Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

mediam+viam+l+la

  • 21 durchschlagen

    [629] durchschlagen, I) v. intr., z.B. die Tinte schlägt durch charta transmittit atramentum oder litteras: die Arznei schlägt durch, medicamentum concipitur venis: sie schlägt nicht durch, medicina imbecilliorest quam morbus. – II) v. tr. schlagend eine Öffnung in etwas machen: perfodere (durchgraben). – perfringere (durchbrechen; beidez.B. parietem). – III) v. r. sich durchschlagen (mit dem Schwerte), viam ferro facere od. patefacere, durch etc., inter etc. iter ferro aperire od. patefacere, durch etc., per etc. (sich einen Weg bahnen). – erumpere per hostes od. per stationes hostium od. per praesidia hostium od. inter tela hostium (durch den Feind oder die feindlichen Geschosse durchbrechen). – sich bis zu jmd. d., erumpere ad alqm: sich durch das Zentrum der (oder mitten durch die) Feinde d., per medios hostes od. per mediam hostium aciem perrumpere. – Ist sich durchschl. = sich durchbringen, s. d.

    deutsch-lateinisches > durchschlagen

  • 22 convenio

    con-venio, vēnī, ventum, īre, beikommen = eintreffen, sich einfinden, bes. v. mehreren = auf einem Punkte = zusammenkommen, zusammentreffen, sich zusammenfinden, sich versammeln (Ggstz. abire, discedere), I) im allg.: A) v. intr.: a) übh.: α) v. leb. Wesen u. Schiffen: convenerant duces, waren (in derselben Gegend) eingetroffen, Liv.: conveniunt duces, kommen zusammen (versammeln sich); quaeritur, quid opus sit facto, Nep.: cum maiores manus hostium adiunctis Germanis convenissent, Caes.: cum omnes in verba iuraverint conventuros se iussu consulis nec iniussu abituros, Liv. – diem ad conveniendum edicere, Liv.: nunc enim ita convenimus, ut etc., ist unsere Zusammenkunft von der Art, daß wir usw., Cic. – boni (als G.) quoniam convenimus ambo, Verg.: Eporedorix Aeduus et unā Viridomarus in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati, Caes.: Tyrii per (über) limina laeta frequentes convenere, Verg.: v. einem, qui ex iis novissimus convenit, wer zuletzt eintrifft, Caes. b. G. 5, 56, 2. – m. Ang. wann? ante lucem, Plin. ep. (vgl. unten »m. Ang. wohin?«). – m. Ang. woher? durch Advv. od. durch Praepp., huc undique, Caes.: undique ex Gallia, Caes.: ad certam diem frequentes undique, Liv. – ex diversis regionibus, Liv.: ex provincia, Caes.: interea et ex proximis hibernis et a Caesare conventura
    ————
    auxilia, Caes.: naves, quas ex Pictonibus et Santonis convenire iusserat, Caes. – m. Ang. wohin? durch Advv., od. durch Praepp. (gew. in od. ad m. Akk.), od. durch Acc. loc., c. huc, Cic.: illuc, Ov.: quo (wohin) lege communi omnes puberes armati convenire consuerant, Caes.: colloquendi tempus sumitur locusque, quo (wohin) conveniretur, Nep.: omnes etiam gravioris aetatis eo (dahin) convenerant, Caes.: eo omnes cotidie convenire (iussit), Nep. – proximā nocte in oppidum, Caes.: quem in locum convenire possimus, rescribite, Brut. in Cic. ep.: c. in eum locum, Cic.: in unum locum, Pompei. in Cic. ep.: unum in locum, Cic. u. Caes.: od. bl. in unum, Liv.: in una moenia (Ggstz. incertis sedibus vagari), Sall.: in Remos, Tac.: c. Idibus Maiis in senatum, Cic.: c. in contionem, Cic.: c. in colloquium, Nep.: mane in consilium frequentes, Cic.: in coetus scholarum laeti et alacres conveniunt (discipuli), Quint.: v. einem, in mediam praeceps convenit ursa viam, Avian. fab. 9, 6: neque quam in partem quisque conveniat, provident, Caes. b. G. 6, 37, 6. – c. ad ripam Rhodani, Caes.: ad aedes alcis noctu, Cic.: ad signa (sich bei den F. einfinden,) Caes.: ad Isthmicum spectaculum, Val. Max.: ad hoc iudicium, Cic.: ad regem, Liv.: omnem senatum ad se c. iussit, Liv.: armati cum silentio ad se convenirent, Liv.: c. luce primā in Achradinam ad curiam, Liv.: esse homines, qui novum
    ————
    genus disciplinae instituerunt, ad quos iuventus in ludos conveniat, Vet. edict. – c. Romam, Liv.: Cales, Liv.: qui Romam frequentissimi convenerant, Cic. – m. Ang. woher? u. wohin? zugl. durch Advv. od. Praepp., huc undique, Caes.: undique frequentes, Caes.: ex fuga in oppidum, Caes.: eodem et ab Selymbria L. Cornelius et ex Thracia paucos post dies Antiochus convenerunt, Liv. – m. Ang. wo? (wenn die sich Versammelnden sich schon an dem Orte befinden) durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., zB. quanta illic multitudo convenisse dicebatur, Cic.: c. in colonia Agrippinensi in domum privatam, Tac.: Cyrri apud hiberna decumae legionis, Tac. – m. Ang. wobei? worauf? = infolge wessen? durch ad m. Akk., celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt, Caes.: ad nomen quoque barbari conveniunt, Curt.: ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pastum, Varro r. r. – m. Ang. zu welchem Zwecke? durch de (wegen, über), durch causā u. gratiā m. Genet. (wegen), durch ad od. in (zu) u. Akk., durch 1. Supin. (um zu), durch einen Finalsatz m. ut u. Konj., c. de communi officio (v. zwei Feldherren), Cic.: ad alqm de civitate impetranda (v. den Gesandten der Latiner), Val. Max. – uno tempore undique comitiorum ludorum censendique causā, Cic.: ex oppidis finitimis visendi causā, Cic.: visendi eius gratiā ad alqm,
    ————
    Vell.: spectandorum ludorum gratiā Romam, Val. Max.: ad decuriatum aut centuriatum, Liv.: in domum Calvini ad officium, Val. Max.: ad delectationem (v. Zuhörern), Quint.: c. ad auxilium, Caes.: ad eum defendendum, Nep.: ad eos defendendos, Caes.: ad prosequendum Scipionem officii causā, Liv.: funus, quo amici non conveniunt ad exsequias cohonestandas, sed etc., Cic.: c. in obsequium funeris, Sulp. Sev.: c. undique Romam gratulatum, Liv.: c. ad Caesarem gratulatum, Caes.: iussit eo omnes cotidie convenire, ut ibi de summis rebus consilia caperentur, Nep.: reguli in unum convenere, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent, Sall. – β) v. lebl. Subjj.: conveniunt mihi munera multa huc ab amatoribus, kommen ein, Plaut.: huc convenit utrumque bivium, trifft zusammen, Plin. – v. Abstr., multa convenerunt, quae mentem exturbarent meam, Cic.: cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, Cic.: quae (bellum intestinum et externum) si in unum conveniant, vix deorum opibus, quin obruatur Romana res, resisti posse, Liv.
    b) insbes.: α) als publiz. t. t.: c. alqo, zu irgend einem Gerichtsbezirk der Provinz gehören, civitates, quae in id forum conveniunt, in diese Kreisstadt gehören, Cic. Verr. 2, 38: Carthaginem conveniunt populi LXV, Plin. 3, 25; vgl. Plin. 5, 105. – β) als jurist. t. t., v. der Frau, c. in manum, durch Heirat
    ————
    (usus, coëmptio, confarreatio, w. vgl.) in die Gewalt des Mannes kommen, absol., Cic. top. 14: Flacc. 84. Quint. 5, 10, 62. Gaius inst. 3, 84: viro in manum, Cic. top. 23: in manum flaminis, Tac. ann. 4, 16. – u. übh. v. der Verheiratung, c. in matrimonium alcis, Papin. dig. 45, 1, 121. § 1; od. cum alqo, Gell. 18, 6, 8: c. in nuptias, Cod. Theod. 3, 7, 11.
    B) v. tr. gleichs. an od. zu jmd. beikommen = jmd. treffen, zufällig oder absichtlich mit jmd. zusammentreffen, jmd. aufsuchen, besuchen, sprechen, a) übh.: α) m. Acc.: hominem, fratrem, Plaut.: c. equites, Caes.: cotidie plurimos, Cic.: Epaminondam, Nep.: adversarios eius, Nep.: conveniri nolle, Cic.: nocte conveniri et interdiu ab omnibus mortalibus posse, Sen.: nunc conveniundus Phormio est, Ter.: conveniundi patris tempus capere, Ter.: alcis conveniendi habere potestatem, Nep.: in conveniendis magistratibus et senatoribus, Cic.: sunt qui volunt te conventam, Plaut.: quod esse ambas conventas volo, Plaut.: prius P. Scipione convento, Liv.: conventis proceribus, Symm.: opus esse sibi domino eius convento, er müsse den H. sprechen, Liv.: edit nomina eorum, quibus conventis opus esset, Liv. – m. Ang. wie? (= als wen? in welchem Zustande?) durch Prädik.-Acc. od. im Passiv durch Prädik.-Nom. eines Partiz., c. Atilium spargentem semen, Cic.: cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus, auf
    ————
    der Rückkehr nach R. begriffen getroffen worden war, Liv. – m. Ang. durch wen? (= wessen Vermittlung) durch per u. Akk., per Gabinium ceteros, Sall.: qui antea per tres consacerdotes nostros fuerat ex multorum auctoritate conventus, Symm. ep. 10, 74. – m. Ang. wo? durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., ubi eos convenit? Cic.: dic, ubi te conveniam? Mart.: Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad eum confugerant, convenit, Caes.: cum legati eum in itinere convenissent, Caes.: ad Tempe Thessalica Philippus est conventus, Liv.: Bruti pueri Laodiceae me convenerunt, Cic.: convento Cn. Octavio Demetriade, Cic.: ubi (verst. Megarae) cum Theodorum domi convenire vellet, Val. Max.: non uno est omnis convenienda loco, Ov. art. am. 2, 394. – β) m. inter se (einander): tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire, Cic. agr. 2, 12: nequeunt homines armenta feraeque inter sese ullam rem gignere conveniundo, Lucr. 2, 922 sq. – γ) absol. (wobei die Ang. wen? leicht aus dem Zshg. zu ergänzen): post convenero (verst. eum), Plaut.: die convenisse (verst. me), Ter.: aditum petentibus conveniundi non dabat, Nep. – b) als jurist. t. t., jmd. gerichtlich angehen, belangen, alqm, ICt. (u. so conventus debitor, Chalcid. Tim. 159): alqm de od. pro alqa re, ICt.: dah. alqd (nomen, culpam u. dgl.), wegen etw. klagbar werden, ICt.
    ————
