-
1 manus
I ūs f.1) рука, у животных передняя нога или лапа (dextra C; sinistra Nep или laeva C); тж. кисть руки ( comprimere in pugnum manum Q)in alicujus manibus mori C — умереть у кого-л. на рукахmanu aliquem ducere V, C — вести кого-л. за рукуmanūs dare (dedere) Pl, C, Cs, V etc. — позволить надеть на себя оковы, перен. сдаться, изъявить покорность, признать себя побеждённым, но тж. Q оказать помощьin manibus habere — ценить, любить ( aliquem C) или обрабатывать, создавать, работать (над), сочинять (librum, orationem, opus C)in manibus esse H — быть распространённым, общеизвестным, широко читаемым ( oratio in manibus est C); тж. быть налицо ( occasip in manibus est L) или быть в работе ( liber mihi in manibus est C)ad manum esse Sen или prae manu (prae manibus) esse Pl, Ter, Ap etc. — быть под рукой, наготовеnihil ad manum erat Pt — (у нас) не было ничего («ни гроша»)alicui manum adire погов. Pl — надуть кого-л.manibus pedibus(que) погов. Ter — всеми средствами или изо всех силper manūs Cs — из рук в руки, тж. из поколения в поколение ( religiones tradere L)manum (manūs) conferre L etc. (conserere L) — вступить в рукопашный бой (см. тж. 3.)sub manum Su — без труда, легкоplenā manu C etc. — полной горстью, т. е. щедро, не жалеяbrevi manu Dig — безотлагательно, немедленноlongā manu Dig — медлительно, вяло2)а) сила, мощь, храбрость (manu urbes capĕre Sl; manu superare aliquem C)б) pl. деяния, подвиги ( manus alicujus St)manu fortis Nep (promptus Sl) — отважный, храбрый3) рукопашный бой, схватка, борьбаad manum (in manūs) venire L etc. (accedere C etc.) — завязать рукопашный бойaequā manu Sl (aequis manibus L, T) — без чьего-л. перевеса (в бою)4) насилие, сила (manu ulcisci aliquid C)per manūs Sl — с применением силы, насильственноmanum afferre VP и ferre manum Lcn — идти войной, нападатьsibi manūs offerre Plancius ap. C — наложить на себя руки5) властьin alicujus manūs (manum) venire (incĭdĕre) C etc. — подпасть под чью-л. властьaliquid in manu alicujus ponĕre C, T — предоставить что-л. в чьё-л. распоряжение (отдать что-л. во власть кому-л.)manum ad aliquid expedītam habere Nep — иметь полную возможность для чего-л.6) работа, труд, деятельность ( sine labōre et manu C)manum ultimam (summam или extrēmam) imponĕre alicui rei V, O, Sen etc. — завершить (закончить, доделать) что-л.manu — человеческой рукой, искусственно (portus manu factus C; urbs manu munitissima C)morbi, quos manu fecimus Sen — болезни, которые мы сами себе причинили7) искусстве или произведение искусства ( artificum manūs mirari V)8) почерк, рука ( alicujus manum imitari C)9)а) группа, отряд, кучка, горсть (militum Nep; hostium Sl)б) банда, шайка ( praedonum C)10) хобот (elephanti C, QC)11) абордажный крюк (m. ferrea Cs, L)12) сторона ( ad hanc manum Ter)15) бросок (при игре в кости), ход SuII mānus, a, um арх.добрый, добросердечный Vr, Macr -
2 manus
1) рука (1. 10 D. 28, 1. 1. 26 § 1 D. 20, 1);cavere testamento (1. 37 § 6 D. 32);
declarare (1. 29 D. 26, 2. 1. 6 § 2 D. 29, 7. 1. 15 pr. D. 48, 10. 1. 2. 4 C. 9, 23. 1. 1 eod. 1. 8 § 6 D. 37, 4);
adimere libertatem (1. 6 § 2 D. 48, 10); тк. собственноручное письмо: manum emittere (см. s. 2);
debere (1. 1 C. 12, 41); сдеданный руками человеческими, прот. naturalis (1. 28 D. 8, 2. 1. 20 § 1 D. 8, 3. 1. 1 § 1. 1. 2 § 5. 6 D. 39, 3. 1. 1 § 8 D. 43, 12); рукоделие, manus pretium, цена ручной работы (1. 13 § 1 D. 50, 16);
manupretium, плата за работу (1. 30 § 3 D. 19, 2);
ad manum non habere pecuniam, nummos, не иметь под рукой (1. 27 D. 13, 7. 1. 19 § 5 D. 16, 1);
manu longa tradita res (1. 79 D. 46, 3);
brevi m. acceptum (1. 43 § 1 D. 23, 3);
manum iniicere, manus iniectio (см.);
manus iniectio esto (L. XII. tab. III. 2);
manum endo iacito (tab. I. 2);
manum conserunt (tab. VI. 5);
manu fustive si os fregit (tab. VIII. 3);
sibi manum depellere (Gai. IV. 24. 25. 1. 13 § 4 D. 5, 3. 1. 15 § 7 D. 42, 1. 1. 14 § 1 D. 11, 7. 1. 3 C. 9, 27);
manus inferre (см. s. 4);
obiicere (1. 5 C. 10, 1. 1. 1 § 1 D. 2, 10. 1. 1 § 12 D. 43, 16);
ad manus aut ad ferrum venire, вступать в рукопашный бой (1. 11 § 2 D. 48, 19);
manu armata aggredi (1. 3 § 7 D. 47, 12);
manu capi ab hostibus (1. 4 § 3 D. 1, 5);
2) драка, насилие, manu damnum (iniuriam) dare (1. 29 § 2. 1. 37 pr. D. 9, 2);ager manucaptus (1. 16 D. 41, 1. 1. 21 C. 6, 2).
