Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

mental+trouble

  • 1 ānxitūdō

        ānxitūdō dinis, f    [anxius], trouble, distress.
    * * *
    worry, anxiety, anguish, trouble; mental distress

    Latin-English dictionary > ānxitūdō

  • 2 cura

    cūra, ae, f. [caveo; cf. curo init. ], care, solicitude, carefulness, thought, concern.
    I.
    Trouble (physical or mental), bestowed on something; solicitude, care, attention, pains (syn.: diligentia, opera, studium, labor, etc.; opp. neglegentia, etc.; v. the foll.; very freq. in every per. and species of composition).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.
    (α).
    Ab. sol.: curantes magnā cum curā, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107:

    magnā cum curā ego illum curari volo,

    Plaut. Men. 5, 4, 7; cf. id. ib. 5, 4, 9:

    in aliquā re curam ponere (just before: magnum studi um multamque operam, etc.),

    Cic. Off. 1, 6, 19:

    haec tam acrem curam diligentiamque desiderant,

    id. de Or. 3, 48, 184;

    so with diligentia,

    Quint. 10, 1, 86:

    si utrumque cum curā et studio fecerimus,

    id. 10, 7, 29:

    aliquid cum curā exsequi,

    Liv. 39, 41, 6:

    plus laboris et curae,

    Quint. 8, prooem. § 13;

    so with labor,

    id. 2, 2, 10 al.:

    cura et industria,

    Suet. Gram. 21:

    ut in rem publicam omni cogitatione curāque incumberes,

    Cic. Fam. 10, 1, 2;

    so with cogitatio,

    id. ib. 10, 3, 3; id. de Or. 2, 44, 186; and in plur., id. Off. 2, 1, 2;

    opp. neglegentia,

    Quint. 11, 3, 137; 11, 3, 19:

    non naturam defecisse sed curam,

    id. 1, 1, 2;

    so opp. natura,

    id. 1, 2, 4; 2, 8, 5:

    omni curā vestigare,

    Curt. 4, 6, 5:

    omni curā in aliquid incumbere,

    Cic. Fam. 12, 24, 2:

    omnem curam in siderum cognitione ponere,

    id. Div. 1, 42, 93:

    cura et meditatio accessit,

    Tac. Or. 16; cf. id. Agr. 10 et saep.:

    eo majore curā illam (rem publicam) administrari,

    Sall. J. 85, 2:

    curam praestare,

    Suet. Tib. 18:

    in re unā consumere curam (for which, in foll. verse, laborare),

    Hor. S. 2, 4, 48 et saep.: esse cura alicui, to be an object of one's care:

    cura pii diis sunt et qui coluere coluntur,

    Ov. M. 8, 724.—
    (β).
    With gen., care, attention, management, administration, charge, a guardianship, concern for a person or thing, etc.:

    difficilis rerum alienarum,

    Cic. Off. 1, 9, 30; cf.:

    rerum domesticarum,

    Quint. 3, 3, 9:

    maxima belli,

    Cic. Att. 6, 5, 3:

    agrorum,

    Quint. 12, 1, 6:

    corporis,

    id. 1, 11, 15:

    capillorum,

    Suet. Dom. 18:

    funeris sui,

    id. Tib. 51 et saep.:

    deorum,

    Liv. 6, 41, 9:

    civium,

    id. 6, 15, 11:

    nepotum,

    Quint. 4, prooem. §

    2: magni Caesaris,

    Hor. C. 1, 12, 50; Ov. Tr. 5, 7, 37; Sen. Ep. 14, 2 et saep.—
    (γ).
    With de and abl.:

    omnis cura de re publicā,

    Cic. Brut. 3, 10:

    quocum mihi conjuncta cura de publicā re et privatā fuit,

    id. Lael. 4, 15:

    si qua de Pompejo nostro tuendo... cura te attigit,

    id. Att. 9, 11, 2, A:

    gratissima est mihi tua cura de illo mandato,

    id. ib. 5, 4, 1.—So with de:

    curam habere, agere, etc.: de vitā communi omnium curam habere,

    Vitr. 1, 2, init.:

    Romani tamquam de Samnitibus non de se curam agerent,

    Liv. 8, 3, 8.—
    (δ).
    With pro:

    omnium non tam pro Aetolis cura erat, quam ne, etc.,

    Liv. 27, 30, 5:

    curam habere pro aliquo,

    Veg. 2, 20:

    curam pro nobis hospitis, uxor, agas,

    Ov. H. 15 (16), 302.—
    (ε).
    Curae (alicui) esse, to be an object of care or attention; to have a care for, take care of, attend to, to be anxious about, bestow pains upon, etc.:

    Caesar pollicitus est, sibi eam rem curae futuram, etc.,

    Caes. B. G. 1, 33:

    haec sibi esse curae,

    id. ib. 1, 40:

    rati sese diis curae esse,

    Sall. J. 75, 9:

    cui salus mea fuit curae,

    Cic. Fam. 1, 9, 22; 15, 2, 8; Quint. 3, 8, 45 et saep.:

    ea tantae mihi curae sunt, ut, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 24:

    pollicetur sibi magnae curae fore, ut omnia restituerentur,

    id. Verr. 2, 4, 33, § 73; cf.:

    si tibi curae Quantae conveniat,

    Hor. Ep. 1, 3, 30:

    ipsis doctoribus hoc esse curae velim, ut, etc.,

    Quint. 2, 4, 5:

    dumque amor est curae,

    Ov. M. 2, 683:

    ceterum magis vis morbi ingravescens curae erat, terroresque ac prodigia,

    Liv. 4, 21, 5:

    ceterum eo tempore minus ea bella... curae patribus erant, quam expectatio, etc.,

    id. 35, 23, 1:

    in eorum periculis non secus absentes quam praesentes amicos Attico esse curae,

    Nep. Att. 12, 5.—With a subject-clause:

    nonnulli, quibus non fuit curae caelestem inveterare aquam, etc.,

    Col. 12, 12, 3; Quint. 7, 1, 4; 9, 3, 74:

    eligere modo curae sit,

    id. 10, 1, 31:

    mihi erit curae explorare provinciae voluntatem,

    Plin. Ep. 7, 10, 2.—With de: de mandatis quod tibi curae fuit, est mihi gratum, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 8:

    sic recipiunt, Caesari... de augendā meā dignitate curae fore,

    Cic. Att. 11, 6, 3; cf. id. Fam. 10, 1, 1, and II. A. fin. infra:

    de ceteris senatui curae fore,

    Sall. J. 26, 1.—In the same sense also,
    (ζ).
    Curae aliquid habere:

    cohortatus, ut petitionem suam curae haberent,

    Sall. C. 21 fin.; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10;

    Quint. prooem. § 16: habebo itaque curae, ut te meliorem reddam,

    Sen. Ben. 1, 8, 2:

    ut ille... quid ageret, curae sibi haberet certiorem facere Atticum,

    Nep. Att. 20, 4.—
    (η).
    Cura est, with subject-clause, solicitude, care, anxiety to do any thing ( poet. and in post-Aug. prose):

    curaque finitimos vincere major erat,

    Ov. F. 1, 30:

    talis amor teneat, nec sit mihi cura mederi,

    Verg. E. 8, 89:

    cura comere capillum fuit,

    Sen. Q. N. 1, 17, 7.—
    2.
    In partic., t. t.
    a.
    In political lang. (esp. of the post-Aug. per.), the management of state affairs, administration, charge, oversight, command, office:

    magistratus et imperia, postremo omnis cura rerum publicarum minime mihi hac tempestate cupiunda videntur,

    Sall. J. 3, 1; so,

    legionis armandae,

    Tac. H. 1, 80:

    aerarii,

    Suet. Aug. 36:

    annonae,

    id. Tib. 8:

    operum publicorum, viarum, aquarum, etc. (preceded by nova officia),

    id. Aug. 37 al. —
    b.
    In the jurists, the management of business for a minor, guardianship, trusteeship (for the more usu. curatio), Dig. 3, 1, 1; 5, 1, 19 et saep.—
    c.
    In medic., medical attendance, healing (for curatio), cure:

    aquae, quae sub cutem est,

    Cels. 2, 10; Vell. 2, 123; Sil. 6, 551 Drak. et saep.— Plur.:

    curae aegrescentium,

    Macr. S. 7, 4, 6.—Hence, poet.:

    illa fuit lacrimis ultima cura meis (sc. somnus),

    Prop. 1, 3, 46; cf. Cic. Fam. 5, 16, 5.—
    d.
    In agriculture, care, culture, rearing:

    Pelusiacae lentis,

    Verg. G. 1, 228:

    boum,

    id. ib. 1, 3.—
    B.
    Meton. (abstr. pro concr.).
    1.
    Like the Gr. meletê, a written work, writing (several times in Tac.;

    elsewhere rare): quorum in manus cura nostra venerit,

    Tac. A. 4, 11; id. Or. 3; Ov. P. 4, 16, 39. —In plur., Tac. A. 3, 24.—
    2.
    An attendant, guardian, overseer (very rare):

    tertius immundae cura fidelis harae,

    i. e. the swine - herd Eumæus, Ov. H. 1, 104: praetorii, Treb. Claud. 14; cf. Ov. Tr. 4, 6, 45; 2, 1.—
    II.
    Anxiety, solicitude, concern, disquiet, trouble, grief, sorrow; syn.: sollicitudo, metus, etc.; cf. phrontis (very freq. in every per. and species of composition).
    A.
    In gen.: si quid ego adjuro curamve levasso, quae nunc te coquit, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1:

    animus lassus, curā confectus,

    Ter. And. 2, 1, 4:

    cottidianā curā angere ani mum,

    id. Phorm. 1, 3, 8:

    curae metusque,

    Cic. Div. 2, 72, 150: cura et sollicitudo. id. Att. 15, 14, 3; Quint. 8, prooem. § 20;

    11, 1, 44 et saep.: curas cordis manis,

    Lucr. 3, 116:

    acres cuppedinis,

    id. 5, 46:

    gravi saucia curā (Dido),

    Verg. A. 4, 1:

    atra, Hor C. 3, 1, 40: edaces,

    id. ib. 2, 11, 18:

    vitiosa,

    id. ib. 2, 16, 22:

    sine curā esse,

    Cic. Att. 12, 6, 4; 15, 12, 2:

    quid facerem, curā cruciabar miser,

    Plaut. Merc. 2, 1, 23:

    cura est, negoti quid sit aut quid nuntiet,

    I am anxious, my concern is, id. ib. 1, 2, 10; cf.: amica mea quid agat, Cura est, ut valeat, id. Stich. [p. 501] 5, 2, 4:

    mihi maximae curae est, non de meā quidem vitā, sed me patria sollicitat, etc.,

    Cic. Fam. 10, 1, 1.—With pro:

    quam pro me curam geris,

    Verg. A. 12, 48.—With in:

    nullā in posterum curā,

    Tac. H. 3, 55.— Plur.:

    cur eam rem tam studiose curas, quae tibi multas dabit curas,

    Auct. Her. 4, 14, 21:

    at tibi curarum milia quanta dabit!

    Prop. 1, 5, 10.—
    B.
    In partic., the care, pain, or anxiety of love, love ( poet.):

    crescit enim assidue spectando cura puellae,

    Prop. 3 (4), 21, 3; cf. Ov. R. Am. 311:

    tua sub nostro pectore cura,

    Prop. 1, 15, 31:

    et juvenum curas et libera vina referre,

    Hor. A. P. 85: hinc illaec primum Veneris dulcedinis in cor Stillavit gutta et successit frigida cura, chilling anxiety for one loved, Lucr. 4, 1060.—Hence,
    2.
    Meton. (abstr. pro concr.), the loved object, the mistress:

    tua cura, Lycoris,

    Verg. E. 10, 22; Prop. 2 (3), 25, 1; 2 (3), 34, 9; Hor. C. 2, 8, 8; Verg. Cir. 75; cf.:

    puer, mea maxima cura,

    id. A. 1, 678; 10, 132:

    cura deum,

    id. ib. 3, 46:

    raucae, tua cura, palumbes,

    id. E. 1, 57 Forbig. ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > cura

  • 3 laboro

    lăbōro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [2. labor].
    I.
    Neutr., to labor, take pains, exert one's self, strive.
    A.
    In gen.:

    ne labora,

    Ter. Heaut. 1, 1, 37:

    sese (aratores) sibi, laborare,

    Cic. Verr. 2, 3, 52, § 121:

    quid ego laboravi, aut quid egi, aut in quo evigilaverunt curae et cogitationes meae, si? etc.,

    id. Par. 2, 17:

    ne familiares, si scuta ipsi ferrent, laborarent,

    id. Phil. 5, 6:

    si mea res esset, non magis laborarem,

    id. Fam. 13, 44; 74:

    qui non satis laborarunt,

    Quint. 8 prooem. §

    29: frustra laborabimus,

    id. 6, 3, 35; cf.:

    frustra laboret Ausus idem,

    Hor. A. P. 241:

    in enodandis nominibus,

    to exert one's self in vain, Cic. N. D. 3, 24, 62:

    circa memoriam et pronuntiationem,

    Quint. 6, 4, 1:

    circa nomina rerum ambitiose,

    id. 3, 11, 21:

    in famam, Sen. de Ira, 3, 41, 3: in commune,

    Quint. 5, 11, 24; 8, 2, 18:

    in spem,

    Ov. M. 15, 367.—With dat., to toil for, to serve:

    cui (Jovi) tertia regna laborant,

    Sil. 8, 116.—With in and abl.:

    quid est, in quo se laborasse dicit?

    Cic. Verr. 2, 3, 53, § 124:

    qua in re mihi non arbitror diu laborandum,

    Quint. 2, 3, 2:

    in dura humo,

    Ov. F. 4, 416:

    in remigando,

    Vulg. Marc. 6, 48:

    in omni gente,

    in behalf of, Juv. 8, 239.—With pro:

    pro hoc (L. Flacco) laborant,

    Cic. Planc. 11, 28:

    pro salute mea,

    id. Dom. 11, 30:

    pro Sestio,

    id. Fam. 13, 8, 1.—With ut:

    laborabat, ut reliquas civitates adjungeret,

    Caes. B. G. 7, 31:

    ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,

    Cic. Planc. 20, 50:

    ut vos decerneretis laboravi,

    id. Prov. Cons. 11, 28:

    neque te ut miretur turba labores,

    Hor. S. 1, 10, 73. —With ne:

    et sponsio illa ne fieret, laborasti,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 132: quae ego ne frustra subierim... laboro, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 5.—With inf.:

    quem perspexisse laborant,

    Hor. A. P. 435:

    amarique ab eo laboravi,

    Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 5, 9:

    si sociis fidelissimis prospicere non laboratis,

    Cic. Verr. 2, 3, 55, § 127:

    quod audiri non laborarit,

    Cic. Att. 5, 2, 2:

    hunc superare laboret,

    Hor. S. 41, 112; 2, 3, 269:

    ne quaerere quidem de tanta re laborarint,

    Nep. Pel. 3, 1:

    describere,

    Cael. Aur. Acut. 2, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    To suffer, to labor under, to be oppressed, afflicted, or troubled with.
    (α).
    Absol.: aliud est dolere, aliud laborare. Cum varices secabantur C. Mario, dolebat: cum aestu magno ducebat agmen, laborabat. Est mter haec tamen quaedam similitudo: consuetudo enim laborum perpessionem dolorum efficiet faciliorem, Cic. [p. 1025] Tusc. 2, 15, 35:

    valetudo tua me valde conturbat: significant enim tuae litterae, te prorsus laborare,

    id. Att. 7, 2, 2:

    cum sine febri laborassem,

    id. ib. 5, 8:

    eum graviter esse aegrum, quod vehementer ejus artus laborarent,

    id. Tusc. 2, 25, 61.—
    (β).
    With ex:

    ex intestinis,

    Cic. Fam. 7, 26, 1:

    ex pedibus,

    id. ib. 9, 23:

    ex renibus,

    id. Tusc. 2, 25, 60:

    e dolore,

    Ter. And. 1, 5, 33.—Esp. of mental disorders, etc.:

    ex invidia,

    Cic. Clu. 71, 202; id. Rosc. Am. 51, 149:

    ex desiderio,

    id. Fam. 16, 11, 1:

    ex inscitia,

    id. Inv. 2, 2, 5:

    ex aere alieno laborare,

    to be oppressed with debt, Caes. B. C. 3, 22.—
    (γ).
    With ab:

    a re frumentaria,

    Caes. B. C. 3, 9:

    ab avaritia,

    Hor. S. 1, 4, 26.—
    (δ).
    With abl.:

    laborantes utero puellae,

    Hor. C. 3, 22, 2:

    domesticā crudelitate,

    Cic. Rosc. Am. 53, 154:

    nec vero quisquam stultus non horum morborum aliquo laborat,

    id. Fin. 1, 18, 59:

    odio apud hostes, contemptu inter socios,

    Liv. 6, 2:

    pestilentiā laboratum est,

    id. 1, 31, 5:

    crimine temeritatis,

    Quint. 12, 9, 14.—
    2.
    To grieve, be in trouble, be vexed, to be concerned, solicitous, or anxious:

    animo laborabat, ut reliquas civitates adjungeret,

    Caes. B. G. 7, 31:

    ut vos decerneretis, laboravi,

    Cic. Prov. Cons. 11:

    nihil laboro, nisi ut salvus sis,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    sponsio illa ne fieret laborasti,

    id. Verr. 2, 3, 57, § 132.— With de (esp. of events or persons on whose account one is concerned):

    sororem de fratrum morte laborantem,

    Cic. Inv. 2, 26, 78:

    de quibus ego ante laborabam, ne, etc.,

    id. Caecin. 1, 3:

    laboro, ut non minimum hac mea commendatione se consecutum videretur,

    id. Fam. 13, 26, 4:

    noli putare me de ulla re magis laborare,

    id. Att. 6, 1, 3:

    his de rebus eo magis laboro, quod, etc.,

    id. Fam. 13, 56, 3:

    in uno,

    i. e. to love, Hor. C. 1, 17, 19: non laboro, nihil laboro, I don't trouble myself about it, it concerns me not:

    cujus manu sit percussus, non laboro,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97:

    quorsum recidat responsum tuum non magnopere laboro,

    id. Rosc. Com. 15, 43:

    Tironi prospicit, de se nihil laborat,

    id. Phil. 8, 9, 26:

    quid est quod de iis laborat,

    id. ib. 8, 8, 27; id. Tusc. 1, 43, 103.—With abl.:

    tuā causā,

    Cic. Fam. 3, 7, 6:

    neglegens ne qua populus laborat,

    Hor. C. 3, 8, 25.—With in:

    in re familiari valde laboramus,

    Cic. Att. 4, 1, 3.—
    3.
    To be in distress, difficulty, or danger:

    quos laborantes conspexerat iis subsidia submittebat,

    Caes. B. G. 4, 26:

    suis laborantibus succurrere,

    id. B. C. 2, 6; Sall. C. 60, 4:

    ne legatus laborantibus suis auxilio foret,

    id. J. 52, 6; Curt. 9, 1, 15.— Impers. pass.:

    maxime ad superiores munitiones laboratur,

    Caes. B. G. 7, 85.—Of inanim. things:

    ut utraeque (triremes) ex concursu laborarent,

    Caes. B. C. 2, 6:

    nec cur fraternis luna laboret equis (of an eclipse of the moon, because the sun's light is then withdrawn from it),

    Prop. 2, 34, 52 (3, 32, 48 M.); so,

    luna laboret,

    Cic. Tusc. 1, 38, 92:

    cum luna laborare non creditur,

    Plin. 2, 9, 6, § 42:

    laboranti succurrere lunae,

    Juv. 6, 443:

    Aquilonibus Querceta laborant,

    Hor. C. 2, 9, 6:

    laborantem ratem deserere,

    Ov. P. 2, 6, 22:

    laborat carmen in fine,

    Petr. 45.—
    II.
    Act. (only since the Aug. per.; for in Cic. Cael. 22, 54, elaboratus is the correct reading).
    A.
    To work out, elaborate, to form, make, prepare:

    noctibus hibernis castrensia pensa laboro,

    Prop. 4, 3, 33:

    quale non perfectius Meae laborarint manus,

    Hor. Epod. 5, 60:

    arte laboratae vestes,

    Verg. A. 1, 639:

    laborata Ceres,

    bread, id. ib. 8, 181:

    et nobis et equis letum commune laboras,

    preparest, Sil. 16, 411.—
    B.
    To labor at, to cultivate:

    frumenta ceterosque fructus,

    Tac. G. 45.

    Lewis & Short latin dictionary > laboro

  • 4 aegrimōnia

        aegrimōnia ae, f    [aeger], anxiety, trouble, C., H.
    * * *
    sorrow, anxiety, melancholy, grief, mental distress/anguish

    Latin-English dictionary > aegrimōnia

  • 5 angor

        angor ōris, m    [ANG-], a strangling, suffocation: gens aestu et angore vexata (i. e. by dust and ashes), L. — Fig., anguish, torment, trouble: ut differt anxietas ab angore: pro amico capiendus: confici angoribus, by melancholy.
    * * *
    suffocation, choking, strangulation; mental distress, anxiety, anguish, vexation