    II) prägn.: A) beikommend-, sich anschließend in etw. hineingehen, an etw. darangehen, in od. an etw. passen, mit etw. zusammenpassen, 1) eig., m. in od. ad u. Akk., conveniebatne in vaginam tuam machaera militis? Plaut.: fistula ferrea, quae in columellam convenit et in cupam, Cato: si cothurni laus illa esset ad pedem apte convenire, Cic.: m. Dat. (wem?), dicitur Afrani toga convenisse Menandro (bildl.), Hor. – absol., noli mirari, si (corona) non convenit; caput enim magnum est, Cic.
    2) übtr., hinpassen, zusammenpassen, d.i. deutsch je nach dem Zusammenhang und nach der Konstruktion bald = passen, übereinstimmen, stimmen, zutreffen, bald = sich passen (sich reimen, sich schicken), passend-, geeignet-, anwendbar sein, zukommen, entsprechen, zusagen (vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N. nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), α) m. Subj.-Nom.: mores conveniunt, Ter.: atque ita cum et vultus similitudo et expositionis tempora et pastoris confessio convenirent, nepotem agnovit, Iustin.: nomen non convenit, Ter.: conveniet numerus quantum debui, Ter.: conveniet etiam ambulatio quaedam, Quint. – m. cum u. Abl., haec tua deliberatio non convenit cum oratione Largi, Cic.: quod quidem somnium Sisenna cum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, Cic.: qua ex coniunctione na-
    ————
    turae... convenire potest aut fissum iecoris cum lucello meo aut meus quaesticulus cum caelo, terra rerumque natura? Cic. – m. in od. ad u. Akk., v. mater. Subjj., ceterae vites in quemvis agrum conveniunt, Cato: emplastrum viride ad podagram satis convenit, Scrib.: v. abstr. Subjj., non in omnes omnia convenire, Cic.: nec hoc in te convenit, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic.: quae vitia videntur in quemvis potius quam in istum convenire, Cic.: hoc maxime in Alcibiadem convenire videbatur, Nep.: poteram ego, verbum (πάθη) ipsum interpretans, morbos appellare, sed non conveniret ad omnia, Cic. – m. Dat. (wem?), v. leb. Wesen u. mater. Subjj., mulier mulieri magis convenit, Ter.: nihil autem minus perfecto duci quam festinationem temeritatemque convenire arbitrabatur, Suet. Aug. 25, 4: nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, Plin.: v. abstr. Subjj., negavit id suae virtuti convenire, Nep.: munditias mulieribus, viris laborem convenire, Sall.: qui nihil rectum nisi quod ipsorum moribus conveniat putabunt, Nep.: quid posterius priori non convenit? Cic.: non enim hoc convenire Antigoni prudentiae, ut sic deuteretur victo, Nep. – poet. m. Acc. u. Infin. (zur Ang. wozu?), Prop. 2, 1, 41. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Benecke Cic. Cat. 1, 4), quo sidere ulmis adiungere vites conveniat, Verg.: ilicone ad praetorem ire convenit? Cic.: quî convenit in minore
    ————
    negotio legem timere, cum eam in maiore neglexeris, Sall.: ubi sementem paraveris, glandem parari legique convenit, Cato: haud convenit unā ire cum amica imperatorem in via, Ter.: quibus de rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat, Cic.: quo ex (infolge) senatus consulto confestim te interfectum esse convenit, Cic. – m. Dat., fundo suburbano arbustum maxime habere convenit, Cato: neque enim debet aut convenit nobis periculo ulli submittere animum nostrum, Brut. et Cass. in Cic. ep.: respondebam non convenire moribus meis aliud palam, aliud agere secreto, Plin. ep. – γ) unpers.: ad nummum convenit, es trifft auf den Heller, Cic. – videte nunc illum primum egredientem e villa, subito; cur? vesperi; quid necesse est? tarde; quî convenit, praesertim id temporis? Cic. – m. Dat., minime miror caelum et terras vim suam, si tibi ita conveniat (zusagt), dimittere, Cic.: in quam cuique feminae convenisset domum nuberet, Liv.: quam sibi conveniat, ipse viderit, Hor.: si tibi curae (est), quantae conveniat, Munatius, ob dir M. so lieb ist, wie er es verdient, Hor. – convenit, es sagt mir zu! Plaut. Cas. 272.
    B) zusammenkommend ein Ganzes bilden, sich vereinigen, sich verbinden, 1) eig., v. Atomen, Lucr. 5, 429. – v. leb. Wesen = sich begatten, inter se, Lucr. 2, 923: clunibus, Plin. 11, 85: m. Ang. wozu? in voluptatem veneriam, Apul. met. 4, 27: gignendis
    ————
    liberis, Arnob. 7, 9.
    2) übtr., der Ansicht, Meinung nach sich einigen, u. zwar klassisch nur res convenit od. unpers. bl. convenit, man einigt sich, wird od. ist einig (eins), man vereinbart (verständigt) sich über etw., man kommt über etw. überein, es kommt etw. durch Übereinkunft zustande, man beschließt etw. gemeinschaftlich, man behauptet etw. einstimmig (allgemein), erst bei Spät. homines conveniunt, die Leute einigen sich, a) übh. (s. über die Konstr. Spengel T. Maccius Plautus p. 40. Benecke Cic. Lig. 18 u. Iustin. 9, 5, 3. Held Caes. b. c. 1, 28, 2. Dietsch Sall. Iug. 83, 2), α) res convenit: tempus et locus convenit, Liv.: id convenerat signum, Liv.: Marcellus posse rem convenire ratus, Liv.: addebant praeterea rem conventuram, Cic. (vgl. Drak. Liv. 30, 3, 7): ubi ratio agendae rei (Operationsplan) et tempus convenit, Liv.: eo signo, quod convenerat, revocantur, Caes. – pax convenit, Sall. u. Liv., non convenit, Iustin.: si condiciones pacis non convenissent, Liv.: pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset, Liv.: in eas condiciones cum pax conveniret, Liv.: Corinthus, ut ibi deponerentur obsides, convenit, Liv.: saepe pacem conventam frustra fuisse, Sall. Iug. 112, 2: quibus conventis, Liv. 30. 43, 7. – mit Dat., omnibus amicis idem convenit, Plaut.: saepius ultro citroque agitantibus rem conventuram,
    ————
    Liv.: pax, quae non ipsis civitatibus conveniret, Iustin. – m. cum u. Abl., cum his mihi nec locus nec sermo convenit, Plaut.: haec fratri mecum non conveniunt neque placent, Ter.: pax, quae cum T. Quinctio convenisset, ut rata esset petierunt, Liv.: quid nobis conveniat cum adversariis (Ggstz. quid in controversia relinquatur), Cornif. rhet.: ut notam apponam eam, quae mihi tecum convenit, Cic. – m. inter u. Akk., ratio inter nos convenit, Plaut.: si quid inter quos convenit, Cornif. rhet.: illud unum inter nos non convenit, Sen.: pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic.: ea quae inter regem Pausaniamque convenerant, Nep.: quod tempus inter eos committendi proelii convenerat, Caes.: iudex inter adversarios convenit, Cic.: u. (m. dopp. Nom.) iudex (als R.) inter eos convenit Atilius Calatinus, Val. Max. – m. folg. quod (daß), id modo non conveniebat, quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat, darin war man nicht einig, daß usw., Liv. 2, 39, 8. – β) convenit m. Acc. u. Infin., m. ut od. ne u. Konj., m. bl. Coni., m. indir. Fragesatz, Ggstz. discrepat, gew. m. Dat. od. m. cum u. Abl. od. m. inter u. Akk., interfectum esse a Clytaemnestra Agamemnonem convenit, Cic.: signum, quod ab eo dari convenerat, Suet.: convenit iam inde per consules reliqua belli perfecta (esse), Liv.: veneno quidem occisum (Claudium) convenit; ubi autem aut
    ————
    per quem dato discrepat, Suet.: inter omnes convenit Sibyllam tres libros attulisse, Plin. – convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia, Plaut.: miles ea quae acta erant quaeque ut agerentur convenerat ad consulem refert, Liv.: pacto convenit, ut Himera amnis finis regni Syracusani ac Punici imperii esset, Liv.: mihi cum Deiotaro convenit, utille in meis castris esset cum suis copiis, Cic.: ita sibi cum Dolabella convenisse, ut etc., Cic.: convenit inter eos, cuius cornu prius laborare coepisset, ut is capite suo fata patriae lueret, Val. Max. – convenerat, ne interloquereris, Sen. de clem. 1, 9, 9. – u. (m. bl. Coni.) pro argento si aurum dare vellent, darent convenit, Liv. – u. (m. indir. Fragesatz) quibus consulibus interierit (Hannibal), non convenit, Nep.: cum eo sine ullo intertrimento convenerat iam, quemadmodum traderetur, Cic. – γ) convenit absol.: ita ut convenerat factum est, Liv.: ut od. uti convenerat, Hirt. b. G. u. Sall.: ita enim convenerat, Liv.: si ita conventum est, Cod. Iust. 5, 3, 7. – m. Dat. od. m. cum u. Abl., se dare operam, ut Lacedaemoniis cum rege conveniret, Nep.: sic sibi cum Caecina convenisse, Cic.: non modo inter patres, sed ne inter consules quidem satis conveniebat, Liv. – m. de u. Abl. (Ggstz. discrepat, controversia est), cum de facto conveniret, Cic.: cum de legibus conveniret, de latore tantum discreparet, Liv.: de verbo controversia est, de re quidem convenit, Sen.: mitterent ad eum,
    ————
    quibuscum sibi de pace conveniret, Iustin.: cum de pretio inter ementem vendentemque convenerit, Sen.: de qua (annona) inter licentem vendentemque conveniat, Plin. pan.: ea de quibus inter creditorem et debitorem conventum est, Cod. Iust. 8, 34, 3. § 1. – δ) homines conveniunt, die Leute einigen sich, cum de praeda non convenirent, Iustin. 15, 4, 23: de rebus litigiosis et convenire et transigere possumus, Paul. sent. 1, 1. § 5: quos negant inter se convenisse, Hyg. astr. 2, 4: ideo plerumque artifices convenire solent m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. 9, 2, 27. § 29.
    b) insbes., bene (optime) convenit (alci) cum alqo, es steht jmd. auf gutem Fuße-, in gutem Verhältnis od. Vernehmen mit jmd., es steht sich jmd. gut mit jmd. (Ggstz. animus alcis ab alqo alienus est), cui cum paupertate bene convenit, dives est, Sen.: sororis vir, quīcum optime convenisset, Cic.: pulchre convenit improbis cinaedis, Catull. – u. ebenso bene convenit od. bl. convenit inter aliquos, es besteht ein gutes Verhältnis zwischen usw., primo hos dies complusculos bene conveniebat sane inter eas, Ter.: nec conventurum inter nos posthac arbitror, Ter. Vgl. conveniens no. II, b. – Archaist. synk. Präs. coveniatis, Cato oratt. 40. fr. 1: Futur. convenibo, Plaut. Cas. 548.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > convenio