3) отряд воинов, роma, adhibita manus per vim aedificare in solo alieno (1. 9 pr. D. 4, 2. 1. 6 pr. D. 48, 13. 1. 3 pr. D. 43, 4. cf. 1. 68 D. 6, 1);iniuria, quae manu fit (1. 5 pr. D. 47, 10); отсюда символическое действие для укрепления напр. устного заявления, per manum i. e. lapilli iactum, prohibere (1. 5 § 10 D. 39, 1. cf. 1. 50 D. 41, 1. 1. 20 § 1 D. 43, 24).
4) власть мужа над женой, по древн. рим. праву, in manum convenire, convent o;corrpere accusatos (1. 2 C. 9, 39).
in m. recipere, in manu habere uxorem.;
5) власть господина или отца над рабами или детьми;in manu (viri) esse (Gai. 1. 49. 108-113. 115 b 136. 137. 142. 148. 150. 159. II. 86. 90. 96. 98. 139. 159. III. 3. 14. 24. 84. 114, 163 192. IV. 80).
in patr. pot.напр. manui et potestati suppositum esse;
6) произвол (1. 2 § 1 D. 1, 2).de manu missio (1. 4 D. 1, 1. § 6 I. 1, 12, 1. 6 C. 8, 49. 1. 1 § 2 C. 7, 40).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > manus
-
3 do
I dō, dedī, datum, dare1)а) давать (d. alicui bibere Pl, Cato; d. pecuniam C)qui dedit beneficium, taceat Sen — кто сделал доброе дело, пусть молчит (об этом)б) подавать, протягивать (alicui manum O etc.; aliquid in manum Pl)перен. d. manus C, Cs, Nep — сдаваться, признавать себя побеждённымв) предлагать ( accipere quod datur C); раздавать ( frumentum plebi VP); выдавать ( praemium pro pietate C)d. filiam in matrimonium Cs — выдавать дочь замужг) даровать (vitam C, V; libertatem C); разрешать, позволять (d. bonum malumque dignoscere Sen)iter alicui per provinciam d. Cs — разрешить кому-л. проход через (свою) провинциюд) преподносить, дарить, приносить (в дар) (alicui dona Pl; alicui aliquid dono Ter, Nep); передавать, вручать ( alicui litteras ad aliquem C)d. fibellum C — подать жалобуaliquem defensum d. V — защитить кого-л.d. motus Lcr — приводить в движениеplus stomacho, quam consilio d. Q — руководствоваться больше своим пылом, чем рассудкомscripta foras d. C — выпускать в свет сочинения2) приносить в жертву ( deo exta O); посвящать, воздвигать, строить (deo templum O)3) порождать, производить на свет (liberos Ctl; prolem V)4) образовывать ( longos tortūs V)d. impĕtum L — ворваться5) отправлять, посылать ( litteras ex Trebulano C)6) вносить, платить (aes и aera H, O etc.); понести (poenas C etc.); доставлять ( apes mella dant O)materiam d. invidiae C — давать пищу ненависти7) делать ход в игре (d. calculum C)calculus datus C, Q — ход8) отпускать, ослаблять ( lora V)d. laxas habenas V — опустить поводья9) устраивать (alicui cenam Pl, Ter, C etc.; ludos populo L); ставить на сцене, инсценировать (fabulam Ter, C)10)а) наносить, причинять (alicui damnum Ter; vulnera ferro O)d. ruinas (stragem) Lcr — производить разгромvela d. ventis O, V — распустить паруса по ветруd. verba ventis O — пускать слова на ветерd. verba alicui Ter — надуть кого-л.d. alicui civitatem VP — предоставить кому-л. право гражданства11)а) проливать ( lacrimas O); наливать ( vinum in manūs Pt); испускать ( lucem H)d. fumos O — дымитьсяб) издавать (sonum V; gemitum O)12)а) произносить (voces, dicta O, V)б) сообщать, рассказывать, называть ( unum da mini ex oratoribus illis C)paucis dabo Ter — (почему это случилось), я расскажу в немногих словахiste qui sit, da nobis V — скажи нам, кто онquem mihi dabis, qui aliquod pretium tempori ponat? Sen — кого ты мне назовёшь, кто хоть сколько-нибудь умел бы ценить время?13) закидывать ( retro capillos O); класть, вкладывать, опускать (corpus tumulo O; urnae ossa Pers); погружать ( in fluvios