    Latin-English dictionary > angor

  • 6 anxietudo

    worry, anxiety, anguish, trouble; mental distress

    Latin-English dictionary > anxietudo

  • 7 aerumna

    aerumna, ae (pleb. er-), f. [contr. from aegrimonia; as to the suppressed g, cf. jumentum from jugum, Doed. Syn. IV. p. 420. Others explain aerumna (with Paul. ex Fest. s. v. aerumnula, p. 24 Müll.) orig. for a frame for carrying burdens upon the back; hence trop.], need, want, trouble, toil, hardship, distress, tribulation, calamity, etc. (objectively; while aegrimonia, like aegritudo, denotes, subjectively, the condition of mind, Doed. 1. c.; for the most part only ante-class., except in Cic., who uses it several times, in order to designate by one word the many modifications and shadings of the condition of mental suffering; in Quintilian's time the word was obsolete, v. Quint. 8, 3, 26): tibi sunt ante ferendae aerumnae, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 47 Vahl.); cf.: Ilia dia nepos, quas erumnas tetulisti, id. ap. Charis. p. 70 P. (Ann. v. 56 ib.): quantis cum aerumnis exantlavi diem, id. ap. Non. 292, 8 (Trag. v. 127 ib.):

    uno ut labore absolvat aerumnas duas (of the pains of parturition),

    Plaut. Am. 1, 2, 26:

    animus aequos optimum est aerumnae condimentum,

    id. Rud. 2, 3, 71; id. Ep. 2, 1, 10;

    so,

    id. Capt. 5, 4, 12; id. Curc. 1, 2, 54; id. Pers. 1, 1, 1: lapit cor cura, aerumna corpus conficit, Pac. ap. Non. 23, 8; Ter. Hec. 3, 1, 8; Lucr. 3, 50:

    aerumna gravescit,

    id. 4, 1065:

    quo pacto adversam aerumnam ferant,

    Ter. Phorm. 2, 1, 12:

    maeror est aegritudo flebilis: aerumna aegritudo laboriosa: dolor aegritudo crucians,

    Cic. Tusc. 4, 8, 18:

    Herculis aerumnas perpeti: sic enim majores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in Deo nominaverunt,

    id. Fin. 2, 35; cf. id. ib. 5, 32, 95:

    mors est aerumnarum requies,

    Sall. C. 51, 20; so id. J. 13, 22: Luculli miles collecta viatica multis Aerumnis, ad assem Perdiderat, with much difficulty, * Hor. Ep. 2, 2, 26:

    multiplicabo aerumnas tuas,

    Vulg. Gen. 3, 16:

    in labore et aerumnā (fui),

    ib. 2 Cor. 11, 27.—
    II.
    In later Lat. for defeat (of an army), Amm. 15, 4; cf. id. 15, 8 al.
    At a later period, also, ĕrumna was written with short e, Paulin.
    Petric. Vit. D. Mart. 1, 66. Hence, Enn. ap. Charis. p. 76 P. derives it from eruere (quod mentem eruat). Cf. Doed. Syn. IV. p. 420.

    Lewis & Short latin dictionary > aerumna

  • 8 dolor

    dŏlor, ōris, m. [doleo], pain, smart, ache (freq. and class.; for syn. cf.: aegrimonia, maeror, maestitia, luctus, plangor, tristitia, angor, anxietas, cura, sollicitudo).
    I.
    Corporeal:

    dolor est motus asper in corpore, alienus a sensibus,

    Cic. Tusc. 2, 15: dolores atque carnificinas facere, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    corporis,

    Lucr. 4, 1075:

    capitis,

    id. 6, 785:

    dentium, oculorum,

    id. 6, 660:

    pedum,

    Cic. Brut. 34, 130:

    articulorum,

    id. Att. 1, 5 fin.:

    laterum,

    Hor. S. 1, 9, 32 et saep.—Of the pangs of childbirth, Plaut. Truc. 4, 3, 33; id. Cist. 1, 2, 22:

    utero exorti dolores,

    id. Am. 5, 1, 40; cf. id. ib. 48; 3, 1, 19; id. Truc. 4, 3, 33 (with labor); Ter. And. 1, 5, 33 (with laborare); id. Ad. 3, 1, 2 al.—Comic., of the gripings in the stomach of a hungry person, Plaut. Stich. 1, 3, 11.—
    II.
    Mental, as a general designation of every painful, oppressive feeling, pain, distress, grief, tribulation, affliction, sorrow, anguish, trouble, vexation, mortification, chagrin, etc. (syn. luctus):