  • 23 exigo

    ex-igo, ēgī, āctum, ere (ex u. ago), I) heraus-, wegtreiben, herausjagen, A) eig.: 1) leb. Wesen: a) im allg.: cervam e montibus, Liv.: reges ex civitate, Cic.: regibus exactis, Sall. hist. fr.: hostem e campo, Liv.: capellas a grege in campos, Varro: pecus in bucita (= buceta) circum antiquom oppidum, Varro LL.: pastum sues, auf die Weide treiben, Varro: e stratis corpus, emporspringen von usw., Stat.: exactus furiis suis, fortgetrieben von usw., Ov. – b) insbes., α) uxorem (matrimonio), eine Gattin verstoßen, Plaut., Ter. u. Suet.: ebenso virum ab se, Plaut. – β) (wie εκβάλλω) einen Schauspieler (u. somit auch sein Stück) durch Zischen, Pochen usw. von der Bühne treiben, also durchfallen lassen, im Passiv exigi = durchfallen, Ter. Andr. prol. 27 (u. dazu Spengel). Ter. Hec. prol. 12 u. 15. – 2) Lebl.: a) ins Meer ergießen, et sacer admissas exigit Hebrus aquas, Ov. her. 2, 114. – b) vertreiben = verkaufen, agrorum fructus, Liv. 34, 9, 9: merces, Col. poët. 10, 317. – c) (hervor)treiben, radices, Cels.: brevem materiam, durum et latum folium, Col.: duplices uvas, Col. – d) poet., mit etwas ausholen, etwas in Schwung setzen, ensem, Ov. met. 5, 171. – B) übtr.: a) leb. Wesen: hic damnatos cum dedecore et traductione vitā exigit, bringt vom Leben zum Tode, Sen. de ira 1, 6, 4. – b) Lebl., heraustreiben, vertreiben, wegbrin-
    ————
    gen, ubi labore lassitudo est exigunda ex corpore, Plaut.: iam ego ex corpore exigam omnes maculas maerorum tibi, Plaut.: nec potuisse (maculam ex corpore) umquam exigi, Suet.: Liber tenues e corpore curas exiget, Gratt.: ex. morbos, Macr.: otium, verdrängen, Hor.: telis senectam, Ov.
    II) ganz hintreiben, A) eig.: tela in alqm, Sen.: manum, einen Hieb anbringen, Quint. – dah. ganz hineinstoßen, ensem per iuvenem, Verg.: ferrum per praecordia, Ov.: ferrum per viscera, Lucan. – prägn., durchbohren, durchstoßen, illum exigit hasta, Val. Flacc. Vgl. Gronov Sen. de cons. ad Marc. 16. – B) übtr., zu etwas zwingen, exigi in poenas, Stat. Theb. 1, 215.
    III) etwas hinaustreiben = etwas zurücklegen, A) eig.: Athon, Val. Flacc.: mare, Plin.: mediam dies exegerat horam, Ov.: Phoebe, qui aestivos spatiosius exigis ignes, d.i. lange Sommertage machst, Prop. – B) übtr., zu Ende bringen, vollbringen, vollenden, a) übh.: monumentum aere perennius, Hor.: exactus tenui pumice versus eat, Prop.: commentarii ita sunt exacti, ut etc., Quint.: eandem gracilitatem stilo, zustande bringen, nachbilden, Quint.: opus, Ov. rem. 811; met. 15, 871 (vgl. unten no. IV, A, b): per hiemes aestusque et inaequales autumnos et breve ver spatiis exegit quattuor annum, brachte durch vier Zeiträume zu Ende, vollendete in vier Z., Ov. – b)
    ————
    eine Zeit zurücklegen, α) hin- od. zubringen, verleben, exquirit, qualem diem supremum noctemque exegisset, Tac.: ex. triginta dies in exspectatione mortis, Sen.: exacto per (unter) scelera die, Tac.: ex. sine metu reliquam noctem, Petron.: in Tuscis otium aestatis, Plin. ep.: ex. malam aetatem, Plaut.: totam aetatem in armis, Sen.: vitam in peregrinatione, Sen.: omnibus scortis abiectiorem et obsceniorem vitam, Val. Max.: senectutem Cypri profugus exegit, Val. Max.: ex. vitam taetre, Cato fr.: dispersam et vagam vitam miserabiliter, Val. Max.: cibo agresti vescendo vitam, Vitr.: vitam sine cura, Lucil.: uti boni honestique vitam exigerent, Sall.: quo studio vitam suam te absente exegerit, Ter.: ut sint, qui omne vitae tempus nudi exigant, Val. Max. – β) eine Zeit vollends zubringen, vollenden, exegit annum tribus spatiis, führte zu Ende, Ov. met. 1, 118: erant, de quibus plura dici vellem, nisi iam dies exactus esset (verstrichen wäre), Tac. dial.: iam dies exactus erat, Ov.: exactis mensibus, Verg.: aestas exacta erat, war zu Ende, Caes.: tribus aestatibus exactis, Verg.: exacto iam mense octavo, Iustin.: iam aestatem exactam esse, Sall.: ante exactam hiemem, Caes.: exacto quoque anno, Cels.: iam ad pariendum temporibus exactis, Cic.: exactā pueritiā, Iustin.: exactā aetate, am Ende seiner Tage, im hohen Alter, hochbetagt (zB. mori), Cic.: grandaevi senes, exactā aetate feminae, Tac.:
    ————
    eodem anno Q. Fabius Maximus moritur exactae aetatis, als hochbetagter Greis, Liv. – c) erdulden, alcis causā hanc aerumnam, Plaut. capt. 1009.
    IV) auftreiben, beitreiben = einfordern, einkassieren, verlangen, fordern, A) eig.: a) Gelder: pecunias, Cic.: vectigalia, Cic.: m. dopp. Acc., Mesopotamenos non exegit tributum, Spart. Hadr. 21, 12: unum quemque iuxta vires exegit tam argentum quam aurum de populo terrae, Vulg. 4. regg. 23, 35. – Passiv exigor m. Acc. rei, exigor portorium, der Zoll wird von mir verlangt, Caecil. com. 92; sese pecunias maximas exactos esse, Q. Metell. Num. fr. bei Gell. 15, 14, 2 (vgl. unten no. B, a). – b) eine Leistung: ex. opus, beaufsichtigen, leiten, Ov. met. 14, 268. Col. 3, 13, 11 (vgl. no. III, B, a): aedes privatas velut publicum opus, den Bau von Privathäusern wie öffentliche Bauten beaufsichtigen u. betreiben (v. den Zensoren), Liv. 6, 4, 6. – Insbes., α) den Bau (Ausbau) von etw. verlangen, viam, Cic.: sarta tecta sacris publicis, sie in Dach u. Fach, im baulichen Zustande erhalten, Liv.: u. so omnia sarta tecta, Cic. – β) die Stellung von etwas verlangen, etw. requirieren, aufbieten, equitum peditumque certum numerum a civitatibus, Caes.: obsides ab Apolloniatibus, Caes.: custodiae in portis, vigiliae vicatim exactae, Liv.: vehicula (Transportfuhrwerke), Plin. pan. – B) übtr.: a) verlangen, fordern, auf etw. dringen, α)
    ————