ardentia membra Lcr)d. bracchia collo V — обнять руками за шею14) заковывать ( monstrum catenis H)15) ставить, натягивать (vela carinae O; fila lyrae O); протягивать ( bracchia ad aliquid O)16) подставлять ( alicui cervīces C)terga d. (= vertere) C, L, O etc. — обратиться в бегство17) отводить ( alicui locum in theatro T); посвящать ( noctem spmno O и quieti L)quae dederam supra, relego Pers — то, что я допустил раньше, беру назадdasne animes morte interire? — Do vero C — признаёшь ли, что со смертью погибают (и) души? — Да, признаю19)а) вменять (aliquid laudi, crimini alicui C); назначать ( alicui diem PJ); обрекать (aliquem exitio Lcr, O; morbo mortique Lcr; urbem excidio ac ruinis L)d. aliquid famae H, T — сделать что-л. в интересах репутацииб) повергать (aliquem in luctum O, in timorem Pl)20)а) бросать, швырять (aliquem in и ad terram Lcr, Pl)ambitione praeceps datus est Sl — честолюбие (Мария) его и погубилоб) ввергать ( aliquem in caveam Pl); предавать ( corpus sepulturae Su)d. aliquem in ruborem Pl — вогнать кого-л. в краску (заставить покраснеть)21) помещать, отдавать ( aliquem in hanc domum Ter); отправлять ( aliquem Luceriam L)22) вверять, передавать (filiam genero V, O; infantem nutrīci O)23) внушать, вдохнуть (spem C; animos O); наводить, навеять ( alicui somnum O)24) причинять ( alicui dolorem C)25) назначать (aliquem comitem QC; arbitrum C); определять, класть (finem alicui и alicui rei O etc.)26)а) обращать ( hostes in fugam Cs)sese d. in fugam и fugae C — обращаться в бегство (см. тж. ниже sub dare se 4.)27) прощать ( aliquid alicui C)28) решатьd. rationem alicujus rei Pl, rhH. — отдавать отчёт в чём-л.nomen d. C — явиться, за писаться, поступить (преим. на военную службу)do, dico, addico Vr, Macr — предоставляю (права), произношу (приговоры), присуждаю ( юридическая формула — « tria verba» O — которой претор официально выражал свои права и функции)II dō: как dare se (или dari)ubi sidĕre detur O — (облетая затопленную землю, птица ищет), где бы можно было сестьpotestates, quas licet sentire, non datur cernere Ap — силы, которые можно ощущать, но которых нельзя видеть2) показываться ( dare se urbi Vop)3) обнаруживать себя, выказать себя (d. se alicui placidum O)aequo se d. campo V — выйти в чистое поле (для сражения)se obvium alicui d. L — повстречаться с кем-л.se d. alicui in conspectum C — предстать перед кем-л.4) войти ( in medias acies V)se d. intro C — проникнуть внутрьsese fluvio (dat.) d. V — броситься в рекуse tecto d. H — спрыгнуть с крышиse in viam d. C — пуститься в путьd. se fugae C — пуститься бежатьsese in pedes d. Pl — удирать5) принимать участие (convivio Su; in bella V)6) покоряться, подчиняться, уступать, поддаваться, сдаваться (alicui Pl, Ter, C etc.)7) представиться, быть в распоряжении8)а) предаваться (quieti, somno C, PJ etc.; voluptatibus C)d. se vento Cs — плыть по воле ветраб) посвящать себя (huic generi litterarum C; ad legendos libros C)d. se auctoritati senatūs C — стараться поднять авторитет сената9) вести себяita dat se res Poëta ap. C — так обстоит делоprout tempus ac res se daret L — в зависимости от того, как сложатся время и обстоятельства (смотря по обстоятельствам)III dō (греч.) Enn, Aus = domum (acc.) -
4 coeptum
ī n. [ coeptus ]начинание, начатое дело, предприятие (audax, ingens V etc.; coepta immania V) -
5 dextra