    dolor (est) aegritudo crucians,

    Cic. Tusc. 4, 8, 18:

    si cadit in sapientem animi dolor,

    id. Lael. 13, 48:

    quanta est cura in animo, quantum corde capio dolorem,

    Plaut. Truc. 2, 5, 5;

    so with cura,

    Cic. Fam. 4, 6, 2:

    in labore atque in dolore,

    Plaut. Ps. 2, 3, 20:

    majorem laetitiam ex desiderio bonorum percepimus, quam ex laetitia improborum dolorem,

    Cic. Rep. 1, 4; cf.

    opp. laetatio,

    Caes. B. G. 5, 52 fin.:

    te dolorem, quem acceperis cum summi viri tum amicissimi morte, ferre moderate,

    Cic. Lael. 2, 8; cf. id. de Or. 2, 48 fin.; and:

    magno esse Germanis dolori Ariovisti mortem,

    Caes. B. G. 5, 29, 3; cf. also id. ib. 7, 38, 3:

    magnum et acerbum dolorem commovere,

    Cic. Verr. 2, 4, 21 fin.:

    dolore angi,

    id. Fam. 4, 3; cf. id. Phil. 8, 6, 18. —
    2.
    Esp., indignation, wrath, animosity, anger, resentment:

    sed ego in hac sententia dicenda non parebo dolori meo, non iracundiae serviam,

    Cic. Prov. Cons. 1, 2; cf. id. ib. 18, 44:

    et rei publicae injuriam et suum dolorem condonare,

    Caes. B. G. 1, 20, 5:

    qui accipit injuriam, et meminit et prae se fert dolorem suum,

    Cic. Off. 2, 22 fin.:

    magno dolore affici,

    Caes. B. G. 1, 2, 4; cf. id. ib. 5, 4 fin.; id. B. C. 2, 33, 1; cf.

    also: in eas (naves) indiligentiae suae ac doloris iracundia erupit,

    id. ib. 3, 8, 3:

    quis indomitas tantus dolor excitat iras?

    Verg. A. 2, 594; Hor. Ep. 1, 2, 60; id. Epod. 15, 15:

    amator agit ubi secum, Accedam? an potius mediter finire dolores,

    the torments of love, id. S. 2, 3, 263; cf. Ov. A. A. 2, 519; Prop. 1, 13, 9; 3, 20, 27 (4, 20, 17 M.) et saep.:

    Catonem veteres inimicitiae Caesaris incitant et dolor repulsae,

    Caes. B. C. 1, 4, 2; so,

    repulsae,

    Ov. M. 3, 395:

    injuriae,

    Liv. 1, 40:

    ignominiae,

    Suet. Vesp, 8:

    conjugis amissae,

    Ov. M. 7, 688 et saep.:

    justus mihi dolor etiam adversus deos esset, quod, etc.,

    Tac. A. 2, 71.—Prov.:

    dolorem longa consumit dies,

    Sen. ad Marc. 8; cf.:

    dolor decrescit, ubi quo crescat non habet,

    Pub. Syr. 129 (Rib.).—
    3.
    Terror, Amm. 14, 2, 15.—
    B.
    Meton.
    1.
    A grief, i. e. an object or cause of grief:

    illa (potest) etiam duris mentibus esse dolor,

    Prop. 1, 14, 18; Ov. P. 3, 3, 73.—
    2.
    In rhet. lang. for the Gr. pathos, passionate, warm expression; pathos, Cic. de Or. 3, 25; id. Brut. 24, 93; id. Or. 37, 130; id. de Or. 2, 17 fin.; Quint. 6, 2, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > dolor