    v. Pers.: insiurandum, Liv.: rationem (Rechenschaft), Ggstz. reddere, Val. Max.: Sen. u.a.: u. so ab alqo rationem alienae culpae, Sen. rhet.: veritatem a teste, Cic.: promissum ab alqo, Cic.: duplices ab alqo mercedes, Quint.: disciplinam severissime, Suet.: poenas de alqo oder alci, jmd. strafen (weil Strafen anfangs in Vieh od. einer Summe Geld bestanden), Ov.: so auch supplicium de alqo, Flor.: piacula ab alqo, Liv.; exigerem nostrae qualia damna notae? sollt' ich Rache nehmen für die Schmach, die mich zeichnete? Ov. – Passiv exigor m. Acc. rei (vgl. oben no. A, a), intellegeres, quod minora exigaris ab eo, Vulg. Iob 11, 6: ferus sacrae viae vastator poenas exactus est vastationis suae, Cassiod. hist. eccl. 6, 45: ex. m. folg. ut u. Konj., Ov. fast. 6, 358. Curt. 8, 4 (16), 21. Iuven. 7, 238: ex. m. bl. Konj., Plin. ep. 6, 8, 5: ex. alqm (von jmd.) m. folg. ut u. Konj., Nepot. epit. Val. Max. 9, 20 (wo exigere Simonidem, ut prodiret): ex. ab alqo m. folg. ne u. Konj., Suet. Ner. 49, 4. Iuven. 13, 35: ex. m. folg. Acc. u. Infin., Suet. Cal. 43. Paul. dig. 29, 7, 8. § 2: im Passiv m. Nom. u. Infin., ubi exigitur argentarius rationes edere, Ulp. dig. 2, 13, 8. – β) v. Lebl., prout res exigit, es erfordert, nötig macht, Plin.: si quid res exigeret, Suet.: si ita res familiaris (Hausstand) exigat, Tac. dial.: ubi res vigiliam exigeret, wenn sich Wachsamkeit nötig machte, Vell. – b) fragen, facta alcis, Ov. art. am. 2, 130: ab
    ————
    alqo, cur etc., Tac. ann. 2, 85.
    V) nach einem Maßstabe, Maße etw. ganz genau abmessen, abwägen, untersuchen, A) eig.: columnas ad perpendiculum, Cic.: materiam ad regulam et libellam, Plin.: pondus margaritarum manu, Plin. – B) übtr.: 1) im allg., nach etwas abmessen, abwägen, beurteilen, prüfen, ad illam summam veritatem legitimum ius, Cic.: ad suas leges atque instituta ea, quae Lacedaemone fiunt, Liv.: opus ad vires suas, Ov.: omnia argumenta ad obrussam, Sen.: illa nonnisi aure exiguntur, quae fiunt per sonos, Quint. – 2) insbes.: a) etw. erwägen, überlegen, über etwas mit sich od. jmd. zu Rate gehen, sich beraten, verhandeln, tempus secum ipsa modumque exigit, Verg.: mecum exigo, Sen.: talia secum, Ov.: – de his rebus ut exigeret cum eo, Planc. in Cic. ep.: quo (die) de his coram exigere possimus, Plin. ep.: haec exigentes (sc. inter se), Liv. – dah. non satis exactum, quid agam, ausgemacht, gewiß, Cic.: nec satis exactum est, corpus an umbra forem, Ov. – b) nach etwas abmessend einrichten, suo equorumque cultu ad luxuriam magis quam ad magnificentiam exacto, Curt.: opus est aliquo, ad quem mores nostri se ipsi exigant, sich bilden, Sen.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > exigo

  • 24 protraho

    prō-traho, trāxī, tractum, ere, vor-, vorwärts ziehen, I) hervorziehen, -schleppen, nach einem Orte fort-, hinziehen, fort-, hinschleppen, A) eig.: alqd volsellā, Cels.: alqm e tentorio, Tac.: nescio quibus tenebris protractum portentum, Val. Max.: pedibus informe cadaver protrahitur, Verg. – alqm hinc in convivium, Cic.: alqm capillo in viam, Plaut.: alqm in medium manibus suis, Suet.: alqm ad operas mercennarias, Cic. – B) übtr.: 1) hervorziehen, a) übh.: alqd in lucem, in medium, Lucr. – b) prägn., hervorziehen = ans Licht bringen, offenbaren, entdecken, facinus per indicium, Liv.: publicanorum fraudes, Vell.: auctorem nefandi facinoris, Liv.: Q. Salvidienum consilia nefaria adversus Caesarem molitum indicio suo, Liv. epit. – 2) fortziehen, a) übh.: videt ad paupertatem protractum esse se, sieht sich zur Armut hinabgesunken, Plaut. trin. 109. b) prägn., jmd. zu etw. nötigen, treiben, alqm ad indicium, Liv.: ad gestum pueros (v. der infantia linguae), Lucr.: profugos ad arma, Sil. – II) vorwärts-, weiterziehen, nur übtr.: 1) der Zeit nach hinausziehen, hinziehen, verlängern, epulas a medio die ad mediam noctem, Suet.: convivia in primam lucem, Suet.: spectaculum in serum, Suet.: quia bellum Cimbricum protrahebatur, sich in die Länge zog, Eutr.: quo diutius protrahor, Vopisc. – absol., quinque horas protraxit, schleppte
    ————
    sein Leben noch fünf Stunden hin, Suet. Ner. 33, 3. – 2) der Geltung nach bis auf etw. ausdehnen, erstrecken, hoc usque ad Graecum sermonem, Ulp. dig. 45, 1, 1 extr. – Synkop. Perfektformen protraxtis, Sil. 16, 84 u. Infin. protraxe, Lucr. 5, 1157.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > protraho

  • 25 cōn-sequor

        cōn-sequor secūtus (sequūtus), ī, dep.,    to follow, follow up, press upon, go after, attend, accompany, pursue. litteras suas prope, L.: se coniecit intro, ego consequor, T.: hos vestigiis.—To follow, pursue (as a foe): copias, Cs.: (alitem) pennis, O.: face iactatā Consequitur ignibus ignes, makes a circle of fire (to the eye), O.—In time, to follow, come after: Cethegum aetate: has res consecuta est mutatio, N.: eius modi sunt tempestates consecutae, uti, etc., Cs.: reliquis consecutis diebus: silentium est consecutum. — To overtake, reach, come up with, attain to, arrive at: hunc fugientem: columbam, V.: rates, O.: ad vesperam consequentur: reliqui legati sunt consecuti, came up, N.: (telum) Consequitur quocumque petit, hits, O.—Fig., to follow, copy, imitate, adopt, obey: Chrysippum Diogenes consequens: Necessest consilia consequi consimilia, T.: mediam consili viam, L. — To follow, ensue, result, be the consequence, arise from: ex quo caedes esset vestrum consecuta: dictum invidia consecuta est, N.: quia libertatem pax consequebatur: illud naturā consequi, ut, etc. — To reach, overtake, obtain, acquire, get, attain: opes quam maximas: honores: eam rem, Cs.: fructum amplissimum ex vestro iudicio: omnia per senatum: suis meritis inpunitatem: gloriam victoriis, N.: in hac pernicie rei p. gratiam: multum in eo se consequi dicebat, quod, etc., that it was a great advantage to him, N.: perverse dicere perverse dicendo, acquire bad habits of speaking.—To reach, come to, overtake, strike: matrem mors consecutast, T.: tanta prosperitas Caesarem est consecuta, ut, N.—To become like, attain, come up to, equal: aliquem maiorem. — To attain to, understand, perceive, learn, know: plura, N.: omnīs illorum conatūs: facta memoriā: tantam causam diligentiā: quid copiarum haberes.—Of speech, to attain, be equal to, do justice to: laudes eius verbis: omnia verbis.

