises monumentales ont été le couronnement de l art byzantin. Une des mosaïques les plus célèbres subsistant est dans l Église de la Sainte Sagesse dans l ancienne Constantinople l image du Christ sur les murs de… … Wikipédia en Français
art — [ ar ] n. m. • Xe, d ab. « science, savoir », puis « moyen, méthode »; lat. ars, artis; souv. fém. jusqu au XVIe I ♦ Ensemble de moyens, de procédés réglés qui tendent à une fin. 1 ♦ (1160) Vx Moyen d obtenir un résultat (par l effet d aptitudes… … Encyclopédie Universelle
Art theft — is the theft of art. This is usually done for the purpose of resale or ransom; occasionally thieves are also commissioned by dedicated private collectors. Stolen art is also often used between criminals in an underworld banking system as… … Wikipedia