liusa

* * *

(-ta, -tr), v.

1) to light up, illuminate (sól skal l. allan heim ok verma); impers., ok lýsir allt lopt af faxi hans, and from his mane is lighted up all the sky; lýsir af e-u, it shines, glitters (lýsti ok af hjálminum, er sólin skein á); lýsir, it gets light, it dawns (um morguninn, er lýsa tók);

2) to manifest, show, exhibit (Heinir lýstu mikinn drengskap);

3) to proclaim, publish, give notice of, as a law term; with acc., l. frumhlaup, sár, víg á hendr e-m, to charge one with, indict one for, an assault, wound, manslaughter; with dat., l. vígi á hendr sér, to declare oneself to be the cause of a death;

4) to publish, proclaim, with dat. (lýsir hann þingreið sinni); l. yfir e-u, to make known (S. lýsir erindi sínu fyrir jarli);

5) impers., nú lýsir hér yfir því, at hún, now it became clear, that she;

6) to illuminate (a book).

f. gleam, shimmering light (ek sé lýsu nökkura til hafsins).

* * *

t, [ljós; Dan. lyse; Swed. liusa], to lighten, illumine; hón (the sun) skal lýsa allan heim ok verma, Sks. 38; sól lýsir tungl, Rb. 448, passim, Hom. 128, MS. 656 C. 2; æ lýsir mön af mari, to shed light, Vþm.; lýsa blinda, to give light to the blind, 677. 5, 656 B. 12:—to light up, lýsa lampa, Str. 18, Sks. ii. 177: lýsa kirkju, to light up a church, D. I. passim, Vm. passim: to illuminate a book, en Magnus prestr hefir skrifat upp þaðan, ok lýst alla, Fb. (inscription):—of the daylight, to dawn, lítt var lýst af degi, Ld. 46; um morguninn er lýsa tók, Fms. i. 111; þegar er lítt var lýst, Ó. H. 115.

2. impers. it shines, beams; lýsti ok mjök af hjálmi hans er sólin skein á, Fms. i. 44; fyrir þínar sakar lýsir allan heim, by thee light shines on all the world, Hom. 31.

II. metaph. to explain, Sks. 193, 587.

2. to manifest, shew, exhibit; lýsa ótrúleik, Eg. 64; lýsa hug sinn, to declare one’s mind, Grág. i. 8; Heinir lýstu mikinn drengskap, Fms. ix. 344: pass., sem lýsisk í sögunni, xi. 440; hann lýsti meir í því ríki sitt ok þrályndi en réttlæti, Bs. i. 17; ok sagði hvern fjandskap menn höfðu þar við hann lýst, 19; segir at þau lýsti mikla þverlyndi ok ákaflyndi í þessu, Ó. H. 144.

3. to proclaim, publish, give notice of, as a law term: with acc., menn skulu í dag ok á morgun lýsa sakar þær allar, er til fjórðungs-dóms skulu …, ef maðr vill lýsa sök á hönd manni, Grág. i. 18; lýsa frumhlaup, sár, eðr víg á hendr manni, to charge a person, make an indictment against, ii. 34; víg lýsir þú, Hkv. 2. 8.

β. with dat., lýsa vígi á hendr sér, to declare oneself to be the cause of a death; immediately after the deed the slayer had to declare himself, otherwise the deed was counted for murder, see the remarks s. v. morð, and the Laws and Sagas passim.

γ. to publish, proclaim, with dat.; hón lýsti því, at hón myndi til alþingis ríða, Nj. 12; Halldórr lýsir þingreið sinni, Ld. 236; lýsa dómum sínum, Sks. 641:—lýsa e-u yfir, better is lýsa yfir e-u, to make known, Fms. viii. 93, xi. 6: impers., nú lýsir hér yfir því, er margir mæltu, at hón þótti nokkut vergjörn, xi. 25: absol., ef maðr lýsir til fimmtardóms um bjargir manna, Grág. i. 73; hann skal lýsa et næsta sumar til fram-færslu þess ómaga, 129.

δ. to publish the bans of marriage.