    Latin-English dictionary > cōn-sequor

  • 26 consequor

    con-sĕquor, sĕcūtus (or sĕquūtus; v. sequor), 3, v. dep. a.
    I.
    To follow, follow up, press upon, go after, attend, accompany, pursue any person or thing (class. in prose and poetry); constr. with acc. or absol.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen. (rare).
    (α).
    With acc.:

    consecutus est me usque ad fores,

    Plaut. Cist. 1, 1, 93:

    me continuo,

    id. Am. 3, 1, 20:

    te tam strenue,

    id. Rud. 2, 6, 9:

    prope nos,

    id. ib. 4, 3, 11; cf.:

    litteras suas prope,

    Liv. 41, 10, 12:

    vocem gradu,

    Plaut. Rud. 1, 4, 21.—
    (β).
    Absol.: ita vos decet;

    Consequimini,

    Plaut. Mil. 3, 3, 22:

    hic se conjecit intro: ego consequor,

    Ter. Heaut. 2, 3, 36:

    ego rectā consequor,

    id. Hec. 3, 3, 12; Nep. Them. 7, 2:

    comitibus non consecutis,

    without attendants, Cic. Tusc. 5, 34, 97.—
    2.
    In partic.
    a.
    To follow after or pursue in a hostile manner:

    reliquas copias Helvetiorum,

    Caes. B. G. 1, 13:

    reliquos,

    id. ib. 1, 53:

    consequuntur equites nostri, ut erat praeceptum, Auct. B. G. 8, 27: consecutis strenue hostibus,

    Curt. 5, 4, 34:

    fugientem (Servium),

    Liv. 1, 48, 4.— Absol.:

    ita mihi videntur omnia, mare, terra, caelum consequi, ut, etc.,

    Plaut. Am. 5, 1, 3 Fleck. Codd. (Ussing, concoqui).—
    b.
    To follow, come after, in time: hunc Cethegum consecutus est aetate Cato, Cic. Brut. 15, 61:

    Sallustium (Livius, etc.),

    Vell. 2, 36, 3:

    has tam prosperas res consecuta est subita mutatio,

    Nep. Dion, 6, 1; cf. id. Cim. 3, 2:

    si haec in eum annum qui consequitur redundarint,

    Cic. Mur. 39, 85; cf.:

    omnes anni consequentes,

    id. Sen. 6, 19:

    tempus,

    id. Fin. 1, 20, 67:

    reliquis consecutis diebus,

    id. Phil. 1, 13, 32:

    ejusmodi tempora post tuam profectionem consecuta esse,

    id. Fam. 1, 5, a, 1; Auct. Her. 2, 5, 8: haec cum Crassus dixisset, silentium est consecutum. Cic. de Or. 1, 35, 160; cf. id. ib. 3, 2, 6; id. Tusc. 4, 8, 19:

    hominem consequitur aliquando, numquam comitatur divinitas,

    i. e. after death, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen. (rare):

    minas jam decem habet a me filia... Hasce ornamentis consequentur alterae,

    Ter. Heaut. 4, 7, 9:

    his diebus, quae praeterita erunt superiore mense, opera consequi oportet,

    to make up, Col. 11, 2, 90.—Far more freq.,
    2.
    In partic.
    a.
    To follow a model, copy, an authority, example, opinion, etc.; to imitate, adopt, obey, etc.:

    Chrysippum Diogenes consequens partum Jovis dejungit a fabulā,

    Cic. N. D. 1, 15, 41:

    eum morem,

    id. Leg. 2, 7, 18:

    alicujus sententiam,

    Plaut. As. 2, 1, 13:

    necesse'st consilia consequi consimilia,

    Ter. Heaut. 1, 2, 35; so,

    sententias (principum),

    Cic. Cat. 3, 6, 13:

    suum quoddam institutum,

    id. Off. 1, 32, 116:

    exilitatem,

    id. Brut. 82, 284:

    mediam consilii viam,

    Liv. 24, 45, 7.—
    b.
    To follow a preceding cause as an effect, to ensue, result, to be the consequence, to arise or proceed from:

    rebus ab ipsis Consequitur sensus,

    Lucr. 1, 461; 3, 929; 4, 867; cf. id. 3, 477: ex quo fit ut pudorem rubor, terrorem pallor et tremor consequatur, Cic. Tusc. 4, 8, 19:

    quam eorum opinionem magni errores consecuti sunt,

    id. ib. 1, 16, 36:

    quod dictum magna invidia consecuta est,

    Nep. Dion, 6, 4:

    ex quo illud naturā consequi, ut communem utilitatem nostrae anteponamus,

    Cic. Fin. 3, 19, 64; Quint. 6, 3, 44; 2, 3, 2:

    quia libertatem pax consequebatur,

    Cic. Phil. 1, 13, 32.—
    (β).
    Of a logical sequence, to follow:

    si quod primum in conexo est, necessarium est, fit etiam quod consequitur necessarium,

    Cic. Fat. 7, 14; 5, 9; cf. under P. a.—
    II.
    Meton. (causa pro effectu), by following after any person or thing, to reach, overtake, come up with, attain to, arrive at.
    A.
    Lit.
    (α).
    With acc.:

    si statim navigas, nos Leucade consequere,

    Cic. Fam. 16, 1, 2:

    aliquem in itinere,

    id. Inv. 2, 4, 15; Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, A, §

    3: fugientem,

    Liv. 1, 48, 4; Curt. 4, 9, 25; Dig. 42, 8, 10, § 16; cf. Verg. A. 11, 722:

    cohortes,

    Suet. Caes. 31:

    virum,

    Ov. M. 10, 672:

    rates,

    id. ib. 8, 143 et saep.—
    (β).
    Absol.:

    si adcelerare volent, ad vesperam consequentur,

    Cic. Cat. 2, 4, 6:

    prius quam alter, qui nec procul aberat, consequi posset,

    Liv. 1, 25, 10: Fabius equites praemittit, ut... agmen morarentur dum consequeretur ipse, Auct. B. G. 8, 28 init.:

    interim reliqui legati sunt consecuti,

    came up, Nep. Them. 7, 2.—
    B.
    Trop., to reach, overtake, obtain (cf. assequor).
    1.
    Ingen.
    a.
    With things as objects (so most freq.), to obtain, acquire, get, attain, reach:

    ut opes quam maximas consequantur,

    Cic. Off. 1, 19, 64; cf.

    quaestum,

    id. Imp. Pomp. 12, 34:

    amplissimos honores,

    id. Planc. 5, 13:

    magistratum,

    id. ib. 25, 60:

    eam rem (i. e. regna),

    Caes. B. G. 2, 1:

    dum sua quisque spolia consequi studet,

    Curt. 4, 9, 19.—With ab:

    nec dubitat quin ego a te nutu hoc consequi possem,

    Cic. Fam. 13, 1, 5: ab aliquo suum consequi, Gai Inst. 2, 55; Dig. 15, 1, 9, § 1; Cic. Planc. 23, 55.—With ex:

    fructum amplissimum ex vestro judicio,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 2:

    gloriosam victoriam ex rei publicae causā,

    id. Cael. 7, 18:

    aliquid commodi ex laboriosā exercitatione corporis,

    id. Fin. 1, 10, 35; Quint. 7, 2, 42.—With per:

    omnia per senatum (corresp. with adsequi per populum),

    Cic. Fam. 1, 7, 10; Quint. 3, 8, 34. —With abl.:

    ut omnem gloriam... omni curā atque industriā consequare,

    Cic. Fam. 1, 7, 9; 1, 5, b, 2 fin.:

    suis erga aliquem meritis inpunitatem,

    id. Planc. 1, 3:

    tantam gloriam duabus victoriis,

    Nep. Them. 6, 3; id. Dat. 5, 2; id. Att. 19, 2; 21, 1; Quint. 10, 1, 8; 10, 1, 102; Ov. Tr. 5, 7, 68.—With in and abl.:

    si quid in dicendo consequi possum,

    Cic. Imp. Pomp. 1, 2:

    in hac pernicie rei publicae... gratiam,

    id. Off. 2, 22, 79:

    Achillis gloriam in rebus bellicis,

    Quint. 12, 11, 27; cf. Nep. Ages. 2, 5.—With ut or ne:

    hoc consequi, ut ne, etc.,

    Cic. Fam. 1, 2, 4:

    nec legum repertores sine summā vi orandi consecutos, ut. etc.,

    Quint. 2, 16, 9; 5, 10, 125; 8, 3, 70; Vell. 2, 124, 4; Cels. 7, 26, 3; vix per matrem consecutus, ut, etc., Suet Tib. 12:

    per quae si consequi potuimus, ut, etc.,

    Cels. 3, 19:

    sicut hic Cicero consequitur, ne, etc.,

    Quint. 9, 2, 62.— Absol.: quibus ex rebus largiter erat consecutus, made great profit, Auct. B. Afr. 62; cf.:

    non quod minore numero militum consequi difficile factu putaret, sed ut, etc., Auct. B. Alex. 30, 3: non est turpe non consequi, dummodo sequaris,

    Sen. Ben. 5, 5, 4.—With inf. as object:

    vere enim illud dicitur, perverse dicere homines perverse dicendo facillime consequi,

    Cic. de Or. 1, 33, 150.—
    b.
    Sometimes with a personal object, and with a thing as subject (cf. capio, II.), to reach, come to, overtake:

    matrem ipsam ex aegritudine hac miseram mors consecuta'st,

    Ter. Phorm. 5, 1, 23:

    tanta prosperitas Caesarem est consecuta. ut, etc.,

    Nep. Att. 19, 3; Quint. 7, 4, 19:

    si aliqua nos incommoda ex iis materiis consequentur,

    id. 2, 10, 14; cf. I. B. 2, b. supra.—
    2.
    In partic.
    a.
    To become like or equal to a person or thing in any property or quality, to attain, come up to, to equal (cf. adsequor):

    aliquem majorem,

    Cic. Brut. 64, 228:

    nullam partem tuorum meritorum,

    id. Fam. 1, 8, 6; cf.:

    ad consequendos, quos priores ducimus, accendimur,

    Vell. 1, 17, 7:

    verborum prope numerum sententiarum numero,

    Cic. de Or. 2, 13, 56; Col. 11, 2, 90.—
    b.
    To reach with the sight, to distinguish (rare): animalia [p. 430] minuta, quae non possunt oculi consequi, Varr. R. R. 1, 12, 2.—
    c.
    To attain to something intellectually or by speech, to understand, perceive, learn, know:

    similitudinem veri,

    Cic. Univ. 3 init.:

    plura,

    Nep. Alcib. 2, 1: quantum conjecturā, Caes. ap. Cic. Q. Fr. 2, 10 (12), 4:

    omnis illorum conatus investigare et consequi,

    Cic. Verr. 1, 16, 48; id. Fam. 1, 8, 6: omnia alicujus facta aut memoriā consequi aut oratione complecti. id. Verr. 2, 4, 26, § 57:

    tantam causam diligentiā consequi et memoriā complecti,

    id. Div. in Caecil. 12, 39.—
    d.
    Of speech or lang., to attain, be equal to, impress fully, do justice to, etc.:

    vestram magnitudinem multitudinemque beneficiorum,

    Cic. Red. Quir. 2, 5:

    laudes ejus verbis,

    id. Phil. 5, 13, 35, cf. id. Fragm. ap. Non. p. 270, 21: omnia verbis, Ov M. 15 419; cf. Cic. Dom. 50, 129.—Hence, consĕquens, entis, P. a. (acc. to I. B.).
    A.
    According to reason, correspondent, suitable, fit:

    in conjunctis verbis quod non est consequens vituperandum est,

    Cic. Part. Or. 6, 18; cf. Quint. 4, 3, 5; 5, 10, 75.—Hence,
    2.
    Consequens est = consentaneum est, it is in accordance with reason, fit, suitable, etc.; with ut or acc. and inf.:

    consequens esse videtur, ut scribas, etc.,

    Cic. Leg. 1, 5, 15:

    consequens est, eos invitos non potuisse retineri,

    Quint. 5, 10, 77; so,

    dicere,

    Gell. 1, 4, 7; Dig. 43, 23, 15 fin.
    B.
    That follows logically, consequent; with dat.:

    assentior, eorum quae posuisti alterum alteri consequens esse,

    Cic. Tusc. 5, 8, 21; cf. id. ib. 5, 7, 18.— Comp.:

    quid consequentius, quam ut, etc.,

    Aug. Trin. 15, 19 fin.Sup. apparently not in use.—Hence, subst.: consĕ-quens, entis, n., a consequence:

    teneamus illud necesse est, cum consequens aliquod falsum sit, illud, cujus id consequens sit, non posse esse verum,

    Cic. Fin. 4, 24, 68:

    consequentibus vestris sublatis, prima tolluntur,

    id. ib. 4, 19, 55; id. de Or. 2, 53, 215; id. Top. 12, 53; Quint. 5, 10, 2; 6, 3, 66.— Hence, consĕquenter, adv. (post-class.).
    1.
    In an accordant, suitable manner, suitably, conformably; with dat.:

    prioribus dicere,

    Dig. 35, 2, 11; so ib. 10, 2, 18; App. M. 11, p. 257.— Absol., Hier. Ep. 22, n. 13.—
    2.
    In consequence, consequently, App. M. 10 init.Comp. and sup. not in use.
    Pass.: quae vix ab hominibus consequi possunt anuesthai, Orbilius ap. Prisc. p. 791 P.

    Lewis & Short latin dictionary > consequor

  • 27 exigo

    ex-ĭgo, ēgi, actum, 3, v. a. [ago], to drive out or forth, to thrust out, to take or turn out.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    reges ex civitate,

    to expel, Cic. de Or. 2, 48, 199:

    hostem e campo,

    Liv. 3, 61, 8: exigor patria, Naev. ap. Non. 291, 4:

    aliquem domo,

    Liv. 39, 11, 2:

    aliquem campo,

    id. 37, 41, 12:

    omnes foras,

    Plaut. Aul. 3, 1, 7:

    adcolas ultra famam,

    Plin. 2, 68, 68, § 175:

    exacti reges,

    driven away, Cic. de Or. 1, 9, 37; cf.:

    Tarquinio exacto,

    id. Rep. 1, 40:

    anno post Tarquinios exactos,

    Tac. A. 11, 22:

    Orestes exactus furiis,

    driven, tormented, Ov. Tr. 4, 4, 70:

    virum a se,

    Plaut. Mil. 4, 6, 62:

    uxorem,

    to put away, divorce, Ter. Hec. 2, 1, 45; Suet. Caes. 50; id. Claud. 26; cf.: illam suam (uxorem) suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis; claves ademit;

    exegit,

    turned her out of the house, Cic. Phil. 2, 28, 69: aliquem vitā, i. e. to kill, Sen. de Ira, 1, 6: corpus e stratis, to raise up or out, Sil. 16, 234:

    maculam,

    to take out, Suet. Aug. 94: et sacer admissas exigit Hebrus aquas, pours out into the sea, Ov. H. 2, 114; of weapons, to thrust from one, thrust, drive:

    non circumspectis exactum viribus ensem Fregit,

    thrust, impelled, Ov. M. 5, 171; so,

    ensem,

    Luc. 8, 656; cf.:

    ensem per medium juvenem,

    plunges through the middle, Verg. A. 10, 815:

    gladium per viscera,

    Flor. 4, 2, 68:

    tela in aliquem,

    Sen. Cons. ad Marc. 16;

    hence: aliquem hastā,

    i. e. to thrust through, transfix, Val. Fl. 6, 572.—Mid.:

    quae (hasta) cervice exacta est,

    passed out, passed through, Ov. M. 5, 138: prope sub conatu adversarii manus exigenda, to be put forth, raised (for a blow), Quint. 6, 4, 8 Spald.:

    (capellas) a grege in campos, hircos in caprilia,

    to drive out, Varr. R. R. 2, 3, 8:

    sues pastum,

    id. ib. 2, 4, 6:

    radices altius,

    to send out, Cels. 5, 28, 14; cf.:

    vitis uvas,

    Col. 3, 2, 10; 3, 6, 2; Cels. 8, 1 med.
    B.
    In partic.
    1.
    A scenic t. t., to drive off, i. e. hiss off a piece or a player from the stage (rare):

    spectandae (fabulae) an exigendae sint vobis prius,

    Ter. And. prol. 27 Ruhnk.; so, fabulas, id. Hec. prol. alt. 4; id. ib. 7.—
    2.
    To demand, require, enforce, exact payment of a debt, taxes, etc., or the performance of any other duty (very freq.;

    syn.: posco, postulo, flagito, contendo, etc.): ad eas pecunias exigendas legatos misimus,