I (и dextera), ae f. [ dexter ]1) (sc. manus) правая рука, десницаdextram dare alicui V — протянуть кому-л. правую руку ( в знак дружбы)dextras jungere V — подать друг другу руки (т. е. установить дружеские отношения между собой)dextras mittere Nep, T (ferre Just) — дать друг другу словоdata d. V — данная рука, т. е. клятва, честное словоd. fidesque V — добросовестность, верность клятвеdextram alicui tendere (porrigere) C — протянуть кому-л. руку помощи2) (sc. pars) сторонаdextra Danuvio (dat.) Eutr — правее Дуная3) pl. бойцы, боевые отряды ( pugnae avĭdae dextrae Sil)4) борьбаcivilis d. Lcn — гражданская войнаII dextra, ōrum n. v. l. = dextera II III dextrā adv.справа, направо L, Su etc. -
6 manupretium
manūpretium, ī n. [ manus + pretium ]плата за труд (m. dare Pl); вознаграждение, награда ( castrensium labōrum Sen)
См. также в других словарях:
rendre — Rendre, Tantost signifie restituer, Reddere, Restituere. Comme rendre ce qu on a emprunté, Mutuum aut Commodatum reddere. Tantost representer et remettre, Referre. Comme, Rendre la pareille, Par pari referre, Paria facere, Parem gratiam… … Thresor de la langue françoyse
NOVOCASTRUM — quibufdam Orrhea Veterib. vulgo Neucastle, oppid. Magnae Britanniae, in Comitatu Northumbriae, quo Carolus I. M. Britanniae Rex A. C. 1646. perfugium habuit. Cum enim perpetuis Parlamenti victorlis. quidquid Regi militum restabat, in extremum… … Hofmann J. Lexicon universale
EPISCOPUS — quid in S. Scriptuta, quid apud Latinos significct; nemini ignotum. Archiepiscopus, ut et Archisacerdos, Archidiaconus, etc. titulisunt, qui primum videntur insignioribus in suo ordine viris, non per Canonem, sed ex placito delati, postea vero ab … Hofmann J. Lexicon universale
main — Main, f. monosyl. Manus. l Espagnol et l Italien le disent de mesmes, Mano. La main dextre, Dextera, vel Dextra. La main senestre ou gauche, Laeua, Sinistra. Main chargée et pleine de quelque chose, Grauis manus. La main est toute engourdie et… … Thresor de la langue françoyse
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
OSCULUM — res sacra, utpote quâ quasi Anima, quâ nihil nobis pretiosius, transfunditur. Proin eius usque adeo religiosi fuêre Veteres, Romani inprimis, ut cuiquam temere Osculum dare nefas esset, nec Sponso quidem, nihil semel tantum liceret,… … Hofmann J. Lexicon universale
Herr — 1. Ain Herr, der zu lugen lust hat, dess diener seind alle gottloss. – Agricola II, 221. 2. Alle sind Herren, wer ist Sklave? 3. Alles kamme unsem leiwen Heren alleine anvertruggen, awwer kein jung Méaken un kein draug Hög. (Westf.) Alles kann… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
List of Deltora Quest characters — The Deltora series features a wide line of characters, both important and minor. The series also features many different monsters and creatures that appeared in all of the many different books. This article is a list of the many different… … Wikipedia
MAIN — La main, organe de préhension et récepteur sensitif important, est l’apanage des Primates et de l’homme. En vérité, la main humaine possède une signification particulière, car elle se trouve à l’extrémité du membre supérieur qui est libéré des… … Encyclopédie Universelle
NERVUS — Festo ferreum fuit vinculum, quô pedes impediebantur; aliis ex ligno fuit, unde Ξυλοπέδη Plauto: qui eô etiam cervices vinciri solitas esse, docet. Mentio eius in Legg. XII. Tabb. ubi de eo, qui solvendo non erat, Vincito aut Nervô, aut… … Hofmann J. Lexicon universale
Jesse Mugambi — Jesse Ndwiga Kanyua Mugambi Born Jesse Ndwiga Kanyua Mugambi 6 February 1947 (1947 02 06) (age 64) Kiangoci, Embu District, Kenya Residence Kenya Citizenship Kenya … Wikipedia