  • 9 erumna

    aerumna, ae (pleb. er-), f. [contr. from aegrimonia; as to the suppressed g, cf. jumentum from jugum, Doed. Syn. IV. p. 420. Others explain aerumna (with Paul. ex Fest. s. v. aerumnula, p. 24 Müll.) orig. for a frame for carrying burdens upon the back; hence trop.], need, want, trouble, toil, hardship, distress, tribulation, calamity, etc. (objectively; while aegrimonia, like aegritudo, denotes, subjectively, the condition of mind, Doed. 1. c.; for the most part only ante-class., except in Cic., who uses it several times, in order to designate by one word the many modifications and shadings of the condition of mental suffering; in Quintilian's time the word was obsolete, v. Quint. 8, 3, 26): tibi sunt ante ferendae aerumnae, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 47 Vahl.); cf.: Ilia dia nepos, quas erumnas tetulisti, id. ap. Charis. p. 70 P. (Ann. v. 56 ib.): quantis cum aerumnis exantlavi diem, id. ap. Non. 292, 8 (Trag. v. 127 ib.):

    uno ut labore absolvat aerumnas duas (of the pains of parturition),

    Plaut. Am. 1, 2, 26:

    animus aequos optimum est aerumnae condimentum,

    id. Rud. 2, 3, 71; id. Ep. 2, 1, 10;

    so,

    id. Capt. 5, 4, 12; id. Curc. 1, 2, 54; id. Pers. 1, 1, 1: lapit cor cura, aerumna corpus conficit, Pac. ap. Non. 23, 8; Ter. Hec. 3, 1, 8; Lucr. 3, 50:

    aerumna gravescit,

    id. 4, 1065:

    quo pacto adversam aerumnam ferant,

    Ter. Phorm. 2, 1, 12:

    maeror est aegritudo flebilis: aerumna aegritudo laboriosa: dolor aegritudo crucians,

    Cic. Tusc. 4, 8, 18:

    Herculis aerumnas perpeti: sic enim majores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in Deo nominaverunt,

    id. Fin. 2, 35; cf. id. ib. 5, 32, 95:

    mors est aerumnarum requies,

    Sall. C. 51, 20; so id. J. 13, 22: Luculli miles collecta viatica multis Aerumnis, ad assem Perdiderat, with much difficulty, * Hor. Ep. 2, 2, 26:

    multiplicabo aerumnas tuas,

    Vulg. Gen. 3, 16:

    in labore et aerumnā (fui),

    ib. 2 Cor. 11, 27.—
    II.
    In later Lat. for defeat (of an army), Amm. 15, 4; cf. id. 15, 8 al.
    At a later period, also, ĕrumna was written with short e, Paulin.
    Petric. Vit. D. Mart. 1, 66. Hence, Enn. ap. Charis. p. 76 P. derives it from eruere (quod mentem eruat). Cf. Doed. Syn. IV. p. 420.

    Lewis & Short latin dictionary > erumna

См. также в других словарях:

  • Trouble mental — Classification et ressources externes Huit femmes présentant des troubles durant le 19e siècle (Armand Gautier). CIM 10 …   Wikipédia en Français

  • mental distress — psychological distress, mental trouble, mental hardship …   English contemporary dictionary

  • Trouble bipolaire — Classification et ressources externes Certains artistes, tels que Vincent van Gogh, ont été considérés comme souffrant de trouble bipolaire …   Wikipédia en Français

  • Trouble de la personnalité — Classification et ressources externes CIM 10 F60 CIM 9 301.9 MeSH …   Wikipédia en Français

  • mental — mental, ale, aux [ mɑ̃tal, o ] adj. • mentel 1371; bas lat. mentalis, de mens, mentis « esprit » 1 ♦ Qui se fait dans l esprit seulement, sans expression orale ou écrite. Opérations mentales. Calcul mental. Lecture mentale. Restriction mentale. 2 …   Encyclopédie Universelle

  • Trouble de l'humeur — Classification et ressources externes CIM 10 F30 F39 CIM 9 296 MeSH …   Wikipédia en Français

  • Trouble des habitudes et des impulsions — Classification et ressources externes CIM 10 F63. CIM 9 312.3 MeSH …   Wikipédia en Français

  • Mental Pathology —     Mental Pathology     † Catholic Encyclopedia ► Mental Pathology     This subject will be considered under the following headings:     I. Localization of Mental Faculties     II. Causes of Mental Disturbances     III. Varieties of Insanity… …   Catholic encyclopedia

  • Trouble de la personnalité évitante — Classification et ressources externes CIM 10 F60.6 CIM 9 301.82 MedlinePlus …   Wikipédia en Français

  • Trouble de la personnalité schizoïde — Classification et ressources externes CIM 10 F60.1 CIM 9 301.20 MeSH …   Wikipédia en Français

  • Trouble de la dépersonnalisation — Classification et ressources externes CIM 10 F48.1 CIM 9 300.6 MeSH …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»