    Cic. Fam. 13, 11, 1: pecunias a civitatibus, id. Div. ap. Caecil. 10, 33:

    acerbissime pecunias imperatas,

    Caes. B. C. 3, 32; cf. id. ib. 1, 6 fin.; Cic. Pis. 16, 38; id. N. D. 3, 34, 84:

    quaternos denarios,

    id. Font. 5, 9:

    tributa,

    id. Fam. 3, 7, 3:

    pensionem,

    id. ib. 6, 18, 5:

    nomina sua,

    id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    mercedem,

    id. Lael. 21, 80 et saep.:

    equitum peditumque certum numerum a civitatibus Siciliae,

    Caes. B. C. 1, 30, 4:

    obsides ab Apolloniatibus,

    id. ib. 3, 12, 1:

    viam,

    to demand the construction of a road, Cic. Verr. 2, 1, 59, § 154; Liv. 42, 3, 7:

    a quoquam ne pejeret,

    Juv. 13, 36.—Esp.: rationem, to exact an account:

    ut Athenienses rationibus exigendis non vacarent,

    Val. Max. 3, 1, ext. 1; Plin. Ep. 10, 81, 1:

    libertorum nomina a quibus ratio exigi posset,

    Suet. Aug. 101 fin.
    (β).
    In pass.: exigor aliquid, to be solicited, dunned for money, etc. (post-class.): exigor portorium, id est, exigitur de me portorium, Caecil. ap. Gell. 15, 14, 5; id. ap. Non. 106, 24: (Rib. Com. Fragm. p. 51): sese pecunias maximas exactos esse, Q. Metell. Numid. ap. Gell. 15, 14, 2; Dig. 23, 4, 32.—
    3.
    To examine, inquire into (post-Aug.):

    nec illae (conjuges) numerare aut exigere plagas pavent,

    Tac. G. 7 fin. (so Ritter, Halm, with all MSS., cf. Holzmann ad loc.; al. exugere, said to have been the read. of a lost codex, the Arundelianus; cf. exsugo); cf.:

    exactum et a Titidio Labeone, cur omisisset, etc.,

    id. A. 2, 85.—
    4.
    Of places, to go or pass beyond, to pass by, leave behind ( poet. and in post-Aug. prose):

    cum primus equis exegit anhelis Phoebus Athon,

    Val. Fl. 2, 75; cf. Prop. 3, 20, 11 (4, 20, 3 M.):

    Troglodytae hibernum mare exigunt circa brumam,

    Plin. 12, 19, 42, § 87.—
    5.
    In mercant. lang., to dispose of, sell:

    agrorum exigere fructus,

    Liv. 34, 9, 9 Drak.: mercibus exactis, Col. poët. 10, 317. —
    6.
    Mathemat. t. t., to apply to a standard or measure, i. e. to examine, try, measure, weigh by any thing:

    ad perpendiculum columnas,

    Cic. Verr. 2, 1, 51, § 133:

    materiam ad regulam et libellam,

    Plin. 36, 25, 63, § 188:

    pondus margaritarum sua manu,

    Suet. Caes. 47; cf.:

    aliquid mensura,

    Plin. 17, 21, 35, § 159.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drive out, expel (very rare):

    locus, Ubi labore lassitudo exigunda ex corpore,

    Plaut. Capt. 5, 4, 4: frigus atque horrorem vestimentis, Lucil. ap. Non. 291, 8.—Far more freq. and class.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To require, demand, claim any thing due:

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris, neque exigam, nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4, 17:

    aliquid exigere magis quam rogare,

    id. Fam. 2, 6, 1:

    longiores litteras exspectabo vel potius exigam,

    id. ib. 15, 16, 1:

    omnibus ex rebus voluptatem quasi mercedem,

    id. Fin. 2, 22, 73:

    ab hoc acerbius exegit natura quod dederat,

    demanded back, reclaimed, id. Tusc. 1, 39, 93 Klotz.:

    non ut a poëta, sed ut a teste veritatem exigunt,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    has toties optata exegit gloria poenas,

    has cost, Juv. 10, 187:

    poenas,

    to take vengeance, id. 10, 84:

    de vulnere poenas,

    Ov. M. 14, 478: poenam (alicui), Sen. de Ira, 2, 22 fin.; Ov. F. 4, 230:

    gravia piacula ab aliquo,

    Liv. 29, 18, 18 et saep.—With ut:

    exigerem ex te cogeremque, ut responderes,

    Cic. Fin. 2, 35, 119; 4, 28, 80; cf.:

    Calypso exigit fata ducis,

    questions, inquires into, Ov. A. A. 2, 130:

    exactum a marito, cur, etc.,

    Tac. A. 2, 85:

    exigite ut mores seu pollice ducat,

    Juv. 7, 237 sq. —With an object-clause:

    exigimus potuisse eum eo tempore testamentum facere,

    Dig. 29, 7, 8; 24, 3, 2.— Absol.:

    in exigendo non acerbum,

    Cic. Off. 2, 18, 64:

    cum res exiget,

    Quint. 5, 11, 5; 10, 3, 3; cf.:

    ut res exiget,

    id. 12, 10, 69:

    si communis utilitas exegerit,

    id. 12, 1, 37.— Esp.: rationem, to require an account:

    rerum gestarum,

    Just. 19, 2, 6:

    numquid rationem exiges, cum tibi aliquis hos dixerit versus?

    an explanation, Sen. Ep. 94, 28; Plin. Ep. 19, 9.—
    2.
    Of time, life, etc., to lead, spend, pass, complete, finish:

    non novisse quicum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 111; id. Capt. 3, 5, 62:

    tecum aetatem,

    id. Mil. 4, 2, 48; 4, 6, 60; id. Cas. 2, 5, 12:

    ut te dignam mala malam aetatem exigas,

    id. Aul. 1, 1, 4: vitam taetre, Cat. Or. inc. 15; Ter. Heaut. 2, 3, 39:

    cum maerore graviorem vitam,

    Sall. J. 14, 15; 85, 49; Plin. 7, 44, 45, § 139; Vitr. 2, 1, 4; Val. Max. 3, 5, 4 al.:

    vitae tempus,

    Sen. Ep. 2, 2; Val. Max. 3, 3, ext. 6:

    jam ad pariendum temporibus exactis,

    Cic. Verr. 2, 1, 18, § 48: qui exacta aetate moriuntur, at the close of the vigorous period of life, Cic. Tusc. 1, 39, 93; id. Verr. 2, 5, 8, § 21; Sall. J. 6, 2; Liv. 2, 40, 11 al.:

    mediam dies exegerat horam,

    Ov. Am. 1, 5, 1:

    aevum,

    Lucr. 4, 1235; Verg. A. 7, 777; Ov. M. 12, 209:

    tristissimam noctem,

    Petr. 115:

    diem supremum noctemque,

    Tac. A. 3, 16:

    ullum tempus jucundius,

    Plin. Ep. 3, 1, 1:

    jam aestatem exactam esse,

    Sall. J. 61, 1:

    per exactos annos,

    at the end of every year, Hor. C. 3, 22, 6:

    exacto per scelera die,

    Tac. H. 1, 47; id. A. 3, 16; so,

    exacto quadriennio,

    Plin. 2, 47, 48, § 130; Verg. G. 3, 190; Stat. S. 2, 2, 47.—
    3.
    To conduct, urge forward, superintend, drive:

    opus,

    Ov. M. 14, 218; Col. 3, 13, 11.—
    4.
    To bring to an end, to conclude, finish, complete a thing ( poet. and in post-Aug. prose):

    exegi monumentum aere perennius,

    Hor. C. 3, 30, 1:

    opus,

    Ov. R. Am. 811; id. M. 15, 871:

    exactus tenui pumice versus eat,

    Prop. 3, 1, 8; Verg. A. 6, 637:

    commentarii ita sunt exacti, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 30:

    eandem gracilitatem stilo exigere condiscant,

    to reach, attain to, id. 1, 9, 2.—
    5.
    To determine, ascertain, find out:

    sociisque exacta referre,

    his discoveries, Verg. A. 1, 309:

    non prius exacta tenui ratione saporum,

    before he has ascertained, Hor. S. 2, 4, 36.— Pass. impers.:

    non tamen exactum, quid agat,

    Ov. F. 3, 637; cf. id. Am, 3, 7, 16. —
    6.
    (Acc. to I. B. 3.) To weigh, try, prove, measure, examine, adjust, estimate, consider, = examinare, ponderare (class. but perh. not in Cic.): si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1; cf.: nolite ad vestras leges atque instituta exigere ea, quae Lacedaemone fiunt, to estimate by the standard of, etc., Liv. 34, 31, 17; so,

    opus ad vires suas,

    Ov. A. A. 2, 502:

    si omnia argumenta ad obrussam coeperimus exigere,

    Sen. Q. N. 4, 5, 1; cf.:

    principatus tuus ad obrussam exigitur,

    id. de Clem. 1, 1, 6:

    se ad aliquem,

    id. Ep. 11 fin.:

    regulam emendate loquendi,

    Quint. 1, 5, 2:

    illa non nisi aure exiguntur, quae fiunt per sonos,

    are judged of, id. 1, 5, 19; cf. id. 1, 4, 7.—
    7.
    To treat, consult, deliberate respecting something, = considerare, deliberare (class. but not in Cic.): de his rebus ut exigeret cum eo, Furnio mandavi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 7:

    cum aliquo,

    Plin. Ep. 6, 12, 3; cf.:

    secum aliquid,

    Verg. A. 4, 476; Ov. M. 10, 587; Sen. Ep. 27:

    de aliqua re coram,

    Plin. Ep. 9, 26, 13:

    haec exigentes hostes oppressere,

    Liv. 22, 49, 12:

    quid dicendum, quid tacendum, quid differendum sit, exigere consilii est,

    Quint. 6, 5, 5.—
    8.
    To endure, undergo:

    aerumnam,

    Plaut. Capt. 5, 4, 12. —Hence, exactus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 5., measured; hence), precise, accurate, exact (poet and in post-Aug. prose):

    difficile est, quot ceciderint, exacto affirmare numero,

    Liv. 3, 5, 12:

    acies falcis,

    Plin. 17, 27, 42, § 251:

    fides,

    Ov. Pont. 4, 9, 46.— Comp.:

    cura,

    Suet. Tib. 18; Mart. 4, 87, 4. — Sup.:

    diligentia,

    Front. Aquaed. 89:

    vir,

    Plin. Ep. 8, 23, 5.—With gen.:

    Mamurius, morum fabraene exactior artis, Difficile est dicere,

    Ov. F. 3, 383.— Adv.: exacte, exactly, precisely, accurately:

    ut exacte perorantibus mos est,

    Sid. Ep. 7, 9.— Comp.: dicere, disserere, Mel. Prooem. § 2; Gell. 1, 3, 21.— Sup.:

    pascere,

    Sid. Ep. 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > exigo

  • 28 protraho

    prō-trăho, xi, ctum, 3 (sync. form protraxtis for protraxistis, Sil. 16, 84.— Inf. protraxe for protraxisse, Lucr. 5, 1159), v. a., to draw or drag forth, to bring forth or out, pull out, to draw to a place (class.; cf.: promo, profero).
    I.
    Lit., Cels. 7, 12, 1:

    aliquem e tentorio,

    Tac. H. 4, 27:

    me istam capillo protracturum in viam,

    Plaut. Merc. 4, 4, 58:

    aliquem hinc in convivium,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 24:

    Calchanta in medios,

    Verg. A. 2, 123:

    aliquem in medium manibus suis,

    Suet. Ner. 53:

    ad operas mercenarias statim protrahi,

    Cic. Phil. 1, 9, 22:

    pedibusque informe cadaver (Caci) Protrahitur,

    Verg. A. 8, 265:

    multa siti protracta corpora,

    Lucr. 6, 1264:

    e tentorio,

    Tac. H. 4, 27.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to drag forth, to draw or bring anywhere:

    aliquid in lucem,

    Lucr. 4, 1189:

    ad gestum pueros,

    id. 5, 1031:

    quidquid paulatim protrahit aetas In medium,

    id. 5, 1387 dub. (v. Lachm. II. p. 346):

    indicem ad indicium,

    Liv. 33, 28:

    nudi in medium protrahebantur,

    id. 28, 29. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring to light, discover, disclose, reveal, expose, betray:

    auctorem nefandi facinoris,

    Liv. 45, 5:

    inimicum,

    id. 44, 26:

    facinus per indicium,

    id. 27, 3:

    publicanorum fraudes,

    Vell. 2, 92, 2:

    nec meus indicio latitantes versus amicus Protraheret,

    Ov. Tr. 3, 4, 71.—
    2.
    To lengthen out any thing as to time, to prolong, protract, defer (post-Aug.;

    syn.: produco, propago): protrahere ac differre stipendia militum,

    Suet. Ner. 32:

    convivia in primam lucem,

    id. Caes. 52; cf.:

    epulas a medio die ad mediam noctem,

    id. Ner. 27:

    in serum dimicatione protractā,

    id. Aug. 17:

    sermones,

    Vulg. Act. 20, 7.— Pass. in mid. force: quid diutius protrahor? why dwell longer on this? Vop. Tac. 6.— Absol.:

    quinque horas protraxit,

    i. e. he lingered for five hours, Suet. Ner. 33 fin.
    3.
    To weary, detain too long:

    ne diutius te protraham,

    Vulg. Act. 24, 4.—
    4.
    To extend, increase (post-class.):

    utrum hoc usque ad Graecum sermonem tantum protrahimus, an verum et ad alium... dubitari potest,

    Dig. 45, 1, 1 fin.:

    insolentiam,

    Val. Max. 1, 5, 8 (al. pertraheret).—
    5.
    To bring or reduce to:

    ad paupertatem protractus,

    Plaut. Trin. 1, 2, 72.

    Lewis & Short latin dictionary > protraho

  • 29 provolvo

    prō-volvo, volvi, vŏlūtum, 3, v. a.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to roll or tumble forwards, to roll along, roll over and over, roll away (class., but not in Cic.):

    aliquem in viam mediam,

    Ter. And. 4, 4, 37:

    corpora,

    Lucr. 6, 1264:

    ubi glaeba e terrā provolvitur ingens,

    id. 6, 553:

    cupas ardentes in opera,

    Hirt. B. G. 8, 42:

    congestas lapidum moles,

    Tac. A. 4, 51:

    Galba projectus e sellā ac provolutus est,

    id. H. 1, 41; Verg. A. 12, 533; 10, 556.—
    B.
    In partic., with se or mid., to cast one's self down, fall down, prostrate one's self at another's feet (syn. prosterno):

    se alicui ad pedes,

    Liv. 6, 3:

    flentes ad genua consulis provolvuntur,

    id. 34, 11:

    provolutae ad pedes,

    Curt. 3, 12, 11:

    genibus ejus provolutus,

    Tac. A. 12, 18; 11, 30; Just. 11, 9, 14.—
    II.
    Trop., to snatch away, carry away, hurry on (post-Aug.):

    multi fortunis provolvebantur,

    i. e. are ruined, Tac. A. 6, 17.—
    B.
    Mid., to humble one's self:

    usque ad libita Pallantis provoluta,

    submitting to the desires of, Tac. A. 14, 2:

    provolutus effususque in iram,

    Gell. 1, 26, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > provolvo

См. также в других словарях:

  • mediam viam — See in mediam viam …   Ballentine's law dictionary

  • In mediam viam tutissimus ibis — In the middle of the road you will journey most safely. Bledsoe v Nixon, 69 NC 89 …   Ballentine's law dictionary

  • IPHIS — I. IPHIS Mercurii fil. Argonautarum unus. Is in bello, quod Aeetes contra fratrem gessit, occubuit. Val. Flacc. Argon. l. 1. v. 442. et seqq. Sed non, Iphi, tuis Argo reditura lacertis; Heu celerem Scythicâ te maesta relinquet arenâ, Cessantemque …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PONS — an ex pendeo, quod velut in aere pendeat; an ex pontus, an ex pono, quia ad transeundum ponitur? proprie et communiter flumina iungit; atque e ligno, lapide, navibus, cadaveribus quoque nonnumquam, factus legitur. Eum sternendi facilis olim apud… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ATHENARUM Urbs — alter Graeciae ocellus. Et quidem Graeciam in meditullio terrae, in Graeciae medio Atticam sitam esse, huius umbilicum obtinere Athenas, refert Aristides in Panath. p. 171. 172. Condita fuit urbs in excelsa rupe, a Cecrope, cuius nomen primo… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FURCAE supplicium — olim in creberrimo usu, non in historiis solum, sed Comoediis priscis saepe memoratur. Fuit autem ea vel ignominiosa vel poenalis. De priori Isid. Orig. l. 2. Furcifer dicebatur olim, qui ob leve delictum cogebatur a dominis, Furcam circa urbem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HORA — I. HORA Dea quaedam apud Rom. ita dicta ἀπὸ τῆς ὥρας, i. e. a venustate, et pulchritudine, cui praeesse putabatur. Hanc Romani putarunt esse Hersiliam, Romuli uxorem, quae, post mariti apotheosin, in caelum transsata, Hora vocata est Qu. Ennius,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LAIUS — fil. Labdaci Regis Thebarum, pater Oedipi, qui Iocastam Creontis Thebani filiam uxorem duxit: quam cum concepisse audisset, defutura prole oraculum consuluit, cui refponsum est, eum nascit uri manu periturum. Quo responso perterritus, puerum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NUBES — in Sacris, a Deo saepius adhibita reperitur, cum Populo suo placuit se manifestare. Inprimis mamorabilis fuit Columna Nubis, quâ Aegyptô egressos Israelitas Deus per desertum duxit. Exod. c. 13. v. 21, 22. Dominus autem praecedebat eos, ad… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VEREDARIUS — apud Cassiodorum, Var. l. 4. Ep. 47. ad Godiscalcum Saionem: Idcirco quinquaginta solidorum mulctam iam non Veredarius, sed catabulensis incurrat, quisquis ultra centum libras, parhippum crediderit onerandum: nomen eorum, qui mandatis Principum… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»